Znamiona łącznotkankowe
3. Nowotwory skóry – Oksana Zarewycz-Skórka, Sławomir Majewski
Zmiany przednowotworowe
Nowotwory wywodzące się z naskórka
Nowotwory wywodzące się z przydatków skóry
Nowotwory wywodzące się z komórek barwnikowych
ze struktur mezenchymalnych
Nowotwory z komórek układu chłonnego (chłoniaki skóry)
Blizny przerostowe
Klasyfikacja lipodystrofii
Przyczyny powstawania cellulitu
Sposoby zwalczania cellulitu
Działania prewencyjne
Rodzaje otyłości
Przyczyny otyłości
Leptynooporność jako przykład kontroli hormonalnej
Insulinooporność jako główne zaburzenie związane z otyłością
Inne zaburzenia endokrynologiczne
Jak walczyć z otyłością
Zasady ułatwiające utrzymanie prawidłowej masy ciała
8. Przegląd diet stosowanych w walce z otyłością – Paulina Róg, Beata Cieślak
Wstęp
Typy diet
9. Masaż – Jacek Szwedo
Masaż kosmetyczny
Masaż relaksacyjny
Masaż sportowy
Masaż leczniczy
Omówienie podstawowych technik masażu na podstawie masażu klasycznego
Drenaż limfatyczny
10 Masaż orientalny – Grażyna Skalec
Geneza masaży wywodzących się z technik orientalnych
Rola i przygotowanie terapeuty (masażysty)
Przygotowanie stanowiska pracy do wykonania masażu
Badanie i diagnoza przed masażem orientalnym
Rodzaje i charakterystyka wybranych masaży orientalnych i inspirowanych orientem
11. Aromaterapia – Władysław S. Brud, Iwona Konopacka-Brud
Trochę historii
Olejki eteryczne
Podstawowe zabiegi w aromaterapii
Aromaterapia w praktyce kosmetologicznej – przykłady
Opisy olejków eterycznych
Przenikanie olejków eterycznych przez skórę
Jakość i bezpieczeństwo stosowania olejków eterycznych
Inne peloidy stosowane w kosmetyce (muły, glinki, szlamy wulkaniczne)
Negatywne skutki obniżonej aktywności fizycznej
X Spis treści
14
Lecznicze właściwości ruchu
Zdolności motoryczne człowieka a rodzaje wysiłków fizycznych
Zdrowotny trening fizyczny
Trening siłowy .
Trening wytrzymałościowy
Trening gibkości
Zalecenia dotyczące prozdrowotnej aktywności fizycznej
Wskaźniki i testy sprawności fizycznej sprzyjającej zdrowiu
Podstawy podologii kosmetologicznej – Dorota Szafarowska
Czym zajmuje się podolog
Wyposażenie gabinetu podologicznego
Różnica między zabiegami podologicznymi a pielęgnacyjnymi
Po co podolog przeprowadza wywiad
Działanie preparatów pielęgnacyjnych do stóp
Rodzaje defektów paznokci
Terapia podologiczna w przypadku grzybicy płytki paznokciowej
Wrastanie płytki paznokciowej w skórę
Przyczyny występowania zmian patologicznych na płytce paznokciowej
Rekonstrukcja płytki paznokciowej w gabinecie podologicznym
Zespół stopy cukrzycowej
Postępowanie podologiczne w przypadku odcisków
Postępowanie podologiczne w przypadku modzeli
Zespół pękających pięt w gabinecie podologicznym
Odciążenia stosowane w gabinecie podologicznym
Podologia ortopedyczna
Funkcja oraz zarys biomechaniki stopy
Chód człowieka
Chód patologiczny oraz patologie chodu
Najczęściej występujące deformacje i dolegliwości stóp oraz kończyn dolnych
Badanie i ocena kończyn dolnych oraz ocena ich funkcji statycznej i dynamicznej
Badanie podologiczne z zastosowaniem sprzętu diagnostycznego
16. Zabiegi aparaturowe na ciało – Kamila Padlewska, Sonia Skalec
Zabiegi aparaturowe wykorzystujące fale akustyczne
Zabiegi aparaturowe wykorzystujące podciśnienie i nadciśnienie
Zabiegi aparaturowe wykorzystujące prąd elektryczny
Zabiegi aparaturowe wykorzystujące promieniowanie elektromagnetyczne
Zabiegi aparaturowe wykorzystujące terapię zimnem (kriolipoliza)
Zabiegi aparaturowe wykorzystujące terapię CO2 (karboksyterapia)
Zabiegi aparaturowe wykorzystujące terapię wodą (hydroterapia)
17. Zabiegi medycyny estetycznej dotyczące ciała – Kamila Padlewska
Metody złuszczania
Mezoterapia
Dermaroller (mezoroller)
Lipoliza iniekcyjna
Liposukcja
Wypełniacze
Terapie autologiczne
Nici liftingujące
Skorowidz
Z tego powodu jednym z kryteriów podziału kości jest ich kształt, na który składają się z jednej strony uwarunkowania dziedziczne, z drugiej zaś zadania przypisywane danej kości w szkielecie.
Ze względu na kształt wyróżniamy następujące rodzaje kości:
1. Kości długie – ich większość składa się na kościec kończyn (obojczyk, kość ramienna, udowa, kości przedramienia i podudzia, śródręcza, śródstopia i palców), pełniąc rolę układu dźwigniowego dla mięśni. W wymiarze przestrzennym cechą charakterystyczną kości długich jest to, że jeden z jej wymiarów (długość) wyraźnie góruje nad pozostałymi (grubością i szerokością). Kości te zbudowane są z trzonu – wewnątrz którego znajduje się wypełniona szpikiem kostnym jama szpikowa – zakończonego po obu stronach grubszymi od niego nasadami. Trzon kości tworzy istota zbita, nasady zaś istota gąbczasta.
W okresie rozwoju kostnego trzon od nasad oddziela chrząstka nasadowa będąca obszarem przyrastania kości na długość. Część trzonu przylegającą bezpośrednio do chrząstki określa się mianem przynasady. Powierzchnia nasad kości długich w całości lub znacznej części pokryta jest chrząstką stawową, która będąc obszarem wzrostu nasad, jednocześnie daje możliwość wykonywania swobodnych ruchów w stawach.
2. Kości krótkie – ich przestrzenna budowa we wszystkich wymiarach jest zrównoważona, a kształt przybiera formę nieregularnych brył, często pokrytych guzkami, bruzdami czy wyrostkami. Najczęściej w szkielecie zlokalizowane są w miejscach, gdzie ich silna i masywna budowa połączona jest z niewielką ruchomością, dzięki czemu tworzą sklepienia bądź sprężyste człony. Stąd ich obecność w nadgarstku i okolicy stępu. Kości krótkie zbudowane są z istoty gąbczastej powleczonej cienką warstwą istoty zbitej.
3. Kości płaskie – charakteryzują się znacznym spłaszczeniem jednego z wymiarów i wydłużeniem dwu pozostałych. Stąd też przybierają one najczęściej formę cienkich lub grubszych, zwykle powyginanych, płyt (kości sklepienia czaszki, łopatka, mostek, żebra, talerz kości biodrowej) pełniących głównie funkcję ochronną. Z uwagi na obecność szpiku kostnego czerwonego uczestniczą również w procesie krwiotwórczym organizmu. Zewnętrzna i wewnętrzna warstwa kości płaskich to tkanka kostna zbita, przestrzeń pomiędzy nimi wypełnia szpik kostny oraz istota gąbczasta – śródkoście. Nieliczne kości płaskie (łopatka, kość łzowa) tworzy wyłącznie tkanka zbita. W okresie wzrostu niektóre kości płaskie, np. łopatka, mają dodatkowe punkty kostnienia (zwykle na obwodzie). Odseparowane są one od właściwej tkanki kostnej chrząstką nasadową.
4. Kości różnokształtne – zalicza się do nich wszystkie te kości, które z racji swojej nieregularnej formy nie pozwalają zaszeregować się w żadnej innej grupie (np. kręgi, kości podstawy czaszki – klinowa, skroniowa). Zbudowane są one głównie z istoty gąbczastej pokrytej cienką warstwą tkanki kostnej zbitej.
5. Kości pneumatyczne – w ich strukturze występują wypełnione powietrzem przestrzenie wyściełane błoną śluzową. Ich rolą z jednej strony jest zwiększenie przestrzeni powietrznej jamy nosowej – stanowią bowiem zatoki przynosowe (trzon kości klinowej, kość czołowa, sitowa, szczęka, z drugiej zaś zmniejszenie ciężaru czaszki.
6. Kości trzeszczkowate – to małe kości włączone w torebkę stawową lub zlokalizowane w utkaniu ścięgien czy więzadeł, np. rzepka.
2 3 4
Ryc. 1.4. PODZIAŁ KOŚCI ZE WZGLĘDU NA KSZTAŁT: 1 – kość długa (ramienna), 2 – kość płaska (łopatka), 3 – kość różnokształtna (kręg), 4 – kości krótkie (nadgarstka).
Według innej klasyfikacji, przyjmującej za kryterium podziału parametry rozwoju, budowy i czynności kości, dzielą się one na:
1. Kości rurowate – powstałe w wyniku kostnienia chrzęstnego, zbudowane z istoty zbitej i gąbczastej. Kształtem przypominają różnej długości rury wypełnione szpikiem kostnym. Ich rola w organizmie polega na działaniu podporowym, ochronnym, krwiotwórczym. Stanowią również ważny i niezbędny element w układzie dźwigniowym.
2. Kości gąbczaste – powstałe w wyniku kostnienia chrzęstnego, zbudowane z istoty gąbczastej i pokrywającej ją istoty zbitej. Dzielą się one na długie (np. żebra, mostek), krótkie (np. kręgi) oraz trzeszczki. W organizmie pełnią funkcję krwiotwórczą, stanowią także miejsca przyczepów dla mięśni.
Podstawy anatomii wybranych części ciała
Architektura zewnętrzna składa się z systemu łuków podłużnych i poprzecznych, zwanych sklepieniem, które są jakby resorami, rozciągającymi się pod wpływem obciążenia, a następnie powracającymi do stanu wyjściowego dzięki specyficznym właściwościom fizycznym. Odpowiednikiem powyższej struktury jest architektura istoty gąbczastej w postaci beleczek kostnych, które tworzą układy nośne.
Sklepienie podeszwowe jest kompleksowym tworem architektonicznym, który opiera się na harmonijnym współdziałaniu struktur kostno-stawowych, a także więzadłowych i mięśniowych stopy. Powyżej opisana konstrukcja stopy pozwala na optymalne jej ułożenie względem podłoża, bez względu na to, w jakiej aktualnie pozycji znajduje się podudzie, oraz niezależnie od ukształtowania terenu. Taka budowa stopy pozwala również na zmianę kształtu sklepienia podeszwowego, tak aby stopa dostosowana była do podłoża, a także zapewnia zamortyzowanie sił powstających podczas obciążania stopy, umożliwiając elastyczność oraz płynność kroku.
Stabilizatory stóp:
1. Bierne – podłużne sklepienie wzmacnia: rozcięgno i więzadła podeszwowe, a przede wszystkim więzadła podeszwowe długie, więzadło piętowo-sześcienne podeszwowe, a także więzadło piętowo-łódkowe, które podtrzymuje głowę kości skokowej. W momencie, kiedy mamy do czynienia z osłabieniem wymienionego więzadła, następuje opadnięcie głowy kości skokowej oraz obniżenie łuku przyśrodkowego, co przyczynia się do płaskostopia. Sklepienie poprzeczne wzmacniają przebiegające poprzecznie więzadła śródstopia podeszwowego, w głównej mierze poprzeczne głębokie śródstopia, które łączą głowy wszystkich kości śródstopia.
Ryc. 15.7. UKŁAD WIĘZADŁOWY STOPY.
2. Czynne – jak nazwa wskazuje (stabilizatory czynne stopy), jest to układ mięśniowy, w którym działanie mięśni polega w głównej mierze na wykonywaniu odpowiednich ruchów czynnych, jednak ważne jest również to, że mięśnie te współdziałają przy stabilizacji stopy podczas obciążenia oraz chodu. Zadaniem wyżej wymienionych stabilizatorów jest jakby napinanie łuków. Należą do nich mięśnie krótkie i długie stopy, które posiadają swe przyczepy na kościach podudzia.
Sklepienie podłużne
Ryc. 15.8. UKŁAD MIĘŚNIOWY STOPY.
Składa się z łuku podłużnego przyśrodkowego (dynamicznego) oraz łuku podłużnego bocznego (statycznego). Łuk podłużny przyśrodkowy przebiega od guza piętowego poprzez kość łódkowatą, a także pierwszą kość klinowatą, do głowy I kości śródstopia. Szczytem łuku jest kość łódkowa, oddalona od podłoża o ok. 2,5 cm. Łuk podłużny boczny łączy guz piętowy z głową V kości śródstopia i przechodzi przez kość sześcienną, która stanowi jego szczyt oddalony od podłoża o ok. 0,5 cm.
Ryc. 15.9. SKLEPIENIE PODŁUŻNE STOPY: (a) stopa o prawidłowym wysklepieniu, (b) łuk podłużny stopy. (a) (b)
Mięśnie odpowiedzialne za utrzymanie sklepienia podłużnego stopy to przede wszystkim:
1. Mięśnie długie
> piszczelowy tylny, > strzałkowy długi, > piszczelowy przedni.
2. Mięśnie krótkie – wszystkie w podeszwowej części stopy.
Sklepienie poprzeczne
W skład tego sklepienia wchodzi łuk poprzeczny łączący głowy pięciu kości śródstopia. Łuk ten spłaszcza się i opiera o podłoże głowami kości śródstopia
Nowotwory
– przełyku
– jelita cienkiego
– okrężnicy
– odbytnicy
– wątroby
– pęcherzyka żółciowego
– trzustki
– nerek
– białaczka
– szpiczak
– chłoniak
– u kobiet: endometrium, szyjki macicy, jajnika, piersi (po menopauzie)
– u mężczyzn: prostaty
Zmiany kostno-stawowe (kolan) i bóle stawów
Choroby przewodu pokarmowego– kamica żółciowa
– niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD)
– stłuszczeniowe zapalenie wątroby
– refluks żołądkowo-przełykowy
– przepuklina
Nietrzymanie moczu
Zaburzenia płodności
Inne
Konsekwencje psychologiczne i społeczne
– nieregularność miesiączek, bezpłodność, hirsutyzm
– zespół policystycznych jajników, poronienia
– cukrzyca, nadciśnienie, rzucawka ciążowa
– nieprawidłowości płodu
– zaburzenia porodu, cięcia cesarskie
– idiopatyczne nadciśnienie wewnątrzczaszkowe
– białkomocz, zespół nerczycowy
– zakażenia skórne
– obrzęk limfatyczny
– powikłania anestezjologiczne – choroby okołozębowe
– niska samoocena – lęk i depresja
– napiętnowanie
– dyskryminacja w zatrudnieniu, zarobkach, trudności z zaakceptowaniem przez kolegów
Tab. 7.1. RYZYKO ZDROWOTNE I POWIKŁANIA OTYŁOŚCI.
Prawidłowe wartości BMI znajdują się w przedziale między 18,5 a 25. Nadwaga rozpoznawana jest wtedy, gdy wartość BMI przekracza 25, a otyłość – gdy BMI przekracza 30.
Warto jednocześnie podkreślić, że sam wskaźnik BMI nie jest wystarczający, aby jednoznacznie określić stan fizyczny pacjenta, do tego niezbędna jest ocena zawartości tkanki tłuszczowej, gdyż masa ciała może zależeć również od ilości mięśni.
U dzieci poniżej 5. rż. do określenia prawidłowości masy ciała stosowane są siatki centylowe. Nadwaga rozpoznawana jest u dzieci, które przekraczają 2. centyl na siatkach wagowych, otyłość – u dzieci przekraczających 3. centyl.
Do oceny należnej masy ciała mogą posłużyć wzór Broca–Brugsha oraz wzór Lorenza.
BMI (kg/m2)
KLASYFIKACJA OTYŁOŚCI
< 18,5 niedowaga
18,5–24,9 norma
25,0–29,9 nadwaga
30,0–34,9 otyłość I°
35,0–39,9 otyłość II°
≥ 40,0 otyłość III° (olbrzymia)
Tab. 7.2. KLASYFIKACJA OTYŁOŚCI WEDŁUG WHO.
Wzór Broca–Brugsha
Należna masa ciała (kg) = wysokość ciała (cm) – x
x – 100 dla wzrostu 155–164 cm
x – 105 dla wzrostu 165–174 cm
x – 110 dla wzrostu 175–184 cm
x – 115 dla wzrostu powyżej 185 cm
Wzór Lorenza dla kobiet
Należna masa ciała = [wzrost (cm) – 100] – {[wzrost(cm) – 150]/2}
Przekroczenie 20% należnej masy ciała świadczy o otyłości.
Do oceny ryzyka utraty zdrowia wskutek rozwoju otyłości mogą posłużyć obliczenia dotyczące rozmieszczenia nadmiaru tkanki tłuszczowej na ciele. Stosuje się wtedy wskaźnik WHR, czyli wskaźnik określający stosunek obwodu talii do obwodu bioder. Prawidłowy obwód talii ma duże znaczenie, zwłaszcza dla kobiet. Jeśli opisywany wskaźnik wynosi u nich powyżej 0,8, a u mężczyzn powyżej 1,0, świadczy to o nadmiernym nagromadzeniu tkanki lipidowej w jamie brzusznej.
Prawidłowy obwód talii u kobiet nie powinien przekraczać 80 cm, a u mężczyzn 94 cm. Jeśli jego wartości wynoszą odpowiednio 88 cm i 102 cm, powinno się rozpocząć terapię dietetyczną.
Nadwaga i otyłość