Τεύχος 815 by Dyo Deka S.A.

815 23.05.2024

ΕΞΩΦΥΛΛΟ ΚΑΙ ΟΠΤΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ: BEETROOT FREE PRESS ΟΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ! ΔΩΡΕΑΝ ΟΔΗΓΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ. ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΚΑΘΕ ΠΕΜΠΤΗ

L i FO 23.05.24 1

4 Η ΖΩΗ ΜΑΣ ΣΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΥ 6 Η ΑΝΘΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΟΡΟΥ 12 ΓΙΑΚΟΥΜΠ ΓΙΟΖΕΦ ΟΡΛΙΝΣΚΙ: O ΠΡΩΤΟΣ ΣΟΥΠΕΡ ΣΤΑΡ ΤΗΣ ΟΠΕΡΑΣ ΠΟΥ ΚΕΡΔΙΣΕ ΤΗΝ GEN Z ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ 14 Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΜΗΔΕΙΑ ΤΟΥ ΣΑΪΜΟΝ ΣΤΟΟΥΝ ΣΤΟ ΠΑΛΛΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ 18 Η ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΗ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ 20 ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΤΟ ΔΕΙΣ ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ 26 ΚΡΙΣΤΟΦ ΒΑΡΛΙΚΟΦΣΚΙ: «ΔΙΑΛΕΞΑ ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΓΙΑ ΝΑ ΕΞΑΦΑΝΙΣΤΩ ΑΠ’ ΤΗΝ ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΖΩΗ» ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ 32 Τ Ε ΣΣΕΡΙΣ ΣΤΑΡ ΕΡΜΗΝΕ Υ ΤΡΙΕΣ ΤΗΣ ΚΛΑΣΙΚ Η Σ ΜΟΥΣΙΚ Η Σ Ε ΡΧΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΗΡΩΔΕΙΟ ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ 36 SUBSET FESTIVAL: Ε ΝΑ ΦΕΣΤΙΒ Α Λ Μ Ε ΣΑ ΣΤΟ ΦΕΣΤΙΒ Α Λ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚ Η ΤΟΥ Τ Ω ΡΑ ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ 42 HECUBA NOT HECUBA: ΜΙΑ ΣYΓXPONH EKABH ΣTHN EΠIΔAYPO ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ 2 L i FO 23.05.24

80 CREDITS

ΠEPIEXOMENA

εκδοτης/διευθυντησ Στάθης Τσαγκαρουσιάνος chief executive officer Μιχάλης Μιχαήλ chief operating officer/commercial director Θανάσης Χαραμής σύμβουλος σχεδιασμού Γιάννης Καρλόπουλος editor in chief Αλέξανδρος Διακοσάββας διευθυντής εντυπου Τάσος Μπρεκουλάκης διευθυντής συνταξης εντυπου Γιάννης Πανταζόπουλος διευθυντής mikropragmata.lifo.gr Άρης Δημοκίδης διευθυντής ενημερωσησ Μάκης Πολλάτος υπευθυνη πολιτικου ρεπορταζ - ερευνασ Βασιλική Σιούτη αρχισυνταξία Ζωή Παρασίδη αρχισυνταξία podcasts Μερόπη Κοκκίνη συντονισμοσ υλησ Νινέττα Γιακιντζή εμπορικο τμημα advertising director Ξένια Στασινοπούλου direct sales director Κώστας Μαντάς senior advertising manager Άννα Λαπαρδάγια direct sales Γιώργος Λυκουργιώτης, Γιώργος Φαλιάγκας advertising manager Δημήτρης Βουκελάτος (dvoukelatos@lifo.gr) advertising coordinator Κατερίνα Κουρμούζη (kkourmouzi@lifo.gr) head of creative Βασίλης Καψάσκης branded content managers Φιλιώ Ράγκου, Ιωάννα Παναγοπούλου digital campaign manager Γιώργος Γιαννή advertising executive Χριστίνα Καλλή ψηφιακή ανάπτυξη/προγραμματισμός lifo.gr Άγγελος Παπαστεργίου συνταξη Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα, Γιάννης Βασιλείου, Μιχάλης Γελασάκης, Χάρης Καλαϊτζίδης, Ίωνaς Καλλιμάνης, Ντίνα Καράτζιου Ερωφίλη Κόκκαλη, Βάνα Κράβαρη, Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος, Τίνα Μανδηλαρά, Νίκος Μπακουνάκης, Γλυκερία Μπασδέκη, Αργυρώ Μποζώνη, Γιάννης Παντελάκης, Σταυρούλα Παπασπύρου, Μαρία Παππά, Χρήστος Παρίδης, Δημήτρης Πολιτάκης, Νικόλας Σεβαστάκης, Φώτης Σεργουλόπουλος, Δέσποινα Τριβόλη, Γιώργος Τσαγκόζης, Κορίνα Φαρμακόρη newsroom συντακτικη ομαδα Σωτήρης Βαλάρης, Αγάπη Βαρούνη, Χρύσα Γρίβα, Κλειώ Καζάνα, Πέτρος Κράνιας, Πέννυ Μαστοράκου, Μίλτος Τσεκούρας social media Ιωάννα Ζέρβα, Τατιάνα Τζινιώλη ατελιε αrt director Βανέσσα Φερλέ, Μαργαρίτα Καμαριώτη αssistant art director Μπιάνκα Σαμαρά φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie F., Γιώργος Ξανθινάκης, Νίκος Κατσαρός διαμόρφωση ψηφιακής εκδοσης Μαρούσα Θωμά, Ελπισία Σπαθάρη επιμελεια κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου, Μυρτώ Αθανασοπούλου λογιστηριο οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Βασίλης Κοτρωνάκης, Άκης Ιωάννου, Έφη Ηλιοπούλου γραμματεία Βιβίκα Ανδριανάτου κωδικος εντυπου 7639 μετοχος/νομιμοσ εκπροσωποσ Ευστάθιος Τσαγκαρουσιάνος 46 ANOHNI: «ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΠΙΣΤΕΥΕΙ ΟΤΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΜΑΣ ΣΕ 60 ΧΡΟΝΙΑ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟΣ Ή ΕΣΤΩ ΚΑΤΟΙΚΗΣΙΜΟΣ» ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ

ΠΡΩΤΗ ΠPOBA ME TON ΤΙΜΟΦΕ Ϊ ΚΟΥΛΙΑΜΠΙΝ ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ 54 ΣΤΙΣ ΠΡΟΒΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ 60 LARRY GUS: «ΣΤΑΜΑΤ Α Σ ΝΑ ΣΚ Ε ΦΤΕΣΑΙ Ο ΤΙ Κ Α ΤΙ ΘΑ Γ Ι ΝΕΙ, ΑΠΛ Ω Σ ΤΟ Κ Α ΝΕΙΣ» M. HULOT

ΜΕΓΑΛΟΙ ΜΑΕΣΤΡΟΙ ΣΤΟ ΗΡΩΔΕΙΟ ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ 66 EXIT ABOVE: ΤΑ ΜΠΛΟΥΖ ΣΥΝΑΝΤΟ Υ Ν ΤΟΝ ΧΟΡ Ο ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ

Β Ι ΒΙΑΝ ΣΤΕΡΓ Ι ΟΥ – ΒΑΓΓ Ε ΛΗΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝ Ι ΔΗΣ: ΔΙΑΣΚΕΥ Α ΖΟΝΤΑ Σ ΤΟΝ ΕΥΡΙΠ Ι ΔΗ ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΟΥΛΟΣ 72 SUSANNE KENNEDY: «Η ΤΑΥΤ Ο ΤΗΤΑ Ε Ι ΝΑΙ ΜΙΑ ΨΕΥΔΑ Ι ΣΘΗΣΗ» ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ

Η ΑΞΕΧΑΣΤΗ ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΤΟΥ ΛΕΥΤΕΡΗ ΒΟΓΙΑΤΖΗ ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22, 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr L i FO 23.05.24 3

Η ΖΩΗ ΜΑΣ ΣΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ Τα καλοκαίρια μας είναι συνυφασμένα με το Φεστιβάλ, με αυτήν τη μεγάλη γιορτή των τεχνών, του θεάτρου, της μουσικής, του χορού, και των ανθρώπων, καλλιτεχνών και θεατών· που γίνονται ένα όσο διαρκεί μια παράσταση· που αναπνέουν μαζί κάτω από τον έναστρο ουρανό καθώς βυθίζονται στη μουσική. Κι αυτό το «μαζί» είναι το στοίχημα όχι μόνο του φετινού Φεστιβάλ αλλά και της ζωής μας. Της ζωής που προσπαθούμε να αντέξουμε και αυτής που προσπαθούμε να ζήσουμε μέσα σε έναν κόσμο που φλέγεται. Οι παραστάσεις μας φέτος έχουν έναν προσανατολισμό πολιτικό, με την έννοια ότι θέτουν στο επίκεντρό τους τις προκλήσεις της συμβίωσης στις σύγχρονες κοινωνίες: το αίτημα για δημοκρατία, δικαιοσύνη και συμπερίληψη καθώς και την επιτακτική ανάγκη για συμμετοχή στα κοινά. Το νήμα αυτό διατρέχει τον προγραμματισμό μας από την Πειραιώς 260 ως το Ηρώδειο και τα αρχαία θέατρα της Επιδαύρου. Με 93 παραγωγές σε 85 ημέρες και τη συμμετοχή περίπου 2.500 περφόρμερ και δημιουργών από κάθε γωνιά της γης, με ένα πρόγραμμα πολυφωνικό, μαχητικό, παρηγορητικό, πολιτικό, αλλά γεμάτο αληθινή ομορφιά, με αστέρες διεθνούς βεληνεκούς από τους χώρους του θεάτρου και της μουσικής, αλλά και νέα ονόματα στην αιχμή της σύγχρονης πρωτοπορίας, με παραστάσεις χορού, συναυλίες, περφόρμανς, προβολές, συζητήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, εκδόσεις, πάρτι, δράσεις με ελεύθερη είσοδο, τιμητικά αφιερώματα, νέες συνεργασίες, ειδικές πλατφόρμες για επαγγελματίες του χώρου και πολλά άλλα, φιλοδοξούμε να σας δείξουμε αυτόν τον κόσμο κάτω από ένα καινούργιο φως και να διαστείλουμε τον χρόνο μέσα σας τα βράδια που θα έρθετε μαζί μας. Ελάτε μαζί μας με διάθεση ποιητική, σαν στίχος του Διονύση Σαββόπουλου, ο οποίος θα μας τραγουδήσει τη δική του Μεταπολίτευση. Βουτήξτε με την ψυχή σας ανοιχτή στις σαγηνευτικές μελωδίες του πλούσιου φετινού κλασικού μας προγράμματος αλλά και στους ξεσηκωτικούς ρυθμούς του Subset Festival στο Ωδείο Αθηνών. Ακούστε τις ιστορίες που σας φέρνουν καλλιτέχνες απ’ όλα τα μέρη της γης στην Πειραιώς 260 – θα σας μιλήσουν με τόλμη για όλα τα ζητήματα που βασανίζουν την ύπαρξή μας. Για θέματα ταυτότητας, για την επίδραση της τεχνολογίας στην καθημερινή μας ζωή με την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, για το αίσθημα απομόνωσης σ’ έναν κόσμο αφιλόξενο αλλά και για στιγμές ευδαιμονίας που χαρίζει η συνύπαρξη. Από τον Βαρλικόφσκι και την Κένεντι έως τους δημιουργούς του grape (Greek Agora of Performance), οι άξονες που διατρέχουν το φετινό πρόγραμμα του θεάτρου αλλά και του χορού καταλήγουν σε ένα κοινό αίτημα: τη σύνδεση με τους άλλους, τη ζωή μας μαζί, σε μια εποχή αμηχανίας. Και στην Επίδαυρο, όμως, οι έννοιες της Δημοκρατίας και της Δικαιοσύνης προτάσσονται ως διαχρονικές διεκδικήσεις και γίνονται λέξεις-κλειδιά στο πρόγραμμά μας. Με δύο διάσημες υπογραφές από το εξωτερικό, του Τιμοφέι Κουλιάμπιν, που θα παρουσιάσει την Ιφιγένεια εν Αυλίδι, και του Τιάγκο Ροντρίγκες, που συνθέτει ένα νέο έργο με αφετηρία την Εκάβη, οι γυναικείες μορφές του Ευριπίδη παίρνουν νέα πνοή. Σε ανάλογη κατεύθυνση, ο Σάιμον Στόουν μας συστήνει στο θέατρο Παλλάς τη δική του συνταρακτική Μήδεια. Και μην ξεχνάμε τον κύκλο Contemporary Ancients με νέα έργα εμπνευσμένα από τον Ευριπίδη στη Μικρή Επίδαυρο. Στις σελίδες του τεύχους αυτού θα βρείτε κάτι για κάθε μας εκδήλωση. Σας προσκαλούμε σε όλες! Και αν η ζωή φαντάζει αβάσταχτη κάποιες στιγμές, σας υποσχόμαστε ότι μέσα στο Φεστιβάλ θα αναπνεύσετε αέρα ελευθερίας. Σας περιμένουμε! ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΙΣ, ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ

ΦΩΤΟ: ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ 4 L i FO 23.05.24

EDITORIAL

L i FO 23.05.24 5

THE VERSO. ΦΩΤΟ: ΔΗΜΗΤΡΑ ΤΖΑΝΟΥ 6 L i FO 23.05.24

ΑΝΘΗΣΗ

ΠΕΝΤΕ ΧΟΡΟΓΡΑΦΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΡΙ ΤΑΒΙΤΙΑΝ ΣΤΗΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 260 ΚΑΙ ΠΕΡΙΓΡΑΦΟΥΝ ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥΣ. L i FO 23.05.24 7

ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΟΡΟΥ

ΤΖΕΝΗ ΑΡΓΥΡΙΟΥ Σκέψεις: Θα έλεγα ότι η ουσία της παράστασης ΜΙΝΤΑΤΙ είναι να μοιράζεσαι κάτι κοινό με ένα σύνολο ανθρώπων, μια κοινότητα. Αυτή θεωρώ ότι είναι και η ουσία της καλλιτεχνικής έκφρασης εν γένει. Δημιουργείς έναν κόσμο, τον οποίο εκθέτεις στο κοινό και μέσα από αυτή την εφήμερη δράση μοιράζεσαι ιδέες, ερωτήματα, ανησυχίες, οράματα, φόβους και ελπίδες, ελπίζοντας ότι η ανάγκη που σε οδήγησε στη δημιουργία αυτή δεν είναι μόνο προσωπική αλλά και συλλογική. Ορισμός: Μιντάτι στην Ήπειρο αλλά και ξέλαση στην Πελοπόννησο, αργατία στον Πόντο, αλλαξιά στην Ικαρία, αμπασάδα στις Κυκλάδες είναι ονομασίες που χρησιμοποιούσαν στο παρελθόν για τη συλλογική εργασία των μελών μιας κοινότητας για την παραγωγή ενός κοινωφελούς έργου, και ήταν μέρος της ζωής τους. Πρόκειται για ένα έθιμο που βασίζεται αδιαπραγμάτευτα στην αλληλοβοήθεια και την αλληλεγγύη, δύο αξίες πολύ κεντρικές που στις μέρες μας τείνουν να ξεχαστούν. Πρόθεση: Σε μια εποχή που η απογοήτευση και ο φόβος προκύπτουν μέσα από καθημερινά συμβάντα, το ΜΙΝΤΑΤΙ προσεγγίζει τον χορό ως βασικό θεμέλιο της ανθρώπινης επαφής και ως μέσο επανασύνδεσής μας με τη φύση και την κοινότητα – αυτή που ήδη υπάρχει και αυτή που δημιουργείται κάθε φορά σε μια συνεύρεση, όπως η μάζωξη για να παρακολουθήσουμε μια παράσταση. Εκεί ερμηνευτές/ερμηνεύτριες, μουσικοί και κοινό συνυπάρχουν σε έναν ορισμένο χώρο και χρόνο, μοιράζονται έναν κόσμο και συμμετέχουν σε ένα είδος τελετουργίας που μας καλεί να αισθανθούμε ζωντανά μέλη μιας κοινότητας. Η ΑΝΘΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΟΡΟΥ MINTATI. ΦΩΤΟ: ΝΥΣΟΣ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ 8 L i FO 23.05.24

ΕΡΜΙΡΑ ΓΚΟΡΟ Προσκαλέσαμε τους καταξιωμένους καλλιτέχνες Maria Hassabi, Hannes Langolf και Ιωάννα Παρασκευοπούλου σε ένα συλλογικό εγχείρημα, όπου ενώνουν τις δημιουργικές τους δυνάμεις για να συγκροτήσουν μια σόλο παράσταση, της οποίας θα είναι η κεντρική ερμηνεύτρια. Κάθε καλλιτέχνης θα συνεισφέρει με τη μοναδική οπτική και καλλιτεχνική του όραση στη δημιουργία μιας πολυδιάστατης χορογραφικής εμπειρίας. Αγκαλιάζοντας τη θεματική ουσία του Τέλους, κάθε δημιουργός θα αντλήσει έμπνευση από αυτό, δανείζοντας τη μοναδική καλλιτεχνική του γλώσσα στην παράσταση. ΗΛΙΑΣ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ SCARED Το σώμα μας λικνίζεται σχεδόν ηδονικά O φόβος είναι τόσο κοντά με τον ενθουσιασμό Το τρέμουλο με τον έρωτα και το γάργαρο γέλιο. Τα χείλη μας τρέμουν σαν λάγνα χείλη που πρωτοφιλούν. Αγκαλιαζόμαστε αμήχανα και με καχυποψία. Και σπάμε τα μούτρα μας, ο ένας πάνω στον άλλο, τρέχοντας να διαφύγουμε. Αυτή είναι η ζωή μας και έχει ομορφιά και ποίηση. Τα δόντια μας σπάνε από τον τρόμο. Οι μύες και τα κόκαλα σφίγγονται. Ως το σημείο της θραύσης. Οι κλειδώσεις μας μετατοπίζονται ανεξέλεγκτα. Το στομάχι μας συσπάται. Θα ξεράσουμε ή θα γελάσουμε ή θα τραγουδήσουμε. Και η ίδια η φωνή μας θα μας τρομάξει ξανά Τρέμουμε περήφανα ζώντας πανικούς απανωτούς. Στην προσπάθεια να γλιτώσουμε δημιουργούμε τον κόσμο μας. Έναν κόσμο αποφυγής ορατών και αοράτων κινδύνων. Κρυβόμαστε πίσω από αντικείμενα. Πίσω από τους άλλους που φοβούνται και αυτοί Πίσω από το δάκτυλό μας. Ο φόβος μάς έγινε συνήθεια. Οι ασθματικές μας φωνές μεταδίδουν. Θέλουμε κι άλλο. Θέλουμε κι άλλα φριχτά σενάρια. Θέλουμε κι άλλες απειλές, θελουμε κι άλλους δυνάστες, τιμωρούς. Θέλουμε κι άλλους φοβισμένους απογόνους. Πώς θα ζήσουμε χωρίς τον φόβο; —Ας το γιορτάσουμε. Να στήσουμε ένα πάρτι. Και με χέρια τρεμάμενα να φτιάξουμε μια τούρτα. Να ακούσουμε τα τραγούδια μας που μας φέρνουν πανικό Και να χορέψουμε φοβισμένα. L i FO 23.05.24 9

Η ΑΝΘΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΟΡΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΒΑΛΣΑΜΑΚΗ Γυρνώντας το βλέμμα των χορευτριών/χορευτών προς τα πίσω και αντιστρέφοντας την κλασική θεατρική απεύθυνση και εστίαση, στο THE VERSO δουλέψαμε γύρω από τη δημιουργία μιας σειράς από ατμοσφαιρικές εικόνες που εναλλάσσονται μεταξύ κινούμενων και στατικών τοπίων. Η σκηνική δράση δημιουργεί την αίσθηση ενός ταξιδιού, θυμίζοντας άλλοτε έναν περίπατο στη «φύση», άλλοτε το αγνάντεμα ενός «τοπίου» και άλλοτε μια χορευτική «μάχη» απέναντι σε μυστηριώδεις δυνάμεις. Σε αυτήν τη διαδρομή, όμως, μόνο οι θεατές μπορούν να βλέπουν τις φιγούρες και ακόμα πιο πέρα από αυτές, ενώ εκείνες δεν έχουν καμία επαφή μαζί τους. Μπορούν οι χορεύτριες/χορευτές να παρασύρουν το κοινό στη διαδρομή τους; Αναπτύσσεται, άραγε, η αίσθηση ενός κοινού προορισμού; Εμπνεόμενες από το ρομαντικό κίνημα ζωγραφικής και την ιδέα του Rückenfigur, το έργο αυτό αποτελεί για εμάς μια απόπειρα χορογραφικής και δραματουργικής εξερεύνησης της έννοιας της πίσω όψης (verso) καθώς και του βάθους πεδίου χορογραφικά, σκηνικά και φωτιστικά. THE VERSO. ΦΩΤΟ: ΔΗΜΗΤΡΑ ΤΖΑΝΟΥ 10 L i FO 23.05.24

BORBORYGMI. ΦΩΤΟ: KAROL JAREK

ΧΑΡΑ ΚΟΤΣΑΛΗ

της ακουστότητας ή δεν

ως μετρήσιμη πληροφορία, δεν μεταφράζεται, δεν μεταπωλείται, δεν απλοποιείται. Ένα άλλο συντακτικό ήχων

που υπερασπίζεται την πολυπλοκότητα απέναντι στη βία της ευκρίνειας. Δύο σώματα συνυπάρχουν σε έναν χώρο πολλαπλών πιθανοτήτων και μηδενικών προοπτικών. Υπερασπίζονται την αξία του αντιπαραγωγικού

Τζένη Αργυρίου «ΜΙΝΤΑΤΙ» Πειραιώς 260 (Δ)

21:00

Κότσαλη «Borborygmi» Πειραιώς 260 (E)

& 21:30, 21/7, 20:00 Αναστασία Βαλσαμάκη «THE VERSO» Πειραιώς 260 (Ε) 5-7/6, 21:00 Ηλίας Χατζηγεωργίου «ScaredΜια κινητική αλληγορία για τον φόβο» Πειραιώς 260 (Ε) 9-11/7, 21:00 Ερμίρα Γκόρο «TELOS» Πειραιώς 260 (Β) 9-11/7, 21:00

3-4/7,

Χαρά

19-20/7

Το Βorborygmi είναι μια περφόρμανς για τη δύναμη του θορύβου και αντλεί έμπνευση από την ιστορία του μουσικού ιδιώματος της noise αλλά και από τη γενεαλογία του κοινωνικού θορύβου. Όπου ως θόρυβος ορίζεται καθετί μη καταχωρισμένο, που δεν περνά το κατώφλι

λογίζεται

κόπου του χορού, ανακαλύπτουν τη χαρά της διάλυσης, σχετίζονται και αγαπιούνται μέσα από τη συνακρόαση, τη σύγκρουση και τον σαματά. Αποκρύπτουν τα ίχνη τους, βαδίζοντας στα βήματα των πολλών που έχουν περάσει από το ίδιο μέρος κι εκείνων που δεν έχουν ακόμα υπάρξει. Αποτίουν φόρο τιμής στην ιστορία του μουσικού και κοινωνικού θορύβου, στις δύσαρθρες και ανηχοϊκές φωνές. Κουράζονται μαζί, διαλύονται μαζί και αράζουν άσκοπα μαζί. Βυθισμένες σε έναν συχνοτικό βυθό φυσικών και ιστορικών υποήχων, χορεύουν στο τέμπο μιας συλλογικής ταχυκαρδίας.

L i FO 23.05.24 11

ΚΟΝΤΡΑ ΤΕΝΟΡΟΣ ΚΑΙ BREAKDANCER ΕΤΟΙΜΑΖΕΤΑΙ ΓΙΑ

«O πρώτος σούπερ σταρ της όπερας που κέρδισε την Gen Z» / «O τραγουδιστής με την όψη μοντέλου και τη φωνή αγγέλου» / «Οι μαγικές του παραστάσεις είναι ο λόγος που χιλιάδες νέοι ανακαλύπτουν την μπαρόκ μουσική» / «Είχατε φανταστεί ποτέ ότι θα ακούγατε Χέντελ, χορεύοντας breakdance;» / «Από την όπερα στο breakdancing και πάλι πίσω: ο Ορλίνσκι συνδέει δύο εντελώς διαφορετικούς κόσμους». Εκατοντάδες δημοσιεύματα, απίθανοι τίτλοι, εντυπωσιακές φωτογραφίες, ακόμα πιο θαυμαστά φωνητικά προσόντα. Ένα πρόσωπο πίσω απ’ όλα: ο Γιάκουμπ Γιόζεφ Ορλίνσκι. Στα 33 του χρόνια ο Πολωνός πολυβραβευμένος κόντρα τενόρος μάλλον έχει βαρεθεί να εξηγεί πώς εμπνεύστηκε αρχικά και πώς καταφέρνει να συνδυάζει δύο τέχνες προερχόμενες από φαινομενικά διαφορετικούς κόσμους, την κλασική μουσική και το breakdance. «Η κλασική μουσική έχει αυστηρούς κανόνες όταν πρόκειται να την ερμηνεύσεις αλλά όχι όταν θέλεις να την ακούσεις και να την απολαύσεις», απαντά όταν του λένε ότι δεν ακολουθεί κανέναν κανόνα. Αλλά, προφανώς, περισσότερα θα δούμε, θα ακούσουμε και θα καταλάβουμε στις 16 Ιουλίου που τον περιμένουμε στο Ηρώδειο. Στη σκηνή θα βρίσκονται οι εξωστρεφείς και ακτιβιστές Il Pomo d’Oro, ένα καταξιωμένο σύνολο που ιδρύθηκε το 2012 από φημισμένους δεξιοτέχνες στον τομέα της ιστορικής μουσικής ερμηνείας. Μαζί με τον Ορλίνσκι αποθεώνονται σε sold-out ρεσιτάλ σε όλο τον κόσμο, μυώντας μια νέα γενιά ακροατών στην παλαιά μουσική. Γεννημένος στη Βαρσοβία, καλοσπουδασμένος (έχει φοιτήσει από το Μουσικό Πανεπιστήμιο «Φρεντερίκ Σοπέν» μέχρι το Juilliard School), ανήσυχος από μικρός και δοκιμασμένος ήδη σε κορυφαίες σκηνές του πλανήτη (Κόβεντ Γκάρντεν, Μετροπόλιταν, Όπερα του Σαν Φρανσίσκο), ο Ορλίνσκι με την «πιο απόκοσμα όμορφη φωνή στον πλανήτη» θυμάται πως όλη αυτή η ακατανόητη για μας σύνδεση του μπαρόκ με το breakdance υπήρξε μια πολύ δυνατή εσωτερική του ανάγκη. «Από μικρός, όταν άκουγα αυτές τις μουσικές, κάτι με δονούσε, ήθελα να εκραγώ, να χορέψω», λέει. «Συχνά, στις προπονήσεις που έκανα με την ομάδα του breakdance τούς έβαζα κλασική ορχηστρική μουσική και τους προσκαλούσα να εξερευνήσουμε το αν πραγματικά η μουσική υπαγορεύει την κίνηση. Μπορεί να μην οδηγεί τα βήματά μας με τον τρόπο της σκληροπυρηνικής ραπ ή της house, αλλά το κάνει». Αν θέλετε να πάρετε μια ιδέα, υπάρχουν στο YouTube διάφορες μαγνητοσκοπημένες ερμηνείες του Ορλίνσκι, μεταξύ των οποίων και αυτή στην άρια Vedro con mio diletto του Βιβάλντι (Αix-en-Provence, 2017) που αριθμεί πάνω από 11.000.000 προβολές. Η παράσταση της Αθήνας έχει τίτλο Beyond (τον ομώνυμο δίσκο του οι «Times» τον συμπεριέλαβαν στους κορυφαίους του 2023) και περιλαμβάνει συνθέσεις του πρώιμου μπαρόκ, πολλές από τις οποίες σπανίως ακούγονται. Προειδοποιούμε ότι θα είναι μία από τις πιο αντισυμβατικές βραδιές του φετινού προγράμματος – για να μην πει κανείς ότι δεν ήξερε! Ο ΠΟΛΩΝΟΣ ΠΟΛΥΒΡΑΒΕΥΜΕΝΟΣ

ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΙΟ ΑΝΤΙΣΥΜΒΑΤΙΚΕΣ ΒΡΑΔΙΕΣ ΤΟΥ ΦΕΤΙΝΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΤΗ ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ ΓΙΑΚΟΥΜΠ ΓΙΟΖΕΦ ΟΡΛΙΝΣΚΙ: ΣΤΑΡ ΤΗΣ ΟΠΕΡΑΣ ΠΟΥ 12 L i FO 23.05.24

ΣΤΟ ΗΡΩΔΕΙΟ. ΑΠΟ

ΟΡΛΙΝΣΚΙ: O ΠΡΩΤΟΣ ΣΟΥΠΕΡ ΠΟΥ ΚΕΡΔΙΣΕ ΤΗΝ GEN Z

Józef Orliński - Il Pomo d’Oro «Beyond» Ωδείο Ηρώδου Αττικού 16/7, 21:00 ΦΩΤΟ: HONORATA KARAPUDA L i FO 23.05.24 13

Jakub

ΜΗΔΕΙΑ

ΣΤΟΟΥΝ ΣΤΟ ΠΑΛΛΑΣ ΦΩΤΟ: DIM BALSEM 14 L i FO 23.05.24

Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ

ΤΟΥ ΣΑΪΜΟΝ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΟ ΠΑΡΙΔΗ

ΤΟ ΑΔΙΕΞΟΔΟ ΜΙΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΠΟΥ, ΕΧΟΝΤΑΣ ΧΑΣΕΙ ΤΑ ΠΑΝΤΑ, ΕΚΔΙΚΕΙΤΑΙ ΤΟΝ ΠΡΩΗΝ ΑΝΤΡΑ ΤΗΣ, ΣΚΟΤΩΝΟΝΤΑΣ Ο,ΤΙ ΕΧΕΙ ΠΙΟ ΑΚΡΙΒΟ ΣΤΗ ΖΩΗ, ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ. ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΥΡΙΠΙΔΗ ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΚΑΝΣΑΣ ΤΩΝ ΗΠΑ, Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΗΔΕΙΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΚΟΜΜΑΤΙ ΚΑΘΕ

ΕΠΟΧΗΣ.

L i FO 23.05.24 15

ΔΕΗ

ΜΕΓΑΛΟΣ

Η ΔΕΗ, ως Μεγάλος Χορηγός, στηρίζει υπερήφανα το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου 2024, το οποίο επιστρέφει δυναμικά από 1η Ιουνίου και θα διαρκέσει έως τις 24 Αυγούστου. Η φετινή διοργάνωση, με 93 παραγωγές σε 85 ημέρες, φιλοξενεί περίπου 2.500 καλλιτέχνες και δημιουργούς απ’ όλο τον κόσμο, προσφέροντας ένα πολυσυλλεκτικό πρόγραμμα που προάγει τον πολιτισμό και τη δημιουργικότητα. Η ΔΕΗ, αναγνωρίζοντας την τεράστια σημασία του πολιτισμού στη διαμόρφωση ενός καλύτερου αύριο, στηρίζει ενεργά το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, το οποίο αποτελεί έναν από τους κορυφαίους θεσμούς της χώρας για την ελληνική πολιτιστική ζωή. Μέσα από αυτήν τη συνεργασία η ΔΕΗ ενισχύει τον πολιτιστικό πλούτο και τη διαπολιτισμική ανταλλαγή, προωθώντας παράλληλα την καλλιτεχνική ποικιλομορφία. Το πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου για το 2024 είναι εξαιρετικά πλούσιο και ποικιλόμορφο, καθώς περιλαμβάνει θεατρικές και μουσικές παραστάσεις, συναυλίες, παραστάσεις χορού, περφόρμανς, προβολές, συζητήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, εκδόσεις, πάρτι και δράσεις με ελεύθερη είσοδο. Επιπλέον, περιλαμβάνει τιμητικά αφιερώματα, νέες συνεργασίες και ειδικές πλατφόρμες για επαγγελματίες του πολιτιστικού χώρου. Το Φεστιβάλ καταφέρνει να συνδυάσει την παράδοση με την πρωτοπορία, παρουσιάζοντας διεθνώς καταξιωμένους καλλιτέχνες αλλά και νέα ταλέντα που βρίσκονται στην αιχμή της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας. Οι παραστάσεις του Φεστιβάλ φέτος εστιάζουν στις προκλήσεις της συμβίωσης στις σύγχρονες κοινωνίες. Θέματα όπως η δημοκρατία, η δικαιοσύνη, η συμπερίληψη και η συμμετοχή στα κοινά βρίσκονται στο επίκεντρο των καλλιτεχνικών δρώμενων. Το νήμα αυτό διατρέχει όλο το πρόγραμμα του Φεστιβάλ, από την Πειραιώς 260 μέχρι το Ηρώδειο και τα αρχαία θέατρα της Επιδαύρου, προβάλλοντας την καλλιτεχνική δημιουργία ως μέσο κοινωνικής ευαισθητοποίησης και αλλαγής. Η ΔΕΗ, ως αναπόσπαστο κομμάτι του κοινωνικού και οικονομικού ιστού της χώρας, υποστηρίζει όλους και όλα όσα μας οδηγούν σε ένα μέλλον γεμάτο πολιτισμό. Μέσα από τη στήριξη στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου 2024 η ΔΕΗ επενδύει σε έναν θεσμό που αναδεικνύει τον πολιτισμό ως θεμελιώδη παράγοντα προόδου και ευημερίας, επιβεβαιώνοντας παράλληλα τη δέσμευσή της να συμβάλει ενεργά στη δημιουργία ενός καλύτερου αύριο, όπου ο πολιτισμός διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο.

ΧΟΡΗΓΟΣ

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ L i FO 23.05.24 17

ΤΟΥ 20 24

Η ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΗ

ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ 18 L i FO 23.05.24

ΦΩΤΟ:

Το Φεστιβάλ τιμά την επέτειο των πενήντα χρόνων από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, προσκαλώντας τον κορυφαίο Διονύση Σαββόπουλο να δημιουργήσει μια μουσική γιορτή/ αφιέρωμα με τραγούδια συνδεδεμένα με τη Μεταπολίτευση, την κατάκτηση δημοκρατικών δικαιωμάτων, την ελευθερία, την ψυχαγωγία, την καθημερινότητα, την ελπίδα. Ο ίδιος γράφει ένα σημείωμα στη LiFO, δίνοντάς μας μια πρώτη γεύση για όσα θα δούμε τις δυο βραδιές του Ιουλίου στο Ηρώδειο: «Σε αυτές τις συναυλίες δεν παρουσιάζω μόνο δικά μου κομμάτια της Μεταπολίτευσης αλλά και άλλων ομοτέχνων, με τη βοήθεια συναδέλφων τραγουδιστών που τους έχω καλέσει για να πούμε χαρακτηριστικά τραγούδια από εκείνη την εποχή και απ’ όλα τα είδη: λαϊκά, ελαφρολαϊκά, πολιτικά, μπαλαντοειδή κ.ά. Ας πούμε, το “Δρόμοι παλιοί” του Μανόλη Αναγνωστάκη, που μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης, είναι καταπληκτικό τραγούδι, διότι ενώ η Μεταπολίτευση ήθελε κατάμεστα γήπεδα με ηρωικά τραγούδια, αυτό είναι ένα τραγούδι μοναξιάς, κόπωσης και αξιοπρέπειας. Είναι σαν ψίθυρος, λέει πολλά για τη βαθύτερη ευαισθησία του Μίκη Θεοδωράκη. Βάζω και το τραγούδι του Γρηγόρη Μπιθικώτση “Ένα όμορφο αμάξι με δυο άλογα”, κυρίαρχο ελαφρολαϊκό σουξέ του ’75. Διαλέγω, επίσης, το τραγούδι του Μάνου Λοΐζου “Στην Αθήνα μες στο κέντρο”, ένα ωραίο τραγούδι με τον Γιώργο Νταλάρα που γράφτηκε για τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ το 1974. ΄Η το τραγούδι που γράψανε ο Γκάτσος και ο Χατζιδάκις “Κοίτα με στα μάτια”. Με συγκινεί εκεί που λέει Πώς να το ξεχάσω κείνο το παιδί Στο περιβολάκι του Αϊ-Νικόλα Έπινε τον ήλιο σαν χλωρό κλαρί Πριν τον θυμηθούν τα πολυβόλα. Ο Αϊ-Νικόλας είναι στην Ασκληπιού. Το περιβολάκι του προφανώς είναι τα Εξάρχεια. Εκεί ήταν το παιδί πριν το θυμηθούν τα πολυβόλα. Σπάνιο τραγούδι. Η Γαλάνη το ’λεγε και η Γαλάνη θα το πει. Κάπως έτσι πάει όλη η συναυλία». ΔΙΟΝΥΣΗ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΥ Διονύσης Σαββόπουλος «Η δική μας Μεταπολίτευση» Ωδείο Ηρώδου Αττικού 8-9/7, 21:00 L i FO 23.05.24 19

ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΤΟ 20 L i FO 23.05.24

ANGELA (A STRANGE LOOP)

SUSANNE KENNEDY & MARKUS SELG

Kennedy & Markus Selg

ΠΕΝΤΕ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ ΣΤΗΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 260 ΠΟΥ ΑΞΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΜΑΣ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

Μετά τις βραβευμένες Αυτόχειρες παρθένες, μια προσέγγιση του ομώνυμου μυθιστορήματος του Τζέφρι Ευγενίδη, που φιλοξενήθηκε στο Φεστιβάλ Αθηνών το 2019, η Γερμανίδα σκηνοθέτιδα Σουζάνε Κένεντι ανταποκρίνεται στη νέα ισορροπία δυνάμεων ανάμεσα σε σώματα, τεχνικά αντικείμενα και μηχανές με μια αισθητική που υπερβαίνει το ανθρώπινο και εξετάζει μια μετα-ανθρωπιστική υποκειμενικότητα. Στο έργο της ANGELA (a strange loop) επιχειρεί να απαντήσει σε ερωτήματα σχετικά με τη φύση της πραγματικότητας, τη συγκρότηση του εαυτού, τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος, βάζοντας κάτω από το μικροσκόπιο μια γυναίκα που πάσχει από μια ασθένεια, μελετώντας εξονυχιστικά κάθε στιγμή στη ζωή ενός ανθρώπου που μεσολαβεί μεταξύ γέννησης και θανάτου. Σε συνεργασία με τον εικαστικό Μάρκους Ζελγκ ερευνά σε ένα φουτουριστικό περιβάλλον τη δυναμική σχέση ανάμεσα στο ανθρώπινο σώμα, την τεχνολογία και την τέχνη στη μεταπανδημική εποχή. Στον αισθητηριακό θεατρικό κόσμο της Κένεντι οι χαρακτήρες είναι συχνά αρχέτυπα της παραδοξότητας των κόσμων που της αρέσει να εξερευνά και που εμφανίζονται μπροστά μας για να μεγεθύνουν συναισθήματα, κρυφά και πέραν όσων εμφανίζονται στην «κανονική» ζωή. Στο έργο θα γνωρίσουμε την Άντζελα, μια διάσημη influencer του YouTube, της οποίας η ζωή καταγράφεται σχολαστικά από τη στιγμή της γέννησής της μέχρι τον θάνατό της. Μαζί με τους πιο στενούς συγγενείς της διασχίζει ένα παλίμψηστο καθημερινών εμπειριών: τις δοκιμασίες της ασθένειας από την οποία πάσχει και εξαπλώνεται μέσα της και τους θριάμβους της ανάκαμψης, την ευδαιμονική σφαίρα της εγρήγορσης και την αιθέρια απόδραση του ύπνου, το θαύμα της γέννησης και την αναπόφευκτη αγκαλιά του γήρατος και της θνητότητας. Ο χώρος στον οποίο βρίσκεται μετατοπίζεται διαρκώς μεταξύ πραγματικού και εικονικού. Η πολυμεσική προσέγγιση των δημιουργών ξεπερνά για άλλη μια φορά τα παραδοσιακά όρια του θεάτρου, βυθίζοντας την ηρωίδα σε μια δαιδαλώδη, διαρκώς μεταβαλλόμενη διαδρομή, ενώ εμείς γινόμαστε μάρτυρες όλων όσα συμβαίνουν στο ανήσυχο μυαλό της. Ό,τι ονειρεύεται, ακούει και σκέφτεται εκδηλώνεται στον χώρο, ό,τι συμβαίνει στον κόσμο αντανακλάται μέσα της. Πρόκειται για μια σκοτεινή ποιητική προσέγγιση των θεμελιωδών ερωτημάτων της ύπαρξης, της ταυτότητας και της συνειδητότητας μέσα από το πρίσμα της ασθένειας. Η Άντζελα και η ζωή της αποτελούν ένα συναρπαστικό κομμάτι μιας έρευνας για τη φύση της ταυτότητας και της συνείδησης. Η ύπαρξή της μπορεί να είναι απλώς ένας περίπλοκος ιστός από αμέτρητες εμπειρίες, μερικές από τις οποίες δεν τις συνάντησε ποτέ η ίδια, ενώ παραμένει παγιδευμένη σε έναν περίπλοκο βρόγχο. Με αναφορές στην επιστημονική φαντασία μεταφερόμαστε από το απτό στο υπερφυσικό, περιφερόμαστε απρόσκοπτα ανάμεσα σε κόσμους που γεμίζουν με μυριάδες στρώματα νοήματος. Σε αυτό το καλειδοσκόπιο της ύπαρξης τα όνειρα μπλέκονται με την πραγματικότητα και μέσα από τη σαγηνευτική πρόκληση της αντίληψής μας περί του τι είναι πραγματικό βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την αντίστροφη όψη ενός μετα-κόσμου στον οποίο γίνεται όλο και πιο δύσκολο να ξεχωρίσουμε το πραγματικό από το εικονικό. Είναι ίσως η στιγμή να αναλογιστούμε την πολυπλοκότητα της ζωής μας την εποχή του διαδικτύου.

«ANGELA

Πειραιώς 260 (Η) 4-5/7, 21:00 ΔΕΙΣ L i FO 23.05.24 21

Susanne

(a strange loop)»

GUY CASSIERS

Guy Cassiers «Η

Claudel

Πειραιώς 260 (Η) 21/6/, 25-26/6, 21:00 & 22-24/6, 20:00

GUY CASSIERS

ΓΙΑΤΙ ΝΑ

ξεριζωμός, το τραύμα, η συμφιλίωση, η συντροφικότητα, η αγάπη αλλά και η ζωτική ανάγκη των ανθρώπων για σύνδεση και επικοινωνία είναι τα θέματα που πραγματεύεται ο συγγραφέας Φιλίπ Κλοντέλ στη νουβέλα του Η αγαπημένη του κυρίου Λιν. Ο κύριος Λιν, κρατώντας στην αγκαλιά του τη μικρή εγγονή του, μόνη επιζήσασα της οικογένειάς του, εγκαταλείπει το κατεστραμμένο από τον πόλεμο χωριό του και φτάνει στην Ευρώπη πρόσφυγας. Εκεί, χωρίς να γνωρίζει τίποτα για τη νέα χώρα και χωρίς να αντιλαμβάνεται τη γλώσσα, αφήνει τη μοίρα του στα χέρια των αρμόδιων αρχών που τον περιθάλπουν. Εκεί θα γνωρίσει και έναν άνδρα που δεν μιλά τη γλώσσα του, ωστόσο μαζί θα καλλιεργήσουν μια δυνατή φιλία μέσα από εξομολογήσεις, τον σεβασμό προς τον εκφρασμένο ή τον σιωπηλό πόνο, τη συμπόνια και τη φροντίδα. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ένας εξέχων Ευρωπαίος σκηνοθέτης, ο Γκι Κασίερς, που αντιμετωπίζει τη νουβέλα ως μονόλογο. Ερμηνεύει ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης. Ο Κασίερς συγκαταλέγεται στους κορυφαίους του ευρωπαϊκού θεάτρου. Πρόκειται για έναν «θεατροποιό» που χρησιμοποιεί την αφήγηση ως θεραπεία για το τραύμα. Με τη δύναμη της φαντασίας και της απεικόνισης ο ήρωάς του, που έχει φτάσει στην Ευρώπη με τα ελάχιστα που του έχουν απομείνει, καταχωρίζεται στο μυαλό μας ως αυτός που μιλάει για τις ανθρώπινες πραγματικότητες απανταχού της ηπείρου. Όλα ακούγονται αληθινά σε αυτή την απλή, κοινή ιστορία που ένας πολιτικοποιημένος σκηνοθέτης χρησιμοποιεί ως μεταφορά για ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Εκατομμύρια πρόσφυγες παλεύουν να φτάσουν στην Ευρώπη, αγωνίζονται ενάντια στο αδιανόητο των πολέμων και των καταστροφών. Η σιωπή του κυρίου Λιν θα μπορούσε να είναι μια καταγγελία. Πώς μπορούμε να αποδεχτούμε σιωπηλά το ότι οι άνθρωποι πεθαίνουν για να ξεφύγουν από τον πόλεμο και την καταπίεση; Ο Κασίερς, μάγος της λεπτότητας της αφήγησης, είναι σπουδαίος στο να ζωντανεύει απαράμιλλα τα λογοτεχνικά πορτρέτα των ηρώων του. Σπούδασε εικαστικές τέχνες στη Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών της Αμβέρσας και επικεντρώθηκε στη δημιουργία μιας δραματικής γλώσσας με ισχυρή οπτική και αισθητηριακή ταυτότητα. Η προσαρμογή και η σκηνοθεσία λογοτεχνικών κειμένων τού επέτρεψαν να καταπιαστεί με μια γλώσσα που είναι συχνά πολιτικά φορτισμένη και περιγράφει έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο που στην αρχή μπορεί να φαίνεται ακατανόητος. Με τη χρήση της τεχνολογίας «βυθίζει» το κοινό σε όσα έχουν να πουν οι συγγραφείς με τους οποίους καταπιάνεται, εξερευνώντας ταυτόχρονα την Ιστορία της Ευρώπης, εστιάζοντας όμως πάντα, πρώτα και κύρια, στην ανθρώπινη διάσταση των αφηγήσεων. Από την πρώτη του δουλειά στο θέατρο RO του Ρότερνταμ, Άγγελοι στην Αμερική, και το Κάτω από το Γαλατόδασος του Ντίλαν Τόμας, προχώρησε, ανακαλύπτοντας τα πολυμέσα, στην πολυετή του εργασία για τον Κύκλο Προυστ, το Χιροσίμα, αγάπη μου της Μαργκερίτ Ντιράς και την Άννα Καρένινα του Τολστόι, ανάμεσα σε άλλα. Ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Toneelhuis σκηνοθέτησε τον Ευγένιο Ονέγκιν του Πούσκιν και το Μεφίστο του Κλάους Μαν, ξεκινώντας να ερευνά τη σχέση τέχνης, πολιτικής και εξουσίας, ενώ σε επόμενα έργα του έκανε αναφορές στις ελληνικές τραγωδίες, ειδικά σε αυτές που έχουν ως θέμα τον Τρωικό Πόλεμο. Αυτήν τη φορά, με το μοναδικό καλλιτεχνικό του ιδίωμα και το πάθος του να αναφέρεται σε μοναχικές και συχνά απομονωμένες κοινωνικές φιγούρες, ρίχνει το βλέμμα του σε έναν πρόσφυγα για να μιλήσει για το μέλλον.

αγαπημένη

του κυρίου Λιν» του Philippe

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΡΚΟΥΛΑΚΗΣ

22 L i FO 23.05.24

KORNÉL MUNDRUCZÓ

«Parallax» Πειραιώς 260 (Δ)

Το 2015, ο Ούγγρος σκηνοθέτης Κορνέλ Μούντρουτσο παρουσίασε στο κέντρο της Αθήνας το Frankenstein-Project, βρίσκοντας σε έναν περιθωριακό έφηβο τον ιδανικό πρωταγωνιστή για να μιλήσει μέσα από ένα οικογενειακό δράμα για το κοινωνικά προδιαγεγραμμένο ξέσπασμα της βίας όταν κυριαρχεί ο ρατσισμός απέναντι στη διαφορετικότητα. Ο σκηνοθέτης της ταινίας Λευκός Θεός, που χαρακτηρίστηκε «υπερρεαλιστικό αριστούργημα», παρουσίασε την καθηλωτική παράσταση Απομίμηση ζωής το 2018 στο Φεστιβάλ Αθηνών, μια σκηνική ελεγεία για τη βία με αφορμή μια σειρά από άγριες επιθέσεις Ούγγρων νεοναζί σε Ρομά και την έξωση μιας γυναίκας από το διαμέρισμά της σε μια φτωχική κακόφημη συνοικία· με βάση αυτόν τον καμβά ιστοριών θέτει ερωτήματα σχετικά με το αν μπορούμε να ορίσουμε τη μοίρα μας ή αν αυτή είναι προδιαγεγραμμένη. Το 2021 επανήλθε με το TR Warsawa για να παρουσιάσει τα Κομμάτια μιας γυναίκας, ένα οικογενειακό δράμα που προκύπτει από την τραυματική ιστορία μιας γυναίκας η οποία χάνει το μωρό της στη γέννα. Ο γεννημένος το 1975 Μούντρουτσο είναι ιδρυτής του ανεξάρτητου ουγγρικού θιάσου Proton Theatre. Με το μοναδικό νατουραλιστικό και ποιητικό του ύφος, καταπιάνεται με κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα αιχμής. Στον πυρήνα του έργου του βρίσκονται οι απάνθρωπες συμπεριφορές, η διαρκώς ρευστή κατάσταση στην Ανατολική Ευρώπη, που σχετίζεται με την άνοδο της ακροδεξιάς, το ζήτημα της προέλευσης του νεο-ναζισμού. Με χιούμορ υποδόριο και καυστικό φέρνει μπροστά μας σκληρές εικόνες, συχνά στα όρια του γκροτέσκου, ταυτόχρονα όμως γεμάτες αισθησιασμό και λυρισμό. Επανέρχεται στο Φεστιβάλ Αθηνών με την ομάδα του για να παρουσιάσει το έργο Parallax – ο όρος περιγράφει την αλλαγή θέσης δύο στατικών σημείων, που οφείλεται στην κίνηση του παρατηρητή, όταν τα μάτια ή το κεφάλι του μετατοπίζονται. Αλληγορικά, το έργο του Μούντρουτσο αφορά την οπτική γωνία υπό την οποία τα υποκείμενα-πρωταγωνιστές διαβάζουν μια ιστορία ή μια συνθήκη. Το σκηνικό είναι ένα μικρό διαμέρισμα στη Βουδαπέστη, όπου εκτυλίσσεται η οικογενειακή ιστορία που θα παρακολουθήσουμε. Ενώ αναπτύσσεται μια επική αναδρομή σε τρεις γενιές, ο δημιουργός και η ομάδα του έχουν σχεδιάσει μια βαθιά συγκινητική εικόνα σύνδεσης μεταξύ του εβραϊσμού της Ανατολικής Ευρώπης και της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, η οποία υφίσταται αμέτρητους περιορισμούς στην Ουγγαρία. Η γιαγιά της οικογένειας αρνείται να δεχτεί ένα μετάλλιο τιμής ως επιζώσα του Ολοκαυτώματος, που έχει μάθει να κρύβει την εβραϊκή της ταυτότητα. Σημαντικό να πούμε πως επί γερμανικής κατοχής και μέχρι το τέλος του πολέμου θανατώθηκαν 450.000-606.000 Ούγγροι Εβραίοι, εκτοπισμένοι στο Άουσβιτς.

14-15/7, 21:00 ΝΑ ΤΟ ΔΕΙΣ Η κόρη της, που μετακόμισε στο Βερολίνο τη δεκαετία του ’90, χρειάζεται μια απόδειξη της εβραϊκής της ταυτότητας για να εξασφαλίσει ένα καλύτερο σχολείο για τον γιο της. Ο ίδιος, μεγαλώνοντας, θα θελήσει να αποτινάξει κάθε ταυτότητα – δεν θέλει να ανήκει οπουδήποτε αλλού πέρα από την γκέι κοινότητα. Η ταυτότητα ως βαρίδι, ως διαβατήριο για την αποκατάσταση, ως πολιτική και κοινωνική στάση βασανίζει τρεις γενιές. Όλοι έχουν τα ίδια ερωτήματα: μπορούμε να απελευθερωθούμε από τις κληρονομικές ταυτότητες; Πότε η ταυτότητα είναι προνόμιο, πότε βάρος; Όλα εξαρτώνται από την οπτική γωνία. Όλα αυτά τα στοιχεία τα συναντάμε σε μια κοινωνία κρίσης, όπου ο εθνικιστής πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν, ήδη στην εξουσία τα τελευταία 14 χρόνια, προωθεί μια συντηρητική-χριστιανική ατζέντα η οποία στρέφεται και κατά των δικαιωμάτων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Τα συναντάμε επίσης στο βίωμα της εβραϊκότητας και στη διαφορετική αντιμετώπισή του από γενιά σε γενιά με απρόοπτες συνδέσεις και αποσυνδέσεις, όταν η ταυτότητα γίνεται εφαλτήριο διεκδίκησης μιας καλύτερης ζωής.

Kornél Mundruczó Proton Theatre

L i FO 23.05.24 23

PARALLAX

LOOKING FOR A MISSING EMPLOYEE

RABIH MROUÉ

Rabih Mroué

ΓΙΑΤΙ ΝΑ

1996, στη Βηρυτό, εντελώς ξαφνικά, εξαφανίζεται ένας υπάλληλος του υπουργείου Οικονομικών. Δεν είναι υψηλόβαθμος, δεν κατέχει εξουσία. Η εξαφάνισή του συμπίπτει με την απώλεια ενός μεγάλου χρηματικού ποσού και γεννά πολλά ερωτηματικά. Στην προσπάθειά της να μάθει πού βρίσκεται, η σύζυγος του υπαλλήλου συλλαμβάνεται. Η πράξη αυτή αυτομάτως καταργεί το δικαίωμά της να μάθει από ποιους κρατείται. Η εξαφάνισή του είναι μια τραγωδία για την οικογένειά του, για τους γονείς του και μια πράξη που δείχνει έλλειψη σεβασμού προς κάθε πολίτη. Αυτή είναι μια αληθινή ιστορία. Θα μπορούσε να είναι και μια λογοτεχνική ιστορία βγαλμένη από τον Κάφκα, ένας υπάλληλος σαν τον Γιόζεφ Κ. που απογυμνώνεται από τα δικαιώματά του. Πρόκειται για μια συνειδητή ειρωνική αναφορά στην άδικη επιβολή του νόμου στη Βηρυτό που εξαφανίζει έναν πολίτη, τον συνθλίβει και του στερεί κάθε δικαίωμα να δώσει εξηγήσεις ή να απολογηθεί; Είναι αλήθεια ή μυθοπλασία; Ο θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης και ηθοποιός Ραμπί Μρουέ συνδυάζει στη σκηνή την εννοιολογική πολυπλοκότητα και την πολιτική επικαιρότητα με τη χρήση τεχνολογίας για να παρουσιάσει μια αστυνομική υπόθεση με όλες τις προεκτάσεις της. Φωτίζοντας την άπιαστη φύση της προσωπικής και εθνικής μνήμης μάς παρασύρει σε μια αφήγηση που ξεθάβει τις μεταβλητές πραγματικότητες της καθημερινής ζωής στην πατρίδα του και τον ολοένα αυξανόμενο σκεπτικισμό γύρω από την πολιτική κατάσταση στη Μέση Ανατολή, δημιουργώντας ένα παζλ με γεγονότα που τίθενται προς εξέταση και συνδέονται μέσω ενός εύθραυστου ιστού. Ο Μρουέ φτιάχνει ένα ανησυχητικό ντοκιμαντέρ με βίντεο, κάμερες και αφήγηση, χρησιμοποιώντας στοιχεία μιας σκοτεινής έρευνας, ανασυνθέτοντας ιστορικά απομεινάρια, φέρνοντας στο φως τεκμήρια και σκιτσάροντας τις παράλληλες ιστορίες που οδηγούν βαθιά στον πυρήνα της πρακτικής της εξουσίας. Θα μπορέσουμε να εμπιστευτούμε τον Μρουέ και τον τρόπο που μας παρουσιάζει την ιστορία; Ο δημιουργός κλείνει το μάτι στο κοινό, κάνοντας μια αυτονόητη υπενθύμιση: την αλήθεια και το ψέμα τα χωρίζει μια πολύ λεπτή κλωστή που μπορεί να κοπεί ανά πάσα στιγμή.

«Looking for a missing employee / Ένας υπάλληλος αγνοείται» Πειραιώς 260 (Δ) 17-18/6, 21:00

ΦΩΤΟ: HOUSSAM MCHAIEMCH Μέσα από ένα περίπλοκο χρονοδιάγραμμα ρίχνει φως στην ανικανότητα πολλών πολιτικών συστημάτων και στη συγκάλυψη ενός πιθανού μπερδεμένου πολιτικού σκανδάλου. Η αλήθεια είναι κάτι που ανατρέπεται διαρκώς, αλλά ποια είναι η αλήθεια; Τα άρθρα που παρατίθενται και η προβολή της υπόθεσης στον Τύπο ελάχιστα αντανακλούν τις μηχανορραφίες που συμβαίνουν στο παρασκήνιο. Μοναδικοί κερδισμένοι αυτής της συσκότισης, των αντικρουόμενων πληροφοριών και των ρεπορτάζ, οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι. Ο σκοτεινός κόσμος που δημιουργεί αιωρείται μεταξύ της κυβέρνησης και των μέσων ενημέρωσης του Λιβάνου, ενώ φαίνεται πως μεσολαβούν πολιτικοοικονομικοί παράγοντες και εντείνονται οι υποψίες για σκάνδαλα και δολοφονίες που έχουν αποσιωπηθεί στη δαιδαλώδη γραφειοκρατία και την εκκωφαντική σιωπή. Σταδιακά αποκτάμε μια ιδέα για την προσωπικότητα του υπαλλήλου. Σε μια υπόθεση που μένει ανοιχτή σε ερμηνείες, υποθέσεις και συμπεράσματα, ο Μρουέ μας καθοδηγεί έτσι ώστε να αντιληφθούμε πόσο χειραγωγούμενες και αμφίσημες είναι οι πληροφορίες που φτάνουν σ’ εμάς, ούσες σε απόλυτη συμφωνία με τα κυβερνητικά συμφέροντα. Η αλήθεια, η μοίρα και η ανθρώπινη φύση, η εμπιστοσύνη σε θεσμούς, οι όψεις μιας ιστορίας, ηχούν ως προειδοποιητικό καμπανάκι σε έναν κόσμο όπου ένας πολίτης, ακόμα και αναίτια ή με βάση μόνο υποψίες, μπορεί να εξαφανιστεί, να δολοφονηθεί και να μείνει μέχρι τέλους αδικαίωτος. 24 L i FO 23.05.24

RABIH MROUÉ

FORCED ENTERTAINMENT

ΝΑ ΤΟ ΔΕΙΣ Forced Entertainment «Signal to Noise» Πειραιώς 260 (Δ) 26-27/6 21:00

Πρόκειται για ένα εξαιρετικό ρεκόρ: έξι καλλιτέχνες διατηρούν μια μοναδική συνεργασία και δημιουργούν έργα μαζί για πάνω από σαράντα χρόνια. Μέσα σε τέσσερις δεκαετίες έχουν κάνει ένα μοναδικό ταξίδι. Με έδρα το Σέφιλντ και το Λονδίνο, οι Forced Entertainment έρχονται στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου με τη νέα τους δουλειά, το Signal to Noise Όπως όλες οι παραγωγές τους, η παράσταση είναι ένας ισχυρός συνδυασμός μαγείας και αποδόμησης που ξεκινά από μια απλή ιδέα η οποία ξεδιπλώνεται για να δώσει χώρο στις σκέψεις, στο γέλιο και στους προβληματισμούς των θεατών. Οι έξι ερμηνευτές δημιουργούν στη σκηνή έναν παράξενο και συναρπαστικό κόσμο, όπου το ερώτημα τι είναι ανθρώπινο και τι όχι, τι είναι πραγματική ζωή και τι απλώς προσποίηση κυριαρχεί, ενώ το αισιόδοξο θέαμα διαλύεται σιγά σιγά και δημιουργεί μια παραληρηματική νυχτερινή αναταραχή γεμάτη χορούς, πρόβες, διαπληκτισμούς, αλλαγές σκηνικών και απρόσμενες ανακοινώσεις. Οι φωνές της τεχνητής νοημοσύνης επιστρατεύονται για να εκτελέσουν το κείμενο – στις εξωπραγματικές φλυαρίες και στις κουβέντες τους αναμειγνύονται εσωτερικοί μονόλογοι, ημιτελή αστεία και εκτός θέματος συνεντεύξεις. Όλα ακούγονται σωστά, λιγότερο ή περισσότερο ανθρώπινα, λιγότερο ή περισσότερο αληθινά. Τι θα μπορούσε να πάει στραβά; Οι Forced Entertainment, που έχουν κάνει την ενέργεια και την εφευρετικότητα σήμα κατατεθέν τους, δημιουργούν στη σκηνή ένα έργο παιχνιδιάρικο και ανησυχητικό, κωμικό και θανάσιμα σοβαρό, καθώς περιηγούνται σε έναν κόσμο περιορισμών, παγίδων, συνηθισμένων συμπεριφορών και γλωσσικών μοτίβων με επαναλαμβανόμενη μουσική και σωματική δράση ως παραληρηματικό τρόπο διαφυγής. Αυτή είναι η παρτιτούρα που οργανώνει ο

αναμειγνύοντας τα πάντα, από κινηματογραφικές ατμόσφαιρες μέχρι θόρυβο, ξυλόφωνα και κλασικά έγχορδα, beats, τρομπέτες, grunge κιθάρες και κελαηδίσματα πουλιών. Οι ερμηνευτές είναι η καρδιά του έργου και ενώ χορεύουν συναντιούνται τυχαία, περιπλανιούνται μεθυσμένοι και ζουν στιγμές σύγχυσης, κοινής χαράς, ακινησίας και παραληρήματος, επανεφευρίσκουν και πειραματίζονται με μια θεατρική γλώσσα που παρασύρει το κοινό σε μια συναρπαστική συνάντηση μαζί τους. Είναι μια πρόσκληση να αναστοχαστούμε πάνω στην κοινή μας σύγχρονη εμπειρία που αναπτύσσεται μέσα από την αυστηρή και διαισθητική διαδικασία συνεργασίας της ομάδας. SIGNAL TO NOISE Ο ιδρυτής της ομάδας Tim Etchells, εικαστικός και σκηνοθέτης, υποστηρίζει ότι τα έργα που κάνουν δεν μπορούν να θεωρηθούν απλώς ψυχαγωγικά. «Επιχειρούμε να απευθυνθούμε στους θεατές σαν να ρωτάμε ποιοι είναι και ποιοι κάθονται μαζί τους, σαν να αναρωτιόμαστε όχι για την αφήγηση ενός δράματος αλλά για την πραγματικά παρούσα κατάσταση και τη δυναμική του θεάτρου», λέει. Η μακροχρόνια δημιουργική εργασία της ομάδας τούς έχει οδηγήσει, μέσω της καλλιτεχνικής τους προσέγγισης, σε έναν πολιτικό τρόπο σκέψης για το πώς να κάνεις τέχνη και πώς να ζεις και να εργάζεσαι με άλλους. Παρακολουθώντας στη σκηνή άτομα αποξενωμένα, στο μεταίχμιο μεταξύ φυσικού και τεχνητού, αιχμάλωτα φράσεων ηλεκτρονικών υπολογιστών που τις αναπαράγουν χωρίς συναίσθημα, σαν απρόσωπες κοινωνικές συμβάσεις, η δουλειά των Forced Entertainment, Signal to Noise, μας οδηγεί στο μυστήριο και στην αξία της γλώσσας που μπορεί να πυροδοτήσει σκέψεις, ερωτήσεις, ιστορίες και ιδέες στον θεατή. «Είναι σημαντικό για μένα τα έργα να είναι σύνθετα, πλουραλιστικά, και το ότι διαφορετικοί άνθρωποι θα βρουν διαφορετικά νοήματα σε αυτά», λέει ο Tim Etchells. L i FO 23.05.24 25

Etchells,

Ο ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ ΠΟΛΩΝΟΣ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ ΑΝΟΙΓΕΙ ΤΟ ΦΕΤΙΝΟ ΞΕΝΟ ΡΕΠΕΡΤΟΡΙΟ ΤΗΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 260 ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΙΖΑΜΠΕΘ ΚΟΣΤΕΛΟ, ΤΗΝ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΗΡΩΙΔΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ Η ΠΕΝΑ ΤΟΥ ΝΟΜΠΕΛΙΣΤΑ J.M. COETZEE, ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΑΡΠΑΣΤΙΚΗ ΝΕΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ «ΕΠΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΕΝΤΕ ΠΑΡΑΒΟΛΕΣ». ΑΠΟ ΤΗ ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ ΚΡΙΣΤΟΦ ΒΑΡΛΙΚΟΦΣΚΙ

26 L i FO 23.05.24

ΦΩΤΟ: MAGDA HUECKEL

ΒΑΡΛΙΚΟΦΣΚΙ :«ΔΙΑΛΕΞΑ υνάντησα πρώτη φορά την Ελίζαμπεθ Κοστέλο τον Ιούνιο του 2011. Δεν θα ξεχάσω ποτέ πόσο με είχε ταράξει η «διάλεξή» της στη σκηνή της Στέγης. Μου είχε φανεί τότε αδιανόητα τολμηρό να συγκρίνει κανείς το Ολοκαύτωμα των Εβραίων με το «ολοκαύτωμα των ζώων», τη μαζική σφαγή τους από τη βιομηχανία του κρέατος. «Όταν βλέπετε τα τρένα να περνούν, με τα βαγόνια φορτωμένα ζωντανά, κι εσείς αδιαφορείτε, ενώ γνωρίζετε ότι πηγαίνουν να συναντήσουν τον πιο φριχτό θάνατο, σε τι διαφέρετε από τους Γερμανούς που έβλεπαν τα τρένα να μεταφέρουν Εβραίους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και υποκρίνονταν ότι δεν καταλαβαίνουν τίποτα;» μας ρωτούσε επιτακτικά, ακλόνητα πεπεισμένη για την αυταπόδεικτη ισχύ του συλλογισμού της. Η Ελίζαμπεθ Κοστέλο επιμένει, χρόνια τώρα, στον σκοπό της, προτού καν γίνει «μόδα» η ενασχόληση με τα δικαιώματα των ζώων. Στο δικό της ηθικό σύμπαν, η εξόντωσή των απροστάτευτων πλασμάτων με μοναδικό σκοπό τη στομαχική μας ευχαρίστηση δεν μαρτυρά απλώς την αθεράπευτη αλαζονεία και την εκτυφλωτική σκληρότητα του ανθρώπινου είδους αλλά μας καθιστά στυγνούς εγκληματίες δίχως άλλοθι. «Οποιοσδήποτε λέει ότι η ζωή των ζώων μετράει λιγότερο απ’ ό,τι η δική μας δεν έχει κρατήσει στα χέρια του ένα ζώο που μάχεται για τη ζωή του», υποστηρίζει. Η Ελίζαμπεθ Κοστέλο επιμένει, και δεν είναι εύκολο για τους γύρω της ν’ αντέξουν την κριτική της. «Μα ποια νομίζει ότι είναι;» αναρωτιούνται ενοχλημένοι. Ο ίδιος της ο γιος τη βλέπει, στην αρχή του μυθιστορήματος, σαν μια «γριά, κουρασμένη φώκια». Η Ελίζαμπεθ νιώθει σίγουρα κουρασμένη. Και αποπροσανατολισμένη... Δεν είναι μόνο τα χρόνια που πέρασαν, όμως –γεννήθηκε το 1928 στη Μελβούρνη της Αυστραλίας–, αυτό που την κάνει να δυσκολεύεται να βρει μια άνετη θέση ανάμεσα στους ανθρώπους. Είναι η αδιάσειστη αίσθηση ότι η σημερινή εποχή δεν αντέχει να αντικρίζει, αλλά ούτε και ενδιαφέρεται να ακούσει, ανθρώπους τόσο παθιασμένους, τόσο ευαίσθητους, τόσο διορατικούς όπως η Ελίζαμπεθ Κοστέλο. Γιατί εκείνη αγαπά τα βιβλία σε μια εποχή που οι άνθρωποι δεν διαβάζουν πια. Γιατί αρνείται την παντοδυναμία της λογικής σε μια εποχή όπου ο επιστημονικός λόγος βασιλεύει. Γιατί τα βάζει με τους πατριάρχες της φιλοσοφίας –τον Πλάτωνα, τον Ντεκάρτ, τον Καντ– κι αυτό δεν της το συγχωρούν οι πλαδαροί, συμβιβασμένοι ακαδημαϊκοί και συνάδελφοί της. Γιατί αρνείται να συρρικνώσει τα πιστεύω της σε κατανοητές, απλουστευτικές φόρμουλες προς τέρψιν των αδαών. Γιατί αγαπά την αμφισημία, την πολυσημία, την πολλαπλότητα, την ανεξάντλητη πολυπλοκότητα της ζωής, όπως αυτή κυλάει στις φλέβες της ποίησης. Γιατί έχει υπάρξει γυναίκα, άνδρας, γάτα και οτιδήποτε άλλο χρειάστηκε να κάνει ως συγγραφέας προκειμένου να μας βγάλει από τον εαυτό μας και να μας παρασύρει σε άλλες ζωές. Ο J. M. Coetzee επινόησε την Κοστέλο ως άλτερ έγκο και «προστάτιδά» του. Κάθε φορά που τον καλούσαν να δώσει μια διάλεξη, ο Νοτιοαφρικανός νομπελίστας (Νόμπελ Λογοτεχνίας, 2003), δυσφορώντας με την προοπτική να πρέπει να αναλύσει δημοσίως τη δουλειά του, επέλεγε –διαμέσου της Κοστέλο– να μιλάει για τις ηθικές προεκτάσεις της βάναυσης συμπεριφοράς μας απέναντι στα ζώα. Σιγά σιγά αυτές οι «διαλέξεις» αποτέλεσαν το υλικό για ένα βιβλίο (Ελίζαμπεθ Κοστέλο: Οκτώ μαθήματα, 2003), ενώ στην πορεία κυκλοφόρησαν κι άλλα διηγήματα με την ίδια ηρωίδα. Δεκαπέντε χρόνια μετά την (Α)pollonia (η παράσταση στην οποία αναφέρομαι στην αρχή αυτού του κειμένου έκανε πρεμιέρα στην Πολωνία το 2009), ο Βαρλικόφσκι επιστρέφει κι αυτός στην Κοστέλο με ακόμα μεγαλύτερη αγάπη και προσήλωση στο πρόσωπό της. Σε αυτή την ηλικιωμένη γυναίκα βλέπει όλες όσες εκτοπίζονται, λιγότερο ή περισσότερο βίαια, από μια εποχή ολοένα αυξανόμενης βαρβαρότητας, όπου οι άνθρωποι αποκόπτονται από το παρελθόν και την Ιστορία. Ταυτόχρονα, όμως, στο πρόσωπο της Κοστέλο ο κορυφαίος Πολωνός σκηνοθέτης εντοπίζει την υπέρτατη γοητεία της λογοτεχνίας, τη δύναμή της να ερμηνεύει τον κόσμο μέσα από τη φαντασία, να απελευθερώνει τους ανθρώπους από το στενόψυχο είναι τους, να αφουγκράζεται τους ήχους του πιο απειροελάχιστου πλάσματος που ζει επάνω σε τούτη τη γη. Για την Κοστέλο, και όλα τα καίρια ζητήματα που εγείρει η συναρπαστική νέα παράστασή του, συζητήσαμε με τον Κριστόφ Βαρλικόφσκι στη Βαρσοβία. Τον επισκεφθήκαμε λίγες μέρες μετά την πρεμιέρα στο θέατρο Nowy, έναν γοητευτικό, μίνιμαλ, βιομηχανικό χώρο, όπου παρουσιάζει όλες τις θεατρικές δουλειές του από το 2016 μέχρι σήμερα. ΚΡΙΣΤΟΦ ΒΑΡΛΙΚΟΦΣΚΙ. ΦΩΤΟ: GETTY IMAGES/IDEAL IMAGE L i FO 23.05.24 27

Γιατί αγαπάτε τόσο πολύ την Ελίζαμπεθ Κοστέλο; Είναι πολιτικοί οι λόγοι; Σας γοητεύει το πάθος με το οποίο υπερασπίζεται τα δικαιώματα των ζώων; Ή είναι κάτι άλλο; Κοιτάξτε, η Ελίζαμπεθ Κοστέλο είναι γοητευτική, επειδή λέει αυτό που πιστεύει. Ως λογοτέχνις, δεν εκφράζεται μέσα από επιστημονικούς ορισμούς ή επιστημονικές δηλώσεις. Μιλάει μέσω της λογοτεχνίας, αμφίσημα. Προσφέρει ένα άνοιγμα σε νέες πιθανότητες· αυτό δεν κάνει η λογοτεχνία; Οπότε, αυτό που την καθιστά γοητευτική είναι η ελευθερία της. Και ο Coetzee είναι ακριβώς σαν την Κοστέλο. Τον καλούν σε όλα αυτά τα συνέδρια, δεξιά κι αριστερά, και είναι υποχρεωμένος να μιλήσει. Είναι, όμως, άλλο να γράφεις και άλλο να μιλάς δημοσίως, να παίρνεις θέση υπέρ ή κατά. Οι λογοτέχνες δεν θέλουν να το κάνουν αυτό, προτιμούν τη γλώσσα της λογοτεχνίας, την αμφισημία. Οπότε ο Coetzee επινοεί την Κοστέλο ως alter ego του, ώστε να μιλήσει «αντ’ αυτού»… Στην παράσταση, η Ελίζαμπεθ Κοστέλο μοιάζει να αισθάνεται αποξενωμένη από τον κόσμο γύρω της, σαν να την έχει αφήσει πίσω η σύγχρονη κατάσταση, σαν να ανήκει σε μια άλλη εποχή, που δεν αφορά πια τους ανθρώπους. Υπήρχε μια εποχή που όλοι οι άνθρωποι είχαν μια θέση στην πραγματικότητά τους, δεν αισθάνονταν αποκλεισμένοι, έμεναν μαζί γονείς, παππούδες, παιδιά. Τώρα η νέα πραγματικότητα ευνοεί τον αποκλεισμό. Αν κοιτάξετε γύρω σας, θα δείτε πολλούς ανθρώπους μεγάλης ηλικίας, οι οποίοι, παρά την υψηλότατη ευφυΐα τους, ζούνε παραμερισμένοι. Μεγάλο μέρος της νέας γενιάς δεν ενδιαφέρεται για το παρελθόν, δεν συνδέεται με την ιστορία του, γίνεται σιγά σιγά βάρβαρο. Σ’ έναν κόσμο που δεν διαβάζει πια βιβλία αλλά τις οθόνες των κινητών του, υπάρχουν ακόμη άνθρωποι από τον 20ό αιώνα που πρόλαβαν μια διαφορετική πραγματικότητα. Αυτοί οι απίθανοι άνθρωποι μπορεί να είναι ενενήντα ετών τώρα και έχουν μια άλλη, βαθύτερη αντίληψη του κόσμου και της Ιστορίας, όπως η Ελίζαμπεθ Κοστέλο... Γιατί δεν μπορούν να την καταλάβουν; Γι’ αυτόν τον λόγο. Επειδή εκείνη κουβαλά κάτι από το παρελθόν, το οποίο οι υπόλοιποι δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Γνωρίζετε τον Αντρέι Βάιντα, τον Πολωνό σκηνοθέτη του σινεμά. Η σύζυγός του Κριστίνα Ζαχβατόβιτς, σκηνογράφος, τώρα είναι ενενήντα κάτι ετών. Εκείνος έχει πεθάνει, αν και δούλευε μέχρι τα ενενήντα του. Ως ζευγάρι οι δυο τους αποτελούσαν έναν μεγάλο θεσμό –πολιτιστικό, πολιτικό, ιστορικό– στην Πολωνία, διέθεταν μια ηθική ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΓΙΑ ΝΑ ΕΞΑΦΑΝΙΣΤΩ αυθεντία που τους επέτρεπε να παίρνουν θέση στις κρίσιμες στιγμές. Όταν, όμως, πέθανε ο Βάιντα, η Κριστίνα παραμερίστηκε. Σκεφτείτε ότι η γυναίκα αυτή ήταν μέλος της αντίστασης στην εξέγερση της Βαρσοβίας το 1944. Αισθάνομαι ότι πρόκειται για την τελευταία μάρτυρα ενός πολύ σημαντικού γεγονότος. Βρίσκεται τώρα στην Κρακοβία, έχει αναλάβει τη φροντίδα δύο μουσείων –τα οποία δημιουργήθηκαν με χρήματα δικά της και του συζύγου της– και κάνει μια δημιουργική δουλειά, αλλά κανένας δεν νοιάζεται. Είναι σαν να εξαφανίστηκε. Όσο εργάζεσαι, ανήκεις κάπου. Αλλά, αν πεις, «σταματώ, αυτό είναι το τελευταίο σόου μου...» (γελάει) Σε σας δεν θα συμβεί ποτέ αυτό... Ναι, ναι, έτσι θέλεις να πιστεύεις, αλλά η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Θέλεις να πιστεύεις ότι, όταν έρθει η ώρα, θα αποσυρθείς και θα ζεις σε μια μεγάλη βιβλιοθήκη, δεν θα σου καίγεται καρφί για όσα συμβαίνουν στον έξω κόσμο, ότι θα διαβάζεις λογοτεχνία, Προυστ και Τόμας Μαν. Ακούγεται υπέροχο, αλλά δεν νομίζω ότι θα γίνουν έτσι τα πράγματα. Πώς αντιμετωπίζει η Κοστέλο αυτή την κατάσταση; Αν δεν κάνω λάθος, ούτε η ίδια η οι-

28 L i FO 23.05.24

ΦΩΤΟ: MAGDA HUECKEL

Nowy Teatr - Krzysztof Warlikowski

«Elizabeth Costello / J.M.

δηλαδή σκηνοθετώ περίπου δύο όπερες τον χρόνο. Όσον αφορά το θέατρο, δεν κάνω πια Σοφοκλή ή Σαίξπηρ. Περιμένω. Κι αν κάτι μού εμφανιστεί, τότε ίσως, μετά από τρία χρόνια επεξεργασίας και με τη βοήθεια των ηθοποιών μου, που είναι βαθιά σκεπτόμενοι άνθρωποι, θα ανεβάσω μια παράσταση. Δεν πρόκειται, λοιπόν, για το έργο ενός «οραματιστή» που το εκτελούν οι ηθοποιοί-«όργανά» του αλλά για έναν διάλογο με πολύ εκλεπτυσμένους ανθρώπους. Τι εννοείτε όταν λέτε «έρευνα»; Κοιτάξτε, αν έκανα την ίδια παράσταση στη Γαλλία, οι ηθοποιοί δεν θα καταλάβαιναν τίποτα, θα τα περίμεναν όλα έτοιμα από μένα, επειδή εκεί θεωρούν ότι υποκριτική σημαίνει να έχεις ωραία μύτη, ωραία δόντια και ωραία πόδια. Και είναι γι’ αυτόν τον λόγο που έγιναν ηθοποιοί και όχι επειδή αισθάνονταν άβολα μέσα στον κόσμο και αναζητούσαν έναν χώρο ελευθερίας. Οι δικοί μου ηθοποιοί διάλεξαν την ελευθερία και τώρα πρέπει να την αγγίξουμε όλοι μαζί, να την κατακτήσουμε. Κι εγώ αυτό προσπαθώ. Διάλεξα το θέατρο προκειμένου να εξαφανιστώ από την κανονική ζωή. Πήγα στο πανεπιστήμιο, σπούδασα Ιστορία της Τέχνης, γλώσσες, φιλοσοφία, αρχαία ελληνικά – ήθελα να τα μάθω όλα. Και μετά ανακάλυψα ότι δεν θα γινόμουν ποτέ ελεύθερος έτσι. Φυσικά, θα μπορούσα να είχα εργαστεί ως σχολιαστής αρχαίων κειμένων, θα μπορούσα να είχα περάσει τη ζωή μου σε μια βιβλιοθήκη, μεταφράζοντας και γράφοντας. Αλλά διάλεξα έναν χώρο όπου μπορώ να είμαι δημιουργικός κι ελεύθερος. Επειδή, τόσο εμείς οι σκηνοθέτες όσο και οι ηθοποιοί είμαστε παράταιροι σε αυτόν τον κόσμο. Καμιά φορά, μπορεί να καταφέρουμε να πούμε κάτι σημαντικό, αλλά όχι με τον τρόπο που θα ήθελαν οι περισσότεροι άνθρωποι. Δεν είμαστε ούτε ακτιβιστές ούτε πολιτικοί, η φωνή μας είναι μια διαφορετική φωνή. Και δυστυχώς έχει όλο και λιγότερη αξία. Αυτό μένει να αποδειχθεί. Η υπουργός Πολιτισμού της Πολωνίας δεν θα έρθει στο θέατρό μας, θα πάει σε μια παράσταση με θέμα τους πολωνικούς μύθους. Το ίδιο γίνεται και στην Ελλάδα. Η δική μου φωνή είναι περιφερειακή, εντελώς περιφερειακή. Αφορά μόνο αυτούς τους λίγους ανθρώπους που έρχονται στην «πλατεία Ελίζαμπεθ Κοστέλο» (σ.σ. εννοεί αυτή που «έφτιαξε» πίσω από το Nowy Teatr, όπου παιζόταν η παράσταση) για να δούνε θέατρο. Δεν είναι μόνον αυτοί, είμαστε κι άλλοι, πολλοί, σε ολόκληρη την Ευρώπη, οπότε δεν θα έλεγα ότι η φωνή σας είναι περιφερειακή. Ναι, μπορεί να δίνω παραστάσεις στην Ελλάδα, τη Γερμανία ή τη Γαλλία, αλλά εδώ η φωνή μου δεν είναι τόσο σημαντική. H πολωνική κοινωνία είναι μια κοινωνία καθολικών. Αγαπούν πολύ τη δεξιά –η προηγούμενη κυβέρνηση ήταν δεξιά– επειδή τους μιλά για την Παρθένο Μαρία ή για τον Χριστό. Όταν πήραν την εξουσία, σε όλες τις θέσεις έβαλαν καθολικούς. Στα νοσοκομεία έβαλαν καθολικούς γιατρούς, οι οποίοι αρνούνταν να κάνουν έκτρωση – δεν τους το επέτρεπε, έλεγαν, η συνείδησή τους. Ζούσαμε, λοιπόν, σε μια αραβική φονταμενταλιστική κοινωνία μέχρι πριν από λίγους μήνες. Τώρα έχουμε αριστερή κυβέρνηση και τα πράγματα είναι καλύτερα, αλλά κι αυτή η κυβέρνηση φοβάται να ψηφίσει το νομοσχέδιο υπέρ των αμβλώσεων στη Βουλή. Τα πράγματα είναι καλύτερα, αλλά η κουλτούρα εξαφανίζεται. Εμείς είμαστε οι τελευταίες γενιές. Δεν παραπονιέμαι, όμως. Η ζωή μου θα τελειώσει σε τριάντα χρόνια, αν είμαι τυχερός, ή σε δύο, αν είμαι άτυχος. Πρόλαβα και εισέπραξα ό,τι καλύτερο από τους ανθρώπους. Επέλεξα το καλύτερο και είμαι ευτυχισμένος μ’ αυτό. Το απολαμβάνω, παρόλο που η δουλειά μου στο θέατρο με εξαντλεί – με σκοτώνει. Από την άλλη, η ζωή δεν θα είχε κανένα νόημα αν δεν εργαζόμουν σκληρά, πάντοτε στις πιο υψηλές ταχύτητες, προκειμένου να εξελιχθώ και να αισθανθώ ότι είμαι, ναι, είμαι ελεύθερος. Σε αυτήν τη γαμημένη κοινωνία με τους κανόνες της εγώ μπορώ να οργανώνω τη ζωή μου όπως επιθυμώ και να εξασφαλίζω την ελευθερία μου. Κατάλαβα πολύ νωρίς ότι δεν πρόκειται να σώσω τον κόσμο, δεν πρόκειται να σώσω την Πολωνία, δεν πρόκειται να σώσω τη Βαρσοβία. Μπορώ μόνο να συνεχίσω. Έτσι, δεν έχω καμία τέτοια φιλοδοξία. Απλώς πρέπει να προστατέψω τον εαυτό μου. Δεν πρέπει να τρελαθώ, ας πούμε... Θαυμάζω τον Τζόναθαν Γκλέιζερ που μίλησε στα Όσκαρ υπέρ της Γάζας, αλλά ο πόλεμος που ακολούθησε εναντίον του... Ειλικρινά δεν θα ήθελα να πέσω θύμα μιας τέτοιας κατάστασης, ενός τέτοιου μίσους. Το καταλαβαίνω. Στο τέλος η Ελίζαμπεθ Κοστέλο λέει «ναι, νιώθω σαν ηλίθια». Δεν είναι πολύ επαναστατικό αυτό που είχα να σας πω σχετικά με το απόλυτο κακό. Απλώς επιμένω: μην κατεβείτε σ’ εκείνη τη σπηλιά την ώρα που η κάμερα θα κάνει close up για να δείξει το θύμα να πεθαίνει. Πόσο αντι-δημοφιλής είμαι, λοιπόν, και πόσο παλιομοδίτης! (γέλια)

- Επτά μαθήματα και πέντε παραβολές» Βασισμένο στα έργα «Ελίζαμπεθ Κοστέλο, Ένας αργός άνθρωπος» και «Moral Tales» του J.M. Coetzee Πειραιώς 260 (Δ) 5-7/6, 19:00

L i FO 23.05.24 31

Coetzee

ΦΩΤΟ: MAGDA HUECKEL

ΜΙΑ ΒΙΟΛΙΣΤΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΜΟΛΔΑΒΙΑ ΠΟΥ ΜΕΓΑΛΩΣΕ ΣΤΑ ΒΙΕΝΝΕΖΙΚΑ

ΣΑΛΟΝΙΑ· ΜΙΑ ΕΚΡΗΚΤΙΚΗ ΠΙΑΝΙΣΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΟΥ ΘΥΜΙΖΕΙ ΣΤΑΡ ΤΗΣ ΤΣΙΝΕΤΣΙΤΑ· ΜΙΑ ΤΣΕΧΑ ΜΕΣΟΦΩΝΟΣ, ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΥ· ΜΙΑ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΔΑ, ΣΟΥΠΕΡ ΣΤΑΡ ΣΟΠΡΑΝΟ· Τ Ε ΣΣΕΡΙΣ ΣΤΑΡ ΕΡΜΗΝΕ Υ ΤΡΙΕΣ ΣΠΟΥΔΑΙΕΣ ΕΡΜΗΝΕΥΤΡΙΕΣ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΣΤΕΡΕΩΜΑΤΟΣ ΑΝΑΤΡΕΠΟΥΝ ΤΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΤΗΣ ΚΛΑΣΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΠΕΡΑΣ, ΞΑΝΑΓΡΑΦΟΥΝ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ, ΥΠΟΣΧΟΝΤΑΙ ΜΙΚΡΑ ΣΚΗΝΙΚΑ ΘΑΥΜΑΤΑ. ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ ΠΑΤΡΙΣΙΑ ΚΟΠΑΤΣΙΝΣΚΑΓΙΑ «Στις συναυλίες κάτι πρέπει να γίνεται. Δεν ξέρω τι. Αλλά κάθε φορά περιμένω ένα θαύμα. Μην περιμένετε από μένα ταπεινότητες σε αυτό το θέμα. Έχω απαιτήσεις». Ούτε ένας μήνας δεν πέρασε από την τελευταία της συνέντευξη στην «Guardian» και η Πατρίσια Κοπατσίνσκαγια πολλαπλασιάζει τις προσδοκίες. Άλλωστε γι’ αυτό το θαύμα που εκείνη απαιτεί από τον εαυτό της σε κάθε της εμφάνιση ανυπομονούμε κι εμείς για τη βραδιά που η σταρ του βιολιού θα σταθεί κάτω από την Ακρόπολη. Όσοι θέλουν να την περιγράψουν στη σκηνή την παρομοιάζουν με μετεωρολογικό φαινόμενο. Όσοι θέλουν να υπογραμμίσουν τον τρόπο που σπάει τα στερεότυπα της κλασικής στέκονται στο ανεπιτήδευτο στυλ της – ενίοτε παίζει με τζιν ή ξυπόλυτη. Όσοι, πάλι, αναζητούν την επαναστατικότητα στις μουσικές της επιλογές και επιδόσεις υμνούν τις απροσδόκητες συνεργασίες της (μεταξύ των οποίων και με τον δικό μας Θεόδωρο Κουρεντζή). Ωστόσο, μόνο η ζωντανή εμπειρία μπορεί να περιγράψει τον συναρπαστικό ήχο που βγαίνει από το βιολί των αρχών του 19ου αιώνα με το οποίο συνήθως παίζει η 47χρονη. Απρόβλεπτη και αντισυμβατική, δεινή βιολίστρια, φαινόμενο που σαρώνει τη σκηνή με τις γεμάτες πάθος ερμηνείες της, καλλιτέχνιδα που τρελαίνεται να ηλεκτρίζει το κοινό κάθε λεπτό και δημοφιλής για τις εντελώς πρωτότυπες προσεγγίσεις της στις κλασικές συνθέσεις, η γεννημένη στη Μολδαβία, αλλά μεγαλωμένη στα βιεννέζικα μουσικά σαλόνια επιμένει: «Τα σουξέ του κλασικού ρεπερτορίου πρέπει να χρησιμοποιούνται σπανίως σε προγράμματα. Υπάρχουν ήδη αρκετές ηχογραφήσεις. Η κλασική μουσική βιομηχανία είναι τόσο πίσω. Λίγο διαφορετικός να είσαι και όλοι μιλάνε για σένα». Στις 18 Ιουνίου συμπράττει στο Ηρώδειο με την περίφημη Philharmonia του Λονδίνου, μία από τις σπουδαιότερες ορχήστρες παγκοσμίως, και στο πόντιουμ, για να την τιθασεύσει, θα βρίσκεται ο Φινλανδός Σάντου-Ματίας Ρόουβαλι. Το πρόγραμμα λέει πως θα παρουσιάσουν έργα Γκλίνκα, Στραβίνσκι και Τσαϊκόφσκι, αλλά είπαμε: με τον τρόπο της Κοπατσίνσκαγια. Ή, όπως τη φωνάζουν οι φαν της, Pat Kop!

ΜΟΥΣΙΚΑ

32 L i FO 23.05.24

ΦΩΤΟ: MARCO BORGGREVE

ΤΗΣ ΚΛΑΣΙΚ Η Σ ΜΟΥΣΙΚ Η Σ Ε ΡΧΟΝΤΑΙ ΚΑΤΙΑ ΜΠΟΥΝΙΑΤΙΣΒΙΛΙ Με όψη που θυμίζει Ιταλίδα σταρ της Τσινετσιτά και ζωή μυθιστορηματική, η περιζήτητη Γεωργιανή πιανίστα Κάτια Μπουνιατισβίλι είναι από τα πιο γοητευτικά πλάσματα που μπορεί κανείς να συναντήσει στον αυστηρό κόσμο της κλασικής μουσικής. Στην προσωπική της ιστοσελίδα διαβάζουμε ότι «ήρθε σε αυτόν τον κόσμο λουσμένη στο φως, στις 21 Ιουνίου, τη μεγαλύτερη μέρα του 1987». Στο Μπατούμι της Γεωργίας, δίπλα στη Μαύρη Θάλασσα, γεννήθηκε η Μπουνιατισβίλι, αλλά το φως που περίσσευε σε εκείνη έλειπε από τη χώρα της που εκείνη την περίοδο βυθιζόταν σε μία από τις πιο χαοτικές περιόδους της πρόσφατης ιστορίας, καθώς προσπαθούσε να αποσχισθεί από την ΕΣΣΔ. Αναγνωρίζοντας από παιδί το τίμημα που πληρώνει κανείς για ελευθερία και ανεξαρτησία, έβλεπε τους γονείς της να προσπαθούν να ξεφύγουν από τη φτώχεια και συγχρόνως να στηρίξουν την προσπάθεια της ίδιας και της πιανίστα αδελφής της (Γκβάντσα) να διακριθούν στον καλλιτεχνικό στίβο. Η ίδια έχει αποκαλύψει πως η μητέρα τους, που τις μύησε στη μουσική, τους έραβε φορέματα από κομμάτια υφασμάτων που έβρισκε εδώ κι εκεί. Αποφασισμένη πάση θυσία να πετύχει, η πιτσιρίκα Κάτια, που έκανε την πρώτη της διεθνή εμφάνιση στα 10 της χρόνια, σπούδασε στην Τιφλίδα και στη Βιέννη και αξιοποιώντας τον φλογερό συνδυασμό ταλέντου, δεξιοτεχνίας, εκφραστικότητας, λάμψης και ερωτισμού ανέβηκε δυο δυο τα σκαλοπάτια της δόξας. Ερμήνευσε έργα υψηλών απαιτήσεων, τα πασπάλισε με πάθος και έμπνευση, απόλαυσε αποθεωτικές κριτικές, ανέπτυξε μια κοινή γλώσσα με το κοινό που την ακολουθεί φανατικά, είναι υπερδραστήρια στα κοινωνικά δίκτυα και παντελώς απρόθυμη να κουβεντιάσει για χαζοσεμνοτυφίες ή για το αν το παρακάνει με τα βαθιά ντεκολτέ. «Betty Boop του πιάνου ή Lady Gaga της κλασικής»: κανείς δεν νοιάζεται για τους τίτλους όταν από τα πλήκτρα του πιάνου ξεπηδούν θαύματα. Ή, όπως λέει εκείνη, ανατρέχοντας στον Μότσαρτ: «Τα στυλ ξεθωριάζουν μπροστά στην αλήθεια της μουσικής, η οποία συνδέει τα πάντα. Αγάπη, αγάπη, αγάπη, εκεί βρίσκεται η ψυχή της ιδιοφυΐας». Στις 12 Ιουλίου (Ηρώδειο), στα έμπειρα χέρια του Λουκά Καρυτινού, μαζί με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών θα απογειώσουν το δημοφιλέστερο ίσως πιανιστικό κοντσέρτο όλων των εποχών (Πρώτο του Τσαϊκόφσκι), ενώ η ορχήστρα θα ερμηνεύσει επίσης το εντυπωσιακό Κοντσέρτο για ορχήστρα του Ούγγρου πρωτοπόρου Μπέλα Μπάρτοκ. Ένα έργο που σφύζει από ζωντάνια και χορευτική διάθεση, ενίοτε αγγίζοντας τα όρια του παροξυσμού. Νομίζω καταλαβαίνουμε όλοι τι πρόκειται να συμβεί εκείνο το βράδυ.

ESTER HAASE L i FO 23.05.24 33

ΦΩΤΟ:

ΡΧΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΗΡ Ω ΔΕΙΟ ΜΑΓΚΝΤΑΛΕΝΑ ΚΟΖΕΝΑ Όταν ήταν πιτσιρίκα, η Μαγκνταλένα Κοζενά ονειρευόταν να γίνει πιανίστα. Έσπασε, όμως, το χέρι της σε ηλικία 6 ετών και στράφηκε στο τραγούδι, βρίσκοντας παρηγοριά σε μια παιδική χορωδία της γενέτειράς της, του Μπρο. Έπειτα ήρθε το Κολέγιο Παραστατικών Τεχνών της Μπρατισλάβας, το πέρασμα από την Volksoper της Βιέννης, τα βραβεία στους πιο απαιτητικούς διεθνείς διαγωνισμούς, η φρεσκάδα που έφερε στον κόσμο της όπερας και στον Μότσαρτ, οι μεγάλοι ρόλοι και οι συμμετοχές στα φεστιβάλ του Εδιμβούργου και του Ζάλτσμπουργκ, οι συνεργασίες με αστέρες του πόντιουμ όπως οι Κλαούντιο Αμπάντο, Πιερ Μπουλέζ, Γκουστάβο Ντουνταμέλ, σερ Τζον Έλιοτ Γκάρντινερ, ο έρωτας και η κοινή ζωή με τον σούπερ σταρ αρχιμουσικό σερ Σάιμον Ρατλ. Φέτος, λοιπόν, θα έχουμε την ευκαιρία να τους ακούσουμε μαζί, καθώς οι συνοδοιπόροι στη σκηνή και τη ζωή περιοδεύουν στην Ευρώπη με την πολυβραβευμένη Chamber Orchestra of Europe, φημισμένη για τον ξεχωριστό ήχο και τις καθηλωτικές ερμηνείες της. H Μαγκνταλένα Κοζενά έχει ισχυρούς δεσμούς με το αθηναϊκό κοινό. Αφενός την έχουμε χειροκροτήσει επαρκώς, αφετέρου, πολύ πριν γίνει η σπουδαία μεσόφωνος που είναι σήμερα, είχε εμφανιστεί τη δεκαετία του ’90 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών ως rising star. Πολύς καιρός πέρασε από τότε και πολλά τα χιλιόμετρα δόξας που έγραψε η 50χρονη τραγουδίστρια, η οποία στην πιο ώριμη περίοδό της –και με τόσο ξεχωριστή παρέα–θα ερμηνεύσει στις 30 Ιουνίου τα συνταρακτικά Πέντε τραγούδια που ο Γκούσταβ Μάλερ μελοποίησε γοητευμένος από την ποίηση του Φρ. Ρίκερτ (το πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσης τα Πέντε ουγγρικά δημοτικά τραγούδια του Μπέλα Μπάρτοκ, το Σκέρτσο Καπριτσιόζο έργο 66 του Ντβόρζακ και την αριστουργηματική «Μεγάλη» Συμφωνία αρ. 9 του Σούμπερτ). Αν μη τι άλλο, η Μαγκνταλένα Κοζενά ξέρει να δίνει νόημα σε κάθε λέξη που ερμηνεύει. Δουλεύει ασταμάτητα, είναι πολυτάλαντη και μπορεί να λάμψει σε ένα τρομερά ευέλικτο ρεπερτόριο. Μετά από 35 χρόνια καριέρας τίποτα δεν μπορεί να την περιορίσει. Τι περίεργα που τα φέρνει η ζωή! Αυτή η γυναίκα που μεγάλωσε πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα και κάποτε τα όνειρά της έφταναν ως τα όρια της πόλης της, διέπρεψε στα πέρατα του κόσμου. «Για χρόνια, το μόνο που ονειρευόμουν ήταν μια καριέρα στην Όπερα του Μπρνο. Δεν διανοούμουν ότι θα εμφανιζόμουν στη Metropolitan Opera, ή στη Βιέννη, ή στο Παρίσι», λέει.

34 L i FO 23.05.24

ΦΩΤΟ: JULIA WESELY

Philharmonia Orchestra

– SanttuMatias Rouvali

– Patricia Kopatchinskaja

18/6, 21:00

Chamber Orchestra of Europe –Simon Rattle

Έργα Γκλίνκα, Στραβίνσκι και Τσαϊκόφσκι Ωδείο Ηρώδου Αττικού

–

Kožená Έργα Ντβόρζακ, Μάλερ, Μπάρτοκ, Σούμπερτ Ωδείο Ηρώδου Αττικού

21:00 Κρατική Ορχήστρα Αθηνών – Λουκάς Καρυτινός –

Έργα Τσαϊκόφσκι και Μπάρτοκ Ωδείο Ηρώδου Αττικού 12/7, 21:00 Εθνική Λυρική Σκηνή - Pier Giorgio Morandi - Κωνσταντίνος Ρήγος «Τραβιάτα» του Τζουζέπε Βέρντι Ωδείο Ηρώδου Αττικού 27, 28, 30, 31/7, 21:00 ΝΑΝΤΙΝ ΣΙΕΡΑ Τέλη Μαρτίου ήταν. Η δορυφορική μετάδοση της όπερας του Γκουνό, Ρωμαίος και Ιουλιέτα, από τη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης είχε μόλις ολοκληρωθεί. Στο παραμυθένιο σκηνικό της Βερόνας, όπως έφτανε μέσω οθόνης στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, οι δυο νεαροί εραστές κείτονταν νεκροί. Αλλά στην αίθουσα διπλά μας το κοινό σχεδόν παραληρούσε και μία μόνο ερώτηση ακουγόταν παντού: «Ποια είναι, τέλος πάντων, αυτή η τραγουδίστρια;». Από εκείνο το βράδυ που αποχωρούσαμε από το Μέγαρο έκθαμβοι από τα φωνητικά χαρίσματα της Ναντίν Σιέρα άρχισε η αντίστροφη μέτρηση. Η μεγάλη σταρ του αμερικανικού οπερατικού κολοσσού αργεί μεν ακόμα, αλλά, πιστέψτε με, στα τέλη Ιουλίου (27, 28, 30, 31/7) που θα την ακούσουμε στην Τραβιάτα του Βέρντι που ανεβάζει η Εθνική Λυρική Σκηνή θα καταλάβετε γιατί άξιζε η αναμονή. Φανταστικές φωνητικές δυνατότητες. Κρυστάλλινη, δυνατή φωνή. Δροσιά, δύναμη και σκηνικό ταλέντο από ένα κορίτσι που όλοι θέλουν να ακούνε στον ρόλο που, κακά τα ψέματα, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα διαπιστευτήρια της όπερας. Στην Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης πριν από περίπου ενάμιση χρόνο αναμετρήθηκε πρώτη φορά με τη Βιολέτα και οι αποθεωτικές κριτικές την παρομοίαζαν με θαύμα της φύσης, λέγοντας χαρακτηριστικά πως «ενώ πολλές Βιολέτες ξεμένουν από δυνάμεις προς το τέλος της Τραβιάτα, εκείνη, από την τρίτη πράξη και μετά, έδειξε πως οι φωνητικές και δραματικές της αντοχές είναι πραγματικά αξιοθαύμαστες». Με τον άτυχο έρωτα της Κυρίας με τις καμέλιες για τον Αλφρέντο Ζερμόν, όπως τον εμπνεύστηκε και τον μελοποίησε ο Βέρντι στην Τραβιάτα, κληροδοτώντας μας μελωδίες μοναδικής δύναμης, και με μια τραγουδίστρια που φαίνεται πως διαδέχεται σιγά σιγά τη Ναταλί Ντεσέ και την Άννα Νετρέμπκο θα πέσει φέτος η αυλαία του Ηρωδείου (σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ρήγου, πρωτοπαρουσιάστηκε το καλοκαίρι του 2019). Αν, πάντως, θέλετε να πάρετε μια γεύση για το πώς η Σιέρα έχει αφομοιώσει τον ρόλο της Βιολέτας, αναζητήστε στο άλμπουμ της «Made for Opera» την ερμηνεία της περίφημης όπερας από την Τραβιάτα, «Addio del passato». Θα με θυμηθείτε! ΦΩΤΟ: ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ L i FO 23.05.24 35

Magdalena

30/6,

Khatia Buniatishvili

SUBSET

FESTIVAL

ΕΝΑ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟΥ Τ ΩΡΑ

36 L i FO 23.05.24

ΣΕ ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗ ΜΕ ΤΟ ΩΔΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ, ΣΕ ΠΕΝΤΕ ΜΕΡΕΣ ΚΑΙ ΣΕ ΕΝΑ ΠΟΛΥ ΠΛΟΥΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΑ ΔΟΥΜΕ ΜΕΓΑΛΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΚΑΙ «ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΞΕΡΑΤΕ ΟΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ». ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ SOLISTENENSEMBLE KALEIDOSKOP L i FO 23.05.24 37

μουσικής, αμέσως, βλέποντας από το open call ότι υπήρχαν πολλά ενδιαφέροντα πράγματα, σκέφτηκα ότι θα μπορούσαμε να φτιάξουμε

ντλώντας τον τίτλο του από έναν μαθηματικό όρο (υποσύνολο ), το Subset Festival είναι ένα μικρό φεστιβάλ μέσα σε ένα μεγαλύτερο, μια πολυπρισματική μουσική πλατφόρμα που την απασχολεί η σύγχρονη μουσική· παρουσιάζει διαφορετικές εκδοχές της από μεγάλο εύρος καλλιτεχνικών ρευμάτων. Σε επιμέλεια του συνθέτη και καλλιτέχνη ήχου Σταύρου Γασπαράτου, η συμπαραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου με το Ωδείο Αθηνών επανέρχεται ανανεωμένη, εστιάζοντας πάντα στον διάλογο της σύγχρονης μουσικής με τα νέα μέσα. Δεν έχει υπάρξει ποτέ κάτι ανάλογο στην Αθήνα. Τα τελευταία χρόνια το Φεστιβάλ Αθηνών προσπαθούσε να εντάσσει στο πρόγραμμά του μια-δυο δουλειές είτε μουσικού θεάτρου είτε αμιγώς μουσικές, σύγχρονες και πειραματικές, αλλά ποτέ μέχρι τώρα δεν είχε παρουσιάσει

να

συμβουλεύσω την Κατερίνα Ευαγγελάτου στο κομμάτι της

μια μικρότερη ομπρέλα μέσα στη μεγαλύτερη του Φεστιβάλ Αθηνών προκειμένου να συσπειρώσουμε την κοινότητα αυτή που αποκαλώ “νέα μουσική” κάτω από τη μεγαλύτερη ενός πενθήμερου φεστιβάλ. Μέσω αυτού σκέφτηκα ότι θα καταφέρουμε να συνδυάσουμε είδη από τη σύγχρονη μουσική με την κλασική της έννοια μέχρι την ηλεκτρονική πειραματική, τη νέα εναλλακτική προσέγγιση της μουσικής σε διαφορετικές μορφές, αλλά και ότι θα συσπειρώσουμε το κοινό και θα το εκπαιδεύσουμε με έναν τρόπο ώστε να αγκαλιάσει όλη αυτήν τη μουσική δημιουργία εντός και εκτός Ελλάδας». Έτσι φτιάχτηκε το Subset Festival «και δεν είναι τυχαίο το ότι δεν πραγματοποιείται στα κτίρια της Πειραιώς 260 αλλά γίνεται σε συμπαραγωγή και στους χώρους του Ωδείου Αθηνών που είναι στο κέντρο της Αθήνας. Έχει έναν συμβολισμό αυτή η επιλογή, γιατί εκεί οι νέοι διδάσκονται μουσική». ΣΤΑΥΡΟΣ ΓΑΣΠΑΡΑΤΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΡΥΜΩΝΙΤΗΣ 38 L i FO 23.05.24

μια ολοκληρωμένη πλατφόρμα που

αγκαλιάζει μια κοινότητα. «Παρ’ όλα αυτά, όταν πέρσι κλήθηκα να

ARVE HENRIKSEN,

KLARA LEWIS, NIK COLK VOID

LIVE-VISUALS:

PEDRO MAIA

RÉMI CHAUVIN

Στη δεύτερη χρονιά του, το Subset Festival φέρνει μεγάλα ονόματα της νέας μουσικής από το εξωτερικό «και την ίδια στιγμή προσπαθεί να παραγάγει και να ενισχύσει την καινούργια δημιουργία αυτού του είδους μουσικής στην Ελλάδα, η οποία δεν εκπροσωπείται εύκολα, και τα τελευταία χρόνια δεν υπάρχει τίποτα που να την υποστηρίζει. Για μένα αυτός είναι ο Νο1 σκοπός, το να συσπειρωθεί αυτή η κοινότητα στην Ελλάδα, να βρει ένα καινούργιο σπίτι για να παρουσιάζει τη δουλειά της και να διευρύνει το κοινό της, να μπορεί να ελπίζει ότι θα μπορεί να έχει χρόνο και χρήμα για νέες αναθέσεις. Ξέρω ότι υπάρχει το κοινό γι’ αυτήν τη μουσική και πέρσι, παρότι ήταν η πρώτη μας προσπάθεια, παρότι έπεσε μέσα στην εβδομάδα των εκλογών, ενθουσιάστηκα με την προσέλευση του κόσμου, αλλά κυρίως με το πόσο θερμά την υποδέχτηκε ο ίδιος ο χώρος των μουσικών και των ανθρώπων που εμπλέκονται στη δημιουργία αυτή. Τώρα που είναι η δεύτερη χρονιά πια μπορώ να πω ότι είμαι συγκινημένος από το πάθος και τον τρόπο που ο κόσμος έχει δεχτεί αυτή την προσπάθεια. Νιώθω ότι έχω συμμάχους, πως με έναν τρόπο είναι σαν να κάνουμε curate μαζί το φεστιβάλ, ότι δεν είμαι μόνος μου». SUBSET FESTIVAL

ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ ΦΩΤΟ: ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΠΑΤΣΙΑΛΟΣ

ΦΩΤΟ:

ΑΝΤΗΣ ΣΚΟΡΔΗΣ L i FO 23.05.24 39

Μέσα σε πέντε μόλις μέρες, το Subset Festival θα είναι ένα πολύ πλούσιο φεστιβάλ με οκτώ ελληνικές παραγωγές και πάνω από δέκα ξένους καλλιτέχνες στο πρόγραμμά του. Highlight του είναι σίγουρα η εμφάνιση του Αυστραλού Ben Frost που διατρέχει τα είδη της μίνιμαλ, πειραματικής, industrial και noise μουσικής. Έχοντας στο ενεργητικό του συνεργασίες με επιφανείς καλλιτέχνες όπως οι Björk, Tim Hecker, Colin Stetson και Swans, ο Frost φέρνει στο Subset μια νέα συνεργασία με τον Greg Kubacki, κιθαρίστα του mathcore συγκροτήματος Car Bomb, και τον Ολλανδό οπτικοακουστικό καλλιτέχνη

Barri. Στο φεστιβάλ θα έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε και το ντοκιμαντέρ/κινηματογραφικό κονσέρτο Ryūichi Sakamoto: Opus σε σκηνοθεσία Neo Sora. O Sakamoto επιστράτευσε όλη του την ενέργεια για να πραγματοποιήσει την τελευταία ερμηνεία πριν από τον θάνατό του, φτιάχνοντας ένα concert film με πρωταγωνιστές εκείνον και το πιάνο του. Η επιμέλεια έγινε από τον ίδιο, όπως και η επιλογή της σειράς με την οποία παρουσιάζονται τα είκοσι κομμάτια που παίζει, τα οποία αφηγούνται τη ζωή του, χωρίς καμία άλλη επεξήγηση. Στο πρόγραμμα συναντάμε, επίσης, μεγάλα ονόματα της νέας, κατά τον Γασπαράτο, μουσικής, όπως αυτό της ανερχόμενης Αμερικανίδας συνθέτριας και πιανίστα Laurel Halo, η οποία θα παρουσιάσει με τη Leila Bordreuil στο τσέλο το «Atlas», το νέο της άλμπουμ με το οποίο περιοδεύει στα μεγαλύτερα φεστιβάλ και concert halls του κόσμου από το τέλος του 2023, και του Νορβηγού τρομπετίστα και συνθέτη Arve Henriksen, ο οποίος μάλιστα θα συναντήσει στο πλαίσιο του Subset Festival τον καινοτόμο περφόρμερ Γιάννη Αναστασάκη. Ο επιμελητής του φεστιβάλ χαρακτηρίζει «υπερ-πρότζεκτ» το Solistenensemble Kaleidoskop, ένα σύνολο από το Βερολίνο, αφοσιωμένο στην ανάπτυξη νέων μορφών πειραματικού μουσικού θεάτρου. Το έργο της συνθέτριας Maya Dunietz που θα ερμηνεύσουν και θα κάνει πρεμιέρα στο φεστιβάλ αναδεικνύει ένα παλλόμενο μουσικό σύμπαν «όπου κάνουν την εμφάνισή τους νότες-φαντάσματα, αργόσυρτες κινήσεις και μακρόσυρτες δομές». Μάλιστα, γύρω από αυτό το σύνολο έχουν στηθεί πολλές δράσεις, πραγματοποιήθηκε ήδη ένα μεγάλο workshop τον Απρίλιο, ενώ θα υπάρξει και μια πολύ ενεργή συνεργασία με το Ωδείο Αθηνών και τους μαθητές του, οι οποίοι θα εμφανιστούν σε ένα σημείο του νέου αυτού έργου, μεγαλώνοντας κι άλλο το δεκαπενταμελές ανσάμπλ των Solistenensemble Kaleidoskop. Εκείνο που μου κέντρισε περισσότερο το ενδιαφέρον είναι το Phantom Orchestra του Λιβανέζου καλλιτέχνη Raed Yassin, ένα συλλογικό εγχείρημα που αποτυπώνει και καταγράφει μια ξεχωριστή μουσική στιγμή της νεότερης ιστορίας. Αδυνατώντας να συγκεντρώσει τους μουσικούς που ήθελε για να φτιάξει μια ορχήστρα, τόσο εξαιτίας των πρόσφατων συνθηκών της πανδημίας όσο και για οικονομικούς και πολιτικούς λόγους, ο Yassin μπήκε στη διαδικασία να ηχογραφήσει ένα προς ένα σαράντα οκτώ διαφορετικά άτομα προκειμένου να αναπαραγάγει σε ένα λάιβ τους ήχους μουσικών που ο καθένας αυτοσχεδιάζει μόνος του, με τη βοήθεια μιας πολυκάναλης εγκατάστασης με δώδεκα πικάπ.

Tarik

MAZA

ΑΪΖΟ, THE BIRD II ΝΕΦΕΛΗ ΣΤΑΜΑΤΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ 40 L i FO 23.05.24

LAUREL HALO. ΦΩΤΟ: LEOLOPEZFOTO JUEVES

SUBSET FESTIVAL Subset

Επιμέλεια Σταύρος Γασπαράτος, σε συμπαραγωγή με το Ωδείο Αθηνών. Περισσότερες πληροφορίες για το Φεστιβάλ Νέας Μουσικής θα βρείτε εδώ: aefestival. gr/subsetfestival-2024/ Επιπλέον, ο Κύπριος συνθέτης σύγχρονης μουσικής Άντης Σκορδής θα παρουσιάσει μια ανάθεση του Subset, το «β», μια διαθεματική περφόρμανς τεσσάρων μουσικών, ενός conductor/electronics και ενός VJ σε ζωντανή δημιουργία. Επιστρέφοντας σε παλαιότερο έργο της, η συνθέτρια Νεφέλη Σταματογιαννοπούλου προτείνει, ειδικά για τo φεστιβάλ, το άιζο, the bird II, ένα μουσικό πείραμα γραμμένο για οκτώ ηχεία, ηχογραφημένο υλικό, visuals, φλάουτο, birbyne, κρουστά, rhodes piano, φωνές, κοντραμπάσο και μαέστρο. Κάθε μουσικός/performer δούλεψε ανεξάρτητα τα μέρη του σαν solo και αυτά ενώνονται στη σκηνή σε μια ιδιαίτερα ατμοσφαιρική, κινηματογραφική προσέγγιση. Εμπνευσμένος από τις συνεργασίες του στον χώρο του θεάτρου και του χορού, ο αυτοδίδακτος συνθέτης και μουσικός Γιώργος Πούλιος προτείνει με το «trespassing» μια σόλο συναυλία-περφόρμανς. Ο προγραμματιστής Αλέξανδρος Δρυμωνίτης συνθέτει ζωντανά μουσική παρτιτούρα μέσω γραφής κώδικα και προσκαλεί τους μουσικούς του ARTéfacts ensemble να παίξουν techno με ακουστικά όργανα στο «Techno unplugged», μια παράσταση ζωντανής ακουστικής techno, κώδικα και τεχνητής νοημοσύνης. Το «We habitually maintain» που θα ερμηνεύσουν οι μουσικοί Εύη Νάκου και Βασούλα Δελλή είναι ένα έργο για τους αυτοματοποιημένους τρόπους που συνδέουν την αρχιτεκτονική, τον ήχο, τις εργασίες συντήρησης σε υπόγειους χώρους και τα ανθρώπινα σώματα και αποτελείται από επιτόπιες ηχογραφήσεις μηχανημάτων, ζωντανό και επεξεργασμένο ήχο σε μια παρτιτούρα. Το «Twist» συνδυάζει ως περφόρμανς τον αναλογικό ήχο γλυπτικών κατασκευών από τη Μάγδα Λαμπροπούλου με DIY ηλεκτρονικά κυκλώματα και live electronics τεχνικές από τη Δήμητρα Κουστερίδου, ενώ το «ΜΑΖΑ» είναι μια ειδικά σχεδιασμένη ηχητική εμπειρία για το Subset και τη Νέα Σκηνή του Ωδείου Αθηνών, με τους Γιώργο Κοκκινάρη (κοντραμπάσο), MIZI (ηλεκτρονικά) και Θάνο Πολυμενέα-Λιοντήρη (κοντραμπάσο). Η υψηλή ενίσχυση των ακουστικών οργάνων από το τρίο με τη χρήση πολλαπλών μικροφώνων θα δημιουργήσει μια υπερρεαλιστική προοπτική, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να ακούσουμε κάθε μικροήχο του δοξαριού, του σώματος, των χορδών και της ταστιέρας του οργάνου. Όλες οι αναθέσεις που θα παιχτούν στη Νέα Σκηνή εξερευνούν τη διάδραση του φυσικού ήχου με τον ηλεκτρονικό, μπλέκουν πολλές διαφορετικές τεχνικές, «καθένα από αυτά τα σχήματα ουσιαστικά φτιάχνει έναν χώρο στον οποίο καλεί τους θεατές να μπουν, σχεδιάζουν νέες εμπειρίες και όχι απλά νέα έργα. Νομίζω ότι η Νέα Σκηνή θα έχει πολύ ενδιαφέρον φέτος σε αυτό το φεστιβάλ», λέει ο Σταύρος Γασπαράτος, ο οποίος φρόντισε να δούμε και να ακούσουμε καινούργια μουσική που παράγεται τώρα, που δεν έχει ακουστεί ακόμα πάρα πολύ. «Θα δείτε πράγματα που δεν ξέρατε ότι συμβαίνουν στην Ελλάδα».

Festival 10-14/6

RYŪICHI SAKAMOTO. ΦΩΤΟ: KAB INC.

ΦΩΤΟ: TOPPER_KOMM ΜΑΓΔΑ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΟΥΣΤΕΡΙΔΟΥ L i FO 23.05.24 41

BEN FROST

HECUBA NOT HECUBA:

Ο ΠΟΡΤΟΓΑΛΟΣ ΤΙΑΓΚΟ ΡΟΝΤΡΙΓΚΕΣ, ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΗΣ ΑΒΙΝΙΟΝ ΚΑΙ ΛΑΤΡΗΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ, ΑΝΕΒΑΖΕΙ ΜΕ ΤΗΝ COMÉDIE-FRANÇAISE ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΠΙΔΑΥΡΟ, ΤΗΝ ΑΛΛΗΓΟΡΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ «HECUBA, NOT HECUBA», Η ΟΠΟΙΑ ΒΑΣΙΖΕΤΑΙ ΜΕΝ ΣΤΗΝ «ΕΚΑΒΗ» ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ ΑΛΛΑ ΕΣΤΙΑΖΕΙ ΣΤΗ ΔΙΠΛΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΜΙΑΣ ΗΘΟΠΟΙΟΥ ΠΟΥ ΤΗΝ ΕΡΜΗΝΕΥΕΙ ΣΤΗ ΣΚΗΝΗ ΚΑΙ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ ΤΡΕΧΕΙ ΣΤΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑΓΓΕΛΛΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΤΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΟΥ ΤΟ ΦΡΟΝΤΙΖΕ. ΕΝΩ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΕ ΕΝΤΑΤΙΚΟΤΑΤΕΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ, ΠΟΥ ΘΑ ΚΑΝΕΙ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΡΕΜΙΕΡΑ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΑΒΙΝΙΟΝ ΚΑΙ ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ ΣΤΟ ΑΡΓΟΛΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ, Ο ΡΟΝΤΡΙΓΚΕΣ ΜΑΣ ΕΔΩΣΕ ΜΕΡΙΚΕΣ ΠΡΩΤΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙ’ ΑΥΤΟ ΤΟ ΠΟΛΛΑ ΥΠΟΣΧΟΜΕΝΟ ΕΓΧΕΙΡΗΜΑ. ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΟΔΩΡΗ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟ

42 L i FO 23.05.24

ΦΩΤΟ: JEAN LOUIS FERNANDEZ ΤΙΑΓΚΟ ΡΟΝΤΡΙΓΚΕΣ. ΦΩΤΟ: JEAN LOUIS FERNANDEZ L i FO 23.05.24 43

ΜΙΑ ΣYΓXPONH EKABH ΣTHN EΠIΔAYPO ΦΩΤΟ: JEAN LOUIS FERNANDEZ 44 L i FO 23.05.24

46 L i FO 23.05.24

Η ΙΔΙΟΣΥΓΚΡΑΣΙΑΚΗ ΕΡΜΗΝΕΥΤΡΙΑ ΜΕ ΤΗ ΒΕΛΟΥΔΙΝΗ ΦΩΝΗ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΣΤΗ ΣΚΗΝΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΗΡΩΔΕΙΟ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΚΤΩ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΥΣΙΑΣ, ΕΝΩ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΝΑ ΠΑΛΕΥΕΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ ANOHNI: Anohni ακόμα θυμάται την πρώτη φορά που έπαιξε στην Αθήνα, κι ας έχουν περάσει πάνω από δεκαπέντε χρόνια. Ήταν αρχές Ιουλίου το 2006, στο Θέατρο Βράχων, στον Βύρωνα. Έπαιζε την ίδια βραδιά με τον Devendra Banhart, ο οποίος εμφανιζόταν στο An Club, και τρέχαμε σαν τους τρελούς για να καταφέρουμε να δούμε και τους δυο. Η Anohni μας είχε καθηλώσει με την εμφάνισή της – τελικά προλάβαμε τον καταϊδρωμένο Devendra σε ένα μόνο τραγούδι, λίγο πριν κατέβει από τη σκηνή. Ήταν μια εποχή που σπάνια έβλεπες τόσο φρέσκα ονόματα να παίζουν στην Αθήνα που ήταν αξιομνημόνευτη τόσο για το κοινό όσο και για τους καλλιτέχνες που συγκέντρωνε. «Φορούσα αυτό το μπλε μεταξένιο φόρεμα που έμοιαζε με χλαμύδα», αναφέρει κατά τη διάρκεια της συζήτησης που κάνουμε μέσω Zoom – εκείνη βρίσκεται στη Νέα Υόρκη. Μου ζητάει ευγενικά, αν μπορούμε, να μιλήσουμε χωρίς να ανοίξουμε την κάμερα. «Ο άνεμος ήταν πολύ δυνατός τότε. Ήταν αυτό το θέατρο πάνω σε έναν λόφο; Θυμάμαι πώς “έπεφτε” ο ουρανός. Ήταν μια μαγική νύχτα. Τη θυμάμαι πολύ καθαρά αυτήν τη βραδιά. Αισθανόμουν πολύ ευτυχισμένη επειδή φυσούσε τόσο πολύ και μου αρέσει πολύ όταν τα στοιχεία της φύσης αλληλεπιδρούν έτσι μαζί μου». Στην Ελλάδα έχει παίξει άλλη μία φορά το 2009, στο Badminton. Η Anohni γεννήθηκε στην περιφέρεια του Τσίτσεστερ στη Βρετανία. Όταν μιλάς μαζί της μοιάζει με μεγάλο αίνιγμα. Η οικογένειά της αποφάσισε να εγκατασταθεί το 1981 στο Σαν Φρανσίσκο, όπου σπούδασε μουσική. Το 1990 μετακόμισε στη Νέα Υόρκη για να σπουδάσει πειραματικό θέατρο. Τότε ίδρυσε την αβανγκάρντ drag κολεκτίβα Blacklips. Οι Johnsons ήρθαν λίγο αργότερα, το 1996. Έφτιαξε ένα γκρουπ για να ηχογραφήσει μια σειρά από τραγούδια που έγραψε στις αρχές των ’90s. Οι τότε Antony and the Johnsons έκαναν το σκηνικό ντεμπούτο τους ως μέρος ενός installation του William Basinski το 1997. Η Anonhi έχει χρόνια να παίξει σε ένα συγκρότημα. Μετά από πολύχρονη απουσία από τις συναυλίες τούς ξανασυντά φέτος στη σκηνή του Ηρωδείου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Τυχαίνει να είναι η πρωτη ημερομηνία της ευρωπαϊκής τους περιοδείας. «Ανυπομονώ. Είμαι κάπως αγχωμένη, πρέπει να ομολογήσω, επειδή έχω να εμφανιστώ ζωντανά πολλά χρόνια και επειδή είναι σαν να τραγουδάς για την αιωνιότητα όταν εμφανίζεσαι κάτω από την Ακρόπολη». «Γιατί σας πήρε τόσο πολύ να βγάλετε καινούργια μουσική και να κάνετε συναυλίες;» «Ήμουν πολύ απασχολημένη με διάφορα δημιουργικά πρότζεκτ. Ζωγράφιζα, έγραφα βιβλία, ηχογραφούσα και δούλευα τη μουσική άλλων πρότζεκτ. Ο τρόπος που δουλεύω είναι αρκετά συσσωρευτικός, και πάντοτε συμβαίνουν διάφορα ενδιαμέσως. Αποσύρθηκα από τις συναυλίες μετά την τελευταία περιοδεία μου για το “Hopelessness”, το 2016. Οπότε η συγκεκριμένη εμπειρία θα είναι και για μένα μια εντελώς νέα εμπειρία. Δεν μπορώ καν να φανταστώ πώς θα νιώθω πάνω στη σκηνή μετά από τόσα χρόνια. Πιστεύω ότι θα είναι πολύ όμορφα. Ανυπομονώ να βρεθώ κοντά στον κόσμο, να έχω αυτό το συναίσθημα του να μοιράζομαι τον ίδιο παλμό με το κοινό». Η Anonhi και οι Johnsons κυκλοφόρησαν το ομώνυμο ντεμπούτο άλμπουμ τους το 2000. Το «Hopelessness», η πρώτη σόλο δουλειά της χωρίς το γκρουπ, ήταν ένα έντονα πολιτικό και οργισμένο ηλεκτρονικό άλμπουμ που εξέφραζε την απόγνωσή της για την κλιματική αλλαγή. Χρειάστηκαν επτά χρόνια για να κυκλοφορήσει καινούργια δουλειά. Άξιζε η αναμονή. Το «My back was a bridge for you to cross», που κυκλοφόρησε πέρσι, ένα σύγχρονο αριστούργημα της blue-eyed soul –δηλαδή της soul που φτιάχνουν οι λευκοί και μεσουράνησε στα ’60s και τα ‘80s–, δεν απομακρύνεται από τη θεματική που την απασχολεί. Μάλιστα, λειτουργεί με έναν πιο υπόγειo και ενδόμυχο τρόπο. Δεν είναι τυχαίες οι συγκρίσεις με το θρυλικό «What’s going on» του Marvin Gaye. Και τα δύο άλμπουμ έχουν να κάνουν με τον φόβο για το μέλλον και την ανησυχία για το περιβάλλον που εκφράζεται μέσα από μια φαινομενική ηρεμία. Όταν η Anohni ξεκινά να συζητά γι’ αυτά τα θέματα, δεν παίρνει ανάσα. Ήταν κάτι που συνέβη σκόπιμα; «Απλώς κάνω μουσική που με αφορά», λέει. «Το “Hopelessness” είναι ένα ξεκάθαρα πολιτικό άλμπουμ, συγκρουσιακό θα έλεγα. Είναι μια επιστροφή σε ένα διαφορετικό είδος μουσικότητας με έναν πιο συναισθηματικό τρόπο. Συνθέτω τα τραγούδια μου εμπνεόμενη από τις ίδιες ανησυχίες. Η “πολιτική” είναι μια αστεία λέξη γιατί υποδηλώνει κάτι συγκεκριμένο. Εμένα, όμως, με ενδιαφέρει περισσότερο ένα είδος εμπειρικής πραγματικότητας. Τι συμβαίνει πραγματικά; Τι συμβαίνει στα πουλιά; Πόσες πεταλούδες έχουν απομείνει; Πόσα ψάρια έχουν μείνει στη θάλασσα; Ποια είναι η κατάστασή της; Πόσοι άνθρωποι τρέπονται σε φυγή στο δυτικό ημισφαίριο εξαιτίας της ξηρασίας ή του πολέμου; Τι συμβαίνει με τον λαϊκισμό και τον εθνικισμό που επιστρέφουν στην Ευρώπη; Γιατί συμβαίνει αυτό; Με ενδιαφέρει περισσότερο η αλήθεια. Το τι συμβαίνει στην πραγματικότητα. Νομίζω πως γι’ αυτό το “What’s going on” του Marvin Gaye ήταν τόσο όμορφο, επειδή έθετε αυτό το απλό ερώτημα. Προσπάθησα, επομένως, να κάνω κάτι ανάλογο όσο πιο τρυφερά μπορούσα με την τωρινή δουλειά μου». ΦΩΤΟ: ANOHNI COURTESY OF REBIS MUSIC LLC C. 2024 L i FO 23.05.24 47

ANOHNI and the Johnsons Ωδείο Ηρώδου Αττικού 13/6, 21:00 Μόνο εσείς και η Björk εκφράζετε πιο ακτιβιστικό λόγο όσον αφορά την κλιματική αλλαγή. Γιατί κατά την άποψή σας οι καλλιτέχνες δεν ασχολούνται πιο ενεργά με ένα τόσο καίριο θέμα; Νομίζω ότι οι άνθρωποι έχουν απορροφηθεί από το μέγεθος της κρίσης και πελαγοδρομούν σε συζητήσεις που αναπόφευκτα καταλήγουν σε πιο ουσιαστικά ερωτήματα σχετικά με τη συμβολή και τη συνενοχή μας γι’ αυτήν. Ελικρινά, όμως, δεν μπορώ να εξηγήσω γιατί αυτές οι συζητήσεις πλέον γίνονται τόσο σπάνια στην ποπ κουλτούρα. Γιατί από συζητήσεις με ταξιτζήδες, κόσμο στον δρόμο, ή με τους φίλους μου καταλαβαίνω ότι είναι στο μυαλό όλων. Κανείς δεν πιστεύει ότι ο κόσμος μας σε εξήντα χρόνια θα είναι βιώσιμος ή, έστω, κατοικήσιμος. Η πλειοψηφία απλώς ελπίζει ότι θα πεθάνει προτού οι συνθήκες διαβίωσης επιδεινωθούν. Οι άνθρωποι απλώς προσπαθούν να αρπάξουν ό,τι μπορούν όσο τα ράφια είναι ακόμα γεμάτα. Όμως, υπάρχουν άλλοι άνθρωποι, πάρα πολλοί, που παλεύουν αμείλικτα προσπαθώντας να αλλάξουν την πορεία των πραγμάτων και να μεταμορφώσουν την κοινωνία. Είναι υψίστης σημασίας όσα διακυβεύονται. Δεν έχουμε αντιμετωπίσει ποτέ μια κρίση τέτοιας κλίμακας. Στην πραγματικότητα, κανένα είδος δεν έχει περάσει ποτέ μια κρίση τέτοιας κλίμακας στην ιστορία του πλανήτη μας. Οπότε, νομίζω ότι ο κύριος λόγος που οι καλλιτέχνες και γενικά ο κόσμος δυσκολεύεται να επαναφέρει αυτήν τη συζήτηση στο προσκήνιο είναι επειδή δεν υπάρχει προηγούμενο. Έχουμε συνηθίσει να είμαστε τα μωρά που πίνουν ασταμάτητα από το στήθος της γης. Ξέρεις, δεν έχουμε συνηθίσει να είμαστε ο δήμιός της, να σκεφτόμαστε τον εαυτό μας έτσι, να θεωρούμε τον εαυτό μας ως αυτοκτονικό είδος, ως μια επιθετική παρουσία στο πρόσωπο αυτού του πλανήτη. Κι όμως, όλα αυτά τα πράγματα ισχύουν. Και, πάλι, λέω ότι θα χρειαστεί ταπεινότητα απ’ όλους μας για να μπορέσουμε να προσεγγίσουμε αυτά τα θέματα. Και στη δουλειά μου προσπάθησα να μεταφέρω αυτές τις αναζητήσεις με βάση το τι αισθάνομαι. Το μόνο πράγμα που πραγματικά μπορώ να προσφέρω ως διαισθητικός καλλιτέχνης είναι ο εαυτός μου ως παράδειγμα και ως ένα άτομο που προσπαθεί να ενσωματώσει αυτά τα ερωτήματα στην ψυχή του, στη δική του σφαίρα επιρροής. Είναι περίπλοκο και επίπονο, δεν είναι εύκολο. Και δεν υπάρχει εύκολη απάντηση. Είναι ταπεινωτικό και τρομακτικό συναμα. Καμιά φορά αδυνατώ πραγματικά να μιλήσω περισσότερο γι’ αυτό, αλλά ξέρω ότι υπάρχουν πολλοί καλλιτέχνες και άνθρωποι σε πολλά μέρη του κόσμου που μιλούν γι’ αυτό ασταμάτητα.

L i FO 23.05.24 49

ΦΩΤΟ: NOMI RUIZ

Ο ΣΠΟΥΔΑΙΟΣ ΡΩΣΟΣ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ ΒΑΣΙΖΕΤΑΙ ΣΕ ΜΙΑ ΣΕΙΡΑ ΑΝΑΤΡΙΧΙΑΣΤΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟΥ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΣΕ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΜΥΘΟ ΤΗΣ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑ ΚΑΙ ΕΤΟΙΜΑΖΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΔΑΥΡΟ ΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΦΟΡΤΙΣΜΕΝΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ «ΙΦΙΓΕΝΕΙΑΣ ΕΝ ΑΥΛΙΔΙ» ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ. 50 L i FO 23.05.24

ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΟ ΠΑΡΙΔΗ ΦΩΤΟ: ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ L i FO 23.05.24 51

ΑΠΟ

Μετάφραση: Παντελής Μπουκάλας Σκηνοθέτης: Timofey Kuliabin Πρωταγωνιστούν: Ανθή Ευστρατιάδου, Μαρία Ναυπλιώτου, Νικόλας Παπαγιάννης, Δημήτρης Παπανικολάου, Θάνος Τοκάκης, Νίκος Ψαρράς Χορός: Δημήτρης Γεωργιάδης, Χρήστος Διαμαντούδης, Μάριος Κρητικόπουλος, Βασίλης Μπούτσικος, Αλέξανδρος Πιεχόβιακ Τιμοφέι Κουλιάμπιν «Ιφιγένεια η εν Αυλίδι» του Ευριπίδη Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 5-6/7, 21:00 L i FO 23.05.24 53

Η ΕΒΙΤΑ ΣΚΟΥΡΛΕΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΣΕ ΤΙΣ ΠΡΟΒΕΣ ΠΕΝΤΕ ΝΕΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΠΟΥ ΘΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 260. ΑΠΟ ΤON ΧΡΗΣΤΟ ΠΑΡΙΔΗ ΣΤΙΣ ΠΡΟΒΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΝΕΝΗΝΤΑ 54 L i FO 23.05.24

ΕΝΕΝΗΝΤΑ Ένας ενενηντάχρονος άντρας και ο σαραντάρης γιος του σε μια άγρια πόλη που τρέχει με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Ο γέρος, παρά την ηλικία του, νιώθει σαν να γεννήθηκε χθες, ενώ ο νέος νιώθει λες κι η ζωή του πλησιάζει στην ολοκλήρωσή της. Αδύναμος, τρωτός και ευάλωτος, όπως είναι, αποφασίζει να στείλει τον πατέρα του σε οίκο ευγηρίας. Ο τελευταίος ωστόσο έχει μια νεαρή φίλη, ένα ανάπηρο κορίτσι, με το οποίο βρίσκονται καθημερινά στη λίμνη του κεντρικού πάρκου της πόλης. Η σκηνοθέτις Βαλέρια Δημητριάδου, σε μια εποχή εξιδανίκευσης της νεότητας και της ευεξίας, επέλεξε να θίξει το θέμα-ταμπού του γήρατος. Γιατί ένας ηλικιωμένος άνθρωπος να πρέπει να αποδεχτεί το τέλος; Γιατί να μην μπορεί να βγει έξω, να ερωτευτεί, να κάνει έρωτα; Επειδή όντως δεν μπορεί ή επειδή δεν του το επιτρέπουμε οι υπόλοιποι; Αν βρισκόμασταν στη θέση του, πόσο εύκολα θα αποδεχόμασταν το τέλος; Η παράσταση κινείται σε έναν φανταστικό μικρόκοσμο που αντιστέκεται σθεναρά στο δυστοπικό μας παρόν, προτάσσοντας την ενσυναίσθηση και την αλληλεγγύη. Επί σκηνής, μαζί με τους ηθοποιούς, ομάδα μουσικών θα παίζει ζωντανά μουσική. ΣΦΑΛΜΑ ΣΥΝΔΕΣΗΣ Η ομάδα Station Athens, που σχηματίστηκε το 2009 στη γειτονιά του Μεταξουργείου και αποτελείται από πρόσφυγες και μετανάστες από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές, πραγματεύεται αληθινές ιστορίες, παντρεύοντας το ντοκιμαντέρ με τη μυθοπλασία. Η παράσταση, η οποία θα παιχτεί επίσης στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας του grape-Greek Agora of Performance, εστιάζει στον γάμο, στην οικογένεια και στη συντροφικότητα. Με βασικό εργαλείο το χιούμορ, αναδεικνύει τον καταλυτικό ρόλο που παίζει η τεχνολογία στον μετασχηματισμό των οικογενειακών δεσμών. Η ανάγκη των μελών της ομάδας να βρουν λύσεις που θα διευκολύνουν την καθημερινότητά τους τα κάνει να χρησιμοποιούν διάφορα σύγχρονα μέσα που τους φέρνουν πιο κοντά στην οικογενειακή εστία. Έχοντας δοκιμάσει τα πάντα, απευθύνονται σε μια εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης, ακολουθούν τις συμβουλές της και τα αποτελέσματα είναι άλλοτε αστεία και άλλοτε παράδοξα. Μπορεί η τεχνολογία να μεταμορφώσει προς το καλύτερο τις ζωές μας; Η παράσταση αξιοποιεί την τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ), τις βιντεοπροβολές και ένα ιδιαίτερο sound design σε ένα υβριδικό παραστασιακό ιδίωμα. Η σύλληψη και η σκηνοθεσία είναι της Γιολάντας Μαρκοπούλου. ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ

ΣΥΝΔΕΣΗΣ L i FO 23.05.24 55

ΣΦΑΛΜΑ

ΚΡΥΠΤΟΓΑΜΑ Ένας θεατρικός μονόλογος του Μιχάλη Αλμπάτη (Και οι νεκροί ας θάψουν τους νεκρούς τους, Νήσος, 2022), γραμμένος ειδικά για το Φεστιβάλ, και μια αφήγηση που διαδραματίζεται σε μια μικρή πόλη της Κρήτης, αρχές της δεκαετίας του 1980. Ο τίτλος, από τις λέξεις «κρυπτόν» και «γαμείν», είναι εμπνευσμένος τον όρο με τον οποίο ο Σουηδός βοτανολόγος Κάρολος Λινναίος περιέγραψε τον τρόπο με τον οποίο αναπαράγονται τα φύκη, οι μύκητες, τα βρυόφυτα και τα πτεριδόφυτα, «καθώς η απουσία ανθέων, καρπών και σπερμάτων, καθιστούσε τον τρόπο αναπαραγωγής τους γριφώδη». Ο Αλμπάτης πιστεύει ότι «υπάρχουν και ανθρώπινα πλάσματα που αναδίδουνε τον ίδιο γρίφο, με κατάταξη ασαφή ανάμεσα στα γένη, με ρόλο ομιχλώδη στη ροή της εξέλιξης (…). Οργανισμοί που για να επιβιώσουν μιμούνται τους όμορούς τους, στους τρόπους, στην αμφίεση, στη γλώσσα, αναγκασμένοι να ανθίζουνε μονάχα στο σκοτάδι, γεμίζοντας τα πνευμόνια τους με νύχτα. Έτσι ζούνε, κρατώντας την ανάσα τους για χρόνια, μα, αν ο αέρας τους σωθεί κι αναγκαστούν να αναδυθούνε βίαια στο φως, η ανάφλεξη είναι αναπόφευκτη…». Στο επίκεντρο της αφήγησης ένας χασάπης που δεν ήθελε να γίνει χασάπης, καθώς σιχαίνεται τη μυρωδιά απ’ τα σπλάχνα και το αίμα, ένα μαγικό δαχτυλίδι που μεταμορφώνει όποιον το φορέσει σε ό,τι επιθυμεί και φοβάται να είναι, ένα γλέντι αρραβώνων και μια δολοφονημένη τρανς γυναίκα που είχε για ίνδαλμά της την Αλίκη Βουγιουκλάκη, της οποίας τραγούδια ερμήνευε στους δρόμους και τις ταβέρνες υπομένοντας κοροϊδίες και γιουχαΐσματα. Ένα κείμενο που εστιάζει στην αγριότητα της ελληνικής επαρχίας του 1980, μια παράσταση για όσους έχουν υποστεί τον τρόμο του περιθωρίου, του λάθους, της δημόσιας κατακραυγής. Σκηνοθετεί η Νικαίτη Κοντούρη και ερμηνεύει ο Μάκης Παπαδημητρίου. 56 L i FO 23.05.24

Ακούγονται αποσπάσματα από μαρτυρίες του Γιώργου Αλεξάτου, του Κώστα Βοσταντζόγλου, της Αγγελικής Ξύδη (Ιάσονας Χανδρινός, Όλη νύχτα εδώ, Καστανιώτη, 2020), της Θεοδώρας Φάμελλου, χήρας του Βασίλη Φάμελλου (Ιερώνυμος Λύκαρης (επιμ.), Πολυτεχνείο 1973 - Το αίμα το αδικαίωτο ποτέ δεν ησυχάζει, Καστανιώτη, 2023), της Ανθής Μυρογιάννη («Μηχανή του Χρόνου»), του Α. Σκευοφύλακα (συνέντευξη στον Κώστα Χατζίδη, «Το Βήμα», 2008), καθώς και των Παναγιώτη Μαυρομάτη και Υβόννης Μαλτέζου από συνεντεύξεις τους στο πλαίσιο της έρευνας για την παράσταση.

ΣΤΙΣ ΠΡΟΒΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ 50 ΧΡΟΝΙΑ, ΜΙΑ ΝΥΧΤΑ Μισό αιώνα από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, τον Νοέμβριο του 1973, όταν μια διαμαρτυρία των φοιτητών της εποχής αλλά και μέρους της ελληνικής κοινωνίας που στάθηκε δίπλα τους ξέσπασε ως φυσική και αυθόρμητη ανάγκη αντίδρασης στον αυταρχισμό, προκύπτει το ερώτημα τι σημαίνει για εμάς αυτό το συλλογικό βίωμα αλληλεγγύης και αυταπάρνησης. Με αφορμή την επέτειο, η παράσταση αποπειράται να κάνει μια σύγχρονη ερμηνεία με θεατρικούς όρους. Η δραματουργική έρευνα βασίζεται σε αυθεντικές μαρτυρίες φοιτητών, μαθητών αλλά και απλών πολιτών που συμμετείχαν στα γεγονότα εκείνων των κρίσιμων ημερών, αποτελώντας, συνειδητά ή όχι, μέρος της νεότερης ιστορίας της πόλης και της χώρας όλης. Ένα ενδιαφέρον παζλ μιας συλλογικής αφήγησης στην οποία ενώνονται παλαιότερες αλλά και νεότερες γενιές ηθοποιών, ανάμεσα στους οποίους και τριτοετείς σπουδαστές της δραματικής σχολής του Θεάτρου Τέχνης. Όλοι μαζί αναζητούν το ουσιαστικό νόημα της δημοκρατίας. Η σκηνοθεσία είναι του Μάνου Καρατζογιάννη, ο οποίος έχει συνεργαστεί με τη Δήμητρα Κονδυλάκη στη δραματουργική επεξεργασία.

L i FO 23.05.24 57

ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ

Μία από τις 8 παραστάσεις που συμπεριλαμβάνονται στο grape-Greek Agora of Performance, την πρωτοβουλία του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου που σκοπό έχει την προβολή των Ελλήνων καλλιτεχνών στη διεθνή σκηνή θεάτρου και χορού, δίνοντάς τους την ευκαιρία να παρουσιάσουν τα έργα τους σε εκπροσώπους διεθνών φεστιβάλ και καλλιτεχνικούς διευθυντές πολιτιστικών φορέων. Το Αναψυκτήριο, που υπογράφουν η Αργυρώ Χιώτη, ο Ευθύμης Θέου και μια ομάδα ηθοποιών (Νίκος Ζιάζιαρης, Αμαλία Κοσμά, Γιώργος Κριθάρας, Ρίτα Λυτού, Εύη Σαουλίδου, Δρόσος Σκώτης, Τζωρτζίνα Χρυσκιώτη), διερευνά τη σημασία του μύθου μέσα από

Εύας Μανιδάκη)

ένας υπαρξιακός τόπος στα όρια

της φύσης, όπου οι ψυχές ξεδιψούν, κατοικημένος από ονειροφαντασίες και φαντάσματα.

θέτουν ερωτήματα

για λίγο την οπτική του κόσμου; Να δούμε πέρα από τον κόσμο της ύλης; Μια πολυφωνική σύνθεση από μια μεικτή ομάδα ερμηνευτών, αποτελούμενη από ηθοποιούς, χορευτές και τραγουδιστές. 58 L i FO 23.05.24

ΑΝΑΨΥΚΤΗΡΙΟ

θρύλους και μεταφυσικές ιστορίες. Η σκηνή (σε σκηνογραφία

είναι

μύθου και πραγματικότητας, μεταξύ οπτασιών και πνευμάτων

Εκεί

για τη σχέση ατομικού και συλλογικού. Μπορούμε να αντιστρέψουμε

Αργυρώ Χιώτη «Αναψυκτήριο» Πειραιώς 260 (Δ) 23/7, 21:00 & 2425/7, 21:30 Μάνος Καρατζογιάννης «50 χρόνια, μια νύχτα» Πειραιώς 260 (Ε) 26-29/6, 21:00 Βαλέρια Δημητριάδου «Ενενήντα» Πειραιώς 260 (Ε) 15-16/6, 20:00 & 17-18/6, 21:00 Γιολάντα Μαρκοπούλου, Ομάδα Station Athens «Σφάλμα σύνδεσης» Πειραιώς 260 (Β) 23-24/7, 21:30 & 25/7, 21:00 Νικαίτη Κοντούρη «Κρυπτόγαμα» του Μιχάλη Αλμπάτη Πειραιώς 260 (Η) 17-18/6, 20:00 & 22:00 L i FO 23.05.24 59

ΑΠΟ ΤON M. HULOT.

ΚΑΙ ΠΟΛΥ ΑΓΑΠΗΤΟΣ ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΕΧΕΙ ΔΙΠΛΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ ΦΕΤΙΝΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ: ΕΧΕΙ ΓΡΑΨΕΙ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ

ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ

ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΥΘΥΜΗ ΦΙΛΙΠΠΟΥ, ΕΝΩ ΘΑ ΚΛΕΙΣΕΙ ΜΕ ΤΟ LIVE ΤΟΥ ΤΟ ΔΙΗΜΕΡΟ ΤΟΥ

ΞΕΧΩΡΙΣΤΟΣ

ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ «ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΕΣ» ΤΗΣ

ΠΑΠΟΥΛΙΑ

INDIE PLAYGROUND FESTIVAL.

ΦΩΤΟ: ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ

«ΣΤΑΜΑΤ Α Σ ΝΑ ΣΚ ΕΦΤΕΣΑΙ Ο ΤΙ Κ Α ΤΙ ΘΑ Γ Ι ΝΕΙ, ΑΠΛ Ω Σ ΤΟ Κ Α ΝΕΙΣ» 60 L i FO 23.05.24

LARRY GUS

ΣΑΝΤΟΥ-ΜΑΤΙΑΣ ΡΟΟΥΒΑΛΙPHILHARMONIA ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ Ένα ακόμα παιδί-θαύμα που το 2021, σε ηλικία μόλις 35 ετών, ανέλαβε μια θέση από την οποία έχουν περάσει στο παρελθόν θρύλοι αρχιμουσικοί όπως ο Τοσκανίνι, ο Φουρτβένγκλερ, ο Κάραγιαν και ο Μούτι. Μιλάμε για τον Φινλανδό Σάντου-Ματίας Ρόουβαλι, επικεφαλής μίας από τις σπουδαιότερες ορχήστρες παγκοσμίως, της Philharmonia του Λονδίνου, με την οποία έρχεται στις 18 Ιουνίου στο Ηρώδειο, παρουσιάζοντας έργα Γκλίνκα, Στραβίνσκι και Τσαϊκόφσκι. Tρια χρόνια τώρα είναι σε μία από τις πιο φημισμένες ορχήστρες της Ευρώπης –ιδρύθηκε το 1945– και έχει αφήσει ήδη το στίγμα του. Έχει διευθύνει μια ευρεία γκάμα συνθέσεων από υπερπαραγωγές των Στράους και Ραχμάνινοφ μέχρι λιγότερο γνωστά έργα των συμπατριωτών του, Σιμπέλιους και Λίντμπεργκ, έχει κυκλοφορήσει τις πρώτες τους κοινές ηχογραφήσεις και έχει απολαύσει τα κολακευτικά σχόλια για το ντεμπούτο τους στο BBC Proms το καλοκαίρι του 2022. Ενίοτε, όταν βρίσκει χρόνο, θυμάται τα παλιά (ξεκίνησε ως περκασιονίστας) και παίζει με τους σολίστες του τμήματος κρουστών της ορχήστρας! Όταν δεν διευθύνει, του Ρόουβαλι του αρέσει να κάνει διαλογισμό, να περπατά στα δάση και να πηγαίνει για κυνήγι, να χαλαρώνει στη σάουνα και να κάνει όνειρα, μεταξύ άλλων ότι κάποτε θα παίξει με τους Rolling Stones. Προφανώς, αυτό που περιμένουμε όλοι από τη συναυλία του στο Ηρώδειο είναι να διαπιστώσουμε ιδίοις όμμασι πώς ο δυναμισμός και η φρέσκια του ματιά θα «συνομιλήσουν» με το εκρηκτικό ταμπεραμέντο της σολίστ του βιολιού Πατρίσια Κοπατσίνσκαγια, που ως γνήσιο enfant terrible της κλασικής μουσικής φημίζεται για τις αντισυμβατικές και γεμάτες πάθος ερμηνείες της. ΜΕΓΑΛΟΙ ΜΑΕΣΤΡΟΙ Αν θέλαμε να μιλήσουμε με οπαδικούς όρους, θα λέγαμε πως η κλασική μουσική παίρνει φέτος τη ρεβάνς στο Ηρώδειο. Όχι ότι μας έλειψαν οι σταρ του είδους τα προηγούμενα χρόνια αλλά, όπως και να το κάνουμε, επιτυγχάνοντας μια πολύ ελκυστική ισορροπία μεταξύ του χθες και του αύριο του χώρου, το φεστιβάλ υποδέχεται τις επόμενες εβδομάδες στο Ηρώδειο καταξιωμένους αρχιμουσικούς αλλά και νέες, ορμητικές περιπτώσεις

το σθένος, την αγάπη και την ευαισθησία τους θα εξαρτηθεί το πώς θα ακούσουμε φέτος το καλοκαίρι τα μεγάλα έργα της κλασικής μουσικής. Για το Ηρώδειο, λοιπόν, «γυαλίζουν» τις μπαγκέτες τους ο Σάντου-Ματίας Ρόουβαλι που θα διευθύνει την αστραφτερή Philharmonia Orchestra, ο Λουκάς Καρυτινός και ο διάσημος Αμερικανοεσθονός Νέεμε Γιάρβι που θα ανέβουν στο πόντιουμ για τις δύο συναυλίες της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, ο αστέρας Σάιμον Ρατλ που έρχεται με τον τελευταίο του «έρωτα», όπως αποκαλεί την Chamber Orchestra of Europe, και, φυσικά, ο Βασίλης Χριστόπουλος που ανέλαβε προσφάτως τη Φιλαρμονική του Γκρατς και θέλει να μας τη συστήσει.

που ξεχωρίζουν ήδη. Από την εμπειρία, την ταχύτητα,

62 L i FO 23.05.24

ΦΩΤΟ: LUCA MIGLIORE

ΝΕΕΜΕ ΓΙΑΡΒΙΚΟΑ «Αν ο μαέστρος έχει σωστή τεχνική, μπορεί να σχηματίσει τον ήχο χωρίς να χρησιμοποιήσει λέξεις, μόνο μέσα από τις κινήσεις, ώστε οι μουσικοί να νιώσουν τη μελωδία, να απολαύσουν τη “σχέση” που εξελίσσεται μεταξύ των δύο πλευρών και να αισθανθούν ότι πρόκειται για κάτι όμορφο, δημιουργικό, μαγικό». Παρόλο που θα παίρναμε όρκο πως ο μαέστρος-θρύλος Νέεμε Γιάρβι αναλύει κάθε λεπτομέρεια της παρτιτούρας, εκείνος μας διαψεύδει, λέγοντας στους «Financial Times» πως του αρέσει να αφήνει κάποια πράγματα στην τύχη και τη μαγεία της στιγμής. Ίσως γιατί η τύχη και η τόλμη, πέρα από το μεγάλο του ταλέντο, καθόρισαν τη ζωή του. Ο Γιάρβι γεννήθηκε, μεγάλωσε και σπούδασε στην Εσθονία της Σοβιετικής Ένωσης κι έγινε από νωρίς γνωστός για τις ευκαιρίες που έδινε στους συμπατριώτες του συνθέτες. Μεταξύ αυτών και ο Άρβο Περτ, ένα έργο του οποίου, το Credo, στάθηκε η αιτία να μεταναστεύσει ο μαέστρος στις ΗΠΑ. Το 1968, ο νόμος στην Εσθονική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία απαιτούσε από τους δημιουργούς να καταθέτουν στο Σωματείο Συνθετών, πριν από την πρεμιέρα, όλες τις νέες παρτιτούρες προκειμένου να εγκριθούν. Ο Γιάρβι, γνωρίζοντας την ιδιαίτερη γραφή του Περτ, και φοβούμενος μην ακυρωθεί η πρεμιέρα, αποφάσισε να παρακάμψει το καθεστώς και να παρουσιάσει τα έργα στο κοινό χωρίς την ευλογία των Σοβιετικών αξιωματούχων. Έτσι, αναγκάστηκε να βρει με την οικογένειά του στέγη στην Αμερική, απ’ όπου ξεκίνησε μια συναρπαστική καριέρα. Είναι, λοιπόν, πολλοί οι λόγοι για τους οποίους ανυπομονούμε να ακούσουμε στις 28 Ιουνίου από τον Γιάρβι και την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών τη μεγαλειώδη Ενάτη Συμφωνία του Μπετόβεν, την πιο ανάγλυφη μουσική έκφραση ουμανισμού, ελευθερίας και συναδέλφωσης των λαών. ΣΤΟ ΗΡΩΔΕΙΟ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ

SIMON VAN BOXTEL L i FO 23.05.24 63

ΦΩΤΟ:

ΒΑΣΙΛΗΣ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ ΤΟΥ ΓΚΡΑΤΣ Ο δικός μας Βασίλης Χριστόπουλος προφανώς διεκδικεί μια θέση ανάμεσα στους μεγάλους μαέστρους του φετινού καλοκαιριού. Σημαντική εγχώρια δύναμη που πάντοτε διακρινόταν στο εξωτερικό, ο πρώην καλλιτεχνικός διευθυντής της ΚΟΑ ξεκίνησε πριν από μερικούς μήνες νέα θητεία ως κύριος αρχιμουσικός στην Όπερα και τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Γκρατς, αναλαμβάνοντας έτσι τα ηνία ενός από τα ιστορικά λυρικά θέατρα της Ευρώπης. Μελετηρός, αυστηρός, με αρκετά χιλιόμετρα στα συμφωνικά έργα αλλά και την όπερα, ο Χριστόπουλος είναι από τους μαέστρους που ποτέ δεν πρόδωσε τις προσδοκίες μας. Φέτος το φεστιβάλ θα τον υποδεχτεί στις 4 Ιουλίου με την ορχήστρα «του» και την εκρηκτική πιανίστρια Αλεξία Μουζά. Τα έργα του προγράμματος που έχουν επιλέξει συνδέονται, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, με τη μουσική παράδοση της Βιέννης. Θα ακούσουμε την απολαυστική Εισαγωγή από τη Νυχτερίδα του Γιόχαν Στράους, το διάσημο και αγαπημένο Κοντσέρτο αρ. 23 σε λα μείζονα για πιάνο και ορχήστρα του Μότσαρτ και ένα έργο-ορόσημο του ύστερου μουσικού ρομαντισμού, την Πρώτη Συμφωνία του Μάλερ, το έργο με το οποίο ο συνθέτης ξεκίνησε το ταξίδι του στον συμφωνικό κόσμο. Η λεγόμενη και Τιτάνια Συμφωνία είναι μια παρτιτούρα όπου ο συνθέτης συνταίριαξε τις παιδικές μνήμες, τα ρομαντικά συναισθήματα, τον θάνατο, τους ήχους, τα στοιχεία της φύσης και, φυσικά, τον έρωτα.

MARIJA KANIZAJ 64 L i FO 23.05.24

ΦΩΤΟ:

πρωταγωνιστές-ινδάλματα,

Grazer

Philharmoniker

ΛΟΥΚΑΣ ΚΑΡΥΤΙΝΟΣΚΡΑΤΙΚΗ ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΑΘΗΝΩΝ «Θυμάμαι, όταν σπούδαζα στο Βερολίνο, ο καθηγητής μάς απέτρεπε να ασχοληθούμε με την όπερα, λέγοντας: “Μην καταδεχτείτε ποτέ να διευθύνετε μέσα στο υπόγειο”. Μου έμεινε μάλλον απωθημένο έκτοτε. Θα έλεγα ότι η καριέρα μου περιγράφεται με μια φράση: “Η καρδιά μου ανήκει στην όπερα και το πνεύμα μου στη συμφωνική ορχήστρα”». Η ίδια φράση θα μπορούσε να περιγράψει και το φετινό καλοκαίρι του Λουκά Καρυτινού καθώς την 1η Ιουνίου εγκαινιάζει το Ηρώδειο, διευθύνοντας την Τόσκα του Βέρντι (σε παραγωγή Εθνικής Λυρικής Σκηνής και σκηνοθεσία Ούγκο ντε Άνα), και σχεδόν έναν μήνα μετά (12 Ιουλίου) υποδέχεται με την ΚΟΑ την εκρηκτική Γεωργιανή σούπερ σταρ του πιάνου Κάτια Μπουνιατισβίλι που θα ερμηνεύσει το δημοφιλέστερο ίσως κοντσέρτο για πιάνο όλων των εποχών, το Πρώτο του Τσαϊκόφσκι. Την ίδια βραδιά η ορχήστρα θα αναμετρηθεί με το εντυπωσιακό συμφωνικό έργο του Ούγγρου πρωτοπόρου Μπέλα Μπάρτοκ, το περίφημο Κοντσέρτο του για ορχήστρα. «Όταν ανεβαίνω στο πόντιουμ, ξεχνάω τα πάντα. Από πολύ μικρός κατάλαβα ότι ανήκω στη μουσική, όταν έτυχε να περάσει από τη γειτονιά μου μια μπάντα. Τα μάτια μου καρφώθηκαν στον μαέστρο. Είχα την αίσθηση ότι όλες αυτές οι μελωδίες και αρμονίες που έβγαιναν προέρχονταν από τα χέρια αυτού του κυρίου. Έκανα αυτόν τον συνειρμό και έκτοτε αποφάσισα ότι ήθελα να βρεθώ στη θέση του. Αν σήμερα ξαναγεννιόμουν, το ίδιο θα έκανα, γιατί, όσο κι αν έψαξα, δεν βρήκα τίποτα ομορφότερο από αυτήν τη δουλειά», λέει ο Λουκάς Καρυτινός, επικεφαλής της κορυφαίας ορχήστρας της χώρας αλλά και μαέστρος με τεράστια εμπειρία από το Ηρώδειο. Συμπτωματικά, η πρώτη του συναυλία στον χώρο ήταν διευθύνοντας, και τότε, Τόσκα, με πρωταγωνιστές τους Μαρίνα Κρίλοβιτς και Κώστα

«Ήταν η πραγματοποίηση ενός ονείρου! Η Ακρόπολη

Πασχάλη.

από ψηλά, το επιβλητικό Ηρώδειο, οι

οι κερκίδες γεμάτες ενθουσιασμένο κόσμο. Το συναίσθημα δεν αναλύεται με λόγια. Βιώνεται και εκπέμπει ευτυχία». Philharmonia Orchestra Santtu-Matias Rouvali –Patricia Kopatchinskaja Έργα Γκλίνκα, Στραβίνσκι και Τσαϊκόφσκι Ωδείο Ηρώδου Αττικού 18/6, 21:00 Κρατική Ορχήστρα Αθηνών Neeme Järvi Ενάτη του Μπετόβεν Ωδείο Ηρώδου Αττικού 28/6, 21:00

Orchestra of Europe Simon Rattle –Magdalena Kožená Έργα Ντβόρζακ, Μάλερ, Μπάρτοκ, Σούμπερτ Ωδείο Ηρώδου Αττικού

21:00

Chamber

30/6,

(Φιλαρμονική του Γκρατς) Βασίλης Χριστόπουλος –Αλεξία Μουζά Έργα Στράους, Μότσαρτ, Μάλερ Ωδείο Ηρώδου Αττικού 4/7, 21:00 Κρατική Ορχήστρα Αθηνών Λουκάς Καρυτινός – Khatia

Έργα Τσαϊκόφσκι & Μπάρτοκ Ωδείο Ηρώδου Αττικού 12/7, 21:00 ΣΑΪΜΟΝ ΡΑΤΛCHAMBER ORCHESTRA OF EUROPE Τι να πεις για τον Σάιμον Ρατλ, που δεν έχει γραφτεί; Και πώς να μιλήσεις για έναν σταρ του πόντιουμ σε λίγες γραμμές; Αδύνατο. Αρκεί να θυμηθούμε τις ορχήστρες από τις οποίες πέρασε (Συμφωνική Ορχήστρα του Μπέρμιγχαμ, Φιλαρμονική του Βερολίνου, Συμφωνική Ορχήστρα του Λονδίνου, Συμφωνική της Βαυαρικής Ραδιοφωνίας), να ανακαλέσουμε τις 100 και πλέον ηχογραφήσεις του (με κορυφαίες αυτές στα έργα του Μάλερ, του Σένμπεργκ και των συνθετών της Δεύτερης Σχολής της Βιέννης) ή να σκεφτούμε πόσους αγώνες έχει δώσει για το μουσικό εκπαιδευτικό σύστημα σε όποια χώρα κι αν εργάστηκε. Γεννημένος στο Λίβερπουλ το 1955, αυτή η τεράστια προσωπικότητα της μουσικής έρχεται στο Ηρώδειο στις 30 Ιουνίου με την πολυβραβευμένη Chamber Orchestra of Europe, ένα σύνολο που εδώ και δεκαετίες έχει κατακτήσει την κορυφή χάρη στον ξεχωριστό ήχο και τις καθηλωτικές ερμηνείες της. Ο Ρατλ, που δεν χορταίνει να ανακαλύπτει νέα μουσικά σχήματα και ήχους, δηλώνει πραγματικά ερωτευμένος με την ορχήστρα, εξού και όχι μόνο συνεργάζονται για τρίτη φορά, αλλά φέτος το καλοκαίρι θα περιοδεύσουν μαζί στις μεγαλύτερες σκηνές της Ευρώπης. Σολίστ στην αθηναϊκή τους βραδιά με τα συνταρακτικά Πέντε τραγούδια σε ποίηση Φρ. Ρίκερτ του Γκούσταβ Μάλερ θα είναι η διάσημη μεσόφωνος Μαγκνταλένα Κοζενά (σύζυγος του Ρατλ). Το πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσης τα Πέντε ουγγρικά δημοτικά τραγούδια του Μπέλα Μπάρτοκ και το Σκέρτσο Καπριτσιόζο έργο 66 του Αντονίν Ντβόρζακ, ενώ ολοκληρώνεται με ένα απαράμιλλο αριστούργημα, τη «Μεγάλη» Συμφωνία αρ. 9 σε ντο μείζονα του Φραντς Σούμπερτ. ΦΩΤΟ: OLIVER HELBIG L i FO 23.05.24 65

Buniatishvili

EXIT ABOVE: ΤΑ ΜΠΛΟΥΖ Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΧΟΡΟΣ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΣΤΟ ΗΡΩΔΕΙΟ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΝΕ ΤΕΡΕΖΑ ΝΤΕ ΚΕΪΡΣΜΑΚΕΡ ΥΠΟ ΤΟΥΣ ΗΧΟΥΣ ΤΗΣ ΑΝΕΡΧΟΜΕΝΗΣ ΝΕΑΡΗΣ ΤΡΑΓΟΥΔΟΠΟΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΙΘΙΟΠΙΑ MESKEREM MEES. ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ 66 L i FO 23.05.24

ΣΥΝΑΝΤΟ Υ Ν ΤΟΝ ΧΟΡ Ο ΦΩΤΟ: ANNE VAN AERSCHOT, SET: MICHEL FRANÇOIS L i FO 23.05.24 67

ΦΩΤΟ: ANNE VAN AERSCHOT, SET: MICHEL FRANÇOIS

68 L i FO 23.05.24

ΦΩΤΟ: ANNE VAN AERSCHOT

Anne Teresa de Keersmaeker / Meskerem Mees / Jean-Marie Aerts / Carlos Garbin / Rosas «EXIT ABOVE – after the

Το Exit Above, η νέα χορογραφία που η Άννε Τερέζα Ντε Κέιρσμακερ θα παρουσιάσει φέτος το καλοκαίρι στο Ηρώδειο στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών μαζί με την ομάδα της Rosas, είναι αφιερωμένο στα μπλουζ. Έχει πάρει ήδη διθυραμβικές κριτικές οπουδήποτε έχει παρουσιαστεί. Μια παράσταση για 13 περφόρμερ με ζωντανή μουσική που έχει στο επίκεντρο την ερμηνεία της ανερχόμενης Φλαμανδής τραγουδοποιού Meskerem Mees. Με καταγωγή από την Αιθιοποία, η Μees γεννήθηκε στην Αντίς Αμπέμπα το 1999. Σε ηλικία μόλις δέκα μηνών υιοθετήθηκε. Το όνομά της, Meskerem, σημαίνει «νέα αρχή» και αναφέρεται στην 1η Σεπτεμβρίου, την ημέρα της αιθιοπικής Πρωτοχρονιάς. Σπούδασε ζωγραφική, μουσική και χορό στο MUDA Atheneum for Performing Arts στο Βέλγιο. Στα δώδεκα πήρε μέρος στον παιδικό διαγωνισμό της Eurovision. Δεν κατάφερε να κερδίσει, αλλά αυτό της έδωσε το έναυσμα να συμμετάσχει σε μια σειρά από διαγωνισμούς, σαρώνοντας αρκετά σημαντικά βραβεία που τη βοήθησαν να αποκτήσει airplay σε έναν από τους πιο δημοφιλείς ραδιοφωνικούς σταθμούς του Βελγίου, να γίνει πιο γνωστή στη χώρα της και να αποκτήσει θαυμαστέ, όπως ο Pete Doherty των Libertines. Η τελευταία διάκριση που έλαβε ήταν φέτος στα Golden Afro Artistic Awards. H νεαρή δημιουργός κυκλοφόρησε το πρώτο της άλμπουμ, το Julius, το 2021. Πρόκειται για μια σειρά από τρυφερά αυτοβιογραφικά κιθαριστικά κομμάτια στο πνεύμα του Bob Dylan και του Randy Newman, με έναν πιο παιχνιδιάρικο τόνο. Σύμφωνα με τη Mees, η οποία πρώτα γράφει τη μελωδία και μετά τους στίχους ενός τραγουδιού: «Ένα καλό κομμάτι πρέπει να ισορροπεί ανάμεσα στα προσωπικά σου συναισθήματα και ταυτόχρονα να αφήνει στον ακροατή χώρο να το ερμηνεύσει και να το τοποθετήσει στη δική του προσωπική ζωή. Φυσικά, πρέπει να χαρακτηρίζεται από ειλικρίνεια από τη μεριά του καλλιτέχνη. Διαφορετικά, δεν έχει νόημα να ακούει κάποιος για τα προβλήματά σου συνέχεια. Το θέμα είναι πώς η προσωπική μου οπτική συνδέεται με ένα πιο γενικό πλαίσιο. Αυτό γίνεται απλώς επειδή είμαστε άνθρωποι και ακόμα και αν αυτές οι εμπειρίες είναι μοναδικές για τον καθένα, όλοι περνάνε παρόμοιες καταστάσεις στη ζωή». Η Mees είναι μια προσωπική επιλογή της Ντε Κέιρσμακερ. Το 2023, όταν το Exit Above ήταν ακόμη σε αρχικό στάδιο, η Ντε Κέιρσμακερ επεσε τυχαία πάνω σε έναν δίσκο του Βέλγου κιθαρίστα Jean-Marie Aerts, ο οποίος συμμετείχε στην παράσταση, αλλά έφυγε από τη ζωή τον Απρίλιο του 2024 σε ηλικία 72 ετών. Η Ντε Κέιρσμακερ χόρευε υπό τους ήχους της μουσικής του μπάντας TC Matic στην πρώτη της παραγωγή το 1982 στις Βρυξέλλες. Του τηλεφώνησε. Για τον Aerts αυτό το τηλεφώνημα ήταν ένα σοκ. Ξεκίνησαν να μιλάνε για την κοινή τους αγάπη για τα μπλουζ και τον Robert Johnson. «Γρήγορα συνειδητοποίησα ότι η μουσική που αναζητούσα έπρεπε να έχει μια φωνή. Η ποπ μουσική έχει κυρίως να κάνει με ιστορίες και ήθελα να πω μια ιστορία. Είχα δει στο YouTube βίντεο της Meskerem και σκέφτηκα ότι αυτό, ναι, είναι κάτι αληθινό και αυθεντικό». Η Mees ενθουσιάστηκε με την ιδέα ότι θα έγραφε τη μουσική για την παράσταση. Τα μπλουζ ήταν η μουσική που άκουγε ο πατέρας της. Όταν οι τρεις τους δούλευαν στο στούντιο του Aerts, αναζήτησαν έμπνευση στους στίχους του Σαίξπηρ. Στην πορεία αποφάσισε όχι μόνο να αναλάβει την σύνθεση και το τραγούδι αλλά και να χορέψει μαζί με τους Rosas επί σκηνής. «Είναι συναρπαστικό να βγαίνει κανείς από τo comfort zone τoυ με αυτόν τον τρόπο. Αισθάνομαι ότι ο χορός δεν διαφέρει τόσο από τη μουσική. Είναι δυο διαφορετικοί τρόποι να αντιμετωπίσεις παρόμοιες παρορμήσεις. Η διαφορά είναι ότι ο χορός κάνει κάποιον να δίνει έμφαση στο σώμα του και να μη σκέφτεται τόσο. Αυτό είναι καταπληκτικό», αναφέρει σε μια πρόσφατη συνέντευξή της για την παράσταση, η οποία είναι ένα εκρητικό μείγμα ενέργειας και συλλογικού πνεύματος.

tempest» Ωδείο Ηρώδου Αττικού 25/6, 21:00

L i FO 23.05.24 69

ΦΩΤΟ: ANNE VAN AERSCHOT

ΕΝΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΣ

ΚΑΙ ΟΛΟΖΩΝΤΑΝΟΣ

ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥ

ΤΡΑΓΙΚΟΥ ΠΟΙΗΤΗ ΚΑΙ

ΔΥΟ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ ΣΤΗ ΜΙΚΡΗ

ΕΠΙΔΑΥΡΟ.

ΑΠΟ ΤOΝ ΓΙΩΡΓΟ ΔΟΥΛΟ

το πλαίσιο του Κύκλου Contemporary Ancients, το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου ανέθεσε φέτος τη συγγραφή δύο θεατρικών μονολόγων, εμπνευσμένων από τραγωδίες του Ευριπίδη, στη Βίβιαν Στεργίου (Ιφιγένεια / Βορά) και στον Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη (Εγώ, μια δούλα). Μια συνομιλία με τις τραγωδίες του Ευριπίδη που ανεβαίνουν στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, Ιφιγένεια εν Αυλίδι (σκηνοθεσία Timofey Kulyabin) και Hecuba, Not Hecuba (βασισμένη στην Εκάβη, σκηνοθεσία Tiago Rodrigues). Το έργο της Βίβιαν Στεργίου, Ιφιγένεια / Βορά σκηνοθετεί η Αικατερίνη Παπαγεωργίου και ερμηνεύει η Ελίζα Σκολίδη, ενώ το έργο του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, Εγώ, μια δούλα, σκηνοθετεί ο Νίκος Χατζόπουλος και ερμηνεύει η Φιλαρέτη Κομνηνού. Οι δύο μονόλογοι συστεγάζονται σε μια ενιαία παράσταση που θα παρουσιαστεί στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου στις 5 και 6 Ιουλίου. Δύο νεοελληνικά θεατρικά έργα, δύο μονόλογοι γραμμένοι σήμερα για το σήμερα. Κείμενα που έρχονται να δουν τις δυο ηρωίδες, Ιφιγένεια και Εκάβη, αλλά και ολόκληρο τον κόσμο γύρω τους με μάτια που κοιτάζουν στο παρόν, αλλά με το βλέμμα στραμμένο προς το μέλλον· να επεξεργαστούν σημαντικά θέματα με μια γλώσσα αιχμηρή αλλά και σκωπτική, ευφρόσυνη, μιλώντας για θέματα που αφορούν την καθημερινή ζωή, τις σχέσεις, τη βία, την εκδίκηση, τον πόνο, τη δικαιοσύνη. Μακριά από το βάρος της τραγωδίας, τα κείμενα αυτά ψηλαφίζουν τη φύση της βίας, όπου αυτή κρύβεται και εμφανίζεται. Η Βίβιαν Στεργίου κλήθηκε να γράψει έναν μονόλογο εμπνευσμένο από την Ιφιγένεια εν Αυλίδι του Ευριπίδη. Από ολόκληρο το υλικό της τραγωδίας ξεχώρισε ένα σημείο και πάνω σε αυτό συνέθεσε το δικό της κείμενο. Ο χρησμός στην τραγωδία ορίζει πως για να πλεύσουν τα καράβια των Αχαιών εναντίον των Τρώων πρέπει να θυσιαστεί η κόρη του αρχιστράτηγου Αγαμέμνονα, η νεαρή Ιφιγένεια. Η Στεργίου μεταπλάθει αυτόν τον χρησμό και βάζει στο στόμα ενός ανώνυμου πλήθους όλα όσα ακούμε σήμερα γύρω μας, όλη την κεκαλυμμένη ή μη βία που εμφιλοχωρεί στις πιο απλές, καθημερινές στιγμές μας: σε όσα λέγονται, στέλνονται σε μηνύματα, γράφονται παντού, συζητιούνται σε παρέες, σχέσεις και επαγγελματικούς χώρους. Η δική της Ιφιγένεια είναι μια νεαρή γυναίκα που οδηγείται στη θυσία χωρίς ίχνος μοιρολατρίας, αφού πρώτα περνά ανάμεσα

Β Ι ΒΙΑΝ ΣΤΕΡΓ Ι ΟΥ – ΒΑΓΓ Ε ΛΗΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝ Ι ΔΗΣ: ΔΙΑΣΚΕΥΑΖΟΝΤΑ Σ ΕΛΙΖΑ ΣΚΟΛΙΔΗ. ΦΩΤΟ: ΕΛΙΝΑ ΓΙΟΥΝΑΝΛΗ 70 L i FO 23.05.24

Αικατερίνη Παπαγεωργίου «Ιφιγένεια / Βορά» της Βίβιαν Στεργίου Εμπνευσμένο από την «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Ευριπίδη Νίκος Χατζόπουλος «Εγώ, μια δούλα» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη Εμπνευσμένο από την «Εκάβη» του Ευριπίδη Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου 5-6/7, 21:30 Σ ΤΟΝ ΕΥΡΙΠΙΔΗ από τους λόγους που την οδηγούν στον θάνατο. Θάνατος δεν είναι μόνο το τελετουργικό κόψιμο ενός λαιμού. Θάνατος είναι και η καθημερινή, σταδιακή και υποδόρια διάλυση ενός ανθρώπου, ο περιορισμός του σε μια ατομική δικτατορία, όταν γύρω υπάρχει ελευθερία. Ο φόβος και η πεποίθηση πως ο δρόμος των γυναικών οδηγεί αναπόφευκτα στη θυσία. Όλα όσα θυσιάζει μια γυναίκα για να μπορέσει να ανταποκριθεί στον αρχετυπικό της ρόλο: όνειρα, καριέρα, εμπειρίες, επιθυμίες. Όλα αυτά μπορούν και πρέπει να θυσιαστούν. Ή μήπως όχι; Το κείμενο της Στεργίου είναι μια ποιητική ροή λέξεων. Με βασικό εργαλείο την ειρωνεία, όπως και ο Ευριπίδης, η συγγραφέας μιλά για το προβληματικό παρόν. Θέτει στο πλαίσιο μιας ανοιχτής δημόσιας συζήτησης θέματα που οφείλουμε να διαχειριστούμε, να δούμε σε βάθος, να τα απογυμνώσουμε από παραπλανητικά βαρίδια. Οι γυναικοκτονίες, η καταπίεση των αδύναμων, η πατριαρχία και οι εκφάνσεις της, η δύναμη του ενός απέναντι στο τρωτό σημείο του άλλου, το σύστημα νοοτροπιών που καθορίζει τις ζωές όλων μας, είναι κάποια από τα ζητήματα που η Στεργίου διαπραγματεύεται στην Ιφιγένεια / Βορά. Δεν μπορεί να γράψει για το σήμερα, κλείνοντας τα μάτια σε όσα συμβαίνουν γύρω της. Με μια γλώσσα σκόπιμα απλή και ευρέως αντιληπτή, με χιούμορ και διάθεση οικειότητας, η βία, η κακία, η ματαίωση αλλά και η τρυφερή αγάπη συνθέτουν έναν σύγχρονο χρησμό. Διότι όλοι μας είμαστε δυνάμει και η Ιφιγένεια και ο χρησμός. Και θύματα και θύτες. Πώς επιτρέπουμε μικρές δόσεις βίας στην καθημερινή μας σχέση με τους άλλους στον βωμό της αγάπης. Πώς εκμεταλλευόμαστε τη στιγμή που ο άλλος μάς έχει ανάγκη. Πώς παρεμβαίνουμε στις ζωές των φίλων μας, των συντρόφων μας, πώς οι γονείς μας έχουν σκάψει, ήδη από τη γέννησή μας, το σκάμμα που μέσα του θα ενταφιαστούμε, ίσως και προτού πεθάνουμε. Με μια απόλυτα σύγχρονη και πρωτοποριακή ματιά διαβάζει και ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης την Εκάβη στον δικό του μονόλογο Εγώ, μια δούλα. Για τον Χατζηγιαννίδη, η συγγραφή και μόνο ενός νέου κειμένου, εμπνευσμένου από μια αρχαία τραγωδία, είναι μια ανατρεπτική διαδικασία, με την έννοια πως καλείται να συνομιλήσει με ένα έργο κλασικό, με γλώσσα και επιχειρήματα σημερινά. Θέλοντας να προχωρήσει παραπέρα, προσθέτει άλλη μία ανατροπή. Επιλέγει να μιλήσει για την Εκάβη μια γυναίκα του περιβάλλοντός της, μια ανώνυμη γυναίκα του Χορού των Τρωάδων, και όχι η ίδια η βασίλισσα. Μια γυναίκα λαϊκή στην καταγωγή, αφτιασίδωτη και γνήσια, δούλα και η ίδια, όπως στα στερνά της η Εκάβη, με μια ζωή κατεστραμμένη, όπως και η γηραιά βασίλισσα των Τρώων. Διαφορετικός είναι και ο αφηγηματικός τόνος του μονολόγου. Σκοπός του συγγραφέα ήταν να γράψει ένα κείμενο κωμικό απέναντι στο δυσβάστακτο πένθος που απλώνεται πάνω από την τραγωδία του Ευριπίδη. Η ίδια η Εκάβη δεν θα μπορούσε να φέρει τίποτε το κωμικό, γι’ αυτό ο ρόλος της δούλας επιφορτίζεται με αυτόν τον σκοπό: να μιλήσει ελεύθερα και ανοιχτά, χωρίς ηθικές αγκυλώσεις και ταμπού. Με μια γλώσσα οικεία και απτή, σπαρταριστή. Η Εκάβη είναι μια γυναίκα βυθισμένη στη δυστυχία. Έχει χάσει όλα της τα παιδιά, τον σύζυγο και την πατρίδα της, και στο τέλος της ζωής της μεταφέρεται σκλάβα στην Ελλάδα. Στην τραγωδία του Ευριπίδη δολοφονούνται και τα δύο εναπομείναντα παιδιά της, η Πολυξένη και ο Πολύδωρος. Και από μια θρηνούσα υπέργηρη γυναίκα μεταμορφώνεται σε μια αιμοσταγή και πανούργα φόνισσα. Σφάζει τα παιδιά του Πολυμήστορα (που σκότωσε τον Πολύδωρο) και τυφλώνει τον ίδιο, παίρνοντας έτσι την εκδίκηση που τόσο αποζητούσε. Σε αυτήν ακριβώς τη μεταστροφή της εντοπίζει ο Χατζηγιαννίδης το σημείο όπου μπορεί να βασιστεί για να αποδομήσει την ηρωίδα, στο μεγάλο και δύσκολο ζήτημα της αυτοδικίας. Η δούλα του έχει μια καίρια και ανθρωπιστική αντίληψη απέναντι στην έννοια της αυτοδικίας. Πιστεύει πως όσο μεγάλος κι αν είναι ο πόνος ενός ανθρώπου, όσο έντονο κι αν είναι μέσα του το αίσθημα της αδικίας, δεν έχει το δικαίωμα να πάρει τον νόμο στα χέρια του και να εκδικηθεί. Γιατί τότε ο κόσμος θα διολισθήσει σε ένα χάος όπου θα επικρατήσει η βία, θα καταλυθούν οι νόμοι και η τάξη. Ένα θέμα που παραμένει διαχρονικά επίκαιρο και αγγίζει πολλές μελανές πτυχές του ελληνικού βίου. Αυτό που απέφυγε να κάνει ο Ευριπίδης, δηλαδή να καταδικάσει την αποτρόπαιη πράξη της Εκάβης, το αναλαμβάνει θαρραλέα ο Χατζηγιαννίδης στον μονόλογο αυτόν. Θέτει τη δούλα ενώπιον ενός μεταφυσικού δικαστηρίου, όπου καλείται να απολογηθεί για τη ρήξη της με την Εκάβη. Την κατηγορεί ανοιχτά και σκληρά, πάντοτε βέβαια μέσα στο πλαίσιο της κωμωδίας. Εξάλλου, η δούλα «συνομιλεί» με απόκοσμους ήχους, και όχι με ανθρώπους, σε ένα τοπίο λίγο έξω από την πραγματικότητα. Αυτοί είναι οι δύο μονόλογοι που θα συνδιαλεχθούν μεταξύ τους αλλά και με τον Ευριπίδη, θέτοντας προβληματισμούς και ανοίγοντας συζητήσεις, προχωρώντας έτσι τις σκέψεις των συγγραφέων. Η φόρμα του μονολόγου, όπως εύστοχα υπογραμμίζει ο Χατζηγιαννίδης, ταιριάζει πολύ σε ένα ανοιχτό θέατρο, και μάλιστα αρχαίο, αφού σε τέτοιους χώρους δεν χωρούν λεπτές ψυχογραφικές διακυμάνσεις. Ο χώρος ζητά μεγάλα, θεμελιακά ζητήματα, ανθρώπους που έχουν κάτι μεγάλο να πουν. Και το λένε μπροστά σε ένα πλήθος κόσμου, στο εδώ και τώρα. Για ποιον άλλο λόγο, άλλωστε, να μονολογεί κανείς; ΦΙΛΑΡΕΤΗ ΚΟΜΝΗΝΟΥ. ΦΩΤΟ: ΕΛΠΙΔΑ ΜΟΥΜΟΥΛΙΔΟΥ L i FO 23.05.24 71

Η ΓΕΡΜΑΝΙΔΑ

ΣΚΗΝΟΘΕΤΙΣ ΞΕΠΕΡΝΑ

ΓΙΑ ΑΛΛΗ ΜΙΑ ΦΟΡΑ

ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΟΥ

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ,

ΒΥΘΙΖΟΝΤΑΣ ΜΑΣ ΣΤΗ

ΔΑΙΔΑΛΩΔΗ ΠΟΛΥΜΕΣΙΚΗ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ «ANGELA (A STRANGE LOOP)»

ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ

ΤΟΝ ΙΟΥΛΙΟ ΣΤΗΝ

ΠΕΙΡΑΙΩΣ 260.

ΑΠΟ ΤΗ ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ

SUSANNE

72 L i FO 23.05.24

Το γεγονός ότι η Άντζελα είναι γυναίκα έχει κάποια ιδιαίτερη βαρύτητα; Υπάρχει, δηλαδή, μια φεμινιστική διάσταση στην επιλογή αυτή; Ότι υποφέρει περισσότερο, επειδή είναι γυναίκα; Παλιά ήταν περισσότερο το θέμα μου αυτό. Δεν το τονίζω πια, αν και ανήκει σαφώς στη συλλογιστική της παράστασης. Τι είναι αυτό που κάνουμε εμείς οι γυναίκες που μας αρρωσταίνει; Εννοώ, προέρχεται απέξω, από την κοινωνία; Είναι κάτι που κάνουμε οι ίδιες στον εαυτό μας; Φυσικά και έχει βαρύτητα, αλλά δεν με ενδιαφέρει πλέον να κουνάω το δάχτυλο και να κατηγορώ, όπως ίσως έκανα παλιότερα. Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο το γεγονός ότι είναι μια γυναίκα αυτή που πάσχει από αυτή την ασθένεια, αλλά πρόκειται για μία από τις παραμέτρους ενός πολύπλοκου αμαλγάματος. Δεν ενδιαφέρομαι τόσο να δηλώσω ότι η ασθένειά της οφείλεται στην πατριαρχία. Υποθέτω ότι το φύλο είναι μέρος της όλης εξίσωσης, αλλά για μένα δεν είναι αυτό το πιο ενδιαφέρον κομμάτι. Σε μια παλιότερη συνέντευξή σας αναφέρετε τον Ζιλ Ντελέζ και την ιδέα του γίγνεσθαι, την ιδέα δηλαδή ότι οι άνθρωποι βρίσκονται σε μια αέναη διαδικασία αλληλεπίδρασης με τον κόσμο, αλλαγής και μεταμόρφωσης. Όμως εμείς δεν το πιστεύουμε αυτό: παγιδευόμαστε από τον μύθο της σταθερής ταυτότητας, δηλαδή μας μαθαίνουν ότι όσο πιο σταθερή και διασαφηνισμένη είναι η ταυτότητά μας τόσο καλύτερα. Ναι, είναι παράδοξο. Από τη μια φαίνεται να το γνωρίζουμε –ότι είναι ανέφικτη μια σταθερή ταυτότητα– και από την άλλη, παρόλο που το γνωρίζουμε, την κυνηγάμε ακόμη περισσότερο. Γιατί είναι τρομακτικό να αποδεχθούμε τη ρευστότητα, ενώ είναι πιο καθησυχαστικό να λέμε «είμαι αυτό» και «αυτό είναι το δικό μου», «αυτό μου αρέσει», «σ’ αυτό είμαι καλός». Και, φυσικά, είναι επίσης μέρος του παιχνιδιού. Θα έλεγα ότι πρέπει να εξασφαλίσουμε μια σταθερή βάση, αλλά στη συνέχεια να είμαστε ανοιχτοί στο γίγνεσθαι, να είμαστε διατεθειμένοι να αφήσουμε πράγματα πίσω μας, να σκοτώσουμε πεποιθήσεις, να αλλάξουμε. Αυτό πονάει. Θέλω να πω, μπορεί να πονέσει. Εδώ εισέρχεται και το θέμα της «παράξενης λούπας» που βλέπετε στον τίτλο της παράστασης. Στο βιβλίο του I am a strange loop, ο Douglas Hofstadter διερευνά την ιδέα της σταθερής ταυτότητας και υποστηρίζει ότι είναι μια ψευδαίσθηση – δεν υπάρχει ένα «εγώ» στο κέντρο των πραγμάτων. Είναι σαν το κρεμμύδι: αν ξεφλουδίσεις όλα τα στρώματα, θα ανακαλύψεις ότι δεν υπάρχει ένας σταθερός, σκληρός πυρήνας στο κέντρο. Είμαστε, λοιπόν, όλοι «παράξενες λούπες». Παίρνουμε τις προβολές που κάνουν οι άλλοι πάνω μας και τις προβάλλουμε πίσω σ’ εκείνους. Η ταυτότητα, με αυτή την έννοια, είναι μια ψευδαίσθηση, αλλά εξακολουθούμε να τη χρειαζόμαστε, έτσι ώστε να λειτουργούμε ικανοποιητικά στο κοινωνικό μας οικοδόμημα. Αν αφεθούμε εντελώς, αν λύσουμε όλες τις άγκυρες, τότε θα οδηγηθούμε σ’ ένα είδος σχιζοφρένειας. Γι’ αυτό πρέπει να βρούμε αυτήν τη δύσκολη, παράξενη ισορροπία μεταξύ αλλαγής και σταθερότητας. Ναι, σωστά. Επίσης, αν θέλουμε να το πούμε λίγο διαφορετικά, να βρούμε μια ισορροπία ανάμεσα στην επανάληψη και τη διαφορά. Φυσικά. Ας πούμε ότι καθένας από εμάς κάνει κάποια λάθη ξανά και ξανά. Ας πάρουμε για παράδειγμα τις σχέσεις: κάνουμε το ίδιο λάθος με διαφορετικούς συντρόφους ή με τον ίδιο, ποιος ξέρει. Αλλά κάθε φορά ίσως κάτι αλλάζει, ένα μικρό πράγμα. Οπότε δεν έχουμε ακριβώς μια λούπα, αλλά περισσότερο μια σπείρα και ίσως κάποια στιγμή να μπορέσουμε να βγούμε απ’ αυτήν και να μην ξανακάνουμε τα ίδια λάθη. Έτσι, τα πράγματα αλλάζουν, παρόλο που μοιάζουν να επαναλαμβάνονται και να μένουν ίδια. Αυτό το βρίσκω συναρπαστικό. Πράγματι. Ο Φρόιντ μίλησε πολύ για την επανάληψη, την οποία συνέδεσε με το τραύμα και είπε ότι εξαιτίας του τραύματος είμαστε «κλειδωμένοι» σε ένα συγκεκριμένο μοτίβο στη ζωή μας. Και αυτό το κάνουμε, μεταξύ άλλων, προκειμένου να επεξεργαστούμε το τραύμα και να το ξεπεράσουμε: «Ίσως αυτήν τη φορά η μαμά μου να μη με εγκαταλείψει, ίσως αυτήν τη φορά βρω έναν τρόπο να την κάνω να με αγαπήσει…». Ναι, αλλά το ζητούμενο είναι να μην παγιωθούμε σε αυτή την ταυτότητα, «είμαι αυτό το άτομο που δεν αγαπήθηκε από τη μητέρα του», και το επαναλαμβάνουμε ξανά και ξανά, αλλά να φανούμε δημιουργικοί. Είναι, νομίζω, μέρος της αποστολής μας ως ανθρώπων να συνεχίζουμε την εξερεύνηση, ακόμα και μέσα από την επανάληψη, να τη δούμε ως μια δημιουργική διαδικασία που συμπεριλαμβάνει και τα τραύματά μας ενδεχομένως. Έτσι μπορούμε να βγούμε από τη λούπα. Όχι λέγοντας «είμαι το θύμα» αλλά «είμαι δημιουργός», αποκτώντας συνείδηση του ρόλου μας. Θέλω να πω, είναι σαν ένα παράξενο θεατρικό έργο που το ανεβάζουμε και το ξανανεβάζουμε. Είμαστε ταυτόχρονα ο σκηνοθέτης, ο συγγραφέας, ο ηθοποιός και το κοινό. Απλώς πρέπει να το ανακαλύψουμε. «Η ΤΑΥΤ Ο ΤΗΤΑ Ε Ι ΝΑΙ

74 L i FO 23.05.24

ΦΩΤΟ: JULIAN RÖDER

Kennedy & Markus Selg «ANGELA (a strange loop)» Πειραιώς 260 (Η) 4-5/7, 21:00 ΜΙΑ ΨΕΥΔΑ Ι ΣΘΗΣΗ» Αισθάνεστε, λοιπόν, ότι ίσως, μέσα από τη δουλειά σας, προσπαθείτε να ανοίξετε αυτήν τη διάσταση, να μας δείξετε ότι μπορούμε να γίνουμε σκηνοθέτες της ζωής μας; Να εγκαινιάσουμε μια αυτο-ποιητική διαδικασία; Θα χαιρόμουν αφάνταστα αν οι άνθρωποι εισέπρατταν κάτι τέτοιο, αν και δεν είναι εύκολο να περάσει ως μήνυμα. Προσπαθώ να παραγάγω ποίηση επί σκηνής, κι αυτό επίσης πονάει. Όσο μεγαλώνω τόσο περισσότερο θέλω να παρουσιάζω τις δυνατότητες αλλαγής και δημιουργίας που ανοίγονται μπροστά μας. Εξαρτάται πραγματικά από τον θεατή το τι θα εισπράξει από αυτό που βλέπει. Είναι, υποθέτω, όπως στην πραγματική ζωή: τα σημάδια βρίσκονται παντού γύρω μας, αλλά πρέπει να τα ανακαλύψουμε. Δεν είναι ένα μήνυμα με τεράστια, καθαρά γράμματα που ίπταται στον ουρανό πάνω από το κεφάλι μας. Στην ελληνική μυθολογία, σε όλες τις ιστορίες που αφορούν τον θεό Διόνυσο, καταγράφεται κάποιο είδος διαμελισμού. Σαν να μας λένε ότι πρέπει να υποφέρει κανείς, να διαμελιστεί κυριολεκτικά και μεταφορικά, προκειμένου να ξαναγεννηθεί. Ναι, πρέπει να πεθάνεις προτού πεθάνεις, ναι, αυτό είναι. Και το θέατρο είναι για μένα ένα θαυμάσιο εργαλείο για να το εξερευνήσω αυτό, γιατί οι άνθρωποι μπορούν, ξέρετε, να πεθάνουν. Μπορούν να πεθάνουν πάνω στη σκηνή. Αυτό που λέτε για τον Διόνυσο ισχύει, ειδικά με την Angela. Βυθίζεται στο δάσος και ακούμε τις κραυγές του πόνου της. Δεν ξέρουμε τι ακριβώς της συμβαίνει, αλλά υποφέρει, είναι σίγουρο. Κάτι μέσα της πρέπει να εξοντωθεί. Και ίσως πρέπει να το περάσουμε αυτό πολλές φορές στη ζωή μας. Όσο πιο συνειδητά το κάνουμε, όμως, τόσο το καλύτερο. L i FO 23.05.24 75

Susanne

Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΣΚΗΝΗΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΛΑΒΕΙ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΘΡΥΛΟΥ ΘΑ ΠΡΟΒΛΗΘΕΙ ΣΤΗΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 260 ΚΑΙ ΘΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕΙ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΚΩΣΤΑΣ ΟΡΔΟΛΗΣ Η ΑΞΕΧΑΣΤΗ ΑΝΤΙΓΟΝΗ Είναι καλοκαίρι του 2006, μια ζεστή βραδιά στον Αργολικό Κάμπο με χιλιάδες θεατές να συρρέουν στην Επίδαυρο για την πολυαναμενόμενη Αντιγόνη του Λευτέρη Βογιατζή. Μέχρι σήμερα έτσι έχει μείνει στην ιστορία, και όχι τυχαία, ως η «Αντιγόνη του Βογιατζή», ως φόρος τιμής σε έναν σκηνοθέτη που σφράγισε με την παρουσία και το έργο του το ελληνικό θέατρο. Ήταν σίγουρα η πιο ενδιαφέρουσα παράσταση εκείνου του καλοκαιριού, αυτή που γέννησε μια μεγάλη συζήτηση για την ανάγνωση, την ερμηνεία και την ανανέωση της παράστασης του αρχαίου δράματος, ένα καλλιτεχνικό γεγονός πρώτου μεγέθους, υψηλής αισθητικής και δημιουργικής δύναμης. Η Επίδαυρος γέμισε από θεατές και τα δύο βράδια –στο τέλος της παράστασης σηκώνονταν σαν κύμα και χειροκροτούσαν όρθιοι οι θεατές–, κι αυτό ήταν ενδεικτικό της επίδρασης που είχε στο κοινό που είχε διαμορφώσει ως σκηνοθέτης στο Θέατρο της οδού Κυκλάδων ο Λευτέρης Βογιατζής. Ίσως επρόκειτο για τη μόνη παράστασή του της οποίας η πρεμιέρα δεν αναβλήθηκε εξαιτίας της τελειοθηρίας του. Για τον Βογιατζή, που ζούσε στον αέναο κύκλο των έργων που σκηνοθετούσε, τίποτα δεν ήταν έτοιμο εντελώς για να ξεκινήσει, η διαδικασία των δοκιμών ήταν κάτι το εξαντλητικά συνεχές και βασανιστικά μακροχρόνιο για τον ίδιο και τους συνεργάτες του. Δεν υπήρχε τέλος, δεν υπήρχε τελειότητα, υπήρχε μόνο το κυνήγι της, αυτό που έκανε τις σκηνοθεσίες του σημαντικές και ανεπανάληπτες, και ήταν ο τρόπος με τον οποίο αμφέβαλλε για το έργο του. «Αυτό που θυμάμαι», έλεγε για τη Σπασμένη στάμνα, την πρώτη του σκηνοθεσία το 1982, «είναι η απορία μου πώς μια δουλειά όχι μόνο δεν τελειώνει με το που ανεβαίνει ένα έργο αλλά πιθανώς να αρχίζει. Αυτό δεν το έχω λύσει μέχρι σήμερα». Μετά τη θερμή υποδοχή της Αντιγόνης το 2016, το 2017, κατ’ εξαίρεσιν στην ιστορία του Φεστιβάλ, η παράσταση επαναλήφθηκε άνοιξε τα Επιδαύρια και βιντεοσκοπήθηκε. Όταν τον Απρίλιο του 2020, μέσα στην καραντίνα, η καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών και βοηθός του Λευτέρη Βογιατζή στην ιστορική αυτή παράσταση Κατερίνα Ευαγγελάτου αποφάσισε να προβληθεί από το κανάλι του Φεστιβάλ Αθηνών στο YouTube η ψηφιοποιημένη 76 L i FO 23.05.24

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΤΟΥ ΛΕΥΤΕΡΗ L i FO 23.05.24 77

Η ΒΟΓΙΑΤΖΗ εκδοχή της, ήταν χιλιάδες οι θεατές που οσμίστηκαν την ατμόσφαιρα εκείνης της βραδιάς στην Επίδαυρο. Είναι ένα υλικό που μας άφησε ο Βογιατζής και που αποτέλεσε πρότυπο, παράδειγμα για τους μεταγενέστερους σκηνοθέτες, δημιουργούς και ηθοποιούς. Η Αντιγόνη του Βογιατζή έχει αποκτήσει διαστάσεις θρύλου. Ακόμα και σήμερα, δεκαοκτώ χρόνια μετά την πρεμιέρα της, αποτελεί για πολλούς μια ζωηρή ανάμνηση. Φέτος θα συνεχίσει το ταξίδι της στον χρόνο και θα προβληθεί ξανά με αφορμή τα ογδόντα χρόνια από τη γέννηση του αξέχαστου θεατρικού δημιουργού. Το αφιέρωμα στη μνήμη του που οργανώνει το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου περιλαμβάνει την προβολή της παράστασης και στις 22 Ιουνίου μια συζήτηση με τη συμμετοχή συντελεστών της παράστασης, που μιλούν για το ανεξίτηλο ίχνος του μοναδικού αυτού καλλιτέχνη στη σύγχρονη ελληνική σκηνή. Πάμε πίσω σε εκείνη τη νύχτα. Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Λευτέρης Βογιατζής καταπιανόταν με την Αντιγόνη του Σοφοκλή. Η πρώτη Αντιγόνη στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων είχε γράψει ήδη ιστορία, ήταν μία από τις πιο αυθεντικές εκδοχές όσον αφορά την ερμηνεία και τη σκηνική παρουσίαση αρχαίας τραγωδίας. Το σκαμμένο πάτωμα της σκηνής, η παλιά λιθοδομή, η τοιχογραφία με το ελληνιστικό ανάκτορο, η ιωνική πύλη, μια ομάδα εξαιρετικών νέων ηθοποιών, η σκηνοθετική καθοδήγηση του Βογιατζή, ήταν στοιχεία που έκαναν το έργο σταθμό ως ολοκληρωμένη, αποτελεσματική σκηνοθετική ερμηνεία και εικαστική προσέγγιση της αρχαίας τραγωδίας στο σύγχρονο θέατρο. Με αυτή την παράσταση να αποτελεί μέρος της θεατρικής μας ιστορίας πια, ο Βογιατζής πιάνει ξανά τον μίτο της Αντιγόνης, μετατρέποντας την Επίδαυρο σε τοπίο μαγικό, τοπίο ελληνικό, άνυδρο, σεφερικό και ποιητικά λιτό, με ένα «μη σκηνικό» της Χλόης Ομπολένσκι, με υπολείμματα ανασκαφών, αρχαία σπαράγματα, χωμάτινους λόφους και χρυσαφένια στάχυα, αγριόχορτα ξερά, πατημένα από τον επισκέπτη του 20ού αιώνα, με το παρελθόν να συγχωνεύεται με το παρόν. Σε αυτά τα ερείπια του χρόνου και των μύθων φτάνει ο Χορός, απόλυτος πρωταγωνιστής της παράστασης, άνθρωποι ντυμένοι στα χρώματα της γης, σαν ήρωες που φέρουν τη μνήμη μιας μεταπολεμικής Ελλάδας με τα φώτα της πλατείας ακόμα ανοιχτά, συνωθούνται, σκοντάφτουν, πέφτουν, σμίγουν, αρχίζουν να προφέρουν τα λόγια της μετάφρασης του Νίκου Παναγιωτόπουλου: οι λέξεις βγαίνουν από το ένα στόμα και τις αρπάζει το άλλο. Από τα σπλάχνα τους θα αποσπαστούν η Αντιγόνη και η Ισμήνη και γύρω από αυτές θα ξεδιπλωθεί όλη η παράσταση, σαν να γεννιέται το είδος της τραγωδίας. Είναι συγκλονιστικός ο τρόπος που η Αντιγόνη λέει στον Κρέοντα «γεννήθηκα για να ενωθώ με την αγάπη», συγκλονιστική και η σκηνή όπου η σύγκρουση Κρέοντα και Αίμονα κορυφώνεται περπατούν κυκλικά, σαν να ακολουθούν μια φυγόκεντρο δύναμη που τους καταπίνει , αλησμόνητος και ο σπαραγμός του βασιλιά με το σώμα του νεκρού γιου του στην αγκαλιά, ενώ από τον πεσμένο στο χώμα και τα φωτισμένα ρόδινα στάχυα Χορό ακούγεται το «Έρωτα ανίκητε στη μάχη». Σαν ανάμνηση με κυκλώνει η αίσθηση μιας διαρκώς κινούμενης εικόνας που την αγκαλιάζουν οι a cappella ήχοι των φωνητικών, βγαλμένων λες από ιερουργία, ενώ μια πηχτή σαν σκοτάδι σιωπή τα τυλίγει όλα, αφήνοντας τη γεύση του θανάτου και αναμετρήσεων χωρίς νικητές. Αν σκεφτώ παραστάσεις με όραμα και άποψη, από αυτές που φεύγεις με συγκινησιακή φόρτιση και θα ήθελες να δεις ξανά και ξανά, η Αντιγόνη του Βογιατζή στο κλειστό του Κυκλάδων και στην Επίδαυρο πρωταγωνιστεί μέσα μου. 78 L i FO 23.05.24

ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΜΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΙΑ, Ο ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ ΠΙΑΝΕΙ ΞΑΝΑ ΤΟΝ ΜΙΤΟ

ΤΗΣ «ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ», ΜΕΤΑΤΡΕΠΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΠΙΔΑΥΡΟ ΣΕ ΤΟΠΙΟ ΜΑΓΙΚΟ, ΤΟΠΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ, ΑΝΥΔΡΟ, ΣΕΦΕΡΙΚΟ ΚΑΙ ΠΟΙΗΤΙΚΑ ΛΙΤΟ.

Οι συντελεστές

και οι ηθοποιοί της παράστασης:

Μετάφραση: Νίκος

Παναγιωτόπουλος

Σκηνοθεσία: Λευτέρης

Βογιατζής

Σκηνικάκοστούμια: Χλόη

Ομπολένσκι

Φωνητικά

σχήματα: Σπύρος

Σακκάς

Κίνηση: Ερμής

Μαλκότσης

Φωτισμοί: Λευτέρης

Παυλόπουλος

Παίζουν: Αμαλία Μουτούση (Αντιγόνη), Λευτέρης Βογιατζής (Κρέων), Νίκος Κουρής (Αίμων), Δημήτρης Ήμελλος (Φύλακας), Εύη Σαουλίδου (Ισμήνη) Χορός: Δημήτρης Αγαρτζίδης,

Αθανάσιος

Αθανάσιος Δόβρης, Αλεξία Καλτσίκη, Γιάννης Κλίνης, Παναγιώτης Κλίνης, Κωνσταντίνος Κορωναίος, Ειρήνη Κυριαζή, Βέρα Λαρδή, Ευστράτιος Μενουτής, Νικόλαος Παπαγιάννης, Αγλαΐα Παππά, Απόστολος Πελεκάνος, Δημήτρης Σδρόλιας, Αμαλία Τσεκούρα, Μενέλαος Χαζαράκης, Αθανάσιος Χαλκιάς, Χαράλαμπος Χαραλάμπους

ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

Βλαβιανός, Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος,

ΜΕ

Αφιέρωμα στον Λευτέρη Βογιατζή Προβολή παράστασης και συζήτηση

(Δ)

Πειραιώς 260

21-23/6, 21:00

βιντεοσκόπηση που θα προβληθεί είναι από την επανάληψη της παράστασης το 2007. L i FO 23.05.24 79

GIOVANNI RUMMA

CREDITS

ΤΕΥΧΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗ LIFO ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ,

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΤΕΥΧΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΥ, ΜΑΡΙΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ,

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΕΥΧΟΥΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΡΛΟΠΟΥΛΟΣ ΕΞΩΦΥΛΛΟ ΚΑΙ ΟΠΤΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ BEETROOT ΚΕΙΜΕΝΑ ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ, ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ, ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ, ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ, M. HULOT, ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ, ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΟΥΛΟΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΣΕΙΣ ΤΕΥΧΟΥΣ ΕΒΙΤΑ ΣΚΟΥΡΛΕΤΗ, ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ – ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ, ΜΥΡΤΩ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΑΤΕΛΙΕ ΒΑΝΕΣΣΑ ΦΕΡΛΕ, ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΚΑΜΑΡΙΩΤΗ, ΜΠΙΑΝΚΑ ΣΑΜΑΡΑ 80 L i FO 23.05.24

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

M. HULOT