1. Fizjologia tkanki tłuszczowej
1.3.
3. Wpływ czynników środowiskowych
4. Udział CUN oraz układu autonomicznego
4.3. Rola autonomicznego układu nerwowego w regulacji łaknienia
5. Rola adipocytokin i enterohormonów w rozwoju otyłości
5.1.
5.2.
5.3.
5.4.
5.5. Glukagonopodobny
5.6. Peptyd YY (3-36)
5.8. Nesfatyna
6. Wpływ czynników genetycznych
6.1.
6.2. Ogólny podział przyczyn genetycznych zaburzeń rozwojowych i otyłości
6.3. Wrodzone zespoły dysmorficzne współistniejące
6.4. Wrodzony niedobór leptyny i deficyt
6.5.
6.6. Niedobór receptora melanokortyny 4
6.7. Niedobór konwertazy probiałkowej typ I 86
6.8. Badania mechanizmów predysponujących do otyłości
6.9. Mechanizmy epigenetyczne w rozwoju otyłości.
epigenetyczne
7. Diagnostyka otyłości
7.1. Definicja otyłości
7.2. Ocena zawartości tkanki tłuszczowej
7.3. Diagnostyka przyczyn otyłości
7.4. Diagnostyka powikłań otyłości
7.5. Zespół metaboliczny
7.6. Wskazania do skierowania dziecka do poradni specjalistycznej
8. Insulinooporność – czynnik ryzyka rozwoju miażdżycy i nadciśnienia tętniczego
8.1. Wstęp
8.2. Związek insulinooporności z subklinicznymi zmianami naczyniowymi
8.3. Insulinooporność jako czynnik ryzyka sercowo-naczyniowego
8.4. Patomechanizm wpływu insulinooporności na rozwój miażdżycy
8.5. Upośledzenie funkcji śródbłonka w insulinooporności
8.6. Insulinooporność specyficznych tkanek a rozwój miażdżycy
8.7. Nadciśnienie tętnicze krwi
8.8. Hiperglikemia
8.9. Hiperinsulinemia
9. Otyłość i astma oskrzelowa u dzieci
Wstęp
9.2. Związek między astmą oskrzelową a otyłością
9.3. Wpływ astmy oskrzelowej na otyłość
9.4. Wpływ otyłości na astmę oskrzelową
10. Zaburzenia funkcji układu pokarmowego w nadwadze i otyłości
10.1. Wstęp
10.2. Nowotwory układu pokarmowego związane z otyłością
10.3. Wpływ otyłości na układ pokarmowy
11. Zaburzenia mikrobioty jelitowej u osób z otyłością i nadwagą
11.1. Wstęp
11.2. Wpływ mikrobioty jelitowej na otyłość i jej powikłania
11.3. Mikrobiota jelitowa w terapii otyłości
11.4. Podsumowanie
spis treścixvii
12. Powikłania dermatologiczne u dziecka otyłego 175
12.1. Wstęp 175
12.2. Choroby skórne typowe dla populacji dzieci z otyłością 176
12.3. Choroby skórne nasilające się w przebiegu otyłości 178
12.4. Podsumowanie 183
13. Zaburzenia funkcji układu moczowego u dziecka otyłego 187
13.1. Wstęp 187
13.2. Zmiany morfologiczne w nerkach 188
13.3. Zaburzenia hemodynamiczne w nerkach 188
13.4. Zaburzenia metaboliczne w nerkach 189
13.5. Nadciśnienie tętnicze związane z otyłością 190
13.6. Diagnostyka nadciśnienia tętniczego u dzieci z nadwagą i otyłością 194
13.7. Leczenie nadciśnienia tętniczego u chorych z otyłością 194
13.8. Glomerulopatia związana z otyłością
13.9. Kamica moczowa u otyłych
13.10. Infekcje dróg moczowych a otyłość
13.11. Przewlekła choroba nerek
13.12. Transplantacja nerek u otyłych
14. Układ kostno-stawowy u dziecka otyłego
14.2. Wpływ otyłości na stabilność postawy i motorykę
14.3. Wpływ otyłości na stan układu kostno-szkieletowego 211
14.4. Niedobór witaminy D a objawy ze strony układu kostno-stawowego 216
14.5. Najczęstsze problemy ortopedyczne
15. Zaburzenia laryngologiczne u dziecka otyłego
15.1. Wstęp
15.2. Otyłość a schorzenia laryngologiczne
16. Otyłość jako czynnik ryzyka chorób nowotworowych
16.1. Wstęp
16.2. Otyłość a ryzyko wystąpienia nowotworu
otyłość wieku rozwojowego
16.3. Czynniki ryzyka rozwoju nowotworu związane z otyłością
16.4. Rola przewlekłego stanu zapalnego w rozwoju nowotworu
16.5. Rola czynników angiogennych
16.6. Rola insuliny i insulinopodobnego czynnika wzrostowego w nowotworzeniu
16.2. Udział adipocytokin w nowotworzeniu
16.6. Rola hormonów płciowych w powstawaniu nowotworu
16.7. Podsumowanie
17. Czynność tarczycy u dzieci z otyłością
17.1. Wstęp
17.2. Hormony tarczycy
17.3. Zmiany czynności tarczycy w otyłości
18. Zaburzenia osi nadnerczowej u dziecka z otyłością
19. Zaburzenia osi GH/IGF-1 u dzieci z otyłością
19.1. Wstęp
19.2. Hormon wzrostu
19.3. Insulinopodobne czynniki wzrostu
20. Otyłość a oś podwzgórzowo-przysadkowo-gonadalna
20.1. Wstęp
20.2. Wpływ otyłości na funkcjonowanie osi PPG
20.2. Kisspeptyna i oś PPG w otyłości
20.3. Adipokiny i oś PPG w otyłości
20.4. Wpływ otyłości na jajniki
20.5. Wpływ otyłości na jądro
21. Zaburzenia lipidowe u otyłego dziecka
21.1. Wstęp
21.2. Patofizjologia zaburzeń lipidowych w otyłości dziecięcej
21.3. Rola stanu zapalnego i adipokin
spis treścixix
21.4. Ocena rodzaju zaburzeń lipidowych
21.5. Postępowanie w aterogennej dyslipidemii związanej z otyłością u dzieci
21.6. Farmakologiczne leczenie u dzieci dyslipidemii aterogennej związanej z otyłością
21.7.
22. Zaburzenia gospodarki węglowodanowej u otyłych dzieci
22.1. Wstęp
22.2. Definicja i diagnostyka zaburzeń gospodarki węglowodanowej
22.3. Badania przesiewowe w kierunku wykrycia zaburzeń gospodarki węglowodanowej 300
22.4. Patofizjologia i przebieg zaburzeń węglowodanowych w otyłości dziecięcej
22.5. Choroby współwystępujące z cukrzycą typu 2 i jej powikłania
22.6. Postępowanie niefarmakologiczne w hiperglikemii związanej z otyłością u dzieci
22.7. Farmakologiczne leczenie cukrzycy typu 2 u dzieci i młodzieży
22.8. Prewencja rozwoju zaburzeń gospodarki węglowodanowej
Podsumowanie
23. Leczenie behawioralne i farmakologiczne otyłości
23.1. Wstęp
23.2. Modyfikacja stylu życia
23.3. Zalecenia dietetyczne
23.4. Rola aktywności fizycznej
23.5. Wsparcie psychologiczne
23.6. Farmakoterapia otyłości
24. Leczenie bariatryczne dziecka otyłego – wskazania i przeciwwskazania
24.1. Wstęp
24.2. Leczenie
24.3. Wskazania do leczenia chirurgicznego
24.4. Przeciwwskazania do zabiegu bariatrycznego
24.5. Rodzaje, technika i powikłania zabiegów operacyjnych
24.6. Podsumowanie
25. Problemy psychologiczne u otyłych dzieci
25.1. Wstęp
25.2. Otyłość a psychika
25.3. Psychospołeczne podłoże otyłości u dzieci
25.4. Funkcjonowanie psychospołeczne dzieci z otyłością prostą
26. Wpływ rodziny na rozwój otyłości u dziecka
26.1. Wstęp
26.2. Genetyka otyłości
26.3. Czynniki środowiskowe w okresie niemowlęcym a nadmiar masy ciała
26.4. Udział rodziny w powstaniu otyłości
26.5. Powikłania w otyłości
26.6. Zalecenia behawioralne w otyłości
27. Edukacja żywieniowa dziecka i jego rodziny
27.1. Wstęp
27.2. Ocena nawyków żywieniowych
27.3. Co to znaczy zdrowe odżywianie?
27.4. Normy zapotrzebowania energetycznego
27.5. Zalecenia ilościowe: białko, węglowodany i tłuszcze
27.6. Wprowadzanie nowych nawyków żywieniowych
27.7. Lekarz w roli edukatora żywieniowego
Ocenia się, że na świecie około 17–20% dzieci w wieku 2–19 lat cierpi na nadwagę lub otyłość. Badania WHO wykazały, że od 1974 do 2016 roku liczba otyłych dzieci powyżej 5. rż. wzrosła z 11 mln do 124 mln (dodatkowo 213 mln dzieci miało nadwagę).
W Polsce częstość nawagi i otyłości w różnych regionach kraju kształtuje się na poziomie od 2,5% do 12%, a każdego roku będzie przybywać 400 tys. dzieci z nadwagą, w tym 80 tys. z otyłością. Niepokoi fakt występowania nadwagi, otyłości, a także otyłości olbrzymiej u dzieci najmłodszych, poniżej 5. rż. Nadmierny przyrost ilości komórek tłuszczowych w okresie dzieciństwa jest procesem nieodwracalnym, mogącym przyczynić się do rozwoju otyłości w wieku dorosłym. Otyłość w wieku młodzieńczym mimo późniejszej normalizacji masy ciała jest silnym predyktorem zaburzeń metabolicznych oraz chorób sercowo-naczyniowych w wieku dojrzałym. Przyczyną otyłości są czynniki genetyczne, środowiskowe, socjoekonomiczne i psychologiczne. Dzieci nie kontrolują ilości i wielkości posiłków, jedzą szybko i po kryjomu, w stresie lub pod wpływem silnych emocji, a także podczas oglądania telewizji czy gry na komputerze.
Przez wiele lat otyłość była traktowana jako defekt kosmetyczny, dopiero w latach 80. pojawiły się pierwsze doniesienia o jej wpływie na stan zdrowia młodocianych. Obecnie wiadomo, że nadmierna masa ciała stanowi podstawową lub współistniejącą przyczynę wielu chorób. Otyłość zaburza funkcję tarczycy, nadnerczy i gonad oraz zwiększa
Biorąc pod uwagę postęp wiedzy na temat otyłości, należy mieć nadzieję, że zostaną wdrożone skuteczne działania prewencyjne mające na celu zatrzymanie rozwoju tego schorzenia w każdej grupie wiekowej, najskuteczniejszą metodą leczenia jest jednak prozdrowotna modyfikacja stylu życia, którą należy wdrażać już na wczesnym etapie życia – w okresie przedszkolnym i szkolnym.
Mam przyjemność oddać do rąk Czytelnika monografię „Otyłość i nadwaga w okresie rozwojowym”, w której przygotowaniu pracowali wybitni specjaliści kliniczni, na co dzień zajmujący się dziećmi otyłymi. Opracowując zagadnienia, wykorzystali najnowsze doniesienia naukowe, a także podzielili się z czytelnikami własnym bogatym doświadczeniem klinicznym.
W monografii przedstawiono poglądy na temat wieloczynnikowej patogenezy otyłości oraz szczegółowo omówiono towarzyszące jej zaburzenia metaboliczne. Publikację rozpoczyna rozdział opisujący fizjologię tkanki tłuszczowej, w kolejnych przedstawiono epidemiologię otyłości, funkcję CUN, a także wpływ czynników środowiskowych, genetycznych i enterohormonów na powstanie otyłości. Szeroko opisano zaburzenia metaboliczne oraz funkcję układów: sercowo-naczyniowego, oddechowego, przewodu pokarmowego, moczowego, kostno-stawowego. Zwrócono uwagę na problemy laryngologiczne, zmiany skórne towarzyszące otyłości oraz funkcje tarczycy, nadnerczy i gonad. Omówiono florę jelitową u osób otyłych oraz diagnostykę otyłości i towarzyszących jej dysfunkcji. W monografii opisano udział rodziny w powstaniu oraz terapii otyłości, a także problemy psychologiczne, z którymi na co dzień borykają się chory i jego rodzina. Kolejne rozdziały zostały poświęcone terapii farmakologicznej, zasadom
otyłość wieku rozwojowego xii ryzyko nowotworów. Generuje zaburzenia stanowiące czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego, w tym insulinooporność i wtórną hiperinsulinemię, nietolerancję węglowodanów z cukrzycą typu 2, aterogenną dyslipidemię czy nadciśnienie tętnicze. Otyłość wpływa na codzienne życie dziecka, przyczynia się do obniżenia poczucia własnej wartości i jest jedną z przyczyn negatywnej samooceny. Warto także podkreślić, że otyłe dzieci częściej chorują na depresję.
prawidłowego żywienia i znaczeniu wysiłku fizycznego. W oddzielnym rozdziale przedstawiono wskazania i przeciwwskazania do leczenia bariatrycznego.
Monografia uzyskała pozytywne recenzje autorytetów w danej dziedzinie, jednak najważniejszymi recenzentami będą Czytelnicy.
Wszystkim autorom dziękuję za podjęcie trudu opracowania rozdziałów, mając nadzieję, że czytelnicy docenią ich wysiłek.
prof. dr hab. n. med. Anna Noczyńska