Limburgs Landschap vzw, Dekenstraat 39/B3, 3550 Heusden-Zolder
DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT l JAARGANG 54 l 2025 N° 2 l ZOMER
Afgiftekantoor: 3500 Hasselt Masspost l P 509282
Landschap Limburgs
NATUURTALENT
Maak je eigen floragrammen
ONTDEK Mazenhoven
GESPOT Zwarte populier
gedreven door natuur
4 KLIK
Zomerbeelden
12 10 8
NATUURNIEUWS
Zomerbeelden
GESPOT
onze inheemse Zwarte populier
COLUMN Een dag met de bosbeheerder op stap!
20 GEZIEN
AI-apps voor soortenherkenning uitgetest
Dany Tielen
24
TELETIJD
Domherenhuis
13
OP ONTDEKKING
Mazenhoven, Maasmechelen
6
FOCUS Veteranen als haven voor biodiversiteit
ZO DRAAG JIJ ALVAST EEN STUKJE BIJ AAN EEN BETER MILIEU!
Wens jij het Limburgs Landschap Magazine voortaan op je scherm te lezen?
Stuur een mail met titel: ‘Stuur mij het digitale Magazine’ vermeld ook je naam, adres en lidnummer (zie etiket magazine),
Wij zorgen ervoor! lees digitaal
WERKTEN MEE
Marc Stevens, Frans Verstraeten, Anne Ceyssens, Bernadet Wehenkel, Thomas Eerdekens, Nicolas Van Overmeeren, Dirk Ottenburghs, Ward Hamaekers, Veerle Cielen, Gert Verschueren, Sophie Dommerhausen
COVER
Opensource - Zomereik
EINDREDACTIE
Heleen Sieborgs
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER
M. Stevens, Oude Baan 44A, Dilsen-Stokkem
DRUK / LAY-OUT
KH Drukwerken / Afternine
Gedrukt op 100% gerecycleerd papier
Stefaan Jossart
Eric Stukken
Jan Leijskens
GROEN ERFGOED, WAARDEVOL GEBIED
voorwoord
Ons Limburgs landschap is door de eeuwen heen grotendeels door mensenhanden gevormd.
Op tal van plaatsen in onze provincie zijn die menselijke ingrepen nog steeds goed zichtbaar — zeker wanneer ze planmatig en doordacht werden aangelegd, zoals tuinen, parken, dreven en lanen. Als zulke historische landschappen waardevol genoeg zijn om te bewaren voor de huidige en toekomstige generaties, spreken we van groen erfgoed.
Een mooi voorbeeld hiervan zijn de Caetswijers in Diepenbeek. De eerste fase van herstel en conservering van dit waardevolle groene erfgoed is inmiddels afgerond. De tweede fase start na het broedseizoen. Proficiat aan iedereen die, van dichtbij of veraf, heeft bijgedragen aan het welslagen van dit project!
Een ander bijzonder provinciaal leefmilieuproject dat recent werd afgerond, is Negenoord-Kerkeweerd –De Wissen in Dilsen-Stokkem. Hier werden maatregelen genomen ter bescherming van biotopen van enkele zeldzame vogelsoorten, waaronder de grauwe klauwier en de visdief. Laten we hopen dat deze vogels onze inspanningen weten te waarderen.
Daarnaast staan we op de shortlist voor subsidiëring via een Europees LIFE-project, waarmee we een grote aaneengesloten natuurkern in onze provincie zouden kunnen verwerven. Wanneer je dit leest, is de goedof afkeuring waarschijnlijk al binnen. We houden je uiteraard op de hoogte.
Tot slot: op de algemene vergadering van 29 april werd een nieuw bestuursorgaan verkozen, conform onze nieuwe statuten en de vzw-wetgeving. Enkele trouwe vrijwilligers namen afscheid. Namens alle oude en nieuwe bestuursleden: hartelijk dank voor jullie jarenlange inzet!
Marc Stevens Voorzitter
Limburgs Landschap vzw Domherenhuis, Dekenstraat 39 bus 3 3550 Heusden-Zolder T 011 53 02 50 info@limburgs-landschap.be www.limburgs-landschap.be
Open op werkdagen 9u - 12u en 13u - 16u
Bezoek kan enkel op afspraak
Bezoekerscentrum Hengelhoef
Vanaf 6 maart tot 31 oktober
Open op: wo, do, vr en zondag vanaf 13u30 tot 17u30
In juli en augustus, ook open op dinsdag van 13u30 tot 17u30
Hengelhoefdreef 6, Houthalen-Helchteren hengelhoef@limburgs-landschap.be
Visitor Center De Wissen
Vanaf 1 april tot 31 oktober dagelijks (incl.feestdagen) open van 9u tot 12u en 13u tot 16u
Tussen 1 november en 31 maart open van ma tot vrij 13u – 16u (geloten op feestdagen)
Negenoordlaan 2, Dilsen-Stokkem dewissen@limburgs-landschap.be
KL I K
“ KONINGINNENPAGE, KROONJUWEEL
DE NATUUR “
- Bosbeekjuffer door Marcel Smeers -
- Zonnedauw door WillyLemmens -
- Caetsweyers door Juul Voets -
foto door
Dany Tielens
BOMEN ALS ECOSYSTEEM
DE CRUCIALE ROL VAN VETERAANBOMEN IN BIODIVERSITEIT
Justine Vanoppen
MEER DAN ALLEEN GROEN DECOR
Bomen vervullen een essentiële ecologische functie als microhabitats voor tal van organismen. Insecten, vogels, vleermuizen, mossen, korstmossen (lichenen), schimmels en bacteriën maken allemaal gebruik van bomen als voedselbron, schuilplaats of voortplantingsplek.
DE KRACHT VAN OUDE BOMEN
Deze rol wordt nog versterkt bij zogenaamde veteraanbomen: oude, vaak gedeeltelijk afgestorven bomen met holtes, dood hout en een variabele schorsstructuur.
Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat dergelijke bomen bijzonder waardevol zijn voor de biodiversiteit. De combinatie van structurele complexiteit en langdurige stabiliteit zorgt voor een uniek leefmilieu dat niet zomaar vervangen kan worden door jongere bomen.
DOOD HOUT, LEVEN VOOR VELE ANDEREN
Dood hout, bijvoorbeeld, vormt een broedplaats voor saproxylen (dood-houtafhankelijke insecten) en schimmels, terwijl holtes dienen als nestlocatie voor holenbroeders zoals spechten en vleermuizen.
Ook epifyten zoals mossen en korstmossen koloniseren de ruwe schors van veteraanbomen, vaak onder specifieke vocht- en lichtcondities die alleen in dergelijke oude bomen voorkomen. Hierdoor fungeren deze bomen als ‘hotspots’ van leven binnen bossystemen en open landschappen.
BEHOUD MET VISIE
Bij Limburgs Landschap vzw worden verteraanbomen bewust behouden en gemonitord. In onze gebieden zien we hoe één oude eik of beuk tientallen soorten kan herbergen, waaronder zeldzame zwammen of bedreigde vleermuissoorten. Het beheer focust niet enkel op jonge aanplant, maar ook op de zorg voor deze oude reuzen die een sleutelrol spelen in het ecologisch netwerk van onze natuurgebieden.
Jan Leijskens
NATUURFLASH
natuur
TOTALE NATUUR IN BEHEER
Op 31/12/2024 stond onze totale teller natuur in beheer op:
Hiervan werd 62 ha verworven in 2024. In 2025 zijn we goed begonnen! Er werd inmiddels 5 ha 61 a 59 ca verworven.
PROJECT SLANGEBEEKVALLEI KRIJGT VORM!
Ons natuurgebied ‘De Slangebeekbron’ is een kwelgebied dat mee de Ballewijer en andere natuurgebieden in Zonhoven voorziet van water. Het terrein bestaat voornamelijk uit natte bossen met enkele open plekken waar tussen de gagel ook andere kensoorten voor natte heide te vinden zijn. Limburgs Landschap wilt dit gebiedje verder ontwikkelen als natte heidegebied en heeft hiervoor subsidie aangevraagd bij de Provincie Limburg.
Dit voorjaar startten de werken in het gebied waarbij we kleinschalige plagwerken combineren met kapwerken om het open karakter terug te krijgen. Hiernaast kreeg ook een oude poel een natuurlijke inrichting, waarbij de oevers afgeschuind werden en het slib uit de vijver gehaald werd. Rondom de vijver stonden veel zwarte elzen. Een boomsoort die het goed doet op natte bodems en hier zeker thuis hoort. Om meer licht te krijgen op de vijver werd er gekozen om deze elzen in hakhout te zetten. Dit wilt zeggen dat we de bomen op hoogte afzetten, waardoor deze terug uitschieten. Je kan het vergelijken met
een knotwilg. Periodiek zullen hier kapwerken nodig zijn om het hakhoutbeheer in stand te houden.
Eerst waren we onzeker over de huidige aanwezigheid van de kweldruk in het gebied, maar tijdens de werken viel op hoe snel het water uit de grond stroomt, een goed signaal dat we de juiste doelen stellen. Met deze ingrepen willen we ruimte creëren voor zeldzame dier- en plantensoorten. Zo zal de heikikker meer mogelijkheden krijgen om zich vrij in het water te bewegen, terwijl het bont dikkopje en het groentje - twee prachtige vlindersoorten- zullen profiteren van de herstelde natte plekken.
Als afsluiter voor het project konden buurtbewoners en geïnteresseerden een kijkje nemen in dit, normaal gezien ontoegankelijk, natte heidegebiedje. Er viel op dat er op een korte periode veel werk verricht werd!
verslag
DE WERELD VAN MOSSEN
Tijdens een geslaagde gids-degidsenwandeling dompelde mossenspecialist Jan Verstraeten onze natuurgidsen onder in de vaak over het hoofd geziene, maar o zo fascinerende wereld van… mossen!
Met een scherpe blik en aanstekelijk enthousiasme nam Jan ons mee langs boomstammen, bosranden en vochtige stenen, waar hij vijftig tinten groen blootlegde. Van pluimvormige bekermosjes tot tere haarmutsjes: elk mosje vertelt een eigen verhaal.
Deze bijscholing was niet alleen een verrijking voor het oog, maar ook voor het hoofd. Onze gidsen zijn weer helemaal op scherp gezet en staan te popelen om hun hernieuwde kennis met het publiek te delen tijdens komende natuurwandelingen.
SPONSLANDSCHAP IN DE KIJKER - 12DE DEMERDAG
Op de 12de editie van de Demerdag, een initiatief dat ontstond als reactie op de verwoestende waterbom van 2021, stond één boodschap centraal: een veerkrachtig waterbeleid begint bij het landschap zelf. Naast klassieke maatregelen voor rivieren, stedelijke gebieden en waterlopen, wordt nu voluit gekozen voor een vierde werf: het sponslandschap Sponslandschappen zijn gebieden die water vasthouden, vertraagd afgeven of laten infiltreren. Het zijn natuurlijke buffers tegen extreme weersomstandigheden zoals droogte en wateroverlast.
Tijdens deze editie werd de link gelegd tussen hydrologisch herstel en klimaatactie – een verbinding die Limburgs Landschap vzw al langer maakt.
In de vallei van de Herk werkt Limburgs Landschap aan het herstel van veenmoerassen, een typisch sponslandschap. Door het grondwaterpeil op te krikken, onder andere door afwateringsgrachten te dempen of bronwater in plaats van af te voeren in het gebied te leiden, krijgt het veen opnieuw ruimte om te groeien. En dat is belangrijk: veen kan niet alleen uitzonderlijk veel water bufferen, het is ook een krachtige bondgenoot in de strijd tegen klimaatverandering. Zolang het onder water staat, breekt het nauwelijks af én legt het net extra koolstof vast.
Weerbaar Water + Land + Schap , een project, dat vier voorbeeldlocaties in Vlaanderen bundelt, belichtte tijdens de Demerdag onder andere de Herken Mombeekvallei. Limburgs Landschap toonde er hoe natuurherstel een essentiële bouwsteen vormt voor een toekomstgericht waterbeleid.
MEER WETEN?
over weerbare natuurgebieden. www.limburgs-landschap.be of kom zelf kijken in de Herkvallei!
DRIE NATUURORGANISATIES
SLAAN DE HANDEN IN ELKAAR
Eén kudde, drie natuurorganisaties, één grensoverschrijdend doel. Er waait een frisse wind langs de Maas: Limburgs Landschap, Natuurmonumenten (NL) en Natuurpunt slaan de handen in elkaar voor gezamenlijk kuddebeheer. Een mooie, grensoverschrijdende samen-werking in het teken van natuurlijk beheer.
De drie organisaties gebruiken elk al jaren robuuste grazers zoals konikpaarden en Galloway runderen om hun natuurgebieden open te houden, verruiging tegen te gaan en waardevolle habitats te behouden. Nu wordt er gewerkt aan een overeenkomst om de kuddes samen te beheren, wat tal van voordelen biedt: efficiëntere begrazing, meer genetische uitwisseling én meer samenhang tussen de natuurgebieden langs beide zijden van de Maas. Als alles goed loopt, ontstaat er binnenkort één grote, beheerde kudde die vrij beweegt door de gebieden van de drie partners. Dat is niet alleen prachtig om te zien, maar ook een mooie stap vooruit voor de natuur in dit unieke rivierlandschap.
OOIEVAARS TERUG OP NEST IN TÖSCH-LANGEREN
Goed nieuws uit Neeroeteren: ons trouwe ooievaarskoppel is weer terug op het nest in Tösch-Langeren! Zoals elk jaar weer op post voor een nieuw broedseizoen. We duimen opnieuw voor een succesvolle leg met jonge ooievaartjes.
Het vrouwtje is makkelijk te herkennen aan haar wat ‘geknakte’ pootje – een kleine afwijking die haar verder niet hindert. Dankzij deze eigenschap weten we zeker: ze is er weer, en ze voelt zich duidelijk thuis in het gebied.
In Negenoord (Dilsen-Stokkem) blijft het voorlopig stil. Daar bleef het vorig jaar bij een poging tot broeden – zonder succes – en ook nu blijven de palen leeg. Toch geven we de hoop niet op!
Limburgs Landschap volgt de ooievaars op de voet. Ze zijn niet alleen prachtig om te zien, ze zijn ook een teken dat het goed gaat met de natuur in onze gebieden.
CETTI’S ZANGER RUKT OP IN LIMBURG!
De cetti’s zanger, een kleine maar luidruchtige zangvogel, laat steeds vaker van zich horen in de natuurgebieden van Limburgs Landschap. Hoewel hij zich zelden laat zien, verraadt zijn explosieve zang zijn aanwezigheid. Door de mildere winters voelt deze zuiderling zich steeds beter thuis bij ons. Intussen zijn al zo’n tien territoria geteld binnen onze gebieden. Op naar een vruchtbaar broedseizoen!
WIL JE HEM SPOTTEN?
Luister goed in dicht struikgewas… voor je het weet schalt zijn kenmerkende roep door het groen!
Eric Stukken
DE ZWARTE POPULIER ZAAIT ZICH UIT
EN WIJ DELEN MET TROTS MEE!
Goed nieuws voor wie het hart op de juiste plaats draagt voor inheemse bomen: de uiterst zeldzame zwarte populier (Populus nigra) blijkt zich succesvol uit te zaaien op het terrein van NegenoordKerkeweerd, een natuurgebied beheerd door Limburgs Landschap vzw.
Deze unieke soort is één van de meest bedreigde inheemse bomen van België. Dankzij een aanplantingsproject van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) kregen enkele exemplaren een veilige plek in het gebied, en met succes: vandaag zien we spontaan opkomende zaailingen. Een klein natuurwonder dat hoop biedt voor de toekomst van deze majestueuze boom.
Toen onze collega’s van de Provinciale Groendomeinen Regio Antwerpen op zoek waren naar jonge zwarte populieren, grepen we de kans om deze waardevolle soort verder te helpen verspreiden. Want waar komen die zaailingen nu terecht? In het prachtige provinciale groendomein Vrieselhof!
Dit domein is een parel op vlak van biodiversiteit, met een rijk aanbod aan planten en dieren. De meeste delen zijn toegankelijk voor wandelaars, behalve het kwetsbare Goor met zijn waardevolle blauwgrasland, aan de overzijde van het Groot Schijn.
Deze rivier is verrassend gezond en vormt de thuisbasis van soorten zoals de beekprik en het bermpje. In het overgangsgebied tussen de Heidebeek en het Groot Schijn bevinden zich enkele oude boskernen die bewust behouden blijven als genetisch reservoir – een natuurlijke schatkamer dus. En een ideale nieuwe thuisbasis voor onze zwarte populier!
Van Negenoord naar het Vrieselhof, dat is een hele reis voor een kleine zaailing…
Maar tegelijk een krachtig verhaal over samenwerking, natuurherstel en liefde voor het landschap – over de provinciegrenzen heen.
We hopen dat de jonge zwarte populieren zich met evenveel enthousiasme vestigen aan de oevers van het Groot Schijn als in Negenoord.
Een mooie tip voor een uitstapje trouwens: het Vrieselhof is absoluut een bezoek waard! www.provincieantwerpen.be/vrieselhof limburgs-landschap.be/negenoord-kerkeweerd
ZELDZAAMSTE BOOMSOORT
VAN BELGIË VINDT NIEUW LEVEN
IN NEGENOORD-KERKEWEERD ÉN DAARBUITEN
Illustratie: Nicolas Van Overmeeren
KLEINE ZAAILINGEN VAN DE POPULIER
EEN DAG met je neus OP DE NATUUR
OP PAD MET
BOSBEHEERDER
GERT VERSCHUEREN
(RECHTS OP DE FOTO)
Als bosbeheerder bij Limburgs Landschap vzw sta je letterlijk met je neus in de natuur. Elke dag opnieuw werk ik, zowel in het veld als achter mijn bureau, aan de bescherming en ontwikkeling van waardevolle bossen en houtkanten. Mijn leidraad? De natuurdoelen en beheermaatregelen die door onze regiobeheerders zijn vastgelegd in beheerplannen. Zij vormen het fundament waarop ik bosbeheerwerken coördineer en uitvoer: van het plannen van dunningen in uitgestrekte bosbestanden tot het aanplanten van jonge bossen en het onderhouden van karaktervolle houtkanten.
Het beheer begint met keuzes maken: welke taken pakken onze eigen werkploegen of vrijwilligers op, en welke opdrachten besteden we uit aan gespecialiseerde aannemers? Wanneer nodig stel ik bestekken en contracten op, vraag ik offertes aan en regel ik de bestelling van plantgoed en wildbescherming. Sommige beheerwerken zijn ook communicatiekansen: dan werk ik samen met onze collega’s van PR aan een campagne om onze visie op bosbeheer breed kenbaar te maken.
‘Zodra het terrein verkend is en de voorbereidingen rond zijn, volg ik de uitvoering van de werken nauwgezet op en stuur ik bij waar nodig. Af en toe kan ik hierbij ook een handje toesteken bij onze werkploegen. Dat is altijd een leuke belevenis!’
Ook het houtbeheer maakt een belangrijk deel uit van mijn werk. Hout dat door onze ploegen werd gekapt, of uitheemse bomen die we selectief verwijderen, verkoop ik lokaal aan particulieren. Voor grotere percelen staand hout organiseren we houtverkopen, vaak in samenwerking met Bosgroep Limburg of een gespecialiseerd adviesbureau. Zo krijgt het hout een nuttige bestemming én vloeien er middelen terug naar het natuurbeheer.
Geen enkele werkdag is dezelfde. Wat wel telkens terugkomt, is de passie voor natuur en het besef dat we met elke ingreep bouwen aan de bossen van de toekomst. Stevig geworteld, met een open blik op de lange termijn.
MAZENHOVEN MAASMECHELEN
MAZENHOVEN MAASMECHELEN
Start wandeling
Dorpsplein Leut:
Genieskensstraat, 3630 Leut (Maasmechelen)
Route
Groen (3 km)
Blauw (5 km)
Oranje (10,2 km)
Rood (14 km)
TIP
Combineer je wandeling met de bomenwandeling (3 km) in het kasteelpark.
OPEN LANDSCHAP MET UITBUNDIG
Het is hoogzomer als we besluiten om naar het dorp Mazenhoven te wandelen. Daar, op de linkeroever van de Maas, bevindt zich het gelijknamige natuurgebied. Het is 14 ha groot en herbergt een schat aan wilde planten en kruiden.
In de trechter gecreëerd door de ZuidWillemsvaart en de Maas ligt het dorp Leut. We bewandelen vandaag de oranje route in wijzerzin en vertrekken in de dorpskern. Na twee straten verlaten we de bebouwde kom en wandelen we tussen met akkerbloemen afgeboorde akkers door, tot aan de windmolen ‘Nieuw Leven’. Vijf minuten later zetten we voet op de dreef van het kasteel Vilain XIII. In de schaduw van magnifieke eiken en lindes stappen we naar het Engelse park. Onder een breed uitgewaaierde magnolia schuilen we even later tegen de regen.
Het gaat verder, door een open landschap met weilanden en akkers. Een handvol zwaluwen scheert door de grijze lucht. Waar het pad naar links buigt, onthult het een
groene zoom. Het is heel fijn wandelen hier. Wat later stappen we over de winterdijk. Het Maaswater staat laag. Waar we de dijk verlaten, is er een smal paadje waarlangs we het dorp Mazenhoven binnenwandelen. De kapel O.L.V. van Overwinning is fleurig versierd. In een mand liggen ‘kroetwèsj’, boeketjes geneeskrachtige en onheilswerende kruiden die men jaarlijks op 14 augustus langs de uiterwaarden van de Maas verzamelt.
Vlakbij, aan de rand van natuurgebied Mazenhoven, raak ik niet uitgekeken op de uitbundig bloeiende wilde planten. Grauwe ganzen vliegen over als we de naburige plantenoase van de Maesbempder Greend binnenstappen. Tijdens een pauze aan de grote plas staren we over het kalme water. Dit lijkt ons zo’n plek waar ook Koninkpaarden en Gallowayrunderen naar afkoeling zoeken op warme dagen. We zien geen grote grazers, maar wel een landkaartje en dat vlindertje vormt de apotheose van onze tocht.
Tekst: Bernadet Wehenkel / Foto’s: Stefaan Jossart
UITBUNDIG GROEIENDE WILDE PLANTEN
BUITEN KAN JE VAN ALLES BELEVEN, DAT WIST JE NATUURLIJK AL !
DIT HEB JE NODIG
Cyanotype-kit
(2 flesjes: ammoniumijzercitraat & kaliumferricyanide)
Penseel of spons
Dikker (katoenhoudend) papier
Bloemen, bladeren, grassen, veertjes...
Glasplaat (bv. uit oude fotokader)
Karton + klemmen
Zonlicht of UV-lamp
Water + bak/gootsteen
Handschoenen & schort (optioneel)
MAAK JE EIGEN FLORAGRAM! MET CYANOTYPIE
1. BEREID DE OPLOSSING
Meng gelijke delen van beide vloeistoffen. Werk in het donker of schemer, de mix is lichtgevoelig.
Een 19e-eeuws blauwdrukproces, beroemd gemaakt door Anna Atkins, de eerste vrouwelijke fotograaf.
2. BRENG AAN OP PAPIER
Leg je papier op kranten en bestrijk het egaal. Laat het drogen in het donker (30 min. tot een paar uur).
3. MAAK JE COMPOSITIE
Leg je drooge, lichtgevoelige papier op een plank of stuk karton. Rangschik je materiaal. Bedek het met de glasplaat en zet vast.
4. BELICHT IN DE ZON
Zet in de zon (5–20 min). Het papier kleurt blauwgrijs – perfect!
6. DROGEN
5. SPOELEN!
Spoel 5–10 min. met water. Je afbeelding verschijnt: wit waar planten lagen, cyaan waar licht kwam.
Laat je floragram plat drogen of hang het aan een waslijn.
4X IN DE BRES
BRAM VERRECHT
ELKE DAG IS ANDERS, DAT MAAKT HET NET BOEIEND
Na jaren als lasser gewerkt te hebben, voelde Bram dat het tijd was voor iets nieuws. “Ik zocht een job in de buitenlucht, iets dat beter bij me paste,” vertelt hij. Tijdens een zoektocht op internet stootte hij op een vacature van Limburgs Landschap vzw. Hij waagde de sprong, solliciteerde — en werd aangenomen. Intussen maakt Bram al meer dan vier jaar deel uit van het team. Als machinist voert hij een brede waaier aan taken uit: hout hakselen, stronken frezen en klepelen in de winter; wildakkers voorbereiden in het voorjaar; hooien en oogsten in de zomer. “Geen dag is dezelfde — dat maakt het werk zo boeiend,” zegt hij. De Limburgse natuur heeft een bijzondere betekenis voor Bram. Favoriete werkplek? “Niet echt. Van de Maasvallei tot Bergerven, er is zoveel moois.”
Bijzondere momenten maakt Bram regelmatig mee. “Roofvogels of ooievaars boven de tractor, of een everzwijn met jongen die passeert — dat vergeet je niet snel.”
Zijn oproep tot slot: “Boeren en natuurverenigingen moeten elkaar niet als tegenstanders zien. Als beide partijen bereid zijn om samen te werken, dan komt het echt wel goed.”
WIE
Bram Verrecht
Machinist bij Limburgs Landschap
100% LIMBURGS LANDSCHAP
Deze job bij Limburgs Landschap past 100% bij mij!
Teksten door Bernadet Wehenkel
JURGEN VEESTRAETEN
IN ELKE STAP MET DE NATUUR ONTVANG JE MEER DAN JE ZOEKT
Voor Jurgen is natuur bijna een vorm van religie. “Ze brengt rust, maar ook inspiratie. Bushcraft en hiking zijn al jaren geschenken die ik van de natuur krijg. Het voelde logisch om daar ook iets voor terug te doen.” Via veldwachter Bram kwam hij in contact met Limburgs Landschap vzw. Sinds maart 2024 is hij actief in de Mangelbeekvallei in HeusdenZolder.
Als vrijwillig conservator houdt Jurgen toezicht in het gebied. Hij kijkt of alles in orde is, proper blijft en of bezoekers respectvol omgaan met de natuur. “Maar vooral probeer ik een aanspreekpunt te zijn voor bewoners en wandelaars. Aanwezig zijn is soms al voldoende.”
De Limburgse natuur voelt voor hem als thuiskomen. “Mijn favoriete plekje ligt vlak bij mijn huis, een ongerept stukje natuur dat nog niet ontdekt is door recreanten. Dus ik hou het nog even geheim,” knipoogt hij.
Elke wandeling levert iets op. “De eerste keer dat ik een vossenmoer met haar jongen zag, dat beeld blijft hangen.”
Een inspirerend citaat uit het werk van John Muir: “In every walk with nature, one receives far more than he seeks.”
WIE
Jurgen Veestraeten Conservator in de Mangelbeekvallei
100% LIMBURGS LANDSCHAP
Iets terug doen voor de natuur, was een logische stap
RONNY CONEN
ROMAIN JOLING gouden lid
DANK JE WEL, ROMAIN, VOOR JE TOMELOZE INZET!
Sinds 2019 zet vrijwilliger Romain Joling zich onvermoeibaar in voor natuurgebied Negenoord-Kerkeweerd. Zijn band met Limburgs Landschap begon tijdens de coronaperiode, toen hij – net als zovelen – de rust en troost van de natuur opzocht. Die verbondenheid is gebleven.
Romain helpt waar hij kan met onderhoudswerken, maar zijn absolute specialiteit is zwerfvuil opruimen. Met gemak vult hij jaarlijks zo’n 80 (!) zakken afval. Geen overbodige luxe in een gebied als dit: de Maas voert bij overstromingen heel wat rommel mee. Romain herinnert zich nog levendig hoe de oevers na een hevige watertoestand bezaaid lagen met honderden plastic botervlootjes. “Was er ergens een container de rivier in gegleden?” vroeg hij zich af.
Wat er ook aanspoelt, Romain staat paraat. Dankzij vrijwilligers zoals hij blijft het natuurgebied leefbaar, proper én toegankelijk voor mens en dier.
Zelf meehelpen met Romain? We organiseren regelmatig opruimacties aan de Maas. Hou dus zeker onze activiteitenkalender en onze Facebookpagina in de gaten!
Dank je wel, Romain, voor je tomeloze inzet!
WIE
Romain Joling
Vrijwilliger bij
Limburgs Landschap
100% LIMBURGS LANDSCHAP
Stille kracht aan de Maas
Na 18 jaar trouwe dienst bij Limburgs Landschap vzw gaat Ronny op pensioen
DANKJEWEL RONNY
Op 1 mei 2025 nemen we afscheid van een bijzonder man binnen onze organisatie: Ronny Conen, al 18 jaar een vaste waarde bij Limburgs Landschap vzw, hangt zijn werktenue aan de haak. Althans… bijna helemaal.
Ronny startte op 20 augustus 2007, na een loopbaan in de metaalbewerking in Lanklaar. Bij Limburgs Landschap vervulde hij drie functies: hij begon als ploegbaas in Midden-Limburg, werd later arbeider in ploeg Noord en vond in 2012 zijn ware roeping als veeverzorger – een rol die hij 13 jaar met hart en ziel vervulde.
Maar Ronny’s liefde voor natuur begon veel vroeger. Als jonge gast werd hij op sleeptouw genomen door natuurleraar Jan Sanders. In 1994 begon hij zelfs zelf gronden aan te kopen in de Zig, uit pure liefde voor de natuur. Die percelen zijn later door Limburgs Landschap overgenomen.
Als hardloper, als natuurbeschermer, en bovenal als rustige kracht tussen de dieren – zijn kalme, respectvolle manier van omgaan met vee maakte hem geliefd bij mens én dier. Geen geduw of getrek, maar vertrouwen en ervaring.
Hoewel hij al een tijdje met pensioen was, bleef hij deeltijds in dienst. Nu is het officieel: vanaf mei stopt dat ook. Gelukkig blijft hij actief als vrijwilliger – één dag per week, om zijn kudde te groeten en de natuur in het oog te houden.
Dankjewel Ronny, voor alles wat je betekend hebt. Gelukkig staat Jeroen Vermeulen klaar om je op te volgen.
Maar eerst: geniet van je welverdiende rust. Je blijft voor altijd deel van de kudde.
WIE
Ronny Conen
Natuurbeschermer bij Limburgs Landschap
100% LIMBURGS LANDSCHAP
18 jaar in dienst, nu vrijwilliger
AI IN JE BROEKZAK, SOORTEN HERKENNEN MET SLIMME APPS!
Nooit eerder was het zo eenvoudig om een mysterieuze plant, vogel of paddenstoel in het veld te identificeren. Dankzij kunstmatige intelligentie (AI) kun je tegenwoordig met een simpele foto of geluidsopname via je smartphone meer te weten komen over de natuur rondom je. Maar welke app gebruik je best? We nemen drie populaire
AI-tools onder de loep: ObsIdentify, iNaturalist en Merlin Bird ID.
Elk van deze apps brengt je dichter bij de natuur, op zijn eigen manier. Door ze bewust te gebruiken, verrijk je niet alleen je eigen kennis, maar help je ook wetenschappers, natuurbeschermers en beleidsmakers aan waardevolle gegevens over biodiversiteit.
VOOR WELKE APP GA JIJ?
Wil je snelle, lokale determinatie van allerlei soorten (planten, paddenstoelen, insecten...)?
Dan is ObsIdentify je ideale gids.
Ga je op wereldreis of wil je je determinaties laten bevestigen door een community?
iNaturalist biedt een interactieve ervaring.
Ben je vooral geboeid door vogels, hun gezang en gedrag?
Dan is Merlin Bird ID zonder twijfel dé app voor jou.
ObsIdentify
door Naturalis en waarneming.nl
WAT DOET HET?
ObsIdentify, een gebruiksvriendelijke app, waarmee je op basis van een foto planten, dieren, paddenstoelen en insecten kunt herkennen. De app is gekoppeld aan het waarnemingsplatform www.waarnemingen.be, waardoor je meteen ook bijdraagt aan natuuronderzoek.
VOORDELEN:
Zeer accuraat bij soorten die vaak voorkomen in België en Nederland. Directe koppeling met waarnemingsdatabases.
Ook offline bruikbaar met vooraf gedownloade soorten.
Makkelijk in gebruik en in het Nederlands beschikbaar.
NADELEN:
Minder goed bij exotische soorten of buiten Europa.
Geen geluidsherkenning voor vogels.
App is minder gericht op educatieve uitleg over de soort.
door National Geographic en California Academy of Sciences
WAT DOET HET?
iNaturalist werkt wereldwijd en combineert AI met een actieve community van experts. Je uploadt een foto (of geluid) en krijgt automatisch een suggestie van de soort. Andere gebruikers kunnen je waarneming bevestigen of corrigeren.
VOORDELEN:
Wereldwijde dekking, ook bruikbaar op reis.
Community-gedreven: wetenschappers en kenners helpen bij determinatie.
Je leert veel door feedback van anderen.
Herkenning op zowel foto als geluid.
NADELEN:
Interface is iets complexer en Engelstalig.
De AI herkent soms slechts tot genusniveau, zeker bij vage foto’s. Langere wachttijd op bevestiging bij zeldzame soorten.
door Cornell Lab of Ornithology
WAT DOET HET?
Merlin is specifiek gericht op vogelherkenning. Je kunt er zowel foto’s mee laten analyseren als vogelgeluiden mee opnemen en automatisch laten determineren. De app is populair bij beginnende en gevorderde vogelaars.
VOORDELEN:
Uitstekende geluidsherkenning, ook bij achtergrondgeluid. Beschikbare vogelgidsen voor verschillende regio’s, waaronder West-Europa.
Werkt offline mits download van soortpakketten.
Zeer educatief: je leert meteen iets over roep, gedrag en habitat.
NADELEN:
Enkel gericht op vogels. Sommige soorten ontbreken nog in bepaalde taalversies.
Herkenning is minder accuraat bij zeer korte opnames.
En soms… laat je de technologie gewoon thuis. Hoe krachtig en handig AI-tools ook zijn, er is natuurlijk niets mis met een klassieke zakflora of vogelgids. Voor velen blijft het zelf opzoeken, bladeren en vergelijken net zo boeiend als het vinden zelf. Uiteindelijk trekken we de natuur in om even los te komen van schermen en prikkels. AI is een fantastische hulp bij twijfel of nieuwsgierigheid, maar het is minstens zo waardevol om je tijd te nemen, te observeren en zelf tot een naam te komen. Technologie is een hulpmiddel, geen vervanging van verwondering.
LAAT JE VERWENNEN OP ONS VRIJWILLIGERSFEEST!
ZATERDAG 21 JUNI - LIETEBERG, ZUTENDAAL
Op zaterdag 21 juni zetten we al onze fantastische vrijwilligers in de bloemetjes tijdens het jaarlijkse feest! Deze keer trekken we naar de Lieteberg in Zutendaal, een prachtige plek vol natuur én beleving.
We trakteren je op koffie en vlaai, een leuke babbel, en daarna mag je kiezen uit een reeks verrassende activiteiten: van vlinders spotten en bijenproeven tot een smakenwandeling of safari langs insecten. Of geniet van een boeiende lezing of een wandeling met onze conservator.
Als kers op de taart sluiten we af met een verrassingsact en een heerlijke barbecue met groentebuffet en dame blanche.
Zorg dat je erbij bent, want deze dag is helemaal voor jou. We kijken ernaar uit je te verwennen!
Tot dan!
21 JUNI
NEGENOORD-KERKEWEERD
IN VOLLE BLOEI
HET BROEDSEIZOEN IS EEN SUCCES NA GESLAAGDE NATUURBOOST
In het natuurgebied Negenoord-Kerkeweerd (Dilsen-Stokkem), onderdeel van het RivierPark Maasvallei, is een veelbelovend broedseizoen aan de gang. Dankzij de dynamiek van de Maas is het gebied een waar paradijs voor vogels. De natuur kreeg er bovendien een welgemikte boost: met financiële steun van de provincie Limburg voerde Limburgs Landschap vzw enkele gerichte ingrepen uit om het gebied nog aantrekkelijker te maken voor bijzondere vogelsoorten.
DE GRAUWE KLAUWIER
Een van die soorten is de grauwe klauwier. Deze vogel houdt van struikgewas en nestelt het liefst in dichte bramenstruiken. Een hoog uitstekende tak, omgeven door bramen, vormt zijn ideale zangpost. Om deze soort
meer rust en broedgelegenheid te bieden, zijn enkele bramenkoepels afgerasterd zodat grote grazers — zoals de galloway runderen en konikpaarden die ingezet worden ter begrazing van het gebied — er niet meer bij kunnen.
“We hopen dat er dit jaar ruimte is voor vijf broedparen.” Zegt Ward Hamaekers, projectmedewerker bij Limburgs Landschap vzw.
DE VELDLEEUWERIK
Ook de veldleeuwerik krijgt extra aandacht. Deze soort broedt in open graslanden, en om verbossing op de dijken tegen te gaan, werd jonge boomopslag handmatig verwijderd. Hoewel de grazers het gras kort houden, eten
ze niet graag jonge bomen. Door tijdig in te grijpen, blijft het open landschap behouden ideaal voor de veldleeuwerik én andere vogelsoorten.
DE OOIEVAAR
En dan is er nog de ooievaar. Wie geluk had, heeft het koppeltje misschien al zien vliegen boven Negenoord-Kerkeweerd. Deze majestueuze vogel doet het steeds beter in Vlaanderen. Enkele jaren geleden werden twee nestpalen
Justine Vanoppen
geplaatst, wat in 2024 al leidde tot een (weliswaar onsuccesvol) broedgeval. De recente natuurwerken moeten ook deze soort een duwtje in de rug geven. Met een beetje geluk mogen we binnenkort ooievaarsjongen verwelkomen!
Het broedseizoen is officieel begonnen. Dat betekent dat we alle vogels zoveel mogelijk rust gunnen, zodat ze hun jongen in alle stilte en veiligheid kunnen grootbrengen.
tele tijd
HET DOMHERENHUIS EN HAAR PARK (HEUSDEN-ZOLDER)
Sinds het ontstaan van onze vereniging in 1971 was het hoofdkwartier van onze vereniging op verschillende plekken gevestigd. Na omzwervingen via Maaseik, Bree, Bilzen en Hasselt, vond ons secretariaat in 1999 z’n definitieve stekje in het Domherenhuis in Heusden-Zolder.
Het Domherenhuis werd omstreeks 1795 gebouwd door Jean Louis de Villenfagne. Zijn grootvader kocht in 1741 het Land van Vogelsanck: een gebied van 13.500 hectare in Midden-Limburg met daarop Kasteel Vogelsanck dat nog steeds eigendom van deze adellijke familie is. Het Domherenhuis zou in de loop der tijden meestal bewoond worden door weduwen of door ongehuwde zonen en dochters van de kasteelheer van Vogelsanck. De naam Domherenhuis duidt hier ook op: Jean Louis de Villenfagne bouwde het kasteel voor zijn broer Antoine Lambert de Villenfagne die tot 1795 domheer of kanunnik, dus geestelijke, in Luik was.
In een eerste fase was het Domherenhuis een eerder bescheiden woning. Dit eerste gedeelte is nog steeds onderdeel van de
centrale vleugel van het huidige kasteel. Doorheen de jaren werd het Domherenhuis vergroot tot een U-vormig complex. De oostvleugel werd toegevoegd in ‘38, de westvleugel in ‘64. Rondom het Domherenhuis ontstond ook een prachtig park. Tot de familie de Villenfagne de Vogelsanck het Domherenhuis in 1976 aan de gemeente Zolder verkocht, was dit strikt ontoegankelijk. Vanaf de verkoop werd het echter één van de favoriete plekjes voor veel inwoners van Zolder. Daarom besloot de gemeente in 1999 enkel het kasteel aan onze vereniging te verkopen, het park rondom bleef gemeentelijk bezit. In het verleden was het kasteeldomein 22 hectare groot. Hiervan rest tegenwoordig nog 5 hectare. Het park in Engelse landschapsstijl moest de kasteelbezoekers imponeren. Hiervoor gebruikte men onder meer voor die tijd ‘exotische’ boomsoorten. Tegenwoordig kom je op wandel door het oude park dus niet alleen heel wat monumentale maar ook bijzondere bomen tegen. Zeker en vast dus een bezoekje waard!
UITSTAP
SCAN DE CODE, LEES ALLES
OVER
ONZE NATUURLEUKE ACTIVITEITEN!
www.limburgs-landschap.be - info@limburgs-landschap.be
VELT-ECOTUINDAGEN
Bezoekerscentrum Hengelhoef
ZONDAG 8/06
WOENSDAG 11/06
10u-12u: Kruidenwandeling door De Wonderaar, 14u-16u: BIJzondere verhalen met de kamishibai, 14u-16u: Bezoek de bijtjes van imker Claudio.
0-5km / gratis / alle leeftijden inschrijven niet nodig
VOLLE MAANTOCHT
Koningssteen-Kollegreend
14u-16u: Vertrek aan de Smakerij gids Jos de la Haye vertelt over de maan, natuur en nachtdieren.
3-5km / gratis / alle leeftijden inschrijven niet nodig
WHY IS NATURE RELEVANT?
WHY IS NATURE RELEVANT?
Ketekstraat 77, Maaseik
Nature talk - in het Engels.
Een krachtige reis naar de wildernis - en naar jezelf
Koop je tickets vooraf! (scan de code)
Inspirerende talk met wildlifegids
Alan McSmith; ervaren wildlife gids en bezieler van het Ubuntu-principe, deelt zijn unieke kijk op hoe natuur kan inspireren. Vanuit zijn decennialange ervaring in het Afrikaanse wildlandschap brengt Alan verhalen en inzichten die raken, uitdagen en uitnodigen tot reflectie.
ZONDAG 15/06
MINDFUL DE ZOMER IN Bezoekerscentrum Hengelhoef
10u-16u: Wandelworkshop met combinatie van yoga, ademhaling, mindfulness.
3-5km / gratis / inschrijven: hengelhoef@limburgs-landschap.be
Inspirerende talk met wildlifegids
Alan McSmith
Alan McSmith
WHY IS NATURE RELEVANT?
Opgelet! Deze talk is in het ENGELS!
Een krachtige reis naar de wildernis - en naar jezelf
NATUURKIJKER
Vossenberg-Platte Lindenberg
10u: Natuurwandeling met smartphonefotografie vertrek parking langs Europalaan met coördinaten: 51,048226, 5,678535
3-5km / gratis / alle leeftijden inschrijven niet nodig
ONTDEK DE BALLEWIJERS
Opgelet! Deze talk is in het ENGELS!
Warredal Ketelstraat 77 Maaseik 15 juni 14-16u.
Alan McSmith; ervaren wildlife gids en bezieler van het Ubuntu-principe, deelt zijn unieke kijk op hoe natuur kan inspireren. Vanuit zijn decennialange ervaring in het Afrikaanse wildlandschap brengt Alan verhalen en inzichten die raken, uitdagen en uitnodigen tot reflectie. TICKETS:
https://whyisnaturerelevant.eventsquare.store/sdsgy4km8p7a
ZONDAG 22/06
Vossenberg-Platte Lindenberg
14u: Vertrek aan de Molenschansweg offroad wandeling - vergeet je laarzen niet!
1-3km / gratis / alle leeftijden inschrijven niet nodig
DE NATUUR SPREEKT
Itterbeekvallei
14u: Vertrek Pollismolen, wandeling door de Itterbeekvallei met conservator Guido Franssen.
5 km / gratis / alle leeftijden inschrijven niet nodig
Denise Dubois
DE NATUUR VERTELT
Bergerven, Kapel van de Weerstand
14u: vertrek aan de kapel van de Weerstand, Brugstraat, Rotem - van mysterieuze waterplassen tot stille rietzones en bloemrijke ruigtes.
3-5km / gratis / alle leeftijden inschrijven niet nodig
MAGISCHE VLINDERSAFARI
Koningssteen – Kollegreend
10u: Vertrek bij De Smakerij Venlosesteenweg 403E, 3640 Kinrooi - een wandeling vol kleur en verwondering.
6km / gratis / alle leeftijden inschrijven niet nodig
VLINDERSAFARI - VOOR GEZINNEN
Bezoekerscentrum Hengelhoef
14u: Leer spelenderwijs over vlinders, een betoverend avontuur voor jong en oud!
3-4 km / gratis / alle leeftijden / inschrijven niet nodig
HOMMELS
De Wissen
14u: Ontdek de wereld van de hommels, en leer hoe jij ze kan helpen.
3-5km / gratis / alle leeftijden inschrijven niet nodig
VLEERMUIZENEXPEDITIE
VRIJDAG 11/07
IN HET DONKER!
Ecovallei De Vossenberg
21u30: Op stap met een batdetector en onze expert Robbe die je alles vertelt over vleermuizen.
1-3km / gratis / met interesse
inschrijven: info@limburgs-landschap.be
WATERDIERTJES ONDERZOEK
De Wissen
ZATERDAG 12/07
ZONDAG 13/07
ZONDAG 20/07
14u: Schepnet in de hand en zoeken maar! Samen vangen, bekijken én ontdekken we wie wie is.
gratis / alle leeftijden / inschrijven niet nodig
DEMO KETTINGZAAGKUNST
Bezoekerscentrum Hengelhoef
14u-16u: Een kunstenaar met een (elektrische) kettingzaag? Jazeker!
gratis / alle leeftijden
inschrijven: info@limburgs-landschap.be
HENGELHOEF ZOMERT
Bezoekerscentrum Hengelhoef
14u: Ga mee op een zomerse natuurwandeling voor het hele gezin! Ontspannen en leerzaam uitje in de buitenlucht, vol verwondering en plezier.
DONDERDAG 24/07
3-4km / gratis / alle leeftijden / inschrijven niet nodig
MAGIE VAN DE OCHTEND
De Wissen
5km / gratis / alle leeftijden / inschrijven: info@limburgs-landschap.be ZONDAG 29/06 ZONDAG 6/07
7u: Sta op met Limburgs Landschap en wandel mee in de magie van de vroege ochtend! Zorg zelf voor: Stevige wandelschoenen, eventueel een verrekijker, ontbijtje en drinken.
10km / gratis / voor vroege vogels! inschrijven niet nodig
EXPEDITIE GLIMWORM
Koningssteen – Kollegreend
20u30: Vertrek aan de Smakerij - Tijdens de nieuwe maan, als de avond valt, gaan we op pad om de mysterieuze glimworm te vinden.
Marcel Smeers
WATER, BRON VAN LEVEN
Bezoekerscentrum Hengelhoef
ZONDAG 27/07
ZONDAG 03/08
14u-16u30: Ontdek tijdens deze natuurwandeling hoe water leven geeft aan planten, dieren en mensen.
5-7km / gratis / alle leeftijden inschrijven niet nodig
VERWONDER-WANDELING
Bezoekerscentrum Hengelhoef
14u: Een wonderlijke natuurwandeling vol leuke weetjes, verrassende paadjes en frisse lucht.
10km / gratis / geoefende stappers inschrijven niet nodig
HEIDEWANDELING
VRIJDAG 15/08
Bezoekerscentrum Hengelhoef
14u-16u30: Ontdek het leven op de purperen heide.
3-5km / gratis / alle leeftijden inschrijven niet nodig
ZONDAG 17/08
ZATERDAG 23/08
KEI-TOFFE STENENEXPEDITIE Hochterbampd
10u: Op schattenjacht tussen de maas-keien! We speuren, voelen wat voor bijzondere stenen de natuur voor ons verstopt heeft.
3km / gratis / alle leeftijden / inschrijven niet nodig
ZOEMEND ZOET, HONING SLINGEREN
Bezoekerscentrum Hengelhoef
14u: Samen met de imker ga je honing slingeren, van raat tot pot.
3-5km / gratis / alle leeftijden / inschrijven niet nodig
LANGEAFSTANDSWANDELING
MIDDEN LIMBURG
Bezoekerscentrum Hengelhoef
10u: Vertrek op de parking tegenover Café Vini’s, Stationsstraat 120, Houthalen-Helchteren. Ontdek samen met onze gids 6 prachtige natuurgebieden in Midden-Limburg! Aankomst tussen 15u en 16u.
20-25km / gratis / geoefende wandelaars inschrijven: hengelhoef@limburgs-landschap.be
ROCK&WALK
ZONDAG 24/08
Itterbeekvallei
10u: Vertrek aan parking Pollismolen voor een wandeling door natuur en steengeschiedenis.
5km / gratis / volwassenen inschrijven niet nodig
BOOMRIJK BELEVEN
Domherenpark
14u: Ga op pad met een bomenexpert Clem Verheyden en ontdek de verborgen verhalen van het Domherenpark.
2-3km / gratis / volwassenen inschrijven niet nodig
DE NATUUR ROEPT
ZATERDAG 30/08
De Zig
14u: Vertrek op parking Doorslagstraat (Goort)Ontdek, Beleef, Voel DE ZIG
7km / gratis / alle leeftijden inschrijven niet nodig
Denise Dubois
DE NATUUR BESCHERMEN EN ER TOCH VAN GENIETEN ?
Lid worden kan via overschrijving van €20 (Nederland €25) op BE28 4564 0220 0120 met vermelding ‘lidgeld’ of via www.limburgs-landschap.be en ontvang gratis:
het driemaandelijkse Limburgs Landschap Magazine
WIL JIJ GRAAG DE LIMBURGSE NATUUR STEUNEN?
Geef dan een lidmaatschap van Limburgs Landschap cadeau of doe een gift ! DANKJEWEL!
een prachtige natuurfotokalender een welkomstpakket in een biokatoen tas, inclusief wandelbox
Ernesto Zvar