Granskingardepilin fyri Økismenning
eina ringa støðu at vera í, tí tað ikki kennist væl at skula “liva av almennum pengum”, ja, tey taka hesa støðu í so stórum álvara, at tey “ikki vilja søkja ella biðja um nakað frá m.a. Almannastovuni”. Tey siga, at tað kennist sum ein biddarastøða, og at tað er mannminkandi at noyðast at søkja sær hjálp, og vilja ikki “nassa” upp á samfelagið. Tað tykist, sum at útsøgnin at “nassa uppá samfelagið” hevur sítt støði í einum samfelagsligum hugburði ella fordómi, tí tey flestu nevna hetta sum nakað, tey hoyra, kenna á sær, at onnur halda, ella tey hava upplivað, at onkur hevur sagt við tey. Tað er, sum nevnt, munur á, hvussu nógv fyritíðapensjónistar troyta teir møguleikar, sum eru innan almennu tænasturnar, og hvussu nógv tey meta seg at hava uppiborið, men óansæð hvørja støðu ein hevur til henda spurning, vísir kanningin, at tey flestu á onkran hátt “føla seg illa” ella kenna á sær, at tey órógva ella eru krevjandi, tá tey søkja um stuðul ella biðja um eina tænastu frá tí almenna. Nær knýtt at hesum viðurskiftum er atgongdin til nevndu tænastur. Nærum øll vísa á, at vegleiðing og kunning á flest øllum økjum er sera lítil, og tí vita tey ikki, hvørjar tænastur tey hava rætt til at troyta. “Ein noyðist sjálvur út at leita sær vitan um, hvønn rætt ein hevur til almennar tænastur”. Hetta kann vera við til at styrkja kensluna av, at tað er trupult at søkja sær tann stuðul, ið tørvur er á. Tey flestu “klára tað sjálvi” ella fáa hjálp frá sínum nærmastu ella vinum, tá tey skulu senda eitt bræv ella samskifta við almennan stovn. Nøkur fáa hjálp frá málsviðgera, ergoterapeuti ella øðrum fakfólki. M.a. ergoterapeutar í Nærverkinum og á Hornbæk fáa rós fyri góða hjálp. Fleiri vísa á, at tað er hent at kenna onkran í m.a. almennari umsiting, jurist, fakfelagsfólk ella politikara, ið kann hjálpa og vegleiða, tá ein umsókn skal skrivast. “Pensjónin kennist sum ein gáva, ið eg skal vera nøgd við” “Pensjónin er ein posi av pengum, ið samfelagið letur fyri at fáa meg at tiga”. “Í nógv ár hava eg og maðurin arbeitt og goldið skatt, so eg behøvist ikki at føla meg illa av at fáa pening frá tí almenna” “Fólk hava hug at siga við meg, tú fært pensjón, hví arbeiðir tú ikki í staðin fyri at nassa upp á samfelagið” “Hetta er ein biddarastøða og ikki sørt mannminkandi, at skula noyðast at liva av almennum pengum” “Eg havi tað ikki gott við at fáa hesar pengarnar, eg vil ikki nassa upp á samfelagið” “ Eg haldi meg aftur við at søkja, tí eg haldi ikki, tað er hóskandi” “Tað almenna skuldi havt skyldu at kunnað okkum um, hvat vit hava rætt til”
Stovnar og tænastur Niðanfyri lýsa vit viðurskifti, ið eru tengd at ymisku stovnunum, ið veita tænastur til fyritíðarpensjónistar. Talan er í høvuðsheitum um Heilsuverkið, Nærverkið, Almannastovuna og Hjálpartólamiðstøðina. At útboðið og góðskan av tænastum, ið hesir stovnar veita, hevur stóran týdning fyri livikorini hjá fyritíðarpensjónistum, ber henda spurnakanning boð um, men samstundis vísir hon, hvørjar avleiðingarnar kunnu vera, um tænastan ikki er nøktandi.
60