Wielkanocna PASCHA –powrót do tradycji w polskich cukierniach

W czasie Świąt Wielkanocnych na polskich stołach królują baby, mazurki i serniki. Jednak w niektórych regionach Polski nieodłącznym elementem uroczystego menu jest również pascha – deser o bogatej historii, wyjątkowym smaku i symbolice nawiązującej do zmartwychwstania. Choć w wielu domach przygotowuje się ją od pokoleń, w cukierniach jest rzadko spotykana. Czy pascha ma szansę na powrót do łask? Jak powstaje i w czym tkwi sekret jej wyjątkowej konsystencji oraz smaku?

Historia paschy –od prawosławnej tradycji po polskie stoły

Korzenie paschy sięgają wschodnich obszarów Europy, zwłaszcza Rosji, Ukrainy i Białorusi. W tych krajach była integralnym elementem Świąt Wielkanocnych, obchodzonych według kalendarza juliańskiego. W Polsce tradycja ta przyjęła się głównie na wschodnich terenach, takich jak Podlasie i Lubelszczyzna, gdzie przez wieki współistniały obok siebie tradycje katolickie i prawosławne. Pascha, jako deser, ma głęboką symbolikę religijną. Jej kształt – ścięta piramida – nawiązuje do grobu Chrystusa, na wierzchu tradycyjnie umieszcza się litery XB (ros. Христос Воскресе), co oznacza „Chrystus zmartwychwstał”. W rodzinach prawosławnych pascha była święcona w cerkwi i spożywana jako pierwsza potrawa po okresie Wielkiego Postu.

Jak powstaje pascha?

Podstawą tradycyjnej paschy są: tłusty twaróg, masło, śmietana, cukier i jaja. Do masy dodaje się także bakalie: rodzynki, kandyzowaną skórkę cytrusową, orzechy lub migdały. Deser może być przygotowywany na dwa sposoby. Na gorąco: to opcja bardziej tradycyjna i wymagająca. Twaróg przygotowuje się samodzielnie, gotując świeże mleko z dodatkiem kwaśnej śmietany lub mleka zakwaszonego żółtkami. Po kilkunastu minutach masa zaczyna się rozdzielać, tworząc ser i serwatkę, którą należy dokładnie odsączyć. Taki domowy twaróg łączy się następnie z masłem, cukrem i bakaliami. Na zimno: to prostsza i szybsza wersja. Gotowy twaróg uciera się z masłem, żółtkami, śmietaną oraz dodatkami, pomijając gotowanie. W tym przypadku kluczowe jest, by ser był najwyższej jakości – tłusty, świeży i bez nadmiaru serwatki. Smak można wzbogacić wanilią, kardamonem, anyżem, a nawet sokiem z cytryny, jak robią to Finowie. Obie metody przygotowania wymagają czasu i precyzji, ale efekt wynagradza trud. Tradycyjna pascha jest kremowa, aksamitna i niezwykle aromatyczna.