Autorzy
Mgr piel. Anna Antoszewska
Katedra Pielęgniarstwa, Szkoła Zdrowia Publicznego, Collegium Medicum UWM w Olsztynie; Oddział Kliniczny Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Olsztynie
Mgr piel. Katarzyna Braszczyk
Zakład Pielęgniarstwa Specjalistycznego, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Wydział
Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński
Collegium Medicum, Kraków; Zespół
Anestezjologii i Intensywnej Opieki, Centralny Blok Operacyjny, Szpital Uniwersytecki w Krakowie
Mgr piel. Jakub Cichoń
Zakład Pielęgniarstwa Specjalistycznego, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Wydział
Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków
Dr n. med. Edyta Cudak-Kasprzak
Zakład Pielęgniarstwa Anestezjologicznego i Intensywnej Opieki, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Prof. dr hab. Beata Dobrowolska
Zakład Opieki Holistycznej i Zarządzania w Pielęgniarstwie, Katedra Zintegrowanej Opieki Pielęgniarskiej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Dr hab. n. med. Danuta Dyk
Zakład Pielęgniarstwa Anestezjologicznego i Intensywnej Opieki, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny
im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Mgr piel. Celina Glaza
Zakład Pielęgniarstwa Anestezjologicznego i Intensywnej Opieki, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny
im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Mgr piel. Katarzyna Górecka
Zakład Pielęgniarstwa Anestezjologicznego i Intensywnej Opieki, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Lek Kamila Grzybowska-Okręt
Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Wielkopolskie Centrum Pulmonologii i Torakochirurgii w Poznaniu
Dr hab. n. med. i n. o zdr. Aleksandra Gutysz-Wojnicka Katedra Pielęgniarstwa, Szkoła Zdrowia Publicznego, Collegium Medicum UWM w Olsztynie
Dr n. o zdr. Ewa Kawalec-Kajstura
Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego i Geriatrycznego, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków
Mgr piel. Dorota Kazimierska
Zakład Pielęgniarstwa Anestezjologicznego
i Intensywnej Opieki, Wydział Nauk
o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny
im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu; Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Poznaniu
Dr n. o zdr. Katarzyna Lewandowska
Zakład Pielęgniarstwa Anestezjologicznego i Intensywnej Opieki, Gdański Uniwersytet Medyczny
Dr n. med. Michał Mandecki
Zakład Ratownictwa Medycznego, Katedra Medycyny Ratunkowej, Uniwersytet Medyczny
im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Prof. dr hab. Wioletta Mędrzycka-Dąbrowska
Zakład Pielęgniarstwa Anestezjologicznego
i Intensywnej Opieki, Gdański Uniwersytet Medyczny
Dr n. o zdr. Sylwia Miętkiewicz
Zakład Pielęgniarstwa Anestezjologicznego
i Intensywnej Opieki, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny
im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Dr n. med. Bożena Nowaczyk
Zakład Pielęgniarstwa Anestezjologicznego
i Intensywnej Opieki, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny
im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Dr n. o zdr. Ilona Nowak-Kózka
Centrum Innowacyjnej Edukacji Medycznej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków
Mgr piel. Stanisław Orzechowski
Katedra Pielęgniarstwa, Szkoła Zdrowia Publicznego, Collegium Medicum UWM w Olsztynie; Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Miejski Szpital Zespolony w Olsztynie
Dr n. med. Lucyna Płaszewska-Żywko, prof. UJ
Zakład Pielęgniarstwa Specjalistycznego, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków
Mgr piel. Marcelina Potocka
Zakład Pielęgniarstwa Specjalistycznego, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków
Dr n. med. Agata Reczek
Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego i Geriatrycznego, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków
Dr n. o zdr. Bożena Seczyńska
Oddział Kliniczny Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Szpital Uniwersytecki w Krakowie; Ośrodek Intensywnej Terapii i Medycyny Okołozabiegowej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków
Dr hab. Lucyna Ścisło
Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Wydział
Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków
Dr n. med. Katarzyna Wojnar-Gruszka
Zakład Pielęgniarstwa Specjalistycznego, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Wydział
Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków
Przedmowa
Szanowni Czytelnicy!
Oddajemy w Państwa ręce drugą edycję podręcznika „Pielęgniarstwo anestezjologiczne i intensywna opieka”, który został kompleksowo zaktualizowany, aby odzwierciedlić najnowsze wytyczne i standardy obowiązujące w anestezjologii oraz intensywnej terapii. Kluczowym elementem rozszerzenia treści jest podkreślenie roli humanizacji opieki medycznej – fundamentu współczesnego pielęgniarstwa. Szczególną uwagę poświęcamy podejściu holistycznemu, uwzględniającemu aspekty psychospołeczne, etyczne oraz indywidualne potrzeby pacjenta. W nowym wydaniu znajdą Państwo aktualne procedury medyczne oraz nowoczesne podejścia do znieczulenia, z naciskiem na skuteczność i bezpieczeństwo stosowanych metod.
W części III, dotyczącej opieki nad pacjentem w intensywnej terapii, systematycznie przedstawiamy etapy procesu pielęgnowania oraz proces krytycznego poszukiwania związków przyczynowo-skutkowych, które umożliwiają trafne rozpoznanie pielęgniarskie i planowanie opieki.
Nowością w obecnym wydaniu jest rozdział poświęcony zaburzeniom związanym z hospitalizacją na oddziale intensywnej terapii oraz ich wpływowi na jakość życia pacjentów po zakończeniu leczenia. Odpowiada to na rosnące zainteresowanie tematyką powrotu do zdrowia nie tylko w wymiarze fizycznym, lecz także psychologicznym i społecznym. Mamy nadzieję, że niniejsza książka stanie się dla Państwa nieocenionym wsparciem zarówno w dydaktyce, jak i w codziennej praktyce zawodowej, a także przyczyni się do podnoszenia standardów opieki nad pacjentami wymagającymi specjalistycznej troski medycznej.
Życzymy owocnej lektury i satysfakcji z dalszego rozwoju zawodowego.
Danuta Dyk, Aleksandra Gutysz-Wojnicka
Spis treści
CZĘŚĆ I. Podstawy pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej opieki 1
1. Prawne, etyczne i kulturowe uwarunkowania opieki pielęgniarskiej w anestezjologii i intensywnej terapii 3
1.1. Organizacja opieki pielęgniarskiej – Danuta Dyk, Katarzyna Górecka ...... 3
1.2. Humanizacja opieki w anestezjologii i intensywnej terapii: wyzwania etyczne i wielokulturowość w praktyce pielęgniarskiej – Beata Dobrowolska, Aleksandra Gutysz-Wojnicka ..................... 11
2. Ocena stanu zdrowia pacjenta w anestezjologii i intensywnej terapii .......
2.1. Monitorowanie parametrów hemodynamicznych – Lucyna Płaszewska-Żywko
2.2. Pulsoksymetria i kapnometria – Katarzyna Wojnar-Gruszka
2.3. Monitorowanie poziomu zaburzeń świadomości i sedacji – Dorota Kazimierska ........................................... 64
2.4. Monitorowanie ciśnienia wewnątrzczaszkowego – Anna Antoszewska .... 71
2.5. Monitorowanie poziomu blokady nerwowo-mięśniowej – Jakub Cichoń .. 76
2.6. Pomiar ciśnienia wewnątrzbrzusznego – Anna Antoszewska 80
2.7. Ocena równowagi kwasowo-zasadowej – Ewa Kawalec-Kajstura, Agata Reczek ................................................. 84
2.8. Ocena bilansu wodno-elektrolitowego – Ewa Kawalec-Kajstura, Agata Reczek 95
2.9. Ocena stanu odżywienia – Lucyna Ścisło ........................... 105
2.10. Pomiar temperatury ciała – Ewa Kawalec-Kajstura, Agata Reczek ......... 117
3. Wybrane procedury medyczne wykonywane w anestezjologii i intensywnej terapii ..............................................
3.1. Zabezpieczanie drożności dróg oddechowych – Jakub Cichoń ..........
3.2. Toaleta dróg oddechowych – Katarzyna Wojnar-Gruszka ...............
3.3. Wziernikowanie dróg oddechowych za pomocą bronchofiberoskopu
3.4. Tlenoterapia bierna – Katarzyna Wojnar-Gruszka ..................... 166
3.5. Mechaniczna wentylacja płuc – Katarzyna Wojnar-Gruszka ............. 176
3.6. Metody mechanicznego wspomagania krążenia – Lucyna Płaszewska-Żywko ...................................... 207
3.7. Pozaustrojowa oksygenacja krwi (ECMO) – Bożena Seczyńska 217
3.8. Ciągłe leczenie nerkozastępcze – Ilona Nowak-Kózka ................. 247
3.9. Plazmafereza – Anna Antoszewska ................................ 260
3.10. Pozaustrojowe wspomaganie czynności wątroby – Jakub Cichoń ........ 265
3.11. Indukowana hipotermia lecznicza – Lucyna Płaszewska-Żywko 271
3.12. Żywienie enteralne – Lucyna Ścisło ................................ 281
3.13. Żywienie parenteralne – Lucyna Ścisło ............................. 296
4. Postępowanie w nagłym zatrzymaniu krążenia u pacjentów na oddziale anestezjologii i intensywnej terapii – Michał Mandecki ................... 311
4.1. Nagłe niespodziewane zatrzymanie krążenia w czasie znieczulenia (NNZKCZ) ................................................... 312
4.2. Postępowanie podczas nagłego niespodziewanego zatrzymanie krążenia w czasie znieczulenia według schematu zaawansowanych zabiegów resuscytacyjnych .............................................
5. Zakażenia związane z opieką zdrowotną w anestezjologii i intensywnej terapii – Bożena Nowaczyk, Sylwia Miętkiewicz 345
5.1. Ogólne zasady profilaktyki zakażeń związanych z opieką zdrowotną w anestezjologii i intensywnej terapii .............................
5.2. Badania mikrobiologiczne wykonywane u pacjentów na OAiIT .........
5.3. Postępowanie z pacjentem zakażonym
5.4. Zapalenie płuc związane z wentylacją mechaniczną (VAP) .............
5.5. Zakażenia związane z cewnikiem naczyniowym centralnym (CVC) ......
5.6. Zakażenia dróg moczowych związane z cewnikowaniem pęcherza moczowego .................................................
6. Ocena przedoperacyjna pacjenta i przygotowanie do znieczulenia – Edyta Cudak-Kasprzak ............................................
6.1. Przedoperacyjna konsultacja anestezjologiczna .....................
6.2. Ocena stanu zdrowia pacjenta (badania podmiotowe, przedmiotowe i dodatkowe)
6.3. Ryzyko związane ze znieczuleniem ...............................
6.4. Premedykacja farmakologiczna ..................................
6.5. Ułożenie pacjenta na stole operacyjnym z uwzględnieniem rodzaju zabiegu operacyjnego oraz znieczulenia 384
7. Sprzęt, aparatura, dokumentacja stosowane w anestezjologii – Katarzyna Lewandowska
7.1. Stanowisko znieczulenia .......................................
7.2. Dokumentacja
8. Znieczulenie ogólne – Kamila Grzybowska-Okręt ........................ 397
8.1. Przygotowanie do znieczulenia – wizyta anestezjologiczna i premedykacja ..............................................
8.2. Rodzaje znieczulenia ogólnego i stosowane leki .................... 402
8.3. Wskazania i przeciwwskazania do znieczulenia ogólnego ............. 418
8.4. Powikłania znieczulenia ogólnego ............................... 419
8.5. Zapobieganie powikłaniom znieczulenia ogólnego 419
9. Znieczulenie regionalne – Kamila Grzybowska-Okręt ..................... 423
9.1. Rodzaje znieczuleń regionalnych ................................
9.2. Przebieg, stosowane leki i powikłania znieczuleń regionalnych .........
10. Opieka nad pacjentem w bezpośrednim okresie po operacji i znieczuleniu
Wioletta Mędrzycka-Dąbrowska .....................................
10.1. Bezpieczeństwo pacjenta i projekt
11. Opieka okołooperacyjna nad pacjentem bariatrycznym
.............................................
11.1. Wyposażenie i sprzęt do udzielania świadczeń zdrowotnych pacjentom bariatrycznym ...............................................
11.2. Przygotowanie pacjenta do zabiegu ..............................
11.3. Postępowanie pooperacyjne .................................... 456
12. Specyfika przeprowadzania procedur anestezjologicznych w ramach oddziału chirurgii jednego dnia i poza salą operacyjną – Katarzyna Braszczyk 459
12.1. Kwalifikacje i sprzęt niezbędny do udzielania świadczeń anestezjologicznych w ramach chirurgii jednego dnia ................ 459
12.2. Przygotowanie pacjenta do znieczulenia w ramach chirurgii jednego dnia 461
12.3. Dobór pacjentów ............................................. 461
12.4. Zabezpieczanie dróg oddechowych 462
12.5. Technika znieczulenia dla chirurgii jednego dnia .................... 463
12.6. Kryteria wypisu pacjenta ....................................... 464
12.7. Znieczulenie poza salą operacyjną ............................... 465
13. Opieka nad chorym w stanie zagrożenia życia spowodowanym niewydolnością układu oddechowego – Aleksandra Gutysz-Wojnicka ........ 469
13.1. Podstawy kliniczne ostrej niewydolności układu oddechowego ........ 469
13.2. Opieka pielęgniarska nad pacjentem w stanie zagrożenia życia spowodowanym niewydolnością układu oddechowego ............... 474
14. Opieka pielęgniarska nad chorym w stanie zagrożenia życia spowodowanym niewydolnością układu krążenia – Edyta Cudak-Kasprzak, Dorota Kazimierska ................................................ 499
14.1. Podstawy kliniczne niewydolności układu krążenia .................. 499
14.2. Opieka pielęgniarska nad chorym w stanie zagrożenia życia spowodowanym niewydolnością układu krążenia ................... 508
14.3. Zagadnienia interdyscyplinarne 518
15. Opieka nad pacjentem w stanie zagrożenia życia spowodowanym niewydolnością układu nerwowego – Danuta Dyk 519
15.1. Podstawy kliniczne stanu zagrożenia życia spowodowanego niewydolnością układu nerwowego .............................. 519
15.2. Opieka pielęgniarska nad pacjentem w stanie zagrożenia życia spowodowanym niewydolnością układu nerwowego ................. 527
16. Opieka nad chorym w stanie zagrożenia życia spowodowanym wstrząsem – Danuta Dyk, Celina Glaza .......................................... 539
16.1. Podstawy kliniczne wstrząsu .................................... 539
16.2. Opieka pielęgniarska nad chorym w stanie zagrożenia życia spowodowanym wstrząsem 544
16.3. Procedura przetaczanie płynów przez pompę infuzyjną objętościową ... 554
17. Opieka pielęgniarska nad potencjalnym dawcą narządów na oddziale intensywnej terapii – Stanisław Orzechowski ........................... 557
17.1. Definicja śmierci mózgu 557
17.2. Opieka pielęgniarska nad potencjalnym dawcą narządów ............. 561
18. Zaburzenia związane z hospitalizacją na oddziale intensywnej terapii ...... 569
18.1. Ból – Aleksandra Gutysz-Wojnicka ................................. 569
18.2. Zaburzenia snu – Wioletta Mędrzycka-Dąbrowska ..................... 575
18.3. Delirium – Aleksandra Gutysz-Wojnicka ............................. 582
18.4. Odległe skutki hospitalizacji na oddziale intensywnej terapii – Aleksandra Gutysz-Wojnicka 585
Skorowidz .......................................................... 589
