Driesteden Business nr2 2022

D R IE S T E D E N - N O O R D V E L U W E

BUSINESS Jaargang 36 | nummer 2 | mei 2022

Z A K E N M A G A Z I N E V O O R D E R E G I O S T E D E N D R I E H O E K , N O O R D -V E L U W E , R A A LT E E N L O C H E M

60-JARIG JUBILEUM DE WEERD

‘VOOR ELKE MOBILITEITSFASE VERZORGEN WIJ EEN PASSENDE OPLEIDING’ BOUWMENSEN APELDOORN FLEXIBEL ONDERWIJS: VELE WEGEN LEIDEN NAAR ROME VAN WIJNEN DEVENTER: ALLROUND, LOKAAL EN BETROKKEN

F-PACE PLUG-IN HYBRID

WE’RE THINKING OF THE ECONOMY De Jaguar F-PACE P400e is een SUV die je niet snel vergeet. De nieuwste Plug-in Hybrid-technologie met 297 kW/404 pk zorgt voor maximale prestaties en optimale efficiency. Een elektrische actieradius tot 53 km maakt langere ritten zonder uitlaatemissies mogelijk – ideaal voor in de stad en woon-werkverkeer.

Bovendien gaat opladen verrassend snel. Neem geen genoegen met minder, ontdek nu hoe opwindend hybride-rijden kan zijn. Financial Lease vanaf € 679 per maand*.

Van Mossel Jaguar

Apeldoorn Oude Apeldoornseweg 40A, 055 368 28 47, vanmossel-apeldoorn-jaguar.nl Groningen Odenseweg 1, 0592 54 13 17, vanmossel-groningen-jaguar.nl Zwolle Oude Meppelerweg 2, 038 303 10 20, vanmossel-zwolle-jaguar.nl Min./max. gecombineerd verbruik: 2,2-2,4 l/100 km, resp. 45,5-41,7 km/l, CO2-uitstoot 49-55 g/km. Consumentenprijs vanaf € 78.197 incl. BTW, BPM, registratiekosten, recyclingbijdrage en kosten rijklaar maken. *Het zakelijke financieringsaanbod betreft een Financial Lease via Jaguar Financial Services, handelsnaam van FCA Capital Nederland B.V. Financieringsvoorbeeld op basis van 60 maanden, aanbetaling en slottermijn. Informeer naar de actieperiode, voorwaarden en een passende offerte. Wijzigingen en fouten voorbehouden. Al onze modellen hebben voortaan standaard 5 jaar garantie met een maximum van 150.000 km. Uw Jaguar dealer geeft u graag meer informatie.

INHOUDSOPGAVE

van munster m e d i a

g r o e p

van munster m e d i a

g r o e p

Zakenmagazine voor de regio Stedendriehoek, Noord-Veluwe, Raalte en Lochem.

JAARGANG 36 Mei 2022, editie 2

8

REDACTIE ADRES MVM Productions BV, Postbus 6684, 6503 GD Nijmegen Kerkenbos 12-26C, 6546 BE Nijmegen Tel. (024) 373 8505, Fax (024) 373 0933 info@vanmunstermedia.nl UITGEVER Michael van Munster

18

SALES MANAGER Pieter van de Mosselaar Hoofdredactie Guus Hetterscheid REDACTIE BIJDRAGEN Wilma Schreiber, Aart van der Haagen Fotografie Evert van de Worp VORMGEVING / opmaak Jan-Willem Bouwman, Lisanne Cobussen DRUK Bal Media

30

3

ADVERTENTIE-­EXPLOITATIE VM Sales en Support B.V. Kerkenbos 12-24A, 6546 BE Nijmegen Tel. (024) 373 8505, Fax (024) 373 0933 info@vanmunstermedia.nl ABONNEMENTEN Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan met en looptijd tot 31 december en worden automatisch verlengd tenzij de abonnee uiterlijk voor 31 oktober schriftelijk opzegt.

Abonnementsprijs per jaar 55 euro Copyrights Het auteursrecht op de in dit tijdschrift verschenen artikelen wordt door de uitgever voorbehouden. Hoewel de informatie gepubliceerd in deze uitgave zorgvuldig is uitgezocht en waar mogelijk gecontroleerd, sluiten de uitgever en de redactie uitdrukkelijk iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele onjuistheden en/of onvolledigheid van de verstrekte gegevens. © 2022 Overname van artikelen is slechts mogelijk na verkregen schriftelijke toestemming van de uitgever Website www.driestedenbusiness.nl

4 De Weerd: ‘Voor elke mobiliteitsfase verzorgen wij een passende opleiding’ 8 De eigen logica van bedrijfsopvolging 12 Hoe wordt de waarde van uw familiebedrijf bepaald?

14 Onderschatting economische effecten oorlog ligt op de loer 15 Kennismigrant wil in Nederland blijven 17 Column Daniels Huisman Advocaten 18 Flexibel onderwijs: vele wegen leiden naar Rome 22 Duurzaamheid vraagt om breed perspectief 25 Herstel retail staat in het teken van duurzaamheid 26 Wijn & spijs: bijpraten in een ongedwongen setting 30 Markt bedrijfsvastgoed op alle fronten in beweging 32 Hoge urgentie voor bewustwording bij werknemers!

34 Van Wijnen Deventer: allround, lokaal en betrokken 36 Volg je je eigen hart, of je familiehart 39 LiveVision verhuurt camerasystemen 40 Coronacrisis dwong bedrijven om meer te investeren in IT 41 GVT: In goede banen 43 Slachtoffers cyberaanvallen 45 Column Factor 12 46 Hoe hou je je online team bij elkaar?

48 Zestien tips voor het organiseren van een hybride event 50 Column Harry Webers

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

4

‘VOOR ELKE MOBILITEITSFASE VERZORGEN WIJ EEN PASSENDE OPLEIDING’ Dit jaar viert De Weerd haar 60-jarig jubileum! Sinds de oprichting in 1962 groeide deze specialist met een brede kijk op mobiliteit en verkeersveiligheid uit tot de huidige omvang van drie vestigingen en zo’n veertig medewerkers. De diensten worden aangeboden vanuit De Weerd Verkeersopleidingen en De Weerd Transportopleidingen. Aan het roer staat Joris van Hintum, grootgebracht in de schoonmaakbranche, maar met van jong af aan een zwak voor alles op vier wielen met een motor. De afgelopen jaren stonden in het teken van verhuizing en automatisering, komende tijd ligt de focus op het uitbouwen van beide bedrijven.

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

COVERSTORY Tekst: Wilma Schreiber. Fotografie: Evert van de Worp & De Weerd

5

Als Marinus de Weerd in 1962 uit militaire dienst komt, start hij een een eigen rijschool in Epe, die hij door de jaren heen uitbouwt naar Apeldoorn. In de jaren 90 nemen twee zonen het stokje over: Johan de vestigingen in Apeldoorn en Epe, Alex die in Zwolle. In 2018 krijgt Joris van Hintum, de huidige eigenaar, een telefoontje of hij interesse heeft in overname. “Johan en ik kenden elkaar uit het verleden en we hebben ook een gemeenschappelijke hobby: humanitair transport”, vertelt hij. “Ik was 24 jaar actief geweest in de schoonmaak, had me daar opgewerkt van schoonmaker tot mede-eigenaar. In 2014 verkocht ik mijn deel om als zelfstandig bedrijfsadviseur te gaan werken. Ik miste echter het samen met anderen bouwen aan een organisatie.” Beide heren werden het eens en in augustus 2018 ging Van Hintum vol aan de bak. Twee jaar later ging door corona alles op slot en daalde de omzet tijdelijk naar nul. “Een spannende tijd die we goed zijn doorgekomen. Ook de overname van de vestiging Zwolle kon worden doorgezet.”

De Weerd Verkeersopleidingen is een traditionele rijschool voor particulieren,

De Weerd Transportopleidingen heeft een business-to-business karakter en is naast opleider voor transportprofessionals ook dé plek voor nascholing Code 95 van vrachtwagenchauffeurs in dienst van transportbedrijven of bedrijven met een eigen transport- of logistieke afdeling.

Het werkgebied is ‘Groot-Veluwe’, zoals Van Hintum het aanduidt: van net boven Zwolle naar Nunspeet tot net boven Arnhem, en via Twello, Heerde en Hattem, aan deze kant van de IJssel weer terug naar Zwolle – zo’n 185 vierkante kilometer. De afgelopen vier jaar nam het aantal medewerkers toe van 22 naar 40, mede dankzij een recente overname van een andere rijschool uit Zwolle. Van Hintum: “Die groei zit vooral in de transportopleidingen en de verplichte nascholing Code 95 voor beroepschauffeurs. Daarin werken we ook landelijk, onze instructeur reist dan af naar klanten in bijvoorbeeld Amsterdam of de provincies Friesland en Limburg.”

FOCUS OP PRAKTIJK Transportopleidingen is gericht op het behalen van het vrachtwagenrijbewijs,

zowel bakwagen als aanhangwagen.

“Code 95 omvat de verplichte nascholing waarbij gekozen kan worden uit een heftruckcursus, BHV/EHBO, VCA, ADR en een tiental gecertificeerde cursussen.

De eerste drie zijn ook te volgen zonder Code 95, door bijvoorbeeld magazijnmedewerkers of heftruckchauffeurs van bedrijven. Alle gecertificeerde cursussen richten we zo in dat deze aansluiten bij de praktijk van de chauffeurs”, aldus Van Hintum. “Tanktransport heeft bijvoorbeeld niks aan een opleiding lading zekeren. En als een bedrijf werkt met koelwagens en containers, heb je weer niets aan een opleiding ADR-Tank.

Daarom bieden wij maatwerk, ondersteund door software. Die maakt voor klanten inzichtelijk wanneer certificaten verlopen bij chauffeurs. Belangrijk, want als de code verloopt, is het rijbewijs niet meer geldig. En omdat chauffeurs altijd onderweg zijn, is het goed een opleiding ruim van tevoren in te plannen om stress bij de bedrijven weg te nemen.”

De transportopleidingen vinden deels plaats op nieuwe locatie van De Weerd aan de Kayersdijk, met een praktijkhal

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

6

voor heftruck- en vrachtwagentrainingen (laden en lossen), theorielokalen en een buitenterrein voor het afnemen van praktijktoetsen. Tevens kunnen de eerste motorrijlessen daar gegeven worden.

Ter illustratie van het brede aanbod: De Weerd biedt in samenwerking met Camperclub NKC een rijvaardigheidstraining aan. Op eigen terrein kunnen camperaars een parcours rijden en met een instructeur de weg op voor tips & tricks.

Daarnaast is een grote slag gemaakt qua automatisering. “Als mensen ons vinden via Google, kunnen ze nu in drie kliks een rijles inplannen. En gedurende de opleiding kunnen ouders en leerling online de vorderingen volgen”, verklaart Van Hintum, die ook het wagenpark vernieuwde, onder meer met elektrische auto’s.

BREDE BLIK De kracht van De Weerd is dat het bedrijf rijopleidingen biedt van a tot z, zowel theorie als praktijk. “Voor elke mobiliteitsfase in iemands leven verzorgen wij een passende opleiding. Dat begint al op de lagere school, met een dodehoektrai-

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

ning, waarbij we kinderen leren dat een chauffeur hen niet ziet op een bepaald punt en dat dat dus gevaarlijk is”, schetst Van Hintum. “Daarna gaat het van bromfiets naar auto en motor. En weer later naar het rijden met aanhanger, caravan of zware camper waar een C1-rijbewijs voor nodig is. En natuurlijk de grote vrachtwagens inclusief nascholing. Dat is onze brede blik op mobiliteit.” Dankzij de omvang van het bedrijf is De Weerd ook flexibeler qua planning van rijlessen.

“Wel zijn we daarin afhankelijk van de capaciteit van het CBR. Maar doorgaans slagen we erin mensen snel van dienst te zijn.”

De grootste zijn wil niet automatisch zeggen dat je ook de beste bent, weet Van Hintum. “Daarom zijn we continu bezig om de kwaliteit naar een hoger niveau te tillen. Door externe en interne scholing, meekijken met collega’s, door zelf instructeurs op te leiden. Want de balans tussen aantal lessen en slagingspercentage moet in orde zijn, zodat een klant nooit teveel betaalt voor het rijbewijs. We zijn niet de goedkoopste, maar zeker ook

niet de duurste en leveren altijd maatwerk. Voor mensen die extra begeleiding nodig hebben, bieden we individuele theorielessen aan of, indien nodig, de inzet van een rij-angstcoach”, zegt hij.

“Medewerkers hebben allemaal hart voor het vak en het zijn echte teamspelers, ook al gaan ze apart op pad. Dat maakt ons sterk: als de nood aan de man is, staat iedereen klaar.”

GAS GEVEN Zelf geniet Van Hintum elke dag van het ondernemerschap. “Ik ben grootgebracht in de dienstverlening. In de kern is een rijschool niet heel veel anders dan de schoonmaak: je moet de processen, administratieve stromen en faciliteiten voor elkaar hebben, dan kun je het verder gaan invullen. Als jongetje kende ik alle automerken al uit mijn hoofd, van race- tot vrachtauto. Leuk daar nu dagelijks mee te werken.” Daarnaast vervult de Apeldoorner directeur een bestuursfunctie bij de BOVAG, afdeling rijscholen, waar hij zich inzet voor het verbeteren van de arbeidsomstandighe-

COVERSTORY den in de branche en het verhogen van de algemene verkeersveiligheid. “Een opleiding kan niet snel en goedkoop, daar ga je mensen het veilig rijden niet mee bijbrengen.”

Een gezond bedrijf is in de ogen van Van Hintum voorwaarde voor goed werkgeverschap. “Alles wat je doet, moet een gezonde marge hebben om je bedrijf verder te ontwikkelen. Als je dat voor elkaar hebt, kun je ook goed zijn voor je medewerkers en zorgen dat de balans werk-privé op orde is. Dan kun je in moeilijke tijden iets extra’s vragen en omgekeerd mensen de tijd geven als er privé zaken spelen. Dat is op de korte termijn misschien minder winstgevend, maar op lange termijn houd je het beter vol.” Komende tijd blijft gezonde groei noodzakelijk, waarbij Van Hintum met name de transportopleidingen wil uitbouwen. “In ons werkgebied is hier nog genoeg in te doen, dus komende tijd gaat onze accountmanager daar echt gas op geven. Afhankelijk van de ontwikkelingen in de huidige toch wel vreemde wereld, willen we binnen twee tot drie jaar groeien naar vijftig medewerkers. Om succesvol te blijven, is het ook belangrijk dat medewerkers het leuk hebben en voor het bedrijf willen blijven werken.

Want degene die de mensen heeft, heeft straks ook het werk.”

7

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

8

DE EIGEN LOGICA VAN BEDRIJFSOPVOLGING Het hebben van een familiebedrijf heeft diverse voordelen, die bij onoplettendheid makkelijk kunnen veranderen in een kwetsbaarheid. Dat heeft alles te maken met de sociale en emotionele aspecten van familiebanden, die ook de overdracht van het familiebedrijf aan de volgende generatie kunnen compliceren. Judith van Helvert, lector bij het Landelijk Expertisecentrum Familiebedrijven, deelt enkele aanbevelingen.

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

FAMILIEBEDRIJVEN Tekst: Wilma Schreiber. Fotografie: Evert van de Worp

basis van competenties en beoordelen op grond van prestaties. En voor de eigenaar is rendement belangrijk, omdat deze ook risico loopt. Bij beslissingen blijkt het lastig om met al deze belangen, die in een familiebedrijf verenigd worden, rekening te houden”, zegt Judith van Helvert, lector bij het LEF.

BELANGRIJKE BIJDRAGE Volgens het CBS telt ons land zo’n 270.000 familiebedrijven – oftewel 70% van alle bedrijven in Nederland. Ze zijn goed voor een kwart van het bruto binnenlands product en een derde van alle werkgelegenheid. “Daarmee dragen ze in belangrijke mate bij aan de stabiliteit en continuïteit van onze economie. In de provincie is hun aandeel nog veel groter dan in de Randstad waar veel multinationals gehuisvest zijn.” Komende tijd wil het LEF meer aandacht besteden aan het familiesysteem in het driecirkelmodel. “Familiebedrijven functioneren niet per definitie beter of slechter dan andere bedrijven, maar wel anders. Wij willen onderzoeken hoe zich dit uit bij ondernemers en de familiale eigenaren.

Bedrijfsopvolging is een van de onderwerpen waar we mee aan de slag willen”, aldus Van Helvert. “Familiebedrijven zijn bijvoorbeeld nog erg intern gericht.

Een informele raad van advies kan dan helpen door een objectieve, onafhankelijke blik, expertise en een netwerk in te brengen, zonder dat je je beslissingsbevoegdheid hoeft af te geven.”

Het Landelijk Expertisecentrum Familiebedrijven (LEF) bij Hogeschool Windesheim in Zwolle bestaat sinds 2009 en houdt zich bezig met aspecten als bedrijfsoverdracht en besluitvormingsprocessen binnen familiebedrijven.

Daarbij speelt het driecirkelmodel een belangrijke rol: drie elkaar vaak overlappende systemen van familie, bedrijf en eigenaar, waarbinnen betrokkenen meerdere rollen kunnen vervullen. De drie systemen kennen echter ook hun eigen logica. “Bij familie gaat het om gelijkheid, harmonie en goede relaties, bij bedrijf om werkrelaties, rolvervulling op

De kenmerken van familiebedrijven zijn doorgaans bivalent, aldus de Zwolse lector. Oftewel, ze vormen een voordeel en tegelijkertijd een kwetsbaar punt.

“Personeel werkt er lang, is heel loyaal en betrokken en heeft een goede relatie met de werkgever. Dat levert heel veel op.

Maar in geval van crisis, als het voor de continuïteit het beste is om van mensen afscheid te nemen, wordt die beslissing vaak uitgesteld en te laat genomen”, zegt ze. “Ook bij groei of doorontwikkeling is het lastig objectief te kijken welke medewerkers daarin mee kunnen.” Een ander punt is geld. “Familiebedrijven zijn doorgaans zuinig en gebruiken winst als groeikapitaal voor nieuwe investeringen.

Hoewel je dan onafhankelijk bent van banken, zie je dat familiebedrijven moeite hebben met risico nemen en te laat geld steken in innovaties.” Tot slot kan de reputatie van een familie bijdragen aan naamsbekendheid en vertrouwen, maar door ruzie of social media posts van verongelijkte familieleden ook schadelijk zijn.

AANBEVELINGEN OVERDRACHT De overdracht van een familiebedrijf aan de volgende generatie ligt wellicht ook lastiger dan bij andere bedrijven. Van Helvert doet de volgende aanbevelingen: • Communiceer met elkaar. “Overdrachten lopen vaak bijna mis, vanwege de hoge verwachtingen van ouders. Een dergelijke normatieve motivatie kan mentaal heel zwaar zijn, omdat je het er met weinig mensen over kunt hebben.”

Van Helvert stelt dat een intrinsieke motivatie de meeste kans op succes biedt. “Dat kan ook betekenen: met familiekapitaal een bedrijf opzetten dat meer past bij de nieuwe generatie.” In alle gevallen is het goed om kinderen roots & wings te geven: ze te betrekken bij het bedrijf én ze de vrijheid geven hun eigen route te volgen.

• Start op tijd. De overdracht van een bedrijf kan jaren in beslag nemen.

“Dus is het goed hier structuur aan te geven en een planning op te zetten.

Communicatie is opnieuw essentieel, bijvoorbeeld met familieleden die wel eigenaar worden, maar niet actief zullen zijn in het bedrijf. Dat moet je goed organiseren, want er zijn veel disrupties die dit proces op de kop kunnen zetten.

En gedoe in de familie is het laatste wat je wilt.”

• Neem een procesbegeleider in de arm.

“Een onafhankelijke derde die alle betrokkenen niet alleen over de zakelijke, financiële en juridische kant, maar juist ook over de sociale en emotionele aspecten kan adviseren.”

• Opvolgen moet je willen, kunnen en mogen. Oftewel: naast motivatie zijn ook competenties van belang en de opvolger moet de ruimte krijgen van degene die overdraagt. “Dat is altijd een spanningsveld. Het helpt dan om het moment van overdracht duidelijk te markeren, bijvoorbeeld met een feestje.

Omgekeerd moet de opvolger de ruimte ook pakken.”

Richting de toekomst blijven familiebedrijven een belangrijke rol spelen, meent Van Helvert. “Door demografische en sociale veranderingen zoals het krijgen van minder kinderen, hogere arbeidsparticipatie van vrouwen en andere gezinssamenstellingen wordt de kans op overdracht van leiderschap binnen de familie misschien minder groot. Maar door het nastreven van continuïteit van het bedrijf, bijvoorbeeld door het aanstellen van een niet-familiale directeur en door het ondernemerschap dat wordt doorgegeven aan de volgende generatie, zal de relevantie van familiebedrijven groot blijven.”

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

9

WWW.EVERT VANDEW ORP.NL T. 06-22501467 STUDIO : TEUGSEWEG 12, 7418 AM DEVENTER

12

HOE WORDT DE WAARDE VAN UW FAMILIEBEDRIJF BEPAALD? Overweegt u om uw familiebedrijf over te dragen, (deels) te schenken of te verkopen? Een bedrijfsoverdracht is een complex traject dat zorgvuldig moet worden doorlopen en waarbij uw persoonlijke situatie van invloed is op de waardebepaling. Waardebepaling is lastig, omdat er geen objectieve maatstaven zijn op basis waarvan de waarde kan worden bepaald.

Waarde is immers een subjectief begrip, dat wordt bepaald door individuele inschattingen.

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

VAN LANSCHOT KEMPEN APELDOORN

Het maakt nogal uit welke situatie op u van toepassing is. Draagt u de onderneming over binnen de familie? Is één kind de bedrijfsopvolger en zijn er nog andere kinderen? Verkoopt u aan een derde en wilt u een zo’n hoog mogelijke opbrengst? Of is er sprake van een schenking of van overlijden van een van de eigenaren en moet de onderneming daarom gewaardeerd worden?

‘ER ZIJN GEEN OBJECTIEVE MAATSTAVEN VOOR DE WAARDEBEPALING VAN EEN BEDRIJF’ WAARDERING BIJ OVERDRACHT AAN DE KINDEREN Als u het familiebedrijf overdraagt aan de volgende generatie, dan vraagt u meestal niet de hoofdprijs als u voldoende vermogen heeft voor uw eigen financiële onafhankelijkheid.

Als het bedrijf echter niet aan alle kinderen wordt overgedragen, dan is het veelal van belang dat er een prijs wordt betaald die zowel voor de opvolger(s) als voor de niet-opvolgende kinderen acceptabel is.

Voor het bepalen van een zakelijke prijs kunt u een onafhankelijke deskundige vragen om uw familiebedrijf te waarderen. Hierdoor worden uw belangen, die van de bedrijfsopvolger, en de eventuele kinderen die niet betrokken zijn bij de overname gewaarborgd.

In verband met de financierbaarheid van de overdracht zult u als overdrager vaak nog een belang in de onderneming behouden. In plaats van een lening aan de opvolger wordt vaak gekozen voor een structuur met cumulatief preferente aandelen. Deze aandelen geven bij voorrang recht op de winst voor het overeengekomen dividendpercentage. Het restant van de winst gaat naar de opvolger.

Belangrijk is om vooraf met de Belastingdienst de hoogte van het dividendpercentage af te stemmen. Om de waarde van deze zogenoemde cum-prefs te bepalen, is ook een waardering van uw familiebedrijf noodzakelijk.

WAARDERING BIJ VERKOOP AAN EEN DERDE Verkoopt u aan een derde partij? Dan wilt u vermoedelijk de hoogste prijs in de markt. In de praktijk zien, wij dat er toch niet altijd aan de hoogste bieder wordt verkocht.

Het komt regelmatig voor dat wordt gekozen voor verkoop aan degene die ook de niet-financiële criteria laat meewegen. Zoals het in stand houden van de familienaam van het bedrijf of het waarborgen van de belangen van het personeel.

WAARDERING BIJ OVERLIJDEN OF BIJ SCHENKEN Voor de schenk- en erfbelasting is de waarde in het economisch verkeer het uitgangspunt. Hoe lager de waarde, hoe minder schenk- en erfbelasting er betaald hoeft te worden.

De Belastingdienst kijkt scherp mee naar de bepaling van de waarde van uw familiebedrijf. Mogelijk kunnen uw erfgenamen of degene die het familiebedrijf geschonken krijgt gebruikmaken van de Bedrijfsopvolgingsregeling.

METHODEN VOOR WAARDEBEPALING Voor het bepalen van de waarde van een onderneming worden meerdere methoden gehanteerd, variërend van relatief simpel tot zeer complex. Bij de rentabiliteitsmethode wordt de waarde gebaseerd op recent gerealiseerde winst.

Bij de EBITDA Multiple-methode wordt de gecorrigeerde winst vermenigvuldigd met een bepaalde factor. Die factor is mede afhankelijk van de omvang en stabiliteit van de onderneming, maar ook van toekomstige verwachtingen qua groei en winstgevendheid.

De DCF-methode is een complexe, maar in theorie de meest zuivere methode en wordt daarom veel gebruikt om bedrijven te waarderen. De Belastingdienst hanteert deze methode ook vaak.

Belangrijk bij de DCF-methode is dat er een gedetailleerd bedrijfsplan is, aangezien het uitgangspunt toekomstige vrije

kasstromen zijn die contant gemaakt worden naar het heden. Eén van de cruciale factoren is het percentage (het gewenste rendement op de investering van de koper) waartegen de kasstromen contant worden gemaakt. Het maakt nogal uit of dat bijvoorbeeld 10% of 15% is.

Naast deze waardebepalingen zijn ook de volgende factoren van belang bij het tot stand komen van een uiteindelijke koopprijs: • het aantal geïnteresseerde kandidaten (marktwerking) • de eventuele voordelen die een koper kan realiseren (synergie) • de mogelijkheid van (bank)financiering • het algemene marktsentiment (hype of recessie) • de ervaring van kandidaten met overnameprocessen (professionaliteit) • de kwaliteit van de informatie en prognoses (aannemelijkheid) • de hoogte van de goodwill (financierbaarheid)

VALKUIL Een mogelijke valkuil bij de waardebepaling van het familiebedrijf zijn normalisaties. Er wordt hierbij gekeken naar hoe het bedrijf in “normale” omstandigheden zou opereren. Hierbij moet u denken aan een niet-marktconforme managementvergoeding voor uzelf of een lage huur op het bedrijfspand dat u aan de onderneming verhuurt.

Een onafhankelijke waardering zal de gemiddelde vergoeding van de afgelopen boekjaren vergelijken met wat marktconform is en het verschil als extra kosten meenemen bij de waardering van de onderneming. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor niet-vergoede taken. Denk aan de regelmatig meewerkende echtgenoot die niet betaald krijgt.

Meer weten over bedrijfsoverdracht, de voorbereiding maar zeker ook de situatie na overdracht? Neemt u dan contact op met Van Lanschot Kempen, Jan Vink (06-51238024) of Joost van Aken (06-20605738)

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

13

FINANCIEEL

ONDERNEMERSORGANISATIES:

'ONDERSCHATTING ECONOMISCHE EFFECTEN OORLOG LIGT OP DE LOER' 14

“Het is goed dat het CPB waarschuwt voor de onzekere economische situatie door de oorlog in Oekraïne. Er is namelijk een serieus risico dat we de economische gevaren van de oorlog in Oekraïne flink onderschatten. We zitten in een energie- en grondstoffencrisis die versterkt wordt door problemen in de logistieke ketens”. Dat zeggen LWV/VNO-NCW en MKB-Nederland naar aanleiding van CPB-cijfers.

“Bovendien heeft in de geschiedenis iedere energiecrisis geleid tot een recessie en zullen de energieprijzen jarenlang hoog blijven nu Europa zich gaat losmaken van gas en olie uit Rusland. Op basis van de laatste signalen uit de reële economie zijn er grote zorgen. Veel ondernemers kunnen de gestegen prijzen moeilijk doorberekenen. We zijn bang dat de nieuwe economische ramingen te rooskleuring zijn”, aldus de ondernemersorganisaties.

ONSTABIEL

JAREN ’70

De grote stijging van de energie- en grondstoffenprijzen (metalen, granen, kunstmest, etc.) door de ontkoppeling met Rusland die gaande is en de ontregeling van de logistieke ketens brengt veel bedrijven nu al in problemen. Bovendien komt dit bovenop de problemen die er na corona al waren zoals verstoorde toeleveringsketens en tekorten aan computerchips en schuldenproblematiek.

Het risico op een jaren ’70 scenario met langdurig hoge inflatie en een recessie ligt op de loer. Energie- en grondstofprijzen blijven naar verwachting langjarig hoog vanwege de ontkoppeling van Rusland.

Bovendien is in de geschiedenis op iedere energiecrisis een recessie gevolgd. Het is belangrijk om beleidsmaatregelen te nemen die dit scenario voorkomen.

Ingrid Thijssen, voorzitter VNO-NCW: “De energieprijzen zijn op hoogtes die we nooit eerder hebben gezien. Dit raakt veel bedrijven hard. Bovendien zien wij dat de import van belangrijke grondstoffen vanuit Rusland, Oekraïne en Belarus tot stilstand komt en dat ook voor grondstoffen de prijzen huizenhoog zijn daar waar ze wel beschikbaar zijn. Het lijkt er op dat in de prognoses vooral nog sterk naar de directe economische verbondenheid met Rusland is gekeken, terwijl de indirecte effecten van de oorlog alle bedrijven raken en in rap tempo toenemen.”

VOEDSELVOORZIENING

“Wij volgen de effecten van de oorlog in de praktijk van bedrijven en ondernemers op de voet. Zaak is te bewaken dat deze situatie naast al het menselijk leed en de zorgen over de veiligheid van Europa niet uitmondt in meer economische problemen dan nodig.” LWV/VNO-NCW en MKB-Nederland houden de situatie op basis van de laatste signalen van ondernemers nauwlettend in de gaten. Zij gaan met het kabinet over het benodigde economische beleid, om de gevolgen voor burgers en bedrijven zoveel mogelijk te dempen.

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

Er is volgens de ondernemersorganisaties niet alleen weinig aandacht voor de financiële impact van de oorlog in Oekraïne en de situatie in de regio. Dat geldt ook voor de gevaren ten aanzien van de voedselvoorziening bij een tekort aan kunstmest en te weinig import van agrarische producten. Hetzelfde geldt voor de situatie in de energiesector waar de hoge prijzen energieleveranciers in problemen kunnen brengen. Die onzekerheid zien we terug op de financiële markten.

ECONOMISCH BELEID

RECRUITMENT

KENNISMIGRANT WIL IN NEDERLAND BLIJVEN Ongeveer 80% van de hoogopgeleide kennismigranten wil zich permanent in Nederland vestigen. Dat laat onderzoek van internationaal wervingsbureau Ravecruitment en onderzoeker Intelligence Group onder hoogopgeleide arbeidsmigranten zien. Nederland telt zo’n 375.000 internationale kenniswerkers. Van hen komen er ongeveer 60.000 van buiten de EU (bron CBS).

In onderzoek onder hoogopgeleide kennismigranten geven 8 van de 10 van deze groep aan een Nederlands paspoort te willen aanvragen en zich permanent in Nederland te willen vestigen.

In het rapport "De huidige state of mind van de kennismigrant in Nederland" van Ravecruitment en Intelligence Group wordt een beeld geschetst hoe de kennismigrant op dit moment het werken in Nederland beleeft en wat de verwachtingen zijn in de nabije toekomst.

ECONOMISCH BELANG Veel organisaties, zowel corporates als startups en scale-ups, achten het aantrekken van buitenlands talent van cruciaal belang voor de internationale concurrentiepositie en groei (bron: Ministerie EZ).

"Heel veel is er echter niet bekend over dit buitenlands talent in Nederland", aldus Gijs Notté, directeur van Ravecruitment.

"Vindt men wonen hier aantrekkelijk? Ziet men hier carrièrekansen? Wil men hier blijven? Dit onderzoek geeft antwoord op die vragen en is daarom zo interessant voor organisaties die met kennismigranten werken of willen werken. Zo blijkt dat een

groot deel van de kennismigranten hier graag blijft."

Deze bevinding staat in schril contrast met een eerder onderzoek uit 2014 van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) waaruit blijkt dat de helft van de sinds 2000 ingestroomde kenniswerkers na achtjaar alweer was vertrokken uit Nederland.

"Dus waar de kennismigrant eerder vooral tijdelijk in Nederland in werkzaam was, blijkt de kennismigrant van nu vooral een permanente aanwinst te zijn. Dat is zeer wenselijk om de arbeidsmarkt meer in balans te brengen en draagt bij aan economische ontwikkeling, groei van de organisatie en diversiteit en stabiliteit van het personeelsbestand", aldus Notté.

ONDERZOEK 80% van de kennismigranten buiten de EU geeft dus aan een Nederlands paspoort te willen aanvragen. Dit is vooral gebaseerd

op het feit dat 90% Nederland een veilig land vindt. Verder voelt 80% zich welkom in de huidige organisatie en ziet 78% voldoende carrièrekansen in Nederland om de ambities waar te maken. Men geeft Nederland vervolgens een ruime voldoende (8+) op de vraag of men Nederland als woon-/werkland zou aanbevelen.

"Het onderzoek biedt interessante inzichten", aldus Geert-Jan Waasdorp, directeur van Intelligence Group. "Zo zien we bijvoorbeeld duidelijke verschillen tussen de eerdergenoemde kennismigranten en EU-inwoners die hier werkzaam zijn. Van deze laatste groep geeft slechts 25% aan zich permanent in Nederlands te willen vestigen. Een groot deel, 79%, is wel tevreden over het salaris in Nederland.

Hier zien we grote verschillen met andere landen in de EU", aldus Waasdorp. "Dat maakt Nederland dus ook aantrekkelijk voor deze Europese arbeidsmigranten."

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

15

Nedlite Lichtreclame & Sign is een energiek reclame productiebedrijf en fullservice dienstverlener. Wij leveren met een creatief, gemotiveerd team oplossingen op het gebied van lichtreclame en overige sign in de vorm van LED-RECLAME, NEON, GEVELTEKSTEN en RECLAMEZUILEN

LED reclame

Lichtreclame, onze bron van energie!

Een LED lichtreclame zorgt ervoor dat jouw logo zowel overdag als ‘s-nachts de aandacht trekt.

Lichtreclame is het visitekaartje van je organisatie.

Code 95 Heftruck BHV VCA

TRANSPORTOPLEIDINGEN

www.deweerd.net

Wij maken van weggebruikers betere bestuurders!

“Kwaliteitszorg zonder zorgen”

Meetsma | Advies Brengt structuur in uw organisatie K WA L I T E I T S Z O R G & C E R T I F I C E R I N G O R G A N I S AT I E O N T W I K K E L I N G C O A C H I N G CO N F L I C T HA N T E R I N G B E D R I J F SO P L E I D I N G E N W W W . M E E T S MA . N L

COLUMN DANIELS HUISMAN ADVOCATEN

TOE-EIGENING VAN EEN ‘CORPORATE OPPORTUNITY’ NIET ZONDER MEER TOEGESTAAN

Daniels Huisman Advocaten Mr. dr. Christian Huiskes E-mail: huiskes@danielshuisman.nl Telefoon: (0570) 613327

De wet schrijft voor dat een rechtspersoon en degenen die op grond van de wet of statuten bij zijn organisatie zijn betrokken, zich volgens de normen van redelijkheid en billijkheid naar elkaar toe moeten gedragen. Denk bij een rechtspersoon bijvoorbeeld aan een B.V. en bij betrokkenen aan bestuurders, commissarissen en aandeelhouders. Deze normen van redelijkheid en billijkheid brengen mee dat een bestuurder zich loyaal naar ‘zijn’ B.V. toe moet opstellen.

De B.V. mag erop vertrouwen dat de bestuurder zich bij zijn handelen laat leiden door het belang van de B.V. en haar onderneming en niet door andere (privé-) belangen. Dit betekent bijvoorbeeld ook dat, indien u als bestuurder kennis neemt van een mogelijkheid voor de B.V. om een transactie aan te gaan of een zakelijke activiteit te ontplooien, die past in het kader van haar bedrijfsvoering en waarvan het voor u kenbaar is dat de B.V. daarbij een redelijk belang zou kunnen hebben, u deze zakelijke kans (vaak aangeduid als ‘corporate opportunity’) aan de B.V. moet aanbieden. U mag zich deze kans dan niet zonder meer zelf toe-eigenen.

Praktijkvoorbeeld Een corporate opportunity kan zich in verschillende verschijningsvormen voordoen. Zo kan het zijn dat u als bestuurder/werknemer van de B.V. een uitvinding doet die een verbetering betekent van het bestaande product dat de B.V. op de markt brengt. Vraagt u voor deze uitvinding op eigen naam intellectuele eigendomsrechten aan, en laat u deze in een andere vennootschap ontwikkelen, dan onthoudt u de B.V. een corporate opportunity. In gevallen als deze moet u als bestuurder de corporate opportunity (eerst) aanbieden aan de B.V. Dat doet u door uw medebestuurder(s) of – als u enig bestuurder bent – de raad van commissarissen en/of de algemene vergadering, hierover te informeren. Het is uiteindelijk aan de B.V. om te beoordelen of zij de corporate opportunity zelf wil benutten, of (aan u) wil vrijgeven. Waar het bestuur hierover een besluit moet nemen, is het u als bestuurder niet toegestaan om aan de beraadslaging en besluitvorming deel te nemen. Dit om te voorkomen dat daarbij conflicterende belangen van u en van de B.V. een rol spelen.

Sancties Welke sanctie staat er nu op toe-eigening van een corporate opportunity, zonder voorafgaande vrijgave hiervan door de B.V.? In veel gevallen worden kwesties als deze benaderd vanuit de invalshoek van tegenstrijdig belang, oneerlijke concurrentie, onrechtmatig handelen en/of onbehoorlijk bestuur. In die gevallen kan de betrokken bestuurder aansprakelijk worden gesteld voor de schade die de B.V. heeft geleden. Ook is het mogelijk om onderliggende besluiten door de rechter te laten vernietigen. Reden kan zijn dat de besluiten genomen zijn in strijd met de redelijkheid en billijkheid die de bestuurder tegenover de B.V. in acht had moeten te nemen. Het toe-eigenen van een corporate opportunity, zonder goedkeuring van de B.V., kan in een enquêteprocedure gegronde redenen opleveren om te twijfelen aan een juist beleid. In geval van gegronde twijfel aan een juist beleid of uiteindelijk wanbeleid kan de Ondernemingskamer van het Hof in Amsterdam vergaande (onmiddellijke) voorzieningen treffen. Denk daarbij aan een schorsing of vernietiging van besluiten.

Verder praten over bovenstaand of vergelijkbaar onderwerp? Neem eens contact op met Christian Huiskes, advocaat ondernemingsrecht bij Daniels Huisman Advocaten te Deventer.

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

17

ONDERWIJS Tekst: Wilma Schreiber. Fotografie: Evert van de Worp

FLEXIBEL ONDERWIJS: VELE WEGEN LEIDEN NAAR ROME De huidige krapte op de arbeidsmarkt, met meer openstaande vacatures (350.000 tot 400.000) dan werknemers biedt nieuwe mogelijkheden voor zij-instromers. Met name in de bouw en alle technische beroepen zitten werkgevers te springen om (oudere) werknemers die een carrièreoverstap overwegen. “Gemotiveerde, leergierige mensen zijn nooit te oud om zich te laten omscholen. Voor hen liggen er momenteel heel veel kansen om een leuk vak uit te oefenen.”

Aan het woord is Martien van Reen, manager van Bouwmensen Apeldoorn, dat zich samen met Aventus sterk maakt voor flexibel onderwijs, naast de bekende beroepsopleidende (BOL) en beroepsbegeleidende leerweg (BBL). In het vorig jaar compleet vernieuwde opleidingsgebouw aan Kanaal Noord verzorgt Aventus op de bovenverdieping het theoriegedeelte van de opleidingen. Op de begane grond bevinden zich moderne praktijkruimten waar studenten zich kunnen bekwamen in bijvoorbeeld metselen, timmeren en tegelzetten.

Kenmerkend voor de flexibele opzet is dat de opleiding is opgeknipt in modules, die door studenten en zij-instromers te volgen zijn. “Als bijvoorbeeld iemand met een ontwikkelbudget binnenkomt bij Bouwmensen en wil overstappen naar de bouw, maken arbeidsmarktcoach en docent en leerlingbegeleider een leerroute die aansluit bij de wensen van de kandidaat. Dat kan variëren van een enkele module tot een volledige opleiding, maar is altijd een traject op maat. Doel is steeds te komen tot een certificaat of een diploma. Want een vak leer je niet zomaar, dus willen we kwaliteit borgen”, zegt hij.

REGIONAAL INGEKLEURD Maatwerk bieden, studenten en zij-instromers basisvaardigheden bijbrengen, gebeurt gericht en is regionaal ingekleurd. “Ons werkgebied is de Stedendriehoek en een deel van de Veluwe. Om met onze opleidingen aan te sluiten bij de behoeften van werkgevers in deze regio, hebben we hun wensen geïnventariseerd. Werkgevers blijken bijvoorbeeld op zoek naar metselaars die ook een vloer kunnen leggen of kunnen stukadoren.

Multifunctioneler dus. Daarnaast zien we in lijn met de trend naar verduurzaming de vraag naar isoleerders en monteurs van zonnepanelen toenemen”, verklaart Van Reen. “Omgekeerd kunnen leerlingen binnen de reguliere opleiding tot timmerman een module metselen of elektro volgen als ze daar iets over willen leren. Dankzij die verbreding en verdieping komen we tot een zo interessant mogelijke leerroute voor elke student.”

Aan de voorkant vergt dit een behoorlijke investering, zowel van Aventus als Bouwmensen, maar dat is wel hun taak, stelt Femke van Werven, teammanager branche Bouw sector Techniek en Mobiel bij Aventus.

“Bij de intake kijken we samen met

de kandidaat waar diens talenten zitten. Wij willen de juiste man of vrouw op de juiste plek neerzetten, en iemand die de overstap maakt naar de bouw, precies bieden wat hij of zij nodig heeft. Dat betekent goed luisteren naar de kandidaat én naar bedrijven, het traject vormgeven en zo inspelen op de actuele vraag in de arbeidsmarkt.” De samenwerking met Aventus is heel intensief, beaamt Van Reen. “Beide organisaties zijn sterk met elkaar verweven. Het is niet altijd een snelle weg, maar wel een duurzame met meer rendement doordat we misplaatsingen voorkomen en bedrijven beter op hun wenken worden bediend. Want dat is wat je wilt: vraag en aanbod goed bij elkaar brengen. Meer mensen leveren in deze tijd, maar wel met de vereiste kwaliteit.”

ANDERE KIJK Het geheim van een succesvolle match is een andere kijk op leren, meer gebaseerd op skills. “Wij kennen de kandidaten, weten wat ze nodig hebben en wat het beste bij hen past: certificaten of een volledig diploma.

Dat is mede afhankelijk van iemands levensfase en de balans werk-privé. Als je daar rekening mee houdt,

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

19

20

voorkom je voortijdige schooluitval en misplaatsingen”, aldus Van Werven, die ter illustratie een actueel voorbeeld noemt. “Stel, iemand uit de horeca meldt zich. Dan kijken we eerst wat zo iemand kan. Hij of zij beschikt waarschijnlijk over sociale competenties, en heeft wellicht ook ervaring met leidinggeven en organiseren. Welke basisvaardigheden moet zo iemand dan nog leren bij ons? Niet iedereen doorloopt dus dezelfde leerroute om een vak te leren. Tegenwoordig leiden vele wegen leiden naar Rome.”

Een teken des tijds, aldus beiden.

Waar mensen vroeger dikwijls veertig dienstjaren, tot aan hun pensioen bij één werkgever bleven, is omscholing tegenwoordig veel normaler. “In de horeca zie je dat ook: tijdens de coronacrisis wachten mensen niet af, maar gaan ze wat anders doen.” Ook de 56-jarige Rob, die na 35 jaar op de afdeling Rechtsbijstand van een grote verzekeraar vanwege een reorganisatie zijn baan verloor, ging niet bij de pakken neerzitten en meldde zich bij

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

Bouwmensen. Dankzij de modulaire aanpak ontdekte hij dat het vak van metselaar toch niet goed bij hem paste en koos hij vervolgens voor een opleiding tot timmerman. “Doordat we inside-the-box denken, differentiëren met alles wat we hebben, kunnen we snel iemand aan het werk helpen”, aldus Van Reen. Van Werven vult aan: “Rob heeft de leergierigheid en de wil om een vakman te worden. Dat talent proberen wij eruit te halen.”

RUIKEN EN PROEVEN De flexibele leergang is met name gericht op zij-instromers. “Als je al twintig jaar werkervaring hebt, hoef je niet over hetzelfde paadje als een 16-jarige. In zo’n instroomklas zitten alle leeftijden en achtergronden door elkaar heen, de diversiteit is groot.

Belangrijk voordeel is dat iedereen op elk gewenst moment met een opleiding kan beginnen, om te ruiken en te proeven hoe het is om weer in de schoolbanken te zitten, net als tien, twintig jaar geleden”, zegt Van Reen.

“Door middel van een dergelijke voorscholing achterhalen we iemands talenten en interesses, geven we mensen de ruimte om zich vrijblijvend te oriënteren. Zodat ze uiteindelijk vanuit intrinsieke motivatie een keuze maken.”

Om dergelijke zij-instroomtrajecten te laten slagen, is medewerking vanuit het bedrijfsleven cruciaal. “Op de werkvloer moet het gebeuren.

Daarom nemen we ook leerbedrijven en leermeesters mee in hoe je iemand van 50 kunt opleiden. Wat werkt wel en wat niet? Zelf kijken we hoe we dit het beste kunnen omzetten in een goede opleidingsstructuur waar iedereen plezier aan beleeft”, aldus Van Reen. “Flexibel opleiden vergt het nodige van onze teams, daarom is het zo goed dat Bouwmensen en Aventus in één gebouw zitten. Twee teams laten samenwerken en hiermee inspelen op de veranderende vraag naar flexibiliteit, een prachtig voorbeeld van samen leren en werken”, zegt Van Werven.

ONDERWIJS

‘DOOR MIDDEL VAN EEN DERGELIJKE VOORSCHOLING ACHTERHALEN WE IEMANDS TALENTEN EN INTERESSES, GEVEN WE MENSEN DE RUIMTE OM ZICH VRIJBLIJVEND TE ORIËNTEREN’ Martien van Reen, manager van Bouwmensen Apeldoorn

‘WIJ WILLEN DE JUISTE MAN OF VROUW OP DE JUISTE PLEK NEERZETTEN, EN IEMAND DIE DE OVERSTAP MAAKT NAAR DE BOUW, PRECIES BIEDEN WAT HIJ OF ZIJ NODIG HEEFT’

21

Femke van Werven, teammanager branche Bouw sector Techniek en Mobiel bij Aventus

BEWUSTER KIEZEN Gezien de huidige personeelstekorten in de bouw en de techniek, participeren Bouwmensen en Aventus ook van harte in een nieuw initiatief: NewTechPark op het voormalige Zwitsal-terrein in Apeldoorn, waar overheid, onderwijs en ondernemers zich inspannen om techniek onder de aandacht te brengen, onder meer bij leerlingen in het basis- en voortgezet onderwijs. “We zijn daar gestart met een BOL-opleiding niveau 4 in Smart Building en Smart Technology, waar gewerkt wordt aan levensechte projecten om het techniekonderwijs op de kaart te zetten. Nu het onderwijs veralgemeniseert, met minder bouw- en techniekprofielen in het voortgezet onderwijs, moeten kinderen bewuster

kiezen. Samen met de scholen in het voortgezet onderwijs helpen wij hen daarbij”, stelt Van Werven. “Zodat ze uiteindelijk vanuit intrinsieke motivatie een keuze maken uit de vele verschillende en flexibele opleidingsmogelijkheden.”

Een van die levensechte projecten was de bouw van een Tiny Town en het inrichten van een Tiny House tot en met het installatiewerk van keuken en wc aan toe. Een pilot met basisschoolleerlingen groep 7 en 8, vmbo onderbouw jaar 1, 2 en bovenbouw leerjaar 3, 4, die Bouwmensen samen met

Sterk Techniek Onderwijs Apeldoorn ontwikkelde en uitvoerde op NewTechPark. “Kinderen ervaren zo zelf wat techniek brengt. Neem circulariteit, een actueel vraagstuk vanuit het bedrijfsleven, daar zijn veel bouw- en techstudenten in het mbo en hbo mee bezig”, vertelt Van Reen. Van Werven: “En tijdens de open avond komen ouders met hun kinderen kijken wat ze gemaakt hebben. Je ziet dat dergelijke projecten ouders nieuwsgierig en ook bewust maken van wat er mogelijk is qua techniek – op alle opleidingsniveaus.”

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

22

VAN LOSSE ACTIES NAAR EEN HOLISTISCHE AANPAK

DUURZAAMHEID VRAAGT OM BREED PERSPECTIEF Geen bedrijf kan het zich veroorloven om duurzaamheid te negeren. Toch is de Nederlandse economie allesbehalve duurzaam. De Nieuwe Economie Index en onderzoek van Rabo Research maken duidelijk dat nog veel werk aan de winkel is. Minder praten, meer poetsen. Bij de inspanningen is het zaak, prioriteiten en samenhang scherp in het oog te houden. Weloverwogen verduurzaming vereist een holistische benadering.

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

DUURZAAMHEID Tekst: Hans Hajée

Gezien de aandacht voor het onderwerp zou je kunnen denken dat de Nederlandse economie in hoog tempo verduurzaamt.

Om dat objectief te kunnen beoordelen, ontwikkelde MVO Nederland de Nieuwe Economie Index. Dit jaarlijkse onderzoek drukt in één cijfer uit hoe duurzaam ons bedrijfsleven is.

Voor de index wordt de ontwikkeling van zeven thema’s onderzocht, van inclusief ondernemen en groene energie tot biodiversiteit. In 2020 vond de eerste meting plaats.

KLEIN STAPJES Uit de meest recente Nieuwe Economie Index blijkt dat 15,4% van ons bedrijfsleven zich duurzaam mag noemen. Het percentage stijgt daarmee 1,3 procentpunt ten opzichte van 2021. De eerste meting in 2020 liet een score van 12,1% zien.

Kleine stapjes dus. Bedenk daarbij dat de stijging van de index deels te danken is aan de lockdowns. Zo nam door het lagere benzineverbruik het aandeel hernieuwbare energie fors toe. De score op het thema circulaire economie stagneerde daarentegen met 12,0%. Al lijkt de perceptie soms anders, circulair is nog allesbehalve mainstream.

WETGEVING HELPT MVO-directeur Maria van der Heijden is blij met de stappen maar vindt het tempo te laag, meldt zij bij het verschijnen van de recente Nieuwe Economie Index. “De verantwoordelijkheid daarvoor ligt allereerst bij bedrijven zelf. Ook wetgeving is essentieel om het speelveld gelijk te maken.” Ze wijst op het vrouwenquotum dat bijdroeg aan de betere score op inclusiviteit. “Het is aan het fris aangetreden kabinet Rutte IV om lef te tonen en de ambitieuze plannen om te zetten in nog meer concrete wetgeving voor duurzame ondernemers.”

NOG GEEN MAGER ZESJE Ook RaboResearch bracht de status van de transitie naar de nieuwe economie in kaart. Daartoe zijn dezelfde thema’s onderzocht als bij de Nieuwe Economie Index.

In 2022 scoorden Nederlandse bedrijven volgens de bank met 5,8 een krappe voldoende. Dit cijfer is slechts marginaal beter dan 2021 (5,7). Maar 9% van de bedrijven haalt een 8 of hoger, terwijl ruim 40% een onvoldoende laat noteren.

ONDERZOEK NAAR SAMENHANG Om inzicht te krijgen in de complexe samenhang tussen de duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties vinden als onderdeel van de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) momenteel drie onderzoeken plaats.

Elk project wordt uitgevoerd door een internationaal consortium waarin meerdere disciplines zijn verenigd.

TRIAS ENERGETICA Minder praten, meer poetsen, is de terechte aansporing door Maria van der Heijden van MVO Nederland. Versnelling van verduurzaming is nodig. Dat moet wel doordacht gebeuren. Dus niet zomaar het dak volleggen met zonnepanelen – als de teruglevercongestie dat al toestaat. Maar eerst in kaart brengen welke maatregelen in welke volgorde de meeste zoden aan de dijk zetten.

Bij een gebouw volgt uit de trias energetica dat het beperken van de energievraag de eerste stap is, door goed te isoleren en installaties beter in te regelen. Want wat je niet verbruikt, hoef je ook niet duurzaam op te wekken. Een dergelijke logische volgorde zou bij duurzame inspanningen vanzelfsprekend moeten zijn. Analoog aan het gebouw: als je je niet hoeft te verplaatsen omdat een meeting via Teams plaatsvindt, is er ook geen auto nodig - of die nu fossiel of elektrisch wordt aangedreven.

KIJK NAAR DE KETEN Bij verduurzaming is het ook zaak om over de grenzen van de eigen bedrijfsvoering te kijken. Denk bijvoorbeeld niet alleen na over energiebesparing bij het interne proces, maar ook over de herkomst van grondstoffen en materialen, en over mogelijk hergebruik van producten aan het einde van de levensduur. Door toeleveranciers en afnemers bij verduurzaming te betrekken, wordt de potentiële impact van een organisatie vele malen groter. Niet voor niets is bij de hogere niveaus van keurmerken als de CO2-prestatieladder de impact op stakeholders een belangrijk criterium.

Vaak is gezamenlijk optrekken zelfs een voorwaarde om substantiële stappen te zetten bij verduurzaming en circulariteit.

Samen experimenteren brengt iedereen

verder, terwijl de investeringen kunnen worden gedeeld. Ander positief effect: de onderlinge band tussen ketenpartners wordt versterkt.

POSITIEF EN NEGATIEF Ook het verband tussen de gevolgen van maatregelen vraagt om een holistische benadering. Immers, een positief effect op één aspect kan negatieve consequenties hebben op andere gebieden. Online vergaderingen belasten het milieu minder.

De interactie en het informele contact met collega’s nemen echter af, waardoor de sociale samenhang en mentale gezondheid negatief beïnvloed worden. Of denk aan de stikstof- en klimaatdoelen die de bouw van nieuwe woningen beperken. Het tekort aan betaalbare huisvesting loopt zo verder op – met alle gevolgen van dien.

CHERRYPICKING Deze verwevenheid speelt nadrukkelijk bij de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties: zeventien doelstellingen die de wereld tot een betere plek moeten maken. Steeds meer landen, overheden en organisaties committeren zich aan deze duurzame ontwikkelingsdoelen. De prioriteiten verschillen per land. Nederland scoort bijvoorbeeld hoog op economisch vlak, rechtsstaat en instituties. Bij klimaat en energie blijven we achter.

Ook hier bestaat het gevaar van cherrypicking: bij de focus op ‘achterstandsthema’s’ het grote geheel uit het oog verliezen. Pogingen om vooruitgang te boeken bij een van de SDG’s kunnen de scores op andere aspecten beïnvloeden.

TRADE-OFF MATRIX Om de impact van een duurzame actie te beoordelen, moet die worden getoetst aan zoveel mogelijk andere aspecten. Waardevol hulpmiddel bij dergelijke complexe afwegingen is een zogenaamde trade-off matrix. Hiermee worden bij elke maatregel de consequenties op verschillende gebieden in kaart gebracht. Het instrument dwingt om impliciete keuzes expliciet te maken. Dit maakt een zorgvuldige afweging mogelijk die de basis vormt voor weloverwogen verduurzaming.

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

23

Bescherm uzelf en uw omgeving!

Om uzelf en uw omgeving te beschermen tegen schadelijke bacteriën en virussen is desinfecteren alleen niet genoeg. Een effectieve desinfectie begint namelijk met een goede reiniging.

De schadelijke micro-organismen zitten vaak verstopt onder een laag van organische vervuiling.

Door te desinfecteren zonder eerst te reinigen, is het dus lastig om deze micro-organismen te bereiken. Met een goede reiniging verwijdert u vervuilingen zoals stof, vet en vuil waardoor de onderliggende bacteriën en virussen beter bereikbaar worden voor het desinfectiemiddel.

Hygiënisch reinigen

Desinfecteren

met een alcoholbasis gebruiksklare sproeireiniger voor het dagelijks onderhoud van licht vervuilde oppervlakken. Toepasbaar op waterbestendige materialen: tafels, stoelen, ramen, deuren, bureaus, spiegels, vitrinekasten, tegels enz.

met Tevan Panox 300, een desinfectiemiddel op basis van waterstofperoxide en perazijnzuur met een erkende CTGB toelating voor gebruik tegen virussen. Het is een milieuvriendelijk product met als enige residu water en zuurstof.

Doodt bacteriën, schimmels en virussen Voor interieur, vloeren en waterresistente oppervlakken Brede werking met een korte inwerktijd Geen naspoeling nodig en milieuvriendelijk

Droogt streeploos op Verwijdert vingerafdrukken en vervuilingen snel en effectief Zuinig in gebruik en met een frisse geur Volledig biologisch afbreekbaar

Wilt u meer informatie of direct bestellen?

Carefree Clean

Volg ons op

+31 (0)183 - 62 17 99 WWW.TEVAN.COM WWW.TEVAN.COM

DUURZAAMHEID

HERSTEL RETAIL STAAT IN HET TEKEN VAN DUURZAAMHEID Voor 67% van de consumenten wereldwijd is het belangrijk dat de merken waar wordt gewinkeld zich inzetten voor het milieu. Dat blijkt uit het Shopper Sentiments onderzoek van Mood Media, het bedrijf dat in-store media oplossingen aanbiedt voor het verbeteren van de klantbeleving.

Bijna hetzelfde percentage, 66%, is van mening dat de fysieke winkels waar ze hun aankopen doen milieuvriendelijk moeten zijn. Vooral consumenten tussen de 35 en 44 jaar hechten veel waarde aan merken en winkels die hun belang bij een beter milieu en duurzaamheid delen.

Hoewel de coronapandemie en de lockdowns duurzaamheid in de wacht hadden gezet, staat het onderwerp weer opnieuw hoog op de agenda in de retailsector. Als het gaat om instore duurzaamheid, wordt uit het onderzoek duidelijk dat consumenten niet onder de indruk zijn van het tempo van verandering. Er wordt meer aandacht besteed aan de duurzaamheidsinitiatieven van de retailorganisaties waarmee consumenten dagelijks te maken hebben.

“Het is onze taak om merken te helpen een emotionele beleving te creëren voor hun klanten. Hierbij hoort het evalueren en instellen van oplossingen en processen om hen te helpen de milieu-impact van hun fysieke winkellocaties te verlagen. Daarnaast helpt Mood Media met beoordelen hoe zij hun efficiëntie kunnen verbeteren en de technologische oplossingen optimaliseren,” legt Jonathan Wharrad, VP Global Retail Brand Experience bij Mood Media, uit.

HULP BIJ MILIEUVRIENDELIJKE WINKELONTWERPEN Om retailers te adviseren over het verkleinen van hun ecologische voetafdruk

en het implementeren van milieuvriendelijke winkelontwerpen, werkt Mood Media samen met Design Conformity.

“Bij Design Conformity juichen we CO2-beoordelingen al een aantal jaren toe, maar recent hebben we een echte omslag in de industrie gezien. Europa is toonaangevend en spoort bedrijven aan om nauwkeurige en geverifieerde gegevens over CO2-uitstoot te verstrekken aan klanten en aandeelhouders. We werken wereldwijd samen met merken, retailers en instore mediaspecialisten, zoals Mood Media, om de levenscyclus en CO2-beoordelingen aan ISO-standaarden te laten voldoen, zodat bedrijven hun verbeteringen kunnen rapporteren.

In het verleden was duurzaamheid vooral ‘leuk voor erbij.’ Nu wordt CO2 een soort valuta.” zegt Adam Hamilton-Fletcher, MD bij Design Conformity.

IMPACT VAN AUDIOVISUELE WINKELAPPARATUUR

vervangen van apparatuur kleiner. Verder heeft Mood Media het platform Mood Harmony™ ontwikkeld: een point-of-sale content management platform, van waaruit muziek, messaging en visuals geregeld kunnen worden. Het platform wordt ondersteund door een mediaspeler die minder dan 10 Watt stroom verbruikt en weinig fysieke updates nodig heeft. Wanneer winkelapparatuur toch moet worden vervangen, zorgt de samenwerking met CHG ervoor dat deze kan worden gerecycled. Hierdoor kan de impact van de installatie verder worden verminderd.

“Om de retail na de pandemie te laten herstellen, mogen winkels niet voorbijgaan aan consumenten en hun wens om bedrijven te belonen die verder gaan dan woorden op het gebied van duurzaamheid en het nemen van effectieve maatregelen”, besluit Wharrad.

Dankzij samenwerkingen met kwaliteitsfabrikanten, waaronder Bose, Samsung en LG, kan Mood ervoor zorgen dat audiovisuele apparatuur zorgvuldig wordt gekozen en langer meegaat. Op die manier wordt de milieu-impact van het DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

25

26

WIJN & SPIJS: BIJPRATEN IN EEN ONGEDWONGEN SETTING Nog geen week nadat de laatste coronamaatregelen werden opgeheven, kon er weer ouderwets genoten worden tijdens een Wijn & Spijsevenement van Driesteden Business. Marco en Sascha Hoogen Stoevenbelt van Wijnkoperij Henri Bloem Apeldoorn verwelkomden rond half acht ’s avonds een tiental gasten in hun vinotheek aan de Asselsestraat voor een workshop in Italiaanse sferen.

Bij binnenkomst kregen de deelnemers gelijk in stijl een aperitivo aangereikt, een heerlijke Italiaanse prosecco. Daarna ging het van antipasta en primi naar secondi di carne en formaggio, met steeds drie gerechtjes per gang, die alle bereid waren door de buren van restaurant Bianco. “Wij schonken dan een wijn erbij om de gasten te laten ontdekken bij welk hapje deze het beste paste en waarom. Op mijn advies analyseerden de gasten eerst de wijn: hoe krachtig of mild is deze, heeft hij veel of juist weinig

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

zuren”, vertelt Marco Hoogen Stoevenbelt. De verrassing van de avond betrof de wijn bij de kazen. “We hadden een Primitivo Passito geselecteerd, een wijn van ingedroogde druiven die vergist wordt tot 16% en daarna versterkt tot 20%. De wijn bleek zoeter dan wij gedacht hadden en uiteindelijk het best te passen bij de pikante gorgonzola. Een crash van pittig en zoet werkt soms heel goed.”

Een van de deelnemers was Renee Krijgsman van Krijgsman

NETWERKEVENT Tekst: Wilma Schreiber Fotografie: Evert van de Worp

27

Fotografie in Beekbergen, gespecialiseerd in het vastleggen van bijzondere levensmomenten. Een jaar of drie geleden bezocht zij al eens eerder een event van Driesteden Business en nu trok de wijnproeverij haar aandacht. “Na twee jaar nauwelijks genetwerkt te hebben, vond ik het leuk om weer eens wat mensen te ontmoeten. Het was een heel goed verzorgde avond met goede wijnen in een ongedwongen setting. Interessant om de smaakbeleving te ervaren met steeds een ander gerechtje en daar over te horen vertellen”, zegt ze. Zakelijk gezien kijkt Krijgsman vooral naar de lange termijn. “Als je elkaar weer tegenkomt, heb je toch makkelijker een connectie. En via LinkedIn heb ik contact gelegd met alle aanwezigen.”

Martin Boezaart, directeur-eigenaar van het Apeldoorns Palletbedrijf, is samen met zijn partner Josine Blok (“zij is van de wijn, ik doe aardig mee”) naar het evenement bij Wijnkoperij Henri Bloem gekomen. “Ik was al eens bij hen in de winkel geweest, maar tijdens zo’n avond ontdek je hoeveel kennis ze hebben.

Ze hadden een heel plan gemaakt en het mooi opgebouwd qua wijnen”, zegt hij. “En bij de test welke wijn bij welk gerechtje paste, had ik ze allemaal goed. Dat vond ik wel stoer.” Daarnaast was het ook qua netwerk een plezierige bijeenkomst. “Ik was een tijdje niet geweest en heb met een aantal oude bekenden bijgepraat. En leuk om Pieter van de Mosselaar weer te zien.

Kortom, een supergeslaagde avond.”

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

Wij willen uw product graag verpakken Montage/assemblage werkzaamheden • Hoogfrequent lassen Blisteren • Lassen blisters en foliën • Inpakwerkzaamheden

Spinfondsweg 27 8171 NT Vaassen (Industrieterrein Eekterveld) (0578) 571540 info@aarts.nl www.aarts.nl

voor flexibele krachten met een PLUS Voordelen van 65-plus uitzendkrachten: ✓ bijzonder flexibel inzetbaar ✓ zeer gemotiveerd ✓ jarenlange ervaring ✓ goede werkinstelling ✓ lagere loonsom Tevens adviseert en bemiddelt Veluwe65plus wanneer u als werkgever een arbeidscontract wilt aangaan met een 65-plus medewerker.

www.veluwe65plus.nl 055-8436282

We ❤ PrintMedia

ADVIES

HET WACHTWOORD, DE MOEDER VAN (VRIJWEL) ALLE CYBER SECURITY MAATREGELEN In 2021 heb ik geprobeerd het bewustzijn van mijn lezer op het gebied van privacy en cybersecurity te vergroten door middel van beschouwende stukjes over mijn ervaringen en een inhoudelijke toelichting hier en daar. Inmiddels heb ik begrepen dat de ‘gemiddelde mkb’er’ (ik wist niet dat deze bestond) het vooral waardeert als er concrete tips worden gegeven die eenvoudig in de praktijk toepasbaar zijn.

Nu ben ik zelf ook van mening dat veel cyberonheil vaak voorkomen had kunnen worden door soms – in mijn ogen – simpele maatregelen. Daarom staan deze simpele maatregelen dit jaar centraal in mijn columns.

Houdt u ook zo van schitterend drukwerk, scherpe prijzen en uitstekende service? Neem nu contact op en ondervind zelf de geweldige kwaliteit van ons Nederlands/Baltisch traject: optimaal van boom tot deur.

Bouwmeesterweg 52 | 3123 AA Schiedam T 010 247 6666 W www.balmedia.com

De eerste maatregelen die – mits goed uitgevoerd – al heel veel hackers buiten de deur houdt, is het gebruik van een goed wachtwoord. Volgens het Virizon Data Breach Investigations Report zijn gecompromitteerde wachtwoorden goed voor 81% van alle hacks. Het National Institute of Standards and Technology (NIST) heeft deze vraag naar wachtwoorden behandeld in een specifieke publicatie. Dus wat te doen: 1. Het gaat niet om de complexiteit van het wachtwoord, maar de lengte. Daarom wordt een minimale lengte van acht karakters geadviseerd.

2. Te frequente verplichte wijziging van wachtwoorden maakt de wachtwoorden slechter. Deze zijn te moeilijk te onthouden waardoor er patronen worden gebruikt die een hacker ook kan bedenken.

3. Laat het wachtwoord zien als het wordt ingevoerd. Dit voorkomt de typo’s, waardoor mensen weer kiezen voor te korte/ simpele wachtwoorden.

5. Gebruik geen ‘wachtwoord hints’. Door onder andere social media of ‘social engineering’ zijn de antwoorden van deze hints makkelijk(er) te vinden.

4. Gebruik ‘multi-factor-authenticatie’.

Alex Klaassen, IT Risk organisatie NewDay newdayriskservices.nl DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

29

MARKT BEDRIJFSVASTGOED OP ALLE FRONTEN IN BEWEGING

30

Als gevolg van corona vonden het afgelopen jaar de nodige verschuivingen plaats op de markt voor commercieel vastgoed, met name waar het gaat om kantoren en winkelpanden. En vanwege de steeds hogere eisen aan duurzaamheid en de schaarste op de arbeidsmarkt stijgt de vraag naar kwalitatief goede bedrijfsruimte. Het krappe aanbod maakt het weer aantrekkelijker om bestaande verouderde gebieden nieuw leven in te blazen. Dat zijn de belangrijkste conclusies van twee bedrijfsmakelaars uit Deventer en Apeldoorn.

Eline Roelofsen is bedrijfsmakelaar bij REBO Bedrijfsmakelaars Deventer, onderdeel van de REBO Groep en actief in onder andere Deventer en Zutphen in de aan- en verkoop en aan- en verhuur van alle typen bedrijfsruimten. Zij signaleert een tekort aan kwalitatief goede bedrijfsruimte.

“Ondernemers kijken steeds meer wat ze nodig hebben, ook voor de toekomst.

Duurzaamheid wordt daarbij steeds belangrijker”, zegt ze. Nieuwbouw neemt doorgaans te veel tijd in beslag. “Mede door het tekort aan bouwkavels, trage gemeentelijke procedures en stijgende prijzen van bouwmaterialen. Om in de vraag te voorzien, moeten we dus kritisch kijken naar procedures. En blijven onderzoeken of we verouderde verstedelijkte gebieden nieuw leven kunnen inblazen.”

BLIJVEN INVESTEREN Duurzaamheid gaat een veel grotere rol spelen, beaamt Michel Essenstam,

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

Eline Roelofsen (REBO Bedrijfsmakelaars Deventer)

bedrijfsmakelaar bij Hunink & Holtrigter Woning- en Bedrijfsmakelaars in Apeldoorn, dat Apeldoorn en omstreken als werkgebied heeft. “Vanwege de stijgende energieprijzen is duurzaamheid actueler dan ooit. Verder moet elk kantoorgebouw groter dan 100 vierkante meter vanaf 1 januari 2023 minimaal label C hebben. Die eis zal in de toekomst ongetwijfeld opgeschaald worden naar label B en A”, zegt hij. “Gebouweigenaren doen er dus goed aan te blijven investeren in vastgoed.”

Waar in de Randstad de kantorenmarkt door het verplichte thuiswerken stil kwam te liggen, valt dit in Deventer relatief mee.

“Elk bedrijf heeft vierkante meters nodig, ook al vanwege de anderhalvemetermaatregel destijds. Wel zie je dat ondernemers kritischer naar hun huisvestingsbehoefte kijken. Ze willen meer een clubhuisgevoel creëren en meerwaarde bieden zoals gemeenschappelijke faciliteiten, zodat

medewerkers een reden krijgen om terug naar kantoor te komen”, stelt Roelofsen.

“Kantoren blijven nodig, ook bij het nieuwe werken, want in de spitsuren moet je iedereen een plekje kunnen bieden.”

AFWACHTENDE HOUDING Essenstam bemerkte een meer afwachtende houding op de kantorenmarkt, onder meer vanwege de ontwikkelingen in thuiswerken. “Sommige ondernemers geven aan permanent ruimte te willen afschalen, anderen willen juist kantoorruimte aanhouden. Dat is mede afhankelijk van de branche, hoe makkelijk mensen kunnen thuiswerken”, zegt hij. “Door de krapte op de arbeidsmarkt wordt de kwaliteit van het kantoor belangrijker. Je ziet dat ondernemers meer investeren in faciliteiten en inrichting om aantrekkelijk te zijn voor werknemers.”

Afgelopen jaren zijn diverse kantoorgebouwen in Apeldoorn getransformeerd

BEDRIJFSMAKELAARDIJ Tekst: Wilma Schreiber Fotografie: Evert van de Worp

Michel Essenstam (Hunink & Holtrigter Woning- en Bedrijfsmakelaars Apeldoorn)

naar woonruimte. Ook zijn er weinig nieuwe kantoren bijgekomen. “Momenteel is er een gezonde balans, waarbij bestaande kantoren worden opgewaardeerd. Bijvoorbeeld in grote gebouwen, waar meerdere gebruikers door deelgebruik van faciliteiten en extra diensten het comfort voor hun werknemers vergroten.”

De winkelmarkt in Apeldoorn is wel hard geraakt door corona, met name in het centrum. “Meer ondernemers zijn in zwaar weer beland, nu de consument nog beter de weg naar internet weet. Daardoor zie je ook minder nieuwe winkelinitiatieven.

De omgevingsvisie van de gemeente weerspiegelt dit: Apeldoorn ziet kansen voor

het afschalen van circa 25 procent van de winkelruimte ten gunste van woningbouw en verblijfsruimte, om zo structurele leegstand tegen te gaan en de kwaliteit van het centrum en de openbare ruimte te verhogen.”

TEKORT AAN BOUWLOCATIES Keerzijde van corona en de sterk gestegen e-commerce is dat de logistieke vastgoedmarkt floreert, meldt Roelofsen. “Het mooie is dat logistieke bedrijven prima uit de voeten kunnen op minder populaire locaties aan de rand van de stad, omdat voor hen met name bereikbaarheid van belang is.” Ook Apeldoorn maakt ruimte

voor logistiek door Ecofactorij uit te breiden met grote kavels. “Logistiek, productie en opslag hebben panden nodig met de juiste hoogte en voldoende laaddeuren en docks. Daar is momenteel een tekort aan, dat soort transacties gaat dan ook heel snel”, zegt Essenstam, die stelt dat overal in zijn stad bedrijfsmatige bouwlocaties schaars zijn. “Ik maak me zorgen over het mkb, dat wil ook graag bouwen of uitbreiden. Daar moet echt meer aandacht voor komen en sneller opgeschaald worden, ook met het oog op de werkgelegenheid.”

Ondanks de overspannen markt ziet Roelofsen in Deventer mooie ontwikkelingen zoals het Havenkwartier, een verouderd terrein waar nu lokale partijen gevestigd zijn. En de Handelskade bij het station waar een goede mix van woningen, kantoren en horeca wordt ontwikkeld.

“Daarnaast heeft A1 Bedrijvenpark ook diverse internationale partijen binnengehaald, waarmee veel geld meekomt. Dat is belangrijk voor het oosten van het land.”

Beide bedrijfsmakelaars stellen dat de meeste ondernemers momenteel vanwege de historisch lage rente liever kopen dan huren en dat als er panden op de markt komen vastgoedeigenaren alleen duur willen verkopen. Essenstam: “Oplopende rente en stijgende energielasten zijn van invloed op de waardeontwikkeling van vastgoed. Goed verduurzamen verlaagt dat risico.” Roelofsen sluit zich bij hem aan: “Koop niet zo maar wat aan, maar blijf kritisch op je vastgoed en hoe het staat met de duurzaamheid van het pand.

Vraag je steeds af: is het je waard en is het van belang voor je bedrijf.”

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

31

32

HOGE URGENTIE VOOR BEWUSTWORDING BIJ WERKNEMERS! “We hoeven alleen maar naar de cijfers over de uitdijende tailleomvang van de Europeaan te kijken om te zien dat obesitas ook in Europa oprukt. Van de volwassen EU-bevolking heeft meer dan de helft overgewicht of is obees en een op de drie kinderen is te zwaar.” aldus Philippe Roux, eenheidshoofd, DG SANCO, eenheid C4 Gezondheidsdeterminanten. Volwassenen in Europa hebben structureel een gebrek aan kennis en vaardigheden over een gezonde leefstijl, waardoor zich met name bij de werkende bevolking een ramp aan het voltrekken is en het ziekteverzuim in de komende 20 jaar een verkeerde kant op beweegt. De werkende bevolking is namelijk steeds inactiever. In Nederland zijn we zelfs kampioen langdurig zitten met maar liefst 9,7 uur per dag gemiddeld. Maar het leed speelt zich in heel Europa af.

Het percentage mensen met overgewicht is in de laatste 70 jaar toegenomen van 15% naar een schrikbarende 53% (2019).

In de EU sterven jaarlijks 1,68 miljoen mensen aan hart- en vaat ziekten, jaarlijks 1,2 miljoen mensen aan kanker, meer dan een kwart (25,8 %) van het totale aantal sterfgevallen. 3,7 % van alle sterfgevallen in de EU was het gevolg van mentale en gedragsstoornissen. Een groot gedeelte hiervan komt vanuit de werkende bevolking. Twee derde van de EU-bevolking

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

eet dagelijks slechts één portie groente en fruit. 34,4% eet niet dagelijks groenten of fruit. Ook hier zien we dat veel werkplekken hier niet positief aan bijdragen.

PREVENTIE ONDERSCHAT 50% van alle Europeanen sport of beweegt geheel of bijna niet, 20% behaald de norm van 2.5 uur bewegen per week en slechts 16% sport, beweegt en traint in totaal 45 minuten gemiddeld per dag, terwijl het WHO advies is, 150 tot 300 minuten per

week of meer, ofwel, 30 tot 60 minuten per dag. Beweegstimulering en bijdragen aan sport en beweging vindt nog steeds maar mondjesmaat plaats vanuit werkgevers.

Het belang hiervan in de preventie van ziekte wordt nog zwaar onderschat.

DIABETES Er zijn ongeveer 60 miljoen mensen met diabetes in de Europese regio, of ongeveer 10,3% van de mannen en 9,6% van de vrouwen van 25 jaar en ouder. De preva-

VITALITEIT

lentie van diabetes neemt toe onder alle leeftijden in de Europese regio, voornamelijk als gevolg van toename van overgewicht en obesitas, ongezonde voeding en lichamelijke inactiviteit. Wereldwijd overlijden jaarlijks ongeveer 3,4 miljoen mensen aan een hoge bloedglucose. Bijna 80% van deze sterfgevallen vindt plaats in lage- en middeninkomenslanden, en bijna de helft zijn mensen onder de 70 jaar. De WHO voorspelt dat het aantal sterfgevallen door diabetes tussen 2005 en 2030 zal verdubbelen.

DE WERKENDE BEVOLKING IS STEEDS INACTIEVER EETGEWOONTEN Primaire oorzaken van diabetes, overgewicht en obesitas? Onze eetgewoonten: Het eten van veel geraffineerde koolhydraten en verzadigd vet en niet genoeg fruit en groenten, en lichamelijke inactiviteit: studies hebben aangetoond dat slechts 30 minuten matige lichaamsbeweging per dag, vijf dagen per week voldoende is om een ​​goede gezondheid te bevorderen en de kans op het ontwikkelen van diabetes type 2 te verkleinen. Tel daarbij op dat het

merendeel van de werkende bevolking moeite heeft met ontspanning en dagelijks stress ervaart, dan heb je de drie primaire ziektemakers te pakken, inactiviteit, ongezonde voeding, chronische stress.

2 keer per week spiertraining. Omdat we toch een belangrijk deel van de week op het werk doorbrengen, kan die stimulerende factor vanuit het werk doorslaggevend zijn voor de werknemers.

GEBREK AAN HEALTH LITERACY

John van Heel Auteur van de boeken: ‘Bewegen als medicijn, hoe doe je dat?’

‘Voeding als medicijn, hoe doe je dat?’ www.hoedoejedat.nu

Onderzoek wijst uit dat bijna 50% van de EU bevolking een gebrek heeft aan ‘health literacy’, gezondheidsvaardigheden en kennis om goed voor de eigen gezondheid te kunnen zorgen en gezonde keuzen te kunnen maken. Als we mensen de primaire inzichten van een gezonde leefstijl niet meegeven, dan is gezond leven meer een gelukstreffer!

We kunnen constateren dat er een zeer hoge urgentie is voor bewustwording en ondersteuning op het gebied van gezonde leefstijl. Met name bij de werkende bevolking, maar natuurlijk ook bij de jeugd.

Alles wat je als werkgever kan doen om de bewustwording over gezond leven te stimuleren is winst en betaald zich ruimschoots terug. Ook het bijdrage aan wekelijkse sportdeelname zorgt ervoor dat er meer werknemers de nieuwe beweegrichtlijn van de Gezondheidsraad toepassen, namelijk: elke dag 30 tot 60 minuten recreatief bewegen, 2 keer per week sporten en

Leefstijlclub Healthy Lifestyle, Healthy Ageing.

Leefstijlclub Healthy Lifestyle, Healthy Ageing zet zich in om de essentiële inzichten over een gezonde leefstijl compact samen te vatten, begrijpelijk te formuleren en daar waar nodig te ondersteunen. www.leefstijlclub.nl Bronnen: www.ec.europa.eu/eurostat/web/health/overview www.euro.who.int/en/health-topics/noncommunicable-diseases/diabetes/data-and-statistics www.link.springer.com/article/10.1007/s11606020-06407-8

33

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

34

VAN WIJNEN DEVENTER: ALLROUND, LOKAAL EN BETROKKEN Samen bouwen aan ruimte voor een beter leven, dat is de missie van ontwikkelaar en bouwer Van Wijnen Deventer. Dit houdt in dat het bedrijf verder kijkt dan een enkel project en streeft naar langdurige samenwerking – of het nu gaat om het ontwikkelen, bouwen, renoveren, transformeren of beheren van vastgoed. En de doelstellingen zijn ambitieus: in 2025 geen afvalstromen meer, maar grondstoffen oogsten en elders inzetten plus als bedrijf CO2-neutraal zijn in 2030.

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

BEDRIJFSPROFIEL Tekst: Wilma Schreiber Fotografie: Evert van de Worp

Van Wijnen Deventer is onderdeel van de landelijke Van Wijnen-organisatie, die in totaal 25 vestigingen kent en waarvan het hoofdkantoor zich in Baarn bevindt. Ruim 95 van de in totaal circa 2.000 medewerkers zijn werkzaam in Deventer en Brummen.

“Als op zichzelf staande entiteit combineren we zo regionale kennis, ervaring en betrokkenheid met rugdekking van een groot moederbedrijf, waarbij vestigingen kennis delen met elkaar en waar nodig elkaar ondersteunen.

Dat biedt comfort, ook voor onze opdrachtgevers”, aldus Peter Cents, sinds 1 maart commercieel manager bij Van Wijnen Deventer.

Daarbij voorziet Van Wijnen Deventer in het hele spectrum aan activiteiten. “Opdrachtgevers kunnen bij ons terecht als ze iets willen laten (her) ontwikkelen of bouwen, maar ook voor het transformeren of renoveren van hun pand. Verder helpen we woningcorporaties met het energetisch verbeteren van hun woningvoorraad en kunnen we het vastgoedbeheer verzorgen. Met andere woorden, gedurende de hele levensduur kunnen wij opdrachtgevers van dienst zijn.”

Een aparte tak onder Van Wijnen Deventer is de recreatiebouw, waarin het bedrijf al sinds 1991 actief is.

gen en appartementen betaalbaar, klaar voor de toekomst en gewoonweg mooi om te zien. En dat zonder in te leveren op kwaliteit en keuzevrijheid”, schetst Cents. “Met dit woonproduct springen we in op de huidige, grote behoefte aan betaalbare en toekomstbestendige woningen.”

Een ander domein waarin Van Wijnen Deventer actief is, betreft de zorg. Zo werd onlangs een uitbreiding van het Deventer Ziekenhuis gerealiseerd, een opdrachtgever waar Van Wijnen Deventer al langer mee samenwerkt.

En in verzorgingstehuis Solis werden 93 woningen gang voor gang opgeknapt. Cents: “In beide gevallen is veel afstemming met de opdrachtgever en alle betrokkenen noodzakelijk. In het ziekenhuis is de uitdaging dat de zorg altijd moet doorgaan en dat alle bestaande installaties doordraaien terwijl je daar iets bouwt. En in het verzorgingstehuis heb je continu contact met alle bewoners. Het is dankbaar werk en dat menselijke aspect past goed bij ons.” Dat hangt samen met een ander sterk punt van Van Wijnen Deventer. “Goed luisteren naar de klant. Durven doorvragen, meedenken en eerlijk zijn over wat in onze ogen de beste oplossing is.”

BETAALBAAR WONEN

In alle gevallen ligt de lat hoog als het gaat om klimaatadaptief bouwen, duurzaamheid en circulariteit. “In 2025 willen we geen afvalstromen meer hebben, maar grondstoffen oogsten om in andere projecten weer in te zetten. Ja, dat is een uitdaging. Maar ambitieuze doelstellingen zorgen ervoor dat je erover na gaat denken en op die manier probeert projecten aan te vliegen”, stelt Cents, die in dit kader verwijst naar de woningfabriek. De woningen die daar gemaakt worden, zijn remontabel en worden voorzien van een materialenpaspoort. Daarmee kunnen ze op een nieuwe locatie een tweede leven krijgen en is bij eventuele sloop van deze woningen

In projecten houdt Van Wijnen Deventer zich bezig met B2B-werken zoals fabriekshallen, de verbouwing van het Go Ahead Eagles-stadion (tribunes en business lounge) en nieuwbouw van woningen zoals in de Deventer wijk Steenbrugge. “Daar hebben we een paar honderd woningen gerealiseerd en komen er nog de nodige bij. Dit betreft een mix van zelf ontwikkelen en bouwen, waarbij een deel van de woningen afkomstig is uit onze woningfabriek in Heerenveen, waar Fijn Wonen haar woonproduct realiseert. Dankzij het geïndustrialiseerde productieproces in deze fabriek zijn de grondgebonden wonin-

COMFORTABELE PLEK

van tevoren helder welke materialen er vrijkomen. Een andere stevige doelstelling: in 2030 CO2-neutraal zijn als bedrijf. “Ook hier geldt: als je geen doelen stelt, gebeurt er niets.” In het algemeen kijkt Van Wijnen Deventer bij grootschalige ontwikkeling niet alleen naar de woningen, maar ook naar de omgeving. “Het streven is steeds: een comfortabele plek waar iedereen zich prettig voelt.”

Hoewel Cents pas zes weken actief is als commercieel manager bij Van Wijnen Deventer, is de werkgever hem niet onbekend: eerder werkte hij al bij Van Wijnen Projectontwikkeling en na een uitstap naar Woonbedrijf ieder1 is hij terug. “Het is een prettig bedrijf, met mooie projecten en lokaal gevestigd in de stad waar ik woon”, verklaart hij. “Daarnaast zie je dat medewerkers hier langere tijd werken, dat is goed voor de continuïteit en zegt ook iets over de werkgever.” De benoeming van Van Wijnen Deventer tot Top Employer 2022 en World-class Workplace onderschrijven dit. “Het bedrijf is oprecht goed voor werknemers, heeft oog voor de werk-privébalans en biedt talloze – online – scholingsmogelijkheden.” Net als andere bouwbedrijven is ook Van Wijnen Deventer naarstig op zoek naar nieuwe medewerkers, onder meer via matching events zoals onlangs in het Go Ahead Eagles-stadion, en probeert het via presentaties op mbo-scholen ook de jeugd te enthousiasmeren voor de sector. “We hebben altijd mensen nodig. Plan- en werkvoorbereiders, uitvoerders en bouwpersoneel kunnen hier zo aan de slag!”

Van Wijnen Deventer Visbystraat 5 7418 BE Deventer 0570-633 333 Peter Cents p.cents@vanwijnen.nl 06-51559186 www.vanwijnen.nl/locaties/deventer

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

35

DE EMOTIONELE KANT VAN EEN FAMILIEOVERDRACHT

36

‘VOLG JE JE EIGEN HART, OF JE FAMILIEHART?’ Bij veel overnames in de familiesfeer ligt de focus op de strategische, fiscale of financiële aspecten, terwijl uit onderzoek blijkt dat 60% van de mislukte overnames bij een familiebedrijf door slechte communicatie komt. Nadat zij zelf afzag van overname van het familiebedrijf en andere opvolgers interviewde over hun overnameproces, besloot opvolgerscoach Esther Reinders deze interviews te bundelen in een boek.

Esther Reinders weet als ervaringsdeskundige welke zakelijke en emotionele impact de overname van een familiebedrijf kan hebben op de opvolger. “In 2014 wilde mijn vader het bedrijf overdragen. Mijn jongere broer was de beoogde opvolger, maar hij besloot voor de liefde naar Zuid-Afrika te verhuizen. Toen kwam mijn man in beeld. Hij zag het als een mooie kans, terwijl ik zo mijn twijfels had. Ik had het immers van dichtbij meegemaakt.

Uiteindelijk wilden we het bedrijf samen overnemen,

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

maar dat lag binnen de familie toch ingewikkeld. De emotionele afstand ten opzichte van mij bleek te klein.

Ondertussen werden er zakelijke beslissingen genomen die impact hadden op de lange termijn van het bedrijf. De relaties kwamen onder druk te staan. Toen ik de adviseur van mijn vader om raad vroeg, gaf hij geen gehoor. Online kon ik helemaal niets vinden over de overname van een familiebedrijf vanuit het perspectief van de opvolger, laat staan over de emotionele en relationele impact van zo’n

FAMILIEBEDRIJVEN Foto: YourStyle Fotografie

life event. Uiteindelijk trokken mijn man en ik ons terug en ging het bedrijf over naar de jongere broer van mijn vader.”

NIEUWE GENERATIE IS OPEN Na het afblazen van de overname volgde Esther een coachingopleiding en besloot ze in 2017 ervaren opvolgers te interviewen. Deze verhalen deelde ze op haar website. In 2020 ontstond het idee voor een boek, met Familiezaken zonder ruzie als resultaat. In dit boek komen 25 opvolgers in verschillende fases van hun carrière bij uiteenlopende familiebedrijven aan bod die elk hun persoonlijke ervaringen delen. “Enerzijds is het een taboe om erover te praten, omdat men de familieharmonie niet wil verstoren. Zelfs als er geen contact meer met de familie is. Anderzijds kletsen anderen er wel over, zo merkte ik als ik bijvoorbeeld op een verjaardag zat.

Iedereen leek wel een verhaal te kennen.

Ik ben toen op zoek gegaan naar die verhalen en ik heb ondernemers benaderd voor een interview. Tot mijn verbazing bleken zij allemaal de behoefte te voelen om hun verhaal te vertellen zodat anderen ervan kunnen leren. Juist de nieuwe generaties ondernemers zijn er heel open over. Uiteindelijk heb ik alle informatie die op tafel kwam, verwerkt in het boek.”

COMMUNICATIE Een belangrijke conclusie die Esther aan

de hand van de interviews en het schrijven heeft getrokken, is dat ondanks het feit dat de situaties van elkaar verschillen, de problemen hetzelfde zijn. “Belangrijke thema’s waarbij het vaak misgaat, zijn communicatie en vertrouwen. Je hebt te maken met een ouder-kindrelatie binnen een zakelijke omgeving en dat maakt het heel complex. Je bent gewoon niet gelijkwaardig, wat er ook wordt gezegd.

Vergelijk het met een vogel die uitvliegt en het nest verlaat. Als ondernemer blijf je in het spreekwoordelijke nest zitten en vliegen de ouders uit. Dat is een ingewikkeld proces dat vaak misgaat. Je ziet ook dat de oude generatie het vaak lastig vindt om los te laten. Ze kunnen niet altijd goed afstand nemen en willen soms de opvolger te veel beschermen in de vorm van allerlei beschermingsconstructies.”

ONDERMIJNING VAN GEZAG Een ander veelvoorkomend proces is ondermijning van het gezag. “Stel dat een verkoper - die nog door vader en/of moeder is aangenomen - bij een vergadering aanwezig is en vervolgens koffie gaat drinken bij diens oude werkgever. Hij of zij vertelt over een genomen besluit, waarna pa of ma diens zoon of dochter belt om te zeggen dat het geen verstandig besluit is.

Naar wie luistert de verkoper dan? Het ligt gevoelig omdat je in feite je ouders op hun gedrag moet aanspreken terwijl zij op een

voetstuk staan. Je hebt respect en waardering voor ze en dat maakt het lastig om het bespreekbaar te maken.”

BEWIJSDRANG Een derde aspect is de bewijsdrang van de opvolger en de omgang met het personeel.

“Veel opvolgers voelen een bewijsdrang richting hun ouders, maar ook richting de werknemers. Vanuit het idee dat ze zelf ook echt wel wat kunnen, willen ze vooral niet worden gezien als het zoontje of dochtertje van de baas bij wie alles maar komt aanwaaien. Als gevolg hiervan komen ze bijvoorbeeld als eerste binnen, gaan ze als laatste weg en werken ze hard, maar dat levert uiteindelijk hooguit een burn-out op. Beter is om de situatie te accepteren zoals deze is; je bent nu eenmaal de beoogde opvolger. Je collega’s snappen dat ook wel.”

VERANDERMANAGEMENT Toch kan er wel degelijk een botsing ontstaan tussen de oude en de nieuwe bedrijfscultuur. “Dit heeft alles te maken met verandermanagement. Vanwege de digitaliseringsslag die gaande is, hebben veel bedrijven hier weliswaar al mee te maken.

Maar personeelsleden die al jaren op een bepaalde manier werken en een werkgever van een nieuwe generatie die ambitieus en ongeduldig is, gaan niet altijd samen.

Opvolger Bob van den Brink, 37

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

FAMILIEBEDRIJVEN

die in 2012 het bedrijf Mees van den Brink slangen & koppelingen van zijn vader overnam, vertelde mij in het interview dat het helpt om enkele speerpunten vast te stellen voor jezelf waaraan je je kunt vasthouden als het even niet gaat zoals jij wilt. Je kunt als opvolger veel meer geduld opbrengen als je jouw persoonlijke doelen voor ogen blijft houden. Als coach geef ik als tip mee dat je als ondernemer altijd je medewerkers bij het veranderproces moet betrekken. Vraag wat zij willen behouden, loslaten en toevoegen.”

LOYALITEIT Veel opvolgende generaties zijn opgegroeid met een sterke loyaliteit ten opzichte van het bedrijf. “De onderneming was bij veel opvolgers als het ware een extra kind aan de eettafel waar je rekening mee diende te houden. Je groeit zo misschien op met onuitgesproken verwachtingen en die zorgen voor bepaalde patronen die invloed hebben op jouw keuzes. Wanneer er binnen het bedrijf een crisis ontstaat, doen de ouders een beroep op hun kind, dat dan uit loyaliteit ja zegt. Nu is de kans groot dat een kind uit een ondernemersgezin later zelf ook ondernemer wordt. Maar sommige ondernemers die terugkijken op hun leven, hadden eigenlijk iets anders

willen doen. Vaak zie je dan dat ze hun eigen stempel op het bedrijf drukken.

Zo vertelde Elgar Veldhuis van Velda uit Enschede dat zijn passie oorspronkelijk niet lag bij vijverbenodigdheden, maar bij IT en technologie. Uiteindelijk kon hij toch zijn voorliefde kwijt en ontwikkelde hij een speciale UV-C lamp die groei van algen en bacteriën in het vijverwater tegengaat.”

VOLG JE EIGEN HART De allerbelangrijkste tip die Esther beoogde opvolgers van een familiebedrijf wil meegeven, is om bij jezelf te rade te gaan of je je eigen hart volgt of juist het familiehart. “Je moet jezelf als opvolger afvragen wat je er zakelijk en emotioneel voor overhebt. Het overnemen van het familiebedrijf mag nooit een opoffering zijn. Als coach vraag ik altijd wat voor type ondernemer iemand is. Welke interesses heb je? Kun jij je ei kwijt in het bedrijf?

Je moet altijd weloverwogen én je eigen keuzes maken. Daarin moet je alle aspecten meenemen waar jouw rol als opvolger invloed op heeft, dus ook het eventueel samenwerken met je broer of zus, een toekomstige relatie, kinderen, etc.”

BESTEMMING Wat eveneens belangrijk is, is de bestem-

ming die je bij een overname voor ogen hebt. “Neem je vanuit de gedachte van het rentmeesterschap de bestemming van je ouders over en neem je niet te veel risico, met misschien tegenvallende resultaten als gevolg? Of start je een nieuwe cyclus, neem je risico’s en mag het bedrijf eindigen als het eventueel misgaat? Dat heeft invloed op de mindset. De overname van een bedrijf is bovendien een life event met een enorme impact. Je treedt in de voetsporen van je ouders en daar horen rituelen bij. Neem je naast bewust afscheid van je ouders ook bewust je eigen moment om je eigen komst kenbaar te maken?”

Esther heeft als doel om overdrachten bij familiebedrijven succesvol en harmonieus laten verlopen. “Natuurlijk heb je financieel, juridisch en fiscaal advies nodig om een overname goed te laten verlopen.

Maar zelfs als het op deze gebieden goed is geregeld, kan een overname de familieband beschadigen. Daarom is het zo belangrijk om ook aandacht te besteden aan de emotionele impact die een overname heeft op de opvolger. Maak je verwachtingen, twijfels en wensen bespreekbaar. Stel dit niet uit tot het moment dat het echt zover is.”

BEVEILIGINGSSYSTEMEN

‘BEWAKING, TIMELAPSEN, STREAMEN, WIJ DOEN ALLES TEGELIJK’ LiveVision is het nieuwe bedrijf van ondernemer en Jong Managementlid Rik Wamelink. Samen met zijn compagnons richtte hij het bedrijf begin dit jaar op. LiveVision verhuurt camerasystemen voor de bewaking van ondere andere bouwplaatsen en evenementen. “Maar onze camera’s doen nog veel meer. Naast bewaking maakt de camera ook timelapse opnames en streamt deze live op internet. Ze kunnen alles tegelijk.

Dat is het mooie”, zo vertelt Wamelink terwijl hij tussen de camera’s op masten van 2 meter tot een imposante 8 meter hoog staat.

Het camerawerk is Wamelink niet onbekend. Zijn bedrijf Studio544 bestaat dit jaar 20 jaar. Binnen dat bedrijf maakt hij samen met compagnon Ferry Timmer promotiefilms en livestreams voor bedrijven. Een jaartje geleden kwamen de grote camera-installaties voor bouwplaatsen en evenementen op zijn pad. “Een klant informeerde naar de mogelijkheden en na een zoektocht kwamen we bij deze camera’s terecht die alles tegelijk kunnen,” vertelt Wamelink. “Ik had direct wel het idee dat we hier echt een mooi product in handen hadden.

Als mediabedrijf is het voor ons juist heel goed om timelapse, streaming en bewaking te combineren. Bewaking moet in veel gevallen, maar wij maken daarnaast ook nog eens iedere maand

een voortgangstimelapse van je project en streamen alles op je social media kanalen of je website. Dat maakt onze camera’s niet alleen nuttig maar ook nog eens leuk en attractief voor je volgers.”

ONDERNEMEN OP DE FIETS Dat de activiteiten al snel uit zouden breiden en ondergebracht zouden worden in een nieuw bedrijf, kon Wamelink toen nog niet bedenken. Dat kwam pas na een toevallig fietstochtje. “Bij de plaatselijke wielervereniging kwam ik ineens naast Gerrit Pfeifer te fietsen.

Zijn bedrijf Pfeifer Rentals verhuurt lichtmasten, hoogwerkers, aggregaten en ander bouwmaterieel aan grote bouwprojecten. We spraken op de fiets over de camerasystemen en eigenlijk

was de volgende dag LiveVision geboren; een gezamenlijke onderneming waarin we goed van elkaars expertise en netwerken gebruik kunnen maken.”

LiveVision is inmiddels al flink gegroeid.

Er is behoorlijk geïnvesteerd in een vloot camerasystemen en de website is online.

Ook zijn de eerste camera’s geplaatst bij evenementen en bouwprojecten. “Zelfs in Italië hebben we al een groot project draaien. Daar bewaken zes camera’s dit jaar het terrein van een aannemersbedrijf vlak bij Rome.”

JONG MANAGEMENT LID Het lidmaatschap van Jong Management heeft ook zeker bijgedragen aan het ontstaan van LiveVision. “Binnen de club kun je altijd met elkaar van gedachten wisselen over projecten waar je mee bezig bent.

Tijdens een gezellige barbecue besprak ik de mogelijkheden van dit project met mede JM'ers. Dat is het mooie. Omdat iedereen die lid is ook ondernemer is, heb je altijd wel een goede sparringpartner binnen de club. Dat helpt heel erg,” zegt Wamelink.

TOEKOMST LiveVision is nu officieel gestart. Dit jaar wil Wamelink samen met zijn compagnons het bedrijf verder laten groeien. “We hebben een goede start gemaakt en de eerste projecten draaien. Maar nu is het zaak om dit nieuwe bedrijf verder te professionaliseren.

En ook Studio544 gaat gewoon door. Het wordt dus een drukke tijd.” www.studio544.nl www.livevision.nl

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

39

ICT

40

CORONACRISIS DWONG BEDRIJVEN OM MEER TE INVESTEREN IN IT Bijna de helft van de Nederlandse bedrijven (44%) heeft vanwege de coronacrisis meer geld vrij moeten maken voor IT. Dit blijkt uit onderzoek van CTS onder ruim driehonderd IT-managers en -professionals.

Maar dat betekent niet dat alle IT-processen de afgelopen twee jaar de benodigde aandacht hebben gekregen. Zo geeft tien procent aan dat de cloudstrategie is uitgesteld tot na de pandemie. Ook stelt zeventien procent van de IT-professionals dat IT te weinig aandacht heeft gekregen in de coronajaren.

De cloudstrategie is dus bij een op de tien bedrijven uitgesteld vanwege de coronacrisis. Daarbij komt nog eens 29 procent die de strategie heeft moeten bijstellen. Gelukkig zijn er wel plannen om in de toekomst (opnieuw) met de cloud aan de slag te gaan.

Maar liefst zeven op de tien bedrijven (68%) wil dan het gebruik van de cloud (blijven) uitbreiden.

PUBLIEKE CLOUD Als we kijken naar hoeveel bedrijven momenteel al gebruik maken van de cloud, dan geeft veertien procent van de respondenten aan dat de helft tot driekwart van hun applicaties momenteel al in de publieke cloud draaien. Eén op de vijf (20%) geeft aan nog

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

bijna geen applicaties in de cloud te hebben, met maximaal tien procent van de applicaties. Slechts vijf procent heeft (bijna) alle applicaties in de publieke cloud draaien met 91 tot 100 procent van de applicaties.

negen procent. Dat cloud de toekomst heeft is voor de IT-professionals wel duidelijk: meer dan de helft (54%) geeft aan dat multi-cloud-architectuur de toekomst is voor zijn organisatie.

ROOSKLEURIGER

BESEF

Over twee jaar verwachten IT-professionals dat dit beeld toch wat rooskleuriger is. Dan gaat nog maar negen procent ervan uit dat ze tot tien procent van de applicaties in de publieke cloud hebben draaien. Het aantal dat meer dan de helft van de applicaties (51 tot 75 procent) in de cloud heeft staan is dan naar verwachting opgelopen tot 22 procent.

En degene die bijna al hun applicaties in de cloud hebben, lijkt bijna te verdubbelen tot

Cees van Kemenade, cloud-architect bij CTS: “Werken in de cloud zorgt ervoor dat werknemers ongeacht de locatie en ongeacht op welk device bij bedrijfsdata kunnen. Dit maakt hun werk gemakkelijker, maar biedt het bedrijf ook mogelijkheden om processen bij te sturen, dankzij realtime data. Het is mooi om te zien dat het besef dat de cloud de toekomst heeftbij steeds meer bedrijven indaalt.”

GVT Tekst: Jarno van den Noort

IN GOEDE BANEN Vanuit zes moderne hubs op strategische plekken in Nederland en België wordt dagelijks een vloot van 325 trekkers en 500 trailers aangestuurd. Meer dan 6000 adressen worden binnen 24 uur bediend. Voor transportplanners een uitdaging om dit in goede banen te leiden. Met het maken van een efficiënte dagelijkse planning, administratieve werkzaamheden, knelpunten signaleren en tijdig begeleiden en instrueren van chauffeurs mag je hen een echte spil in de organisatie noemen.

MULTITASKEN Senior planner Emiel is een routinier in het vak en kent het klappen van de zweep. “Ik begin eerst met een kop koffie en bespreek bijzonderheden met de nachtploeg. Dan start ik mijn pc op en check mijn e-mail. Ik kijk of alle chauffeurs op tijd zijn vertrokken en bij ziekmeldingen regel ik vervanging.”

Het werk van een transportplanner is veelzijdig. Je bent een belangrijke schakel tussen chauffeurs en opdrachtgevers. Je regelt ook verlofaanvragen, onderhoud van het materiaal en charters en uitzendkrachten om drukke perioden op te vangen.

“We hebben een aantal basisritten. Dit zijn routes die dagelijks gereden worden. Daarnaast doen we de planning voor een aantal grote opdrachtgevers.

Hierbij is het belangrijk om te letten op behoeftes in de markt en rekening

te houden met feestdagen. Ik heb tussendoor veel contact met de planners van onze hubs om een zo goed mogelijke verdeling in ons netwerk te realiseren.”

planner de taak om te zorgen dat alles op rolletjes loopt. Terugkoppelingen geven aan opdrachtgevers en afstemmen met de chauffeurs onderweg.

Echt teamwork!”

TEAMPLAYER

GVT- PART OF ID LOGISTICS

Communicatieve vaardigheden, snel de juiste beslissing nemen en prioriteiten stellen zijn belangrijke kenmerken van een transportplanner.

In hectische situaties je hoofd koel houden en op zoek gaan naar de beste oplossing. “Je probeert een planning zo efficiënt mogelijk te maken, maar door omstandigheden kan dit zomaar veranderen. Files of lange wachttijden kunnen roet in het eten gooien. Ook kan een auto kapotgaan of een adres niet bereikbaar zijn. Dan moet je een zo goed mogelijke oplossing bedenken. Tevreden klanten zijn het doel.”

Sinds 2021 is GVT onderdeel van ID Logistics. ID Logistics is een internationale groep voor logistiek, met een omzet van 1.911 miljoen euro in 2021. Het bedrijf heeft meer dan 350 vestigingen in 17 landen, met een totale oppervlakte van 7.4 miljoen m² in magazijnen in Europa, Amerika, Azië en Afrika. ID Logistics heeft 25.000 werknemers. Met een evenwichtige klantenportefeuille in sectoren zoals retail, industrie, detailhandel, gezondheidszorg en e-commerce, biedt ID Logistics technologische oplossingen die gericht zijn op duurzame ontwikkeling.

Transport geeft altijd de nodige uitdagingen, saai is het nooit. Aan een

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

41

VAN MUNSTER MEDIA FACTORY marketing- en communicatiemakers

Gespecialiseerd in het creëren en beheren van media, in de meest brede zin van het woord. Bij ons vind je alle kennis en services onder één dak. We kunnen je helpen met elke gewenste media-uiting. Of dit nu online of offline is!

vmmf.nl

CYBERCRIMINALITEIT

96 PROCENT ORGANISATIES IN BENELUX IS SLACHTOFFER VAN CYBERAANVALLEN VIA TOELEVERINGSKETEN Liefst 96 procent van de ondervraagde organisaties in de Benelux heeft te maken gehad met een cyberaanval als gevolg van kwetsbaarheden in hun toeleveringsketen. De Benelux scoort daarmee aanmerkelijk hoger op dit vlak dan het wereldwijde gemiddelde van 93 procent. Dit blijkt uit het wereldwijde onderzoek naar third party cyber risk management van BlueVoyant, het toonaangevende interne en externe cybersecurity platform, onder 1650 CIO’s, CISO’s en CPO’s die verantwoordelijk zijn voor het cyberrisicobeheer in hun toeleveringsketen, waaronder 277 respondenten uit de Benelux.

De onderzoeksresultaten schetsen een verontrustend beeld van toenemende risico’s, beperkt zicht op leveranciers én beperkt bewustzijn van cyberrisico’s in de toeleveringsketen. In de afgelopen twaalf maanden kwam het bij organisaties gemiddeld bijna vier keer (3,9) voor dat zij slachtoffer werden van een cyberaanval door kwetsbaarheden in de toeleveringsketen. Het wereldwijde gemiddelde in 2021 ligt op 3,7 per organisatie.

GEEN PRIORITEIT MANAGEN VAN CYBERRISICO’S VAN DERDEN Ruim negen op de tien organisaties (93%) ondervonden negatieve gevolgen van cyberaanvallen in hun toeleveringsketen.

En het blijft niet bij een eenmalig incident.

Ruim de helft van de organisaties (52%) kreeg te maken met twee tot vijf aanvallen.

Bijna een derde (27%) zelfs zes tot tien keer. Opvallend is dat er vrij weinig wordt gedaan tegen deze cyberincidenten. 42 procent van de respondenten geeft aan dat cyberrisico’s van derden niet op hun radar staan. Dit is aanzienlijk hoger dan wat andere landen aangeven in het onderzoek.

Daar geeft 29 procent aan dat cyberrisico’s van derden niet in beeld zijn. Slechts een kwart geeft aan dat cyberrisico’s van derden een belangrijke prioriteit is voor hun organisatie.

WEINIG CONTROLE OP EN BIJ EXTERNE LEVERANCIERS Externe leveranciers worden door organisaties vaak over het hoofd gezien. Een opvallende 91 procent controleert hun externe leveranciers niet op cyberveiligheidsrisico’s. Het komt vaak (43%) voor dat organisaties geen idee hebben of er zich problemen voordoen bij derden. Het toezicht dat er wel is, wordt slecht nageleefd.

69 procent controleert hun leveranciers om de drie maanden, of zelfs minder vaak.

Dit leidt indirect tot bezorgdheid over de zichtbaarheid van kwetsbaarheden bij leveranciers.

BUDGET Hoewel de budgetten voor vendor risk management zijn gestegen, missen de uitgaven een strategische focus. Bijna de helft (45%) van de organisaties in de Benelux

geeft aan dat de budgetten tussen 51 en 100 procent stijgen. Nog eens 16 procent meldt stijgingen van meer dan 100 procent.

“Het is zorgwekkend dat bedrijven in de Benelux beperkt prioriteit geven aan third party of vendor cyber risk management, ondanks de toenemende risico’s door het steeds bredere potentiële aanvalsoppervlak en steeds geavanceerdere cyberdreigingen”, aldus Richard Wolters, Director of European Marketing bij BlueVoyant. “Overigens verrast mij dit niet, gezien de vaak gefragmenteerde aanpak in vendor cyber risk monitoring. Met het aantal groeiende cyberincidenten dat te maken heeft met zwakheden in de toeleveringsketens, hebben veel organisaties moeite om te bepalen hoe cyberveiligheidsbudgetten besteed moeten worden. Hoewel het positief is dat bedrijven in de Benelux investeren in het cyberrisicobeheer van toeleveranciers, is het nog onduidelijk in hoeverre deze budgetten doeltreffend en planmatig kunnen worden ingezet. Het is zaak hier op korte termijn verandering in te brengen, om de kans op cyberincidenten te verkleinen.”

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

43

Tegels & saniTair nodig? dan bent u bij onress!aan het juiste ad

saniTair, Wand- en vloerTegels, laminaaT & pvC vloeren

tegen de laagste prijs!

Vlaggen Raamfolies Freesletters Gevelreclame Autobeletteringen

Posters Stickers Drukwerk Spandoeken Reclameborden

WWW.PRINTXPERT.NL

laaTsTe zondag v.d. maand koopzondag elke vrijdag koopavond

Redoute 16

7141 JW Groenlo

0544 476170

www.bettingressing.nl

COLUMN FACTOR 12

JE BENT EEN MERK, OOK AL DENK JE MISSCHIEN VAN NIET Al jaren koop ik mijn brood bij de bakker, in ons dorp. Doordeweeks een halfje meergranen en op zaterdag verse croissantjes. Ik hoef er niet eens meer om te vragen, hij weet het precies.

Sinds kort hebben wij een nieuwe bakker in ons dorp. Er is ineens keuze.

Het brood is daar nét wat goedkoper en de winkel is dichterbij. Maar ik heb nog geen moment getwijfeld om te veranderen van bakker.

Ik waardeer mijn bakker om méér dan alleen de prijs en zijn kwaliteit. Ik kom bij hem om wie hij is en wat ik van hem kan verwachten. Hij heeft het zelf waarschijnlijk niet door, maar onbewust heeft hij van zichzelf een merk gemaakt. Een merk is dus niet iets tastbaars, het is wat het publiek denkt, voelt en ervaart.

Martijn Gillijns Merkspecialist bij Factor 12

“EEN MERK IS NIET IETS TASTBAARS, HET IS WAT HET PUBLIEK DENKT, VOELT EN ERVAART.” Bouwen aan ‘merkdenken’ Je bedrijf zien als een merk noemen wij bij Factor 12 ook wel merkdenken. Hoe zorg je ervoor dat je top-of-mind blijft, ook in tijden van hevige concurrentie? Het is juist op die momenten essentieel voor je publiek om te weten wie je bent en waar je voor staat. De kunst is dat je dit weet door te vertalen naar alles wat je doet en laat zien.

Bij het bouwen aan een merk maak je dus keuzes van binnenuit. Vanuit de merkidentiteit. Soms doe je dat onbewust – zoals de bakker uit ons dorp – maar het is dé basis van een merkstrategie.

Effecten van merkdenken Merkdenken geeft richting. Door te weten wie je bent en waar je voor staat, creëer je duidelijke kaders voor jouw merk.

Merkdenken geeft ook betekenis. Bij merkdenken gaat het niet om het product of de dienst, maar om de betekenis die je het geeft. Het gaat om het aansluiten op behoeftes en verwachtingen van jouw doelgroep. Zo verover je niet alleen het brein, maar ook het hart.

Merkdenken verbindt. Emoties zijn doorslaggevend bij het maken van keuzes. Koppel emoties aan jouw product of dienst en mensen zullen zich nog sneller verbonden voelen met jouw merk. Het resultaat? Onvoorwaardelijke merkloyaliteit!

Terug naar mijn bakker…

Nu er dus een tweede bakker is, wil mijn bakker waarschijnlijk wel wat bewuster aan zijn merk gaan werken. Om in de toekomst zijn klanten te kunnen behouden of om nieuwe klanten aan te trekken.

Wacht dus niet tot de concurrenten jou voorbijstreven. Geef door merkdenken jouw merk meer relevantie. Hoe zorg jij voor richting, betekenis en verbinding?

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

45

46

HOE HOU JE JE ONLINE TEAM BIJ ELKAAR? Je collega’s, in de verte weet je nog wie ze zijn. Schermpjes die over werk praten.

Unmute hier, coronamaatregelen daar. Iets met drie letters wat ik hier niet kwijt kan. Tijd voor wat leuks!

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

TEAMBUIDLING

Today is Amazing creëert en organiseert spellen en activiteiten om mensen te verbinden. In alle concepten zit plezier en leer je altijd iets waardoor je relatie met de andere spelers verbetert. Dit doen we omdat we geloven dat mensen verbinden geluk creëert. Nieuwsgierig geworden? Kijk op: www.todayisamazing.com. Sebastiaan Wubben mag je altijd opzoeken via 0646046896, info@ todayisamazing.com of LinkedIn.

SLECHTE RELATIES Je vertrouwt ze niet, deze Jandoedels.

Je voelt je niet gehoord en niet serieus genomen. Voor geen meter. Onbeleefd en kortaf. Samen iets te doen met dit type sufferds? Je denkt er geen seconde over na. Er is geen klik, nooit geweest ook. Een aardig woordje heb je nooit mogen ontvangen. Ze interesseren zich niet in jou. Voelen ze zich waarschijnlijk veel te goed voor.

Kortom, aan jouw lijf geen polonaise.

JE ONLINE COLLEGA’S

HOE BLAAS JE WEER CONFETTI IN JE TEAM? Als je de onderlinge band in je team wilt verbeteren en ze bij elkaar wilt houden, is het simpel; lees dit artikel.

Maar let op, lezen alleen is niet voldoende. Je zult het moeten doen.

De truc in dit artikel werkt, 100% gegarandeerd. Maar dan moet je doen wat er staat. Pak eerst een vel papier, een potlood en een gum en lees dan verder. We gaan het hebben over relaties.

GOEDE RELATIES Jouw goede relaties zijn ongekende, eersteklas toppers. Ze staan altijd voor je klaar. Ze stellen je oprechte en geïnteresseerde vragen. Vaak precies op het juiste moment. Ze weten wat je leuk vindt en je maakt de mooiste dingen met ze mee. Voor het leven.

Go besties!

Je online collega’s zitten ergens tussen de twee uitersten in. Nu ga je ontdekken waar. Pak je potlood en het papier, zet een stip onderaan in het midden.

Dat ben jij. Trek nu een rechte streep naar boven. De mensen die je hebt, bevinden zich ergens op deze lijn. Besties dichtbij, Jandoedels ver weg. Zet ze er neer. Maak het niet ingewikkeld.

De relaties in je leven glijden heen en weer op deze lijn. Maak je wat moois mee, stelt iemand een geïnteresseerde vraag, kun je ergens heel hard om lachen samen, dan komt iemand dichter bij. Een ongeïnteresseerde indruk, corona, online werken, minder emoties kunnen delen; je collega’s zijn waarschijnlijk verder weggeschoven sinds maart 2020. Waarom? Iedereen wil gezien, gehoord en gewaardeerd worden. We missen dit. Jij, en zij natuurlijk ook. Misschien is dit een open deurtje en tegelijkertijd o zo belangrijk om je hiervan bewust te zijn.

HOE ZORG JE ERVOOR DAT JE TEAM DICHTERBIJ ELKAAR KOMT?

Lees nu het deel over de goede relaties nog eens door. Kom dan weer hier terug. En niet stiekem doorlezen

maar echt even terug naar boven.

Wat je daar leest, is het geheim om je (werk)relaties te verbeteren en te onderhouden. De rollen zijn alleen nu omgedraaid. Dat betekent dat jij gaat investeren in je team. “Maar zij kunnen dat toch óók doen?” Nee. Jij wilde weten hoe je je team bij elkaar kunt houden. Hier is de oplossing. Het gaat gewoonweg niet vanzelf. Het is een kwestie van doen. Je zult je misschien bedenken: “Zitten m’n collega’s hier wel op te wachten? Ik heb het heel druk en zo belangrijk is het niet. Het is tenslotte maar een artikel in een blad, niemand die het merkt als ik het zou laten.”

Hoe zou je het vinden als één van je onbekendere collega’s je zou appen: “Hey, we hebben elkaar al een tijd niet gesproken. Dat vind ik jammer.

Ben benieuwd hoe het met je gaat.

Binnenkort eens bijkletsen? Groetjes.”

Jouw goede relaties steken tijd in jou, ze sturen leuke appjes, ze bellen je en geven je op allerlei andere manieren aandacht. Ze stellen oprechte geïnteresseerde vragen en maken samen met jou mooie dingen mee. Ze kennen je daarom vanaf een andere kant, weten je persoonlijk te raken en zijn om die reden voor jou van grotere waarde. Wees die persoon en vertel dit aan je team. Veel succes ermee!

Zoek je naast mijn tips uit dit artikel andere manieren om je (online) team bij elkaar te houden of wil je graag de sfeer te verbeteren binnen je team?

Stuur me een bericht. Je kunt altijd met me kletsen hierover.

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

47

48

ZESTIEN TIPS VOOR HET ORGANISEREN VAN EEN HYBRIDE EVENT Hoewel live weer mag en kan, zullen hybride events zeker niet verdwijnen. Eventorganisator Corine Berkel heeft inmiddels diverse succesvolle online- en hybride evenementen georganiseerd.

Voor Oost-Gelderland Business zet ze zestien tips op een rij.

Na een korte periode van wennen en fouten maken heeft Corine Berkel de online- en hybride evenementen volledig omarmd. De Managing Director van evenementenbureau Mood Concepts is er inmiddels van overtuigd dat hybride events de toekomst hebben. “Online en hybride evenementen hebben het speelveld vernieuwd en verruimd. Er valt voor opdrachtgevers nu nog meer te kiezen.

Zij zien zeker de voordelen van live, maar beseffen tegelijkertijd dat ze met een hybride- of online event een groter publiek

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

bereiken. Daarnaast zijn hybride- en online events vaak efficiënter en leveren deze ook nog eens veel interessante data op.

Voor de bezoekers die online deelnemen, scheelt het bovendien reistijd en daardoor wordt een event al sneller als duurzamer beschouwd. Bovendien is de drempel om online vragen te stellen lager en dat heeft ook zijn positieve uitwerking op de gasten in de zaal. Zo ontstaat er een echte wisselwerking tussen het online en het live publiek. Ten slotte kunnen opnames worden teruggekeken. Hierdoor blijven

content, presentaties en andere documenten bewaard en langer beschikbaar.”

Zelf verwacht Corine dat haar opdrachtgevers – afhankelijk van de doelstelling en de doelgroep - in sommige gevallen zeker voor hybride zullen blijven kiezen.

“Maar bedenk wel: een hybride event is veel meer dan een livestream opzetten.

Je moet extra aandacht besteden aan je online doelgroep. Geef ze het gevoel dat ze er live bij zijn.”

HYBRIDE EVENTS Fotografie: Stan Bouman

DE ZESTIEN TIPS 1. Een goede planning en een goed script zijn cruciaal voor zowel live als online.

Welk programma-onderdeel komt op welk moment? En op welke doelgroep is het gericht?

2. Ook essentieel is een goede registratietool, waar deelnemers zich zowel online als live kunnen registreren (en indien gewenst in het tweede termijn hun inschrijving kunnen wijzigen).

3. Verzamel minimaal drie essentiële goede key-partners waar je op kunt bouwen: een online event platform, een AV-partner en een professionele locatie met een venuemanager die begrijpt wat je wilt bereiken en wat je daarvoor nodig hebt.

4. Heb je een mooi budget? Creëer dan een digitale wereld die tot de verbeelding spreekt. Dankzij deze implementatie organiseer je een innovatief event.

5. Zorg dat je alles vooraf meerdere malen test en repeteert. Belichting moet je bijvoorbeeld zo inregelen dat het er zowel on stage als via de livestream goed uitziet. Vaak heb je dat niet in één keer goed. Hetzelfde geldt voor innovatieve tools die op het scherm voor de online deelnemer soms net een ander effect hebben, zoals een overlay.

6. Houd voor de live en online deelnemers een programma met een gelijke lengte aan, maar bied extra items en content voor het online programma. Laat bijvoorbeeld tijdens de pauzes en/of de netwerkmomenten in het live programma een (tweede) presentator backstage-interviews afnemen of film een visual artist die een cartoon maakt. Stel gedurende de ochtend extra pre-recorded sessies van key-notes ter beschikking zodat de deelnemers aan cherry picking kunnen doen en het event nog meer content biedt.

7. Bedenk dat de spanningsboog van de online kijker korter is. Houd dus rekening met de lengte van de keynotes.

Corine adviseert 18 minuten, zoals bij een TED Talk. Vergeet vooral niet om tijd in ruimen voor een goede Q&A. Dit bevordert de interactie.

8. Gebruik chat- en pollvragen. Zorg dat je een extra persoon (veelal van opdrachtgeverzijde met voldoende inhoudelijke kennis van het onderwerp) hebt die de vragen filtert op relevantie.

9. Bied de mogelijkheid om elkaar online (liefst met beeld) te ontmoeten en met elkaar in gesprek te gaan.

10. Behandel vragen van het online (en live) publiek on stage en/of breng deze in beeld.

11. Breng de online kijker live in beeld in het totale programma, laat ze bijvoorbeeld live on stage vragen stellen vanaf een scherm.

12. Zet altijd een virtuele helpdesk in voor de online kijker voor (veelal technische) problemen.

13. Stel content ‘on demand’ beschikbaar, denk aan (pre-recorded) sessies van keynote sprekers, documenten en andere hoogtepunten 14. Zorg voor realtime ondertiteling indien er internationale deelnemers online aanwezig zijn. In sommige gevallen is dit zelfs verplicht.

15. Bied partners en exposanten tijdens en na het event een online podium, door bijvoorbeeld partner booths met een (video)chatfuntie in te richten.

16. Integreer of verstuur een mini-enquête na afloop van het event. Online deelnemers leveren zeer bruikbare digitale data op, die je vaak offline niet krijgt. Door de juiste vragen te stellen en maximaal gebruik te maken van deze data, kun je het evenement voor volgende edities verbeteren. Stel de verzamelde data ook ter beschikking aan je partners en exposanten.

49

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

COLUMN

HET ONGEMAKKELIJKE GROOT GELIJK VAN DE CLUB EN IPCC Precies een halve eeuw geleden verscheen het spraakmakende rapport ‘De grenzen aan de groei’ (maart 1972) van de Club van Rome. Wetenschappers schudden de wereld goed wakker door de exponentiële groeicurve van de wereldbevolking, de exponentiële toename van de CO2-concentratie in de atmosfeer, en de uitputting van grond- en hulpstoffen met berekeningen en modellen te onderbouwen. Kort daarna kwam de eerste oliecrisis, en zat de wereld in stress.

Precies een halve eeuw na het verschijnen van ‘De grenzen aan de groei’ zijn het wederom wetenschappers, die de wereld goed wakker schudden. Het derde IPCC-klimaatrapport (april 2022) confronteert ons pijnlijk met de nieuwste feiten van de klimaatwetenschap waaronder de ondubbelzinnige rol van de mens bij de opwarming van de aarde. Door de te grote uitstoot van broeikasgassen zoals CO2 stijgt de temperatuur in alle toekomstscenario’s met desastreuze en onomkeerbare klimaatgevolgen zoals het snel smelten van de poolkappen en de onheilspellende zeespiegelstijging.

Zonder extra klimaatbeleid, grootschalige maatregelen en een halvering van ons verbruik van kolen, olie en gas is de aarde in 2100 gemiddeld 3,2 ºC warmer. Grote haast is geboden en iedere graad minder maakt onze toekomst minder rampzalig.

Harry Webers voorzitter SER Overijssel

Het bedrijfsleven staat wereldwijd voor een ongekende verduurzamingsopgave met de omschakeling op duurzame energie en hergebruikbare grond- en hulpstoffen. Dit terwijl het bedrijfsleven al veel voor de kiezen heeft gekregen door de coronapandemie en de wereldwijde tekorten aan grondstoffen, basismetalen en chips. Onlangs becijferde de Kamer van Koophandel dat meer dan 200.000 (van in totaal 2,2 miljoen) bedrijven op omvallen staat. En daarbij zijn de langetermijneffecten van de Russische inval in Oekraïne op 24 februari en de gevolgen van de economische sancties nog niet betrokken. Het is evident dat onze maatschappij en economie ernstig te lijden hebben van problemen in toeleveringsketens en groeiende tekorten aan kolen, olie en gas, graan en mais, grondstoffen zoals kalium (voor kunstmest), basismetalen zoals Russisch staal en nikkel, en Oekraïense kabelbomen en zonnebloemolie.

(Geo)politieke stress veroorzaakte plotseling een nieuwe koude (handels)oorlog!

Als het gaat om klimaatverandering, energietransitie en circulaire economie wordt te vaak naar de ander gekeken. Niet voor niets waarschuwde de bekende poolreiziger Robert Swan: ‘The greatest threat to our planet is the belief that someone else will save it’. Veranderen doet pijn, maar inmiddels kunnen we niet meer om fundamentele en structurele veranderingen heen!

50

Hoe kunnen bedrijven hun handelen en gedrag veranderen, terwijl ze drukdoende zijn om te overleven? Advertenties van het Rijk roepen bedrijven op om ‘de knop om te zetten’ om te besparen op energieverbruik en -kosten, en de afhankelijkheid van Russisch gas te verminderen: ook is het ‘beter voor ons klimaat’. Maar de knop omzetten is gemakkelijker gezegd dan gedaan, nu bedrijven met de ene na de andere grote uitdaging en transitieopgave worden geconfronteerd.

De maatschappij is niet maakbaar gebleken, en de toekomst onvoorspelbaar. Maar mondiale uitdagingen en geopolitieke stress bieden ook nieuwe kansen, zodat we kunnen laten zien tot welke maatschappelijke, economische en/of technologische innovaties we in staat zijn nu het echt allemaal anders moet. We hebben de kans om versneld na te denken over de risico’s van de kwetsbare economie en globalisering, maar ook over de mogelijkheden van reshoring en de revival van de regionale (maak)industrie met een vleugje industriepolitiek.

De wetenschappers van Club van Rome hadden een halve eeuw geleden Groot Gelijk, en de IPCC-wetenschappers hebben het Groot Gelijk onlangs weer bevestigd.

Steeds meer mensen voelen de klimaatstress aan den lijve en daarmee de urgentie om zaken te veranderen. Dan kunnen en zullen bedrijven niet achterblijven. Ze zullen van de nood een deugd maken door te veranderen, te verduurzamen en toekomstbestendig te worden. Dan krijgen we allemaal Groot Gelijk.

DRIESTEDEN BUSINESS | NUMMER 2 | MEI 2022

Samen werken we aan duurzame groei.

Synerlogic ontwikkelt, produceert en distribueert ingrediënten, voedingsadditieven, basischemie en reinigings- en desinfectiemiddelen. Samen met klanten werkt Synerlogic aan duurzame oplossingen van de toekomst, om zo de juiste oplossingen te leveren waar het nodig is en wanneer het nodig is.

Synerlogic

+31 26 3186704

Graafsingel 18-22

info@synerlogic.nl

6921 RT Duiven

www.synerlogic.nl

Nederland

De Kia Niro Hybrid.

Deze zomer in de showroom.

Vanaf:

€

Maak kennis met de nieuwe Kia Niro. Laat je inspireren door de mix van geavanceerde technologie, eenvoudige bediening en gedurfde stijl en geniet van de verrassend slimme features voor jouw veiligheid en comfort.

Ontdek de nieuwe Kia Niro tijdens de Niro Experience op 10 mei in Zwolle of op 17 mei in Amersfoort.

Winnaar van:

Platinum

Prestige award

31.995

Van Mossel Apeldoorn Oude Apeldoornseweg 40B Tel: 055 - 36 82 840 kia-vanmossel.nl

Gemiddeld brandstofverbruik Kia Niro Hybrid, Plug-in Hybrid: 1,0-4,9 l/100 km, 20,4-100,0 km/l. CO2-uitstoot: 22-115 g/km.

De Niro EV met 64.8 kWh batterij heeft een actieradius van 463 km.

De vermelde waarden voor het brandstofverbruik, de CO2-uitstoot en het rijbereik zijn gemeten volgens WLTP en zijn in afwachting van definitieve homologatie. Kijk voor meer informatie en actievoorwaarden op kia.com of vraag ernaar bij jouw Kia-dealer.

Getoond model kan afwijken van de beschreven uitvoering. Wijzigingen en drukfouten voorbehouden.