LUD - Sgríoḃ Gaeḋealaċ - 22-25

LUD

DEASAĊAḊ 22 GIBL. / CÈIT. 2025

Naiḋeaċd 'us Dòiġ-Ḃeaṫa De Na Gleann Uisge Ḋearg

Dar a ṫàinig an Ṗápa gu 'n Gàiḋealtaċd Le Iain Luim Dòṁnullaċ

Am Maiġstir Ṁòr nam Maċairean Le Mòrag Ḃeag Ḃuiḋe

Stailc-Ċoitċeann Ḃanċuḃair 1918 Le Gerri Mac a' Ċùirn

FAIRE PÁPA FROINNSIAS TÓRRAṀ PÁPA FROINNSIAS

Trìnda NicÉigeir ṀicṀaġnuis MhicMhaghnuis

DEASAĊAḊ 22

Dè a Steaċ Air Cuiḃrinn

32

Faire ‘s Tórraṁ Pápa Froinnsias

Poblaċd nan Gàiḋeal Tunailean Nasgan

20

Le Iain Mòr Mac Ḃeaṫain

Cúpla Focla

24

Faire, Tórraṁ, agus Cuasaċ

Seann Facail Le Uinseann F. Pintado

Cunḃalaċ 02 Nòta Ḋeasaiċe 04 Nuaiḋeaċd Ionadail 06 Nuaiḋeaċd nan Dùṫaiċnal 10 Nuaiḋeaċd na Cruinne 14 Sean Ġàeḋealtaċd 20 Fòram Coiṁearsnaċd 26 Dànaċ, Òranaċ ⁊ Sgeulaċ 32 Creideaṁ ⁊ Spioradalaċd

23

LITRIĊEAN GU 'N DEASAIĊE

Tá sé sin go h-ionntaċ deas do’n aṁarc Tír nan Craoḃ 'cur coṁaireaċd in éadan na Stáit Aontaiċḋe. 'S impireaċd uileṁor iad agus ġaḃail siad an talaṁ ṁór amaċ as Meagsagó 'gus amaċ as na Duine Dúṫċais fosta. 'S fíor óglaċ Mac Ó Cearnaiġ agus ṫánaig do ṡean-tuismiṫeoirí aige 'maċ as Cearra san ṁaċaire Ṁaiġ Eó.

Deirdre Nic Loingsiġ (Gaeilig na Spéiríní)

Aḋ Mór go Pápa Úir!

Tá sé sin galánta do ḟoġluim agus do’n aṁarc ar Pápa Leo XIV, an Ṗápa Úr.

D’ḟan sé áma ṁaiṫ annseo san Ġaeḋealtaċd agus cuiriḋ sé beannaċdaí móra naoṁa ar an obair 's súile 'gainn ar son an ḃfill Eaglais Gaeḋealaċ istiġ Eaglais Mór Caitligeaċ ar ais aríst. Beiḋ sin an-ṁaiṫ má déanaiḋ sé sin.

Tomás Mac Giolla Ṁaoláin (Gaeilig na Cruaċa)

Maṫ u Ṁanitóba! Ṫa i sin móran ġasta do’n orac air LUD agus an obair doċreidsinn agaiḃ a ḋéanaṁ. Ċaiḋ muinntear na Gáiḋeal ċugaiḃ a-maċ air na Maċairean Móra ḃo 1790an b’ḟeudar, agus ḃa sluaġan uile-ṁor agaiḃ ḃo 1880 air aġaiḋ. Déanann siḃ obair ḟada ṁór gaċ uile mios, seaċdain 's bliana 'gus 's móran truaġ ṫa siḃ duine 's muinntear dearmad san an Ġáiḋealtaċd an-diuġ.

Leanaiḋ siḃ air aġaiḋ leis an obair doċreidsinn mór a ċaraidean ṁaṫ ṁór.

Eiliḋ Ruaḋ Ċaimbeul (Gáilig Ṫairbeart)

NÒTA ḊEASAIĊE Le Trìnda NicÉigeir ṀicṀaġnuis, Àrd-deasaiċe (Gàeḋlig Uisge Ḋearg)

Ċaiḋ leinn gu Ròiṁ air Turas Naoṁa san Ċáisg san ḃliaḋan so. Ċaiḋ leinn gu Colaisde Naoṁ Iosadóir - Colaisde nan Gàeḋeal san Ròiṁ - nuair a ḃa muid san am baile so cuideaċd. Ḃa e sin an-speisialta 's an-Naoṁa gun daoḃt! Ḃuail leinn leis an tAṫair Míċeál Mag Raṫ, agus ṫug e turas ṁaṫ faoi nan colaisde leinn ḟé cuideaċd. Ḋ’ḟoġluim muid mu nan Gàeḋeal san Ròiṁ, agus ċuala sinn rudan 's sgeultan suimiúil 's doċreidsinn ṫug sin mòran dòċas oirnn mar sin a-ṁàin. Ḃa e sin àm mòran eaċdraiḋ mar ċaiḋ Pàpa Naoṁa Frionnsias gu Ḋia Ṁòr aig an t-àm so. Rinn leinn cuairt gu ‘n Ḃatacain laṫa 'ṁàin roiṁe ḟuair e ḃàis, agus ḃa ionngantas ṁòr oirnn mar sin gun daoḃt. Ċa roḃ sluaġ uileṁor san an àite roiṁe sin. Rinn leinn Turas Naoṁa ṫairis an Ṫìr Ṁòr (Eòraip) airson 3 seaċdainn 's 3 laṫa. Ḃuail leinn asteaċ àitean Naoṁa ri linn an turas so.

Bliaḋan Ċlann na Gaeḋeal - 2025 D'ḟogair Clann Éirí Gréine 'n bliaḋan úr seo 2025 do ḃiṫ Bliaḋan Ċlann na Gaeḋeal! Beiḋ sin go h-ionntaċ deas agus go h-ionntaċ speisialta ar son muinnteara Gaeḋealaċ trasan an Doṁain! Déanann linn faoi Clann na Gaeḋeal annseo go dtí iarraiḋ linn cuidiú, airgead agus airgid ar son rudannu rúnda daoiḃ sna Clann na Gaeḋeal. Nuair a ḃa mé óg ḃa ḃreaġ mór eadar na Gaeḋeil aḃaile 'gus Clann na Gaeḋeal, aċ go tobann sna 1990idí / 2000idí ar aġaiḋ; ṫánaig sin ċun stad gan eolas agus ṫánaig focail cruaḋ, garḃ 's mí-ċeart san ḃéal na Gaeḋeil aḃaile. Agus tá siad focail ġarḃ gan aṁaras. Aċ tiocaiḋ sin ċun deireaḋ anois leis an bliaḋan speisialta seo!

Pádruig Mac an t-Saoir (Gaeilig Ṫír Eoġain) 02

lionra-uisge-dhearg.ca

'Ṁaṫ Leiḃ gu Sgríoḃ le LUD?

POST-D SINN

POST D'AR BOGSA PO

Sgriobh@lionra-uisgedhearg.ca

ATTN: LUD PO BOX 42112 RPO FERRY ROAD WINNIPEG, MB, CA R3J 3X7

lionra-uisge-dhearg.ca

TURAS DO www.lionra-uisge-dhearg.ca /LUD/sgriobh-chugainn/

03

NUAIḊEAĊD IONADAIL

Am Maiġstir Ṁòr nam Maċairean Le Mòrag Beag Buiḋ (Gàilig Ḃarraiġ) Ḃa mòran brònaċ an t-àm nuair ċaoċail am Maiġstir Iain Ḋonnċaiḋ ann am bliaḋna 1951.

Nuair a ċaoċail Maiġstir Iain Ḋonnċaiḋ (1880 gu 1951) ḃa e sin an-ḃrònaċ airson sgolairean agus seannċaiḋean nan Gàiḋeal ṫairis na h-Eilein. Ḃa muinntir brònaċ ṫairis Tràiġ Tuaṫ 's Baġ Tuaṫ air am Ḃarraiġ gu h-àiriḋ, mar rugaḋ 's togaḋ e eatara. Ḃa croiḋ' an-ṁor aige ‘gus ḋ’ ḟàs e ṡuas a-steaċ san seanċus nan Gàiḋeil Eilein gun teagaṁ. Ḃa seannċaiḋ an-ṁòr 's doċreidsinn e ḟèin gun teagaṁ, agus ḃa e abalta do ċur eòlas, gràḋ agus an ùiḋ aig gaċ uile duine ċruinniċ leis leoṫa ri ċéile. Ḃa seannċaiḋ ṁòr e ḟèin, agus ṫug e sgeultan, seannċas 's searmoinean tro Gàilig a-ṁàin gaċ uile laṫa 's seaċdain. Ḃa neaċ-bruiḋne nas ṁòr nan Gàilig e san àm a ḃa beò 's saoġal aige. Ḃa mòran breaġ aig am Maiġstir Iain Ḋonnċaiḋ ċun seannċas, sgeultan agus eaċdraiḋ nam Barraiġ gu h-àiriḋ gun teagaṁ. Ḃa mòran eagal aig am Maiġstir Iain Ḋonnċaiḋ biṫiḋ na seannċas, na sgeultan agus an eaċdraiḋ nan Gàiḋeal dearmada san am, agus ḃa 'n iarr ṁòr aige ḟèin do ḟaiġ iad clàraiċte gun ṁall.

04

lionra-uisge-dhearg.ca

Ḃa bàrd ṁòr am Maiġstir Iain Ḋonnċaiḋ, agus ċuir ‘s sgrìoḃ e bàrdaċd gasta ri ċéile nuair a ḃa e ‘muiġ air nam Maċairean Móra ‘gus nuair a ḃa e ‘nn Seann Gàiḋealtaċd ri linn am bliaḋniċean. Ṫa cuiṁne ṁòr aig am Maiġstir Iain Ḋonnċaiḋ ṫairis nan Eilein Ḃige, Gleann Coṁann, Baile Ċaolais, Loċ Abar, Obar Ḋeaṫain, Beinn na Faoġla 'gus Ḃarraiġ. Ṫa cuiṁne ṁaṫ aige 'nn an Tìr a’ Ḃuaċaille cuideaċd agus mu 'n àite Aṫ a’ Ḟiaḋ, Baile Ċlann Raġnuill agus ṫairis Meaḋan Ṫìr a’ Ḃuaċaille airson cuid an-ṁòr gu h-àiriḋ. Ḃa spiorad mòran doċreidsinn aige gun teagaṁ, agus ċaiḋ e air aġaiḋ leis an obair agus an Strìġ nan Gàiḋeal air na h-Eilein, air Tìr Ṁòr agus ṫairis nan tonn ann am Maċairean Móra ri ċéile. Ḃa saoġal ṁaṫ 's an-ùiḋ a roḃ aige 'gus ḋeun e obair ṁòr airson Barraiġ san aimsir aige cuideaċd. Ṫa cuiṁne ṁòr aige an-diuġ agus ṫa e beò eatarainn mar sin.

lionra-uisge-dhearg.ca

05

NUAIḊEAĊD NAN DÙṪAIĊNAL

Stailc-Ċoitċeann Ḃanċuḃair 1918 Le Gerri Mac a' Ċùirn (Gàilig Muile) Dearg agus Ruaḋ – Na luċd-obraċ ann an Ḃancuḃair, 1918 Carson a ṫa na “ceart” no “deas” politigeaċ a’ smaoineaċaḋ gu ḃeil an cead aca gu dèan rud sam biṫ ḋan luċd-obraċ? Ṫa nan cead aca gum biṫ duḃ-ṡaoraċ. Ṫa an cead aca a’ dèanaṁ buiḋinn agus a’ faiġ maoin à cogaḋ gu sonraiċte. Ṫa an cead aca a’ mairḃaiċ cuideaċd. Calpairean, luċd-gnìoṁaċais agus luċd-politigeaċ a’ faireaċdainn gu ḃeil an cead aca gu dèan a h-uile rudan mar an liosta os cionn. Ṫa iad air a’ cleaċd saiġdearan, luċd-ḃigilantaiḋ agus poileas co air a ḃiṫ a’ dèanaṁ an làban aca airson linntean.

Gu dearḃ, ċan eil an cead aca, ċa roḃ an cead aca, ‘gus ċa ḃiṫ an cead aca gu bràṫ. Molaḋ do Luċd-Obraċ Ḃancuḃair ann an 1918. Ṡeas iad airson an còraiċean aca.

An aḋḃar? Am murt ḋan Ruaḋ Ó Goidín, neaċ-iomairt agus sòisealaċ, anns a’ ċoille dìreaċ tuaṫ de Cumbarlann ann an Tìr a’ Ċaluim Cille. ’B e coiṁearsnaċd mèinnearaċd a ḃ’ ann. Ḃa Ruaḋ gad ḟalaċ air sgàṫ ‘s naċ ḃioḋ e a’ sabaid ḋan Cogaḋ Mòr - Ciad Cogaḋ a' Ḋa Ġall - 1914 gu 1918. Ḃa Ruaḋ an ceart-aġaiḋ do ċogaḋ. ’B e strìḃ impireaċd a ḃ’ ann. Ċaiḋ Ruaḋ ḃo mì-ḟreagarraċ airson sèirḃis

06

lionra-uisge-dhearg.ca

armailteaċd gu aiṁean ann an 1918 mar peanaist airson an obair aige mar neaċ-eagraċaiḋ aonaḋ-ciùird.

Lorg Doṁnull Cambeul e anns a’ ċoille agus ċuir Doṁnull Caimbeul urċair, dìreaċ aon, do Ruaḋ. Ḃàsaiċ Ruaḋ ḃon leòn. Ḃa constapal speisealaċ a roḃ Caimbeul. Ṫuirt Doṁnull Caimbeul gun roḃ e ga ḋìon ḟèin tro ġnìoṁ. Ċreid ṫusa sin ma ṫogras tu ḟèin! Ċa do ċreid na luċd-obraċ sin. Ṫàinig iomaḋ duine air a tioḋlaċaḋ le bròn agus frìṫ.

Air an aon seaċdain as dèiḋ an tioḋlaċaḋ, air Dàrna Là Lùnastal 1918, stad na luċd-Obraċ Ḃancuḃair an obair. Ḃa e Stailc-Ċoitċeann airson aon laṫa: a Ċiad Stailc-Ċoitċeann ann an eaċdraiḋ Canada gu dearḃ agus ċuireas an Coṁairle na h-Obraiċ (CnanO) an eagan a ċèile e. Ċa roḃ tramaiċean ann no obraċ sam biṫ anns an loingeas no am factaraiḋean. Ḃa am baile na ṫost airson 24 uairean.

Uill, gu beagnaiċ. Ḋ’ eagraiċ am paca, no 'sluaġ’, an aġaiḋ an stailc; ged a am paca mar ainm ‘s a “tìr-ġràḋaiċean”. Leis beannaċd ḋan rèimean, ḋ’ ḟeuċainn an “tìr-ġràḋaiċean” seo a’ cuir crìoċ an stailc. Ċaiḋ iad airson an ceannardas CnanO agus an togalaċ CnanO cuideaċd. Ċleaċd iad mòr eagal; ċleaċd iad ainneart; ġiùlain iad an Seoc an Aonaiḋ dìreaċ airson toṁas maṫ! Ċaiḋ an “tìr-ġràḋaiċean” gu an Teampail Làbaraċ. Ṫilg iad leaḃraiċean, litriċean agus sgrìoḃan laġail a-maċ an uinneag. Ḃrist iad bòrdan agus seiṫriċean. Air an dàrna làr ḋ’ obraiċ Bioctar Midgleiḋ, Rùnaire na CnanO. Ċaiḋ Midgleiḋ a-maċ air sgeilp uinneige oir ḋan sluaġ. Ċa b’ urrain ḋaiḃ ḟaiġinn faisg air oir ḃac Froinnsias Mac an t-Sionnaiċ (ḋan Luċd-Obraiċ nan Guṫain) an t-sliġe. Ḃa i uaḃasaċ gaisgeil agus ċa teann i air falḃ. Nuair a ṫàinig Midgleiḋ a-steaċ ḋan oifis, ċleaċd am paca forsa agus ṗòg Midgleiḋ an Seoc an Aonaiḋ air neo! Ċaill Midgleiḋ an speuclairean aige agus ḃa a ċoileir air a reubaḋ.

lionra-uisge-dhearg.ca

07

Aċ, ṡabaid na luċd-obraċ ri “tìr-ġràḋaiċean”. An aṫ ṁadainn, ḋ’ ḟeuċ iad a’ cleaċd forsa a-riṫist ḋ’ḟaiġinn an obraċd long-lann air ais ḋan obair aca. Aig a talla na aonaiḋean-ciùird, ċleaċd na luċd-obraċ casan ṡeiṫriċean a’ plùc am paca air ais a-maċ an talla. Ċaiḋ an obraċd long-lann air ais ḋan obair aca nuair a ḋ’iarraḋ iad gum biṫ. Ġairm an ceannardas aonaḋ-ciùirt grad-ṫaġaḋ agus ḟuair iad an taic ḃon ballraċd aonaḋ.

Unsplash AnBrianna roḃ anR.,Stailc-Ċoitċeann ann an Ḃancuḃair buaiḋ airson na luċd-obraċ? Ċa roḃ, ’s doċa. Aċ, ċa

roḃ e mì-ḃuaiḋ a ḃarraċd. Ġnìoṁ iad le mòralaċd agus gaisgeil a ḋ’aindeoin an muiseagan luċd-ġarḃċruaiḋ agus an Seoc an Aonaiḋ aca. Ċog na luċd-obraċ airson clas-obraċ Canada agus an dearg ḋen clas aca, agus a ṫoir gu cuiṁne Ruaḋ co a ḃa marḃaiċ leis aon peilear ḃon gunna de clas-calpaire Canada.

Dealḃean as BC Labour Heritage Centre

08

lionra-uisge-dhearg.ca

Na turas de màṫair òg aig aodann na diagnosaċd de Aillse marḃaċ.

BOOKS2READ.COM/AG-GEATAIDH-NA-HEADOCHAS

lionra-uisge-dhearg.ca/scriobh

ÁILLIḊ

NAN URRAIḊE

BIṪIḊ AN ÀITE SEO ĊUGAD

SAN GÀILIG

'ḂEIL SUIM AGAD DO ĊUR SANAS LE LUD? CUIRIḊ SGAIRT ĊUGAINN AIRSON MÒRAN EÒLAS

NUAIḊEAĊD NA CRUINNE

An Sgiṫia Seann Ḋaċaiġ nan Gàiḋeal “Maṫi na tóisig ba día tancatar assin Sciṫia Agnoman Eber cen ail 295] da mac Ṫaitt meic Ógamain.

Elloṫ. Lámfind. Lamglass léir. tri meic Agnomain imréil; Caċer is Cing clú co mbúaid {MS folio 3b 45} dá degmac Ebir eċrúaid.

300] Arim a llong tri longa. ic tiaċtain dar tromṫonna; trí fiċit caċ luing luad ngle.

7 mna caċ tres fiċe.” leis Am Filiḋ Gilla-Cóemáin, Lebor Gabála Érenn.

Tha 6 seann theacsaichean nan Gàidheal a tha ag innse dhuinn mun Sgithia no An Scithia, sin a ràdh: Lebor Gabála Érenn - http://www.maryjones.us/ctexts/lebor1.html#14 Caṫ Maige Tuired Cunga - http://www.maryjones.us/ctexts/1maghtured.html Caṫ Maige Tuired - http://www.ucc.ie/celt/published/T300011.html Do Fogluim Ċonculainn Annso Sios - https://celt.ucc.ie/published/T301038.html ‘S e Nemed agus a ċlann a ṫàinig ḃon Sgiṫia gu h-Eirinn agus ‘s e ainm Gaelaċ a ṫa air Nemed (Naomṫa nó Naofa san Ḟlaiṫis.

10

lionra-uisge-dhearg.ca

PavelS, Getty Images

Agus, seallaiḃ air na h-ainmean a ṫa air na daoine à Sgiṫia. ‘S e ainmean Gaelaċ a ṫa orrasan: Gabran (ḃa Gabrán mac Domangairt ríġ Dàil Riada ri linn 6ṁ Aoise AD), Tolc (“neart, ionnsaiḋ”), Trenfer ( “fear làidir”), Trenmiled ("òglaċ làidir"), Garb ("garḃ"), Glaceḋ (“ trodair”), Duirdri (“ríġ òran a ḋeanaṁ”?), Fonnam (“gluaisceart nas làidire gu tro 's go fro”), Teidm (“trioblad, caoineaḋ”), Tinnargain (“òglaċ, laoċra ùr ġeal”), Tescad (“aig ġearr a-maċ”), Ḃa na faṁairean a ḃa a’ fuireaċ anns an Sgiṫia cuideaċd agus seallaiḃ air an t-ainm a ḃa air an Rìġ a ṫàinig gu h-Eirinn gu Caṫa Maige Tuired: - Indeċ, Rìġ Faṁaireaċ na Sgiṫia (a' dìoġaltas).

‘S e beul-aiṫris a ṫa air ḟàgail gu leòr mun faṁairean anns an Sgiṫia agus ṫa mi ‘n dòċas gum b’ urrainn ḋoṁ beul-aiṫris mu ḟaṁairean na Sgiṫia sam biṫ innse beagan a ḋ’ aiṫġearr. Ṫa Lebor Gabála Érenn, Foirġeall Obar Ḃroṫaig 1320 agus A' Ċroinic Ċruiṫneaċ ag ràḋ gun roḃ na Gàiḋeil ḟèin a-réir Lebor Gabála Érenn a’ fuireaċ ann am barraċd na 300 bliaḋna anns na Bogaiċean Ṁeoideaċ (Muir Ṁeoid no Muir Asóḃ an-diuġ) anns an Sgiṫia agus ‘s e Rìġ na Sgiṫia a ḃa 'nn ann an coignear nan Gàiḋeal, sin a ràḋ, Eber Scot, Boamain, Ogamain, Tat agus Agnomain. Ḋ’ḟàg na Gàiḋeil an Sgiṫia aig deireaḋ an laṫa agus ċaiḋ iad ḋan Spàinnt an toiseaċ agus an dèiḋ sin do ḋ’Eirinn agus do ḋ’Alba.

lionra-uisge-dhearg.ca

11

Ṫa Do Fogluim Ċonculainn Annso Sios ag ràḋ gun roḃ Cù Ċulainn ann anns an Sgiṫia far an roḃ e a’ cluiċ Iomain agus far an roḃ e air a ṫeagasg iomairt airm le Sgàṫaċ (Scàṫaċ), niġean Ḃuanuinne, Rìġ na Sgiṫia.

‘S e ainmean Gaelaċ a ṫa air a h-uile duine a ṫa ann anns an teaġlaċ Sgàṫaiċ: Sgàṫaċ ḟèin (sgàṫaċ ḋuḃa) ; -a h-aṫair, Buanuinne, Rìġ na Sgiṫia (gu braṫ air fad); a niġean, Uaṫaċ (garḃa, ); dà ṁac Sgàṫaiċ, Cuar (caim, ) agus Cat (cat) Ṫa na foillseaċaiḋean ùra a ṫànaig à Eirinn a ṫa ag ràḋ gu ḃeil firinn gu leòr ann ‘san seann ṫeacsaiċean sin nan Gaiḋeal mun Sgiṫia: www.theguardian.com/.../origins-ofthe-irish-down... Ċaiḋ na seann làiṫean ḃuainn, aċ ‘s e Gàilig, seann ċanan nan laoċ agus nan rìġrean na Sgiṫia a ṫa ḃeò ann an-seo, anns an Sgiṫia.

Agus ‘s e Iomain, geama nan Gàiḋeal, agus Lannareaċd, Gleaċd agus Ealainean Ṁàirsealaċ nan Gàiḋeal eile a ṫa beò anns an Sgiṫia cuideaċd.

Le meas, Beaṫan Fionn Negoda MacḊùġaill Baile Dàn Ċatrìona, An Sgiṫia. us Gleaċd.

12

lionra-uisge-dhearg.ca

SEAN ĠÀEḊEALTAĊD

Dar a ṫàinig an Ṗápa gu 'n Gàiḋealtaċd Le Iain Mòr (Gàilig Ros an Ear) Ḃa sin doċreidsinn dar a ṫàinig an Pàpa gu 'n Gàiḋealtaċd ann an Èirinn san am bliaḋna 1979. Aċ ḃa sin mòran doċreidsinn dar a ṫàinig e gu h-Albainn ann am bliaḋna 1982 gu h-àiriḋ. Ṫa 1979 an Ceud Bliaḋna Ṗàpa 'gus ṫa 1982 an Dàrna Bliaḋna Ṗàpa cuideaċd. Ṫàinig Pàpa Eoin Pól II ( a Ḋà) gu h-Albainn ann an 31ṁ Céitean 1982. Ṫàinig e 'staiġ san an Aḋair-ṗort Ḋùn Èideann orson cuairt ṁòr gu h-Albainn san an àm sin. Ṫuḃairt e Aifrionn Naoṁṫa Ṁòr san an Pàirc Ṁic Ṁuiriċ agus ḃa ḋà ḟiċead a' còig mìle (45,000) gu ḋà ḟiċead a deiċ mìle (50,000) duine aig an àite sin gun aṁaras. Rinn e cuairt ṁòr gu taoisiċ Prodastùnaċ san an tìr cuideaċd. Agus ṫàinig àireaṁ ṁaṫ na Prodastùnaiċ ṫun an Aifrionn Naoṁṫa seo cuideaċd. Agus ċaiḋ mise 'gus mo ċairdean ṫun an am Pàirc Ṁic Ṁuiriċ orson an Aifrionn Naoṁṫa seo. Ḃa gaċ uile rud seo san an Ḋùn Èideann aig an àm ċuairt am Ṗàpa Naoṁṫa. Ṫàinig trì ċeud ṁìle (300,000) duine 'maċ ṫun gaċ uil' Aifrionn Naoṁṫa 'nn an Dùn Èideann, Glasgu 's àitean eile ṫairis na hAlbainn aig an t-àm sin. Ḋeun Pàpa Eóin Pól an ceud Aifrionn Naoṁṫa taoḃ a-muiġ orson an ceud àm ḃo 1981 dar a ṫàinig e san aice bàis dar rinn duine rùnda 'n obair do ċur e fo ṫalaṁ 's gu bàis. Ḃa ḟios aige (an Pàpa) agus ḃa ḟios aca (Eaglais Caitligeaċ) ḃa e sàḃàil idir muinntir na Gàiḋeal Caitligiċ dar a ḃa e 'maċ idir na duine san an Albainn ri cuairt oifigeal ṁòr annseo. Ṫuḃairt e 'n Aifrionn Naoṁṫa uileṁor ann an Glasgu dar ṫàinig trì ċeud ṁìle (300,000) duine 'maċ orson an Aifrionn ann an Pàirc

14

lionra-uisge-dhearg.ca

Ḃaile Uisdean a-ṁàin aig an t-àm sin. Ḃa sin ann an Ceud Là 'nn an Dàrna Ṁios an t-Saṁraiḋ ann an Glasgu cuideaċd.

Dar a ḋ' ḟan e 'nn an Dùn Èideann idir 31ṁ Ceud Ṁios an t-Saṁraiḋ gu Ceud Là, Dàrna Ṁios an t-Saṁraiḋ, ḃuail e ri ċéile leis ceannardan Eaglais Clèiriċ annsein. Ċaiḋ an ċruinniċ ċuairt gu maṫ idir an Ṗàpa 's an Eaglais Clèiriċ gun aṁaras. Ċuir an cuairt nan Pàpa Naoṁṫa Eóin Pól II (a Ḋà) spiorad ùr 's uileṁor gu na Gàiḋeal Caitligiċ gu h-àiriḋ, agus ċuir e sin stad gu rudan an aġaiḋ an Eaglais Naoṁṫa 's an aġaiḋ Creideaṁ na Caitligiċ cuideaċd. Ḋ' ḟàs aid ṡuas leis spiorad uileṁor aca 'gus ċa roḃ mòran eagal aca 'nis mar ċunnaic aid ċa roḃ aid a-ṁàin san an Doṁain agus san an Ġaiḋealtaċd ri ċéile. Ḋ' ḟàs misneaċd uileṁor aca dar ṫàinig Pàpa gu h-Albainn annsein. Ċuir an cuairt seo spiorad 's misneaċd uileṁor idir na Gàiḋeal Caitligiċ agus ċuir e sin eagal uileṁor idir na ḟir ḃuiḋe 's idir naṁdain eile nan Gàiḋeal. Ċunnaic aid ċan eil 's ċa roḃ aon eagal aig na Gàiḋeal Caitligiċ agus ċa roḃ aon ùiḋ aca do ṡaoġal san eagal na ḟir ḃuiḋ' annsein.

Feumaiḋ leinn do ṫill ṫun an laṫan sin mar ṫa e sin nas táḃaċtaċ orson teaġlaiċ, na clainne 's na muinntirean nan Gàiḋeal 's a' Ġaiḋealtaċd cuideaċd gun aṁaras. Feumaiḋ leinn do ṫòisiċ agus do ċur beò nasgan ùr idir cànan nan Gàiḋeal - Gàilig agus idir Creideaṁ 's Eaglais Naoṁṫa Caitligeaċ cuideaċd, agus feumaiḋ leinn sin a ḋeunaṁ gun ṁall 's gun aṁaras. Ṫa mòran mòran dòċas agam deunaiḋ Pàpa Leon XIV (14ṁ - ceaṫar ḋeug) beò ùr ṫun Eaglais Gàiḋealaċ air ais a-riṫisd mar cuiriḋ sin beò, misneaċd agus mòran mòran dòċas idir muinntir na Gàiḋeal a-riṫisd gun aṁaras. Ṫa mòran paidrean agam deunaiḋ e sin leinn ḟìn.

lionra-uisge-dhearg.ca

15

Trìnda NicÉigeir MhicMhaghnuis

Breacan Naoṁ Fionan Le Géaróid Mac Maġnuis (Gàilig Ċinn Tìre) Ṫa 'n sgeul an ùiḋ mu Breacan Naoṁ Fionan nuair a ṫàinig e sin gu beò aig an t-àm Cuairt Ṁòr na Pàpa Beinidict XVI (Sè Ḋeug) gu h-Albainn 'gus an Ġaiḋealtaċd san am bliaḋna 2010. Ḃa fear an ḋeas agus an ciùin a roḃ Pàpa Beinidict gun teagaṁ, agus ḃa e sin doċreidsinn 's an ḋeas do 'n aṁarc an ṡonas aige nuair a ṫàinig e eadar measg na Gàiḋeil eadar Sè Ḋeug gu Naoiḋ Ḋeug (16ṁ gu 19ṁ) Sultain 2010. Ḃa sonas an-ṁor aige nuair a ḃa e san Albainn gu h-àiriḋ gun teagaṁ, agus ċunnaic na Gàiḋeil agus na Caitligiċ sin san sràidean ‘s air an teilifiosan aig an àma sin cuideaċd. Ċuir duine breacan ṁaiṫ ri ċéile airson an cuairt ṁòr na Pàpa san aimsear seo cuideaċd, agus ḃa e sin mòran mòran gasta nuair a ċuir e 'm breacan aige ri linn an cuairt seo mar ċuaiḋ am pioctaran sin seo ṫairis nan Doṁain airson Clann na Gàiḋeal, agus ṫairis a’ Seann Ġaiḋealtaċd airson Fine Gàiḋeal. Ċuir e sin spiorad ṁaiṫ 's mòran misneaċd eadar measg na Gàiḋeil san aimsear sin gun teagaṁ. Seo ‘n sgeul mu Breacan Naoṁ Fionan aig an t-àm sin. Ṡeumais san Ḋùn Éideann, agus ċuir Beinidict am breacan aige air ḟéin airson an ċuairt seo cuideaċd.

16

lionra-uisge-dhearg.ca

Ṫug Céiṫ Ṗàdruig am breacan gu Beinidict XVI (Sè Ḋeug) ann an Sè Ḋeug (16ṁ) Meaḋon Fòġṁair 2010. Ṫa e sin Féill Fionan agus ḃa Fionan an ċeud naoṁ na h-Albainn gun teagaṁ. Ṫug e an Creideaṁ Crìosdaċd gu h-Albainn mu mìle, sè ċeud bliaḋan (1,600) ḃo ṡoin. Ṫa sgeul an ṁaiṫ, an ṁòr 's an ùiḋ aig am breacan seo. Agus ṫa Breacan Naoṁ Fionan an t-ainm eile mu breacan seo cuideaċd. Ċuir iad an daṫan speisialta ‘nn am breacan seo 'gus ṫa sgeul seannċas an ṁaiṫ aig gaċ uile daṫ ann am breacan cuideaċd: 1.Ṫa na lìnig bàn air gort gorm airson daṫan naiseanta 's brataċ na h-Albainn.

2.Ṫa 'n uaine airson na crotail aig fàs ann an Tiġ Ṁàrtainn nuair a ḟuair e sin ḃunaiḋ le Naoṁ Fionan. Ṫa sin ann an Gall Ġáiḋealaiḃ 's ṫug Fionan an ainm àite do ċuiṁne Naoṁ Ṁàrtainn a’ Ġaill. Ṫosaiḋ Fionan an misean do ċur na Soisgeulan Ìosa Crìosd gu duine seo mu bliaḋna 397 IC. 3.Ṫa ḋà lìnig ḋearg ri ṫaoḃ an lìnig bàn a ṁàin, agus ṫa iad ann airson Cáirdineal Nuaḋman. Ċuir e air an t-sliġe gu Naoṁaċd ri linn an turus Pàpa gu h-Albainn ann an 2010.

4.Ṫa oċd snàṫ no snàitlein aig gaċ uile snàitlein ḃàn air an uaine ‘s ṫa e sin airson gaċ uile Sgìre Easbuig na 5.h-Albainn. 'S iad air an uaine an seo.

6.Ṫa ceaṫar ceud, ḋà ḟiċead a ḋà ḋeug snàitlein airson gaċ uile paraiste no sgìre na h-Albainn cuideaċd.

7.Ṫa na lìnigean buiḋe 's bàn ri ċéile airson daṫan a’ Ḃatacain. Ḟuair gaċ uile taoiseaċ ‘s ceannard riaġaltas na h-Albainn am Breacan Fionan aca airson cuairt ṁòr na Pàpa. Ṫug Cáirdineal Céiṫ Ṗàdruig Ó Briain agus Caitligiċ 's Gáiḋeal eile iad gu duine mar ḃa 'n laṫa speisialta airson na Muinntear Caitligeaċ gun teagaṁ cuideaċd. Ċuir an cuairt seo spiorad na’s ṁòr orṫa 'gus ċuir sin spiorad ṁòr ċun na Gáiḋeil na h-Éirinn aig an t-àm seo cuideaċd mar ṫa ṁaid muinntear ṁòr a ṁàin ri ċéile fo 'n Ḋia Ṁòr.

lionra-uisge-dhearg.ca

17

Ṫuḃairt Cáirdineal Céiṫ Ṗàdruig am faclan seo gu Pàpa Beinidict nuair a ṫug e ‘m breacan ċuige: ”Seo onair ṁòr orm do biṫ abalta do ċur an ċeud breacan a ḋèanaṁ an seo airson cuairt ṁòr do ḟéin an Ṗàpa. Ḟuair e sin an seo ri ċéile airson an ċuairt do ḟéin a ṁàin, agus ṫug gaċ uile duine Ṗàrlamaid tacaiġ ċun an ċuairt seo, mar ṫa ḟios aca ṫa e sin an ṁor, an táḃaċtaċ ‘s na’s ṁaiṫ ‘s na’s ṁòr airson ṁuinntear na Caitligiċ 's na Gàiḋeil aig an aimsear seo. Taḃair mi 'm breacan seo do ḟéin do ċuiṁne 'n laṫa ṁòr seo a n-Aṫair Naomṫa. 'S an onair ṁòr orm do ṡoin a ḋèanaṁ a riṫisd.”

- Cáirdineal Céiṫ Ṗàdruig Ó Briain.

Seo e 'n sgeul mu Breacan Fionan no Breacan Naoṁ Fionan no Breacan na Ṗàpa a nis a ċairdean, agus ṫa e sin gu deas agus ṫa e sin gasta ri ċéile gun teagaṁ.

18

lionra-uisge-dhearg.ca

TT OO II ĠĠ Ṁ ṀA A II N N II SS II R R DOIRE A' ĊOLM CILLE

Leaba 's Bricfeasta Óstán Trí Realta Áit Stairiúil Bialann ⁊ Crannog Ceol Beo Dúṫċas www.abbeyhoteldonegal.com

FÒRAM COIṀEARSNAĊD

Làiṫean Mór A' Ṁìos - An Giblean 12 - Gaelaċ Lán 18 - Di-hAoine na Ceusta 20 - Di-Doṁnaiċ na Càisge 21 - Di-Luain na Càisge 27 - Gaelaċ Úr

Aṫ Ṁìos - An Céitean 01 - Féill Bealtainn 11 - Là Màṫ raiċean 12 - Gaelaċ Lán 15 - Lag B'Omer 26 - Gaelaċ Úr

Aṫ Làrna Ṁìos - An t-Òg-ṁìos 01 - Ṡavuot 09 - Féill Ċaluim Cille 11 - Gaelaċ Lán 15 - Là nan Aṫ raiċean 21 - Uair Àirde na Gréine 25 - Gaelaċ Úr 30 - Deireaṁ Ḃ liaḋ ain na Sgoil

20

Féill Bealltainn 'S Féill Bealltainn an laṫa 'gus féill mór le na Gaeḋeil mar ṫa ṁaid ċun gu saṁraiḋ le sin aṁáin. Ṫa sin air 1ṁ Céitean gaċ aon bliaḋain. Tiocaiḋ daoine 'muiġ trasan na Gaeḋealtaċd agus cuiriḋ iad teine mór do céilliúraḋ an laṫa seo speisialta cuideaċd agus ṫa sin gu gasta. 'S féill an-ṁor le na Gaeḋeil aḃaile 'gus le na Gaeḋeil ṫairis nam ḟarraige cuideaċd.

Féill Ċaluim Cille

Mìos Moire

Biṫiḋ là mòr oirnn air ais a-riṫisd air 9ṁ Òg-ṁios, agus ṫa e sin Féill Ċaluim Cille! 'S fíor naoṁ mór nan Gàeḋeal e ḟé gun daḃt 's gun teagaṁ, agus iarraiḋ ṁuid do'n obair ċun an féill so nas móran a ḋeanaṁ, agus iarraiḋ ṁuid do ṫosaiḋ an obair so gun teagaṁ a ċairdean!

‘S Ceitein an Ṁios orson Moire Ṁàṫair Ṁac Ḋè, no am Mìos Moire gu duin’ eile. Ṫa i an-sònraiċte orson Caitligiċ ‘s Ortadogsaiċ ṫairis an Saoġail. Adeir duine paidrean sònraiċte gu Moire gaċ uile là. 'S Fìor Beanriġean nan Gàiḋeal cuideaċd i ḟìn.

lionra-uisge-dhearg.ca

Là nan Aṫraiċean

Là Màṫraiċean

Ṫa ḋá Là nan Aṫraiċean annseo sa Ġaeḋealtaċd. 'S ciad laṫa air treasaṁ Doṁnaiċ nan Òg-ṁìos gaċ bliaḋain agus ṫa dárna féill air Féill Iósaṗ air 19ṁ Márt gaċ bliaḋain cuideaċd. Ċan ḟuil an laṫan seo leaṫan saoire 'gus ċan ḟuil sin cóir 's ceart! Aċ biṫiḋ ṁaid ċun sin gun ṁall le cuidiċ Dia Ṁór!

Ṫàinig Là Màṫraiċean ċun leinn annso san Dùṫaiċ nan Craoḃ air ais a-riṫisd, agas ṫa là mòr airson teaġlaiċean agus clainne ṫairis Dùṫaiċ nan Craoḃ, agas ṫairis an doṁan cuideaċd. Aċ ċan eil Là Màṫraiċean annso 'n Là Màṫraiċean ann sa Seann Ġaiḋealtaċd. Aċ ṫa là ceart leinn ri sin gun teagaṁ, agas ċan eil iad ceart ann sa ḋaċaiḋ ḋùṫċais.

lionra-uisge-dhearg.ca

21

sJ 4. òra 9 e 9 S 1 n. , le , 90 Flan elic , a n i , 53 G a 2 i o 5 R O' yt , p.

Wa 1994 y , . z f La Cy lfa o L Y

one

s,

LORG FOCAL

FAIRE CUASAĊ TÓRRAṀ PÁPA FROINNSIAS LEON

MÀṪ RAIĊEAN AṪ RAIĊEAN FÉILL ĊALUIM CILLE FÉILL BEALLTAINN Ḃ ANĊUḂ AIR STAILC

22

lionra-uisge-dhearg.ca

CÚPLA FOCLA

FAIRE

Dealḃ Le Syda Productions

CUASAĊ

Dealḃ Le Antonio Gravate

'Ḃeil focal, abairt, no dealḃ agad airson Cúpla Focla?

Cuir e ċugainn air làraċ-lìn LUD ag: https://lionra-uisge-dhearg.ca/LUD/sgriobh-chugainn/

TÓRRAṀ Dealḃ Le Pavel Danilyuk, Pexels

lionra-uisge-dhearg.ca

23

SEANN FACAILO UINSEANN F. PINTADO

Socraiġ na cuntais gan ḃean an táḃairne.

(Gaeilig Ġleann Gaiḃle) Sucoracos indo contassa cina bena indo taberna.

(Gallaic)

Deir an t-amadán agus an meisceaċ cad atá ar a n-aigne.

(Gaeilge Ṫír Aṁalaiġ) Ateiro indo anmetanus oncus indo miscacos codi adsta are esom aigenom.

(Gallaic)

Is é an coṁarṫa is fearr ná airgead a ḃeiṫ agat le haġaiḋ fíona.

(Gaeluinn Tuaḋ Ṁuṁain) Esti ei indo comardia esti verros nave argatom indo bivota oncutu letos ageda vinom.

(Gallaic)

Trìnda NicÉigeir ṀicṀaġnuis

24

lionra-uisge-dhearg.ca

Gleannsaṁ agus Aṫ-saoġail 's faclair nuaḋ seo BOOKS2READ.COM/THEOLDCELTICDICTIONARY

DÀNAĊ, ÒRANAĊ ⁊ SGEULAĊ CAILLEAĊ AN ARDÁIN ĠLAIS (CUID A H-AON) Le Caṫal Mac Grianna (Gaeilig Ċloċ Ċeann Ḟaola) Sula dtáinig Naoṁ Pádraig go h-Éirinn ḃí Ríġ i

ormsa 'gus ċuir mé deireaḋ lena cuid áilleaċta le

gCúige Laiġean a raiḃ niġean

buille den t-slaitín seo atá in mo láiṁ. Éireoiḋ an

an-dóiġiúil aige. Lá aṁáin nuair a ḃí sí ag

rud céanna duitse má ḋiúltaíonn tú an rud atá

cruinniú saḃarcán ṫáinig sean-ċailleaċ ḟad léi

mise ag iarraiḋ ort a ḋéanaṁ.’

agus duḃairt: ‘Tá niġean agam sa ḃaile atá ar aon aois leatsa agus caiṫfiḋ tusa cuidiú liom

Ar ċluinstin na ḃfocla seo di ṫáinig eagla ṁór ar

cleaṁnas a ḋéanaṁ di a ḃeas taitneaṁaċ

niġean an Ríġ. Is dóiċe go dtitfeaḋ sí i laige aċ ab

agamsa.’

é go ḃfaca sí a dearṫáir (an mac ba sine ag an

‘Níl baint ar biṫ agamsa le do ġnoiṫese,’ arsa

Ríġ) ag teannaḋ léi.

niġean an ríġ. ‘Níl aiṫne ar biṫ agam ar do niġean agus ċoṁ beag aiṫne agam ort féin.’

‘Cé h-iad na mná seo?’ arsa an prionnsa.

‘Beiḋ na seaċt n-aiṫne agat orm sula ḃfágfaiḋ

‘Is mise Cailleaċ an Ardáin Ġlais agus is í seo mo

tú an gleann seo,’ arsa an ċailleaċ. Leis sin

niġean,’ arsa an t-sean-ḃean. ‘Tá mé ag iarraiḋ ar

ċonnaic siad cailín ag teannaḋ leo. Ḃí sí

do ḋeirfiúr cuidiú liom fear a ḟáil fá ċoinne an

beagnaċ ċoṁ sean i gcuma leis an ċailliġ í féin

ċailín seo.’

agus ḃí aġaiḋ uirṫi ċoṁ gránna le peacaḋ marfa.

‘Níl fear ar an doṁan a ḋéanfaḋ cleaṁnas den ċineál sin,’ arsa an prionnsa.

‘Seo mo niġean,’ arsa an ċailleaċ. ‘Ḃí sí ina

26

cailín álainn nuair a ḃí sí fiċead bliaḋain d’aois

‘Ná bí ró-ċinnte de sin,’ arsa an ċailleaċ. ‘Tá

aċ lá aṁáin ċuir sí fearg

aiṫne agamsa ar ḟear,’ ar sise, ‘agus beiḋ

lionra-uisge-dhearg.ca

Trìnda NicÉigeir ṀicṀaġnuis lúċáir air í a ṗósaḋ roiṁ luiġ na gréine.’

‘Má tá,’ arsa an prionnsa, ‘is fearr duit a ġaḃáil ar a lorg.’

‘Níl gnoiṫe leis sin,’ arsa an ċailleaċ. ‘Is tusa an fear atá in m’intinn.’ Ċuir seo fearg ar an ṗrionnsa 'gus duḃairt sé: ‘Bain ċugat go tapaiḋ agus ná feicim go deo arís ṫú. Tá duisín saiġdiúr ar an taoḃ eile den sgonsa sin agus má scairtim orṫu is gairid go mbeiḋ tú féin agus do niġean sa loċ udaí ṫall.’

Leis sin ḃuail an ċailleaċ niġean an Ríġ sa ġualainn leis an t-slaitín draíoċta agus i gcaoċaḋ súile ḃí sí níos gráice ná niġean na caillí. Ní raiḃ a ḟios ag niġean an Ríġ go dtáinig aṫrú ar a cuma aċ ar siocair an rud a duḃairt an ċailleaċ ṫáinig criṫ trom uirṫi.

‘A ḋeirfiúr mo ċroiḋe,’ arsa an prionnsa, ‘is é an mí-áḋ a ṫug anseo ṫú inniu. Cad é an dóiġ a dtig liom tú a ṫaḃairt aḃaile ċuig d’aṫair agus do ṁáṫair?’ ‘Ḋéanfaiḋ mise álainn arís í,’ arsa an ċailleaċ, ‘má ṗósann tú mo niġean.’

Ansin ḃuail an ċailleaċ a niġean féin leis an t-slait agus rinne cailín dóiġiúil di arís.

‘An bpósfaiḋ tú 'nois í?’ ar sise leis an ṗrionnsa.

‘Ní ṗósfaiḋ mé anois ná go bráċ í,’ arsa an prionnsa, ‘agus níl dúil agam codlaḋ ḋá oiḋċe sa leabaiḋ aṁáin go dtí go n-díbrítear ṫusa 'gus gaċ duine de do ċineál ó éadan na tíre seo.’

Sgairt sé ar na saiġdiúirí 'gus d’imiġ an ċailleaċ agus a niġean ċoṁ tapaiḋ le séideán gaoiṫe.

Ba le croiḋe brónaċ a ṫug mac an Ríġ a ḋeirfiúr aḃaile. Ċonaic an Ríġ ag teaċt iad agus ṫáinig sé giota ina n-araicis.

lionra-uisge-dhearg.ca

27

‘An í seo Cailleaċ an Ardáin Ġlais atá leat?’ ar seisean leis an ṗrionnsa.

‘Faraor, a aṫair, ní hí,’ arsa an prionnsa. ‘Seo do niġean féin aċ caiṫfiḋ mé a insint duit gurb í an ċailleaċ a ċuir sa ċrot sin í.’

‘Mo leanḃ, mo niġean,’ arsa an Ríġ. ‘Ba ḃrónaċ an lá é a ċuaiġ tú amaċ le saḃarcáin a ċruinniú. Aċ ná bac leis.

Tiontóiḋ an t-arm amaċ amáraċ agus ḃéarfaiḋ siad an ċailleaċ ġránna go dtí an caisleán seo. Dóifear í mar ḟód mónaḋ aċ ḃéarfaiḋ mé uirṫi ar dtús áilleaċt mo niġeana a ṫaḃairt ar ais.’

‘An dtaḃarfaiḋ tú cead doṁsa a ġaḃáil leis an arm?’ arsa mac an Ríġ.

‘Cinnte,’ arsa an Ríġ. ‘Ní raċaiḋ siad ar lorg na caillí gan tú. Aċ ná déan dearmad go gcaiṫfear í a ṫaḃairt annseo beo. Ní ḃfaiġiḋ mé suaiṁneas intinne go deo go dtuga mé breiṫiúnas báis uirṫi.’ ‘Ḋéanfar sin uilig,’ arsa an prionnsa.

‘Tá súil agam go n-éireoiḋ leat,’ arsa an Ríġ, ‘aċ caiṫfiḋ tú a ḃeiṫ cúramaċ. Tá mé beagnaċ cinnte go raċaiḋ sí as aṁarc in uaiṁ inteaċt faoin talaṁ nuair a ġeoḃaiḋ sí le fios go ḃfuil an t-arm ar a lorg. Déan fáinne ṫart fán áit a ḃfaca tú í agus ná lig di imeaċt.’

‘Sin an dóiġ is fearr,’ arsa an prionnsa. ‘Tá cú agam a raċas isteaċ san uile uaiṁ agus ní baol go dtiocfaimid aḃaile gan í. Taḃair aire ṁaiṫ, a aṫair, do mo ḋeirfiúr ḋílis go dtige mise ar ais.’

Maidin lá arna ṁáraċ gléasaḋ ḋá ṁíle de na saiġdiúirí ab ḟearr a ḃí ag an Ríġ agus ċuir siad tús ar an aistear, an prionsa ag a gceann. Ṡílfeaḋ duine go raiḃ a ḟios ag an ċú cad é a ḃí riaċtanaċ. Ċuaiġ sé isteaċ san uile uaiṁ a casaḋ orṫu agus is róṁinic a ṫáinig sé amaċ cuṁdaiṫe le

28

lionra-uisge-dhearg.ca

clábar. Ṫug obair an ṁadaiḋ uċtaċ úr don ṗrionnsa 'gus na saiġdiúirí 'gus d’aiṫin siad go mbeaḋ an ċailleaċ ina príosúnaċ in am ġairid. Ṁair an cuartú ar feaḋ seaċtaine aċ ní raiḃ an ċailleaċ ná a níon le feiceáil. Ag éiriġ na gréine maidin aṁáin ċuaiġ an prionnsa, 'n cú leis, ḟad le gleann beag ina ḃfaca sé giorria cupla lá roiṁe Brianna R., Unsplash sin. Ḃí sé imníoċ ar siocair naċ raiḃ tuairisc ar biṫ aige le cur ċuig an Ríġ agus ba é sin an fáṫ a dteaċaiġ sé leis féin. Ċuaiġ an cú isteaċ in uaiṁ agus ṫáinig amaċ go tapaiḋ, giota éadaiġ leis ina ḃéal.

‘An áit ina ḃfuil éadaiḋ féadann daoine a ḃeiṫ,’ arsa an prionnsa leis féin.

Trìnda NicÉigeir ṀicṀaġnuis

Ṡéid sé aḋarc agus in am ġairid ṫáinig baicle saiġdiúr ċuige.

‘Tá Cailleaċ an Ardáin Ġlais annseo,’ arsa an prionsa, ‘aċ ní ṫiocfaiḋ sí 'maċ i dtobainneaċt.’ ‘Ṫig linn an talaṁ a ṫoċailt ar an dá ṫaoḃ,’ arsa fear de na saiġdiúirí.

Leis sin, ṫáinig an ċailleaċ amaċ as an uaiṁ. Ṫug cupla saiġdiúir léim cun tosaiġ le greim a ḟáil uirṫi aċ d’iarr an prionnsa orṫu seasaṁ ar gcúl go ceann bomaite.

‘Cad é atá a ḋíṫ oraiḃ?’ arsa an ċailleaċ.

‘Tusa agus do niġean agus an slaitín draíoċta,’ arsa an prionnsa.

‘Má éiríonn leat,’ arsa an ċailleaċ, ‘beiḋ lúċáir ort fáil réite linn.’ lionra-uisge-dhearg.ca

29

‘Ġeoḃaimid réite liḃ gan mórán trioblóide,’ arsa an prionnsa. ‘An ḃfuil siḃ ag teaċt linn go socair nó an mbeiḋ sé riaċtanaċ againn brosnaċ a ċruinniú agus siḃ a ḋóḋ annseo?’

‘Tug do ḋeirfiúr anseo,’ arsa an ċailleaċ, ‘agus ḋéanfaiḋ mise ċoṁ dóiġiúil í is a ḃí riaṁ.’

Ar an ḃomaite sin ṫug an cú léim ar aġaiḋ agus sular ṁoṫaiġ an ċailleaċ é sgiob sé an slaitín draíoċta as a láiṁ.

Brianna R., Unsplash ‘Tá mo ċuṁaċt imiṫe anois,’ arsa an ċailleaċ. ‘Ḟad is a ḃí an slaitín agam in mo ṡeilḃ ní raiḃ binn agam ort féin ná d’arm.’ Ḃeir beirt de na saiġdiúirí ar an ċailleaċ agus ċeistniġ an prionnsa í fána niġean.

‘Níl sí i ḃfad uainn,’ arsa an ċailleaċ.

‘Ní ḟágfaimid an gleann seo gan í,’ arsa an prionnsa.

‘Tá mise annseo,’ arsa niġean na caillí ag teaċt amaċ as an uaiṁ. Ċuir a cuid áilleaċta ionntas ar an ṗrionnsa 'gus rinne sé suas a intinn a iarraiḋ ar an Ríġ gan í a ċur ċun báis. Ḃí sí go díreaċ ċoṁ h-álainn lena ḋeirfiúr féin sular buaileaḋ í leis an t-slaitín draíoċta.

‘Cuirfiḋ mé ceist aṁáin ort,’ arsa an prionnsa, ‘sula dtéimid ċun tosaiġ. An í seo do ṁáṫair?’ ar seisean.

‘Ní hí,’ arsa an cailín álainn.

‘Ní ċuireann an freagar sin ionntas orm,’ arsa an prionnsa. Ṫug sé ordú do na saiġdiúirí aġaiḋ a ṫaḃairt ar an ḃaile agus an ċailleaċ a ṫaḃairt leo. ‘Siúlfaiḋ an cailín seo le mo ṫaoḃ féin,’ ar seisean.

Trìnda NicÉigeir ṀicṀaġnuis 30

lionra-uisge-dhearg.ca

Ágatha Depiné, Unsplash

NUAḊ-ḂRÍĠ Le Fear an Ḟearainn (Gaeilig an Róiṁ) (I) Idir an smaoineaṁ agus an briaṫar tá dúiċí oiġir agus ceo.

(II) Aċ beiḋ mise le mo ḃeo ag cascairt an tseaca, ag scaipeaḋ an ċeo.

(III) Ag gríosú is ag grianaḋ le gaeṫa tintrí mo ċroí.

(IV) Ionas go dtiocfaiḋ tú fós i mbláṫ, tusa naċ ḃfuil ionat aċ scáil.

(Súile Ṡuiḃne 1983) I nDil Ċuiṁne an Ṗápa Proinsias (1936 go 2025)

lionra-uisge-dhearg.ca

31

CREIDEAṀ ⁊ SPIORADALAĊD FAIRE PÁPA FROINNSIAS Le Géaróid Mac Maġnuis (Gaeilig Ġleann Ḃarr) Ba muid ann nuair a fuair Pápa Froinnsias bás san Róiṁ agus ba sin laeṫanta brónaċ againn gan daḃt. Ṫánaig linn go Róiṁ ar son an Naoṁ-Canonú Carlo Acutais, aċ ċar ḟuair sin a ḋéanaṁ nuair a ḟuair Pápa Froinnsias ḃáis ar Cásga Luan 2025.

Rinn linn cuairt go Réilig na Caipisíniġ san Róiṁ le linn ṁaduinn Cásga Luan nuair ċuala 'n nuaċd brónaċ againn. Ba sin an-ḃrónaċ ar son linn ḟéin go h-áiriḋe mar fuair muid pósta faoi 'n aimsir Pápa Froinnsias, agus rinn sé rudannaí nas easga do linn sin a ḋéanaṁ. Ċar ċuala linn faoi bás Pápa Froinnsias roiṁe ṫánaig linn go Réilig na Caipisíniġ. Ṫánaig brónaċ ṁór orainn nuair a ċuala linn an droċ-sgéal seo, ‘gus ċuala linn duine ‘cainnt faoi sin fosta san an Réilig. Ċuaiḋ linn ċun an faire go luaṫ sa ṁaduinn 24ṁaḋ Aibreán 2025. Ba sé sin lá brónaċ ar son linn againn ḟéin. Ba sluaġ 's sluaiġte uileṁor ag fanaċd taoḃ amuiġ 's faoi timpeall an Ḃatacain do ḟaiġ asteaċ an ṫír sin ag an am seo. D’ḟan muid san ċéad ṡluaġ ar son uair 's leiṫ-uair le ċéile. Fuair muid ann ag 9 a ċlog sa ṁaduinn agus ba sluaġ uileṁor ann ag fanaċd do ċuairt deireannaċ a ḋéanaṁ leis na Ṗápa ḃáis. D’ḟan muid taoḃ amuiġ an Ḃatacain ar son uair 's leaṫ-uair agus ba 'n aimsir anṫeṫ ar son fear Gaeḋealaċ as Tír Ċonaill. Fuair muid trí 'n ċéad geata na gardaí do ḟaiġ asteaċ an Ḃatacain ag an t-am sin, agus ḋéan na gardaí ‘s saiġdeara na h-Eadaile obair an-ṁaiṫ ag an lá sin gan aṁaras.

Trìnda NicÉigeir ṀicṀaġnuis 32

lionra-uisge-dhearg.ca

Ċuaiḋ muid as sluaġ uileṁor aṁáin taoḃ amuiġ an

Ċonnaic linn Ard-Easbuig Spáinneaċ, agus ċa raḃ sé go

Ḃatacain go sluaġ uileṁor asteaċ san Ḃatacain.

maiṫ leis rudannaí ġarḃ 's cunntartaċ annseo gan

Ṫánaig duine 'muiġ as gaċ aon tíre san Ḋoṁain.

daḃt! Ċonnaic linn ba ḟearg an-ṁór aige 'nnsin. Ar ball

Ċuala linn Spánnais a laḃairt ag na duine ar son

nuair a ba ṁuid ar an sliġe go San Gioḃannaí Rotunda

cuid ṁór, agus ċuala linn Portangalais, Eadalais,

(Naoṁ Eoin Rotunda san Ġaeilig) ḃuail muid leis

Franngais, Ollanais, Gearmaltais agus canain

sagart ṁór, agus fuair muid 'cainnt agam faoi

eile fosta. Ba Gaeḋeil aṁáin linn ḟéin ag an am

rudannaí ġarḃ 's cunntartaċ ag an Ḃatacain ar son an

seo b’ḟéidir. Ba ṁuid ‘cainnt canan Gaeilig aṁáin

faire. Ba ḟios aige faoi 'n sgéal sin, agus ḋuḃairt sé

le linn an t-am seo linn, agus ba 'n lá nas ṫeṫ

ċugam 's ċugainn faoi 'n Ard -Easbuig ṁór na Spáinniġ,

nuair a ba muid ag fanaċd ann fosta.

agus faoi ċa raḃ sé sásta leis rudannaí. Ba ḟearg uileṁor aige gan daḃt, agus ċuaiḋ sé go ceannas ṁór

Ba rudannaí ruaille buaille ro-ġarḃ nuair a ba

na Ḃatacain faoi rudannaí na duine 'cruinniġṫe taoḃ

muid ag fanaċd do ḟaiġ cuairt deireannaċ leis an

amuiġ ar son faire na Pápa. Ba rudannaí ġarḃ ar son lá

Pápa ḃáis do ṫaḃairt measanna ṁór deireannaċ

'ṁáin, aċ ċuir an Ard-Easbuig na Spáinniġ gaċ aon rud

go Pápa Froinnsias annsin. Ba lá ro-ḟada 'gainn

go ceart ina ḋiaiḋ sin gan daḃt. Ċuir sé ‘n eagal go

nuair a d’ḟan muid ann gan aṁaras. Ba muid eadar

duine a creid agam.

measg faoi 20,000 go 150,000 duine 'gus ċuaiḋ gaċ aon rud ro ro ṁall ag an am sin fosta. Ċuaiḋ an

Ba ‘n sliġe ro ro ṁall ċun an Paislig Naoṁ Ṗeadair.

gluais ċun Paislig Naoṁ Ṗeadair ro ro ṁall, agus

Ċuala linn sgéaltaí faoi na foireann ḋeonaiċ. Fuair

ṫánaig mo ḃean ċéile nas easga san aice báis

tinneas ṫeṫ ag sluaġ uileṁor na duine mar an ṫeṫ

cupla ama mar ċa raḃ aon maor nó stiuḃart ann do ċur cuidiú go duine 'nnsin. Ċa raḃ sin cóir agus

uileṁor gan aṁaras, agus ba sé sin ro ċunntartaċ gan Trìnda NicÉigeir daḃt! Ċa raḃ sluaġ ṁaiṫ na foireann ḋeonaiċ san

ceart!

Ċearnóg Naoṁ Ṗeadair agus ag an Ḃatacain le linn an t-am seo. Ċuala linn sgéaltaí ċuaiḋ cuid ṁór aca ċun

Ba muid eadar measg sluaġ uileṁor na Spáinniġ,

aḃaile gan orduiġ nuair a ċuala 's d’ḟoġluim siad faoi

agus rinn siad glaoċanna 's sgairteanna go

báis an Ṗápa. D’iarr linn iad do ḃiḋ ann againn nas luaṫ,

muinntir teilifíosa Spánnais gan ṁall. Ṫánaig

aċ ċar ṫánaig siad ann. Ṫánaig sluaġ ḃeag eile na

duine 's muinntir ṁeaḋan go Cearnóg Naoṁ

foireann ḋeonaiċ san an Ḃatacain ar ball, aċ ba sin ina

Ṗeadair ar son clárannaí a ḋéanaṁ faoi rudannaí

ḋiaiḋ trí uair ro ḟada, 'gus ċa raḃ sin cóir 's ceart! Ba

cunntartaċ againn. Agus ba fearg uileṁor acu

bean aṁáin in aice tinneas uileṁor leis an ṫeṫ le ṫaoḃ

faoi sin. Ṫánaig meaḋan na h-Eadaile, na

linn ḟéin, agus ba sin ag coise na ḟoireann ḋeonaiċ

Ṗortangáile 'gus tír eile san Eórap do ċainnt faoi

aṁáin. Ṫosaiḋ rudannaí do ġluais nas ṁaiṫe nuair a

sin annseo. Agus ba sin go maiṫ. Aċ ċa raḃ sin an

ṫosaiḋ siad an obair aca.

sgéal leis meaḋan Beurla mar ṡampla! Duḃairt siad ba gaċ aon rudannaí go maiṫ, agus ċa raḃ sin

Nuair a ḟuair linn asteaċ Paislig Naoṁ Ṗeadair,

fíor! Ba ṁuid ann agus ċa raḃ sin na ḟíor sgéal! Ba

ċonnaic linn sluaġ ṁór duine 'glac grianġrafannaí san

siad an sásta leis gaċ aon rud ann, aċ ċa raḃ sin

áite seo. Ba duine eile fuinn agus ċar ṫánaig siad go 'n

an sgéal leis meaḋan Spánnais buaḋċas le Ḋia

faire do ċur measanna go Pápa Froinnsias. Ba suim

Ṁór.

aṁáin aca do ḟaiġ ġrianġrafannaí 'gus sin é! Aċ ċuaiḋ linn ann leis an faire.

lionra-uisge-dhearg.ca

33

Trìnda NicÉigeir ṀicṀaġnuis

34

lionra-uisge-dhearg.ca

TÓRRAṀ PÁPA FROINNSIAS Le Géaróid Mac Maġnuis (Gaeilig Ġleann Ḃarr) Ṫánaig faoi 3.5 milliúin duine 'muiġ ar son an tórraṁ Pápa Froinnsias san Róiṁ ar an 26ṁaḋ Aibreán 2025. Ba sé sin doċreidte 'gus go h-an-ṁaiṫ do ṡin an aṁarc nuair ṫánaig sluaġ ṁór ċun an Róiṁ ar son amaċ as gaċ tíre na n-Doṁain. Agus ṫánaig cuid ṁór muinntir na Róiṁ amaċ ar son an tórraṁ Easbuig na Róiṁ fosta. Fuair 250,000 go 290,000 duine 'steaċ Cearnóg Naoṁ Ṗeadair ar son an tórraṁ, aċ ba cuid ṁór na duine 'muiġ as sin faoi timpeall an Cearnóg mar ba sin nas sáḃáilte sin a ḋéanaṁ ag an t-am sin. Ṫánaig duine riaġaltais amuiġ as gaċ aon tír na n-Doṁain ċun an tórraṁ seo mar ba fear an-ṁór 's an-ṁaiṫ 's an-táḃaċtaċ a raḃ Pápa Froinnsias. Fuair sé na teideil t-ainm - Pápa na Duine - le linn nuair a ba Pápa Naoṁa é eadar 2013 go 2025. Ṫánaig ceannairiṫe riaġaltais gaċ tír na n-Doṁain ċun an tórraṁ mar ba fear ṁór san Ḋoṁain é ḟéin agus ba sin táḃaċtaċ ar son iad ḟéin do ċeangail a ċéile le na Caitligiċ san ṫír acu fosta. Ṫosaiḋ rudannaí ‘maċ leis an tórraṁ ar 25ṁaḋ Aibreán 2025 nuair ṫánaig an orduiġ ċun an Gardaí Eilḃeiseaċ do ċur na gclaibín ar do ċonráḋ an Ṗápa. Ḋéan siad sin agus d’ḟan siad leis ḟéin le linn an oiḋċe 25ṁaḋ go 26ṁaḋ Aibreán fosta. 'S obair táḃaċtaċ ar son na Gardaí Eilḃeiseaċ mar ṫug siad mionn naoṁa speisialta do ṡeasaṁ agus do ṫroid ar son an Ṗápa do ċur sé faoi ċosanta fuṫu 'ṁáin. Ḋéan siad obair galánta 's doċreidte le linn Faire 's Tórraṁ Ṗápa Froinnsias ag an aimsear seo gan aṁaras. lionra-uisge-dhearg.ca

35

Ṫánaig ceannasaċd na 24 Eaglais faoi riaġaltas Pápa ‘s Pápaċd ċun an tórraṁ seo fosta, ‘gus ṫug siad beannaċdaí, paideara ‘s litireaċd Naoṁa faoi timpeall conráḋ an Ṗápa.

Ba sé sin an-speisialta ‘s an-ḋeas ar son siad sin a ḋéanaṁ ag an t-am sin. Ṫug na h-Eaglaisí Ḃiosantaiċ beannaċdaí naoṁa speisialta fosta 'gus fuair an conráḋ ḋúnnta 'na ḋiaiḋ sin go h-áiriḋe. Ṫánaig na n-Gardaí Eilḃeiseaċ amaċ as an ḃeairig acu do ṡeas san garda onair ar son an Pápa ḃáis ina ḋiaiḋ sin.

D’éiriġ linn ṡuas go luaṫ sa ṁadainn 26ṁaḋ Aibreán 2025 mar d’iarr sinn do ḟaiġ 's do ċuairt a ḋeanaṁ deireannaċ go Pápa Froinnsias. Ba sin nas táḃaċtaċ ar son linn ḟéin mar ḟuair muid pósta faoi riaġaltas an Pápa seo, 'gus rinn sé nas easga ar son linn ḟéin do ḟaiġ pósta san Eaglais Naoṁa fosta. Ḟuair muid an tagsaiḋ go 'n áit taoḃ amuiġ in aice sean ḃallaí na Ḃatacain, agus ṫosaiḋ muid do ṡiuḃail ċun an tórraṁ annsin gan ṁall. Ḃuail linn le ċéile leis sluaiġte móra leis an uiṁreaċa uileṁor nuair a rinn linn an turas ċun an tórraṁ. Ba sluaġ uileṁor na saiġdeara, gardaí, sean-ṡaiġdeara 's óglaiġ ċúlraiḋ as Poblaċd na h-Eadaile le linn an tórraṁ seo fosta. Ṫug siad cuidiú uileṁor go na Ḃatacain agus ba sé sin an-ṁaiṫ.

Nuair a ba linn ar an sliġe ċun an tórraṁ seo, ċonnaic linn uaċdarain agus sluaġ oifigiúil na h-Albáine le taoḃ leis an sluaġ oifigiúil agus an uaċdarain an Tuirc agus an Ṁaracó.

Ba sin an ṁaiṫ do’n aṁarc siad ar an sliġe ċun tórraṁ an Ṗápa. Ba fear deas é ḟéin ċun na riaġaltais seo sin nuair a ba sé ‘n Ṗápa, 'gus ba ceannasaċd na tíreanna seo an-ċairdiúil ċun an Pápa, an Ṗápaċd agus an Eaglais Naoṁa mar sin. Ṫug siad onair 's meas 's ómós ċun Pápa Froinnsias nuair a ba siad cuid ṁaiṫ san tórraṁ aige fosta. Ċar ḋeaċaiġ linn asteaċ san Ċearnóg Naoṁ Ṗeadair, aċ ḟuair linn ag an áite ṁaiṫ in aice sin. Ba ḟios againn ḃioḋ sin an ḋeacair ar son do ḟaiġ asteaċ ann. Aċ fuair linn áite galánta ‘s speisialta ‘s an-ṡáḃáil againn, agus d’ḟan linn ann ar son an tórraṁ. Ba teilifiosa móra ‘maċ san

36

lionra-uisge-dhearg.ca

Dan Kitwood, Getty sráideanna faoi timpeall an áite 'gus ċonnaic linn an tórraṁ orṫu 'nnsin.

Ba 'n Aifrionn Naoṁa doċreidte 's an-Naoṁa gan aṁaras! Ba sé sin doċreidte do’n aṁarc eadar faoi 2,000 go 3,700 sagart amaċ as eaglaisí ċugainn do ċur Comaoineaċ Naoṁa. D’ḟan linn ar son deiċ bomaite 'ṁáin nuair a ṫosaiḋ sin amaċ ann. D’ḟan linn nas ḟaide ar son Comaoineaċ Naoṁa san Ard Eaglais Leitir Ceanainn nuair a ba linn ag fanaċd ar son sin ann. Agus ċuaiḋ gaċ aon rud go maiṫ ar son gaċ aon rud san an tórraṁ seo fosta.

Fuair muid Comaoineaċ Naoṁa gan fanaċd ḟada, 'gus ba sé sin doċreidte le linn ḟéin.

Agus ba sé nas speisialta do’n aṁarc na h-Eaglaisí Ḃiosantaiċ cuid ṁór ‘s ṁaiṫ ag an Aifrionn Naoṁa seo fosta. D’éiriġ na croiḋiḋe 'gainn ṡuas nuair a ċonnaic linn sin, agus ba sé sin anḋeas nuair ṫug siad beannaċdaí deireannaċ faoi 'n áite na conráḋ Pápa Froinnsias.

Ina ḋiaiḋ an Aifrionn Naoṁa, ċuaiḋ an tórraṁ ar aġaiḋ amuiġ as an Ḃatacain ċun roilig 's Eaglais Naoṁ Muire Ṁór, agus ba sin aṁarc doċreidte fosta. Ċonnaic linn céadta mílte duine 'lean an tórraṁ ċun an eaglais seo. Ċuaiḋ 300,000 duine ċun an eaglais ar son an Beannaċdaí Deireannaċ, agus ċar ḋeaċaiġ linn leoṫa.

Ba 'n lá seo brónaċ gan aṁaras, aċ ba sin speisialta san an sliġe 'ṁáin ḟéin. Ba sé sin lá stairiúil fosta.

lionra-uisge-dhearg.ca

37

FÍOR AINM AN PÁPA LEO NÓ LEON? Le Géaróid mac Frannc Duḃ (Gaeilig Ṫír Eoġain) Tá ceist ‘s cainnt eadar na Gaeḋeil faoi d’ainm ceart ag an Pápa Naoṁṫa úr. Tá sin sgéal ‘s ceist an-ṁór eadar sgolairiḋe Gaeilig go h-áiriḋ, mar tá ‘s sgríoḃann daoine d’ainm Leo ar son an Pápa, aċ ċan ḟuil sin cóir agus ceart ar son cuid ṁór na Gaeḋealtaċd fosta. Abair 's sgríoḃ duine 'n t-ainm Leo, aċ tá móran mearḃall 's ruaille buaille mar tá sin an focal leo (le duine) ar son cuid nas ṁór na Gaeḋeil fosta, ‘gus abair sgríoḃnairí 's sgolairiḋe Clann na Gaeḋeal an t-ainm Leon mar sin seo 'ṁáin.

Agus tá sin clisde 's ceart san mo ċionn, agus tá mis’ an sásta leis an t-ainm seo fosta. Ṫosaiḋ na Gaeḋeil Ṫalaṁ an Éisg ‘s na Gaeḋeil Ḋeas Ṁuṁain an t-ainm Leon ar son Pápa Leon XII (1823 go 1829) mar ḃa siad an sásta leis ḟéin mar ċuir sé obair ḟada ‘s doċreidte do ċur stad ċun an Cogaiḋ Saoirse

na

Spáinntiġ

nó

Cogaiḋ

Clainne

na

Spáinntiġ (1808 go 1826). Ċa raḃ sé go maiṫ do’n aṁarc agus do ċuala faoi na Spáinntiġ na h-Eoraip agus na Spáinntiġ san Aimearaga ‘troid in aġaiḋ iad ḟéin le ċéile. D’iarr na Spáinntiġ san Aimearaga saoirse ‘muiġ as Spáinn go bráċ ar fad, agus d’iarr na Spáinntiġ na h-Eorapa do ḟaiġ Aimearaga faoi riaġaltas 's faoi riaġail acu go bráċ ar fad aríst.

38

lionra-uisge-dhearg.ca

Aċ ċuaiḋ iad ar aġaiḋ leis an ċogaiḋ ḟada ar son bliaḋna 's bliaḋna 's bliaḋna gan sos 's gan stad. Ḃa brónaċ ṁór ag Leon XII faoi ċogaiḋ eadar na Spáinntiġ mar ċonnaic sé ḃa Caitligiċ iad san Eaglais Naoṁṫa 'ṁáin, agus ḃa sin tubaiste ṁór atá siad 'troid in aġaiḋ orṫu le ċéile.

D’iarr

Leon

XII

do

ċur

nasga

's

ceanngailte na Spáinntiġ le ċéile ar ais aríst, aċ ċuaiḋ an ċogaiḋ ar aġaiḋ mar ċa raḃ aon suim ag an Spáinntiġ do ċur stad ċun an ċogaiḋ, agus ċa raḃ aon creid 's creideaṁ acu do ṡíoċána ḋéanaṁ leis na Spáinntiġ Aimearaga. Ḃa sluaġ ṁór Gaeḋealaċ san gaċ aon airm 'troid ar son gaċ aon taoḃ le linn an ċogaiḋ seo. Ċa raḃ na muinntear san Ṡean Gaeḋealtaċd sásta do ċuala faoi na saiġdeara nas óige 'troideaḋ in aġaiḋ iad - Gaeḋeil in aġaiḋ Gaeḋeil - san ċogaiḋ eadar Caitligiċ eile. Ċa raḃ an stríġeanna seo 'n aġaiḋ na Gall, agus ċa raḃ siad in aġaiḋ na tiġearnaí talaṁ san aḃaile. Ḃa creid ag na muinntear beiḋ na Gaeḋeil óige 'troideaḋ in aġaiḋ na saiġdeara Gallda

lionra-uisge-dhearg.ca

39

Taig air làraċ-lìn againn www.lionra-uisge-dhearg.ca

Sgrìoḃaḋ Mìosail

Leaḃar-lann Làn

'Digiteaċ ⁊ Corporra h-irisean ùr agad mìosail eile

Faiġ 'inntrigeaḋ air ais cùisean uile

Post-d Sinn An So Sgriobh@lionra-uisge-dhearg.ca

Post do'r Bogsa PO ATTN: LUD PO BOX 42112 rpo FERRY ROAD WINNIPEG, mb, ca R3J 3X7

No Turas Do www.lionra-uisge-dhearg.ca /LUD/sgriobh-chugainn/ Trìnda NicÉigeir ṀicṀaġnuis

LUD LÌONRA H-UISGE DHEARG

Tús na heagna uaṁan Dé.

(Sean Ḟocail)