Alle Hens - 1950 - Editie 4

F L AME-ARREST ERS

( nieuwzillieren vlamkerende ANK ER*lleiligheids*roosters)_ P ATRIJSPOORTEN

in alle typen en 9rootten; SCHEEP8RAMEN LIC H T_ EN DEKRANDEN

~~~y gUl\. g.o.W\ ~, gUl\. to.p6o.u.W\!

DEKSCHROEVEN TANKDEKSELPOORTEN SC H OTSC H UIVEN

Non -ferro

g iet we r k

naar mod e l of tek e ning ,

r .... w en bewerkt

Fabrikante: METAALWARENFABRIEK

EN KOP ERG I ET E R IJ

"HET ANKER" BOVE N -HARDINXVE LD

Leverancier

van

de

• TELEF OON N o.7

Koninklijke

BOUT- EN STIFTLAS APPARATEN

Marine

N.V. Nederl. Poetsdoeken Mij. HOOFDKAN TOOR , ARN HEM - TELEFOON 26251 FABRIEK VOOR BELGIE : ALOST . TELEFOON 2441 ', FILIAAL : AMS T ERDAM, AMS T EL 23, TELEFOON 47308 FILIAAL : ROTTERDAM, NOLENSSTRAAT 9 b, TELEFOON 49837

Poetsdoeken beter en goedkoper dan

ieder ander poetsmateriaal

Verhuur van handdoeken en bedrijfskleding speciaal voor kantoren en industrieë n

H et is altijd onze overtuiging getveest, dat de verkoop niet het einde van de :sakelijke verbintenis tussen koper en verkoper is, maar dat Ir ierdoor een Tl i e u. tV e verbintenis tvordt geschapen, na m elijk de ve rpli c hting on.zerzijds erop toe te zien, dat de wagen de nieuwe eigenaar steed.'f naar behoren zijn diensten bewijst. ~

él....J....

FORD VEDEnE PREFECT

ANGLIA

FORD TRUCK

N.V. NEDERLANDSCHE FORD AUTOMOBIEL FABRIEK _ AMSTERDAM

SPAARND AM MER SCHEEPSWERF

SPAARNDAM

~

,.,

HOLLAND

;J.l,,'edeK!a(,riek ~e(,r . .::verduiK

qz ..::v.

RAPENBURGERSTRAAT 38·42 AMST ERDAM·C. TELEFOON : 41204· 40643

--

DAMES-UNIFORMHOEDEN

STAPEL N.V.

De Rotterdamsche Droogdok Mij N.V.

- Rotterdam

Ned. Dok en Scheepsbouw Mij V.O.F.

- Amsterdam

N.V. Kon. Mij "De Schelde" - Vlissingen Werkspoor N.V. - Amsterdam Dok- en Werf-Mij Wilton-Fijenoord N.V. - Schiedam

NV. NEDERLANDSCHE YEREENICDE SCHEEPSBOUW BUREAUX Kneuterdijk 8

• Den Haag

• Postbus 289

Het ontwerpen, bouwen en herstellen van alle soorten oorlogsschepen

N.V. VLEESWAREN EN CONSERVENFABRIEKEN

van den Berg & Co. WASSENAAR i'

Alle soorten vleeswaren en vleesconserven PRIMA KWALITEIT

HYGIENISCH BEREID

VOOR TROPEN GEGARANDEERD

HA A R DE N HAA R D KA C H ELS

MIT B CO' S MACHINEF ABRIEK NV. KINDERDUK TELEFOON

K 1859-441.

N IEUWBOuw.INBOuw,REPARATIE VAN

VERBRANDINCSMOTOREN COMPLETE INST ALLA TIES ALCEMENE MACHINEBOUW

N.V. Haardenlabriek "De Schelde" Bergen op Zoom

N. V .

S C H E E P S B 0 U W W ER F

WH

de Groof & van Vliet T E ILtKKERV EE R

N;euwbouw van -Zeeschepen en alle soorten r;v;ervaarfu ;gen

Telefoon Rotterdam 72753 R i dderkerk (K 1896) 203

N.V. HANDELMAATSCHAPPU

HADEG REGULIERSDWARSSTRAAT 108 -114

r EL E F. 33834 AMSTERDAM-C. G J R 0

425600

De speciaalzaak voor AUTO-ONDERDELEN, GEREEDSCHAPPEN EN ACCESSOIRES

Telecommunicatieapparatuur voor de

zeevaart

Alleen verkoop von KYDRAUUSCHE HEFBRUGGEN EN COMPRESSOREN VAN DE FIRMA BEeKER &: SOHNE

NECKARSULM

, NI. PHIlIPS ' 1(UCDMMUMICIIH INDUSTRIE l.b. M.I. Ne~erla o~scbe Seinlmlelhnlabnek. Hihlll.m ___ -'l-.. ...

N. V. HOLLANDSE SIGNAALAPPARATEN HENGELO-O.

VU UR LEI DI N GSI NST ALLATIES VOOR DE KONINKLIJKE MARINE

Amsterdamsch Isolatiebedrijf

dient

"AMISOLA"

De Samenleving

AMSTERDAM

KEIZERSGRACHT 316 TELEFOON 40996

ROTTERDAM PAR K L'AAN 16

TELEFOON

20358

Be~ uitvoeren van bolaUewerken op eUc pbled

Handel ln bolaHemateNlen, Pakklllg, Rubber e n Asbest

.It

Op ... 1. plaatsen in d. . .me"I... lng. w .. . r ruime ve rbrei ding .,erll.r~in\J "." mlili ek. ges proke n woord, lijden ,I.,mlelnen - kortom ... n . Ik geluld • nuttig ol nooduke UJk 11.

Ylndt me" VDH versterk.rlnllen.tie. en omroeplylleme". Door I.ngdurlge . ,,,.rlng wele .. d. ;noenleur. en technici .,.n VAN DER HEEM N.V. due Inll.lh,U8' "e.d. un t. p ene" un .., ij..... 1 I.d.r. . . oo,komende behoefte. Ve .. dit kunne .. op electrotec:hnllc:h 'OIebied getuigen ....neenl d. ERRES radio'" siobuig ... , ... Io. rw';j". ,. en ... enul.toren, .11. • ... n•• nl be' .. md. producte.. uit d.

VAN OER HEEM I.brf.ken.

Uitvoerde r IsolaUewerkuarnheden Koninklijke Nederlandse lU.rlne

SPECIA LITEIT

IN

SCHEEPS- ISOLATIE

BEDAIIKT VOOR UW ADVIESf

•

8 •

SHELl ~

111111. bol .u.: ptOblemen 09 het v,lI tu.bIne- en _e.ir'Ig. de

leld,ng VII" de

,tde.,Je<'

me!

Tt<:MI~

hun td","

lef

D,enllen v,n on ...

.,;de. 0. SHELL-

""pet! .UIl nld ....... dal hli

het

~ ....-;lIuk vll\ "1" clo&>1 op de tnIQ ju;,ie ....nOct hedt ~

o

Coo<ocf - ' SHEU. " ....~ _ "" '" I'C~ ~Jl Q'1wo.O' .... brdrIilüloH.~.

J_. /liJ N' Nv...... ... ol• . - " CIM>bI.o. ,;;...

Smeerprohlemen? BEL

W

SHELL!

SHUl l'oIrOULANO N.V. • W••_ - o eo 1...... 18l~OO .••.ç,-........ ~

•

MAANOBLAO UR INtERNE VOORLICHTING V AN OE KONIN K LIJKE

MARINE

UITGAVE VAN OE HOQFOAfOEUNG PE~EEl V A N HET M INIS TERIE VA N MA RIN E HOOFDREDACtEUR, FR. J. TH. M . SCHAEPM AN AD RES REDAC TIE EN A D M INIS l RA TlE, M INISTERIE VAN MAII:I"'E _ ICONINGINNE. G II: ACH T 12 _ l El. 1 83 1 ~~ _ OEN HAAG A PIUL 1950

Vraaggesprek: m e t

H. C. W. na Uit dag· en weekbladen heert me n meerdere malen kunnen verneme n, dal ZUne Excellentie de Staatssecre· taris H. C. W. Moorman, die hie r IC lande bij de Ronde Tafel Conferentie de Koninklijke jl.larinc vertegenwoor· digde, zich naar Indonesië heefl begc· \'en om zich persoonlijk te ovel'tuigen van de vel'dere ontwikkeling aldam".

Direct na terugkomst van Zijne Excel· lentie hebben wij ons lot hem gewend met enige vragen, die In de K.M. zijn gerezen na de overdrach t en die door de Staatssecretaris beantwoord ko n· den worden. Ondanks de overstelpende drukte en het vele werk, da t na de terugkeer wach tte, heelt de Staatssecretaris zich bereid verklaard, voor "Alle Hens" de navolgende vrage n te beantwoorden.

._----_.__..

_ -_._._~-

...... _,. .

~

-

Als eerste vraag le~den wf) a41~ z"l;. het verzoek voor. om nadere inlich· Ungen omtrellt het doel van de plaats gehad hebbende reiS en over die ge· voerde besprekingen, die speciaal voor het personeel der K on. Marine van belang z{ln geweest.

Het doel van mijn bezoek aan Indonesië was om mij op de hoogte te stellen van de stand van zaken bij de Konlnk· IIjke Marine aldaar, de stemming on· der het personeel e n om met Vlag. oUlder Kon. Marine Indonesië vele hangende inter ne marine-vraagstuk· ken, waarvan de oplossing in per· soonlljk overleg moest geschieden, to t

de

Staatssecretaris

Moorman

ZlJn r e lS n a ar

Indonesië

een goed e inde le brengen.

Daarnaast was een belangrijk doel van mijn bezoek, om de aa nvraag om steun van de Republik I ndonesla Seri· kat. zoals bedoeld In arti kel 7 van de Ma rine·overeenkomst ter R.T.C" orga· De s taatssec retaris B . C. W. Moorman Is Woensdag 22 Maa rt weer naar Indonelilë vertrokken tot h et bijwonen \ ' IU I de l\llll.ls te r. colll'erc nUe aldaa r, In het ,'01· gend lIlunme r va n Alle He nll hope n wij daar nader op terug te kom en.

nisato risch en fi nancieel met de leiders va n Indonesië uit te werke n en in een overeenkomst vast te leggen.

In dit opzicht kan ik met genoegen

tc-rug-den op een geslaagd bezoek aan I ndo nesië.

H ee/t U enige indruk gekregen over de ontwikkeling valt de situatie, in het b{lzonder wat de malitieme aangelegenheden betreft? WO doelel~ h ie r biJ op de verstandhouding en de samenwerking t ussen het personeel U4n de KOu. Marine en de Angkatan Laut Republik I ndonesia Serlkat.

De situatie In l ndoneslë wordt, zoals te verwachten was, na mijn voorlopige Indl'ukken ter KT.C. opgedaan, vol· komen beheerst doo r de o ntwikkeling der samenwer king In de militaire sector.

De Regering der R I.S. dient zo spoedig mogelijk te beschikken over een betrouwbaar machtsorgaan, ten einde de or de en rust te ku nne n verzekeren en de ter ugkeer naar normale gezags·

,--------------- -------------_., I N

D I T

N U M M E R: Pac.

Voorplaat : Het • .,hlp ~ .. n de kade Vraaggesprek meI de Sta atuet' .... tarl.

H . C. W. Moorman na zijn .... 1. naar Indo nesi!

Thuisvaart d oor Ser,l Wi m DUNeI .

2 Da ta Herdenk ing s terfdag Michlel Adrla",n. zoon de Ruyter .. . . .

Concerl bij de Jonl"'nJ van de Sociale M",dlsche Dienst door SerJlt Wim Dusse l H:wenultbreldlnJl In Den H",Jd"'r door Ltz I U. F. van Veen . .

Een afscbeld .

Kottiesmokkelaars kwamen op de ko ffie Nieuw s uit de West .

Kanons en kano nnie r.

NylonsleeplTOuen

I 3

,

8 11 12 13 I~

16 20 21

van het smaldHI In de Weil " Edd"'len'" OP Bonair'" . .......

Onze e rerol Wij v"'stllen UW all.ndacht o p • . .

Hoe Hr. Ma . .. Deneb" ten onder Iing De wereld waarin wij leve n d oor J . $chenkhot !toe zij kwamen ....•••• Depot Korp, Marln lenl DIs tricts · knmploen Am",rlkaanse t orpedobootJ a lers be · zoeken Ams terdam . • . . .

Met Hr. Ms. Sanckert n a ar de Oost s<;'herm"'ed.trijden Ie B reda Namen van schepen der Kon inklij ke Marine ( U ) MulaUe. . • Bevorderineen

22

:a ~ ~

26 28 28 29 :lO ~I

32

"

" f

verhoudingen in de nieuwe staat te kunnen bewerkstelligen.

Het wil mij voorkomen, dat een snelle, In goede verstandhouding gel'eaUseerde, overgang van het K.N.I.L. naar de Federale Strijdkrachten daartoe een eerste vereiste en voorwaarde Is. Wat de Koninklijke Marine betreft heb Ik met veel genoegen geeonstateerd, dat , hoe moeilijk dit ook voor velen ge. weest zal -zijn, de samenwerking met de zeer jonge, nog In de kinderschoenen staande, AL.R.I.S. zeer goed ge. noemd mag worden.

Ik meen te hebben opgemerkt, dat, nadat het Nederlandse volk, door zij n volksvertegenwOOrdiging, bij de behan. deling van de Wet op de Souverelnl· tcltsoverdracht heeft gesproken en Hare Majesteit de Koningin op 27 Df.>.cember 1949 Haar ontroerende rede bij de overdracht der souvereinlteit heeft gehouden, in welke rede Zij een beroep deed op iedere Nederlander en dus ook op de Koninklijke Marine, de marineman de wissel, die op hem getrokken werd en nog wordt, op de traditionele wijze, dit Is In de geest van de t.rouw aan de Koning in en gehoor. zaamheid aan de wet, heeft gehono· reerd. Laat ik er direct bil zeggen, dat Ik niet anders had verwacht.

De samenwerking lussen Koninklijke Marine en A.L.R.I.S. Is nog j ong, maar Indien wij haar voortzelten op de wijze en In de sfeer, waarin zij begonnen is, twlj!el Ik er niet aan, of daarmede wordt een groot landsbelang, Uniebelang en het belang van Indonesië gediend.

Hebt U ttldens Uw bezoek besprekingen medegemaakt, ctle deze samenwerking demomtreerden?

Tijdens mJjn be".ooek heb Ik verschil· lende gesprekken met de Minister van Defensie en de AL.R.I.S.-autorltelten medegemaakt, waarin van Indonesl· sche zijde ~te waarderln~ werd geuit voor de geest. waarin de samenwer· klng geschiedde, en kwamen verschel· dene voorstellen ter sprake op het gebied van materiële en personele aard, vooraJ op opleidingsgebied, voor verdere same.nwerldng.

Ik gel oo!~ dat de Defensie- en AL. R.I.S.·lelding er van overtuigd Is, dat de Koninklijke Marine van harte wil medewerken aan de 7.0 moeilijke opbouw van een modem marltlem appa· raat en dat, nu de marineman deze taak eenmaal op zich genomen heeft, hij er een eer In stelt om haar tot een goed einde te brengen.

Naar aanleiding van Uw laatste woor den zou ik U willen vragen, 0/ U bepaalde :Indrukken hebt gekregen inzake de mogel(Jkheid en de bereidheid, zowel van het personeel der K on.

Marine als van de A.L .R.I.S., om zich aan de "ew(Jzigde sltuatie aan te passe n?

Zoals ik reeds opmerkte, heb Ik de positieve Indruk over~ehouden, dat van belde zijden zeer ernstig gepoogd wordt, om zich aan de gewijzigde om· standlgheden, die vooral voor onl'.c mensen psyeholoPische moelllj~heden met zich brengen, aan te past"en en dat onze marlnemensen daar, waar zij de kJm zeU niet helder zien, het voor· beeld van de MarIneleiding In Indonesië gaarne volgen In de overtuiging, dat deze, onze beste traditie getrouw, het belang van het land, de eer van de

.2

vlag en de goede verstandhouding tot bevriende naties als haar enig doel l'Jet.

KUIlt U OItS ellige mededeling doen omtrent de vordering, die de orgalli·satle van de A.L..R.I.S. in het eerste jaar denkt te maken en in hoeverre 0/ z(J daarna nog steun van marinepersoneel en materieel van nOde zullen hebben?

Een van de moei lijkste problemen, waarvoor de leiding van de A.L.R.I.S. geplaatst Is, wordt wel gevormd door

voor de A.L.R.I.S. mogelijk moet zijn, goed marlnepcrsoneel te verkrijgen, omdat zij d{I.~rtoe kan putten uit bepaalde groepen der bevolking van dit grote eilandenrijk, wie de zeevaart In het bloed zit.

Acht U het mogelijk, dat door een groeiende, goede verstandhouding tussen personeel van de K on. Marine en personeel va lt de A.L.R.I.S. een langdurige samenwerking en gezame'llfike vervulling valt de taak van de opbouw

•

Staatssecretaris H. C. W. M oorman aalt boord van Hr. Ms. K ortenaer

het probleem van de selectie en oplel· ding van het personeel, dat voor een deel gl'd.urende de jaren van strijd werd aangetrokken uit groepen, waar· voor uiteraard m.lnder selectie werd toegepast dan voor de opbouw van een hoog\vaardlge marine noodzakelijk IS. Ik heb met veel waardering kennis genomen van de ernst, waarmede de AL.R.I.S.·lelding zich aa n deze zware taak gezet heeft en Ik heb goede verwachtingen, dat ziJ met onze hulp zal slagen.

Deze personele opbouw van de A.L. R.I .S. zal een der hoofdtaken worden van de Aldellng Zeemacht der Militaire J\.!issle, die op verzoek van de R.lS. reeds binnenkort zal worden In· gesteld.

Daarnaast vormt de materiële opbouw een zeer moeilijk probleem. Uiteraard ziet de jonge staat gaarne 7.0 spoedig mogelijk een eigen zeemacht verrijzen onder eigen vlag; de materiële opbouw van een marine vormt echter een lange en moeilijke weg.

De Koninklijke Marine zal ook daarbij gaarne alle mogelijke steun verlenen.

Indien de AL.R.I.5. er In slaagt, om In het eerste jaar van haar bestaan reeds vier kOl'Vetten In de vaart te brengen en reeds voor een deel een jagerbe. mannlng te formeren , zal zij met zeer veel voldoening op dit eerste jaar kun· nen terugzien. Wat het personeel betreft wil Ik nog opmerken, dat het

der I ndonesische tDordt!

Marine mogelfik

Indien de verstandhouding tussen Nederland en Indonesië en de daarop ge· baseerde samenwerking der belde lan· den zich In goede richting blijven ontwikkelen, en niet door ongunstige ontwikkelingen verstoord worden, blijft er een goede basis bestaan voor sa· menwerklng In de toekomst. Zoals Ik het thans zie, zal dat aan de belde ma· rlnes niet liggen. Ik heb het met groot genoegen el'Varen, dat de samenwer· klng, 7.Oals die tussen de belde marines bestaat, In Nederland, maar vooral bij In Indoneslê leidende kringen, als een voorbeeld van samenwerking. zoals dit op leder terrein dient te zijn, wordt gezien.

Tot &lot zouden w(I U nog willen vragen , 0/ U bepaalde Situaties hebt geconstateerd, die een prettige indruk maakten.

Het was niet onvermakelijk en deed mijn oude marinehart bepaald goed te constateren, dat cr In Indonesische legerkringen enige - zij het gemoe· delljke - JaJouzie bestond over het telt, dat de samenwerking K.M.A.L.R.I.S. 7.0 goed ging.

Aan onze marinemensen de schone, zij het ook moeilijke, taak, om dit 7.0 te houden. Zij zullen zodoende een goede zaak dienen .

'Chui.ovaart DOOR

!o ERG T.

OUS5El

0, je hebt er zo naar verlangd, vooral toen hel zo dichtbij ky,·llm. die datum.

Jouw datum, jouw dag, dè dag: th ulso \'nren.

Nntuurlijk, bij de cen Is het anders als bij de ander. De ecn verlangt al terug

naar het. kleine landje \'8n de

ee~t.e

dag

ar dat Ie de laatste hulzen, de lo.a.tste bomen, de Jaat4lite kustlijnen zag, op weg

naar het vreemde land In de OosL; de ander gaf er geen moer om en bU bijna allemaal iS het \'crlangen thuis te varen wat afgeuJct naarmate we langer in de Oost en In de blubber Uiten ... "De mensen In Holland" dachten er het hunne van. Hoe kun je nu wennen In :to'n

warm land, zo gevaarlijk, zo vreemd, zo andenrals-hler. "De mensen in Holland"

... ... Wat meer kolerezooi, vanwege de hopeloze hoop bareng ....•

ben je leerde wat jezèl! was, wat kame· raadschap la. eelWUUTlheld, en ... geduld. er achter elke pisangboom een vent loerhéél veel geduld. de, die je Al wilde Maar aan allcs komt maken, dat. elk huls cen einde. Ook aan jouw verblijf. Of je "gevaarlijk" wa., e n dat ... ach zoveel.

Ben ge.!Chlcdenb, die oud begillt nu In cen grote ,tad Eerlijk gewgd: jij te worden; oud voor diegenen, die zI t of op een héél klein bulten postje. op dacht het in 't begin reed3 t hlltl zün; ,.jcuw '\lOOT at die Mk wel een beetje. een jager, of op een duizentUln, die nog moelen. ko.

Later werd alles an· men ..• miezerig klein RPder.. Je zag de toe- Ik draag hoor op aDlt. ol die 'Ww bootje: HIlS gebeurde stand In zijn Jullie werker" die er '\lOOT zorgd6lt., dit: verhoudingen, je leerdot jij en. ik 6It. ROg zovele onde· ,~ zeggen: ze zeggen ..... de dingen waarder en, ren, thiol" kwdm6lt. 0/ thiol" dIe Je ander. nMlt kómenl En na 'n poosje: ,,ze gewaardeerd zou hel)zegge n, dat we naar dachten altijd dat hel "oer-link" waa. zelfs in de grote steden. Ze dachten dat

huls gaan. thulavaren".

"HU wèl·'.

..Mag Ik bàrsten. als het niet waar Is. Gehoord van OIngea".

Het 11 zo. Je glAt. MOrgen al naar de stad om inkopen t e doen. kisten t e pak· ken dan de haven, de bbot, wèg!

Hoc bestUt het!

Morgen al!

Maar eerst vandaag. Vandaag de laatate dag. Een bij%Ondere dag?

Innerlijk zeer zeker; je kunt je gedach· ten nergens bU houden immers?

En ulterllJk! Ook een beetje. Wat meer koler~1 rondom de ten t vanwege de hopeloze -hoop bareng ...

dan komt daar plotseling: het Wilhelmus, gespeeld door de band, het corps ol wel?l muzikale eenhheld ook ... ,

:En vana\'ond In de cantine ee.n extra krat bIer, die de fourier In allerijl - de hemel mag weten waar vandaan - heeft gehaald voor de malen.

De die nSt gaan gewoon d66r. Er wordt wacht geklopt, afgelost, pat.rouille gelopen, nel als anders. Oók door de thuisvaarder, dIe morgen weggaat, D~ laatste patrouille .. . het kan n iet anders.

Je zou het ook niet anders willen. Nog eenmaal hel gebied dOOr zwoegen, waar je zolang hebt gelete n, nog ee nmaal alles zien, nog éénmaal!

Het Is wel eens gebeurd - méér dan eens zelfs - dat op :to'n laatste dag, op w'n allerlaatst.e patrouille, één van de lhuls te varen ma ten gewond raakte of s neu\'elde ..

Dan kwamen de anderen terug. verslage n als nooit te\'oren, in een onbeschrijfeliJke stemm ing, niet bei,rrUpend, waarom dit nU. nog moest gebeu ren... Dan zouden ze weke n en desnoods maanden wUIen blUven als die ene, dIe nu dood Is. daarmee terug zou kunnen komen ...

Hel eerst e afscheid Het afscheid van dIe post.. och. je vàt de betekenis er van nleL Alles gaat zo gauw.

De tru ck komt. Je laadt je bareng op en met z'n tweeën, drieën of tienen duik je aChterop; nllHr de stad!

Je wordt nagekeke n en nagewuIfd dOOl' je makker, maar tussen hen en jou Is ee n stofwolk. De st.ofwolk van de weg, die Je weken en maanden lang misschien de r Ichting aanduidde, waarIn je ééns zou \'ertrekken: depöt-thulsvaardcrs.

Nu z 11 je dan 011 de truck, nu g à je thuIsvaren , nu denk Je 0lleens: hel Is afgelopen. NooIt kom Ik hier miSSChien terug. De anderen zullen straks ook th u isvare n en je zIet l:C wellicht nooit meer. Geen patrouUles meer, geen schalten, geen zon-op-je-body, geen zwemmen In de kali. geen dönder meer.

En de gedachte daarbU: Holland. burger-pet. burgerbaas, burger. Alles... n ee, liever nIet nû, daar op de truck, die stofwolken achterlaat. dwarr elend over de weg, die "vuile kankerweg".

DIe weg, waarover jij zo vaak bent gegaan bU dag en bij nacht, bU wee r of géé n weer.

Deze weg.

Deze: weg-terug.

En milt het stof dwarrelen OOk: jouw gedachten ...

. ... Met ie plunjezak op 1e nek, eet! koffer in je hand; ie zweet ie de bloedkanker . • ••

De laatste dag In de stad wordt het al gauw anders.

Je komt weer In de kazerne, met al z' n ups en downs, k leinigheden en modèlJigheldjes, waar je je als "buitenman" Iln als thulsva~er maar matlg voor Interesseert.

De dagen gaan voorbij. Het leven is weer goed. "Overal" Is vrU laa t, het schaften w. De dag gaat voorbij met kisten pakken, namen en adressen er op schilderen van al die Hollandse plaatsnamen !

De gezelligheid van het Inkopen van nUerlel souvenirs voor "thuis", het Idee van verrassing, het voorult.zICht op een :teerels.

HOe lang nog zul je hier kunnen zitte n, lekke r In de zon, bloot bovenlUf en maar liassen en meten, schUderen, formulieren-In-vüf-voud Invullen en haastig dat en dat nog kopen?

De dag komt. De láátste dag. De bus.sen of de trucks staan VOQr de poort.

De bussen , die je nog eenmaal zullen

4

meenemen. dwars door deze Indische stad h een naar de ha ven!

De trucks snellen voort, de banden gonzen over 't asfalt.

De haven! Het schip!

Daar Jlgt het, stil en rustig te wachten op jou!

Het is nèt een droom !~ En dan loop je daar als In zo'n droom naar toc, met je plunjezak op je nek, een koffer In je hand: je zweel je de bloedkanker, maar goed, wat zOu dat?

De "Grole Beer", de ,.zuiderkruis", de "Oldenbarnevelt" ol de "Slbajak" wacht Immers?

Dit Is toch zeker het IAátste stukje persen?

De loopplank op, mannetje voor mannetje, 0 die zware plunjezak ... het ruim In ... een tamIlaL. boem, wèg rotzooi.

En nou maar weer naar boven, naar de raUlng, kUken naar ànderen die zwoegen, è.nderen, die ploeteren m et hUn bareng...

De laatste paar uren van je Indië-tijd.

De kade daar beneden .

De maten, die komen opdagen om je "aC te douwen", sommigen van die post, die je vorige week verliet. Die hebben een dagje verlof er aan geofferd ... maar dit miSsen? NooIt! Het duurt niet lang meer nu. De nuit gaa t al. Eén keer.

"Nou jongens., het bèste en tot kUkes!"

De (luit gaat weer: twéé keer.

"See you later! Zet em op hoor en z6'n tijd nog! Keell 'm movlng!"

De [lult gaat nog eens: drie kee r.

Tros na tros gaat los, de schuit gaat van de kant.

Een langdurig " Hoy!!"-geroep - wat moet je ook anders? Een geschreeu w van je welste, dat elk ander geluld overst.emt. Dan komt daar plotseling: hel Wilhelmus. Gespeeld door de band. het co rps of wat voor muziekmakende eenheid ook, die altijd weer present Is bij zo'n gelegenheid.

§Wte, doodse sUilè: Houding, Dit heb je meer m eegemaakt, toert je vroeger jou w maten ging nJ'douwen, Je wist du s dat het kwam.

Nu sta je wil aan de raUlng .. . het Wil· helmus.

Wat Is het toch, dat je grijpt In deze ogen blikken ?

Wal Is het, dat je över de ralling en över de goedangs heen naar de witte wolken in de verte doet staren waar je de stad weet, en nog verder, naar de bergen-In· een-waas. waar je post was?

In die oge nblikken van het Wilhelmus gaan er maanden en jaren In je om.

I n die we lnlge m inute n beleel je alles, maar dM oo k alles als In een tIIt.s ...

0, je mag Juiche n en gillen na die laa tste tonen van dat wondermooie lied, je mag Ibs barsten In ee n d riewerl .. hoera!!!!"

Je mag nog ee ns voo r het laatst: "Zet em op hoor" roepe n naar de kade, naar de mensen, naar de stad en naar de bergen daa rginds ...

oog maak je je geen :.:orgen. maàr je hebt het gehoord van and eren, die het er ook over hadden; je hebt het geleze n uit de brieven VM maten. die allang thuis :.:IJn gevaren, je voelt het als het wate aan: het zal heus niet gemakkelijk zijn daarginds.

Zo wordt er gedacht en gepleker.d ; gepieke rd over "straks". 's Avonds Is er vaak een film. ee n klaverjns-partij, er wordt "Bingo" gespeeld, spo rtwedstrijden gehoude n , ja wat niet al. Ze doen va n alles om je gC!dachten àf te leiden en dal lukt ook voor een groo t gedeelte.

Maar voor diegenen, die lang van huls zijn geweest. die lang uIt hun werk zijn, of die zelts nog nooit werk hebben gehad ... voor die Is het soms zo moeilijk.

Alles wordt gedaan voor je - hoop je soms diep In je hart - maar je weet ook, dat het niet. zo Is. Er worden dingen beloofd, die niet gedaan kunnen wo rden en er worden ook di ngen gelóófd. die no 0 I t gedaan zulle n kun-

.1. . ....

•

,

' ... IJ mu.idell is In feestroes .. , .

.Maar het W ilhelm us ... dit Wilhelmus... nee, da t vergeet je n66lt.

En daar drij f je dan weg, langzaamaan de haven ult .

Nog eenmaal st a je te kijken naar de steeds kleiner wordende sc hepen en goedangs, wau tussenIn de nJ'duwers zJch als mieren voortkrioelen tot het uiterste pu ntje van de uiterste steiger, om toch maar zo lang mogelijk te ku nnen kijken naar dat altijd weer zo mach t ige gezich t van :.:o'n grote sch uit, donker silhouet tegen de snel dalende tropenzon op het glinster ende water ...

Dan wordt h et al gauw anders. De schroeven slaan sneller, op volle kracht gaat het vooru it. Een breed schulmspoor blUlt achter. H et water klotst legen de boeg, spat op. H et schip trilt zachtjes. ,.Nou jongens, daar gään we dan! " "Achten twintig dagen en dan bij moeders!"

Ja, na die paar uren aan boord beginnen je gedachte n zlch be:.:ig te houden met dat probleem : Holland.

Want een probleem Is het. Zo op het

n en worden, maar die ontspruiten aan de brein van de een of de andere lantast.. .

Zo verloopt de reis. Je ziet weer alles, wat je destijds op je heenreis ook w.g, allee n nu met heel andere ogen.

Na twee weken komt de kou, de lrl.s:slgheld, het noordelijke klimaat.

Wi nter jassen, battle-dresses, shawls en doeken worden vertrouwde dingen.

Koude Ilmonade maakt plaats voor warme groc; zuurkool, snert en stampPOt zijn weer dagelijkse kost.

Het verlangen naar voet-aan-wal wordt grote r. De reis, hoe prettig ook, begint wat lang te duren. je wilt eens wat anders zien als dek-C, de rooksaJon, of B-dek, aUeen·voor-oCncler en ...

Dan vaar je door h et Kanaal. De avond valt. De laatste weULcht.

"Morgen zien we de kust. ...

"Ze :.:eggen, dat we nog dezellde dag van boord gaan". ,,zal wel, moet Je net In Holland wezen voor zoiets".

De kust kömt. De volgende dag.

Hol/anti i11 Z,("bt De koude rilling, die je dan krijgt , komt n le t van de kou. Het mag Maart zijn, Janu arI. October ol Juli maar ee n r illing krijg je.

Omdat je Holland :.:Iet . Anders niet.

Alleen maar: die kustl ij n. die je je nog herin ner t van toen je wegging. Die stuk of wat pijpen en kerktorent jes, die rookpluimen boven de hoogovens van IJmuiden, een paar hu lzen, een paar bomen, een paar mensen dIe In jassen lope n en met lIetsen aan de hand staan te kijken naar da t grote sch ip, dat daar aan komt stomen ...

In de kou, In de mist, in de nevelig· held vaar je binnen.

IJmuiden Is In feestroes, honderden en honderden staan aan de sluis. Gillende. juichende, lachende en huilende m oeders, gl lmlachende en ernstige vaders.

Borden met: "Waar IS Jan Tlmmers", ,.Hallo Piet \Vestermeer " en zelfs: "H ie r staat moe" - wel ke moe?

Maar nog ben je er niet. Nog ee n paar uurtjes geduld.. . geduld, dat je immers zo veel gekregen hebt daarginds In de Oost.. .

Er moeten allerlei formaliteiten vervuld worden. Labels halen voor de deb arkatle. Er Is een dokter aan boord gekomen daarnet, die je vraagt of je lets man keert. dan ku n je :':0 spoedig mogelijk in behandeling genomen worden. Er wo rd t. ger end en ged raafd, gelope n en gesjouwd, papIeren nagekeken, verloren en weer teruggevonden. Iedereen Is zenuwachtig. \Varen we er nou maar! ..Ik ben ten minste ga uw ~huls, 'k woon in Amsterdam" . ..J e zuster!! Die 't verste weg wonen gaan 't eerst van boord hoor !" ,.Hij weL." Amsterdam!

De nevel trekt op, de lucht Is grauwig, zon tlda-ada.

Amsterdam! Het IJ, boten, groot en klein, pak hu izen, arbeiders, rokende schoorstenen. gillende fluiten, treinen, lawaai, herrIe, léven!

Dat Is Holland, he t werke nde, het wachten de Holland, wachte nde op jou !

Fabrieken stromen leeg, mensen verdringen zich op de steigers.

Dan komt daar: de kade. Een kade, net als alle andere kaden ter wereld : lang, vol raUs en kranen, en heen-en-weer lopende mensen. Een kade, nèt als In SoerabaJ a: ee n muziekkorps, wachtendemensen, ee n podium, m icrofoons, k abels, luidsprekers, kru iers.

En toch : ZO heel anders. Grauw , nat van de regen, druilerig vanwege de -zwaar bewolkte lucht, donker door de pakh uizen van grauwe steen.

Er staan hoge-omes te wach ten, hoopjes goud en sterren, dure sleeën. De muziek sche ttert al In je ore n, lel wee r kaatst. door de mu re n van de kantoorgebouwen van de MaatschappU .,Nederland". De schuit. ligt ge meerd, de loopplank wordt aangehesen.

E n dan opeens Is daar weer : het WUhelmus. H et W Uhelmus, dat je met een schok doet terugdenken aan dat àndere W il helmus, een paar weken geleden, In Priok ot Soerabaja.

Al les staat In de houding. Jij, op het schip, de anderen op de kade, van hoog tot laag.

De r ege n petst op de stenen van de kade, tegen de r u iten van alles wat m aar ruiten hMtt, druipt van de dAken, lekt In jouw nek. Het Is koud, h et Is

5

" .. langs lange ta/els lopen, alles in ontvangsl neme'l, alles geregeld, alles kloppend • .... kll, het. Is nat. Je ziet alles wazig. OL. komt dat niet alléén van de regen?

Het Wilhelmus Is ult. Een daverend geschr e<! uw volgt. Het Is alsof een paar duizend locomotieven tegelijk worden afgeblazen.

Een meneer klimt op ee n podium. Een . kleine m e neer, met een grijze jas aan en een gewone gleufhoed In de hand, Hij begint te spreken. 0, niet te lang alsjeblieft! We wUie n naar huls!

De menoor Is de minister van Marine: Schokklng, Zo wordt Ie aangekondigd.

En hij spreekt niet, hij houdt geen toespraak. hU prAAt tege n je, mèt je! Het kon jouw eigen vader zijn, daar op dat podium. H et is mu isstil bij zijn woorden, die door luidsprekers worden versterkt en tegen de wand van de schUIt öp worden geschald,

Zijne Excellentie maakt het nlel lang.

Hij heert dlt karweitje meer bij de hand gehad, maar als je mocht menen dat Ie lets "afdraait", dan heb je het mis. Zijn woorden grijpen je, zijn zinnen zèggen je lets: h et hartelijke welkom, ee n blij weerl'!ien na zoveel jaren; een waarschuwing: wees niet te optimistisch, er moet hier nog véél, héél veel gedaan worden .. , Deze woorden zeggen je liJts. Deze welgemeende, ware, ernsUge woorden. Ze geven je een gevoel van veiligheid, een vastheid, ee n zekerheid, een vertrouwen. Straks ga je van boord. Straks ... nog even wachten. Nog ee n paar sprekers voeren het woord, afgewisseld door muziek en gramo t oonplaten. En dan ... de eersten ! Daar gaa n ze, de maten van vroeger en van nu, want In de weken

, , .. met taarlen

en

aan boord h eb je Irnm&rS zovele nieuwe vrienden gekregen?

Daar gaan ze, één voor één; gewult, geschreeuw, gezwaaL , en dan de loods In, waar ze met fantastische snelheid van alle mogelijke papieren, geld, eet- en drInkwaren e n wat a l niet worden voorzien.

Dan ben Jij aan de beurt, mèt ledereenu Ilrdezelfde-buurt, Is dat Holland? Is dat het land, waar je wel naar ter ug verlangde, maa r waar je toch ook wel weer een beetje hulverlg \'oor was? Dat land, waar ze alles zo traag doen, zo bureaucratIsch?

Je eerste Ind ruk Is toch wel wat anders!

OngelootlUk, wat een oJ1ganlsatle! Langs lange tafels lopend, alles In ontvangst nemend, alles geregeld, alles kloppend!

Papier züs, papier z6, vel:'lofpas, geld, maand-gratis-relzen, appels, brood, kof· Cle, een pakket-voor-onderweg ... bagage?

Wordt gebracht! Handbagage? LIgt al In je vak!

Het Is geweldig. Luldspreke.rs roepen op, kalm en zeker: "wagen voor deur n ummer zoveel", Die deur gaat open: de vrijheId. .

Daar staat de wagen, jöuw wagen, dIe Je to t- voor-de-deu r brenge n zal! WAt een bussen, de een nog mooier dan de andere.

Een minuut ol vijl nog, dan Is Ie vol en rijdt Ie weg, Daar ga je! Naar huis!

Ver weg? Dichtbij? Geeft :nIet, Je komt er! Vandaag nog!

Nederland vlagt, Nedel:'land wu ift, Nederland glundert! Voor jou! Jij komt lmmers thuis! THUIS!!!

Thu;s Voor de rest praten we er niet over.

Dat Is jouw zaak, Je bent thuisgekomen, met vlag en wimpel, met groen, met bloemen, met t oespraken, met burendle-l~ts-op-t()uw hadden gezet.

Met tientallen taarten, met koeken en koekjes. m et famllle-die-overal-naarvroeg. En je bent In een feestroes, In stemming, In dolle vreugde om het weerzien van al je dierbaren, van al je vriende n en bekenden , van al het vertrouwde van vroeger, En dan wil je dit niet be kennen, maar het I s zo: Nog diezelfde dag, nog het· zelfde uur soms, dat je thuiskwam, weet je: gek, heb Ik hl e r nu zo naar verlangd die laatste weken? Is dit het nu, wat me zo In spanning h ield?

Is dit het nu, waar Ik vannacht haast niet van heb kunne n slapen? En Is het heus dit huls, déze straat, waar Ik vanmorgen zo onstuimig naar verlangde toen ik In de bus zat?

Bèn je thuis? Ben je ooit weg geweest nu je hier zo zit te drinken uit je eigen kopje, op .. jouw" stoel z.lt, de oude vertrouwde krant ziet l iggen, d ie pul op het dressoIr en nog altijd dezeltde ouwe rot· klok z.let staan?

Ja! Je bent er! Vandaag nog In de voorkamer met de visite, morgen de straat op, vrienden, beke nden en oude plekjes terugzien, reLzen op je maand-vrij-ver· "oer, Holland bekijken en I:ndrukken opdoen ! Een baan zoeken, burger worden!

Moeilijk? Ja! Maar proberen maar! En dan ... over een maand or z6, zullen we dan nog eens praten hoe je Holland vindt? Zullen we dan eens jou aan het woorrl laten, eerlijk zoals jij er over denkt? Met alle rottigheidjes en jofelheldjes, zoals jij di e als thuisgevaren man ziet? Jouw gedachten over; Holland?

O.K. dan!

koeken" "

6 •

2

DATA

M ari,ziers k wa m en .. . ..

D. I n de regenachtige, grauwe morgen van de 218te Febnaarl

Marin iers glns·n.. . . .

werd teruggestuurd. naar ... Malakka.

En wat voor een 1950. !\1alakka.

Het m.s. Johan van Anderhalve maand Oldenbnr-nevelt" met heeft het daar moeruim 2.!500 gerepaIen duren. t rieerde militairen T'otdat lange kolonaan boord ligt aan nes van Engelse I rues kade. \'an 's morgens half les tot 's nachts twaalf Oe Marinierskapel jwars door Malakka stoot haar vrolUke marsen tegen hel nnar het Zuiden hoog oprij:rende stuurrede n, naar Singaboord.

Totdat h el pore met de "Nieuw ,Wilhelm uS" opkIInkt Amsterdam". en precies om 9 uur En de laatste tril) begon. de stilte Invalt.

E:r wordt gesnroken, Het waren negen prettige dagen, vUf In de namens Hr. Ma. de ... een kleine meneer ... koningin, namens haven van Singapore en vier op de .taalPrins Bernhard en blauwe Java-Zee. De namens de Regering. rlchllng was Soerabaja e n je wlat 't.

Minister Schokklng, zonder hoge hoed - wnls hU zegt - e n ook zonder "hoge daar zou je taak gaan beginnen. woorden", Vaderlijk, gezellig, ~I , met " Haal heel je uitrusting nog maar eens zo nu en dan een kwinkslag. bij e lkaaar, kijk toe of ie niets mankeert .. Jullie ~n nu terug", zegl Z.E. e n alles zich In goede alaat bevindt. Op .Sommlgen ~n drie jaar weggeweest. het Rubberdek heb je daar plenty plaalS Ja, drie jaar of langer, maa r dat kunnen voo r" . deze keer de Mariniers bU jullle aan boord niet zeggen. Die waren er korter".

Zo kwam dan die lOde Maart.

Hilariteit. Allicht. Mariniers mogen zich 1\vee L.s.T.'1 liggen aan belde zijden graag (en terecht) op de borst slaan en van de "Nieuw Amsterdam". Het Is hal! allI ze ditmaal, wat hun tijd In de Oosl negen In de morgen en 4.000 Mariniers betreft, er een beetje kariger van af zijn gedebarkeerd. kome n ...

Het grote schip raakt leeg. Over de Maar, had Minister Schokklng gelijk? reling hangen de meisjes va n hel NederEn dan slaan wij aan de kade. terwijl landsche Roode Kruis en de scheepsbeZ.E. zijn welkomsttoespraak verde r manning. Hel Is een afscheid. dat velen improviseert, nog lang In gedachten. De van ons nog lang In herinnering :tal tweestrijd tussen een kwinkslag, die wli blijven. waardere n en de werkelijkheid, die wij De dri e schepen zijn tegelijk vertl'Oken. nog meer liefhebben.

De "Nieuw Aml;terdam" keert terug Begreep men aan die Amsterdamse kade naar Singapore en de L. T .5:s naar de wel, wat de thulak omst van deu: Marihaven van Soerabaja. Het was nog een niers \ ' 00 1' ons betekende. tochtje van drie uur door het nauwWij betwijfelen het.

En daarom ... dit keurig met boelen aangegeven vaarverhaal. water.

Overal lag het vol met wrakstukken van \'ergane schepen, die geheel of gedeelDe mari"iers kWilmetl .. . . telijk, sommigen uitgebrand, oo\'t'n het water uilsteken. 't Is Zo ndag 10 Maart 1946.

En de haven zeU waar wij meerden?

Over de baal van Soerabnja ligt nog de Niets meer dan een troosteloos, verwaardonkere vroege morgen. Op de "Nieuw loosd geheel, sUl en verlaten met verAml;terdam" Is om hall vier overal genielde schepen. verwoeste havenwerken bl82en en w eldra rumoert hel Marie n gezonken kaden. niersleven op hel SChip. De grote dag Onze tocht door Perak naar onze leger· Is dan ei ndelijk aangebroken: de gehele plants geschiedde vrijwel onopvallend.

Brigade w vandaag op Java's grond Doods lag de snikhete weg en de e nige .u •. levende wezens, die wij ontwaal'{\en.

De Mariniers. waren wat Engelse en Brils-Indl.sche Daar Is veel teleurstelling geween de soldaten. laatste maanden. Het begon In Tandjong Van deze binne nk omst hadden wtl ee rlijk Prlok, op oudejaarIdag, toen de "Noorgezegd wel lets ande rs verwacht, evendam" met 2.00Ct man aan boord uit de eens van de woningen. waarin wij wer_ Verenigde Staten aank wam. Eé n Batalden weggestopt. Totaal uitgewoonde jon mocht 88.JI land gaan en de rest huJsjes wnder enlie huisraad, met alleen

een stenen, vulle grond om ons vermoeide lichaam er op uit te strekken.

Wat gaf het echter. De koellehutten tussen de rubberbomen op Malakka waren de eerste dagen nog veel alechte r en daarvan maakten wij toch eldorado's.

Wij zouden hel hier ook wel weten te [lksen en, wat belangrijker was, ons gaan Inzetten voor datgene, waarvoor we op de kop af 113 dagen onderweg waren geweest.

Zo begon het. De Mariniers, die op die tiende Maart als eente kwamen. Die n a die datum hun geschiedenis begonnen te schrijven In de modder en de blubber van Oost-Java.

De Mariniers, die blc\·c n. totdat de kalender 23 December 1949 aangaf en het laatste verhaal geschreven werd.

De marilliers gillgeu ....

Ja, we zijn cr 7.elf niet bij geweest. maar we kunnen het ons zo goed \'001'8tell.:o n, dat a fscheid van die Mariniers In Soerabaja op die 23e Decembe r.

We behoeven het Soerabajase Dagblad, de "Nieuwe Courant" van die dag maar open te slaan om het te lezen: .. ZU trokken voorbij. onze mannen, die In de afgelopen laren voor onze veiligheid hebben gezorgd. De taak Is afgelopen voor hen. maar wij danken hen, dat zij ons deze ja ren hebben gegeven.

Wij danken hen, dat zij voor ons op eenzame posten hebben gestaan, opdat wij, burgers. onze rust mochten genieten, door niets verstoo rd.

Wij danken hen, dat zij gevaren hebben gelopen voor ons. offers hebben gebracht voor on5. Mannen. gij trekt nu terug. uw taak Is volbracht en gij hebt die overgegeven zoalS mannen betaamt, In diepe ernst, aanvaardend de m oeilijke opdracht om t erug te trekken en uw posten over te geven aan and eren" .

Dat schreef de "Nieuwe Courant", en als wU, ouderen van het Korps, dat lezen, dan vallen we onmiddellijk wee r t eru g In de tijd. toen dit alles begon.

Met êtn $lag was Soeraba~a t oe n Marinlersstad. In een paar dage n t ijds wa ren alle IteJllngen overgenomen van Britten en Brlls-Indlërs en was het een af en aan rijden naar die voorposten, denderden onze volle trucks onophoudelijk door Soerabaja's hoofdstraat : Toendjoengan.

De be\'olklng had het niet meer. Ze viel van de ene verbazing In de andere. Die Mariniers hadden van alles: trucks, jeeps, waterwagens. bussen, ambulances. kraanwagens, brandweer, ja wat nu niet?

We waren wel wat vrijgevochten , eerlijk gezegd. Er Slonden ook wel cons Ingezonden stukjes In de krant over de manier, waarop sommigen van onze "drivers" hun wage n door de straten "scheurden", zodat de arme politieagenten niet veel anders konden doen dan te trachten een goed heenkomen te roeken ...

Maar och, ann de ander e ka.nt.. . er kwam water, er kwa m licht, er gingen trams rijden, cr werden bruggen hersteld, we leenden de gemeente ons wegherstelllngsmateriaal, en men zou nooit tevergeefs !;lij het Marine Hospitaal aankloppen om geneeskundige hulp ...

En dan niet te vergeten de buitenposten.

Want al waren er nu een hoop Mariniers-onderdelen In de stad, bulten waren het er toch allijd nog meer!

Die buitenposten, die zlc:h meer en meer 1n aantal en In afstand tot de stad

7

ttltbreidden en waar SOIlUi maar een paar Mariniers :w.ten.

De bevolking van Oost-Java heeft geweten wat dat betekende.

Want het ware n altijd die posten en postjes. gelegen op de gre ns van he t velliggestelde e n het terroristisch gebied. waar chaos, honger en ve rwoesting het dagelijks decor vormde n, waa r je de stilte hoorde en de brandlucht rook en waar stu mperds op de resten van hun erf zochten naar hun be7Jttin gen of wal daar ten minste nog van over was.

In die gebieden was het juist, waar de gr ootste trouw, de g rootste Danhankelijk held en de grootste dankbaarheid tegenove r de Mariniers werden 'betoond: In di e gebiede n was het juist, waar me n van heinde en veue kwam om hulp, om eten, om verband, om bescherming.

Gehavend, moe, a fge tobd en uitgeleefd l!ag ~e ze daar In de verte aankome n. mannen e n vrouwen, met l!lch meeslepend het k r oost. En als je da a r naast dan even clacht aan de rust en de opkomende welvaart, de l!lchtbnre vooruitgang In het gepasslficeerd e ge bied. don kon die j\furlnler zich uiteindelijk toch ook weer verenigen met die zo verduveld moellijke opdracht hier .. .

AI deze gedac h ten doorkruisen ons hoofd,

toen wij laze n dat op 23 December de laatste grote Ma r inierseenheid afsche id n am van Soeraba~a.

De laa t ste gro te eenheid en wU :tiJn er van overtuigd, dot zU het ook nog het moeIlUkst hebben gehad van ons allemaal, In die moellUke periode van afwachten.

Toendjoengan Is voor het laatst w it van mense n geweest. die nog ~ n maal de Ma r iniers wilden zien.

Keuri g. com pag nlesgew1js, zUn ze lang3 hun vroegere MarI nierscant ine get rokken, kaarsrcchl op de wagens. het geweer tUSSen de kniet!n. de ogen st rak \'anonder hun helmen ..

Och. het was geen parade van glimmende. gepoetste wage ns en van onberispelijke unlrormen. Alles was storrlg en grauw, de wielen. de wagens, de motorkappe n. de cabines en de man nen zelf. zo terug van buiten. .

Zeker. Soerabaja heeft wel eens horder gedreund e n er zal wel eens Imposanter mate r iaal voorbij ge trokken zUn. maar de gedaC hten en de gevoelens van al di e mense n op dnt ogenblik ...

Dit was een afsc heid. Een afscheid van de Mariniers met hun materiaal. met hun vrijgevochtenheid, maar ook met hun g rote liefde in h(!l hart voor Soerabaja en Oost-Java.

ZCker, Minister Schokkln g had gelijk. loen hij zei, dat de Mariniers van het Amphlblsch Bataljon, welke me t de "Johan van Oldenbarnevelt" thuiskwame n. niet langer dan tw ee jaar in de trope n ware n geweest.

Maar het gi ng ons niet zozeer om lile Marinier s.

Voor ons waren het db Ma rinie rs, die teru gkeerden. De Mariniers. oorlogsvrijwllligers. beroeps- e n zeemIlIciens. di e bijna vie r jaar la ng. aa n één s tuk, hun taak daar In Indonesië hadden ve r richt.

"Vergeef ons dit Excellentie. WU zagen het zó !"

W . C. LEMAIRE.

Lb. (SD)

m KMR.

8

-

Herdenkiug sterfdag

*

* * * * *

Adriaenszoo,

*• 0 P April herdenken we de stert· * Ruyter,dagollze van Mlchlel Adliaen.szoon de grote zeeh eld. l eder Neder· 29

*

•*

** **

* * **

* * *

* ** * ;.'t

*;!~ '*

*;,'1: ;,.'t ;.~

* *

;.~ :.'t ;.~

* * *

* * ** *

*

lander kent zijn naam en eert met trots zijn nagedachtenis. Voor ons marinemense n heeft Dé Ruyter wel cen zeer bijzondere betekenis, want In h em, een del' grootste zeeh elden aller tijden. vinden we alle goede eigensch appen belichaamd, die de marineman kunnen sieren. Niemand onzer zal hem kunnen evenaren. maar we kunnen wel trachten ".lit zijn ve rheven voorbeeld Inspiratie t e putten voor ons eigen leven. Niet Ieder een zal zich echter de bijzonder· heden van zijn loopbaan nog goed herinneren, en daarom zullen wij de s terfdag van deze g rot e zeeman h er· denken en zijn nagc<lachtenls eren. door zijn levensloop In het kort weer te geven.

H et water is ons clement , de zee bruist onze g lorie. Een Koninkrijk als dal der Nederlanden, dat zijn vlag plantte in a lle dcle n der were ld, Is uit en doo r de zee ontstaan. Een deel van het Moederland Is aan de zee ontroofd en deze ligt dan ook steeds op de loer, om het verlorene terug te winnen. De vroegere er: Inmiddels verloren gegane overzeese gebiedsdelen zijn s lechts door de zee ver bonden. Het Koninkrijk der Nederlanden Is ontstaan. omdat de bewoners van de lage la.nde n in vroeger ee uwen hun blikken zeewaarts richtten en In t:un zeltgebou wde zeilschepen naar verre sh'eken t rokken op zoek naar gewin en avontuur. En naa rmate de Zeven Provinciën meer en meer mach t kregen, werden d e andere grotc r.:! mogendh eden steeds afgunstiger op de kl eine, jonge koopmanlJ.Staat. Van de u it die naijver voortspruitende oorlogen kennen wij vele Nederlandse zeehelden ; van al die beroemde man nen herdenken wij thans de dood van Mlchiel Adrlaenszoon de Ru yter, de grootste zeeman die ons volk heeft gekend, In h et buitenland m iSSChien geëvenaard, doch nooit overtroffen.

Mlchlel Ad r laenzoon werd In 1607 In Vli.ssingen geboren, een stad, welke geheel In het teken van de zee stond.

Ieder wee t, dat hij nerge ns aan dacht dan aan varen, en op elfjarige leeftijd koos hij voor het eerst zee als boots· mansjonge n. Ee n paar jaar voe r hij als matroos t er koopvaardij, doch zijn avontuurlijke geest deed hem, na de hervatting van de oorlog m et Spanje na het Twaalfjarig Bestand, als bus· schieter onder Prins Maurlts dienst nemen. Hij wu In Bcrgen op Zoom, toen di e s tad zich vroom h ield en na het ontzet nam hij voor het eerst dienst a an boord van een oorlogsschip. Daar wachtten h em nog meer svonturen, wa nt hij werd op een tocht naar de Golf van Blscaje bij een ent ering erns tig met een p iek aan h et hOOfd gewond en bovendien gevangen genomen. RU ontvluchtte en nam weer dienst, voor· namelijk op koopvaarders: h ij bekwaam(iE' zich In de zeemansvakken en w erd

gestadig bevord crd tot de onderofllciersrangen en later tot stuurman.

Eerst na 1633 nam hij de naam De Ruyter aan, vermoedelUk In navolging van zijn grootvader, die de Staat als ruiter had gediend.

Zo voer De Ruyte r vele jar en op allerlei schepen en zeeën, en uit z.tjn journalen leren wij h em kennen als een ernstig. vroom, in zeezaken buitengemeen ervaren en beleidvol man. van strenge zeden, gewoonlijk van kalm, bezonnen en rus· tig optreden, doch 80ms k ort aangebonden. uitnemend voor beeld van d e autoritaire, eenVOudige. energ ieke. stoere zeeman. Veel heert hij gevaren op walvisvaarders en menIg avontuur komt tot ons uit zijn persoonlijke journalen.

I n 1637 had De Ruyter zijn eerste commando en wcl dat van een kruiser, particulier uitgerust dool' de gro te rederij van de Gebroeders Lampsens, op wie r lijnbaan hij als jongen aan het g rote wiel had gcd ra.a.Ld. '\Vu de bedoeling enerzijds om bescherming aan de koopvaarders te geven. anderfl;l:\jds was wel degelijk nog sprake van kaapvaart, want zijn instructies luidde n , dat hij de DuInkerkers moes t jagen en zo moge· lijk p!'Ü7.cn afhandig maken. In 1640 werd hij wccr koopvaardijschipper, en. zoals dat 111 die tijd ging, dus ook mln of meer handelsman. Hij maakte als zodanig enkele rei zen naar de West.

In 1641 komt zijn eerst e belangrijk e commando. De Staten rustten een vloot uit. om Portugal in zijn opstand tegen Spanje te helpen. In deze vloot van 20 schepen werd De Ru yter SChout bij Nacht. Hij commandeerde dua de acht erhoed e en zag bij nacht t oe, dat geen der schepen van de vloot afdwaalde.

Vandaar deze naam Schout bij Nacht, die tot op de huidige dag In onze Marine voortleeft. Zijn salaris als vlagorrlcler bedroeg f UIO,- 's maands en een aanoeel In de te behalen bult. Deze benoe. ming get ui gt reeds van het grote aanzien. dat sch ippe r De Ruy t er zich had verworven. Zijn schip heette "De Haze'·. mat 360 ton en was een omgebouwde k oopvaarder. In die tijd was leder koopvaardijschip vrij sterk bewapend en niet moeilijk In cen oorl ogsschip te ver· anderen. Deze tocht naar Portugal wa~ op zichzelf geen groot succes: daa rvoor was de vloot te haastig bijeen geschraapt en het zeevolk van te alech t allOf,i, de .schcpen te klein en te lich t bewarend en onvoldoende ui tgerust, mltsr De Ruyte r voerd e zijn eskader md vecl onde rscheiding aan.

MI:ssch ien een weinig ontm oedigd door de weinig royale wijze waarop de Stat en hun vloot ul trusttlen. keerde De Ruyter zich weer van de Staatsdienst at en ,"ocr van 1643 tot 16::12 als vrachtvaar· de r. Uit zijn journalen leren wij hem als een goeti en dege lijk koopman kennen.

Hij maakte vele reizen, doch Is merk· waardig genoeg nooit in Oost-Indië ge-

wC(;,t. Hij had vele ontmoetingen met zet"nJvel"f', zowel Dulnkerk!le en Spaanse. als Algerijnse e n Barbarijnse. Toe n hij rc n.ll een Spaans oorlog.II.IIChlp lot zinl'lcn had gebracht en de drenk elingen had laten oppikken, vroeg hij de F;pu.anIlC kapitein , of deze ook zo barmhartig gehandeld zou hebbe n, en toen de Spanjaard hoogmoedig antwoo rdde, da t hij hen allen 7.0\1 hebben late n verdrinken, liet Oe Ruyter aIl elI gereed make'! hen a lsnog over boord t e :reUen, waarop de Spanjaard een toontje lager gln~ zingen en wederom genade kreeg.

Eén I:eer viel hij met één IIchlp vijf AlgeliJ nse l.cerovers aan. De Ruyter wilde ee hter nooit veel vertellen e n .IIchc\'rde rc.m.ll he t verslag van de mees~ IntclClUJantc v erri chtingen uit zijn journalen, om zijn IIchoonzoon te beIe-ten ziJIi 6aden t e bock te s te llen.

Zijn n u reeds de rtig-jarige zeemansloophaan had hem geen windeieren ge l{·~I, zoda t hij In 1652 als dertig poo rtcr "al' VlIu lngen besloot, rtI.!Itlg te gaan lel"en met %ijn talrijk gczin.

Maa r het lot 1)c.llstc andcn , toen de reeds langer dan een ha1ve eeuw belilaande hande18naljver tU8IICn Engeland en de Jonge Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, th an. ee n machtige staat, welker .scheepvaart de ganse wereld omvattc. leidde tot het ui t breken van oorlog. met al. aanleiding de kwc.stie van he t s trijken van de vlag, hetgeen Admiraal Tromp weigerde het eent t e doen. Zijn vaderland.liefde noopte De Ruyte r, om zich de welverdiende r uet te on t z<!ggen en ale VlceCommandc ur zee te kieze n. Wee r bleek, hoe s lecht de Zeven Provinciën voor hun ve lJlgh eld had den gezorgd. De zee· zaken ware n In handen van vljt ve rschlllende zelfatandlge AdmlraJlteiten, die eeuwig durend t wistten ove r de ve r· deling der commando'., Bovendien wa· I'en onze sch e~n oud, kl ein en onvoldoe nde uitgerust, terwijl di t alle. In Engeland vee l beter e n centraal was geo rganiseerd, maar toch voer De RUyUr lhul •• met roem overladen. eent onder Tromp, daarna onder de ons tul· mlge e n niet zeer populaire Witte de lVIth. Hij ondel'8Cheldd e zich ZQ:teer, dat hij zich de argunst van velen op de ha l. haalde. De tochten onder Witte de \Vlth waren niet zo s uccesvol, zodat Tromp, die, In tegenstelling met Dé Wlth. zeer Oranj('gezl nd en populair WRlI, he t bevel weer overnam, Het zou te ver voeren o m de s lagen van Dunge· neM, P orUand en Nleuwpoort t e beo .schrtjven, waarin de onzen hard voch· te n, doch tenslotte moeste n wijke n, omdat zij van de Stalen niet de middelen zij van de II lBten n lel de middelen kregen om het tegen de Engelsen te kunnen bolwcrken, Meermalen d reigde mul t ertj op de vloot en te lken ma le lieten de bcvelhebben, ..... a aronder De Ruyte r vooraan, een ernstig waarsch uwe nd woord ho ren.

De k Uil t WRll g eblokkeerd en armoede s lond voor de deu r, De zeeslag bij

Michiel AdrlaetiSZOOti de Ru.vler

'l'erheide maakte daaraan een einde, maar kostte ons de dood van de Beste\'(1er, ?'laarten Harpertazoon Tromp. ' Ved erom kwam De Ruyte r onder het oo" el van Witte de With, doch deze was wegena zijn gest ren gheid zó gehaat, dat een andere opperbevelhebber werd gekozen. Deze WIUI Jacob van Wasscnaal', Heer van Obdam, Kolonel van de Staatse Ruiterij en Gouverneur van Heuwen. Hij was dus een In zeezaken onervaren landmachtoH lcier en De Ruyte r we rd aangeweze n om a.Is zijn assis tent op t e treden, doch weigerdc deze pollt te aanvaa rd en. De Staten hadden de gro te zee man evenwel zó zeer nodi g, dnt hij, na herhaald aan· dri ngen van J an de Wilt, met wie h ij in d eze dagen zee r bev riend raakte. ei ndelijk voor goed In " Lands dienst trad als Vlee-Admlraal va n Holland en West·Frlesland. Hij ging dan ook In AllllJterdam wonen. Onde r hem kwam .als Schout bij Nacht Cornelis Tromp ~ ,;'!ienen, de zoon van de Admiraal. In d~ eente Engelae oo rlog heert de vloot niet meer gevochten, want vrtj spoedig na de overname van het commando werd vrede gesloten. Di rect daarop ging De Ruyte r echter weer de zeeroven te lijf en van zijn sucee. getuigt het In di e tijd gezongen liedje: "Die de zee zoo vaeck on treylen, En roven lichatten In haar nest Schri cken voo r d'Holland.sche zeylen En schuwen Ruyter als de pes t ".

In deze tijd we rd onze vloo t onder de bezielende leiding van de Raadllpenslonaris ,Jan de Wilt aanzie nl ijk ve rste rkt.

Dit ervoe r Zweden dan ook In de expeditie naar de Sont en de Belte n, D'!

Ruyter we rd na de terugk eer van Obdam tijdens die tocht Opperbovelhebbor

en werd voo r de ve rleende s leun aan Denemarken door de Koning V8l\ dat land In de adels tand verh even. AI zijn louwert'n deden heIn echter ni e l hoogmoedig worden en velen hebben zich vrrbaasd over de eenvoud van de woning va n de Grote Admiraal. In die tijd was op de vloo t steeds een Ç"evolmachtigde van de Staten·Generaa.l, welke hel laa tHle woo rd had In dc zaken van II t rategle, en waa r dit bij vele bevel· hebbers aa nl eiding werd lot g rote moeilijkheden, was zulk8 bij De Ruyter dOOI' zijn eenvoud en rustig overwicht nim· me r het geval. Hij was bij het s cheepsvolk zeer po pulair en nam al spoedig d(. bijnaam van Tromp, Bcatevae r, ove\'.

HU wilde, dellgevraagd. nie t schrijven ove r zij n opvattingen. hoc een zeege· vecht gevoerd moest worden en zel :" Het zou wel gemakkelijk zijn, al. men de kunll t van oorlog en betaJje van papieren k on leren". Tegenov er zijn medeofficieren was hij zeer gemoedelijk, maar niet zodra was de vloot In zee, of hij eiste een Ijz.e('(> n disci pline en duidde niet de minste afbreuk aan zij n gezag.

Na de Oostzee-expedi ti e genoot De Ruy le r een korte rtI.!It en ging daarn a weer naar de Middellandse Zee om op zeeroven te jagen, di e hun kop t elkenll weer Ol)staken. In 1662 dient zijn vijttle njarige zoon Engel ale adelbont op zijn viaggeschip. ' .... ederom begon de spanning tussen de Republiek en Engeland toe te ne men en In een gewaagde expeditie naar Guinea en de Antillen heroverde De Ruyter de door de Engelsen In volle vrede geroofde bezittingen der WestIndische Compagnie. Op di e tocht ont moe tte hij een oude neger, Jan Compagnie, IIU onderko ning van zijn land:

9

Wchlel en hij hadden samen als jongen een reis gemaakt. Toen hij In West· Indië was, brak de oorlog met Engeland weer officieel u it, zodat h ij zijn tocht n iet voortzette, doch te rugkee rde naar het Vaderland. Hij koos de noorde lijke route, om de Engelse vloot te vermijden en kwam ten anker op de rede van Delfzijl. Groot was de vreugde over zijn terugkeer. De nood was weer h oog gestegen door de noodlottige slag bij Lowestoft, waarin Obdam sneuvelde.

De Ruyte r kreeg nu officieel h et opperbevel over de vloot., waardoo r weer moellijkhCl3en ontstonden met de andeN! Admiraliteiten, en vooral met Cornells Tromp, die afgunstig Wil!! op zijn grote collega..

In de tweede Engelse oorlog bleek de Britse vloo t na Lowcstoft niet direct van zins w eer een actie aan te gaan en eerst In 1666 kwam het tot een der grootste z eegevechten aller tijden, de vierdaagse zeeslag. Hierin voerde De Ruyter zijn vlag op het prachtige Admiraalsch ip, "De Zeven Provinciën".

Deze schitterende overwinning werd gevolgd door de tweedaagse l':eeslag, wel k e, door plichtsverzuim van kapiteins en ongehoorzaamheid van Tr omp, minder goed afliep. Daarna volgden nog enige kleinere acties, maar In 1667 maakte De Ruyter zUn beroemde tocht naar Chath am, de enige keer In de geschiedenis, dat een vijandelijke vloot de Thames opvoer en vijandelijke soldaten in Engeland de voet aan wal zette n. Dit waren de Mariniers, wier korps door De Ruyter twee jaren te voren was

opgericht. De vrede van Breda werd hierdoor heel wal gunstige r voor ORB. Hierna was De Ruyter enkele jaren thuis, doch deze welverdiende rust duurde niet lang. want Chalham moest natuurlijk gewroken worden en In het rampjaar 1672 begon de oorlog opnieuw, ditmaal ook tegen Frankrijk. De toestand van het land scheen hopeloos en ditmaal is het naast Oranje onze grote Admiraal, die het uil die toestand heeft gered. Het volk was evenwel zeer oproerig en zocht enkele zondebokken.

Deze meende het gevonden t e hebben in de gebroeders De Wilt, welke juist altijd zo warm voor de belangen van 's lands defensie geijve rd hadden. en door zijn vrie ndschap met hen bleef ook De Ruyter niet gespaal'd: een sch eldende menigte liep t e hoop voor zijn hu is, lulde betulger.d, dat hl:! de vloot aan de Fransen had verkoch t. Gelukkig Hep dit evenwel beler af dan met de ongelukkige De Witten.

Nog stlX!<ls liet de verhouding tussen De Ruyle r en Tromp te wensen over, doch nu het land In nood was, wist de Prins van Oranje, betogend dat hel geen tijd was voor persoonlijke veten, de belde grote mannen tot elkander t e brengen en bij Schooneveld en Kijkduin lieten zij zien, dat de kracht van de lee uw nog ongebroken wal!. Onder De Ruylers beeltenis prijkte In die dagen het bekende:"Aanschouw den h elt, der Staten rcchlerhandt Den redder van 't vervallen Vaderlandl Die In één jaar twee grote Koninkrijken

.......

_-.

,,De Zeven Promnclën"

fO

Tot driemaal t oe de trotse vlag deed strijken.

H et roer der vloot, den ann daar Godt door streê, Door h em he rleeft de vrijheid en de vreê".

Maakte de vrede van Westmlnster een einde aan de oorlog met Engeland, de strijd met FTankrijk bleef voortduren en De Ruyter maakte In 1674 een succesvolle reis naar Martinique.

Na de dood van De Witt en het staken van de strijd met Engeland werd de vloot weer mln of meer verwaarloosd en toen de Slalen De Ruyler met een onvoldoende scheepsmacht naar de M.!ddellandse Zee wilden sturen, om mel de Spanjaarden tegen de F ranse n te gaan vechten, maak te de grijze Admiraal bezwaar, Toen één der AdmIraliteItsheren hem naar aanleiding hierva n toevoeg de: "Ik denk nie t , Myn Heer. dat gy in uw oude dagen begint bevreesd t e worden en de moed laat vallen", antwoordde hij kalm: "Neen, Ik begin de moed niet te laaten vallen, Ik heb myn leven veil voor den Staal: maar Ik ben verwondert en 't Is my leet, dat de Heeren de vlagh van den Staat zóó veil h ebben en waagen", en toen de Staten hem verzochten lOCh te gaan, zei hij: ,.De Hecren hebben my niet te verzoeken, maar te gebieden, en al wierdt my bevooien 's Lands vlagh op één enkel sehlp t e vocren, Ik zou daar mee l'zee gaan en daar de Heeren Staaten hunne vlagh betrouwen, zal Ik myn leven waagen". Hij voelde toen reeds, dat deze tocht hem noodlottig zou worden.

Voor het eerst voer De Ruyter toen niet meer op de "Zeven Provincliin", doeh op de veel kleinere "Eendracht" en voorts had hij zieh t e stellen onder de bevelen van de SpalUll3e admiraal.

I n werkelijkheid echter haalden De Ruyter en de zijnen bij Stromboli, Napels, ?I esslna en Etnll de kastanjes uit het vuur. I n de laatste slsg leden wij een onherstelbaar verlies en werd De Ruyter gewond. U et het zleh aan\'ankdijk niet zo ernstig aanZiet:l, optredende wondkoorts dffien r..ijn krachten snel afnemen en hij stierf op de thuis reis aan boord va n zijn vlaggeschlp.

H et berich t Vlln zijn dood hac! In het vaderland grote ontsteltenis ten gevolge. Overal werd diep en oprecht gel'ouwd. Te laat beseften de Staten, welk een grote schuld zij op zleh hadden I;eladen. We l moeh t de koning van Engeland legen Engel De Ruyter zeggen: "Het heelt mij verwonderd, dat de Beeren Staten Uw Vader, zoo groot een Admiraal, met zoo we inig macbts naar Sicilië hebben gezonden en gewaagd".

Een grote m enigte droeg h em ten grave en :Eijn graf In de Nieuwe Kerk In Amsterdam wordt gesierd door een grote tombe, waa.rvan het opschrift luidt: " Intaminatus fu!get honoribus, hij blinkt In onbezoedelde er e".

Ook na :Eijn dood heeft men de schrik "an d e Oeeaan geëerd en in ieder Bollands hart leert de naam .De Ruyter voort, In zeven oorlogen. In meer dan vtertlg gevechten en vijftien grote zeeldagen, waarvan l':even onder zijn leidin g, heeft hij zijn land gedie nd.

Vele schepen droegen l':\jn nsam en het laatsle schip, dat naar de grote Admiraal werd genoemd, h eeft die erenaam ook met ere gedragen, strijdend tot de ondergang In de Javazee, als eens De Ruyter deed In de 1'.liddellandse Zee tegen een grote overmacht.

' CONCERT bU de jongens van de

Sociaal Meduche Diens!

door Ser"t Wim Duuel

We hebben een concert gehad. 0, ncc, geen !kht concert natuurlijk met so-

listen, koor en orkest en zo.

Wij hadden allee.n maar de solist.

Er was geen t oneel, geen zacht-rood gord ijn, geen avondtoIlellen, garderobes en koUiekamergelC!utcr, geen kra· kende bonbonzakjes en ritselende programma's.

Er was alleen maar een pianist. die speelde in de canUnczaal, zonder po-

dium, zonder "vleugel", zonder lampje.er-bovcn en bloemen-er-naasL En niemand was In toilet. laat slaan Avond-toilet.

Het kwam eigenlijk allemaal door die vent-In-burger.

Want die zag de plano. Nou ja, pla no

...... piano...... Je

W€!(!t

wel, zo'n can-

tine-ding. Op die van ons zit een s lot· van·een·kwaI'tje, dat Je met cen s pijker open kunt maken. Anders "spelen" ze er te veel op ......

Op een avond kwam er een vent bin· nen. In burger. Niemand wist wie Ie was en wat Ie kwa m doen. 0, dat laatste toch \...-el. Hij wachtte namelijk. Op een andere meneer, die beneden In de slaapzalen voor pnUénten een film draaide ot zoiets.

En hij zag de piano. De gammele piano, met het gammele slot. En vroeg schuchter: ,.Mag je daar eh ......... op spelen?".

Ze zeiden "ja" en s taken een spijker In het slot. ,,Je moel maar niet schrik· ken" vertelden ze er bij, "want er zijn een paar van die toetsen bij, die het niet dOen". En ze wezen op de vuilwitte rij [VOOl', voor zover dat cr ten minste nog op zat en gingen toen vcr· der met pingpongen, biljarten, kaarten en een koud·pljple drinken.

De vreemde ging zitten en sloeg lets aan. Hij begon te spelen, zachtjes, toen lets harder, lets vlugger, lets gedurf· der. Hij kwam "er In" en vergat blijk· baar z'n omgeving. HIJ vergat waar Ic zat: In een can tine met pratende, plngpangende, bilja rtende en pIjpjesdrInkend!! nlensen.

En hij speelde maar, aa n één s tuk door. Klassiek en modern, jazz en van lUes. Door elkaar, aan elkaar, achter elkaar, fantasie en parodie en improv:satl.: Er werd niet meer gebiljart. Er werd niet mCC'r gepl ngpongd. Er we rd niet meer gepraa t. De sjoelschijven lagen stil. El" werd zelfs niet meer gepraat.

AUeen maar getulsterd: "Wie Is die vent? Wie Is die goser?"

Niemand wist het. Iedereen schokschouderde. Iedereen luisterde.

Toen zweeg de pla no, plotseling. De vreemde keek o m zich heen, wilde opstaan. Daverend applaus. Hij kleurde Wolt en glipte weg.

Bij de deur stond de O.S. en D.-ot1Jeler, aan wie hij niet ontsnapte.

HIJ moest beloven nog eens terug te komel}.

. . . • Mag ie daar eh .... op spelen?

"Dan speelt U weer hier, maar dan ook voor de patiënten beneden. Dan hangen we een microtoon boven de plano ...... doet U het?"

De vreemde lachte en knikte. "Voor· uit aan maal·...... " En nou is ie geweest. Wéér In de can· tlne. WéCr nan dezellde piano, nu met en " mike" er bij, die aan een touwtje hing aan ccn stuk electrIcIteitsbuis, Ç.lclJye nabootsing van een microfoonhen/rel uit een ~hte studio.

Er ~tonden wat tateltjes, wat netter gerangschikt dan de vorige keer en cr waren weer pingpongers, kaarters en sJoe le~ en koude-pijpjesdl'lnkers. Anders lllks, zoals Ik al zei. Geen programma's, geen voeUicht, geen concertsrcer.

De microtoon hing maar te bengelen boven de open klep van de gammele plano, die dit keer een beetje gestemd was, zoals men verzekerde.

Toen kwam de vreemde weer, die nu niet meer zó vreemd was, omdat Ie z'n naam bekend maakte; Jansen ..... . ..0" zelden wc, ,,0 .....• Jànsen ...... 0 , die !"

De O.S. en O.·oUleier zei lets ter Inlel· ding. De zalen waren aangesloten, het kon beginnen. Iemand morrelde nog wat aan een versterker en gaf een paar tikken op de microtoon. Dat hoort Cl' altijd bij, gelOOf Ik. J ansen begon. Hij stak z'n hand In z'n bultenzak van z'n jas en viste cr een noUtieblaadje uit, waarop a l1erlel namen stonden va n muziekstukken. ,.Ik kan geen muziek lezen" zei Ie verontschuldigend ..... .

Hij speelde. Nel als de eerste keer, In extase, met overgave, dan wccr beheerst, dan weer verwoed. Het een na het ander , zonder pauze. zonder ophouden, 'n halt uur bijna.

De Hongaarse rhapsodle en de Bolero, de Dansc Maca brc en Clreus Renz, het Wiegelied en de Boogie Woogie.

Een parelende stroom van klanken.

Toen was 't ult.

Applaus, minuten lang.

Hij stond op en wuifde maar wat terug, onwennig en met ' n kleur.

Ot Ie nog meer wilde spelen? Verzoek· nummers bljvool'beeld? 0 ja7.cker, zeg maar wàt.

Er ging 'n papier rond, een groot wit

vel dat aldra volgekrabbeld stond met verzoeken. En er ging een ve l naa r beneden en nög een en nög een .

Na een kwartier kwamen ze terug. De ulanist las ze en pikte er van alles uit.

De namen Schreef Ic over op weer zo'n klein rotblaadje, dat op de muzJek· stander werd gezet.

En wéér wel"d er gespeeld, twee keel" een halt uurtje, klassiek en modern, net aIs eerst. ,,zware en lichte shag" zei een marinier, "maar wat 't ook Is, 't Is hardstikke balk!"

De toetsen ratelden bijna. Jansens vingers moeten getinteld hebben van de voortdurende beroering van het ruwe hout.

Maar de cantine was stil en de zalen beneden tóeh wel. Even plotseUng als a ltijd kwam weer het einde, onveronverwachts. abrupt.

Jansen stond op. De stilte tussen het einde van het spel en het begin van de ovatie werd gevuld met een zucht.

Toen bars tte het los, een paar minuten lang weer; langer, harder, Intensiever da n ooit.

En Jansen boog wéér en wuifde wéér en kreeg wéér 'n kleur.

Hij greep 'n n esje chocomel en nam 'n teug. Toen vluchtte Ie, de deur ult.

We gingen verder met pingpongen, biljarten, kaarten, praten en koude· pIjpjesdrInken.

Rondom de plano stonden nog 'n paar lul na te praten.

Iemand haalde z'n vingers ~over de toetsen, de ruwe toetsen, want cr zat geen ivoor op, zoals Ik al zeI. en schud~e.kopte: ,.h~ lal!~ zo'n vent het op zo n oud kreng ......

De versterkerman rolde z'n snoeren op en viste de microtoon van de IIchtJeldingsbuis.

De klep ging weer dicht met het slot van een kwartje, dat je met een spijker kunt openmaken ..... .

Dat was óns concert voor misschien honderd man, waarvan de heUt onzichtbaar, ergens op de een ot andere padëntenzaal.

Maar 't was ,hardstikke balk".

Bedankt ...... eh ...... Jansen. Met één or twee s'ssen? Want zle je, d at we· ten we nog nlel ......

ft

D EN HELDER krijgt een grotere haven . Zandzuigers en baggermolens ve rwerken iedere dag enorme hoeveelhede n grond en de v00i1va· rendheld, waarmede de aannemers aa n d it nieuwe werk arbeiden, wettigt het vermoeden, dat binnen niet al te lange tijd het eerste gedeeUe van het plan vaste vormen begint aa n te nemen.

Zoals ui t bijgaande schets blijkt, ligt het nieuwe gedeelte ooste1ijk van de oude haven. Een driehonderd mete r brede toegang zal he t ook voor grote schepen mogelijk maken, om zonder moellIjkheden binne n te lopen, ter wijl een "zwaaikom" met een m iddellij n va n 580 meter ruimte In overvloed biedt, om rond te manoeuvreren, Indien dit nodig moch t zijn. Een Ideale haven zonder k nikken of na uwe passages, waarin niet minder da n vij ftien steigers ligplaats zullen bieden aan onzc g rote en kleine schepen.

vaste wal voor dit noordwestelijke deel noodzakelijk. Op het schetsje ziet u oe brug geprojecteerd en wel recht tegen· over de doorgang tussen het Koninklijk Instlluut en het Commandements· gebouw.

Kleine vaartuige nd ienst e n jachtzellel'S kunnen dus tevreden zijn e n wc gaan verder op onze haventochl.

Aan de zuidkant van de doorvaartopening tussen oude en nieuwe haven ziet u twee steigers ongeveer N.W.Z.O. De'.t.e zij n bestemd voor onderzeeboten. Belde steigers zijn 110 meter lang en 15 me ter breed en zullen onder alle omstandigheden een rustig plaatsje biede n aan deze boten. Ook In de oude haven, tussen zeedoksluis en ma rine schutsluis, is men bezig lig· plaatsen te maken voor de onderze<!dienst, terwijl de in de nabijheid lig· ge nde kazerne zal worde n gerestaureerd en voor deze dienst zal worden

met een flauwe bocht naar de plaats, waar de middelste steiger VOOI' gro te schepen dient te komen. Zo werd een bouwput Revormd, waarin het westelijke deel ben~e n s twee g l'ote steigers In het Zuiden, ku nnen worden aangelegd. Toen deze put gereed was, groef men de bestaande strekdam door, ten einde het baggermateriaal te kunnen binnenlaten, waarmede thans In de bouwput een kanaal met divel'Se 7Jj· kana len word t gegraven.

Is di t graafwerk gereed, dan wOI'dt de bouwput leeggemalen en kan een aan· vang worden gemaakt met de plel'constructie. Als koning Winter de voel niet a l te dwars zet, zal de steigerbouw In het komende voorjaar kunnen beginnen. Lange palen zullen de e ige nlijke pier moeten dragen, die zal bestaan uit een hol betonnen lichaam.

Het zal mogelijk zijn, om op alle stel· gers nOI'male trucks loe te laten; wilt ge echter een aanmerkel ijk zwaardere last van 01 aan boord hebben, dan Is het nodig om te meren aan een van de steigers, die daartoe speciaal zulle n zijn Ingericht e n die de naam zullen drage n van repal'atlestelgers.

1\vee hiervan zullen zijn: de westelijkste e n de oostelijkste ligplaats

HAVENUITBREIDING IN DEN HELDE R D O OR

Recht tege nover de zeedoksluis zal de bestaande strekdam worden doorgegrave n, zodat een opening van 170 meter bl'eed de verbinding vorm t t ussen de oude e n de nieuwe- haven.

Hoe denkt men zich nu de Indeling van deze ultbl'eidlng? \Vel, ongeveer als volgt.

Het noordwestelijke deel nabij het fort Harse ns, Is bestemd voor kleine vaartuigen. Sleepboten, motorboten en s loepen zullen e l' in belde bassins een r ustige ligplaats vi nde n. De havenbevelllgingsdienst zal In dit gedeelte moeten worden ondergebracht e n ...... de o mgeving van het Cort zou cen pracht plaats zijn voor een clubgebouw l.en behoeve van de zeilliefhebbers, die wellicht In het noordelijk bassin een hoekje aangewezen zouden kunne n krijgen, om hun jacht jes veilig te me re n. fret is nog toekomstmuziek, niettemin klinkt hel wijsje z.cer melodieus.

Aange?Jen de strekdam doorgegraven wordt, iS een brugverbinding met de

12

ingericht.

Zuidelijk van beide onderzcebootslel· gel'S treft u in de kom drie s teigers aa n, welke beste m d zijn voor jagers.

Ze zijn 130 meter la ng e n ook 15 meter breed. De bassins tussen de pieren zullen een diepte krijgen va n 7 ~ meter - N.A.? en aan beide zijden van een I!ler kan een schip meren.

Aan de zuidzijde van het nieuwe com· plex ziet ge drie stelgel'S, bestemd voor grote schepen. De pieren worden 250 met e l' lang en 45 meter breed, terwijl de bassins een diepte zullen krijgen van 11 meter N.A.P. In hel oostelijke deel werden weel' steigers geprojecteerd voor kleiner ma. terieel, met bovendien een ruimte voor schepen, die tijdelijk buiten diens t zijn.

Langs deze steigers zal de diepte weer 7~ meter bedragen.

Men Is begonnen om na bij de pyrotechnische werkplaats, In het zuidelijkste deel van he t nieuwe project dus, een werkterrein op te spuiten. Daarna werd een dam gelegd van COlt Harsens

L T l

U.

F.

V A N

V EE N

voor grote schepen, alsmede de zuidelijkste lig plaats voor jagel'S. De stelgel'S zullen verllehl worden e n voorzien z~n van watel'1eidi ng, terwijl aan de voornaams te gelegenheid zal bestaan tot het laden van olie. Bij s tormweel' zal een leider ot ralllng, midden op de pier aa nge bracht, het moge1ljk maken om vellig aan boOrd te komen, terwijl een brede weg rondom de hele haven ?.al worden aan· gelegd, wel ke direct op de pieren aan· sluiting geeft.

Enige dagbladen ver meldden, dat het de bedoeling was om de Rljkswerl In . haar ge heel over te plaatsen naar het nieuwe terrei n. Dit Is onjuist. Wel wordt overwogen een droogdok mel een dra agvermoge n va n o ngeveer zes· duizend ton in een der bassins voor grote schepen t.z.t. neer te leggen en het spreekt va nzeIl, dat, indien de Rljkswer! in de toekomst uitbreiding behoeft, enkele van die nieuwe gebou. wen mogelijk in de nabijheid van di t dok zullen verrijzen.

Is men met de aa nleg van he l westelijke en het zuidelijke deel van de haven gel'eed, da n wordt een tweede bouwput gevormd, waarin het oostelijke deel kan wOI'den geconstrueerd.

Voor de tijdelijk buiten dienst zijnde schepen zullen wellicht Jn de toe komst debarkeme nlsgebouwen nodig zijn, die In het ooste1ijkste deel van het plan een plaats kunnen vi nden.

"Hoc kom Ik ooit van dit havencomplex in de stad?", zult ge wellicht vra· gen. Ook hierin [s voorzien, De schets

toont u, dat een tweCde brugverbinding Is geprojecteerd, die het nieuwe tene!n met de buitenhaven verbindt.

MOCht hel mogelijk zijn deze verbinding voort te zetten over de binnenhaven en de bassingracht, zoals de tekening aangeeft, dan staat ge In minder dan geen tijd van de haven OJl de Ruyghweg, die beter In staat zaJ zijn het drukke verkeer op te vangen dan de betrekkelijk smalle straatj es in de omgeving van de Ankerparkbrug.

Vla de Ruyghweg brengt uw flets u In weinige minuten waar ge wezen wilt, terwijl een korte wandeling de ongehuwde scheldt van het stadscen· trum, waar h ij een pleisterplaats kan vinden.

Een haven waar we trots op kunnen zijn, en waarvan wc hopen, dat nog vele moderne Hollandse oorlogsschepen er hun meertrossen zullen Jaten Uitbrengen.

De voorzichtige lezer zaJ bij het aanschouwen van het kaartje mogelijk de vraag stellen: "Ligt de haven niet te vC!(!1 open voor de noordwester storm?" H ij ?.ou hierin niet alleen staan, want bij velen Is de vraag op· gekomen, maar wij Nederlanders gaan over het algemeen niet over één nacht Ijs en er zijn wel degelijk maatregelen genomen om te voorkomen, dat de ha· ven onbruikbaar zou blijken te zijn, wanneer de aanleg voltooid Is. Men heelt daartoe proeven genomen in het Waterloopkundig Labora torium te Delft., waar professor Thysse, geassisteerd dOOl' cen staf van ingenieurs, gaarne alles Vool' u uitrekent, wat ge op gebied van waterbouwkunde wenst te weten. Uw briefschrijver was zo gelukkig In dit labora tor ium een kijkje te kunnen nemen en hij stond versteld van wat daar te zien was. Stel u voor een ruime zaal met daarin een grote bak van ongeveer tien bij tien meter.

In die bak zeer nauwkeurig geconstru· eerd onze haven, zoals die op bijgaand kaartje staal afgebeeld. Het Wier· hoofd, l ort Harsens, de betonnen ple· ren, alles keurig op schaal aange· bracht en op kunstmatige wijze werd het water van dit speelgoed Marsdiep in beroering gebracht, alsof een storm woedde met windkracht 10.

Precies was na te gaan In hoeverre onze nieuwe haven een rustige sehull· plaats zal bieden op stormachtige dagen. Eerlijk gezegd viel dat voor bepaalde gedeelten van de kom niet mee: er stond voor een moderne haven hier en daar nog al wat deining. Geen nood! Professor Thysse en zij n helpers hadden het al gevonden.

"Maak die pier eens even 25 meter langer", luidde de opdracht en een van dl." wer klieden, die belast Is met de aanleg van deze modellen, neemt 25 meter pier onder zijn arm en plakt dat neer op de plaats die hem Is aangewezen. Direct wordt het kalmer, ofschoon de storm buiten met ongekende kracht loeit en het watC!r hoog tegen het WIerhoofd opspat. Zo schIkt en d.-aalt en plooit men hier net zo lang, to t de gunstigste oplossing Is gevonden, en niets wordt aan het toeval overgelaten.

Een andere vraag Is: hoe sterk mooten nu die havenhoofden worden om een storm te kunnen weerstaan. Het heeft geen zin om ze tienmaal sterker te maken da n nodig is. Delft geeft u antwoord. De professor neemt u mee naar de windtunnel en daar ziet ge wat we zouden willen noemen een

Een afscheid &n van de onprettige dingen in het leven. een

Van dk momenten die weemC)f$ig .$lcm men is het ogenb/ik van afscheid nemen. Zo'n moment is nu

gekomen en we mogen zeggen voor de Kon. Mllr."ne

gehe/~

Den Helder iu het bijzonder, nu burgemee~/cr R itmec$(er met ingong Van 1 April zijn taak ob bur(}emee$ler gMlt neerleggen.

Wanneer de naam van burgervader ooit met ere i~ gedragen. dan is het toch zeker door deze mllrkante figuur, de mllU die het hele leven SlIme uvMte in die tWC1.' woorden: ..lk dien".

Aon de:e lelu heel t h'ï ziel. sleed~ gehouden. Hij heelt zijn .stlld en hij heeft zijn land gediend met zijn volle inzet.

T oen hij in April 19J6 benoemd werd. Wil! een van zijn eersJe vragen: 1$ cr veel ~rkEow hcid in Den He/der? T oen deze vroag bevestigend beant,~d moesJ WOl"den. .$lelde hij zich ten doel dot dllar ce" einde aan moesJ koml"n. Meu heelt cr de eersJe weken in Den Helder gt:glimlacht, moor no enige mallnden kreeg men ontzag, toen men ervoer dot de mOnrl(~n op de hoeken der sJro/en verd~nen waren en tewerkgesteld bij het uitgrIlven van het H cIders klInaaI en andere werkobjecten.

Hij had ::ielo ten doel geMeld de Kon. M orine _ ee n belangrijk onderdeel in hef Helder$!: le ven - en de burgerij nader tot elkllor te brengen en I'ij is ook daarin ge~lllagd. H et zijn moeilijke joren geWffst daar in Den Helder, dallr is gcs/reden, gevochlen en gelcde" . In 1919 bij de mobi/i$8tie rommelde Ill't nIIderend onheil, dat in Mei 1940 tot uitbarsting kwam: toen werd het verzet geboren. het :zich te weer sJellen tegen de ondl'rdrukkers.

Ook hier toonde de heer Ritmee~ter :id, een Vilder voor zijn burger$. Van de achtergebleven marir:lemensen ,verden cr 24() ondergebracht bij EudJ/bescherming. gasbedrijf. centrale keuken etc. Dot W/IS de comou!lagezijde. In 'verke/ijkheid WilS het de illegale orgoni$lltie onder -de bezielende leld,'ng van de burgemeester. M allr iedf.'re str,"jd VrtJllgt offers: op 1 A pril 1941 ,verd ook hier dl' burgem«$ter gear~ re$teerd. weken, malJnden van verhoren en iaren Vlln el"nZllme opsluiting volgden.

V erziend met het afsclw:id van het leven, werden de laatste moanden in Buchenwalde doorgebracht. tot de Amerikanen dit kamp bevrijdden . D irect nam de burgemeester zijn {unctie wccr wIlor. Het ,veer:;en in de Illmiliekring was een grote vreugde; mllar Den He/der, ZWOlIr gehavend, puin en stilte. V an de 39.000 inwoners ,vIlren cr >nog slechts 12.000 ouer~ Een nieuwe taak, een zware ,trijd wachtten. Een strijd. die bekroond i j met CCn overwinnlng. Het aantal inwoners i~ weer opge/open tot 34.000. Lang heelt de dreiging uan een verdwijnen van de Kon, M adne boven Den He/der gl'han~n. Deze dreigende wolk Is weggewerkt.

In die ia~en is een zware Jtrijd gevoerd. De overwinning i~ zichtbollr in de bouw I'an de ni"uu"" haven. de rege/mlltige bouw van ",'euwe huizeIl. Het plan •. Centrum"' ij aangenomen. Er zijn nog vcrfangl"lIs ::ools de verbindingen, mllor Mcroon :01 de scl/Cidende burgemef'..$lcr ob Kamerlid zijn kraclctt:n biOven 9""'cn. Moge het hem //Cgund zijn. om in de loop der jaren het eindr"sulwlI! te ûen van het werk, dot hij is begonnen en wll/lrdoor I,et Blln hem tr. dllnken is, dot Den Helder niet i~ teruggezakt tot een plaat! zoob Hel/e"oets/uis.

I'U

aquarium. ongeveer 60 meter lang, een meter bl'eed en een meter hoog, voor driekwart met water gevuld. Nabij een der uiteinden is een dijk aangelegd van basaltblokken, zoals we die overal In onze dijken aantrerren. Alles precies op sehaal: elk blok vertegenwoordigt een gewicht van een zeker aantal tonnen.

"Geef eens wat storm", vraagt de professor. Een schakelaar klikt en het lieve leven begint. Weldra beuken de golven legen de dijk en ge laat de stonn maar razen om te kunnen controleren, of uw dijk bestand Is tegen die heksen· ketel. Woest kolkt het water tegen het bazaJt, maar dit weet van geen wijken.

Men leeft hier vlug: enkele minuten betekenen vele lange dagen, luttele

uren omspannen In het laboratorium een periode van tien jaar. Urenlang zoudt ge hier willen ronddolen, maar helaas, men heelt niet al te veel tijd voor u, wa nt ginds, In een andere hoek van de zaal, wacht een haven, die bezig Is te verzanden, 00 controle. Er kan geen schip meer In of uit en mefl heeft de staf van het laboratorium gevraagd, wat er nu moet worden gedaan.

De Ingenieurs hebben het bijna gevonden en over enige tijd krijge n de ha· ven autoriteiten bericht : een piertje zus en een dijkje zo, en het is voor elkaar.

Een prachtig Inst!tuut waar we met een gerust hart onze mooie haven aan kunnen toevertrouwen.

13

Kollie-smol.:l.elaars J.cWQlnen

.M E T

H r.

" EVERT SEN"

lets In de koptele foon van E Rdekraakt seine r Tl J. Engels. Dan komt

hel bericht. wanrop we nu al dagenlang wachten: " H allo Avondrood, hallo Avondrood _ hier Duiker. Verken tonkan in pel1!ng &in - acht - nul... arstand 21 mJ.jl... koers 340. Is dat be·

grepen?"

Duiker is de codenaam van één van de twee Cntall n nvllegbote n. welke samen met Hr. Ms.. "Evertsen" patrouiLleren In de wa teren va n de Rlouw ArchIpel en

Avondrood Is voor deze gelegenheId de schuilnaam, die de torpedoboo tjager

NAAR

op de DE

Kollie

ZUI D ~ C HI NESE

woed aan allerlei knopjes en sc haUjes te peuteren. Voorlopig heeft hij echte r nog wel even de tijd; het duurt nog bijna een half uur, voordat we het vaartui g di cht ge noeg ge na de rd zijn, da t het vla de schcepsmega(oon bereikt kan worden. Ee ntonig kli nkt het over het slechts t raag bewogen water : ..Tonkan. tonkan berent!. berent\. Stop je machines e n kom langszij!" Het bevel, dat aan duidelijkheid weinig te wensen ove rlaa t. wordt zowe l In het Maleis. als In het Engels en het Chinees gegeve n.

En mochten de opvarenden van de

tonk an soms nog In twijfe l verkeren over de be tekenis e r van, dan wappert daar In de seinmast van de "Evertsen" nog a ltijd die blauw-gele vlag, te n teken, dat de tonkan er verstandig aan zal doen onmiddellijk te stoppen. Wel. de tonkan Is verstan dig en k omt braaf langszij. En nauwelUks Is de verbinding met de jager t ot stand gekome n. of de onderzoekln~ploeg, onder leiding van de luitenant ter zee der tweede klasse G. \V. Hulskamp, springt aa n boord va n het aangehouden vaartui g. De bemanning, die uit ee n a llegaartje van oosterse

voert.

Sinds ons vert rek uit Prlok - nu drie dagen gelede n - hebbe n we nog niet vee l ander s gezien dan de zo dikwijls

bezongen. maar miSSChie n nog wel vaker vermaledijde. combinatie va n water e n lucht. En eerlijk gezegd begint ons dat ee n beetje de keel uit te hangen. Daar

zij n we tenslotte ditmaal niet voor meegegaan. Actie wIJlen we zien; opgejaagde smOkk elaars. die een wanhopige - maar natuurlijk vergeefse (dat hebben we bij onszelf al vast gesteld ) - pogi ng doen om te ontsnappen. Een rijke bult verwachten we ook. Maa r het enige schip. dat tot op hede n ons waterig pad krulste, was cen onschuldige K.P.M.-er; voo r het overige bleven we zo eenzaam als eens hel spookschip " De Vliegende Hollander".

Maar nu zal dal allemaal ande rs worden. \Vat sei nde die Cat ook weer? Koers 340 hè? \Vel, da t Is richting Singapore; daar kon we l eens ee n luchtje aan zitte n. De commandant \'an de jager. de luitenant le r zee der eer st e k lasse F. L. Capel, is al op de brug verschenen e n geeft van 7.ijn hoge zetel uit, die vee l overeenkomst vertoont met h et type kinderstoel dat de h.h. kappers doorgaans plegen te gebruiken, de nodige aanwijzingen. De koe rs van d e oo rlogsbodem wordt iets gewijzigd en de snelheid geleidelijk opgevoerd tot 20 m.UI. Het Is, alsof het schip er zelf plezier in krijgt. nu er een eind Is ge komen aan het goeIIge sukkelgangetje van. de laatste paar dagen. Zie maar eens, hoe ze speels het wate r links en rechts van zich ai sml.lt en als een rank renpaard. dat de eindspurt Inzet, door h a ar element jaagt - een breed spoor van woelig schu im achter zich late nd. ..Tankan. tankan, be nmti, berelltt ~" De officier van de wach t is de ee rste, die de k leine, zwarte stip aan de horizon ontdekt. "Daar!", wijst hU, "recht voor de boeg!" H et stipje wordt snel een stip en onze fotograaf, die evenals wij een plaatsje op de brug heeft gezocht, grijpt al naar z'n toestel en begint ver·

14

ZEE

.... de IOllgkan komt braallangsz(j ....

.... en hU mag lJerteUlen, wat hij alzo aan boord heeft ....

rassen Is sameniesteld, wordt naa r de voorplecht gedi ri gee rd, en de kapite in. cen knikkende en a lsmaar buigende Chinees, llIag vertele n. waar de re is heen gaat en wat hij zo al aan boord hee rt. HU hakkelt een beetje en dat Is zeer begrIJIlelijk. als men bedenkt, dat de goede ma n geen e nkele verklaring ka n geven over de herkomst va n de driehonderd balen ko rri e, di e he t grootste dee l van de lading \'ormen, Nee, pa\lleren waren er niet \'an; zeker over hel hoord gc:den. Oe tOf'an-besar moest begrijpen. dat zoiets wel eens kon voorkomen. Een mens had Immers zo veel rompslomp aan zijn hoofd, niet waar? F; n dan. die paar 1f.nkjes...

Of mijnhee r soms lets voelde voor een sigaretje - het waren hele goeie ...

N u. daar voelde mijnheer toevallig niets voor, maar wat hij ..... el voelde was nattigheid! .• Good lIl.rnin,-!"

In de t ijd, dat de luitenant ter zee Hulskomp In de va n planken opgetrokken stuurhu t van de tonkan het onderzoek leidt, ne men wU eens een kijkje in het overige deel van het schip. In het verre van frisse achteronder, .....aar tege n H n de r wanden een vuil-grijze handdoek prijkt, met In keurige rode lettertjes de hartelij ke woorde n "good mo rnl ng" er op gebo rduurd, vinden we behalve een troepje luid protesterende kippen, de barbier 11 J . Ne[kens uit Naarde n. Vanmorgen vroeg lieten we onze haren nog door hem bewerken en Informeerde hij - net als In cen echte kapperszaak - ot we de scheiding In het midden, dan ..... el boven het linkeroog droegen. En nu staat hij hier met een grote colt op z' n re<:hte rheup en zoekt verwoed tu pen de opeenhoping van oude lampen en kallotte manden naar eventueel verdere smokkelwaar.

"Je kunt Keen plekje overslaan!", roept ie ons toe en tegelijkertijd licht hij het deksel van een scheefgezakte wate rton op. "Vorige keer bijvoorbeeld vonden we In net zo'n soort ton als deze een stuk of wat horloges en een massa papiergeld", Ditmaal schijnen de heren smokkelaars

het echter bij de koffie te hebben gelaten. Er komt althans gee n andere verboden waar meer voor de dag en weldra liltaakt de ondcrzoekillgsploeg don ook haar spcurderswerk. Oe Chinese kapitein stMt nog steedlil glimlachend te betogen, dat het allemaal niet zo erg Is. en hij blijft glimlache n, als de luitenant ter zee Hulskalftp hem mededeelt. dat zowel zijn schip als de ladi ng In naam van de Vere nJgde Staten van Indonesië In beslag worden genomen. Zonderli ng heerschap. die tonka n·commandnnt...

Als SI" IIIg-Licke neKf' u Er moelen nog de nodige formaliteiten worden vervuld en Intusen Installeren de mannen van de bewakingspioeg zich zo goed mogelijk op het dek van het rommelige SCheepje. Een Ilaar broden, wat blikken met groente en aardappelen en een grote ketel drinkwater worden eveneens aan boord van het \'aartu lg gebracht. opdat de bewakingsploeg onderweg gee n gebrek mi lijden.

Zo'n ploeg bestaat ui t een man of drie, vier en deze heeft tot taak het In beslag ge nomen vaartuig, compleet met bemanning, at te leveren aan de politieautoriteiten va n Tandjong Pinang. Dat Is lang niet altijd een Sinecure Integendeel! De snel heid van zo'n tonkan bedraagt doorgaans n iet meer dan een mtl! ot zes zeve n per uur e n het gebeurt dan ook dikwijls. dat de bewak ingspioeg een of twee nachten op het In beslag genomen smokkelschip moet doorbrenge n, alvo rens Tandjong Pinang, dat op het tegenover Singapore gelegen eiland BIntam ligt, bereikt wordt. Daar komt nog bij, dat, als er een beetje zeegang staat - en het kin aardig tekeer gaan op de Zuid-Chinese waterplas dergelijke scheepjes zich gedragen als swingZleke negers. En je moot dan wel een behoorlijk verankerde maag hebben, wil ~e niet het risico lopen Iede re maaitijd twee maal te zien. Va n slapen komt gewoonlijk ook al niet veel op zo'n tonka n. Niet alleen dat het slecht r usten 15 op een Illanken dek, maar bovendien blijft het altijd uitkijken met die heren smokkelaars. En een mes In Je ru g Is tenslotte ook niet alle. ...

Zuid (Chln ttfl) -Zee-Idyllo In de loop van de middag n adert de torpedobootjager het eiland "T om" en als we h et door de kijker opnemen, schieten ons onwillekeurig de vele liedjes te binnen, die dromerig verhalen over st llle stranden, wuivende palmen, wilde (eventueel: zi ngende. kokende, bruisende of uitee nspattende) golven e n heldere ma nen, Nu ~a. voor die heldere mane n Is het natuurlijk nog wal te vroeg, maar de overige attributen zijn a lle aanwezig. Een wonderlijk brokje tropenweelde, :ao:ools het daar ligt achter de veilige bescherming der MCfen, die grillige schulmsporcn tekenen op het overigens vriJ kalme water. Op de brug va n de jager heeft me n echter geen aandacht voo r dit tot werkelijkheid geworden Zuidzee-gebied; daar zijn alle kijken gericht op een klei ne prauw, die enkele tie ntallen meters bulten de k ust voor anker ligt. Een sloep wordt gestreken e n weldra slingere n we In de richting van het palmenstrand. Aan de helmstok de luitenant ter zee Hulskamp en voorin de mannen van de ondel"U)eklngsploeg, bewapend met colls en Lancasters. De seiner J. Engels Is ook weer van de partij en houdt per "handy-talky" contact me t de .. Eve rtsen". "Voor onvoor,tiene gebeurte nissen .. :', zegt Ie betekenisvol. Hij had dat din g echte r gerust thuis kunnen laten, want het enige onvoorziene, dat zich voordoet, Is het feit , dat ons doel een onschuld ig vissenboot.je blijkt te zijn. De sleChts zeer spaarzaam geklede mannen kijken een beetje verschrikt als we langszij komen. Ze zaten net aan de maaltijd en blijkbaar krijgen :I!C niet zo erg vaAk gasten op dit uur van de dag. Desondanks blijven ze vriendelijk en a ls het aan hen had gelegen. hadden ze hun scheepje compleet binnenste bullen gekeerd, enkel en alleen om toch maar goed te lat en uitkomen, dat ze werkelijk ~ n "baran g gelap" aan boord hebben.

Maa r dl! zien de ma nnen van de onderzoekingspioeg zo ook wel; een paar p81 geplukte kokosnoten vorme n de gehele lading...

In de dagen die volge n Is de "Evertsen" weer onbetwist alleenheerser op de wijde plas. die als een enorme - In tienduizend stukk en gevallen - spiegel het lelie zo nlicht wee rkaatst. De uitkijken op de :zIch aan weerszijden van de commandobrug bevindende :tockllchtdekken hebben roodomran de ogen, als ze van hun post komen, maar hun ingespannen turen blijft :!!Onder resultaa t. Geen schlll vertoont zich en het enige, wat zo nu en dan wordt doorgepraaid, Is "een drij \'end voorwerp op r ood vij rtJen" of wel .. boomstam op groen tie n".

En ook des nachts, als de radarmonteun het werk van de uitkijken hebben overge nomen e n In het donker urenla ng zitten te staren noar de lichtende sUppen en strepen op het radarscherm, Is er niets. dat op de aanwezigheid van een ol ander vaartu ig duldt.

Het heeft er dan ook alle schij n van, dat de aan ..... ezlgheld va n een jager in deze wateren al meer da n voldoende Is om de heren smokkelaars reeds bU voorbaat alle lust te ontneme n hun gel uk te beproeven. E n uiteindelijk Is dat de hele op:ao:et va n dit patrouUlevaren: de activiteit der smokkelaars drastisch te beperke n. Ee n taak, waaraan de Konlnk-lijke Marine op verzoek van Verenigde Staten van Indonesië k rachtig meewerkt.

M. FLOTAT, Marine--correspondent.

15

O ver Jnacht ter zee :

KANONS EN KÁNONNIERS

x

IN

ons vonge artikel hebben wij gesproken over onder· zeebOten en over het gevaar en de kracht van onderzeeboten. Wij hebben toen gev."ezen op het belang van de onderzeebootverkenncrs en wij hebben verteld over de manier, waarop deze O.V.'s geoefend wOl'den. Wij hebben de onderzeebootbestl'ijdlng niet bewust gekozen als eerste onderwerp van deze reeks artikelen over brevetten en hun waarde. Die keuze werd bepaald door toeval, het kwam ons het eerst In de geest. Toch, achteraf beschouwd, zijn wij wel tevreden met die keuze. De Internationale verhoudingen liggen op het ogenblik namelijk zo, dat, mocht el' oorlog uitbreken waarbij wij betrokken worden, dan zullen wij behoren tot de partij, die - voorzover thans te beoordelen valt - OVCI' de sterkste macht ter zee beschikt.

WIJ hebben uitgelegd, dat de onderzeeboot zich geheel alleen kan handhaven in een gebied, waar de tegenpartij geheel de baas Is, en wij hebben gezegd, dat de onderzeeboot het enige vaartuig Is, dat daartoe In s taat Is. Het komt ons dus voor, dat In die oorlog, zo hij mocht uitbreken, de vijand zich In belangl'ljke mate i'.al toeleggen op het gebruik van onderzeeboten. Hun opdracht zal zijn onze handelswegen, onze zeeverbindingen onveilig te maken, onze scheepvaart veel verliezen toe te brengen, zodat de aan· voercapacltelt te klein wordt, onze ool'logvoel'lng daardoor belemmerd wordt en ons normale leven gestagneerd wordt.

Nederland In het bijzonder is geheel afhankelijk van goede zeeverbindingen. Wij hebben een prachtige industr ie en wij zijn een vlijtig en Intelligent volk. Maar onze Industrie is geheel afhankelijk van aanvoer van bulten.

Wij hebben papierfabrieken, maar het hout daarVOOl' wordt ingevoerd. Wij hebben hoogovens, maar de erts komt van overze<!. Wij kunnen eigenlijk alles maken, maar behalve zout, te weinig kolen en een schimmetje olie bezit onze bodem geen grondstoUen en moet alles van OVeïl.CC komen.

Wij hebben dan ook een koopvaardijvloot die er zijn mag.

Wij hebben ons land aan de zee ontworsteld en wij doen dat nog; In deze opzichten zijn wij de zee de baas. Het is merkwaardig, dat die eeuwenoude vijand. die wij nu nog dag in dag uh bevechten, clgenlijk onze grootste vriend is.

Want zonder de zee kunnen wij niet bestaan.

En aldus piekerend over Zuiderzeedljk, polders en duinen, koopvaardij en onderzeebootverkenners, oorlog en de nood· zaak van leven, Invamen wij op het begrip zeemacht, of liever macht ter zee. Wij spreken namelijk over de Nederlandse 2'.eemacht en bedoelen dan onze zeestrijdkrachten.

Om nu verwarring te voorkomen zullen wij spreken over macht ter zee.

Wanneer Is een staat of een verbond van staten eigenlijk de baas op zee? Welnu: de baas op zee is hij. die over de zee kan vervoeren materialen en land- en luchtstrijdkrachten op momenten, die hij zel.t kiest, naar bestemmingen die hij zeil kiest en tezeUder tijd de vtjand het vrije vervoer over de zee van materialen en land- en luchtstrijdkrachten kan beletten. Hij kan tJus troepen vervoeren, hetzij om op de vijandelijke kust te landen, hetzij naar een bevriend gebied ter verstel'klng van de daar aanwezige troepe n. Hij kan die troepen ook weel' vellig naar huls halen, wanneer de toestand onhoudbaar wordt (Duinkerken, Noorwegen 1940). Hij kan luchtstrijdkrachten, met de hele organlsatJe die daar bij hoort, naar andere bases brengen (Malta, Noord·Afrlka). Zijn handel en de bevoorrading van overzee gaan Vool't en hij kan vijandelijke havens en kusten bombarderen met zijn oorlogsschepen, telkens wanneer hij dat wil. En dit alles Is voor de vijand onmogelijk, diens handel en bevool'radlng van ovcrzee ligt slll, hij raak t aa ngewezen op a uto, trein en vliegtuig, en het water Is voor hem gevaarlijk terrein; hij raakt In geweldige transportmoeilljkheden. Bovendien, overal waar de zee aan zijn land grenst, IS voor hem vijandelijk front. Hij mOCl daar troepen houden en verdedigingswerken aanleggen.

Dit meesterschap ter zee en de betwisting er van wordt bereikt door schepen (tegenwoordig schepen en vliegtuigen ), uitgerust met alle mogelijke soorten van wapens.

Van deze wapens zullen wij In dit artikel het kanon onder de loupe nemen.

Het moderne marine-kanon is een wapen met geweldige slagkracht. Het kan met grote nauwkeurigheid een zwaar en machtig projectiel over enorme afstand "erschieten, Een 15 cm kanon bljvooI'beeld vel'schiet een projectiel van ± 50 kg en kan hiermee op aistanden van meer dan 2Q km een tennisveld raken.

Een oorlogSSchip heeft over het algemeen meerdere kanons, dit uiteraard In verband met de trefkans. Hoe meer kanons tegelijk kunnen vuren, hoe meer kans op u'etters, en hoe meer treflers, hoc meer kans op een spoedig buiten gevecht stellen van de vijand. Op een modern oorlogsschip zijn deze kanons zo geconstrueerd dat zij gelijktijdig va nuit een centraal punt gericht kunnen worden.

Dus alle kanons tezamen, als ware het als éCn kanon. Zij zijn dan ook precies evenwijdig aan elkaar afgesteld, of soms ook wel met een heel kleine, levoren berekende, spreiding. \Vordt nu een salvo - dit Is twee ot meer pro· Jectlelen tegelijk - afgevuurd. dan vallen de aanslagen ook pl'aktlsch tegelijk. De aanslagen vormen een figuur.

Door correcties toe te passen op de richting van het vuur, kan de ligging van deze f.lguur ten opzichte van de vijand bij volgende salvo's verplaatst worden. Wanneer- de vijand omringd is door aanslagen, spreken wij van een dekkend salvo. Kostbare machines zorgen er voor, dat de vijand niet meer uit deze figuur van aanslagen kan weglopen.

MAár ...... daarvoor is vereist, dat elk volgend salvo Mk volkomen nauwkeurig gericht wordt verschoten. Gebeurt dit niet. dan kunnen de kostelijkste machines er niet voor zorgen, dat men treffers blijft behalen. En dat richten g~ schiede vanuit een centraal punl, door middel van een toestel - het centrale rIchttoeslei -, dat bediend werd door hoogstens twee man. Deze twee man hebben In de hand, dool' zeer nauwkeurig te l"lchten, het aantal salvo's, nodig om dekkend vuur te bereiken, zeer klein te doen zijn. Zij kunnen de zaak ook verprutsen. Deze bedienaars van een cen traal richttoestel zijn de kanonniers der Ie klasse.

Het brevet kanonnier Is namelijk onderverdeeld in twee klassen, te weten de eerste en de twee klasse.

T OT

.. , . De modernste richtmiddelen worden gebruikt ....

(6

vandaag hebben wij nog de kanonnier SChCI-pschutter en de meester-kanonnier. De kanonniers hadden vroeger namelijk jaarlijkse schietoefeningen. Zij scholen op een schijl c n de behaalde resultaten van Iedere kanonnier afzonderlijk werden gewaardeerd met punten. De kanonniers, behorend tot de 25 koppels die de hoogs te aantallen punten behaalden, waren de kanonnier-scherpschutters, en de hoogste daarvan - dus in de hele marine hoogstens twee man - werden meester-kanonnier .

Behalve de kanons die centraal gericht kunnen worden heeft een oorlogsschip geschut. dat Individueel gericht en

rIfgevuurd wordl. Denk maar aan de mitrailleurs en de pom-poms, om een voorbeeld te noemen, Een kanon moet bovend1en - hoewel het lot de centraal bcdJende batterij kan behoren - een complete bemanning hebben, al Is het alleen maar voor het geval de centrale Installatie getroUen wOl'dt, VOOI' de7.e functies Is de kanonnier der 2e klasse bestemd, Samenvattend hebben we dus op een modern oorlogsschip, dat met meerdere kanons bewapend Is, enige groepen van kanons, of alle kanons tezamen en enige groepen van anOluchtkanons, or alle antJ-luchtkanons tezamen, dle centraal gericht cm afgevuurd worden door kanonniers I. Daarnaast hebben we kanonniers IJ bIJ de kanons 7.clve en bij de Individuele geschutsoorten, In het gevecht zal de mate vtm het succes of de mate van onheil mede afhankelijk zijn van de kunde, de bedl'evenheid, de toewijding en de moed vun de kanonniers, Hoewel de techniek van de oorlogvoel'lng geweldige vool'ultgang heeft ondergaan, vele nieuwe en andere wapens zijn uitgevonden, wordt het zeegevecht en uiteindelijk de zo noodzakelijke macht ter zee nog steeds beslist door het kanon _ en daar. om kanonniers : VOOI', - en doe je beSt, Iedere matroos en iedere marlnie l' kan ve l~lOeke n kanonnier te wOI'den, zelfs op de dag dat hij In dienst komt. Indien hij dan daartoe geschikt is en er plaats voor hem Is. wordt hij geplaat~t bIJ de opleiding tot kanonnier der 2e klasse, De kanonmers.opleldlngen hebben voor een groot gedeelte plaats bij de Artillerie-schooi (Argis) te Den Helder, Op de7-c school zijn moderne toestellen, geschulsoorlen en alle mogelijke prachtige hulpmiddelen voor goede Instruclle bij· eengebracht en wordt op de meest moderne manier les gegeven.

De opleiding tot hel brevet van kanonnier der 2e klasse Hoelage f 6, - per maand) duurt ongeveer 6 weken, te weten een opleiding van 4 weken op de Al'gls en daarop. volgend een pl'actlsche schletop!eJdlng van ongeveer 2 weken op een schip. Bij de Argls wordt les gegeven In het richten op luehtdoclen en op zeedoelen mei dh'erse geschut· soorten, voorzJen van verschillende soorten I'ichtmlddelen, De leerlingen leren hoe de luchtverdedlgingsorganlsatle aan boord werkt, zIJ leren hoe het feschut werkt. hoc de mitrailleurs en hoe de kleine (hand vuurwapenen wel'ken en ook hoe al deze wapenen onderhouden moelen worden.

Dil laatste, omdat wij zekerheid moeten hebben dal OW.c wapenen In perfecte conditie verkeren wanneer zij werkelijk nodig zullen zijn. Er wordt ook ges<:hotcn In die 4 weken bij de Al'gis met mitrailleurs van 40 mm (80[01'8). De modern· ste richt middelen worden gebruikt. Het doel Is een schijf (manche), die door een vliegtuig wordt gesleept.

Dan, na deze 4 w(!ken van Intensier leren en oefenen, gaal

N

YLONSLEEPTROSSEN zijn In Nederland In gebruik bij L, Smlts & Co's Internationale Sleepdienst, en men is daar zeer tevreden over.

Een 8 dulms nylontros heeft ongeveer dC'lelfde sterkte als een 16 dulms ma· nillatl'os. De rck In cic nylontros is on· geveer 40 %, waarvan ongeveer 35 r;f WCCI' tel·ugkoml. Een nieuw stuk van 10 m lengte kan dus 101 14 m uitrekken en komt dan terug tot 10,5 met e l'.

De tros is drie s trengs wa nts lag en wordt 0\) dezelfde wijze gesplitst als ecn manIllalros. In tegenstelling tot de manilla tros draaien de kardelen zeer "Iug uit en geven dan een bos !ranje en ra!els, die practisch niet meer zijn door tc! steken.

BIJ het s plltscn worden de kardelen dan ook bij het uil dc ll'Os nemen direct gemarld, zodat de garens op hun plaats in de kardCC'1 blUven Uggen,

,., . Er wordt ook geSChoten In dIe weken bU de Argis,. ,.

de leerling over naar het schip, om te ervaren, hoe een kanon op zee "aanvoclt", Dil duurt ongeveer 2 weken. schieten en nog eens schieten, todM aan alle eisen voldaan wordt en het brevet toegekend kan wOl'den, Uit de kanonniers 11 worden de schepelingen gekozen. die tot kanonnier I (toelage f 9,- per maand) kunnen worden opgeleid, Deze opleiding duurt langer dan voor 2e klas, namelijk 8 weken. waarvan 4 op de Argls en 4 op het schip, Behalve een herhaling van en uitgebreider onderwijs in de vakken van de opleiding tot 2e klas worden hierbij de cen· trale rJchHocslelien onderwezen, en worden meer schietoefeningen geschoten. Aan boord van het schip wo rd t inten· s ief geoefend als centraal I'ichter. en in vele andere taken, die van groot belang zijn voor de artillerist. En tensloUe, als de opleiding beëindigd Is, en de leerling zijn brevet van knnonnier der eerste klasse uitgereikt krijgt, Is hij klaar om een hele batterij z6 te richten, dnt met e nkele salvo's het doel van Iedere marine wordt bereikt. namelijk "de baas zijn op zee", Als laatste punt willen wij er op wijzen, dat de ondeJ'oUideren voor het die nstvak konstabel gekozçn wordcm uit de matrozen e n de mariniers, die kanonnier der Ie klasse zijn, De eerste o pleiding duurt ongeveer 6 maanden. heeft plaat s bij dC! Argls en leidt op tot korporaal·konstabel - En nu gedag, dat was genoeg over de schleterlj - succes, bom· bardiers!

OU het doo l'Steken vall de "lil" of marlpriem moet el' op worden gelet. dat er In de opengewcrkte kardeel geen klink ontstaat, want deze Is er niet meel' uit te draaien.

De splits wordt verder, evenals de manlllaspllts, afgewerkt, Omdat de nylontl'OS l",ccr leer is en niet

tegen schavielen kan, wordt de buiten. zijde van de oogsplits van de sleeptros voorLien van een stalen schavielingskap, zodat het oog bij het thuIshieuwen, e n daardoor over de grond Slepen, niet wordt beschadigd.

Een gelukk ig fei t Is, dat de bemanning van de s leepboot, die deze tros gebruikt, er ovel' het algemeen e rg voor· zichtig mee Is. .ze. denken vermocdel\jk aan de nylons van moeder de vrouw ......

Llz <SO) 11 KMR J, HEUSEVELOT,

17

I~

. --

.,

•

-Cirr . .-

., .~!

--

. ""

NIEUWS UIT DE WEST

B E LEVEN ISSEN BIJ EEN SMALDEE

Prins Bernhard op Donder.

N ADAT dag 26 Januari gerecipieerd had

de avond komt Prins Bern· T EGEN hard weer aan boord. Enkele pers·

voor de bevolking van Sint Maarten en een rondrit maak te over het eiland, Is hij tegen :het middaguur aan boord van Hr. Ms.• ,Jacob van Heemskerck" geëmbarkeerd en hebben wij "Great Bay" weer verlaten.

Saba. het kleinste eiland van de drie Bovenwinden, Is nu het doel van de

reIs. Saba Is niet vcr - van Sint Maar· ten uit kan men hel gemakkelijk zien liggen, een wolkengrijze, massieve puddingvorm. Binnen twee uur zijn we onder de kust.

Maar onder de kust zUn en aan wal

komen, dat Is twee op Saba. Want dit eiland Is niet meer dan een grote, zachtbcgroeide steenklomp, een ultge· doofde vulkaan met een afgebrokkelde krater rand, die steil e n Imposant uit

zee oprijst tot een hoogte van 850 meter. Nergens een beschutte anker·

plaats, nergens ook maar een s teiger.

De branding trekt een wi tte streel) langs een s t ra ndje van enkele meters

18

breed, bezaald met rotsblokken. Zelfs een sloep kan hier niet aan land komen en de enige manier om op Saba voet aan wal te ze tten I.J, over te slap.. pen In een van de kleine roeibootjes, waarmee de Inwoners de sloep tegemoetkomen. en zich zo op het strand te laten trekken.

Dat Is dus ook alle service, die me n Z.K.H. Prins Brenhard hier zal kun· nen bieden. tenminste ... als de harde wind, die thans de golven striemt, geen streep door de rekening haalt.

En het lijkt er op dat dal gebeuren zal.

Aangekomen voor Saba's Fo rtbaal blijkt op de Heemskerck maar a l te duidelijk, dat hier veel te veel zee staat om de sloepen te kunnen strlj. ken en dus zoeken we de meer beschutte Ladderbaal op. Daar , In de luwte van de vul kaan, lukt het bete r.

En de "Heemskerck", die In contact s taat met Saba's radiostation, seint daarheen het vriendelijk verzoek voor de Commissie va n Ontvangst. om over land naar de Ladder baal te komen.

mense n, die hel geluk hadden met hem e n het gevolg te kunne n meegaan, vertellen doodmoe. dat het fan· tastlsch was. De Sabanen moesten tot hun middel het water In om de boot met de Prins door de branding te kun· nen trekken. Het gezelschap heeft de berg beklommen in de twee enige jeeps, die het eiland rijk is. langs een steil. kronkelend weggetje, dat van Dortbnal naa r boven voert. waar In de krater van deze vulkaan hel dorpje ligt, dat "The Bottom" heet. Een tegen· strijdige naam, maar toch begrijpelijk : het gaat hier om de bodem van de kra· ter, uiteraard. valt de avond ovel' de O PNIEUW ke len van de Bovenwinden e n de vage s ilhouetten van Sint Maarte n, Sr. Kitts, St. Barthelemy, St. Euslatlus en tcnslolle ook Sabn, lossen zich op in de nacht. Op de brug van de Heem,,kcrc k" heers t weer bedrijvigheid, de

bezoek aan dit eiland vergezelle n. uit de sloepen van de "Heemskerck" moe· ten overstappen In roe ibootjes, d ie op het strand getrokken w orden.

Langs dit stra nd staan de stomme ge· t uigen va n een geologisch noodlot. dat zich aan St. E us ta ti us voltrekt. Men beweert, dat het e ila nd la ngzaam voo r· over ka ntelt en In leder geval is het zeker, da t wa t hiel' staat de ruïnes zijn van de pakhuizen va n de benedenstad va n Oranjestad, herinne ringen a a n de vroegere bloeitijd van "Statlus".

Door de r uïnes heen vindt men een stelle zigzagweg, die naar de boven· s tad voert : een v riendelijk en ogen· schijnlIJ k welvarend dorp me t vele her· inne rlngen aan vroeger j aren.

Eén va n die he rinneringen Is het f Ol't Oranje,dat de Prins na de begroetln· gen met de autorlle iten, op zijn wan· deling gaat bezoeken. Men komt bin· nen In een neUe, witte poort, d ie nog nie t oud lijkt, o p een h al!rond te r ras, omgeven door stokoude kan telen .

E I' staan wa t bome n , er Is een ge· denkteken, dat a an het bezoek va n De Ruyter he rinnert, en een oude zonne· wijzer, die cr maar 20 min uten naast blijkt te zij n. E n dan staat er een In December 1939 o nt h uld mon ument, da t In si mpele bewoord ingen herinnert aa n de "governor" J ohannes de Graa!, d ie

. ~-~-- ._-

"-

-'.

op 16 November 1776 het saluut beo a ntwoordde van het Amerikaa nse oor· logsschi p "Andl"ew OOIia", hetgeen, naar me n aa nneemt, de eerste I ormele erkenning betekende door een buiten· landse mogendheid van de zelfstandige Amel'ikaanse natie. Wan t dit was In de dage n van de Amerikaa nse v rij· heidsoo rlog, K LEURRIJK en fle un g is he r schouwspel bij het geza ghebbers· k r uis, waal' Prins Bernhard recipieert.

Wie maal' de moed kan vinde n e n er zijn er maal' weinig, die de moed niet kunne n vinde n - beklimt de s te ne n trappen e n komt de Prins de hand dr ukken, Ook twee kle ine negerknaa pjes, g lundere gezichten boven hun nette, wlne pakjes, trekken de s to ute schoene n aan, maar een polit ieagent onder aa n de trap s t uur t ze terug: geen ki nderen, zo lulden zijn orders.

Een Marfne·oUicie r me t vier s trepen ziet di l en zegt: "och wa t, dat vindt de Pri ns best goed, Jaat ze loch n aa r bo· ven", Daar ka n zo'n a gent va n St, Eustali us niet tegenop, dus laa t hij de j ochies passeren en onmiddellijk beo stormt een juichende kinde rschaar waar komen ze zo r a p vandaa n uit deze mensenmenigte? _ de trap.

Daarbove n nieuwe hinde rnis _ staat Iemand van 's P rinsen gevolg, die he n tegen houdt: de P rins is m oe, d it ka n he us niet . . . maa r dan Is he t P rins Ber nhard zelf, d ie Ing r ijpt : laat ze maal' komen. E n zo komen d us de kindel'en van St. Eus tatlus, o p deze deI tlge receptie, éé n voor één la ng!!, om de Prins een handje te geve n. Een enkele dreumis vergist zich In de pel"' soon, een andere loopt, met g rote ogen en de vingel' In de mond. voo r bij zon· der iets te zeggen of te doen . . . zal hij ooit In zijn leven zoiets nog maals beleven ?

..

Paramaribo

. slanke k l'uJser rept zich door de duIste rnis en enkele uren later doemen lichtjes op.

Ratelend en rammelend dreunt de an· kerketting door de kluisgate n. We lig· gen. zegt me n , voo r St. Eusta tlus, maar behalve wat lichtj es aan de wal en de boordlichte n van de "Van Speijk", d ie van St. Maarten rechtsstreeks hierheen geko{l1en Is, Is er In de zwarte nacht niet ~l te zien.

"

,

. Eustatlus verenigt in l'Jch een S Taantal kenmerken va n St. Maar· ten en Saba. Een oude, uitgedoof de vulkaan - Thc Qulll - ve rheft zich uit de Caraiblsche zee, maar niet on·

genaakbaar en eenzaam, want naar

het Noord westen glooit de hellJng om· laag nna r een betrekkelijk vlak geble<l, dat te nslotte weef door heuvels wordt

afgesloten.

Doch ook d it vla kke gedeelte ligt vrij hoog boven de zeespiegel e n even· min als op Saba is er een s te iger , zo· dat de P ri ns, e n a llen d ie he m bij ziJn

I

f(t+ I'-t'~ .-:,.1..... .

Il iL--!p .;, 19

-----

. '.

..

~

..

~

/

..

' 0 ' , ,"

•

Z. K .H. Prins Bernhard op Saba

de ho ri zon schuive n lang.

L ANGS zaam de vage silhouetten voorbij van de kelen der Bovenwindse Anti l· len. Guade lo upe, Dominica, Martini' que, Santa Lucla. Bezuiden Santa L u· cia. maar dan zal het al donker zijn, gaat de kle i.ne "Van Spcijk" het CaraT· blsehe bC!kken verlaten, dan volge n weer e nkele mijlen Atlantische Oceaan.

Dinsdag 3 1. Jalllla ri. Vannvond IlJdens

de maaltijd sprongen opeens twee adel· borste n op, om naar de brug te ren· nen. We va ren al twee dagen met een grijze. bedekte hemel boven ons en daarin waren nu opeens een paal' ster· re n te zien, die gelegenheid boden voor

20

de bekende manipu laties met de se",· tant. E l' kwam een bestek uil de bu!!,

dat niet erg betrouwbaar leek e n waar dus moeilijk ernstig rekening mee ko n worden ge houden.

W oensdag 1 Februari. 0 \) de brug

heerst reeds de gehele morgen een

nerveuse hoogspanning. We naderen de Zuidamerikaanse kust. varen nu al

SindS Zondagavond op de gis en moe· ten dus hoog nodig positie bepalen. \Vanl de kust. die we gaan aanlopen, is een oerwoudkust. een ona fzienbare strook " boerenkool" zonder herken· nl ngstekenen.

In arfen moede hadden de zeeofJicie. ren de chef van het radios tation. een

sergant-telegrafist, te hulp geroepen

om een aantal r adiopeilingen te nemen

op zenders langs de kust. Hij was de halve nacht bezig geweest om lets uil de set her Ic vissen. dal bruikbaar kon z.ijn.

Tenslolte kwam hij meI een positie. die uitwees. uat Hl'. Ms. "Van Speijk" 45 mijl m inder ver was dan men dacht.

De navlgatoren wilden e r eerst niel aan - hadden ze zich dan zo op de zaak verkeken? Maal' een tweede kruispeiling bevestigde de eerste. en dus: koel's wijzigen en vaart meerderen, om nog op tijd te komen. Want om 12 uur, bU vloed, moeten we Para· maribo bi nnenlopen.

De " Blue Caralblan" heeft plaats ge· maakt voor een vuile, gele zee met een trage deining. onde r een grauwe hemel. E r hangt een onheilspellend, zUverachUg lich t over dit water, dat door de talloze grote rivieren van de drie Guyana's met okergele modder vermengd wordt. Aan de horizon kom t de vlak ke mangrovekust In zicht. De boerenkool Is niet g roen, maar grijs.

Een vuile, witte loodsboot met een machtig g rommende motor maakt zich los ui t de grijze massa en schiet op de "Van SpeiJ k" af. Als we de loods. een rondborstige, gebruinde Sunnamer met krulletj eshaar en een gulle, harte· lijke lach, aan bool'd genomen he bben, blijft de motorboot nog met korte, niJ dlge rukken om ons hee n draaien.

"Koernakoerna" staat er op geschilderd en een van onze S ur lnàamse matrozen vertelt me, dat dat een soort vis Is, zoiets als een baa rs, maar dan gro· ter.

We hebben vlJ r S urinamers onder de bemanning, die zijn ove rge plaatst van het smaldeel op "Van Speijk", opdat ze in hun vaderland met verlor k unnen gaan. Voor ts ook, als passagier, een majoor·telegraIist van de la ndmacht uit Curacao, zo te zien een vol bloed neger . "Neger" Is hier overigens bijna een scheldwoord, hoewei er rasse nkun· dig natuurlijk n iets tegen In te brengen valt ; men noemt deze mensen hie r evenwel zonder onderscheid creolen.

Onze sergeant.t elegrafist vertelt , dat deze majoor gewend Is te seinen met een speciale sleutel, die In de ene s tand au tomatisch punlen seint, In de ande re stand _ niet automatische - s trepen .

Daarmee bereikt hij een tempo, waar geen enkele Europese telegrafi st tegenop schijnt te kunnen.

Het ligt voor de ha nd, hiervoor de ve r· klari ng te zoeken bij het verbl uffende gevoel voo r rhy thme, de negervolken eigen. Vertraagde gramoloonplaten met opname n va n trommelmuziek van enkele Afrikaanse stammen wezen uit. dat er nege rs waren, die In een bepaal. de maat met hun rechterhand zestien slagen ko nde n geven, tegen zeventien met de linkerhand. Da t moet ge ook eens proberen . . .

De boerenkool kom t nader, krijgt lang· zamerhand toch een groene kleur, hier en daar steekt een slanke koni ngs. palm boven de mangrove's ul t. Meer· rol, paradeerrol. Opecns ve rschijnt. om een bocht van de rivier. de stad Paramaribo. Vuil-witte hulze n met terrassen, loodsen, steigers, het grote, roestige wrak van een schip. dat ge· ka nteld dwars door de ri vier ligt. Dan knallen van de bak de salu utschoten van Hr. Ms. "Van SpeIJk" als eerbewijs voor het Surinaamse gouvernement.

De eer ste indr uk van Paramal'lbo Is die van een ve r veloos dorp. De houten hulzen zijn wi t geschilderd. maar de veI'l Is slecht onderhouden. De straten zijn verharde leemwegen, die nu. in de regentijd. overdekt zijn met modder en plassen. In 't algemeen valt de verge· lijklng met WlUemstad sterk ten nadele van Paramaribo uit, de winkels zijn veel primitiever en veel minder goed voorzien, maar het prijsniveau ligt veel lager . Dit land Is ke nnelijk arm, ondanks het enorme achterland, dat misschien n og ongekende per spec· tleven biedt, en ondanks de bauxiet· delving, waarvoor de Ameri kane n hier concessies hebben .

Speciale snelle " ca r rier task /orce" - oe/eningen van gecombineerde eenheden van de marines van de Verenigde Stat en en Nederland. 2ün op 17 /\faart begonnen ;It de omgeving van het eilland. Cuba nabij de Guant anamo Baai.

De Vereltlgde staten Itemen hieraan deel met het grote v Uegkampschfp "Frallklin D. Roosevelt'· en 8 torpedobootjagers. De NederlandSe vlootstrUdkrach t en bestaan uit Hr. Ms. vliegka mpschip " K arel Doorman", H r. Ms. luchtverdedigingskruiser " Jacob van Heemskerck", Hr. Ms. fregat "Johan Maurits van Nassau" en H r . Ms . kanonneerboot "Valt SpeUk" . De gecombineerde vlootcellhedell staan onder bevel van sc hout bij nacht Tholnas S. COlnbs, U.S.N" commalldant van de Ze Amerikaanse divisie vliegkampschepen, die 2Ün vlag voert aan boord van het U.S.S. " Frallklill D, Roosevelt".

21

\

, -\.- --"'-

',> ~ ,

Van het smaldeel stnan ze, 15 011 een rijtje, met D AAR hun glimmende rode en blauwe

neuzen, het, plexiglas van de cockpits gHnstm'end In de felle ochtendzon.

De korte, stoere vle ugels werpen scherpe. zwa rte schad uwen op het weke, warme asfal t van d e startbaan. Zwetende vltegt uigmakers va n Hr,?>Is. .. Doorma n" zetten hie r nog lets vast en kijken daar nog e~ n een landingsgestel na. vHegers e n pAssagier s halen In de he te, verveloze barak mAe-west', en pA rachu tes. "As-ter wat gebeur t trek je deze r iemen los, scheur je aan die knop, dan vllegt het hele dak d'r uit", zegt de sergeantvlIegtuigmaker. "RuslIg springen, t ot 5 tellen, aan die beugel trekken, dan gnat je chute op, Als je dan vlak bo\'en het wate r bent draal je die k nop om, trek je aa n da l Hpje - da t blaast je zwemvest op _ e n Is de hele zaak sal e, in dat pak zit je dingly, 0, ja, die !hark chaser Is tegen de haaien, \Vanneer ze In je buurt komen. trek je het open _ d'r komt een soort ve rf uit, waar ze as de kelere zo bang voo r zij n".

Geheel ge r ustgesteld klimme n de passaglen op de n auwe waarnemingsplaats, tussen zenders, radio's, draden en knoppen, accu's en meters.

"Dat knopple an je rechte rhand, zie je

In

.--

' , ,~_.

'

de We st "Eddelen" op Bonaire *l

dat, niet ankomen , noodsignaal en bl!

.te rechtervoet, afblijven e n niet op trappe n,

,.

noodzendert}e".

De kalI wordt gesloten, de motor sloot knallend aa n, a lles t rilt en beert. Door de microfoon komt een schor gesprek door, La ngznam. vol Ingehoude n k racht, rollen de kistjes naa r de start.

De motor loeit. het toes lel stormt voo ruit, verkeerstoren en hangars vliegen voorbij en ~e " hangt", Onder je de witte b randing, even later de "olie" met z' n llonderden tanks en plant's, de knoekoe met cactussen en roze huisJes. het Schottegat vol olle\'lekken e n schepen, Dan wC(!r de witte branding; ja, Curaçao is maar smal!

Spierwit steken de zeilen van de Venezolaa nse schoene rtJes af tegen het diepblauwe water va n de CaraTblsche :l.ce.

7.W llrt de schad uwen van de wegvarende tankers.

En hoog o\·er ze heen jagen z.es F ireDy'1 van de Marine Luchtvaartdienst,

Bonaire Is dichtbij (met 400 kilometer per uur). je bent er vóó r dll t je het weet.

F.en kaal dlvl-divl-boomllje IIChlet voorbij, een grasveldje flitst langs je heen, een lichte schok en je staat op de grond, ,.rk hoop, dat ze kouwe Cola hebben:' kraakt het door de koptelefoon, Warm en stijf klim je er uit, Bonaire, het statIonsgebouwtje en de radlo..... agen VAn sergeant De Haan geblakerd In de zo n. Zacht weake n de 2 du nne antenne-mast jes van de wagen In de passaat..... lnd.

Bonaire, 3 kilometer verder ligt KralendUk. de kleine hoofdplaats van het eiland, helder geel het llleelgoedCortje "Oranje", blauw de zee, wit het koraAlstra nd e n vanl-groen de cactussen,

.. Laten we maar beginnen, ieder 8 landingen!" De batsman, gele bats In de hand. neemt z'n plaats aa n de kant van de baan In. Kort na elkaar schroeven 33 k isten brulle nd de lUCh t In, grote stofwolken opgooiend, Aandachtig kijke n de wachtenden hen na.

Droge deklandingen n u!! Over 2 weken wordt het menens op de " Doorman".

Stil staan de vJlegtuigmakers te kijken In de koele schaduw va n de gepnrkee rde toestelle n.

Met een korte. sc:herpe boc.ht komt de eerste over zee binnendraaien, de batsman danst en springt, dichter. steeds dichter komen de korte beent.jes van de ..64" bij de baan. de lucht fluit langs de remklappe n : precies tegelijk raken de 3 wielen de grond, een stolwolk en ve rbrande rubberstank prikkelt de ne us. De motor raan .....eer op. de staart gaat omhoog en opnieuw priemt het toestel de lucht In.

Met dri ftige, korte rukjes geven de gele bats de volgende kist aanwijzingen ; ZO gaat het ure n door In de gloeiende hitte.

Soms even ruSlen, landin gsgestel op scheuren controleren, tijd voor een

)(, ... 2acht wenken de 2 dunne

antennema.ttlu . . , .

lauwe coca-cola, 3 anderen klimmen In de cockpit e n weer gaat het ve rde r!

Van de grond opspringend starten de kisten door, er di rect achte r komt de volgende weer binnenzelle n. " Héé, da's In de barrIer!", roep t een jonge vlieger, wan neer er een 20 meter voorbU de ba.tsman neerkomt. ,.Da's ;w'n landing," zegt een ander (en daarbij gaat de duim omhoog), ,.een keurige driepu nte r. lekker scherp vliegertje!"', als de volgende de baan lucMig aanstrijkt.

Om 12 uur :dt het er op, 137 "addl's·'. 1)(:. batsman Is tevreden, de vliegers voldaan over hun werk.

In het kleine, smQOrhete gebouwtje een lauwe coca-cola. uitgedroogde boterhammen en alsmaar verhIllen.

* ** * *

** *

"-',,. ~

>IIn het begin kraakte het nogal eens op de nieuwe .. Doorman", Toen we eenmaal wat op dreef kwamen, wIlren er banjak liefhebbers om mee te vliegen.

We hlldden toen ook die sergeantschrijver uit Hellevoetsluis aan boord je weet wel. die zo stOtlert - : hij had hoptes branie en wilde ook eens mee, Alle passagiers werde n net zo opgetuigd voor zware lasten als wij zeI!. In de TBR_rClldy_room werd ze precies aangeduld, hoe ze hun mae-west-plirachute en dinghy moesten gebr uike n, bijgeval van rottigheid.

"Nou, sergeant, om vasthaken van de

"o~:~Ut~~ k

je",', dh,",p~~~gtg ~~~ 2~~. 3~.~:~

.. "" " je trekt," Waarop de Orang - 't Is waar gebeurd - zei: "Bebebebén Ik bebebesodehannest k'k·k·kletst. v'v'v'eel te'te'te' 1'1'lllngz,aam! !!"

Onze Ererol B IJ Koninklijk besluit van 14 Januari 1950 no. 13 werd benoemd tot Ott lcle r in l1e O"le VUil Ora nJe· Nassau m et de zwsam e n, de luitenant ter ZC!<! der eerste klasse van de Koninklijke mari ne-reserve, A. Maas .

B IJ Koninklijk beslui t van 14 Febr uari 1950 no. 62 werd toegekend het " BrOIlZe)1 Krols " aan: a) de sedert dien gepensionneerde marinier der eer ste klasse J . 11. lIabels (4651),

wegens: "Heeft zich dOOi' moedig optreden tegenover de vijand onderscheiden door op 11 en 12 Mei 1940. als mar lnier behorende tot een detachement marinelroepen, hetwelk met het onderbemande stoomschip "Prinses JulIana" van de Maatschappij .,Zeeland" van Vlissingen naar IJmuiden moest wo rde n overgebrach t, terwijl zich bovendien nog een compagnie infanterie met paarden en voertuigen aan boord ...., bevond, zich tijdens deze overtocht '.- flink te gedl'agen, In het bijzonder door, optredende als commandant van een llehte m itrailleur, toen in de late morgen van 12 Mei een vUandelljke luchtaanval op het schi p plaats had e n hij zag, dat de :i< m itraIlleurschuttel' aan bakboord niet In staat was ger icht vuur af te geven bij een vijandelijke d uikvlucht op het schip, deze schutter weg te sturen om munitie te halen en zel1 achter de mltraiUeur plaats te ne men.

Voorts door, toen hij bemerkte, dat een mitrailleur aa n stuurboord verlaten en defeet was, deze te herstellen en toen kort daarna weder een vijandelijke luchtaanval in duikvlucht plaats vond, waarbij het schip een trefler kreeg, het mitrailleurvuur op het vliegtuig te openen, waarbij hij dit vermoedelijk afschoo t.

TensloUe door, toen het schip ten gevolge va n een volgende vijandelijke luchtaanval, in zi nkende toes tand geraakte, op kalme wijze eerst een soldaat uit het wate r met een lijn te redden, zijn mitrailleur te blijven bedlene n, daarna in zee te springen om twc!<! viermansvlotten aa n elkaar te binden en toen hij bemer kte, dat het sch ip niet snel zonk, weel' aan boord terug te keren, totdat hij, tegelijk met een sergeant als laatsten van boord gaande, door een Bri tse torpedobootjager aan boord werd genomen",

"* **

* *

*

* *

* *

*

1*

* **

>INou, wij hingen in 1944 met een CataJina boven Colombo. De passagiers - die we uit Bombay hadden gehaald - knepen 'em als de pest_ PlotseHng begonnen wij heen en weer te rennen, grepen harnasse n en plirachute's: We motten springen!!! Afijn, je snllpt wel. ze gingen amper door het dak hee n. Ieder wac.htte angstig.

E\'en later ging er een briefje van de commandant rond, waarin stond dal het euvel verholpen was e n : "weest niet bevreesd, wU zijn het ook", BonIlIre Hgt weer achter ons, De rook van de oHeplanLS Is wee r in zicht, Uit de koptelefoon klink t een onverstaanbaar gesprek tusse n de korporaalvlieger Sommer en de ve rkeerstoren van Hato. een Constellation stijgt op. even later kunne n wU landen en taxiën nallr de M.L.D. barrakken, 't Zit er op.

Daar staan ze dlln weer, 15 op een rijtje, met hun glimmende rode en billuwe neuzen, het plexiglas van de co<:kp l ts glinsterend In de felle zon.

PETER SPlER.

.) .. Eddelen" - Engels: addl's _ aireraft dummy deck-Iandlngs, zijn: droge dek-landingen.

*

* **

* ** * * * ** * ** * * ** *

b)

de zeemUlclen,marinel rocpen,

J, J, Ve r buan (9186 Z) .

wegens: "Heeft zich door moedig optreden tegenover de vija nd onderscheiden door op 11 en 12 Mei 1940, als zeemilicien behorende tot een detachement marinetroepen. hetwelk met het onderbemande stoomschip "Prinses Jullana" van de Maatschappij ,,~ land" van Vlissingen naar IJmuiden moest worden overgebracht, terwijl zich bovendien nog een compagnie infante rie mel paarden en voert uigen aan boord bevond, zich tijdens deze overtocht zeer !link te gedragen en reeds kor t na het ver trek van het

schip, mede wegens zijn kenn is daarvan, de navigatie te verzorge n, daal' de kapitein van hel schip als zodanig faalde, e n door bove ndie n afwisselend met een ande re zeemllicie n als roerganger op te t reden, mede omdat de aangewezen roerga nger bleek te ontbreke n, In he t bijzonder door, toen he t schip op 12 Mei 1940 ter hoogte van Hoek van Holland was gekomen en, na reeds vele vUandelljke luchtaanvallen te hebben dool'staan, wederom werd ge bombardeerd, te n gevolge waarvan het schip in zinkende toesta nd geraakte en toen bevolen werd de sloepen te strijken, alleen met een andere zeemllIcJen op he t bovendek te blijven, het schip zo goed mogelijk te blijven navigeren en de sloepen te helpen strijken.

Tenslotte door, toen hij bemerkte, dat enige vlotten va n het schip afdreven, ove rboord te springen met het doel deze weer langSZij het schip te brengen, hetgeen hem te n gevolge van de sterke stroom niet gelukte, en zijn poginge n voort te zetten to tdat hij door C!<! n Britse torpedoboot jager aan boord werd genomen", cl

de zeemllIcie n-marinelroepen,

p , .' enning (7942 Zl,

wegens: "Heeft zich door moedig optreden tegenover de vijand onderscheide n dOOl' op 11 en 12 Mei 1940, aJs zeemilicien bchOl'ende tot een detachement marinetroepen, he lwe ~k met het onderbemande stoomschIp "Prinses JuIiana" van de Maatschappij "Zeeland" van Vlissingen naar IJmuiden moest worden overgebracht, terwij l zich bove ndien nog een compagnie infanterie meI paarden e n voer tuigen aan b.oord bevond, zich tijdens deze overtocht zeer [lJnk te gedragen en reeds kor t na het vertrek van het schip, mede wegens zijn kennis daarvan, afwisse_ le nd met een andere zeemllicJen als roergange r op te treden, daar de aan, gewezen roerganger faalde, In het bijzonde r door, toen het schip op 12 Mei 1940 ter hoogte van Hoek van Holland was gekomen en, na reeds vele vijandelijke luchtaanvallen te hebben doorstaan, wederom we rd gebombardeerd ten gevolge waarvan hel schip in zinkende toestand geraakte en toen bevolen werd de sloepen te strijken, terwijl een ieder dekking zocht, alleen met een andere zeemilicien op het bovendek te blijve n en als roerganger te blijven optreden, totdat hij, na zich eerst naar C!<!n ande r vlot te he bben begeven, door een Britse torpedobootjager aa n boord werd genomen".

Besluit van 21 Deno, 10 werd toegekend de "Ve r/.etsste r Oost-A.zlë 19U19·15" aan al de luitenant ter zee der eerste klasse, E, H, ,'a ll Rees (2396]); bI de lui tenant ter zee waarne mer del' eerste klasse KMR OV, W, p , A_ DItmar (258061.

Ko ninklijk BIJromber 1949

23

W IJ vestigen U1N aan d acht op

ver enkele weken zullen er verkiezingen voor d e O Provinciale Staten worden gehouden. Daa rbij ka n de kiezer desgewenst inplaats van in de gemeente, op welker kiezerslijst hij voorkomt, in een andere gemeente aan de stemming deelnemen, mits laatstgenoemde gemeente in dezelfde provincie als eerstgenoemde ligt.

Wie van deze faciliteit gebruik wil maken, moel uiterlijk 14 dagen V OOT de verkiezingsdag daarvan in persoon mededeling doen ter secretarie van een willekeurige gemeente. De verkiezingsdag wordt voor elke provincie afzonderlijk bepaald, doch valt niet vóór 1 April 1950.

Een militair der zeemacht bijv., die in Amsterdam op de kiezerslijst staat, doch in Den Helder dient, kan dus persoonlijk aan de gemeente-secretarie mededelen, dat hij in Den Helder wil stemmen, omdat beide plaatsen in Noord-Holland liggen. De aandacht wordt er op gevestigd, dat hem in een dergelijk geval geen vervoer voor Rijksrekening zal worden gegeven, om zich op de verkiezingsdag van Den Helder naar Amsterdam te begeven.

Vervoer voor Rijksrekening kan alleen worden verleend aan: a. kiesgerechtigde reservisten, O.V.W.-ers en dienstplichtigen, b. kiesgerechtigde beroepsmilitairen, die als gevolg van overplaatsing nà 31 December 1949 op de verk iezingsdag niet meer dienen in de gemeente, waar zij op de kiezerslijst staan, of die nà 15 December 1949 in Nederland aankwamen , een en ander alleen, indien zij moeten stemmen buiten de provincie, waarin hun standplaats ligt.

J Januari 1948 af - van toepassing zal zijn op alle militairen der zeemacht, die in het tijdvak van 1 Januari 1944 tot 1 Mei 1945 in overheidsdienst waren en van overheidswege een kindertoelage genoten , mits seder tdien geen onderbreking van het dienstverband van betrokkenen met de overheid heeft plaats gehad.

Het gevolg van deze beslissing is, dat thans ook de militairen der zeemacht, die a. in het tijdvak 15 Juli 1940 tot 5 Mei 1945 hier te la nde als militair op wachtgeld waren gesteld en in het tijdvak r Januari 1944 tot 1 Mei 1945, hetzij in burgeroverheidsdienst, hetzij als wachtgelder

een kindertoelage hebben genoten; b. in het tijdvak 1 Januari 1944 tot 1 Mei 1945 buiten Nederland hebben gediend en in dat tijdvak kindertoelage hebben genoten, voor die kinderen, waarvoor zij vóór 1 Mei 1945 kindertoelage hebben genoten, van 1 Januari 1948 af, een minimum kindertoelage van i 17,- per maand zullen genieten.

Om voor bovenbedoelde minimum kindertoelage in aanmerking te komen, dienen de in de vorige alinea bedoelde militairen aan de officier van administratie, tot wiens administratieve rol zij behoren, per veranderingsblad-kindertoelage op te geven: de naam, voornamen en geboortedatum van hun kinderen, waarvoor zij in het tijdvak 1 J anuari 1944 tot 1 Mei 1945 kindertoelage hebben genoten.

De bedragen van de op grond van onderwerpelijke beschikking over de jaren 1948 en 1949 nog toekomende kindertoelagen, alsmede de bedragen der kindertoelagen op 1 Januari 1950 lullen door de zorg van het ministerie van marine worden bekend gesteld.

C o ö rd ina ti e _ e n Cont. etcommiss ie ",oo r d e Mllit.i re oo r IOll l in",. lid e n en _weduwe n

in verband met de terugkeer van vele miliM edetairen uit Indonesië, wordt de aandacht gevesoals bekend mag worden verondersteld, bedraagt de k indertoelage voor militairen der zeemacht per kind 3 % van de bezoldiging, - waaronder moet worden verslaan de bezoldiging bij plaatsing aan wal in Nederland -, met dien verstande, dat de maandelijkse kindertoelage per kind ten minste i 13,- en ten hoogste i 20,- bedraagt. Er bestaat derhalve cen minim um en een maximum kindertoelage.

Tijdens de bezetting van Nederland nu is hier te lande voor alle in Nederland werkzame overheidsdienaren een minimum kindertoelage van i 200,per jaar ingevoerd, van welke maatregel een - klein - aantal militairen der zeemacht heeft geprofiteerd.

Het werd billijk geoordeeld, deze militairen na de bevrijding in het genot van deze hogere minimum kinder toelage te laten, weshalve werd bepaald: "Een militair der zeemacht, die vóór 1 Mei 1945 in "dienst bij de Koninklijke Marine was en uit dien "hooide aanvankelijk een minimum kindertoelage "genoot van i 200,- per jaar, geniet, te rekenen van ,,1 Mei 1945 af, een maandelijkse kindertoelage van "ten minste i 17,-" (uiteraard alleen voor die kinderen, waarvoor hij voor 1 Mei 1945 de minimum kinder toelage van i 200,- per jaar genoot).

Thans heeft de Minister van Marine, bij zijn beschikking van 8 Februari 1950, no. 202479/ 5617, beslist, dat vorenbedoelde gunstige bepaling - te rekenen van

Z

24

t igd op het bestaan van de inter-departementale Coördinatie- en Contactcommissie voor de Militaire Oorlogsinvaliden en -weduwen, welke zich ten doel slelt de juiste samenwerking tussen de Ministeries van Oorlog, van Marine en voor Uniezaken en Overzeese Rijksdelen en de zich op het terrein van de sociale zorg voor de militaire oorlogsslachtoffers bewegende officiële en niet-officiële organen , alsmede tussen die organen onderling, te bevorderen.

De Commissie is samengesteld uit vertegenwoordigers van hogergenoemde ministeries en van vorenbedoelde organen.

Het Secretariaat is gevestigd bij de Afd . A 4 van het Ministerie van Oorlog, Koninginnegracht 41 te 's-Gravenhage (tel. 182140-41-42).

Uit de Commissie is een Subcommissie gevormd , aangevuld met een vertegenwoordiger van de Afd. A 2 van het Ministerie van Oorlog en van het Militair T rainings- en Herstellingsoord "Aarden burg" te Doorn , welke Subcommissie, zo nodig, tweemaal 's maands bijeenkomt, ten einde de minder-validen en de oorlogsweduwen in de gelegenheid te stellen hun eventuele moeilijkheden en klachten mondeling naar voren te brengen. Hiertoe dienen betrokkenen zich tevoren op te geven aan het Secretariaat der Subcommissie, eveneens gevestigd Koning innegracht 41, Den Haag (tel. 182140-4 1-42) , onder opgaaf van de reden, waarom zij een bespreking wensen.

P 1 September 1!l39 werd de gehele O vloot van de Gouverne mentsmarine gemili tariseerd ... Vloot" Is miSSChien wel

een wat weids begrip voor dit conglo-

meraat van allerhande kleine scheepjes, die, slechts voor een deel van z~r lichte bewapening

Hr. Ms.

vooFl.len.

schepen

van

plotseling

nis

oorlog moeten

fungere n. De "kapal poetlh", die met

hun helder witte k leuren en gele schoorsteen vaak zo een fle urige tint hadden

gegeven

aan

menige

baal

of

haven In ons tropische eilandenrijk, ver· dwenen en het sombere oorlogsgrijs kwam er voor In de plaats.

Voor de schepen waren verschlllende functies: een d~1 was ingeschakeld bij '<Ie bewaklngs- en onder".loekingsdiensten,

andere fungeerden a ls vliegtuigmoederschip of deden d ienst bij de bebakening

en kustve rlichting. weel" andere waren Ingedeeld bij escorte- of bevoorradingsdiensten en de overige stonden ter beschikking van de plaatselijke marinecommandanten en bestuurshoofden. Zij lagen als rege l op veraf gelegen posten en hadden tot taak gouvernementsambtenare n. poli tie of troepen over te brengen. alsook goedere n. munitie. benzine en voorts de bemanningen van bepaalde kustlichten af te lossen.

Hr. Ms. Deneb

Hoe Hr. Ms. 11 O eneb l l ten onder gIng Moedig gedrag van twee Nederlandse matrozen

Hr. Ms. "Den eb" behoorde tot de g roep van voormalige G.M. schepen. die ter beschikking stond van een commandant maritieme middelen en wel in de Rlouw Arehlpel. En zo lag dit schip op de 4e Februari 1942 cIrca 500 meter ten 'WeSten van het eiland ZuId-Broeder in Straat Doer Ian ten anker. waa r men juIst wig was met het aflossen en aanvullen va n het personeel van de kustwacht. In de nabijheid lag een kleIn gewestelijk vaartuig, de "Martha". P lotseling hoorde men vliegtuigen naderen, Daar kwamen 00: :teven tweemotorige bommenwerpers met de bekende rode schijl op de vleugels en Ol) de romjl: Japanners! Men schonk er niet U) veel aandacht aan: er kwamen hier geregeld Japanse vliegtuigen over, als zij een bezoek gingen brenge n aan de have n en mar inedokken te Singapore. Doch nu vlogen zij toch wel wat èrg laag. Geen wonder: Hr, Ms. "Deneb" bezat twee kanonnetjes van 3,7 cm. da terend van het jaar onzes He ren 1890. die nIet ware n Ingericht voor het vure n op luchtdoe len. en andere mJddelen om het vuur op de aanvlIegende Japanners tc openen. bel.'at Hr. Hs. "Deneb" niet! Men ~ag de kleppen In de romp van de vliegtuigen opengaan en daar kwamen

de bommen aon:

tegelUkertUd werd

met alle mltraî11eurs, waarover de vliegtuige n beschik ten. het vuur op de ongelukkige ,.Deneb" geopend, Rondom het nietige scheepje rel'.E'n plotseling de waterfonteinen omhoog; het ware n de "near misses". die de nog geen 800 ton metende .. Deneb" deden SChudden en kraken, Drie bommen trorren het schl" e n rIchtten een vreselij k e ravage aan.

Niettegenstaande de vrijwel hopeloze ]Iosltle. waarin het stilliggende schip verkeerde. vuurden de Oude ka nonnetjes aan boord van de "Deneb" dat het een lust was. Doch de Jappen ware n met deze eersle aanval nie t tevreden; het schip dreef nog en In een sierlijke boog keerden de vliegtuigen te rug. nogmaals hun bommen richtend op de r oerloze "Deneb". die In Straat Doerian lag te zieltogen, Een aanLaI van de opvarenden was, hun eerste opwelling tot lijfsbehoud volgend. ovel' boord gesprongen, om aan deze hel te ontkomen e n zwemmend trachtten zij zo goed e,n zo kwaad als hel ging de vaste wal te bereiken. Deze tweede aanval had - voo r de Japanners althans - mee r succes: niet minder dan 10 bommen sloegen aan boord van de "Deneb" krakend in. waaronde r ook een brandbom. die het gehele achterschip in een oogwenk In lichtelaaie Zette, Toch bleef de bemanning met het

overgebleven stuk d6órvuren: al WA S hel dan moeilijk met de:re kanonnetjes de vliegtuigen te raken. dan wilde me n loch door het a rweerv uur de vijand dwingen om hoger te vliegen en zo de trefkans geringer te maken. Het mocht echter niet veel baten: de talloze t reffers hadde n twee leden van de bemanning gedood en een twintigtal lag zwaar gewond op hel dek. En di egenen. die zwemmend trach tten de vaste wal t e bereiken. bleken ook geen rekening t e hebben gehouden met de kraChtige stroom In Straal Doerian, Aan boord van het gewestelijke vaa r tuig " Martha" had men de laffe Japanse aanval gezien: de opvarenden van dil seheepje hadden zich met de belde jollen naar de wal bege\'en en zich daar in veiligheid geb racht. Zij balden de vuisten en velen konden een krachtterm niet onderdrukken, We1!enloos keek men enkele ogenblikken naar de:re afslachtin g. Toen werd het twee Hollands!.' ma t roze n te machtig. ZO s]lrongen In de langszij van de "Martha" liggende motorsloep; het aanzetten van de motor was het werk van een ogenblik e n weg vloog de boot. In de rich t ing van de brandende "Deneb". In enkele rnJnuten hadden ;dj het wrak bereikt en hun l;e rste zorg gold hun zwaar gewonde kameraden, die op het dek lagen.

Ver weg. op veilige arstand, zage n de Jappen. dat hun werk nog niet vo l.k omen was en dat er hulp - zij het op bescheiden schaal - opdaagde, Dat konden zij niet op zich laten zitten; niet alleen het schip. ook het moreel moest kapot, \Veer zwenkten zij en nogmaals namen ;dj het wrak van de "Deneb" ond er vuur e n bedekten de zee rondom het bootje met hun moordend lood en brandbommen. Doch. als door een wonder, ontsnapten de Inzittenden van de boot aan deze Japanse aanval: de motorsloep vol gewo nde n kee rde behouden terug. De overige bemanni ng van de .. Martha" was intussen ook van de schrik bekomen en stond gereed hun gewonde kameraden aan land t e brengen en te verzorgen. Nauwelijks was de laatste gewonde Uil de motorsloep getild. of de belde inzittenden, de mlllc1en matroos seiner-kustwachte,· der tweede klasse Th. J. Zilter en de mlllclen matroos selner·kustwachter der derde klasse

25 •

•

*

w.

C. C. van C8sand. waren alweer op weg naar de "Deneb" . Toen :w.gen zIJ echter. dat zij. die over boord waren gesprongen om zwemmend de vaste wal te bereiken. het niet konden bolwerken tegen de sterke stroom en steeds verder afdreven om de Zuid. Daarom zetten zij eerst koers naar de zwemmers, van wle er enkelen al bijna uitgeput waren. toen de sloep hen bereikte. Tv,'ee krachtige Als men de tijd heeft om de wereld· knuisten grepen hen één voor één In politiek over een ~rlode van een hun kraag en hesen hen aan boord van maand te overzien, en men zich dan de sloep. Opnieuw gingen zij naar de ':~ afvraagt, wat er In die afgelopen vier landingsplaats. doch voor het zover was. weken Is gebeurd, dan komt men tot kwamen de Jappen nog "even" over, de conclusie, dat er in de machtsverde motorsloep nog eens met hun mitrailhoudingen. e n daar gaat het om, niet leurs besproeiend. Doch het oude spreek_ w heel veel veranderd Is. Me n ziet niet woord, dat allee n de dappere geluk veel anders dan een consolidatie van heeft, bleek op waarheid te berusten: de posities van de twee grote tegen· de molorsloep met de vele Inzittenden spelers Amerika e n Rusland. Want bleet weer gespaard en vellig werden de ;~ daar draait de politiek dezer dagen drenkelingen aan land afgeleverd. om.

En weer kwamen Zilter en Van Casand Neemt u bij voorbeeld nu eens de In aClle: weer begaven zIJ zich op weg parlementsverkiezingen In Engeland, naar de "Deneb". Aan boord van dit welke sinds het verschijnen van het schip was me n er Intussen In geslaagd ...lt laatste politieke over.llcht hebben een niet al te ernsUg beschadigde sloep '1;', plaatsgevonden en het u bekende resulte strijke n en met deze trachtten de taat _ een ovel'wi nning met de hakovergeble ....e n opvnrenden het vege lijf te ~,~ ken over de sloot voor Labour. De weredden. Doch toen zij :w.gen, dat de reldpel"S heeft er een paar dage n over motorsloep nogmaals naar het brandende geschreven en er de voorspelling aan wrak terugkeerde. draaiden zij ook weer vastgeknoopt, dat len gevolge van het om en begaven zich naar het schip. labiele evenwicht In h et parlement wel hoewel de Japanners. blijkbll8r veront· spoedig nieuwe vel'klezlngen uitgerust dat er nog Nederlanders over waren. schreven moeten worde n. Maar het zich gereed maakten de "vijand" nog typerende Is, dat heel die Engelse vermaals aan te vallen. Zo goed e n zo kiezingen toch eigenlijk moeten wor, kwaad als het ging baanden Zilter en de n beschouwd als Vall Casand zich een weg over het met een zuiver binnen· wrakstukken bezaaide en gehavende dek landsc aangelegen· en zij mochten het genoegen smaken held, die alleen de tOCh nog een gewonde te vinde n. Ook Britse burger aa n· de:.r.e werd In de sloep gebracht en toen gaat. De Inzet van de werd eindelijk koers gC'.let naar de wal. ver kiezingen was waar men behouden aankwam, terwijl niet: wo rdt e r met het gebrom van de vliegtuigen in de Stalin gepraat. al verte wegstierf. heeft Ch urchil dit Zo verrlchUen twee Nederlandse malrowel in een van zijn zen. Zitler en Van Casand. een onververkiezingsre<levoe. sch rokken daad. Op een moment, dat In ringen geopperd. hun onmiddellijke omgeving ouderen er. maar wel al of niet ffiêer ervan>nen door de zucht tot lijfs· verdere nationalisabehoud werden overmeesterd. gaven zij tie va n algemene blijk van een :wUbeheersing. vastbe· l\utsbedrijven.

Een radenheld, handigheid e n beleid. die tors programma menigeen ten voorbeeld kan worden voor de buitenlandse gesteld. Zonder de minste aan:cling politiek hebben wij zowel bij de Conser· stelden zij alle pogi ngen In het werk hel leven van hun kameraden te redden. vatleven als bij La· daarbij In het geheel niet achte nd op bour ten enenmale eigen lijfsbehoud en met slechts één doel gemis t. Maar dit voor ogen: hun kame rade n hulp te komt waarschijnlijk omdat e r op di t punt bieden. waa r hulp nodig. ja dringend nodig was. tussen de belde rlva· De menslievende daden van deze twee len geen menlngs· seiners-kustwachters raakten nlel In hel verschil mee r beo vergcetboek. Nauwelijks een maand staat. Want tenslotte later was de Slag op de Javazee gebestaat el' noch bij streden e n enkele dagen later capltuLabour, noch bU de leerde Java. Toen viel een lange nacht Conservatieven ook over Indië, die eerst vele jaren later :.r.ou maar e nige geneigd· wijken voor een mistige. grauwe scheme· heid met de Russen ring. In deze lange nacht. waarin de aan te pappen ot gevangen genomen Nederlandse millzoete broodjes te talren vele ontberingen moesten door· bakken.

En hoe staan. vond ook de matroos seiner-kust· Chut'chlll het tege nwachter Van Casand zijn einde: op over zijn kiezers· 13 Juni 1943 overleed hij In Thailand. corps aannemelijk Ruim vijf jaren daarna, bij K.B. van had moete n maken, dat zijn plan om met 29 December 1948, no. 60. werd de Bron7,cn Leeuw toegekend aan de toen· Stalin te praten, niet mallge matroos Zitler en posthuum ver· veel ovel'eenkomst leend aan Van Casand. Zo werd hun vertoonde met het toenmalig bezoek onverschrokken daad toch uiteindelijk beloond. :.r.oals eens alle goede dade n beo van Chamberlaln loond zullen worden. aan Praag, vlak vóór het uitbreken van de L. L. v. M .

*

De wereld waann

*

* * * * **

**

* **

*

* *

* * * ** *

* ** * * * ** * *'*' '*'

** * ** *

26 •

door

J.

Schenkhof

tweede wereldoorlog, is voor ons nog een raadsel. Men toonde zich In Amerika da n ook helemaal nlel enthousiast over dat plannetje en Tl'uman heeft zich daarop gehaast te vel" klaren, dat hij er niet aan dacht naar Moskou te gaan om zijn collega-presl· dent te o ntmoeten. Maar hoe binnenlands van aar d de E ngelse verklezin· gen dan ook geweest mogen zijn. één ding is heel duidelijk gebleken, nl. dat het Engelse volk van de communlstl· sche Ideologie niets moet hebben. De communistische eandidaten hebben geen schijn van een kans gehad. En het Is toch wel heel plelzlerlg te erva· ren, dat in het land, da t de bakermat Is geweest VOOI' de ware democratie, deze nog altijd springlevend Is. Maar hoe we tenslotte de Engelse ver kiezin· gen ook be'Llen, in het wereldbeeld hebben ze geen verandering gebracht.

En daar mogen we, eIgenlijk gC'.lCgd, toch wel weer blij om zijn, want het betekent, dat het Engelse volk niet beva ngen is dool' een angstpsychose voor een naderende oorlog. Het geval met die ex·Duitse atoomgeleerde. dl' Fuchs,

leven

WIJ

die op ".ekeren da~ bekende al oom ge· helmen aan Rusl and te hebben uitge-

leverd, Is zonde r langdw'lgc sensatie, en

na

ccn

spoedige,

onopzicnbare

berechting, aJs een nonnaal risico genomen. H et feit. dat M oskou ontkend heelt ooit met dl' Fuchs In contact te zijn geweest, moet men alweer beschouwen als een uiting va n de SovjetpolItiek, die zich zo gaarne hult In de ma nte l van de pr ins, die van geen kwaad weet.

De politiek onzcr dagen wordt tege n· woordlg n[ct ?.eldcn In rC!Chlszalcn bedreven. De Duitsers zij n er destijds met hun Van der Lubbc-llroccS mee bc-gonncn en de Russen, die nh!t alleen militaire vindingen va n hun tegenstan. del'S hebben overgenomen, maar ook

de tactiek van hun ldeologicl!n, zijn er braaf o p voort gaan borduren. In elk proces van e nige omvang, dat achter het Ijzeren gordijn plaatsvindt, wordc-n steevast buitenlandse mo,eendheden betrokken. De man die als beklaagde rungeert Is dan ook meestal niet anders da n een olon op het schaak· bord der Internationale politiek. Op het ogenblik. da t wil dit overzicht schrijven, hebben we w~r net een proces tc P raaf:t' achter de rug, waarbij ~n Nederlander betrokken was, die, hoe kan men anders verwachten, In samenwerking met Nederlandse diplomaten, bo'.te plannen s meedde tegen· over de Sovlet Unie. Neen, dit Is geen schrIjUout. Wij zeggen: de Sovjet·Unle, al speelde deze vertoning dan ook In Tsjeehoslowakije. En In die nieuwe volksdemocratieën achter het ijzeren gordijn Is het ook helemaal met ongewoon, dat een Russisch generaal Minister van Oorlog wordt.

Het Is duidelijk wat men met die processen voor heeft . Men wil nl. het volk ervan overtuigen, dal de Westerse mogendheden onophoudelijk bezig zijn t~en de Sovjets samen t.e spannen.

Men heeft deze processen doodeen· voudlg nodig om het volk op te warmen. Ze 7JJn een aneldingsmanoeuvrc, die de netelige IX'Onomlsehe toestanden moe ten verdoezelen. Zij moeten de noodzaak bewijzen voor een groot leger, voor de geweldige ui tgave n van de oorlogsind ustrie, welke nu ook wC(!r een land als China regel matig van wapens moet voorzien, en waar, althans de eerste jaren, niets tegenover staat.

In een vorig overzicht wezen wij er op, dal Rusland, nu het vasteland van China onder communistische leiding staat, voortaan ook de beschikking 7.oU hebben over de havens langs de Chinese kust en dat betekent, dat het cr dan ook oorlogsbodems naar toe zal kunnen sturen. In de laatste oorlog Is de Russische vloot van vrijwel geen betekenis geweest. Het zwaartepun t lag bij het leger met zijn tanks. Maar Rusland heeft niet stilgezeten en Is sindsdie n gaan denken aa n een moderne vloot. En zo Is kortgeleden gebleken, da t' de Sovjets tha ns over niet minder dan 300 duikboten beschik· ken, terwijl men redenen hccft om aan te nemen, dat er een bouwschema is,

In de cantine van de T echnische Opleidingen K oninklIJke Ma rlne te Amsterdam vond een fndrukwekke'lde plechtigheid plaats. I ndrukwekkend door de sobere eenvoud, waarmee de onthulling plaats vond van de gedenkplaat, waarop de namen vermeld daan van al de oud·leer lfngen van T.O.K.M. die in d e lare" 1940-1945 hUn leven hebben gegeven voor de vrijheid van ons land. In gevoel· VOlle woorden werd hun ol/er herdacht, lerw(J1 bovenstaande foto het moment weergeeft waarop twee oud·leraren de gedenkplaat, die in de school aangebracht zal worden - onthullen.

hetwelk dit aantal tot 1000 wil ultbrei· den. Hel is duidelij k wat de bedoeling Is van dit groot aa ntal duikboten, waarmee de rest van de Russische vloot niet In overeenstemming is, al moet men nu ook al weer niet te geringschattend denken over de 3 slag. schepen, 15 kruisers en meer da n 100 torpedobootjagers, waarover de Russen nu al de beschikking he bben.

Maar de verbindingslijnen van Rusla nd liggen toch In de eerste plaats van Oost naar West en van Noord tot Zuid op het onmetelijke vasteland, dat zich uitstrekt van de SUlIe Oceaan tot bijna aan de Atlantische Oceaan, hier· van slechts gescheiden door een s malle strook West·Europa. Rusland heeft dus niet de reeë n nodig om materialen aan- of af te voeren en het zou zij n vloot In een eventueel conflict alleen maa r hoeven te gebruiken om de ver· blndingslijnen van zij n tegenstanders, die altijd over de zt!e(!n lopen, te bestoken.

Wij sprake n zo Juist over die smalle strook West Europa en als men die strook ziet op de wereldkaart, dan vraagt men zich wel eens al, hoe het toch mogelijk Is, dat die twaalf landen, die cr samengedl''Ongen zijn, nog steeds niet de noodzaak inzien van een hechtere samenwerking, 7.owel op ec0nomisch als politiek terrein, al hebben we dan ook een West Europese samenwerking e n een Atlantisch pact. Amerl· ka moet smeken en bidden deze toch zo hoog nodige samenwerking verder uit te bouwen en het doet dit waarlijk niet a lleen uit eigenbelang. Zeker, er zijn tekenen va n nauwe militaire samen· werking, maar hoe kan dJe ooit krach· tig WOrden als er geen behoorlijke economische samenwerking is, als elk va n die twaal! landen In Europa ver· wikkeld Is In eigen nationale problemen en ook de Europese problemen van eng nationaal s tandpunt beziet. In

Belgi!! zijn de gemoederen verhit over de Koningskwestie en het Is alles even onverkwikkelijk wat er bij de campagne voor de volksstemming aa n den dag Is gekomen. Frankrijk worstelt voor de tweede maal in de geschiedenis met het Saarprobleem. Bovendien schijnt het nog steeds geen afdoend middel te hebben gevonden om een hal t toe te roepen aan de staklngsbeweging, die steeds opnieuw de kop steekt. Zwitserland houdt zich va n a dat Europees gedoe hautain alzijdig, blij ft in de waan verkere n, dat het een ult7.ondel'lngsposltle Inneemt. S panje staat om weer heel andere redenen terzijde, a1 ziet het cr naar uit, dat dit land, hoe da n ook, te zijner tijd In de Europese gemeenschao zal worden op. genomen.

Engeland laat wel eens mooie woorden over Europese samenwerking horen, maar IX'OnomJsche tegenstellingen tussen het vasteland en het eilandenrijk beletten, dat die woorden daden worden.

Maar het Is bij elk afzonderlijk land zo gesteld, dat het zelden geneigd is ec.rst oUers te brengen om er later de vruchten van te plukken. En het Is dan ook van de Amerikanen :r..eker niet zo dom gezien, dat zij, als een soort poll· tlek coördinator In Europa onze minister van Buitenlandse Zaken hebben benoemd. Hij Immers komt uit het land, dat sinds eeuwen overtuigd Is van de waarheid van het gezegde: De cost gaet voor de baet uyt. Dit geldt In de ha ndel, maar het geldt zeker voor de politiek en ongetwijfeld bij het zeer actuele probleem van de EuI'Oj)CS(! samenwerking. Om die tot s tand te brengen zul len er heel wat heilige huiSjes omvergesmeten moeten wor· den. Maar dit Is In alle geval beter dan dat op een kwade dag het heilig goed van onze Europese cultuur onder de voet zal worden gelopen.

Of

27

-

*

*

D epot Korps manll1.e rs

D is tri cts k a illp io e n Het was zo ge makkelijk gegaQn In d'! eerste hein. Oe groen-gehemde vurige knapen va n het Depot Korps Marlnien waren heer en meester geweest 011 het midden veld en onophoudelUk be· stookten de voorwaartsen het. Valkenburge rloct. De snelle R'damse vleugelspelers glede n met een verbluffend gemak lan$s hun tegenslAndersen st ich tte n '·oortdurend verwarring voor de vija ndelijke doelmond. En hoe dapper de bezoekers zich ook teweer sleiden , zij konden dit geweld niet keren. Vertwijfeld wl~rp de wIlle achterhoede ldch tn de strijd, doch loen de rust aanbrnk, waren :,1: er reeds vIer bressen In hun verdedIging geschoten. Reeds na 7 mInuten hadden de gastheren hun Ilapleren 0 l) tare l gelegd, een haivIl mistrap In de Valkenburgse achterhoede had r echtsbu Iten Pieterse op meedogenloze wijze afgestraft. Even leek hel erop. alsof dIt. de zweepslag was. welke Valkenburg nodIg had om tot grote daden Ie komen, wa nt nog geen minuut later pIkte de naa r rechts uitgeweken middenvoor een piUlIl op en "lwaar gehinderd door linksback Vennink loste hij een pracMlg schot op het Roiterdllmse doel. doch wat keeper Leander nle l vermocht, knaille de ]laaI voor hem op. Deze keerde de kogel. De D.K.M.'ers hadden deze waarschuwing echter goed begrepen en gunden hun tegenstanders geen duimbreed grond ~r. Gesteund door de hard-werkende :,': kanthalfs Van Veen en NIeuwland. ble'·en de groenhemden voortdure nd In het ottenslef. Nadat eerst cen paar ... hoten van zUn voel hun doel ternauwernood hadden gemlsl. trok Huveneers er weer tussen ult. Met de allures van een :.t eens waarlijk grotl', glood hij langs Kobussen en Marlnus en uit zijn mooie voorzeI werd, op sublieme wijze door een kopbat van Bijen dl' stand 2-0 opgevoerd.

Aangemoedigti door dIt succes, gaf de snelle R'damse linksbuiten 10 minuten later een reprise. De nllar binnen geko::, men P Ieterse zorgde toen, eveneens met een kOllbal. '·oor de juiste afwerking. ::, Nog niet voldaa n probeerde Pleterse hilI even later weer eens. Een schot van zijn voet werd In eerste Instantie nog wel gekeerd door Burger, doch toen de bal terugsprong. maakte de R'damge aan· ',' voerder er 4-0 \'an. Het D.K.M. kon dus tevreden zijn, toen de eerste heltt ten einde wal!. Doch na de rust, waarin d ~ Marinierskapel het. weer als van oudil deed. stoml er plotseling een herboren Valke nburg In het veld. Weg was de Rotterdamse suprematie, onophoudelijk prikten SchIn kel en Kok hu n voorzeilen in het vljandelUk doelgebied. Met kunsten vliegwerk sTaagde de groene defensIe erin zijn doel geruime tUd voor doorboringen te \"I"ijwaren, doch na 20 minuten was er geen redden meer aan. Twee m i. nuten later had Luntz er zeJrs 4-2 van gemaakt. D.K.M. vocht toen met de rug tegen de muur. Valkenburg voelde zijn kans. ZIJ hadden ccht~r bulten Plelerlil! gerekend. Want toen een van de \Vemige ballen, welke de groene voorhoede nog bereikten. bij hem belandde, was een dave rend schot VOldoende om :,:' llAIl alle Valkenburglil! Illusies een emde te make n. Het komploensc:hall was :;: een feit. Rustig speelden de Rotterdammers zich naar het e mde. Dat twee mi· nuten voor tijd Bijen de stand tot 6-2 opvoerde, WIlS slechts een formaliteIt. {, De titel was behaald door de ploeg, welke het verdiende, omdat zU slaagde waar hun tegenstander faalde, n.l. In de :,', afwerking van de aanvallen.

D.K.M., profIciat! :,'::

Hoe zij kwamen ....

A RME

marva,

wal

heb je

nlel

moe te n verduren In die korte tijd

dal Je bestaat.

Kwam je niet spontaan om je land tc dienen, en wist j e Icl's van de marinegebr ui ke n en ·tradltles?

Zeker . Je had a l drie jut'en gewerkt

als stcno-typJs te en nu, in de marine, deed je nog hetzelfde werk, tot ieders

tevredenheid, maar, daarnaast was Je nu marva en droeg Je uniform. Dat betekende le!'s. Dat betekende, dat je niet mee t' vrij was om tc doen en laten wa t Je zelf wilde als het vij f u ur was.

e n je de kap over je schrlj[mac hlne UOOk.

Neen, dat betekende een mogel ijke

wacht In hel

marva huls voor

die

avond. Ging je eens ccn avondje uit, dan nog moest je voortduren d op de klok kij ke n om vooral niet Ie laat t huis tc komen.

Ook je plaats als vrouw, t.o.v. je om· gevl ng, was vcrandCI'd. Je kr eej:l' nu

nl N ove ral de eerst,(! plaats meel'. Man. ne n ware n nu j~ meerde!"en en jij, als derde k lasscrlje, liet he n voorgaan.

Dat hoorde zo. Dal deed je o p een bUI·· gerbureau ook voor je e hef. Maar prellIg was he l , a ls je hen voorrang verleende en zij, met veel tact, jou hel eerste lIetcn bin ne ngaan, zonder tc velvallen In overdreven hoHelijkheld of geb rui k van veel woorde n. W a nneer de marva's begri l> toonde n e n de m an· nen tact, În de"le s it uatie, dan werde n toch vele pl·oblemen vanzelf opgelost.

Wal moest j~ t()Ch veel leren, malva, en wat ben je wijs geworden?? Door schade misschien. Herinner jij je b.v. nog, dat me n zich zo boos op jou maakte, omdat je niet stil had gestaan, toen er van boord genoten werd? Wis t je toen niet, dat het een a tte ntieslg· naai was? J ij, die geleer d h ad nie t op da t fl uiten te rea2el"e n.

En toe n je o p parade moest ko me n bij de com manda n t loonde je het vrlen· delljkste gezicht van de wereld, lets, wat helem aal gee n Indruk maakte, in· tegendeel, het stem de de commandant allermins t milder. Nu begrijp je da t a llem aal bete r, "lle je wel in, dat meiSjes ook m ilitair kunne n zijn e n als mili tairen behande ld k un nen worde n.

Vele domme d ingen heb j e gedaa n en veel h eb je geleerd. Die vijf jaren 7-1.1n omgevlogen e n loch lijkt het nog zo

28

kort geleden, dat je op het Wlerhoord, In Den Helder, staande een sergeant vroeg, wat Vool· een boot daar ging.

Hij a n twoordde toen, dat het geen boot was. maar een schip. Begreep je toen het versch il, malva? Je zei; _ dank u wel, me neel·, en Is dal daar een duik· boot, pardon, duiksch ip - ?

Wat het "meneer" goedmaakte, ver· knoeide de duikboot weer. De scrgeant bekeek je met medelijden in zijn blik en In zijn ogen las je de VI·aag: moeten wc daar nu een nieuwe oorlog mee In, maal· h ij zei, dat "dat daar" een onder· 7.c<'boot was. ,,'n Ondel"zccschl p dan t()Ch "lCke l·", 7.c1 JII vlug, blij dat je zijn lesje zo goed ont houden had. De scl·geant, een moedig man op u!(!, zoch t nu steun aan het h('k op het WIerhoofd. Toen hij zich lets beter voelde keel·de hij zich om en verdween.

Dat je ook zo dom kon zijn, marva. J e schaamde je diep, omdat jij. hoewel In marl ne·un lform gek ieed, toch zo we l· n ig van de di ngen a fwist. Je voorl."g da t het "hoopjes" diens tja ren zou kos· ten, voordat je een boot va n een sch ip en een schip van een boot zou kunnen onderscheiden.

Maar je leerde, je leerde iangzaam maar 7..eker. Je bent nu opgenomen In de Koninklijke Marine en wilt niets liever, dan dal men je als mUItai!" beo handel t Nu v ind je het heel nOI·maal dat je wordt aanges proken meI "mmva". \ Vanneer men je aansp reekt met "juffrouw" weet je, dal dit on· kunde Is van de andere partij e n dl! schuld nu n iet bij jou ligt.

Dan denk je onwlllekeu,·lg terug aan die sergeant, die dOO I' j ou met "meneer" we r d aangesprokc.n en je vi ndt de roBen omgekeerd.

Ook Is h et wei eens p I·clIig, dat Jouw chef geen aanmerki nge n maakt, wan· neer je eens een keel· n iet model bent en je jasje b.v. eens u it zou trekken op ka ntoor, maar In je hart voe.l je het als een tekortkoming, want zo'n chef maakt op de ,,Jannen" wel een aan· merklng, maar neem t jou. als militair , nlel au sel·leux. Ten m ins te, zo voel je dat. \Ve va tten ons wel·k immers el"llstl g op, w illen dus ook scr ieux behandeld wO I·den.

E....... P.

'."

J. M. J.

----- ,

--

-

'-- -!. .... - -

•

-

--

-U.s.s. Steinacker

Buitenlands bezoek

Amerikaanse torpedobootjagers bezochten Amsterdam Amslert/al/Jwers braken Amerik4(J1JS record in dc vroege och tenduren van T OEN de He Februari dc twee Amcl'ikaan-

se torpcdobootjagers "Powel~' en .. Stclnacker" voo r dc picl'cn van IJmuiden kruisten, werd hun in de letterlijke

zin des woords cen stormachtige ontvangst bereid. Een schuimende zee en een gierende wind konden echter toch

niet verhi nderen. dat beide schepen veilig de sluizen In manoeuvreerden om geschut te worde n en daarna r ustig op te stomen naar Amstel'dam, waar om tien uur aan de Javakade werd afge-

meerd.

Daar lagen de twee tOI1)(~dobootjagers zusterlijk naast elkaar, zoals ze kort tevoren in Hamburg gelegcn hadden,

en nu was Amsterdam cen nieuwe pleisterplaats In de good-wlll reis, die zij beide maken langs de havens van de Noordeuropese landen e n de Middellands<! Zee, Het was hun eerste bezoek aan de ha, ven van Amsterdam, en het was een bezoek, dat erg lang In hun herinnering ...al blijven, De Commandant van deze groep en tevens commandant van U,S.S, "Power". Commander Stephen M. Areher , zei dit niet uit pure beleefd· held, maar omdat hij en zijn mensen uitgesproken e nthousiast waren ovel'

a lles wat zij hier beleerden. de hartelijke medcwe rkin~ van dc Neder· landers.

Eigenlijk hebbe n wU daardoor in a lle opzichten aan hun verwachtingen vol· daa n, get uige de woorden van de com· mandant; .. Het bezoek aan uw stad Amstel'dam is door ons all(!n, s inds ons ve r trek uit ons eigen land, met vreugde verbeid.

Voor de meesten van ons zou het de ccl"Ste kennismaking zijn met uw land.

En toch voelen wij ons, hoc dan ook. geen vreemdelln~en; eigenlijk kennen wij elkaar al zo lan~. WIJ hebben alle· maal, welke oceaan or zee wij ook hebben bevaren, de schepen ontmoet behorende tot uw uitstekende en betrouwba re koopvaardijvloot, En als commandant durr Ik 1e verkla· ren, dat de onder mij dienende 7L'<!lIe· den van oorspronkel ijke Nederlandse afkomst tot de besten behoren van al diegenen, die Ik in de loop der tijden onder mijn commando heb gehad.

De eeuwen. door hun voorvaders dool'· gebracht op de zeeën, vind t men In hen weerspiegeld in een aangeboren liefde e n k unde voor het beroep van zeeman, En die Ams te rdammers, die wru'en

ook geen teleurstelling, die kwamen daar )'.0 op zo'n rustige Zondagmiddag aan boord van de torpedobootjagers en braken daar mei een nuchter gezicht een record wat het bezoekel'S-aantal betrof, wat al sinds 27 October 1945 op naam stond van de haven van .. Mobile", alwaar ter gelegenheid van de "Navy·Day" 3.000 bezoekers waren geweesl. En op zo'n doodgewone dag deden die Mokummers er rus tig 32 bij.

De groepscommandant was eigenlijk niet eens verrast. Toen Ik merkte, met welk een enthousiasme die bezoekers van de aangeboden kijkdagen gebruik maakten, toen vool"Voelde Ik, dat deze mensen, met hun gl'ote Interesse Vool' schepen en scheepvaart., in staat waren om het oude record te breken, en zij deden het ook prompt".

Hel was ook een lust om deze schepen te bewonderen, en ook onze marinemensen hebben menigmaal staan 11k· kebaarden bij het aanschouwen van al die instrumenten, benodigd voor een moderne oorlogvoering.

Maar ook die Amerikane n heb ben hun lippen afgelikt, maar dat was, toen zij hici' kennis maakten met onze Indlschc rijsttafel. Die beviel hun zo goed, dal enige van onze mal'lnekoks spe· claal daar aan boord kwamen, om de geheimen van bami en nasi goreng voor de Amerikaanse koks te ont· hullen.

Laten wli hopen, dat zij de kunst onder de knie hebben gekregen en dat de Amerikaanse bema nning nog lang met vreugde )',al terugdenken 'aan hun beo )',oek hier, zoals ook wij met vreugde terugden ke n aan die dagen, dat zij onze gasten waren.

F. Sch.

29

•

Met Hr. Ms. Banckert naar de Oost Een v lotte r e Is

22 November 1949 te 16.30 ANGZAAM stierf het gejoel der adel borsten wei: en vervaagden de velen, die ons uitgeleide deden. Hl". Ms.

L

"Banckert" was op haar weg naar

Indonesi~.

Een leder was In gedachten

bij hen, die hen dierbaar zijn, en de

stemming was de eerste dagen wal gedrukt. Veel lijd om over thuis tc den· ken werd er echter niet gelaten, want al spoedig eiste de Golf van Biscaye van velen de volle aandacht op. Het .....as dan ook een opluchting, toen op 26 November 1949 het ei nde van de eerste Happe In zicht kwam.

Cadiz!!! Voor velen was het slechts een naam uit de aardljkskundelessen van vroege r, doch t ha ns zouden zij het

Niet alle wijnsoorten hebben wIJ ge-proefd, doch na enige tijd kregen wij een vrIJ goede kijk op de vrij grotl! variatie, Het schone, Sp.."anse landschap, de gracieu7,c scnOI'lta's, de hoLIellJke ca· ballero's en de uitstekende "Jercz" deden het ons dan ook ;o..(!(!I' s pijten, dat de dagen van ons verblijf te Cadlz zo s nel omvlogen, zodat wij het, voordat wij het goed beselten , cadlz aan de horizon zagen verdwijnen en koers zetten naar de volge.nde aanleghaven Malta, Ot! 7.ee was vrij kalm en wij ge--

ten worden, ook al leende de stad met haar vele kronkele nde straten en stljle hellingen zich niet zo voor het In zich opnemen. Het contact met de beval· klng was dan ook niet zo Intens.

Waarschijnlijk, doorda t Hr, Ms. "Ban· ekerl", met haar 220 opvarenden, als hel ware geabsorbeerd werd dOO I' de vele duizenden Engelse en Amerikaan· sc J an tjC!S, De bevolking was echter zeer vriendelij k en gastvrij en d«!d mij stel'k de nken aa n de Curaçaose bevol· klne:, Ook de Britten toonden zich vool1re[fellJke gastheren en hel was

r

m et eigen ogen kunnen 7Jcn. Bovendien zouden velen kunnen genieten

van het vertrouwde gevoel. wccr vaste grond onder de voelen te hebben Het allcr<!erste wnt te Cadlz opvie l was de verlatenheid der s traten; vergele-

ken bij Nederland zou men zich alvra· gen, of het daar altijd Zondag was.

N iet da t er nfet gewerkt werd, Integen. deel, doch de oosterse gewoonte, om zich zo rnJn mogelijk op straat te begeven, was daar al zeer stl!rk merk· baar . Ot! stad doet zeer Moors aan, hetgcen een apart architectonisch eUect geeft . .zeer bezienswaardlg was onder meer de eeuwl!noudl! Cathedraal.

De bevolkl.n g was ze.er gemoedelijk cn de veel besch reven Spaanse g ratie en 1:0rtl!Iljkheid bleken Inderdaad voor· beeldig te zijn. Onze gastheren slaag· den er dan ook volkomen In ons geheel thuis te doen gevoelen. Natuurlijk mQE!Sten wIJ eerst wat wennen aa n de verschillende wijnsoorten, waarva n de ,.sherry" zeer veel wordt geschonken, Het typische van de s hcrry, die In ons land meer als cen "damesdrankje" wordt beschouwd, Is, dat deze wijn· soort daar meer als een borrcl geschonken wordt en, naar de ervaring ons leerde, In het geheel niet onschul· dlg Is te noemen. Velen werden In de gelegenheid gesteld de verschillende "Bodega's" oftewel wij nkelders, te bezoeken, a lwaar onder de meest Inte-ressante uiteenzettingen de vel"Schll· lende wijnsoorten met kwistige ha nd werden uitgeschonken. zeer Interessant was vooral de excursie naar de stad va n de wijnen "J erez de la Fron· tera", die aan de wereldvennaarde "sherry", oftewel onvervalst "Jerez", haar naa m heelt geschonken. In de beroemde bodega va n de flnna Pedro Domecq, die onder meer ongeveer zeventig bodega's ol tewel wljnloodscn telt, elk van rnJ nstens dc grootte van de ons allen bekende Atjehloods, de meest exquise wIJnsoorten, var l(!rend mei een ouderdom van til!ntallen Jare n tot en met meer dan twee eeuwen, opgeslagen.

30

Hr. MI. Banckert noten van de prachtige, alWd weer fascinerende en zo r omantische 1tfid· dellandse zee. De dage n schoten wel op en de hi tte begon zich a l te doen gevoelen, terwijl geleidelij k aan de oeleningen omvangrijker werden, ten einde zo spoedig mogelijk een belang· rijke graad van geoeJendheld te berel· ken. De aankomst te Malta was zeer Indrukwekkend. Vanuit zee was Malta een eiland, net zoals zo vele andere, doch nack!rblj gekomen zijnde kon men genieten van de prac ht van het eiland, met zijn oude paleisachtige gebouwen en Iorten op de hogl! rotsen. De haven binnenvarende kon elke marineman zijn hart ophalen aan hetgeen daar op maritiem ge bied wns te zien.

Ongetwijfeld zullen velen toen gedacht hebben: "Als Den Helder eens net zo werd".

Het verblijf te Malta was eveneens de moeite waard en zal niet licht verge-

opvallend, zoals vooral de QHlcll!ren en Onderofllcleren van belde Marines elkaar zo gauw gevonden hadden, De hele basis ademde de Britse marinesleer en velen, die lange tijd In Engehmd hadde n vertoefd, voelden zich ge' heel thuis en vonden het zeer j ammer, da t het onvermijdelijke vertrek zo snel naderde. Voordat men het zich da n ook goed realiseerde lag Malta achter ons, nagestaard door de zo buitengewoon gastvrije consul, de heer GoUcher, die ons van het hoogste punt aan de ha· ve nuItgang at uitgeleide deed. Aan boord heerste In de komende dage n een dl'Ukke bedrijvigheid In verband met de overgang naar de tropische kleding, Zoals altijd weer opnieuw, was het cen vreemde gewaal'\\lordlng elkaar voor het eerst In trop(! nkledlng te zien, en het duurde dan ook enige tijd, voordat cen leder zich geheel op ztj n tropenkleding had ingesteld. Van

Port Sald zagen wij zo goed als niets .

Het hoogtepunt van de aa nkomst was, zoa1s overal het geval was, de UildeIIng va n de oost uit Nederland. Degenen, die nimmer In de Oost waren geweest, keken 'Zich de ogen uit In het Suez..kanaal, doch door de grote hitte overd.."tg en het zeer eentonige land· schap ver1Iauwde a l spoedig de Inte·

""'e.

Oc volgende

aanloophaven kwa m, na vele drukkcnde en eentonige dagen va ren In de Rode Zee, In zicht. Het korte verblijf van slechts enkele uren was ruim voldoende, aa ngezien Aden een kale rots is en blijet, onverschillig hoe men Ml ook bekijkt. Het is de

~~~~ ,:~:a~oo~e~~~~~c~~e~r:~

•* * ~,~

*

"

*

* ;,'t

m.1. ruim voldocnde. lk geloof dan ook niet, dat er Iemand was, die graag nog enige tijd had wnten blijven.

Na Aden werden wij wederom vergast op enig s tampen en slingeren, doch dat mocht geen naa m hebben. Ook werd toen voo r het eerst oorlogswacht gelopen, hctgeen In den beginne, en vooral bij het steeds warmer wordcn van hel SChip, niet erg plezierig was.

Een leder was dan ook blij, toc n er geen oorlogswacht meer werd gelopen.

ZoaJs ook uit dit relaas blijkt, werd 1#< men steeds lomer en schakelde men zich om naar het tropische tempo. a l.leen de oefeningen werden steeds In. tensiever. Het verblijf te Colombo van nog geen etmaal bood als grootste evenement het kopen van tropische vruchten, en wel voornamelijk bana· nen en a nanassen. De tocht langs Su. matra's WeSlkust was eveneens l'.cer eentonig en h et schip werd als het ware steeds heter. Zij, die hun arbeid benedendeks hadden, hadden het dan ook niet gemakkelijk. Een aa ngename onderbreking was het bezoek va n Wo Z. M. Koning "Neptunus" met gevolg. .. Het" vennaak bij ui t nemendheid ofte wel leedvermaak, vierde hoogtij en een leder stond zich krom te lachen bij de potsierlijk e aa nblik, die. de doop bood. Ondertussen vervolgde Hr. Ms. "Banekert" haar reis naar, Ik zo u haast zeggen, Batavla, doch het eind. docl werd gewijzl~d. Wij zo uden als eerste havenplaats Soerabaj a aa ndoen, alwaar wij 00 de 24c December 19-19 arrlveerden.1'la de vele buitenlandse havens was het, alsof wij wederom een buitenlandse have:n aandede n, met dit verschil. dat men hier ook Nederlands sprak. De eerste Indruk bij aankomst was dan ook heel lauw en met de overdracht In het vooruitzicht gevoelde men zich enigszins onzeker . De dag bereikte tensJolte zijn hoogte punt In een Kerstdienst, geleid door onl''(! gast bij ultncml nd held, ds SlIlcvls Smlu.

Het was een l'.cer Indrukwekkende Kel'Stavond, die velen niet licht zullen vergeten. In den beginne was dc animo voor de wal zeer geri ng. Men bekeek de situatie met een grote mate van achterdocht en wa ntrouwde de beo richten omtrent de veiligheid In de stad. Geleidelijk aan werd dit minder en tha ns Is de gebruikelijke ul ttoeht 1( van passagiers weer In volle gang. De vraag. die velen zo Intens bezig hield, namelijk: hoe la ng zal Ik weg blijven ;;'t en wanneer gaan wij weer terug, vervaagde. ó\'~ 220 Holla ndse j ongens zijn opgenomen In dc tropische sfeer van gelatenhcld en wachten rustig, totdat hun tijd er weer opzit, met als liChtpunt de post uit Nederland.

** * * ** *' *

* ** * **

* **

* ** * **

* *

*

** * ** *

** *

Deelnemers van de KotlinkUJke Marine

Schermwedstrijden te Breda I Ndadewerden nieuwe Cha~kazerne te Breop 2 en 3 Februari de Jaarlijkse schcrmwedstrIJden gL'Orga· nlseerd doo r de K O.O.S. (Kon. OnderoU. Schermbond). De Kon. Marine was hierbij vertegenwoordigd met 3 équlpes, waarvan één équipe op sabel en degen het Korps Mariniers vertegenwoordlgde en de andere twee ploegen de Kon. Mari ne, eveneens op belde wapens.

De eerste dag werd begonnen met een openingswoord door de voorzitter van de K.O.O.S., waarna een aanva ng werd gemaakt met de wedstrijden. De KorpswedstrIJd degen werd het eerst verschermd. Hierbij waren het de équipes van de Kon. Marine en het Korps Mariniers, welke de strijd aa nbonden met zeven Korpsen van de Kon. Landmacht. Het Korps Mari· n1ers had hierin de beker, welke vel'" leden Jaar gewonne n werd, te verdedl· gen. Geschermd werd In drie poules, waarvan In elke poule één schermer per équlpe deelnam. Na een vlotte e n spannende str ijd met de K.M.A. en de School K-Troepen kwam ook dit j aar weer het Korps Mariniers rus overwinnaar uit de strijd. In deze strijd werden 19 partijen gewonnen, waarvan 8 dool' Abra hams, 7 door IJzen· doorn en 4 door v. d. Blaak.

De équipe der Kon. Marine kwam met een goede Se plaats ook nog In de prijzen. Om halt twaal f werd begonnen met de voorronde 2e afdeling sabel met 7 schermers van de Kon. Marine op een totak! deelname va n 44 man. Van dC'lC 7 m arinemannen wlsten er zich 4 te plaatsen in de demi· !Inale. Hierin viele n er nog twee al en zo bleven er voor de Marine twee schel'mers over In de finale, te weten de serg. der Marinlcrs IJzendoorn e n serg.-torp.m. Eggink. Deze finale werd verschermd In een poule van 12 schel'" mers en na een zware strijd kwamen eerder genoemde m arinemannen resp. als 2 en 11 uit de bus.

Ondertussen was ook reeds met de voorronde sabel Ie a rdellng een aa n· vang gemaakt, waarin serg.-maj. v. d.

Blaa k en serg. d. M. Abrahams de Ma· riniers vertegenwoordigden. Laatstgenoemde plaa ts te zich met 5 gewonnen partijen in een poule van 6 deelne· mers In de fina le. Het m ocht hem echter niet gelukken een eerste plaats

te veroveren. Abrahams we rd eervolle vijlde In deze finale van zes zeer gerouti neerde schermers.

De tweede dag werd eveneens om 9.30 uur begonnen en wel met de korpswcdstrijdcn sabel In een poule van 8 équlpes. 'W'Clke op dezelfde wijze werden vel'handeld als de korps-degen. Het Korps Mariniers en de Kon. Marine waren ook hierin vertegenwoordigd. In de drie poules eindigden zowel Abrahams, als IJzendoo rn en v. d. Blaak als no. 1 respectievelijk met 6 gewonnen partijen voor de eerste, en ma j . v. d. Blaak met 7 gewonnen par· tijen In een poule van 8. In de einduitslag bleek opnieuw het Korps Mariniers winnaar met 19 gewonnen partijen vóór de K.M.A. met 16 gewonnen partijen, en de équlpe van de Kon. Ma· rine met 13 gewonnen partijen. De laatste ploeg vormde de verrassing van de dag. De mooiste prestatie leverde wel de serg. d. M. Kraus, door In de zeer zware A-poule nog 4 par· tijen te winnen.

Na de m iddagmaaltijd was het nummer personeel degen 2e aJdeling aan de beurt. Zeven mari neman ne n na· men hieraan deel, waarvan er 6 over· gingen naar de deml-!lnale. Hierin vielen er weer vier af, zodat de [jnale werd begonnen met twee schermers van de Kon. Marine In een poule va n negen. De serg. d. M. IJzendoorn werd onbetwist eerste met 7 gewonnen partijen vóór nr. 2 en 3 met leder 6 gewonnen partijen. Tevens werd door serg. lJzendoorn de stijlprijs 2e afdeling gewonnen, welke door de serg.-torp.m. Egglng beschikbaar was gcsteld. De andere [jnallst, de serg. d.

M.. Gl'lxmcwoud, werd na barrage op de zesde plaats gekwalificeerd.

Gelijktijdig aa n deze finale werd voor de I e a fdeling geschermd. In de voorronde viel hier een van de twee marlncschermers, de serg.·maj . v. d.

Blaak, af, zodat alleen de serg. Abrahams het Korps in de finale ve:rtegen' woordigde. Hij deed dit op keurige wijze en werd tweede. na cen barrage l>artij met Sibrands ( K.M.A. ). Belden hadden namelijk vier gewonnen par. tijen. Hiermede eindigde tevens dit schitterend geslaagde wapen!eest en na de prijsuitreiking konden de mari· nemen sen met de behaalde prijzen huiswaarts keren.

31

~--""""". =-==-=- =--""""

NamelI

1

I!. _ _

11(111

'--1

de,. K OII Înklijke 111",·;", (Il)

sc"ep ell

.'~"-K~': ./.

- - -_.

scheen niet de ge· H E.. woonte van onze voor·

vadel'cn. bulten het oprlch. ten van praalgraven, de nagedachtenis van geval·

len zeehelden te eren. dool" hun oorlogsschepen naar hen te noemen.

Het duurt een volle eeuw na de dood van onze groot· ste Admiraal, M. A. de

Ruyter, voo rdat er aan gedacht werd. de oude J'oem·

ruchle zeehelden te her· denken door hun namen te plaatsen Ol) de spiegels de r oorlogsschepen. or dil ge· schledde in de hoop, dat daardOOl' de geest van de toenmalige Marine van de Staat zou wonten verbe· le l'd. Iets wat in die dagen ha rd nodig was, is niel be· ke nd o In de achttiende eeuw was langzamerhand de 'prachti· ge vloot van de Koning.

S tadhouder, de enige vloot van driedekkers (grote linieschepen ) die Nederland ooit bezeten hccft. langzamerhand teniet ge· gaan.

Oorlog was el- toch niet en de Algerijnse en andete roofstaten mQ.Csten maar met kostbare geschenken wo rden zoet geho uden.

Maar tegen het einde van de achttiende eeuw kwam er weer oorlogsdreiging.

De Brilse koloniën In Amerika waren tegen het moederland in opstand ge· komen en de Nederlandse handelslieden wgen er geen been In, om deze o p· stand met een uitgebreide smokkelhandel te steunen.

Er was echter geen vloot om aan eventuele hieruit ontstane moeilijkheden het hoofd te bieden.

Toen de dreiging echter groter werd ging men maatregelen tretJe n, maar zoals s teeds het geval Is geweest en ook sindsdien weer herhaaldelijk Is voor· geko men, was het toen eigenlijk alweel' te laat.

Bij besluit van 10 Maart 1779 hadden de Staten een aanzienlijk aantal scheiJen op stapel laten zelten, waaronder vele van linie van 64 tot 74 stukken, en vooral In Amsterdam werd

32

P.

"<lil

Du/ ... __

=--=--===-=-.-=-

i =_1.

daal' met ijver aan ge· bouwd, Vele van deze sche· pen waren dan ook nog juist op tijd klaar, om in de Vierde Engelse oorlog van 1780 lol 1784 te wor· den Ingezet.

Versch1l1ende van deze schepen werden genoemd naar bekende vlootvoog, den, en In deze tijd ont. staat dan de traditie. om oorlogsschepen in de Ne· de l'landse Marine naar beo langrljke figu ren uil onze zeegeschiedenis te noemen.

Hoewel In de Koninklijke Mal'ine het begrip tradl Ue niet onbekend Is en er veel over gesproken wordt. wordt er in de practijk weinig voor gezorgd. dat de traditie niet verloren gaar. Verschillende spre· kende voo r beelden zijn hiervan te geven. Een er van is voorzeker de naam· gevlng aan onze oorlogs· schepen. rn het nummer van "Het Nedel'landse Zeewezen" van 1 Augustus 1907, In een artikel ovel' J ohan van Brakel van de hand van H. E. Baron van Asbeck. komt naar aanleiding van de namen van onze schepen ondel' meer de navol· gende verzuch ti ng voor: "Voor enige jaren in een hoedenwinkel was ik e r toevallig gett."'Îge van. dat een dame vroeg om muts· linten voor haal' zoontje.

De winkelier liet er haar enige zien. klaarblijkelijk met namen van Nederland· se vlootvoogden, want on· middellijk liet zij volgen: ,.Hè nee. niet met Tromp e n De Ruyter. dal is niets aardig. Heeft u geen ande· re?" Naar hel scheen was de winkelier op deze tegen· kantlng voorbereid. want hij kwam daarop voor de dag met mutsllnlen voor· zien van Engelse namen, en bracht daa rmede zijn bezoekster In een zeer moeilijk geval. daar zij geen keuze kon doen tus· sen St. Vincent, Revenge en Nelson, omdat al deze namen nu toeh werkelijk even "aardig" waren. De eindbeslissing kon ik ech, Ier niet afwachte n en zo

\Ierkeer ik dus nog altijd I n de onwetendheid, of de muis van mevrouws zoon· tjc pl'ijkt met St. Vincent, Reve nge ol wel Nelson.

Wat er nu voor aardigheid voor jongens in zit in die Engelse namen. is mij niet recht duidelijk. Niemand zou Cl' ooit over denken een mutslint te kopen met ,.Wraak" el' op: van Vin· cent kende de dame In kwestie vermoedelijk noch d e verdiensten, noch het bij uitstek harde karakte r.

En Nelson? Ik voor mij koester de gl'ootste bewon· dering voor zijn militair genie, doch wanneer hij op (!(On bal was geweest. had mevrouw zeker tegen haal' dochtertje Krlsje of neen, dat meisje moet Chrystantheme geheten hebbe n, dat is aardiger, ge· zegd: "Chrystanlheme. je mag mei die mijnheel' niet dansen; hij maakt veel te veel In het openbaar het hof aan ......... .. ...... .". en dan had Chryslanthemc zeker gebloosd. zoals jonge meisjes In zulk een geval dan ook behoren Ie doen. \Vaarom moeten dan zulke v reemde namen de voor· keur hebben boven de goe· de Hollandse?

I n de Mal'ille will'en we trouwe ns niet heel veel wijzer dan de hierboven genoemde dame. De na· men van De Ruyler, Tromp, Piet Hein en enige andere konden el' nog door, doch verder wel'den ze voor Hr. Ms. schepen en vaartuigen van oorlog op de vreemdsoortigste wijze bij elkander gezocht. Soms heb ik dan ook wel eens gedacht, of niet zeer lang geleden een Minlstel' van Marine ze door zijn kinderen 's avonds bij wijze van een spelletje had laten ult· zoeken. Daar had men bijv.

Jan die zo goed thuis was in de vuul'spuwende bel" gen van Indië en ,.Ardjoe· no" bedacht : en dan was daar de in de Noorse my· I hologie studerende Cornc· lis - niet te verwal'ren dus met de jongen. die het glas had gebroken voor aan de straat - die "Wo· dan" voorstelde. Verder zat daar Piet. die de verha· le n uit de oudheid zo goed kende en "Scylla" een 1)I'acht naam vond. Ja. en dan was daal' nog de baby, welke geen andel'e vreem· de namen kende, dan die waal'mede zij werd aange· sproken, doch die, juis t met een houten koe spe· lende. vond dat daarnaar ook een schip diende te wOI'den genoemd. Dit vond haar vadel' echter niet mannelijk genoeg en hij gaf aan .,slier" de voor· keur. Baby protesteerde en pruilde wel een weinig,

omdat zij haar zin niel kreeg en wel te meer , daar zij de weinige punlen van verschil tussen de twee beesten niet begreep, doch daar zij slaap had, deed zij al spoedig mond en ogen d icht e n liet haar vader meester van het terrein".

Tot zover deze ontboeze· ming. rn het nummer van 1 September 1907 vinden we de navolgende oproep: "Na, men voor torpedoboten gevraagd.

Onze vier nieuwste torpe· doboten dragen op het ogenblik nog altijd de al heel weinig sierlijke en nietszeggende namen van G 5, G 6, G 7, G 8 .

Wij menen, dat er In onze zeegeschiedenis nog wel genoeg werkelijke namen van goede klank voor, komen om een betJtelIng als met G 5 enz. overbodig te maken, en zouden gaar· ne van onze lezers. die meer speciaal daarvan stu· die hebben gemaakt, ver· nemen. naar welke kloeke mannen bovenbedoelde b0ten zouden kunnen wOI-den genoemd".

Veertien dagen later komt er van een der lezers ant· woord binnen en hierin worde n onder meel' de na· men Cornellsz Janssen de Haan, Roemer Vlaq en Plete l" Constant gesuggereerd.

Een suggestie, die blijk· baar succes had. want in· derdaad word t reeds In het nummer van 1 October vermeld, dat deze namen Ingevolge machtiging van H. M. de Koningin ware n gegeven aan Hr. Ms.,. G 8", "G 5" e n "G 6". terwijl Hr. Ms. ,.G 7" werd gedoo pt "Jacob Cleydyck". Helaas werd er tevens bepaald, dat bovengenoemde boten in de dagelijkse dienst, zo· mede in of.ficiële schriftu· ren. zouden worden aangeduid door G 5 tlm G 8.

De gevolgen zijn niet ult· gebleven, de namen zijn vrij snel In hel vergeet· boek geraakt. al stond op een koperen plaat, tegen de "achterkant" van de br ug aangebracht, een kor· te omschrijving va n de peetvadel'.

Deze serie schepen werd spoedig daarna uitgebreid.

Er kwamen nog acht G·bo· ten en daarna acht Z·boten. doch name n schoten er niet meer over. Slechts zeer korte tijd heett onze eerste onderzeeboot en eigenlijk alleen maar als proefboot van de Kon. MIJ. "De Schelde" een naam ge· dragen namelijk "Luclor et Emergo". Daarna heeft het tot 1942 geduurd, a leer deze schepen een naam ge· kregen hebben. Maal' het ergste op dit gebied werd wel vertoond. toen we

uwesten spreken 0;:"1' Hr. Ms. Mijnenveger "A".

Dat daarna in deze wantoe· s tand verbetering kwam, is te danken geweest aan de Ijver van onze grote Marine historicus, de Ka· pitein tel' zee J. C. !'o'I. Warnsinck. He t mooiste voo rbeeld van zijn streven is wel lot uitlng gekomen in de keuze van de namen van de acht m ijnenvegers, die in de jaren 1936-'37 te water werden gelaten.

Op alle schepen in de Ko· ninklijke Marine, die na· men van onze vroegel'e zeehelden dragen, vindt men koperen pla ten met een korte beschrijving van hun carrière, terwijl in de longroom wel een portret van de betrokkene hangt.

Maar wat men tevel'geels zal zoeken Is enige aanwIJ· zing. of de naam al eens eerdel' doOI' een Neder· lands oorlogsschip werd gevOCI'd e n zo ja. door wat voor soort schip en wan· neei", ot dit schj p ook enige

traditie heeft ovel' te dra· gen.

Voor in het boekwerk .,Jane·s Fighting Ships" vindt men een opgave va n alle namen der bestaande Britse oorlogsschepen, die al reeds eerder gegeven zijn. met vel'melding voor de hoeveelst.e kee r de naam thans gC!dragen wordt Op de Britse schepen vindt men ook altijd Ol) een dui, delijk zichtbare plaats aan, gegeven, waal' en wanneer de naamgenoten vroeger zich onderscheiden hebben. goede gewoonte Deze houdt de tradilie levendig en daarmede ook de belangstelling.

S IC<!hts het aa n traditie zo rijke kOl'jls Mal'lnlers, dat de waarde er zo zeer van Inziet voor haar KOI·ps· geest. zorgt er VOOI". dat het begrip t raditie geen holle klank wordt. In het Vaandel staan de grote wapenfeiten.

Weet men en wist men.

dat in de laatste roemruch· te zeeslag voor de Slag in de Javazee. namelijk de Slag bij Doggersbank. Vice· Admiraal Zoutman zijn vlag had waaien op het linieschip .. Admiraal De Ruyter" van 68 stukken?

Behalve dat het inderdaad traditie was geworden, dat er altijd een oorlogsschip "De Ruyter" heet, zal voorzeker bij het herdopen van de in aanbouw zijnde kruiser .. Eendracht", ex· " Kijkduin" de gedachte hebben voorge-leten. om de nagedac htenis te eren van hen. die met de negende "De Ruy te r" ten onder zijn gegaan. Maar dan zal ook op de juiste wijze op het schip aangegeven moeten worden, maal' dan ook be· hoort zulks te geschieden met de "Slag bij Doggers· bank" van 5 Augustus 178l.

De eerste "Admh'ual De Ruyter", een linieschIp van 68 stukken . werd VOOI' de Admiraliteit van Am·

slel·dam gebouwd in 1778 en si ndsdien worden na· men van onze zeehelden pas regelmatig gebruikt bij de naamgeving der oor· logsschepen. Slechts de na· men van Admiraal Plet Hein (1774 ) en Viee·Adml· I'aal Bloys (1765 ) wel'den voo rdien reeds gebruikt.

De reeds daarvoor gebruik· te naam .,Wassenaar" werd echter nie t ontleend aan de geslachtsnaam. doch aan de buitenplaats conform Dui nre I. Zuyle· veld e.a.

Men kan drie duidelijke perioden ontdekken , waar· bIJ de namen van zeehel· den in de naamgeving een eerste plaats innamen en wel 1803-180-1. bij de grote serie Kanonneerschoe ners va n 7 stukken. e n ho nderd jaar later bij de naamge· vi ng der torpedoboten, en in de jaren vlak vóór de laatste wel·eldoorlog. de "Periode Warnsinck".

(Werdt vervolgd)

• Mutaties BEVQ lt DE IUNG :\1.1.\'. I Fe brunrl 1950:

tot kapilein-luitenant ter zee van admlniSU'atle de luitenant ter zee van administratie der eerste klasse H. Bakker.

JU.i.v. 16 Febmllri 1950: de tltulail"C l'Ullg van kapitein-l uitenant ter zee verleend aan de gepenslonnC!C!rde luitenant tel' zee der eers te klasse J. J. Wichers.

ONTS l AG

!11.i.v. 1 October 19-19: de kapitein-luitenant ter zee SD KMR OV F. P. Roest (wegens overgang In beroepsdiensll. l\I.i .v. 1 Fe bru.arl 1950: de luitenant ter zee van speciale diensten der 2e klasse K1\1R TV G. R. van den Broeke (wegens gebreken); de kapitein ter zee W. van Llel' (wc· gens langdurige dienst), i\U.v. 1 April 1950: de luitenant ter zee vlieger der eerste klasse M. Vaarzon Morel (over naar de KMR). l\lJ.v. 1 .l'o l aart 1950: de luitenant ter zee van de technische dienst der Je kt. W. J. Declslra (wegens gebreken). !11.i.v. 1 Mei 1950: de kapitein der mariniers (over naar de KMR) H. Engels, J\oU.v. 16 Fe brUlIri 1950: de kapitein der mariniers H. EngelS (over naar de KMR).

l\I.i.\'. t Maart 1950: de luitenant tel' ?.ce arts der eerste klasse KMR P. J. van Waegeningh (wegens overgang 111 beroepsdienstl. de luitenant ter zee van de codedienst dcr Je kJ. KMR P. J. G. Ver munt (wegens gebl"Cken ).

In "Alle Hens" van Januari s taa t abusievelijk ver meld. dat adb. r A. W. Gerl"Ctscn m.I.v. 1 Januari 1950 werd benoemd. Dit moct zijn 1 November 1949.

OVE nl~ I.A .<\TS I NGEN

BENOEftlJNG

l\LI.\'. L Februa ri 1950: tot tijdelijk vlam (In rang gelijkges teld met Ltz I) J. D. A. M. de Neyn van Hoogwerff: tot adelborst van speciale diensten der eerste klasse KMR IJ. W, Scvensma, N. R. Kuperus, E. W. M, H. Maess<!n. ln .i.v. t Oetober 1.9-19: tot kapitein· luitenant ter 7.cc van speciale diens te n F. P. Roest. i\l.i.\'. 1 Allril 1950: tot luitenant ter zee vlieger del' eerste klasse KMR M. Vaarzon Morel. i\1.I.\'. 1 Januari 1950: tot luitenant lel' 7,cc tandar ts der tweede klasse Kl\1R E. Mcerwaldl.

M.i.\'. i l\lei 1950: tot kapitein der mariniers bij de KMR H. Engels.

M.i.\'. J Fe brua ri 1950: tot luitenant ter zee tandal·ts der 2e klasse KMR D. J. VInkenborg; tOL luitenant ter zee arts der eerste klasse KMR H. G. Ruhaak; tOt adelborst van speeiale diensten der eerste klasse bij de Konink lijke mar ine·reserve Ir J, P. van Henlen.

M.i.\'. 1 lU altrt 19;>0:

tot luitenant tel' zee arts der eerste klasse P. J. van Waegeningh.

M.i.\'. 16 ,Iltllllarl 19J.O: eervol ontheven van het bevel van Hr. Ms. Vulkaan, ka pitein tel' zee L. H .

Quant en belast met het bevel over de mijnendienst te Den Helder. i\l.i.\'. 6 Fe brua ri 1950 : eervol ontheven van het bevel over Hr. Ms. .,WlIlem van der Zaan", kapiteln·luitenan t tel' 7.ce B. C. Mahle u en tijdelijk belast met dit. bevel luitenant ter zee Ie klasse A. M. Nies· slnk.

M.I." . 15 Fe bruari 1950 :

eervol ontheven va n het lijdelijk bevel over Hr. Ms. "Vulkaan", kapitein ter zee D. J . Kommer en belast met het bevel over Hl". Ms. Wachtschip "Wlllemsoord". eervol ontheven van het bevel over Hr. Ms. Wachtschi p "Wlllemsoord", kapitein-luitenant ter zee C. J. Wingender.

M.I.v. 1 i\huut 1950: eervol ontheven van hel tijdelijk bevel over Hr. Ms. ,,\VUlem va n der Zaan" luitenant ter zee te Klasse A. M. Nlessink en belast met dit bevel lui· tenant ter zee Ie klasse D. B. van Heuven.

M.i.\·. 8 i\l aart 1950: belast met het bevel over Hr. Ms. "Queen WIlhelmina" luitenant ter zee Ie klasse KMR J. J. de Wolft.

33

Bevordering en over het Jijdvak vlm 16 Jalluari 1950 Jot en mei 15 Februari 1950 welke bij het ,ûeJ bes/alm '11411 bedellkillgell zIJn ui/gevoerd. \'all boots man lo~ schipper : H. Postma, G. Kegge en

van vlIegt uigmake r (V) de r Ie klasse

m .I.v. 1 Fe br ua ri 1950

C. de WoU \'all seine r de r Ie klasse tot korporaal·seine r : G. Schop m.I.v. 1 December 1949 va n sergeant-m achinist to t maJoor-mac h Inist: G. va n Ha rte n e n A. HoUaa r m.I.v. 1 Fe brua ri 1950 \"a n stoke r der le klasse (oUeman ) tot korporaal-mac h.inlst: J . A . Pa t Ujnama m.I.v. 1 September 1949 B. P. Zoetho ut m.I.v. 1 Maa rt 1950 van sergeant...tlmmemum tot maJoor·UnllnemUln : T . J . A. de Vries m .I.v. 1 Fe brua ri 1950 \'&:11 timmerman de r I e klasse tot korporaal-tlnm"\C.rmall : P. M . M. J . Duursma e n N . J. J. Hounie t m.I.v. 1 November 19·19 VIUl radlo-rada rmonteur de r Je klasse tot korporaal· ndIo·nularmonte ur: M . Visser , K. de Hoop e n C. H. F. M. Roeste nberg m.I.v. 1 Fe bruari 1950 van maJoor-dekcn\'e rpteger tot oppenJeken\'erpleger : A. Tol m.I.v. 1 Fe bruari 1950 van sergeant-zle kelwe rp leger tot maJool""'Zle kenverpleger : P. Goossens e n L. Folkers m.I.v. 1 Februari 1950 van zleke m 'erpleger der Ie klasse tot korporaalzleken\'erpleger : J. C. VerschuJl m .I.v. 1 Januari 1950 van schrij"er de r I e klasse tot korJ)()raal-schrijve r : m.I.v. 1 Januari 1950 P . W. A. va n den Berg W. Groene weg, A. F . Avis e n W. van de r Ve lden m.I.v. 1 Fe brua ri 1950 van sergeant.kok tot majoo r-kok : m.I.v. 1 December 1949 W. B. Roman van kok de r Ie klasse tot korporaal-kok : P. KJps, J. S. Brün en J . J . M. Klndt m.I.v. 1 Janua ri 1950 van leerling- o nderorn cler -vlleg-er tot. korporaal-vlieger: G. H. J . Lozle m.I.v. 1 Janua ri 1950

() t

korporaal-

vUegtulgmake r (V):

J. C. M. Mol m.I.v. 1 J an ua ri 1950 \"nD vllegtulgmuker (iU) de r Ie klasse t ot korIJOra.aIv liegtuJg1l'mker ( l\1):

C. Groeneweg en T . J . J. Braba nder van vlIegtuigmaker

(I )

m.I.v. 1 J anuari 1950 der Ie klasse lot korpornll).

vliegt ulgmuker (l): G. J. Engels m.i.v. 1 J a nuari 1950 van vlleg1ulgmaker (E) de r Ie klasse tot k orporaal\' liegtulgnlllker (E):

M. Bezembinde r m .I.v. 1 J a nua ri 1950 \-'a n \'lIegtulgmllker ( K ) der Ie kln.s.se tot korporaalvUegtuJgrnaker (K) :

H. E. W. Dnvclaar m.I.v. 1 J a nuari 1950 J. P. v. d . Werl m.I.v. 1 Februari 1950 \'all maJoor.\-lIcg1ulg rna ker ( H ) lot oppervlleg1u1gmaker ( 11 ) :

A. J . Rus

m.I.v. 1 Februari 1950 " an marinier de r I e klasse tot korporaal de r mariniers: J _ C. Spel, H. Ra mp, J . Schouls, H _ G. A. Bok, W. A. Verhoe1, H. C. Llesemeljer, P. va n Oorschot, H . M . van Dors t, A. M . Oome n, T . F . D. van Beek, F. C. Bosse, B. Reits ma, C. Smlt, A. J . M. Broos, B. A. va n Zijl, T. Kra ne n· burg, C. J . va n Hese, P. C. Ooebert, A. P. van Bruggen, T. H. de Boer, J . W. H. de Neef, J . Valsta r, W . Koome n, J . Bos, J . Hagman, W . J . de Waard, J . de Klewit e n E. H. Brunlngs m.I.v. 1 J an uari 1950 G. J. von Rotz. M. C. Nljbakker e n J . M. Weljermars m.I.v. 1 Februari 1950 n.l.v. 1 Maa rt 1950 L. H. Lumens van muzika nt der Ie klasse tot korporaal-muzikant : J . P. Lam m.I.v. 1 November 1949

BUREAU VOOR SCHEEPSBOUW

J. H. CROENENDIJK &

C. J. SOETERMEER MOLUCO

s.v.

SLAG· EN STOOTVAST

-J<

in

Ontwerpen Aanbestedingen Bouwtoezicht Adviezen Expertises TBXBties Superintendence Tekeningen Berekeningen. enz.

+

-_ _._---

N.V.

......

34

COOlHAVEN 238 ROTTERDAM· WEST • TEl. 39904

WERF

DE NOORD Sloep m o toren

Hulp- en noodaggre gate n

Sclteep"l""uw

7 h out 1",rom

ALBLASSERDAM

~

nV

S"utA'.

VERFFABRIEK

efeJerwa,'enlabriel.

"DE VO LHARDIN G" Admiralengrache 52-60 AMSTERDAM . TEL. 86487

Fabriek : N alla u naven 73-79 • T el. 74367-75622

Ka ntoor: Hee mraa du lnge l a2S

.

T.I. 36943

HUID· EN SCHE E PSV E RV EN L E V E RANC I ER KON. MARIN E

en,cu,

CU"rel1i"de

MOTORENFABRIE K D.GOEDKOOPJrN.V. AMSTERDAM·N.

~o"w l.. brie ke~

's·Cravenweg 262 . Rotterdam Telefoon 21126

Touw Staaldraad Hercules

Spe cia lit eit

in Militaire Uitrustingen AKTIEBOLAG ET BOfORS A. B. BOfORS . NOBELKRUT

~e"cltut cr11uftitie

Sprift~"t"Heft Vertegenwoord igers:

VAN REES & GREVE N.V. Parkslraat 69b - Den Haag - Tel. 112612 - 180392

VEN LOSE CAR ROSS ERIEFA BRI EK

W. KUSTERS VENLO

Telefoon· en Signaalmateriaal voor schepen

*

Hoofdlcantoo r: Rijen (N.Br.) Rijksweg 116, Tel. K 1692-344 Verkoopkantoren : 's-Gravenhage, Koninginnegracht 86,

Tel. K 17QO.557470.

Bandoeng: Harmsenweg 13, Tel. 707.

TELE F OON 3423

SINSELVELDSTRAAT 10

Speciaal ad res voo r ALLE SOORTEN CARROSSER1EI!N IN STAA L BOUW

SPEC I ALITE I T

IN

MIL I TAIRE

A U TOB U S SEN

Firmant A . H. H. KUS T E R S

.-

N .V. 5 C H E E P 5 WE R F EN

MACHINEFABRIEK

Wed.J. L Ceuvel

VAN DOOREN

en

DAMS

TEXTIELF ABRIE K EN N .V. TILBURG ANNO 17 83

Reparatiën aan SCHEPEN - MOTOREN - KETELS S TOOMMACHINES

NIEUWBOU W

' fabrikanten van lijn • • n

lI'o~,

mllll.1•• l.k. ni , whlpeord" g. b• •di,..., . n D.m.. · . n H .r e nnou~ •• ut' ·1

~1'lIg .ndoek,

DROOGDOK

H oogte Kadljk 149 • AM STERDAM · T elefoon S1807

BRONSMOTOREN

Starteraccu's BAF ook voor: Stationn'!lire scheepsverlichting., telefoon., tr'!lclie-Ioodbatterijen va n de Accumulatoren-Fabrik Akt ien . gesellschaft (AFA) te Hannover.

Mei BRONS ilJ vllarlllig, sclJip oJ schllit Zijl gij tJoordelig veilig uit!

Groot ;s de roem en tllijd de Jallm

Stati onnaire-, scheepsverlichting-, telefoon-alkalische batterijen v'!ln de Oeubche Edison Akkumulatoren Company (DEAC) te Hagen .

Va" dit product van wereldtllUlm

APPINGEDAM - TELEFOON 18

H . V.

BATAAFSCHE ACCU FABRIEK

Plomper'straat 20, Rotterdam

nV St.••p.w.,1 "

F OXHOL"

~

Telef. 74457

G. W. Wisselink's Textiel Alaatsuhappij N.V.

v/ h GEBR. MULLER FOXHOL

ENSCHEDE

Nieuwbouw voor:

KUSTSCHEPEN RIVIERSCHEPEN BINNENSCHEPEN TELEFOON 25 HOOGEZAND

"tIeet"

'W~

1I1.aggelKloek

11318

M. HOLLANDER ROTTERDAM

SCH EEPSSCH ILOER DORDTSESTRAAT WEG 400 TEL. 78619-71681

N.v. ·S·HERTOGENBOSSCHE SCHROEVENGIETERII DRUNEN

TEL. 40

M. LIPS

N. V. SCHEEP SW ERF EN MACHINEFAB RIE K

DE MERWEDE vIH VAN

VLIET & CO.

HARDINXVELD ZE E- EN R I V IER S eH EPE N 6 NIEUWBOUWHELLINGEN TELEF, N o. 1 E N 201 NE DE R H A RDI NXV E L D TEL E G R.: M E R W ED E- NE D E R HAR D INXV ELD

(STAALBOUW) Fa. L. HUI ZER & Zn. ROTTERDAM BLOKWEG 34•. TELEFOON 73174·74219

c.v. tv1ATTENFABRIEK V/H GEBR. TIMMERMANS GEN EM UI D EN TELEFOON 217 Fabricage van alle eerste soorlen : COCOSLOPERS EN .TAPIJTEN JAPAN" CORRIDOR· EN ANDERE MAnEN ARTISTIEKE GENEMUlDER MAnEN

AllE GEWENSTE DESSINS EN MATEN

Vraagt vrijblijvend inlichtingen en bemonsterde oHerle

Comm. Venn.

G. J. v. d. WERFF's

Gebroeders POT BOLNES

Scheepsbouw W.e 5 t er b roe k (bij Groningen)

Nieuwbouw van alle moge/iike vaartuigen

Tel. K 5904 No. 271-273

(ifi!!j) GBDROOGDB GROBNTEN GROBNTENCONSBRVBN JAMS P RUITPRODUCTBN N .V. P RIN C E N HA G E-K A PEL L E Teldoon 7916 - BREDA - Postbus 207

Scheeps ventilatoren

DYNAMO'S -MOTOREN OMVORME RS

EHI . UTRECHT

VOOR HET $TOFVRU MAKEN VAN MACHINES SCHAKELBORDEN EN APPARATUUR

,,€;xport eeHtrale« Boxtel De Co6perliltieve flilbrieken vlil n de LlmburgloChe en Noord· Brlllbilntlc h e Boerenbond LEVERANC I ERS VAN KONINKLIJKE MARINE EN LANDMACHT

ExploiterelI: DE EC O N O MISCHE VLOERBE D EKKING

NV. DE OUDE LIJNBAAN Touwfabriek VLAARDINGEN (

anno

Exportslachjerijen BacO'l-fabride" V leesware'l Comer·tJetll et1z.

Fa. D. de LANGE Dzn. VLAARDINGEN TELEFOON 2394

1611 )

'è:ouw

€H'i!eI6 Staaldraad :€J1gel6 ~ercu'e..,touw met Si6al- eH '11laHillabeklediH'i!

Olie goederen voor alle doeleinden

K;,;; r U;,;; ST .;;S;,;C;;H;;;E;.;P;;; E;.; N~_ _.;;M ;,;A ;.;RI ;.; NE· VAARTUIGEN

Beh a lve pla.atijteren loodsen levere n wij ook lIl lI e mogelijke CONSTRUCTIEWERKEN vl ug en billijk PLAATIJZEREN LOOOSEN Vlil n 15 X 8 m. van 12 X 6 m e n 6 X 3 m u it voorraad of met leer korte levertijd S TAALCONSTRUCTI E vIn 20 X 10 m

-

IEAF

alle hens

voo r ... een oorlam ,

maa r dan ook alleen :

UTRECHT ELECTRISCHE MEETINSTRUMENTEN SPECI .... LE VAN

ERVARING

KEI

OP

MffIJN'iTRUMfNrfN

GEBIED

\lOOR SCHEPEN

Distillateurs vanaf 1788, DUS MEER DAN 160 JAAR

,,'De

~

UGA

l..,.",tIse

11

Fabrikant van BEDRIJFSKLEDING

Overalls Broeken Hemden Jassen, enz.

Walstraat 32-34 .Enschede ·Tel. 3919 KON IN K L IJ KE V LEE S W A RENEN CONSERVENFABR I EK

B. Linthorst & Zonen WJLP

BIJ

DEVENTEB

Fa. M. KOUMAN GROOTHA NDEL IN GROENTE EN FRUIT

Leverancier aan: KONINKLIJKE MARINE DIVERSE GEMEENTEN ZIEKENHU IZ EN KA N TOOR , GROE NTE- EN FRUITM ARK T Telefoon 330360 - Lood, 47 - ',-Gravenhage V I S CON S E R VEN FA B RI E K

"HOLLANDIA"

GORINC H EM

levert prima vol· en halfconserven

Speciaal adres voor

V LE ES CONSERVEN voor de tropen ALLE VLEESWAREN, WOBSTS OO nTEN SOEPEN EN BRAADJUS

Specialiteit e n :

GEBAKKEN BOKKING GEBAKKEN SPIERING GEBAKKEN TONGFILETS Voor de trope n vacuum verpakt

CERESINE

N.V. "WELGELEGEN" . HOOGEZAND Dir. G. te Velde ~ Zonen. M. Veningastraat 11 REPARA TIE EN INBOUW VAN AllE SOORTEN DIESELMOTOREN

Fa. 11. K. UST ELECTRISCHE COCOSFABRIEK GENEMUIDEN

CJa.

FABRIEK VAN

COCOST4PIJT

el ·LOP~RS

qoeá.

~. Smuláer6

CARROSSER IEFABRIE K EN SP UITE RIJ TEL 2359

TilBURG

.. REX ..

Guyotstraat 5 - Nijmegen

Telefoon 23183

Copieer- en Fotocopieerinrichting Lintdruk Ol/set

'1:.-. qo. ~ái"k

& ~,,"e"

Cl ASS 1'1 C E EIID ,ltS

Speciaal voor hef schoonmaken en

onderhouden van machinekamers en hef reinigen va n alle soorfen ketels, tanken. verdampers. condensors enz.

T.lel.... 5J251 _ 541.3 K a "toor.d~ .1:

K AnENBURGE RPLEIN 9

_

AMSTERDAM

ROTTERDAMSCH SCHIL DERSBEDRIJF

N.V. STOOM WEVERIJ

"::!Je ::!Jriekleur"

H. Sebl'egts &Zn

SCHERPENZEEL (Gld.)

H UIS·, SCHEEPS· EN CONSTRUCTIES CH ILDER S

Fabrikanten van Singel . &. Cocosband Ligstoelendoek &

RECI. ... ME

-

POI.ITOEREN

SLAGHEKSTR"AT 129

Boodschappentassen enz.

_

-

S PUITWERt<

ROTTERDAM

TELEF OON 754fM

•

N.V. OBSER VAT OR

N.V. STAALDRAADKABEl· EN HERCULES·TOUWFABRIEK y/h -..........~J~ . C. DEN

52 WESTZEEDIJK . ROTT ERDAM

~G~O~.~'~N~C~H~~f~

rel.'. 23356 N. 17 uur : 22115 · 49973

Co mplelt N.uli.c;bt Uit"".. liogen • Co mpcuHreo \'au Komp.oen . Zeek"Men· c orrigctrinri chtin, . Gy m kOI1l!' . Men en AutOUlU itcb.

Stuurinrichtingen • M et li n . ' Irume nl en 1'oo r tem pt ... luur en d ruk · AI.a omelUI . Wij u Mhe rmomele.. · P yro. n' ele.. en T, cho lUeler • .

Fabriek OOIl:SPRONKElU;; ,,;o;;m; ;

Reparalies

HOUDER S V AN EN N A AM .

GEVERS AAN HETALOM BEKENDE

Service

HERCULESTOUW

N.V. WEVER IJ EN VAN

D. VA N LE Y DE N & Z OO N KROMMEN I E -)<

MARINE- & SCHIPPERSTRUIEN S P Bonneterie Hol/andia L U I L J. DE BRUYNE p L

SPINNERIJ EN TWIJNERij

o

van

V

hennep - en vlasgarens

-)<

E

WEVER IJ

R

S

van ze il· en tentdoek

Boller- Cleanln. and Shlpi malntalnann ' Watertube bolle.. our tpeClalltl'

PD t:umatic

Scatin, Sand Blutl nr

58 TEl. 9

v. d. Maelsledeweg

HULST (Zld.)

R S

WILCO BUSGROENTEN GEDROOGDE GROENTEN APPELSAP TOMATENSAP BESSENSAP VRUCHTENLIMONADES

DonkeymeD Darmen And Rlrren

SuppJled

FLOATING A l R_, LIG HT-, P U MP - ANO VACUUMFAClLlTutl Il IlIP!i ID E PAISTI NO ETC .

Office: 27 Roohlhulslaan -

V E

BADCOSTUUMS & ZWEMBROEKEN

J. W, JUNlUS AND SON, ROTTERDAM Cleaninf " olds, TanD BUres de.

o

Te icilhone

'JS~2o-76991

Afler o m e. Il ou,.: T eL 14",: Worldn, _Mana, er RepreKntatlv.: L. KETTING, K ate ndueh~belalo.a 1 Acquilltlon Dep!.

'1'tl. 1I0~

Admlnl.trator : R. Vla, RoUerd.amteb e RU_I' 141, TeL &UU

Conuac lorJ ROl'al Dutch Na ..,.

-)<

staan aan de spits WILCO CONSERVEN N.V. WARFFUM

ASSEN

Voor lIave/lwerke/l8fJIIKDlir Hollanders zijn de bouwers van havenwerken,

sinds eeuwen. BOS & KAlIS, met jarenlange ervaring en grote ac· tiviteit houdt die roem

hoog. Ons materieel is in prima staa t en

ons personeel goed geschoold.

Bokma~.

Firma van de Beid &van der Stouwe

ZUID· HOLLANOSCHE METAAL MIJ .

" ZETHAMETA" N.V. . Vlaardingen

TEL. 282 - ZWARTSLUIS Specialiteit in Reddingboeien, Zwemvesten en Rec/dingsvloffen Leguanen e n Aanvaarzakken

VAN DIXHOORN'S BAKKERIJEN Kremers-traat . Tel. 1 89 . Bergen op Zoom

TEL. R' CAM 68734 . VLAARDINGEN 2817

• GROOTHANDEL IN

OUD TOUW EN OUD ZEILDOEK

en.CV.

':De

~eiá~e '13r""ájabriek

lekker brood

LEIDEN Mare 1 . Tel. 20036

beschuit. klein brood . ge bak

Leverancier Mariniers-Kazerne Be rgen op Zoom

ZAANLANDSCHE KOOLBORSTELFABRIEK

LEVERANC IER KON . MARINE E N

N. V.

BAARN

TELEFOON 2828

SCHOONMAAKBEDRIJ F Am.le rdem - Den Hug • Rotterdem • Utrec ht Hurle m • leiden - De lft . Dordrec: ht • Gronlngll!l n Arnhem • Nijmege... _ Eindhoven . Den Bo.e h

SC H EEPS BO U W BEDR IJ F

V

Fa. A. DRAL

LANDMACHT

th Th.

1-

FIKKERS

FOXHOL

N IEUWBOUW e n REPARATI E

Mllllmax ':l>e

betrouwbare êltelbluêêer

NED. FABRIKAAT

MINI

BEUKERS & JURLlNC ROTTERDAM Pieter de Hooรงhotr.... t 7 B

Te l. 35580 BulgZllme

me/ ... len

BRONS STAAL ALUMINIUM U.I

'Voorrllad leverb" lJf

C.A.R.

INDUSTRIE

Tel. 2489

KAT WIJK

Fab rikante van :

DE KLERKeZN

MAGAZIJNREKKEN RIJ W IELREKKEN MEUBELEN

LADDERS

TRAN SPO RTWAGENS EN DIVER SE BUISCONSTRUCTIES

DEN HAA G

ROTTERDAM

V LIS SIN GEN

FA8RtEKiN , HENDRIK OE KEIJSIIRSlAAAT. ROTTIRO"~, TEL l1918

NAUTISCH-TECHNISCH BUREAU

TH. DALLINGA MARKTSTRAA T 25 - DELFZIJL - TEL. 235 Le veranciers van alle soorlen nautische instrumenten klokken kijkers th e rm omefers - pyrometers etc.

ZEEKAARTEN

N. V. Suheepswel'f "VoOl'uitgaug" Gebr. Suurllleijer

EN BOEKWERKEN

E. KIDERLEN's JENEVER

FOXHOL (HOLLAND) TEL. 172

OUDE GENEVER

DRY G IN LIKEUREN

ADVOCAAT ETC MERK

HOOGEZAND (NA AUTOMATISERING 2274-K5980)

VRIJKUI1'HIl ( TJA P TOEWAI'I)

NED. STOOMBRANDERIJ & DISTILLEERDERIJ GEVEST I GD 1860

SCHIEDAM