Limburgs Landschap vzw, Dekenstraat 39/B3, 3550 Heusden-Zolder
DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT l JAARGANG 54 l 2025 N° 4 l WINTER
Afgiftekantoor: 3500 Hasselt Masspost l P 509282
Landschap Limburgs
PROJECT de Bergnachtorchis ONTDEK Negenoord-Kerkeweerd IN DE BRES voor De Groene Delle
20 10 6
FOCUS
Kuddes zonder grenzen
IN DE KIJKER
Natuurlijk Zutendaal
PROJECT
De Bergnachtorchis
24 TELETIJD
wintereik
4 KLIK
Herfstbeelden
18
IN DE BRES VOOR
De Groene Delle
Wens jij het Limburgs Landschap Magazine voortaan op je scherm te lezen?
Stuur een mail met titel:
‘Stuur mij het digitale Magazine’ vermeld ook je naam, adres en lidnummer (zie etiket magazine),
Wij zorgen ervoor!
8 NATUURFLASH
Nieuws van de vereniging
13
OP ONTDEKKING
Negenoord-Kerkeweerd
23
GEZIEN Korstmossen
WERKTEN MEE
Marc Stevens, Frans Verstraeten, Anne Ceyssens, Bernadet Wehenkel, Thomas Eerdekens, Nicolas Van Overmeeren, Dirk Ottenburghs, Ward Hamaekers, Veerle Cielen, Gert Verschueren, Sophie Dommerhausen, Heleen Sieborgs
COVER
Jan Severijns - Vliegenheuvel
Dilsen-Stokkem
EINDREDACTIE
Heleen Sieborgs
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER
M. Stevens, Oude Baan 44A, Dilsen-Stokkem
DRUK / LAY-OUT
KH Drukwerken / Afternine
Gedrukt op 100% gerecycleerd papier
Benny Odeur
Denise Dubois
Denise Dubois
Jan Leijskens
voorwoord
Beste lezer,
In dit nummer van ons tijdschrift staan we stil bij enkele belangrijke gebeurtenissen die onze natuuren milieugemeenschap raken: momenten die zowel herinnering als vooruitblik in zich dragen.
We beginnen met een eerbetoon aan Pierrot Van Haelst, medestichter en erevoorzitter van onze vereniging. Hij ontviel ons op 4 juni 2024. Op zaterdag 1 november, Allerheiligen, hebben we op de wandelparking van ’t Woutershof een bank onthuld ter ere de nagedachtenis van Pierrot. Deze bank staat naast de herinneringsbank van Norbert Martens, zijn jarenlange compagnon de route op weg naar een groenere wereld.
DENK MEE, DROOM MEE VAN EEN GROENE TOEKOMST
Speciaal herdachten we Pierrot met een terugblik op zijn indrukwekkende bijdrage aan de Vlaamse, en in het bijzonder Limburgse, natuur.
Tegelijkertijd moeten we helaas melding maken van nieuwe besparingsmaatregelen vanuit het kabinet van minister van Omgeving Jo Brouns. Deze ingrepen zullen ongetwijfeld voelbaar zijn in ons werkveld. Maar minder middelen vragen ook meer creativiteit en scherpere keuzes. Benauwd maar ook benieuwd kijken we uit naar de definitieve maatregelen.
Toch is er ook hoopvol nieuws. Er liggen nieuwe aankopen van natuurterreinen in het verschiet. Dat geeft ons moed: zelfs in uitdagende tijden blijft de ambitie om onze natuur uit te breiden en te versterken overeind. Elke are telt; elke stap vooruit is er één voor biodiversiteit, klimaat en mens.
We nodigen je uit om in dit nummer mee te lezen, mee te herdenken, maar vooral ook mee te dromen van een groene toekomst, ondanks alle uitdagingen.
Natuur is geen luxe. Natuur is leven.
Hartelijke groet,
Marc Stevens Voorzitter
Inderdaad, er zit geen kalender meer bij jouw Magazine. In deze digitale tijden is het aantal mensen dat nog met een papieren kalender werkt heel klein. Daarbij is het niet meer duurzaam en ook nog eens duur. Vooral de verzending kost heel wat. Dus werd er beslist om te stoppen met dit verhaal. De kosten die normaal gezien werden uitgegeven aan deze kalender, investeren we natuurlijk in onze natuurgebieden...
Onze excuses aan onze kalenderfans!
?
Limburgs Landschap vzw Domherenhuis, Dekenstraat 39 bus 3 3550 Heusden-Zolder T 011 53 02 50 info@limburgs-landschap.be www.limburgs-landschap.be
Open op werkdagen 9u - 12u en 13u - 16u Bezoek kan enkel op afspraak
Bezoekerscentrum Hengelhoef november - februari zaterdag en zondag open van 13u30 tot 17u30 maart - juni woensdag t/m zondag open van 13u30 tot 17u30 check facebook voor afwijkingen
Hengelhoefdreef 6, Houthalen-Helchteren hengelhoef@limburgs-landschap.be
Visitor Center De Wissen
Tussen 1 november en 31 maart open van ma tot vrij 13u – 16u (gesloten op feestdagen)
Vanaf 1 april t/m 31 oktober dagelijks (incl.feestdagen) open van 9u tot 12u en 13u tot 16u
Negenoordlaan 2, Dilsen-Stokkem dewissen@limburgs-landschap.be
Foto: Denise Dubois
KL I K
“ DE KIEKENDIEF ZWEEFT LANGS FLUISTEREND GRAS
- winterpracht door Andre Vasen-
- winterkoning door Guido Franssens -
- ijsvormen door Benny Odeur -
foto door
Eric Stukken
KUDDES ZONDER GRENZEN
Wie langs de Maas wandelt, ziet ze soms onverwacht opduiken: Gallowayrunderen en Konikpaarden die statig door het rivierlandschap trekken. Ze zijn perfect aangepast aan de dynamiek van de Maas, vinden er hun voedsel — en steken bij laagwater al eens spontaan de rivier over. Prachtig natuurlijk gedrag, maar achter de schermen stoten zulke overtochten al jaren op een praktisch probleem: in België en Nederland gelden andere dierenwelzijns- en veterinaire regels.
Voor de kuddebeheerders was dat telkens puzzelen. Want wat een natuurlijke beweging van enkele honderden meters lijkt, wordt op papier al snel een “internationaal transport” met oplopende kosten en ingewikkelde administratieve gevolgen. En dat terwijl het net onmogelijk én ongewenst is om een harde grens in de rivier te plaatsen: die connectiviteit tussen beide oevers is precies een van de grote doelen voor het RivierPark Maasvallei.
VIER ORGANISATIES, ÉÉN RIVIERLANDSCHAP
Langs beide oevers beheren verschillende organisaties deze kuddes: Limburgs Landschap vzw en Natuurpunt in Vlaanderen, en Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer in Nederland. Op sommige plekken werken zij bovendien mét lokale kuddebeheerders. Al die partijen opereren binnen hun eigen nationale regels; logisch, maar in een levend rivierlandschap werkt dat niet altijd mee. Daarom ondertekenden de natuurbeheerders vorige maand een gezamenlijke intentieverklaring: ze willen evolueren naar één afgestemde manier van werken, zodat runderen en paarden zich vrij kunnen bewegen binnen een groot, aaneengesloten grenspark zonder juridische struikelblokken.
DE DROOM DIE IEDEREEN DEELT?
VRIJ RONDTREKKENDE KUDDES DIE ZICH GEDRAGEN ZOALS DE MAAS ZELF: ONBEGRENSD, VERBONDEN EN ALTIJD IN BEWEGING
VAN RIVIERGRENS NAAR NATUURGRENS
De Benelux voorziet al regels rond grensbeweiding, maar die passen niet bij een dynamische rivier als de Maas. Daarom wordt nu gewerkt aan een nieuwe piste: een geconsigneerde inrichting. Dat is een duidelijk afgebakend natuurgebied waarin aan beide kanten van de grens dezelfde veterinaire regels gelden.
Voor de dieren betekent dat: geen administratieve ‘grens’ meer midden in de rivier. De echte grens ligt dan aan de buitenrand van deze gezamenlijke natuurkern, waar landbouw- of andere percelen beginnen.
Voor het RivierPark Maasvallei past deze denkoefening perfect in de evolutie naar steeds grotere, met elkaar verbonden natuurgebieden.
GRENSOVERSCHRIJDENDE SAMENWERKING IN DE PRAKTIJK
Het traject is complex en vraagt afstemming met heel wat partners. De natuurbeheerders worden daarin ondersteund door RLKM, WWF en ARK. De plannen moeten onder meer ingediend worden bij het Federaal Voedselagentschap (BE), het Nederlandse ministerie van Landbouw en Natuur, én uiteindelijk bij Benelux. Daarnaast volgt nog het opstellen van draaiboeken, overlegmomenten met omwonenden, en het herbekijken van de organisatiestructuur voor toekomstig kuddebeheer.
Maar vandaag is er wél iets te vieren: de beheerders van beide oevers zetten samen een grote stap richting één uniforme, robuuste werkwijze die zowel juridisch als ecologisch klopt.
Eric Stukken
NATUURFLASH
natuur
SOORTENNIEUWS!
Primeur - Grote Beemd
Voor het eerst is er een braamparelmoervlinder gespot! Ook enkele bijzondere planten doken er voor het eerst op, zoals blauw walstro, bittere wilg en kruidvlier. Helaas vonden er in dezelfde omgeving illegale kappingen plaats, wat mogelijk gevolgen heeft voor deze zeldzame soorten.
braamparelmoervlinder
spotvogel klein warkruid
Nieuwe vogelsoorten - Marmolbeekvallei
De grauwe klauwier en roodborsttapuit lieten zich hier voor het eerst zien. Ook cetti’s zanger en spotvogel werden er waargenomen: stuk voor stuk mooie indicatoren van een rijk landschap.
Uitheemse soorten - De Reddel
In de vijvers van de Ballewijer werden stompe waterbies en schijngenadekruid ontdekt; uitheemse soorten die zich hier lijken te vestigen. Ze worden voorlopig nauw opgevolgd om te voorkomen dat ze invasief worden.
Verrassing - schiereiland van de Saar
Daar werd voor het eerst klein warkruid aangetroffen, een zeldzame parasiet op struikheide die slechts op enkele plekken voorkomt.
Bidsprinkhaan - Mangelbeekbeemden
Er werd een Europese bidsprinkhaan waargenomen; mogelijk een exemplaar dat per toeval is meegevoerd. De soort rukt elders in Limburg wel langzaam op.
Edelherten - Bolderberg
Enkele edelherten werden eerder dit jaar gezien, wellicht zwervers uit populaties rond De Teut. Of dit blijvers zijn, valt nog af te wachten.
Zeldzame vleermuis - industriegebied Zuid Een tweekleurige vleermuis werd aangetroffen vlak bij de Laambroekvijvers, een uitzonderlijke vondst! In dezelfde zone doken ook een zuidelijke sikkelsprinkhaan en rond wintergroen op.
Primeur - Brelaarhei
De gewone bronlibel werd hier voor het eerst waargenomen; opnieuw een teken van een gezonde waterkwaliteit.
edelherten
Willy Lemmens
Willy Lemmens
Danny Tielens
VERGETEN GRASLANDEN
Graslanden zijn veel meer dan ‘groene weides’. Ze vormen een onmisbare schakel tussen natuur en landbouw, en leveren een verrassend breed pakket aan ecosysteemdiensten: van koolstofopslag en waterberging tot bestuiving en biodiversiteit. Toch verdwijnen ze in Vlaanderen in sneltempo – de voorbije tien jaar ging ruim 26.000 hectare verloren. Volgens een recente nota van het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren is het hoog tijd voor een echt graslandenbeleid, even krachtig als het huidige bosbeleid. Graslanden slaan immers méér CO₂ op per vierkante meter dan bossen, milderen droogte en erosie, en bieden landbouwers kansen op natuurvriendelijke verdienmodellen.
Ook in gebieden van Limburgs Landschap werd de voorbije jaren stevig gewerkt aan herstel. In de Herkvallei en deels ook in de Mombeekvallei werden via het graslandherstelproject al waardevolle resultaten geboekt, onder meer in Eggertingen en de Marmolbeekvallei
DE NOTA PLEIT VERDER VOOR:
• een betere juridische bescherming van waardevolle en historisch permanente graslanden;
• meer financiële stimulansen voor landbouwers die ecologisch beheren;
• een duidelijkere communicatie over het belang van graslanden voor klimaat, landbouw én natuur.
Graslanden verdienen dus niet alleen onze aandacht, maar ook onze zorg. Laat geen enkel waardevol grasland verloren gaan!
verslag
VRIENDEN EN FAMILIE HERDENKEN
OUD-VOORZITTER VAN LIMBURGS
LANDSCHAP MET BANKJE
Op Allerheiligen, 1 november, verzamelden familie, oud-collega’s en vrienden van Pierre Van Haelst aan de wandelparking van het Stamprooierbroek in Kinrooi om hem te herdenken. Pierre, erevoorzitter van Limburgs Landschap vzw, overleed in juni 2024.
Tijdens de ingetogen plechtigheid werd een herdenkingsbank ingehuldigd op de plek die hij zelf zo koesterde: een symbool van zijn levenslange liefde voor de natuur.
Onder de aanwezigen waren zijn zonen en zus, vrijwilligers en bestuursleden van Limburgs Landschap, de oud-prinsen van carnavalsvereniging Het Heilig Wammes en leden van de Lions Club Maasland.
Huidig voorzitter Marc Stevens sprak warme woorden:
‘Pierrot leerde ons dat natuurbescherming geen idealisme is, maar vooral realisme. Dat we zonder onze aarde niets zijn. En dat elke actie telt, hoe klein ook.’
Ook Frans Verstraeten eerde zijn vriend en compagnon:
‘Pierrot was vijftig jaar lang de drijvende kracht achter Limburgs Landschap. Hier in het Stamprooierbroek is het allemaal begonnen. Intussen is het broek 500 hectare groot en beheert Limburgs Landschap 3.000 hectare in Limburg.’
De jachthoornblazers van Horrido zorgden voor een sfeervolle muzikale omlijsting. Ondanks de regen bleef de stemming sereen en waardig. De herfstkleuren, de druppels en het zachte geluid van de natuur maakten het moment extra bijzonder
De herdenkingsbank van Pierre kreeg een symbolische plaats naast die van Norbert Martens, zijn ‘compagnon de route’ sinds de begindagen van Limburgs Landschap. Samen blijven ze nu waken over het landschap dat hen zo dierbaar was.
We nemen afscheid van een getalenteerde fotograaf
Jan Leijskens
Een van onze meest toegewijde natuurfotografen
Met droefheid vernemen we het overlijden van Jan Leijskens. Jan schonk ons jarenlang zijn scherpe blik, zijn geduld en zijn liefde voor het landschap. Heel wat van de beelden in dit magazine dragen zijn signatuur, beelden waarin zijn verwondering voor de natuur voelbaar blijft. We zullen hem missen, zowel om zijn vakmanschap als om zijn vriendelijke aanwezigheid.
Foto door: Jan Leijskens
IN DE IJKER
Limburgs landschap vzw draagt zorg voor de natuur in samenwerking met heel wat gedreven partners en organisaties. We laten graag Piet Martens aan het woord om Natuurlijk Zutendaal voor te stellen!
‘In 2020 kozen we bewust voor samenwerking in plaats van versnippering. Zo ontstond Natuurlijk Zutendaal, een koepel die Natuurpunt Zutendaal, vzw Limburgs Landschap, De Ortolaan, vzw Orchis, Natuurpunt Lanaken en een groeiende groep vrijwilligers verenigt. Want natuur kent geen grenzen — en wij dus evenmin.
Onze kerngroep telt veertien leden, aangevuld met zo’n 120 sympathisanten die regelmatig deelnemen aan activiteiten. We zijn actief vertegenwoordigd in lokale adviesraden én we staan het hele jaar door buiten in het veld.’
WAT DOET NATUURLIJK ZUTENDAAL?
Vogels, planten, paddenstoelen
→ Een vogelspotgroep van meer dan 40 mensen trekt maandelijks op excursie.
→ Trektellers staan in het najaar meerdere dagen per week paraat langs de Maas.
©NatuurlijkZutendaal
→ Planten- en paddenstoelenliefhebbers gaan in lente en herfst minstens enkele keren op pad.
→ Jaarlijks voeren we Punt-TransectTellingen en MAS-tellingen uit.
Wetenschappelijk meetwerk
Onze vrijwilligers werken mee aan onderzoeken van INBO, ANB, universiteiten en Natuurpunt:
→ monitoring van nestkasten
→ controle van insectenvallen voor het tapuitenproject
→ opvolging van 40 reptielenplaten
→ luchtkwaliteitsmetingen
→ invoer van alle waarnemingen op waarnemingen.be
Natuurbeheer
Samen met vzw Limburgs Landschap beheren we kwetsbare gebieden in de beekvalleien:
→ onderhoud van heide, bloemrijke graslanden en het Steleven
→ openhouden van natuurgebied De Hoefaert
→ bestrijding van invasieve soorten zoals Reuzenbalsemien
→ opruimen van oude rasters en weekendverblijven
In 2026 bemonsteren we 29 poelen en vijvers in het gebied ‘De 4 beekvalleien’ voor een nieuw natuurbeheerplan.
PROJECTEN & PUBLIEK
BioBlitz
Op 13 december maken we de resultaten bekend van onze vierde BioBlitz: hoeveel soorten vonden we binnen 24 uur tijd? Het blijft elk jaar spannend.
Natuur in Focus
Ons paradepaardje in 2024-2025: een grote fotografiewedstrijd met meer dan 1.700 inzendingen uit Zutendaal. De beste beelden zijn te zien in een tentoonstelling in het Lietebergcentrum, vanaf 29 november gedurende vier weekends.
MENSEN MAKEN HET VERSCHIL
Voorzitter Laurent Louwies verdient een bijzondere vermelding. Hij is de motor achter talloze initiatieven, leverde materiaal aan de film Onze Natuur en kreeg een hoofdstuk in het gelijknamige boek. Ook in het boek De Maas fungeerde hij als gids voor het Zutendaalse deel.
MEER DAN NATUUR ALLEEN
Onze leden houden de vinger aan de pols in beleidsraden, organiseren infomomenten en zetten het biodiversiteitsvraagstuk breed op de agenda. Met meer dan 150 activiteiten per jaar is Natuurlijk Zutendaal uitgegroeid tot een van de meest actieve natuurnetwerken in de regio.”
Voor Limburgs Landschap zijn partners zoals Natuurlijk Zutendaal van onschatbare waarde. Hun gedrevenheid, hun kennis van het terrein en hun niet-aflatende inzet maken elke dag mee het verschil. Dankzij zulke hechte samenwerkingen kunnen we kwetsbare natuur aankopen, beheren en beschermen, en brengen we mensen dichter bij de biodiversiteit die onze regio uniek maakt.
We zijn bijzonder dankbaar voor deze jarenlange, constructieve samenwerking en kijken uit naar alles wat we in de toekomst nog samen zullen realiseren. Want alleen met sterke lokale partners blijven onze landschappen écht leven.
ZWEMMENDE KALIGRAFIE
Tijdens de winter is het weer eendjes kijken geblazen. Heel wat soorten zakken naar onze streken af om het wat warmer te hebben, want in hun broedgebieden vriezen de stenen nu uit de grond. Daar hebben wij al lang geen last meer van. Maar ook vroeger waren onze winters vaak veel milder dan die in het hoge noorden. Grindplassen en grote stromen zoals de Maas vormen dan het toneel van veel gekwaak en gepeddel.
Het leukste is dat alle eenden op dit moment hun mooiste pakje aanhebben, want ze bereiden zich al voor op het volgende broedseizoen. Taak één: een partner zoeken. Dus baltsen ze erop los. Brilduikers gooien voortdurend hun kopje in hun nek, en woerden — de mannetjes dus — van wilde eenden zitten als volleerde perverts de wijfjes achterna. Maar er is er eentje waar ik instant blij van word wanneer ik hem zie: het nonnetje.
Eigenlijk klopt die naam niet echt. Of beter: hij is niet logisch. Het nonnetje behoort tot de familie van de zaagbekken. Naast de grote zaagbek — die je wel vaker langs de Maas kunt zien — bestaat er ook een middelste zaagbek. De volgende in de rij zou je dus de kleine zaagbek noemen. Maar dat werd dus het nonnetje. Als je de tekening van dit prachtige diertje ziet, is die naam dan weer niet zo slecht gekozen: het mannetje heeft een schitterend zwart-wit verenkleed, waarbij de zwarte lijnen lijken aangebracht met een dunne pen en oost-indische inkt. Toch nog een bedenking bij de naamskeuze: een nonnetje is toch een vrouw? Waarom dan een mannetje naar een non noemen? Maar het patertje was dan weer helemaal van de pot gerukt.
Zelf heb ik niet zo veel problemen met die naam. Voor mij blijft het een van de mooiste eendjes die we in onze winterse natuur kunnen tegenkomen. Pater, non of kleine zaagbek — het zal mij worst wezen, als ik ze maar mag bewonderen.
Amen!
Illustratie: Nicolas Van Overmeeren
Tekst: Dirk Ottenburghs
NEGENOORD-KERKEWEERD DILSEN-STOKKEM ontdekt
Denise Dubois
grote waterpartijen en weidse
NEGENOORD-KERKEWEERD DILSEN-STOKKEM
Start wandeling
Parking Maascentrum
De Wissen Stokkem, Koeweerd 70, 3650 Dilsen-Stokkem
Route
Groen (2,5 km)
Geel (3,2 km)
Oranje (7 km)
Rood (13,9 km)
TIP
Neem je verrekijker mee. Laarzen of waterdichte wandelschoenen zijn aangeraden.
Hartje winter trokken we naar het hart van RivierPark Maasvallei om er Negenoord-Kerkeweerd te ontdekken, een natuurgebied ingebed in een bocht van de Maas.
Het vroor vannacht, maar bij ons vertrek om 14 uur geeft de thermometer 4°C aan. De lucht is helderblauw en er staat een koude bries die wateroppervlakken doet rimpelen. We kiezen voor de oranje route, stappen links de dijk op en genieten van het zicht op de eerste grote plas van Negenoord. De route leidt ons tussen weilanden door, naar het gehucht Boyen. Vluchten ganzen cirkelen luid gakkend boven ons. Het gaat verder, naar de Maas. Mocht het voetveer varen, dan zouden we even onze Noorderburen gaan begroeten.
Hoog op een houten bank op de kruising aanschouwen we het landschap. 360° zicht, weidsheid en stilte. Hoge stengels van kaardenbollen die nu mee de skyline vormen, en de winterzon die schittert op het water. Aan grenspaal n°119 stappen we door
een hekje in de struinzone aan de waterkant. Dit lijkt ons een fijne vertoefplek. Weinig te zien aan het vogeluitkijkpunt vandaag, maar des te meer vanop de lemen uitkijktoren. Terug op de oranje route wandelen we verder, tussen de plassen van Kerkeweerd en Oude Maas door. Drie Gallowayrunderen grazen dichtbij, de Koniks geven niet thuis. Zomerbloemen en grassen zijn bros en bruin nu, maar naast het pad ontdek ik een pol vrolijkbloeiende kamille. We volgen het smalle paadje dat mee kronkelt met de oever van de Oude Maas. Manshoge braamstruwelen aan de waterrand, in het gras wildsporen van dieren.
Waar de oranje route links omhoog gaat, stappen we over de houten brug. Het gouden uur is aangebroken. Zwanen, ganzen, meerkoeten en futen landen een voor een op het nu rustige water, alsof ze nog even willen flaneren in dat laatste zonlicht, voordat de nacht weer valt.
Tekst: Bernadet Wehenkel
vergezichten aan de Maas
Andre Vasen
Andre Vasen
Kusters Frank
Kusters Frank
BUITEN KAN JE VAN ALLES BELEVEN, DAT WIST JE NATUURLIJK AL !
DIT HEB JE NODIG
Een mooi zichtbaar dierenspoor in zachte modder of zand
Gips (voor hobbygebruik)
Water
Een mengbeker of oud bekertje
Een stokje of lepeltje om te roeren
Een stevig kartonnetje of randje (bv. van een plastic fles of yoghurtpot)
Eventueel een penseel en verf om je afgietsel later te versieren
MAAK JE EIGEN SPORENAFDRUK
Na een regenbui zie je ze overal: afdrukken van poten, hoeven of vogelscharen in de modder. Die sporen vertellen verhalen — wie liep hier, waar ging hij heen, was het groot of klein? Met dit eenvoudige stappenplan maak je zelf een gipsafgietsel van een dierenspoor. Zo kun je het spoor mee naar huis nemen en bewaren als natuurschat!
1. ZOEK EEN GOED SPOOR
In het bos, aan een plas of in je tuin – kijk goed rond na een regenbui! Kies een spoor dat niet te nat of te droog is.
2. MAAK EEN RANDJE
Plaats een stukje karton of plastic rond het spoor, zodat het gips straks niet wegloopt. Druk het zachtjes in de aarde.
4. GIPS GIETEN
Giet langzaam het gips in het spoor, tot het helemaal gevuld is. Raak het spoor niet aan!
Meng ongeveer 1 deel water met 2 delen gips. Roer tot het een glad papje is, iets dikker dan pannenkoekenbeslag.
5. LAAT DROGEN
Wacht minstens een half uur (of langer bij koud weer). Je kunt intussen andere sporen zoeken!
6. TIL JE AFGIETSEL OP
Haal voorzichtig het karton weg en til je afgietsel uit de grond. Laat het thuis nog verder drogen.
7. KLAAR!
Nu heb je een echte dierenhandtekening!
Jan Leijskens
IN DE BRES VOOR
DE GROENE DELLE
Onze vzw startte in november deze maand met natuurherstelwerken in De Groene Delle, een uniek natuurgebied langs het Albertkanaal in Hasselt en Lummen. De werken zijn gericht op het herstel van droge heide, een zeldzaam en Europees beschermd habitattype (4030). Met deze ingrepen wordt een belangrijke stap gezet om het heidelandschap opnieuw tot leven te brengen en de typische fauna en flora van de heide te versterken.
EEN GEBIED DAT GERED WERD VAN VERSTEDELIJKING
De Groene Delle kwam de voorbije jaren in de publieke belangstelling toen plannen voor industriële ontwikkeling in het gebied werden afgeblazen. In 2020 besliste Vlaams minister Zuhal Demir om de geplande ontginning stop te zetten en het natuurgebied te behouden. Dankzij deze beslissing bleef één van de laatste grote natuurkernen langs het Albertkanaal bewaard voor toekomstige generaties.
Kort daarna kon Limburgs Landschap vzw, met onder andere steun van honderden natuurliefhebbers, via een crowdfundingactie ongeveer 26 hectare van het gebied aankopen. Sindsdien neemt de vereniging het beheer op zich, met als doel de natuurwaarden verder te herstellen en te versterken. Dit is vertaald in een beheerplan waarbij we het grootste deel van het gebied verder laten ontwikkelen als bosgebied, maar ook enkele delen verder laten ontwikkelen als heide. Zowel droge als natte heide komt hier voor.
HERSTEL VAN DE DROGE HEIDE
De beheerwerken die we vandaag voorzien richten zich op het herstellen van enkele open heidevegetaties die recent verbost zijn. Door het verwijderen van opslag van berken en dennen en het afvoeren van voedselrijke strooisellagen, krijgt de droge heide opnieuw kansen.
‘De Groene Delle heeft een groot potentieel als leefgebied voor zeldzame soorten van droge heide. Door het herstelbeheer kunnen soorten die hier ooit thuishoorden, opnieuw floreren.’
STEUN DIT PROJECT!
Stort jouw bijdrage op BE28 4564 0220 0120 van Limburgs Landschap vzw met vermelding: Gift GRDE
Vanaf €40 ontvang je een fiscaal attest en betaalt de fiscus mee aan jouw steun voor dit project in de Groene Delle.
Wens je een fiscaal attest dan vul je dit aan met je rijksregisternummer (te vinden op je paspoort) en je adres.
Bedankt voor jouw steun!
HEIDEVLINDER, LEVENDBARENDE HAGEDIS
EN ANDERE SOORTEN KRIJGEN WEER KANSEN
De herstelwerken zijn niet enkel goed voor het landschap en vegetatie, maar er profiteren ook zeldzame en bedreigde soorten van deze werken. Het zijn vooral soorten die afhankelijk zijn van open, warme heidehabitats die hierdoor extra kansen krijgen. Specifiek voor de Groene Delle zullen volgende soorten opnieuw meer kansen krijgen:
Levendbarende hagedis (Zootoca vivipara), hazelworm (Anguis fragilis) en Zwart wekkertje (Omocestus rufipes). En misschien is er in de toekomst ook wel plaats voor nieuwe soorten voor het gebied zoals: Roodborsttapuit (Saxicola rubicola) en boomleeuwerik (Lullula arborea) – broedvogels die profiteren van openheid, ruigte en lage struiken.
Met het herstel van deze leefgebieden wordt De Groene Delle opnieuw een ecologisch waardevolle schakel tussen omliggende natuurgebieden zoals de Vallei van de Zwarte Beek en de Demervallei.
DUURZAAM BEHEER
VOOR DE TOEKOMST
Na de herstelwerken zal Limburgs Landschap het gebied verder inrichten als begrazingszone. Zo blijft de openheid behouden en kan de heide zich blijvend ontwikkelen. Monitoring van flora en fauna zal helpen om de effecten van het herstel te volgen en het beheer bij te sturen waar nodig.
Denise Dubois
Jorg Lambrechts
DE BERGNACHTORCHIS VAN REDDING NAAR HERSTEL
Misschien was jij een van de gulle schenkers die in 2023 hielp om een piepklein, maar bijzonder waardevol bosje aan te kopen. Waarvoor dank! Die aankoop was geen toeval: op die plek bevond zich een van de grootste populaties bergnachtorchissen van Limburg. Een soort die je in onze streek zelden nog tegenkomt. Intussen zijn we alweer een paar jaar verder, en hebben we niet stilgezeten. Want om deze kwetsbare populatie te laten overleven (én liefst nog te laten groeien!) moeten we elk jaar opnieuw de handen uit de mouwen steken.
Marcel Heyligen
NACHTPARFUM
De bergnachtorchis (Platanthera chlorantha) is een elegante, slanke orchidee die houdt van lichte bossen, bermen en bergachtige graslanden. In juni en juli valt hij op door zijn sierlijke groene stengel met vele witgroene bloemen. Overdag ruikt hij nauwelijks, maar ’s avonds vult hij de lucht met een zacht, verleidelijk parfum dat vooral nachtvlinders aantrekt.
Elke bloem heeft een opvallend lang nectarspoor waar alleen insecten met een heel lange tong – zoals pijlstaartmotten – bij kunnen. De soort wordt vaak verward met haar “zusje”, de witte nachtorchis (Platanthera bifolia). Het verschil zit in de meeldraden: bij de bergnachtorchis staan die verder uit elkaar.
KWETSBARE SCHOONHEID
De soort is in Limburg uiterst zeldzaam. Volgens waarnemingen.be werd ze de afgelopen vijf jaar slechts op een vijftal locaties gezien; waarvan één bij Limburgs Landschap. Maar dat plekje blijft kwetsbaar.
Daarom houden we de exacte locatie strikt geheim. Helaas worden sommige orchideeën nog steeds illegaal uitgegraven, om in tuinen terecht te komen of om nog minder fraaie redenen. Zinloos, want orchideeën zijn volledig afhankelijk van een specifieke schimmel in de bodem. Zonder die ondergrondse partner overleven ze niet.
Wie er eentje in het wild ziet, mag zich dus gelukkig prijzen, maar vooral: kijken, niet aanraken.
SAMEN VOOR DE ORCHIDEE
De standplaats van ‘onze’ bergnachtorchissen ligt midden in landbouwgebied. Gelukkig is de landbouwer die de aangrenzende percelen gebruikt een even grote fan van deze zeldzame bloeiers als wij. Na overleg, en met de steun van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM), laat hij een strook van zijn grasland onbemest. Een kleine ingreep met groot effect: minder stikstof betekent minder overwoekering door braam en klimop, dé grote bedreigers van het bosje.
Om de orchideeën elk jaar opnieuw lucht en licht te geven, schakelen we de ploeg van De Wroeter in. Tot nu toe gebeurde dat met steun van het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren. Maar omdat die werking niet eeuwig kon blijven lopen, dienden we een subsidieaanvraag in bij de Provincie Limburg. Met succes: de provincie ondersteunt het project de komende twee jaar. Daardoor kunnen we het beheer voortzetten én zelfs uitbreiden. Rond de huidige groeiplek snoeien we extra struikopslag en braam terug, zodat de orchideeën meer ruimte krijgen om zich te verspreiden.
En dat is nodig. Want deze nachtbloeier, met zijn subtiele parfum en geheimzinnige charme, verdient alle zorg die we hem kunnen bieden.
STEUN
DIT PROJECT!
Stort jouw bijdrage op BE28 4564 0220 0120 van Limburgs Landschap vzw met vermelding: Gift BNO
Vanaf €40 ontvang je een fiscaal attest en betaalt de fiscus mee aan jouw steun voor dit project in de Groene Delle.
Wens je een fiscaal attest dan vul je dit aan met je rijksregisternummer (te vinden op je paspoort) en je adres.
Bedankt voor jouw steun!
Marcel Heyligen
VRIJWILLIGERS GEZOCHT! CONSERVATOR
Interesse?
WORD CONSERVATOR VAN JOUW STUKJE LIMBURGS NATUUR!
Ken jij een natuurgebied waar je telkens weer tot rust komt? Waar je de seizoenen herkent aan de eerste kikkers in de poel, de geur van natte bladeren of het gezang van de geelgors?
Dan is de rol van vrijwillig conservator misschien iets voor jou. Als conservator ben jij de ogen en oren van Limburgs Landschap in een bepaald gebied. Je bezoekt het regelmatig, houdt een vinger aan de pols bij de bewoners en medegebruikers, en werkt nauw samen met onze regiobeheerder. Je signaleert wat goed gaat, en wat beter kan, en helpt zo mee om onze natuur in topvorm te houden.
Sommige conservators trekken er graag met een kleine kerngroep op uit: ze organiseren wandelingen, voeren kleine beheertaken uit, ruimen zwerfvuil op of houden een oogje op bijzondere planten en dieren. Anderen verkiezen een meer coördinerende rol. Alles kan; we zoeken vooral mensen met een warm hart voor natuur en een dosis engagement .
Je hoeft geen bioloog of terreinexpert te zijn. Belangrijker is je betrouwbaarheid, nieuwsgierigheid en engagement . Limburgs Landschap ondersteunt je met info, overlegmomenten en een regiobeheerder die altijd klaarstaat met advies. Bovendien is een vrijwillige functie als conservator een leuke kans om ervaring op te doen in natuurbeheer!
rene.bemelmans@limburgs-landschap.be vrijwilligers
WAT KRIJG JE ERVOOR TERUG?
Een nauwe band met ‘jouw’ natuurgebied, een fijne samenwerking met onze regiobeheerders en andere vrijwilligers, en de voldoening dat je écht een verschil maakt.
Bovendien organiseren we regelmatig infosessies, studiedagen en lezingen voor onze conservators! Ook mag je mee aanschuiven aan ons jaarlijksvrijwilligersfeest!
Interesse om een gebied mee te helpen beschermen of wil je gewoon eens horen wat het precies inhoudt? Neem contact op met ons via rene.bemelmans@limburgs-landschap.be!
KORSTMOSSEN - DE WINTERKAMPIOENEN
Wanneer de winter het bos stillegt en de lucht scherper wordt, vallen korstmossen pas echt op. De zilvergroene slierten van baardmos, de bleke kussentjes rendiermos en de miniatuur sculpturen van bekermos lijken ’s winters helderder, frisser, bijna opgelicht door de kou. Waar bladeren verdwenen zijn en kleuren vervagen, blijven korstmossen gewoon doorleven; alsof ze het winterlandschap dragen.
Korstmossen zijn geen planten, maar samenwerkingen (symbiose). Een schimmel en een alg of bacterie bouwen samen één organisme, een klein levend ecosysteem dat soms decennia oud wordt. Omdat ze geen wortels hebben en hun voeding rechtstreeks uit regenwater en omgevingslucht halen, zijn ze uitzonderlijk gevoelig voor alles wat in die lucht zweeft. En precies daarom worden ze beschouwd als de meest betrouwbare, meest eerlijke bio-indicatoren die we kennen. Zonder sensoren of technologie tonen ze ons wat er gebeurt in de lucht rondom ons.
In gebieden waar veel zwaveldioxide of fijn stof aanwezig is, verdwijnen korstmossen vaak volledig. Op schors of steen blijven dan alleen de allerbeste overlevers achter: donker, korstvormig, klein. Maar waar de lucht echt schoon is, verschijnt ineens een heel ander verhaal. Baardmossen hangen daar als zachte, grijsgroene slierten aan takken; rendiermos vormt lichtgevende kussentjes op heidevelden; bekermos tekent fijne elfentuintjes tussen mos en bladresten. Het zijn soorten met een fragiele huid, die al bij lage vervuilingsdruk inbinden, maar die uitbundig groeien waar lucht en regen zuiver zijn.
HUN AANWEZIGHEID VERTELT DUS MEER DAN ALLEEN WAT SCHOONHEID:
Waar baardmos groeit, weet je dat de luchtkwaliteit uitstekend is.
Waar rendiermos terugkeert, weet je dat zure regen en zwaveldepositie afnemen.
Waar bekermos zich uitbreidt, weet je dat stikstofdruk en bodemverrijking beperkt blijven.
Het winterlicht benadrukt die verhalen nog sterker. Nu kan je details zien die je in andere seizoenen niet opmerkt. Ze reageren zichtbaar op de helderheid van de atmosfeer: kou en droge lucht maken hun kleuren intenser. Wie in januari of februari door een heide of open bosrand wandelt, ziet hoe deze organismen plots overal oplichten; als kleine signalen die we anders missen. Sommige korstmossen groeien extreem traag. Het landkaart korstmos bijvoorbeeld -dat geelgroene patroon op oude rotsen- doet soms maar een halve millimeter(!) per jaar. Slow growing op z’n best! Wetenschappers gebruiken het om rotsblokken en gletsjerwanden te dateren. Dat zo’n fragiel organisme de tijd bewaart, en tegelijkertijd onze luchtkwaliteit weerspiegelt, maakt korstmossen nog fascinerender.
Korstmossen zijn de antennes van de natuur.
Tijdens je volgende winterwandeling: kijk eens bewust naar boomschors, takken of heidebodems. Misschien ontdek je zelf baardmos of rendiermos, of een korstmos dat voor jou helemaal nieuw is. Maak gerust een foto van je vondst en stuur hem naar ons door — of deel hem met de hashtag #limburgslandschapvzw. We kijken graag mee.
Willy Lemmens
Jos Vandebergh
Denise Dubois
BAARDMOS ROOD BEKERMOS SMAL BEKERMOS
FIJN BEKERMOS
DE JEUGDKAPEL EN HAAR VELDKRUIS IN DE DEMERVALLEI (HOESELT)
Natuurgebied Demervallei strekt zich uit tussen Hoeselt en Herenelderen. Deze verzopen gronden werden in het verleden voornamelijk beplant met populieren. Deze vervangen we geleidelijk aan door spontaan inheems bos. Lokaal trachten we ook moerasspirea-ruigtes en de natuurlijke overstromingsfunctie van de vallei te herstellen.
Naast de typische Haspengouwse natuurwaarden herbergt de Demervallei ook heel wat cultuurhistorisch erfgoed. Een mooi voorbeeld hiervan is een idyllisch gelegen kapel langsheen de holle weg tussen de Kiezelstraat en de Buckenslindestraat in het noorden van het natuurgebied.
De kapel werd gebouwd in 1938 op initiatief van kapelaan Mathieu Vliegen, de energieke bezieler van de jeugdbewegingen in Hoeselt. Dit was een Mariaal jaar waarin het bisdom initiatieven nam om de Mariaverering aan te wakkeren. Daarnaast hingen er donkere wolken over Europa met de dreiging van de stilaan onafwendbare Tweede Wereldoorlog en een mogelijke mobilisatie. De nieuwe kapel werd dus de Jeugdkapel gedoopt, gebouwd door en ter bescherming van
de jeugd van Hoeselt.
Tijdens de voorbereiding van de bouw van de kapel, liet kapelaan Vliegen zijn oog vallen op een groot arduinen veldkruis zonder inscripties langsheen de baan richting Alden Biezen. Dit werd naar de kapel verplaatst, in de achtermuur ingebouwd en voorzien van een mysterieuze tekst: niemand die mijn herkomst gist... Intussen is de herkomst van dit veldkruis echter wel gekend.
Rond 1560 waren er verschillende koude en natte zomers en strenge winters. Hoeseltse boeren die gronden pachtten van Alden Biezen hadden het bijzonder moeilijk. Ze wilden op een gegeven moment verhaal gaan halen bij de landcommandeur. Gewapend trokken zij richting Alden Biesen maar ze stootten op een groep knechten van het domein. De confrontatie verliep dramatisch, er vielen ettelijke doden onder de knechten. Later liet de landcommandeur verschillende stenen veldkruisen oprichten tussen Alden Biezen en Hoeselt. En één van die kruisen belandde dus eeuwen later nietsvermoedend in de achtermuur van de Jeugdkapel.
Tekst: Thomas Eerdekens
Bron: Geschiedkundige Studiegroep ‘Hoeselt Vrugger’
UITSTAP
SCAN DE CODE, LEES ALLES OVER ONZE NATUURLEUKE ACTIVITEITEN!
www.limburgs-landschap.be - info@limburgs-landschap.be
SUPERMAAN-WANDELING
Visitor De Wissen - infoborden, parking
ZATERDAG 6/12
18u15: Beleef de magie van de supermaan! We starten bovenop het bezoekerscentrum voor een adembenemend uitzicht op de maan die opkomt boven de Maasvlakte. Gids Peter.
3-5km / gratis / alle leeftijden inschrijven niet nodig
WINTERHOUTZWAMMEN
Bezoekerscentrum Hengelhoef
ZONDAG 7/12
14u-16u: Ga mee op zwammensafari! Samen met paddenstoelenexpert Jos speur je naar winterhoutzwammen — taaie overlevers met verrassende vormen en kleuren. Een winterse tocht vol natuurwondertjes!
3-5km / gratis / alle leeftijden inschrijven niet nodig
CURSUS NATURALIS DIGITALIS
ZATERDAG 13/12
LES 2/2
Visitor Center De Wissen
14u: Laat je wegwijs maken tijdens 2 namiddagen in de wereld van AI zoals Chat GPT, Copilot en mobiele natuurapps zoals Obsidentify, Merlin Bird, Birdnet, Obsmapp. Lesgever Koen Demeyer. gratis / voor groene denkers inschrijven: dewissen@limburgs-landschap.be
ZONDAG 14/12
NATUURKIJKER-WANDELING
Visitor De Wissen - infoborden, parking
10u: Een natuurwandeling met smartphonefotografie. Kijk al wandelend beter naar details in de natuur. Leer inzoomen, compositie kiezen en verrassende beelden vastleggen. Gids Sally.
3-5km / gratis / alle leeftijden inschrijven niet nodig
KLIMAATGESPREK
AAN DE FEESTTAFEL
MAANDAG 15/12
DIT JAAR NIET ALLEEN CADEAUS, MAAR OOK GOEDE IDEEËN VOOR EEN KOELERE PLANEET.
Online Inspiratiesessie
19u30-21u30: Wil je weten hoe je zonder dat de kalkoen koud wordt een goed klimaatgesprek voert met familie of vrienden? Ontdek in deze luchtige online sessie hoe je het gesprek aan de feesttafel fris, positief en zelfs een beetje leuk houdt!
gratis / alle leeftijden
Check onze facebookpagina!
Door Limburgse Milieukoepel, Greenpeace Limburg & Limburgs Landschap vzw, i.s.m. KlimaatContact
LANGEAFSTANDSWANDELING
bergerven – Platte Lindenberg – Vossenberg
ZATERDAG 20/12
Start en einde op wandelparking boven Warredal (einde ketelstraat)
14u: Trek je wandelschoenen aan en ontdek samen met een lokale gids enkele van onze prachtige natuurgebieden tijdens een 20 à 25 kilometer lange groepswandeling.Onderweg geniet je van de overweldigende natuur, terwijl de gids interessante weetjes over de streek en de natuurgebieden deelt. Samen met maximaal 15 deelnemers wandel je door weides en bossen, langs beekjes en over de steilrand van het Kempens Plateau. Zorg voor je eigen picknick. We eindigen de dag met het heffen van een glas op een fantastische dag in de natuur.
Gids Thomas Eerdekens
20-25km / gratis / met wandelervaring inschrijven: info@limburgs-landschap.be
Denise Dubois
Willy Lemmens
ZONDAG 21/12
ZATERDAG 27/12
HENGELHOEF WINTERT
Bezoekerscentrum Hengelhoef
14u-17u30: Warm je aan knisperende vuurkorven, geniet van een dampende glühwein, romige warme chocomelk of een heerlijk kerstbiertje. Kom samen, proef de gezelligheid en laat je betoveren door de kerstsfeer in het hart van de natuur.
gratis / alle leeftijden
inschrijven niet nodig
DEMO ECO-ZOEKHONDEN
Visitor Center De Wissen
14u: Snuffelende neuzen in actie! Beleef van dichtbij hoe Guido en zijn eco-zoekhond zeldzame dieren en planten opsporen. Een demo vol teamwork, speurzin en natuurhelden op vier poten!
gratis / alle leeftijden inschrijven niet nodig
DE BURCHTEN VAN KONINGSSTEEN
Koningsteen, parking Bastion Kessenich
ZONDAG 28/12
14u: Ga mee speuren naar beverburchten in Koningssteen en ontdek hoe deze knagers hun indrukwekkende kastelen bouwen. Spannend, wild én modderig leuk! Gids Jos.
5km / gratis / alle leeftijden inschrijven niet nodig
WINTERSE NIEUWJAARSWANDELING
Bezoekerscentrum Hengelhoef
ZONDAG 4/01
VROEGE VOGELS EN VERRASSENDE
SOORTEN Bergerven
9u30u: Kapel van de Weerstand Brugstraat, Dilsen-Stokkem. Trek eropuit met vogelteller van het eerste uur Jan en ontdek waarom Bergerven een waar watervogelparadijs is.
3-5km / gratis / alle leeftijden inschrijven niet nodig
CURSUS WATERVOGELS
Visitor Center De Wissen
DONDERDAG 8/01 LES 1/5
ZONDAG 11/01
Cursus door Bart Bamps i.s.m. natuurpunt Kinrooi. Futen, duikers, reigers, aalscholvers, rallen en eenden… in deze cursus dompelen we je onder in het leven en de herkenning van deze boeiende watervogels. Bij de excursies gaan we op zoek naar watervogels in eigen streek.
Donderdag 8/01, 15/01 en 22/01: theorielessen
Zondag 18/01 en 25/01: excursies (nog te bepalen)
gratis / alle leeftijden inschrijven via dewissen@limburgs-landschap.be
De plaatsen zijn beperkt!
REIS DOOR DE TIJD
Koningsteen, parking Bastion Kessenich
9u: Over stenen, de koning en zijn winterse gastenOntdek het verhaal van Koningssteen, de wilde Maas en de vogels die hier ‘s winters neerstrijken. Gids Bjorn.
5-7km / gratis / alle leeftijden inschrijven niet nodig
ZONDAG 1/02
ZONDAG 4/01
14u: Begin het jaar in beweging! Wandel mee door het winterbos, geniet onderweg van een gezellige borrel en ontdek verrassende weetjes over de natuur.
3-5km / gratis / alle leeftijden inschrijven via hengelhoef@limburgs-landschap.be
MAANDAG 2/02 LES 1/7
VOGELVOERTJES MAKEN
Bezoekerscentrum Hengelhoef
9u: Samen met Anne-Marie en Cor maak je heerlijke wintervogelvoertjes vol zaden en lekkers. Terwijl je knutselt, leer je waarom bijvoeren zo belangrijk is in de koude maanden
gratis voor leden, €10 voor niet leden / inschrijven via hengelhoef@limburgs-landschap.be
CREATIEF MET VOGELS - WORKSHOP
Visitor Center De Wissen
19u30-21u30: Ontdek de fascinerende wereld van vogels in deze creatieve workshopreeks. Leer met je potlood unieke kenmerken vast te leggen en ontwikkel je kijkvermogen. Door Nicolas Van Overmeeren.
De lessen gaan door op maandag van 2/02 - 9/03
Excursie: 25/04
gratis voor leden, €40 voor niet leden inschrijven via dewissen@limburgs-landschap.be
Marcel Moesen
Denise Dubois
VAN IJS TOT GRIND - DE MAAS VERTELT
Visitor Center De Wissen
14u: Ga mee op pad met natuurgids Francis, hij vertelt je met veel enthousiasme over het ontstaan van natuurgebied Negenoord.
3-5km / gratis / alle leeftijden inschrijven niet nodig
BERGERVEN IN DE IJSTIJD
Natuurgebied Bergerven
14u: Vertrek wadelparking Kapel van de Weerstand. Ontdek hoe de Maas en de Feldbiss-breuk Bergerven vormden. Natuurgids en conservator Jean vertelt hoe steilrand, grindafzettingen en breuklijnen het landschap zijn unieke reliëf gaven. Een boeiende tocht door de (oer)tijd.
5-7km / gratis / alle leeftijden
inschrijven niet nodig
BIJSCHOLING NATUURGIDSEN
i.s.m. Kannet - Visitor Center De Wissen
14u-16u: Gidsen voor mensen met een fysieke of mentale beperking gratis / voor alle natuurgidsen (in spe) inschrijven via dewissen@limburgs-landschap.be
LIKONA CONTACTDAG
Universiteit Hasselt, Campus Diepenbeek
Het Provinciaal Natuurcentrum en de LIKONAwerkgroepen stellen de resultaten van recent natuuronderzoek voor. www.provinciaalnatuurcentrum.be
VOGEL(T)HUISJES MAKEN
i.s.m. Natuurpunt Houthalen
Bezoekerscentrum Hengelhoef
14u: Wat is er leuker dan vrolijke vogels in je tuin? Tijdens deze creatieve workshop bouw je je eigen vogel(t) huisje en geef je de gevederde reizigers een warm welkom na hun lange tocht uit Afrika.
gratis voor leden, €10 voor niet leden / 1 huisje per kind, plaatsen zijn beperkt inschrijven via hengelhoef@limburgs-landschap.be
Over inleveren, vergankelijkheid en verwondering.
Er ging een rilling door de eiken langs het pad: ook de bomen voelden hoe de herfst zijn vochtig-kille mantel over de wereld spreidde. Met zichtbare tegenzin leverden ze hun bladeren in. Voor wie het wilde zien was de natuur volop bezig aan een bonte herschikking van zijn schilderspallet. Dat willen zien, daar mag ik het even over hebben met u. Het is bon ton in de kappersstoel en verplicht nummer in de wachtrij bij de bakker om eenzijdig over de deprimerende kantjes van het najaar te jeremiëren. Nochtans vermag een stevige herfstwandeling in het goddank ruimschoots aanwezige Limburgse groen enige muizenissen en somberheid te verjagen , met de zintuigen op scherp en in het gezelschap van goed volk (of een uitgelaten hond). En daar komt geen apotheker aan te pas. Een van de betere aspecten van de herfst vind ik zijn vermogen om met uitermate vergankelijke en triviale exploten ons gemoed een boost te geven. Wat werkt er opbeurender dan een toom kinderen die joelend door het deken van herfstbladeren stuiven en die vervolgens bevriezen van verwondering voor de paddenstoelen die er gisteren nog niet waren en die er overmorgen niet meer zullen zijn. De gezondheidskuur die moeder natuur ons kostenloos aanbiedt is echter verre van vergankelijk: bijzondere ontmoetingen en niet alledaagse indrukken zijn - zeer onderschatte - bouwsteentjes van menselijk geluk. Die fotogenieke paddenstoel vastgelegd met je mobieltje, het gewauwel van nooit eerder geziene gevederde wintergasten in het kale geboomte, het witte kontje van een vluchtend ree... dat je ze nog lang en vaak voor je geestesoog zal halen bewijst hun therapeutische, duurzame waarde. Het recept voor dat geluk zonder prijskaartje heet “verwondering”. Moest je het even kwijt zijn, ga dan bij kinderen te rade en leer weer naar waarde te schatten dat een mens nooit te oud is om een beetje kind te zijn.
Een weldoende herfst gewenst.
- Jos De la Haye -
Gebruik de # limburgslandschapvzw op instagram en facebook, en wie weet verschijnt je foto in ons volgende magazine!
WORD LID, BESCHERM DE NATUUR, EN BELEEF ZE VAN DICHTBIJ !
Lid worden kan via overschrijving van €20 (Nederland €25) op BE28 4564 0220 0120 met vermelding ‘lidgeld’, of eenvoudig via www.limburgs-landschap.be
LEDEN VERWELKOMEN WE GRAAG MET:
het driemaandelijkse Limburgs Landschap Magazine
een welkomstpakket met wandelbox in biokatoen tas
Waar wacht je nog op?
Help mee de natuur te beschermen of nodig iemand uit om samen lid te worden.
WIL JIJ GRAAG DE LIMBURGSE NATUUR STEUNEN?
Geef dan een lidmaatschap van Limburgs Landschap cadeau of doe een gift !
DANKJEWEL!
Ernesto Zvar