Przedmowa
Przepisy ogólne
Art. 1. Przedmiot ustawy
Art. 2. Podmioty uprawnione do emitowania obligacji
Art. 3. Wyłączenie stosowania ustawy
Art. 4. Definicja obligacji
Art. 5. Warunki emisji
Art. 6. Elementy warunków
Art. 7. Zmiana warunków emisji
Art. 8. Ewidencja, prawa z obligacji
Art. 9. Obligacje mające postać dokumentów
Art. 10. Wymiana i unieważnienie obligacji
Art. 11. Odcinki zbiorowe obligacji
Art. 12. Odsetki maksymalne
Art. 13. Odpowiedzialność emitenta
Art. 14. Przedawnienie roszczeń
Art. 16. Przekazywanie wydruków publikacji
Art. 18. Obligacje partycypacyjne
Art. 22. Obligacje podporządkowane
Art. 23. Obligacje wieczyste
Art. 24. Obligacje przychodowe
Art. 25. Emitenci obligacji przychodowych
Art. 26. Rachunek bankowy przeznaczony na dochody z przedsięwzięcia
Art. 27. Postępowanie w razie upadłości lub likwidacji
Rozdział 3. Zabezpieczenia obligacji
Art. 28. Zabezpieczenie obligacji
Art. 29. Administrator zabezpieczeń
Art. 30. Wycena przedmiotu zastawu lub hipoteki
Art. 31. Hipoteka
Rozdział 4. Emisja obligacji
Art. 32. Cel emisji
Art. 33. Sposoby oferowania obligacji
Art. 34. Propozycja nabycia
Art. 35. Treść propozycji nabycia
Art. 36. Ograniczona treść propozycji nabycia
Art. 37. Udostępnianie sprawozdań finansowych
Art. 38. Udostępnianie skonsolidowanych sprawozdań finansowych
Art. 39. Udostępnianie sprawozdań przez jednostki samorządu terytorialnego
Art. 40. Udostępnianie sprawozdań przez wybrane instytucje finansowe
Art. 41. Udostępnianie sprawozdań przez wybranych emitentów
Art. 42. Zapis na obligacje
Art. 43. Termin do zapisywania się na obligacje i przydział w ofercie publicznej
Art. 44. Termin do zapisywania się na obligacje i przydział w ofercie innej niż publiczna
Art. 45. Próg emisji
Rozdział 5. Zgromadzenie obligatariuszy
Art. 46. Definicja zgromadzenia obligatariuszy
Art. 47. Granice możliwości kreowania treści warunków emisji
Art. 48. Koszty zwołania i przeprowadzenia zgromadzenia obligatariuszy
Art. 49. Zakres kompetencji zgromadzenia obligatariuszy
Art. 50. Zwołanie zgromadzenia obligatariuszy
Art. 51. Wymogi zwołania zgromadzenia obligatariuszy
Art. 52. Zwołanie za pomocą przesyłki poleconej, przesyłki kurierskiej lub pocztą elektroniczną
Art. 53. Miejsca odbycia zgromadzenia obligatariuszy
Art. 54. Podmioty nieuprawnione do uczestniczenia w zgromadzeniu obligatariuszy
Art. 55. Podmioty uprawnione do uczestniczenia w zgromadzeniu obligatariuszy
Art. 56. Lista obligatariuszy uprawnionych do uczestniczenia w zgromadzeniu obligatariuszy oraz żądanie odpisu dokumentów
Art. 57. Uczestnictwo w zgromadzeniu obligatariuszy
Art. 58. Uczestnictwo członka organu zarządzającego emitenta w zgromadzeniu obligatariuszy
Art. 59. Otwarcie zgromadzenia obligatariuszy i wybór przewodniczącego
Art. 60. Lista obecności
Art. 61. Przerwy w zgromadzeniu obligatariuszy
Art. 62. Kworum zgromadzenia obligatariuszy
Art. 63. Zakres podejmowanych uchwa
Art. 64. Prawo głosu
Art. 65. Podjęcie uchwały
Art. 66. Brak formalnego zwołania zgromadzenia obligatariuszy
Art. 67. Skuteczność zmiany warunków emisji
Art. 68. Protokół z obrad zgromadzenia obligatariuszy
Art. 69. Księga protokołów
Art. 70. Wytoczenie powództwa o uchylenie uchwały zgromadzenia obligatariuszy
Art. 71. Wytoczenie powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia obligatariuszy
Art. 72. Informacja o uchyleniu lub stwierdzeniu nieważności uchwały zgromadzenia obligatariuszy
Art. 73. Wykonywanie uprawnień obligatariusza przez zastawnika i użytkownika
Rozdział 6. Wykup, umorzenie i odtworzenie obligacji
Art. 74. Wykup obligacji
Art. 75. Wymagalność obligacji wieczystych
Art. 76. Nabycie obligacji własnych przez emitenta
Art. 77. Odtworzenie utraconej obligacji imiennej
Rozdział 7. Bank-reprezentant
Art. 78. Umowa o reprezentację obligatariuszy
Art. 79. Funkcja banku-reprezentanta .
Art. 80. Dodatkowe wymogi wobec banku-reprezentanta
Art. 81. Treść umowy o reprezentację
Art. 82. Obowiązki emitenta wobec banku-reprezentanta
Art. 83. Obowiązki banku-reprezentanta wobec obligatariuszy
Art. 84. Obowiązki banku-reprezentanta w przypadku naruszenia warunków emisji
Art. 85. Udostępnianie informacji przez bank-reprezentanta
Art. 86. Wierzytelności banku-reprezentanta
Rozdział 8. Przepisy karne .
Art. 87. Bezprawna emisja obligacji
Art. 88. Przekazywanie i przechowywanie wydruków ze strony internetowej
Art. 89. Nieudostępnianie i nieaktualizowanie wycen
Art. 90. Podanie nieprawdziwych danych podczas emisji
Art. 91. Nieudostępnienie sprawozdań finansowych
Art. 92. Naruszenie przychodu z przedsięwzięcia
Art. 93. Nieprzekazanie środków z emisji na wskazany cel
Art. 94. Umożliwienie bezprawnego głosowania
Art. 95. Udział w bezprawnym głosowaniu
Art. 96. Zbywanie wykupionych obligacji własnych
Art. 97. Nabycie obligacji własnych wbrew zakazom
Art. 98. Niedopełnienie obowiązków banku-reprezentanta
Rozdział 9. Przepisy zmieniające, przepisy przejściowe i przepisy końcowe
Art. 99–108. Przepisy zmieniające
Art. 109–110. Przepisy przejściowe
Art. 111. Utrata mocy prawnej Ustawy z 1995 r.
Art. 112. Dzień wejścia w życie Ustawy
Bibliografia
Wykaz orzecznictwa
Wyciąg z Ustawy
1. Przepisy ogólne korporacyjnych) stale rosła liczba podmiotów, które wyspecjalizowały się w skupowaniu obligacji, dla których upłynął termin wykupu, wobec czego wprowadzone ograniczenie będzie zapewne skutkowało poszukiwaniem rozwiązań alternatywnych, umożliwiających uzyskiwanie praw do świadczeń (np. umowy kreujące instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym będzie obligacja, dla której upłynął termin wykupu).
Art. 9. Obligacje mające postać dokumentu
Uwagi ogólne
W art. 9 zostały określone elementy obligacji mającej postać dokumentu. Regulacja ta została umieszczona w Ustawie po artykule dotyczącym obligacji zdematerializowanych. Taka kolejność przepisów (systematyka Ustawy) nie jest przypadkowa i podkreśla dominującą obecnie rolę obligacji niemających postaci dokumentu. Jest to konsekwencja praktyki obrotu, w której coraz rzadziej emitowane są obligacje w tradycyjnej formie dokumentów.
Dokument obligacji
Obligacja mająca postać dokumentu zawiera następujące dane:
1) rodzaj obligacji;
2) oznaczenie emitenta, w tym jego nazwę (firmę) i siedzibę, a w przypadku emitenta podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru dodatkowo numer wpisu do rejestru;
3) wskazanie adresu strony internetowej emitenta;
4) wskazanie decyzji emitenta o emisji, a w przypadku emitenta mającego siedzibę poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dodatkowo oświadczenie o posiadaniu uprawnień do emitowania obligacji zgodnie z właściwym dla niego prawem;
5) wartość nominalną i maksymalną liczbę obligacji proponowanych do nabycia,
6) informację o ustanowionych lub planowanych do ustanowienia zabezpieczeniach wierzytelności wynikających z obligacji albo braku zabezpieczenia;
Art. 9. Obligacje mające postać dokumentu
7) informację o miejscu udostępnienia warunków emisji;
8) numer kolejny obligacji oraz miejsce i datę wystawienia obligacji;
9) podpisy osób upoważnionych do zaciągania zobowiązań w imieniu emitenta (podpisy mogą być odtworzone mechanicznie).
Dostarczenie w treści obligacji podstawowych informacji o emisji ma służyć ochronie interesów obligatariuszy. Należy podkreślić, że wymienione elementy obligacji mają charakter obligatoryjny i są niezbędne dla jej bytu. Oznacza to, że w przypadku braku któregokolwiek z nich obligacja będzie nieważna27.
Punkty 1–6 stanowią powtórzenie warunków emisji (patrz uwagi do art. 6 Ustawy).
Przyjęcie zasady sporządzania warunków emisji w przypadku wszystkich rodzajów obligacji (również niezdematerializowanych) spowodowało, że obowiązkowym elementem dokumentu obligacji stała się informacja o miejscu udostępnienia warunków emisji. Dodanie tego elementu było konieczne, by każdoczesny obligatariusz wiedział, gdzie może znaleźć warunki emisji obligacji, opisujące szczegółowo świadczenia emitenta wynikające z obligacji, w tym ich wysokość oraz termin, miejsce i sposób ich spełniania. Warto przy tym podkreślić, że wymienione dane dotyczące opisu świadczeń nie muszą znaleźć się na samym dokumencie obligacji. Zapewnienie obligatariuszom możliwości potwierdzenia aktualnej treści warunków emisji jest istotne również wobec dopuszczalności przeprowadzenia zmian warunków emisji, które mogą skutkować zmianą elementów zamieszczonych w dokumencie obligacji (szerzej patrz uwagi do art. 10 Ustawy). Jeżeli jednak dokument obligacji nie został unieważniony w trybie art. 10 Ustawy (tj. z powodu zmiany warunków emisji), a treść obligacji wyrażona w dokumencie okazałaby się sprzeczna z warunkami jej emisji, pierwszeństwo należy przyznać treści dokumentu obligacji28.
Punkty 8 i 9 dotyczą kwestii formalnych i nie budzą wątpliwości.
27 L. Sobolewski, Ustawa o obligacjach. Komentarz, C.H.Beck, Warszawa 1997, s. 55. W późniejszej publikacji ([w:] S. Włodyka (red.), Prawo Gospodarcze i Handlowe, Tom 4, s. 402) tenże autor wskazuje jednak, że teza ta nie jest oczywista w świetle potrzeb praktyki.
28 L. Koziorowski, M. Stępniewski, Ustawa o obligacjach po nowelizacji, PPW nr 1/2000, s. 25.
3. Zabezpieczenie obligacji
przez siebie walorów i nawet mimo niskiego oprocentowania emitowanych obligacji, popyt na ich papiery z reguły znacznie przewyższa podaż.
Reasumując zatem, ustanowienie zabezpieczenia ma charakter dobrowolny, zmniejsza ryzyko inwestorów i podnosi atrakcyjność emitowanych obligacji. Brak zamkniętego katalogu zabezpieczeń umożliwia natomiast skorzystanie z różnych sposobów zabezpieczenia wierzytelności przewidzianych w polskim prawie.
Jak już wskazano, dwie zasadnicze grupy zabezpieczeń to zabezpieczenia rzeczowe i osobiste. Przykładowe formy takich zabezpieczeń przedstawiono w tabelach.
Tabela 4. Zabezpieczenia rzeczowe
Zabezpieczenia rzeczowe
Hipoteka Obciążenie nieruchomości prawem, na mocy którego wierzyciel (obligatariusze reprezentowani przez administratora hipoteki) może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości
Podstawa prawna: u.k.w.h.
Zastaw Obciążenie rzeczy ruchomej prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne
Podstawa prawna: art. 306 i n. k.c.
Zastaw rejestrowy Przedmiotem tego zastawu podobnie jak zastawu zwykłego mogą być rzeczy ruchome lub zbywalne prawa majątkowe
Do ustanowienia zastawu rejestrowego potrzebna jest pisemna umowa między osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu (zastawcą) a wierzycielem (zastawnikiem – administratorem zastawu) oraz wpis do rejestru zastawów; w odróżnieniu od zastawu zwykłego zastawiona rzecz nie musi być wydana zastawnikowi
Podstawa prawna: u.z.r.
Art. 28. Zabezpieczenie obligacji
Zabezpieczenia rzeczowe
Zastaw finansowy
Zastaw na prawach do środków pieniężnych, wierzytelnościach kredytowych lub na instrumentach finansowych niemających postaci dokumentu; do ustanowienia zastawu finansowego potrzebna jest umowa w zwykłej formie pisemnej i adnotacja na rachunku środków pieniężnych lub rachunku papierów wartościowych będących przedmiotem zabezpieczenia; ustanawiającym lub przyjmującym zabezpieczenie musi być instytucja finansowa; nie jest wymagana rejestracja w prowadzonym przez sąd rejestrze zastawów
Podstawa prawna: ustawa o niektórych zabezpieczeniach finansowych1
Źródło: opracowanie własne.1
Tabela 5. Zabezpieczenia osobiste
Zabezpieczenia osobiste i inne
Gwarancja bankowa
Poręczenie
Cesja wierzytelności (przelew)
Źródło: opracowanie własne.
Udzielana na zlecenie emitenta w formie jednostronnego zobowiązania gwaranta (banku) do spłacenia odsetek bądź wartości nominalnej, jeśli we właściwym terminie nie dokona tego emitent
Podstawa prawna: art. 81 u.p.b.
Umowa, na mocy której poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał; ponieważ jednak obligatariusze (wierzyciele) nie mogą uczestniczyć jako strona w umowie o udzielenie poręczenia, gdyż nie są jeszcze znani, w dotychczasowej praktyce stosowano umowy pomiędzy emitentem a poręczycielem, na rzecz obligatariuszy (tzw. świadczenie na rzecz osoby trzeciej – art. 393 k.c.).
Podstawa prawna: art. 876–887 k.c.
Przeniesienie na obligatariuszy wierzytelności należnych emitentowi z innego stosunku prawnego; dopuszczalna w tym przypadku jest jedynie warunkowa cesja wierzytelności istniejącej lub przyszłej
Podstawa prawna art. 509–518 k.c.
1 Ustawa z dnia 2 kwietnia 2004 r. o niektórych zabezpieczeniach finansowych, Dz.U. z 2012 r., poz. 942 j.t.
5. Zgromadzenie obligatariuszy
Przepisy karne
Ustawa penalizuje umożliwienie bezprawnego głosowania na zgromadzeniu obligatariuszy (patrz uwagi do art. 94 Ustawy) oraz bezprawny udział w głosowaniu (patrz uwagi do art. 95 Ustawy).
Art. 56. Lista obligatariuszy uprawnionych do uczestniczenia w zgromadzeniu obligatariuszy oraz żądanie odpisu dokumentów
Obowiązek sporządzenia listy uprawnionych do uczestniczenia w zgromadzeniu obligatariuszy
Listę obligatariuszy uprawnionych do uczestniczenia w zgromadzeniu obligatariuszy emitent udostępnia w swojej siedzibie przez co najmniej 3 dni robocze przed rozpoczęciem zgromadzenia. Termin ten ma charakter minimalny. Lista obejmuje obligatariuszy, którzy spełnili warunki formalne uczestniczenia w zgromadzeniu wskazane w art. 55 Ustawy. Ani Ustawa, ani k.c. nie zawierają definicji pojęcia „dzień roboczy”. Z tego względu dyskusyjne może być, czy sobota jest dniem roboczym. Przyjmując stanowisko, że „dzień nieroboczy” należy interpretować w nawiązaniu do ustawowej kategorii dni wolnych od pracy, których katalog został zawarty w ustawie z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy32, należałoby z jednej strony uznać, że pojęcie to obejmuje niedzielę i święta wymienione w tej ustawie. W konsekwencji, sobota nie zostałaby uznana za dzień ustawowo wolny od pracy33. Z drugiej jednak strony we wspomnianym akcie prawnym ustawodawca nie odniósł się ściśle do tej kwestii (nie rozpatruje charakteru sobót w kontekście dni
32 Dz.U. z 2015 r. poz. 90 t.j.
33 W orzecznictwie SN (zapadłym na tle k.c.) wyrażone zostało stanowisko, zgodnie z którym charakteru dni ustawowo wolnych od pracy nie mają dodatkowe dni wolne od pracy (w tym soboty). Nie mogą być zatem one uważane za dni uznane ustawowo za wolne od pracy w rozumieniu i ze skutkami przewidzianymi w art. 115 k.c. Patrz np. uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 25 kwietnia 2003 r., III CZP 8/03, OSN 2004, nr 1, poz. 1.
Art. 56. Lista obligatariuszy uprawnionych do uczestniczenia w zgromadzeniu...
169
roboczych). Trzeba przy tym zauważyć, że w niektórych aktach prawnych ustawodawca wprowadził definicję dnia roboczego. Takie rozwiązanie zastosowano m.in. w u.o.p. Przepis art. 4 pkt 28 u.o.p. stanowi, że przez dzień roboczy rozumie się każdy dzień od poniedziałku do piątku, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy”34. Choć definicja legalna zawarta w art. 4 pkt 28 u.o.p. znajduje zastosowanie wyłącznie na gruncie u.o.p., jej wprowadzenie35 wpisuje się w aktualną tendencję ustawodawcy w zakresie sposobu definiowania dni roboczych (w szczególności na gruncie aktów prawa rynku kapitałowego). Brak zawarcia analogicznej definicji w Ustawie może stanowić niedopatrzenie ustawodawcy. Warto także zwrócić uwagę, że na tle art. 407 k.s.h. (dotyczącego obowiązku sporządzenia listy akcjonariuszy uprawnionych do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu), w którym posłużono się z kolei pojęciem „dzień powszedni” (przy czym również nie ma ono swej definicji legalnej), w doktrynie można napotkać stanowisko, zgodnie z którym dniem powszednim jest dzień od poniedziałku do piątku (zwolennik tego poglądu twierdzi, że sobota – jako zasadniczo dzień wolny od pracy – nie jest dniem powszednim)36. Wydaje się zatem, że należy przyjąć, iż dzień roboczy oznacza dzień od poniedziałku do piątku, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy. Abstrahując jednak od tego, która interpretacja jest zasadna, zaaprobowanie poglądu, że sobota nie stanowi dnia roboczego, oznacza, że lista obligatariuszy uprawnionych do uczestniczenia w zgromadzeniu (w sytuacji gdy w 3-dniowym terminie wypadnie sobota) zostanie wyłożona faktycznie o jeden dzień wcześniej, niż w sytuacji przyjęcia interpretacji, że sobota stanowi dzień roboczy. Nie stoi to zatem w sprzeczności z art. 56 Ustawy, ponieważ przewidziany w jego treści termin ma charakter minimalny. Należy jednak postulować wprowadzenie do Ustawy definicji legalnej dni roboczych. Na wzór np. u.o.p. definicja ta mogłaby stanowić, że dni robocze oznaczają dni od poniedziałku do piątku, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy.
34 Jego odpowiednikiem na gruncie innych ustaw regulujących problematykę rynku kapitałowego jest np. art. 2 pkt 40 u.f.i.
35 Artykuł 4 pkt 28 został dodany ustawą z dnia 8 marca 2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 433), która weszła w życie dnia 23 kwietnia 2013 r.
36 M. Rodzynkiewicz, Kodeks, s. 842.