Limburgs Landschap Magazine | zomer 2024

Limburgs Landschap vzw, Dekenstraat 39/B3, 3550 Heusden-Zolder

DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT l JAARGANG 53 l 2024 N° 2 l ZOMER

Afgiftekantoor: 3500 Hasselt Masspost l P 509282

Landschap Limburgs

12

KLIK

zomerbeelden

6 23 4 20 FOCUS GESPOT de rode wouw

Limburgs Landschap in cijfers

GEZIEN

Ontwikkeling van natuur op afvalstorten

13

OP ONTDEKKING

Warmbeekvallei, Hamont-Achel

COLUMN

Vlinders

ZO DRAAG JIJ ALVAST EEN STUKJE

BIJ AAN EEN BETER MILIEU!

Wens jij het Limburgs Landschap Magazine voortaan op je scherm te lezen?

Stuur een mail met titel: ‘Stuur mij het digitale Magazine’ vermeld ook je naam, adres en lidnummer (zie etiket magazine) Wij zorgen ervoor!

17 NATUURTALENT

maak zelf een zaadbom

18 IN DE BRES

Ignace Schops

WERKTEN MEE

Bernadet Wehenkel, Thomas Eerdekens, Nicolas Van Overmeeren, Dirk Ottenburghs, Ward Hamaekers, Kristien Hustinx, Veerle Cielen, Gert Verschueren, Sophie Dommershausen, Marc Stevens, David Beyen, Frans Verstraeten, Ward De Witte

COVER foto door Ruben Hoes

EINDREDACTIE

Patricia Willems

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER M. Stevens, Oude Baan 44A, Dilsen-Stokkem

DRUK / LAY-OUT

KH Drukwerken / Afternine Gedrukt op 100% gerecycleerd papier

Denise Dubois

Stef Jossaert

OP EEN DODE PLANEET ZIJN OOK GEEN BOEREN

De natuurverenigingen gingen de afgelopen maanden door een heikel parcours.

Het landbouwprotest kwam niet uit de lucht vallen. Europees, federaal en regionaal ging men snel overstag. Eerder gemaakte afspraken werden aangepast of afgevoerd. Zelfs de Green Deal* heeft het moeilijk. Geen fraai voorbeeld van democratische besluitvorming.

De woorden van Maïka de Keyzer bieden echter hoop: ‘Een duurzaam, eerlijk en sociaal rechtvaardig landbouwbeleid is geen fata morgana. Maatschappelijke structuren en economische modellen zijn menselijke constructies die niet in steen zijn gehouwen. Ten alle tijden kan de tekentafel opnieuw worden bovengehaald om een nieuw beleid vorm te geven. Een systeem dat tot ecologische - en economische kwetsbaarheid leidt, moet worden hervormd. Op een dode planeet zijn ook geen boeren meer.’

Aan de slag zou ik zeggen!

Marc Stevens Voorzitter

* De Green Deal is een pakket beleidsinitiatieven dat de EU moet helpen met de groene transitie, met als einddoel klimaatneutraliteit in 2050.

Limburgs Landschap vzw Domherenhuis, Dekenstraat 39 bus 3 3550 Heusden-Zolder T 011 53 02 50 info@limburgs-landschap.be www.limburgs-landschap.be

Open op werkdagen 9u - 12u en 13u - 16u Bezoek kan enkel op afspraak

Bezoekerscentrum Hengelhoef

Vanaf 1 mei tot 31 oktober

Open: wo, do, vr, zaterdag en zondag vanaf 13u30 tot 17u30

In juli en augustus, ook open op dinsdag van 13u30 tot 17u30 Hengelhoefdreef 6, Houthalen-Helchteren hengelhoef@limburgs-landschap.be

Visitor Center De Wissen

Tussen 1 november en 31 maart open van ma tot vrij 13u – 16u (geloten op feestdagen)

Vanaf 1 april tot 31 oktober dagelijks (incl.feestdagen) open van 9u tot 12u en 13u tot 16u Negenoordlaan 2, Dilsen-Stokkem dewissen@limburgs-landschap.be

KL I K

WIST JE DAT...

Deze vlinder erg zeldzaam in Vlaanderen is?

Hij behoort tot de familie van de pijlstaarten.

Je hem kan zien aan de Maas!

“ KLEIN AVONDROOD “

- Gewone oeverlibel of de Orthetrum cancellatum door Denise Dubois -

- De boomkikker laat van zich horen door Ronny Meekers -

- Vliegenorchis die voorkomt in de Voerstreek door Benny Odeur -

foto door Benny Odeur

Beste natuurbescherm(st)er, bedankt voor jouw steun!

We zijn al sinds 1971 – exclusief in Limburg – gedreven door natuur. De warmste provincie wordt dan ook niet zomaar de groene long van Vlaanderen genoemd. Hand in hand met onze vrijwilligers en onze trouwe leden beheren en beschermen we onze natuur. Als groene ambassade streven we naar meer - en betere natuur voor de toekomst. In 2023 konden we - dankzij jouw steun - heel wat presteren…

NATUURPROJECTEN

2.761 ha

IN BEHEER IN LIMBURG

Dat zijn 5.522 voetbalvelden!

39 ha

AANGEKOCHT IN 2023

7

PROJECTEN UITGEVOERD

waaronder de renovatie van de Sint-Janskapel (Heusden-Zolder), Fine-tuning in Negenoord-Kerkeweerd (Dilsen-Stokkem), Boomplantactie in het Luciebos en de Zwarte Berg (Houthalen, Genk)

4.925 BOMEN GEPLANT

37 VRIJWILLIGE CONSERVATORS

31 PROFESSIONELE MEDEWERKERS

NATUURBEHEER

MET GROTE GRAZERS

115 GALLOWAYRUNDEREN

107 KONIKPAARDEN

152 SCHAPEN 1 zwart schaap

57 LAMMETJES

4 SCHOTSE HOOGLANDERS

... Vlaanderen gemiddeld 5 ha verhardt per dag?

Dat zijn 10 voetbalvelden per dag!

INSECTEN waaronder bruine korenbout, glassnijder, vroege glazenmaker en boomkrekel

9

PROJECTEN GOEDGEKEURD

waaronder het Interreg project ‘Otter’, waarbij we internationaal zullen samenwerken om ideale leefgebieden te creëren voor otterpopulaties

40

BEHEEROVEREENKOMSTEN met landbouwers

84x IN DE MEDIA

5

VELDWACHTERS

1 aanstelling lopende, 7 in opleiding

4

SPADES GEBROKEN

3.584 VOLGERS op Facebook

300

VRIJWILLIGERS

1

NATUURPETER regisseur Stijn Coninx

1.689

GEZINNEN die onze vzw steunen

68

ACTIVITEITEN

WAARNEMINGEN IN ONZE GEBIEDEN

PLANTEN

waaronder spits fonteinkruid, moerasvaren, draadzegge, gele zegge, moeraswespenorchis, ongelijkbladig fonteinkruid en paddenrus

AMFIBIEËN

waaronder knoflooken rugstreeppad

VOGELS

waaronder middelste bonte specht, matkop, nachtegaal (niet Dana Winner) en Cetti’s zanger

38x

LIMBURGSE VLAAIEN GEGETEN

112.825

BEZOEKERS in onze bezoekerscentra De Wissen, Hengelhoef en Lieteberg

ONZE VZW

NATUURWERKSTRAF

Alternatief Gerechtelijke Maatregel

55

NATUURWERKSTRAFFEN BEGELEID goed voor 3.300 werkuren

4 BLAUWE DUIMEN

Tekst: Franka Keyers, Dirk Ottenburghs, Kristel Vautmans, Frank Schroyen, Patricia Willems, Veerle Cielen, David Beyen

NATUURFLASH

beheer

PROJECT AFGEROND! (WELLEN)

In de Grote Beemd (Herkvallei) werkten we het inrichtingsproject af. Het doel was om wandelaars beter te verwelkomen en te begeleiden door het gebied. Nu kunnen ze hier en daar op onze zitbanken rusten én genieten! De plaatselijke vrijwilligers van ’t Bokje bouwden een prachtige toegangspoort met eikenhoutresten van de storm in 2016. In de natuur gaat niets verloren. De realisatie van de hondenlosloopzone, samen met de gemeente Wellen, zorgt voor de kers op de taart. Bedankt voor de complimenten!

Tekst: Dirk Ottenburghs

DE OOIEVAAR IS LANGS

GEWEEST… (DILSEN-STOKKEM)

In 2023 organiseerden we een crowdfunding voor een ooievaarspaal in ons natuurgebied Negenoord-Kerkeweerd. Eind april 2024 was een koppel ooievaars er aan het broeden! We zetten bijzondere veldwachters in om het koppel te beschermen tegen loslopende honden

en drones. Want in het begin zijn ooievaars erg gevoelig voor verstoring. Ze zouden zo maar weer kunnen vertrekken. Maar terwijl je dit leest, zijn de eieren waarschijnlijk al uitgekomen. Dit duo komt zo in het rijtje van hun nestelende soortgenoten in de buurt: natuurgebied Tösch Langeren (Maaseik), Stramprooierbroek (Kinrooi) en het Vijverbroek (Kinrooi). Wat een succesverhaal!

Tekst: Dirk Ottenburghs

projecten

OTTER OVER DE GRENS

Wij gaven in mei het startschot aan een nieuw Europees project, ‘Interreg: otter over de grens’. Binnen dit project staat de Europese otter als beschermde soort centraal. Met verschillende partners over heel Vlaanderen en Nederland maken we ons sterk om de otterpopulaties van Nederland, Vlaanderen en Duitsland te verbinden. Net zoals andere grote

zoogdieren, maakt de otter langzaamaan een terugkeer in de lage landen. Recente inspanningen in Nederland leidde al tot succesvolle populaties. Maar ook bij ons zal de otter binnenkort te vinden zijn! Er werden zelfs al sporen gevonden in ons natuurgebied Stamprooierbroek.

Het project richt zich op 3 aspecten: verbeteren van verbindingen, herstel van natte natuur én gezonde vispopulaties. Wij zullen vooral focussen op het herstel van natte natuur in onze gebieden. Welkom, otter!

Tekst: Ward Hamaekers

NIEUWE SCHAPENSTAL (HOUTHALEN)

De goedkeuring voor het bouwen van een nieuwe stal op onze site in Hengelhoef is binnen! Al sinds 2019 zijn we met de aanvraag en plannen bezig. Maar eindelijk is het zover. Offertes worden opgevraagd, en onze architect doet nog de nodige aanpassingen. We laten onze ooien dit najaar niet dekken, want het is niet zo handig om tijdens bouwwerken lammetjes te verzorgen. In 2026 zou de stal terug ‘lammetjes klaar’ zijn.

Tekst: Marc Stevens

Justine Vanoppen

NIEUWE NATUUR

(ZUTENDAAL EN BOCHOLT)

Er zijn in 2024 inmiddels 5 ha 24a 68ca aan gronden aangekocht. Voor 23 ha zijn er verkoopbeloftes opgemaakt.

We kochten elf percelen in Zutendaal. Het gaat om gronden in de valleien van de Zutendaalbeek (reservaat Hesselsberg) en de valleien van de Bezoensbeek en Roelerbeek (reservaat Keha). Verder enkele bossen (reservaat Bornebos). Onze reservaten krijgen in Zutendaal op die manier een geweldige boost! Graag willen we deze valleien terug geven aan de natuur. Nu komen er nog veel (verlaten) weekendverblijven voor, die we geleidelijk willen opruimen. Met dank aan de gemeente Zutendaal en het Nationaal Park Hoge Kempen.

ONTDEK ONZE NATUUR SAMEN MET JOUW VERENIGING!

Zin om als groep een natuurgebied te ontdekken onder begeleiding van een ervaren natuurgids of conservator? Goed nieuws!

Wij hebben heel wat in de aanbieding… Reserveer nu je tocht!

VIVA LA FLORA

Welke bomen, planten en kruiden kan je waar vinden?

Hoe zien ze eruit? Wat zijn hun meest interessante eigenschappen?

Periode: lente en zomer. Mogelijk in al onze natuurgebieden!

PADDENSTOELENEXPEDITIE

De (onder)wereld van de paddenstoelen is groot en fascinerend. Een paddenstoelenexpert laat je op een leuke en boeiende manier zoveel mogelijk ontdekken.

Periode: herfst, natuurgebied Hengelhoef.

SEIZOENS-SAFARI

Lente, zomer, herfst of winter? Wat je lievelingsseizoen ook is, er valt altijd iets te vertellen over de natuur op dat moment.

JOUW THEMA-WANDELING

Tekst: Frans Verstraeten

Een ander opvallend gegeven is de schenking van grond in Bocholt. Het gaat over drie percelen gelegen in het reservaat Veldhoven. Het zijn veldbosjes in de vallei van de Veldhoverbeek, die interessant zijn voor de nachtegaal en de wielewaal. a

Periode: heel het jaar. Mogelijk in al onze natuurgebieden!

Wil je echt iets helemaal op jouw maat? Met een natuurthema naar keuze? Over vogels, keien of misschien vliegende herten? We doen ons best om een activiteit volgens jouw wens in elkaar te steken.

Periode en natuurgebied: afhankelijk van de aanvraag.

Reserveer minstens 1 maand op voorhand. Min. 15 - max. 25 personen

Kostprijs: €50 (een wandeling van 2u met stopplaatsen en uitleg van de gids)

RESERVATIE & INFO info@limburgs-landschap.be

KIES VOOR NATUUR IN 2024

We zitten in een verkiezingsjaar. De moeder van alle verkiezingen, blijkbaar. Van Europees niveau tot op gemeentelijk vlak worden de kaarten geschud. Hoort dit artikel dan thuis in het magazine van een natuurvereniging?

Ik denk het wel!

HET KAN VERKEREN

Natuur en milieu staat naar mijn gevoel te laag – misschien zelfs niet meer – op de agenda van onze politieke beslissers. ‘Het kan verkeren’ om het met een uitspraak van een historische denker te zeggen. Nog maar een aantal jaar geleden was natuur superbelangrijk en de enige manier om ons bezig te houden toen we niet veel of niet ver naar buiten mochten. Daarnaast werd ook heel duidelijk dat onze omgeving - en met uitbreiding de natuur - een heilzaam effect heeft op onze gezondheid en ons leven. De wetenschap bevestigt dit in ontelbare rapporten. Toch blijkt dat de natuur is weggedeemsterd onder een lawine van andere topics die belangrijker lijken. Het geheugen van veel politici is momenteel heel kort. Tot de dag dat de verkiezingen eraan komen. Een weerkerend verschijnsel met soms grote gevolgen.

GEEF JOUW STEM

Daarom is het heel belangrijk om met jouw stem een signaal te geven. Jawel, wij roepen als natuurvereniging op om dat zeker te doen! Om jou de nodige input te geven, doen we beroep op onze vrienden van Natuurpunt. Zij staken veel tijd en energie in het analyseren, bevragen en communiceren van het politieke plaatje rond natuur en milieu. Met hun toestemming bieden wij dat werk graag aan zodat ook jij een eigen - en vooral goed onderbouwde keuze kan maken in het stemhokje.

De natuur heeft geen politieke kleur, maar ze verdient wel jouw stem. Dit kieskompas werd zelf ingevuld door de Vlaamse politieke partijen, op vraag van Natuurpunt.

Tekst: Dirk Ottenburghs

Kieskompas: Natuurpunt www.natuurpunt.be/ikkiesnatuur/kieskompas

RUIMTELIJKE

CD&V GROEN N-VA OPEN VLD PVDA

NATUUR

Tegen 2030 is natuur beschermd op 30% van het Vlaamse grondgebied en op 10% strikt beschermd.

België bakent een marien reservaat af van 10% van het Belgische deel van de Noordzee tegen 2030.

Vlaanderen realiseert het herstel van 30.000 hectare natte natuur tegen 2030.

Vlaanderen schrapt jaarlijks 2000 hectare slecht gelegen bouwgrond.

LANDBOUW

Agro-ecologie wordt het businessmodel van het toekomstig landbouwbeleid.

In de regeerakkoorden komt een becijferde implementatieroute voor -55% reductie broeikasgasuitstoot tegen 2030.

HELEMAAL AKKOORD

EERDER AKKOORD

NEUTRAAL

EERDER NIET AKKOORD

HELEMAAL NIET AKKOORD

VLAAMS BELANG

VLINDERS

Als kind ging ik in de moestuin van mijn oma op zoek naar allerlei leven. Elk jaar stond er één missie bovenaanmijn lijst: de zoektocht naar de majestueuze groenzwarte rups met oranje stipjes, de rups van de koninginnenpage. Deze was altijd te vinden op het weelderige loof van wortels. De vorstelijke rups belande samen met het wortelloof in een grote glazen pot, met als deksel een kleinmazig tennisracketje zodat ze niet kon ontsnappen. Elke dag inspecteerde ik trouw of ze al aan het verpoppen was. Op de dag dat er een mooie vlinder tevoorschijn kwam, liet ik deze weer vrij in de tuin. Een ceremonie van vrijheid en bewondering. De verwondering van de natuur zelf meemaken, daar kan niets dat je op een scherm kan zien tegenop!

Voordat deze fragiele wezens hun vleugels kunnen uitslaan, moeten ze eerst een hele metamorfose doorstaan: van ei tot rups, vervolgens pop en uiteindelijk vlinder. Als ze al die beproevingen overleven tenminste. Tussen 95% en 99% van de individuen sterven voordat ze de kans krijgen om te paren of eieren af te zetten. Weersomstandigheden spelen hier een grote rol in, maar ook vervuiling is een belangrijke factor. Ze staan ook op het menu van vele dieren zoals de merel die op je gazon rondhuppelt met in zijn bek een hele picknick aan rupsen, vliegjes en regenwormen. Rupsen zijn voor vogels een ideale take away om hun kroost mee groot te brengen.

Om de overlevingskans te vergroten, hebben vlinders in de loop der jaren zich gespecialiseerd in allerlei verdedigingstechnieken. De heivlinder is bijvoorbeeld goed gecamoufleerd om niet op te vallen en de dagpauwoog heeft oogvlekken om prooidieren mee af te schrikken.

Wil je je tuin transformeren in een kleurrijk vlinderparadijs? Doe dan dat strakke gazon weg en investeer in planten die bloemen dragen.

Met hun opgerolde tong halen vlinders nectar uit je bloemen. Rottend fruit hebben ze ook graag. Rupsen zijn vaak kieskeurig waardoor de vlinder goed moet uitkijken dat ze de juiste plant kiest om haar eitjes op af te zetten. De brandnetel is bijvoorbeeld een geliefde plant voor de atalanta en het landkaartje.

De afgelopen jaren had ik onder andere een draak, dromedaris, hyena, grote beer en witte tijger in mijn tuin. Nee, ik ben jullie niets aan het wijsmaken. Als je denkt dat je alleen overdag prachtige vlinders kan zien, dan heb je het mis. ‘s Nachts leven er meer dan 2000 soorten nachtvlinders, met bijzondere namen. Sommige zijn heel onopvallend, maar er zitten ook prachtexemplaren tussen. Het is dus zeker de moeite waard om in het donker op safari te gaan in eigen tuin. Hang een wit laken op in de buurt van een lichtbron en je zal verbaasd zijn wat daar allemaal op af komt. Soms zoveel dat je er mottig van wordt.

Tekst: Kristien Hustinx

Foto: Benny Odeur – Koninginnepage

WARMBEEKVALLEI HAMONT-ACHEL

een vallei van groene rust

WARMBEEKVALLEI HAMONT-ACHEL

Start wandeling

Parking ‘t Mulke

Molendijk 50, 3930 Hamont-Achel

Route Groen (3,2 km)

Wij bewandelden de route tegenwijzerzin.

Blauw (4,4 km)

Oranje (5,7 km)

Rod (13,9 km)

TIP

Let op voor steekvliegjes en bedek je huid.

De Warmbeek ontspringt in Peer, steekt de landsgrens over en mondt als Tongelreep uit in de Dommel in Eindhoven. Haar beekvallei omvat enkele natuurgebieden van Limburgs Landschap vzw. Vandaag ontdekken wij een stukje Warmbeekvallei in Achel.

Het is zo’n dag waarop alle verkoeling welkom is, zoals dat hoeve-ijsje bij de start van onze wandeling. Nog geen 100 meter verder, stroomt de Warmbeek over de vistrap heen en langs de voormalige watermolen. Fladderende beekjuffers schitteren boven het wateroppervlak. We wandelen verder over de brede dreef. Een jongeman op een tractor keert het hooi terwijl wij de Tomperweg inslaan. Het lijkt wel of we een koele, groene tunnel binnenstappen. De zoete geur van het koninginnenkruid naast het pad lokt vandaag vlinders én wandelaars.

Opnieuw gaan we via een brugje over de Warmbeek. Op het heldere, kabbelende water dansen zonnestralen.

Terwijl schaatsenrijders stroomopwaarts schaatsen, vangt een felgroene libel gezwind mugjes weg. Verderop links een beemd, vóór ons een majestueuze eik. Aan knooppunt 174 gaan we naar rechts. Vlakbij liggen de restanten van De Waag, een 19e-eeuwse hoeve. In de geologische tuin ertegenover maken we een tijdreis. Fietsers snellen voorbij aan deze plek, met weinig oog voor dit stukje natuur aan het water. Voor de zilvergrijze visjes, de gele bloempjes van het nagelkruid en de boom die zomaar zou kunnen wegwandelen.

We slaan links af en volgen het kronkelende pad in het spoor van de beek. Aan knooppunt 183 opent de wereld zich. Links het water, rechts een akker met frisgroen loof van asperges. Na de bocht komt het eindpunt in zicht en voelen we de temperatuur opnieuw stijgen. Hoog boven onze hoofden weerklinkt de schrille schreeuw van een buizerd terwijl aan onze voeten een bruin kikkertje wegvlucht naar de bosrand. Wandelen in deze vallei, ten midden van groen en rust, het water altijd nabij, dat doet herbronnen.

Tekst: Bernadet Wehenkel / Foto’s: Stefaan Jossart

en levendig water

BUITEN KAN JE VAN ALLES BELEVEN, DAT WIST JE NATUURLIJK AL !

DIT HEB JE NODIG

VOOR 10 ZAADBOMMEN

4 eetlepels natuurklei

5 eetlepels compost (of potgrond)

Een kom

Een lepel

Een beetje water

Een lege eierdoos

MAAK ZELF EEN ZAADBOM!

AAN DE SLAG

1. Roer alle droge ingrediënten door elkaar in de kom.

Voeg langzaam een paar druppels water toe, maar maak het niet te nat. Blijf roeren tot alles aan elkaar blijft hangen.

Bloemenzaadjes (2 theelepels)

2. Draai balletjes van ongeveer 3 cm

Bewaar ze eventueel in de eierdoosje (maximum 5 dagen)

TIP!

3. Gooi de zaadbommen op een zonnigplekje, op aarde of op het gras.

Geef de bommen al een beetje water.

Geniet binnenkort van jouw prachtige bloemetjes!

Kies voor inheemse soorten die in jouw buurt thuishoren. Bijvoorbeeld: duizendblad, klaver, dovenetel, peen en grasklokje.

4X IN DE BRES

Teksten door Bernadet Wehenkel

IGNACE SCHOPS JO VANDUEREN

DE NATUUR IN LIMBURG IS GROOT EN PRACHTIG

Ik wandel graag in de vrije natuur, dat brengt me tot rust. Soms heb ik het geluk om een zeldzame bloem, een roofvogel of een reetje te spotten, dat maakt m’n dag goed!

Ik heb zo mijn favoriete plekjes, daar zie je de planten en dieren evolueren doorheen de seizoenen. Als we vroeger gingen picknicken in ‘het Spiegelke van de hemel’ was het feest. De spelletjes die je daar kon spelen in de uitgestrekte bossen, staan in m’n geheugen gegrift. Verder haal ik veel voldoening uit de filmpjes van o.m. Pim Niesten (Onze Natuur) en Frank Resseler (De kijkhut). Hoe zij de natuur op z’n mooist kunnen voorstellen, is bewonderenswaardig. Het aanbod van natuur in Limburg is groot en prachtig. De bossen van Hengelhoef en Ten Haagdoornheide behoren tot mijn favoriete wandelplekken. Ik ben al meer dan dertig jaar natuurgids. Als gepensioneerde, wil ik iets extra doen dan het jaarlijkse lidgeld te betalen aan natuurverenigingen. Zo stelde ik me kandidaat als vrijwillige bijzondere veldwachter bij Limburgs Landschap vzw.

Maak goed gebruik van onze natuur, maar met eerbied en respect. Ik hoop dat de komende generaties ook nog evenveel kunnen genieten als wij nu. Maar dat hangt voor een stuk van ons zelf af…

WIE

Jo Vandueren Vrijwilliger

100% LIMBURGS LANDSCHAP

Ik wil meer doen voor natuur. Daarom stelde ik me kandidaat als bijzondere veldwachter bij Limburgs Landschap vzw

NATUUR REDDEN, IS ONSZELF REDDEN

Zonder natuur kunnen we niet (over)leven. Natuur zit niet alleen in een natuurreservaat of een nationaal park, het begint bij je eigen bloempot. Maar natuur gaat ook over zuiver water, frisse lucht, gezonde voeding en gezondheid op zich.

‘Natuur’ is voor mij een oplaadpunt om energie te krijgen. ‘Even natuurtanken’ is zeker op mij van toepassing, maar het meest gelukkig word ik van (boom)kikkers en amfibieën in het algemeen. Ik nam mijn professionele start in de Vallei van de Zwarte Beek (Koersel), en daar heb ik nog altijd een speciale band mee. Ik ontdekte er hoe belangrijk verbinding is en hoeveel we kunnen bereiken als alle natuur- en beleidsorganisaties samenwerken. In mijn huidige carrière besef ik dat natuur geen grenzen heeft; in heel de wereld zijn er mensen die er passioneel mee bezig zijn om de natuur te beschermen en verbeteren. Ik heb het geluk om dat met mijn eigen ogen te zien.

Het is zomer nu. Het ideaal moment om natuurgeluiden op naam te brengen! Wat hoor ik? Welk dier zou het kunnen zijn? We kijken vaak alleen met onze ogen, maar met onze oren kunnen we nog zoveel extra soorten waarnemen. Door soorten te leren kennen, maak je verbinding, en dat is altijd een meerwaarde. Want de natuur redden, is ook onszelf redden.

WIE

Ignace Schops Natuurbeschermer en wereldautoriteit in duurzaam en economisch rendabel natuurbeheer - Directeur RLKM

100% LIMBURGS LANDSCHAP

Een pluim voor iedereen die zich engageert voor de Limburgse natuur!

ALS JE ONS AAN HET WERK ZIET, DAN MAG JE ZEKER ZWAAIEN!

We werken hard, maar we lachen ook veel. Onze interesse in natuur is groot, en het buitenwerk is ons op het lijf geschreven. Meestal fietsen we samen naar het werk. Een ideale opwarming!

Daan (ploegbaas) checkt de planning en dan maken we ons materiaal klaar om te vertrekken.

In de winter zijn we vooral bezig met hakhoutbeheer. We zagen dan een gedeelte van houtkanten, dat later dan kan uitspringen. Zo krijgen we een gevarieerde houtkant, met zowel hoge  - als lage bomen, dat goed is voor de biodiversiteit. Vanaf april start broedseizoen, dan mogen we de rust van de broedende vogels niet verstoren. We controleren dan rasters van grazers, verwijderen oude –of plaatsen nieuwe rasters.

Heb je al ooit uitgerust op een bank tijdens een wandeling met de tekst: ‘Limburgs Landschap, bij ons zit u goed’?

Dan heb je genoten van ons vakwerk! Wij maken die namelijk volledig zelf, ideaal om te doen tijdens het broedseizoen.

Vanaf 15 juli ligt onze focus vooral op graslandbeheer. Dit komt neer op het maaien van verschillende percelen en de wandelpaden. Dit doen wij zowel met de bosmaaier, en met een maaibalk (éénassige trekker). Om de graslanden te verarmen, is het belangrijk dat we het gras afvoeren. In onze natte gebieden, doen we dat met de hand. Soms krijgen we melding van omgewaaide bomen of grazers die uitbreken… Dan is het alle hens aan dek!

WIE

Ploeg Noord

Limburgs Landschap vzw

Daan, Pieter en Yves

100% LIMBURGS LANDSCHAP

Wij werken goed samen voor betere natuur in het Noorden/Noordoosten van de provincie

Al onze leden zijn goud waard. Daarom zetten we hier telkens een lid in de bloemetjes.

Annie werd in 2014 lid, dankzij onze medewerkster Nicole. Ze volgden toen samen computerles in Zolder en van het een kwam het ander. Het leek haar interessant om op die manier de natuur te steunen.

Natuur brengt haar vooral rust, en ze geniet volop van wandelen en vogels spotten. Een ijsvogel die langs vliegt, of kraanvogels zien; het voelt bijna als een magische ervaring! In haar tuin hangen zo’n tien vogelkastjes die in het broedseizoen allemaal druk bezet zijn. Ze vindt het heerlijk als ze de jonge vogels dan ziet uitvliegen…

Eigenlijk houdt ze van alle diersoorten en ze trekt er graag op uit met de hond. Helaas vindt ze niet altijd de tijd. Ze helpt graag andere mensen en zorgt op dit moment onder andere voor haar tante. Samen gaan ze soms een stukje wandelen met de rolstoel.

Volgens Annie moeten we ons blijven inzetten voor onze kostbare natuur. Jammer genoeg gaat niet iedereen er even respectvol mee om. Tijdens haar tochten ruimt ze regelmatig zwerfvuil op. Toch is ze gelukkig dat in Limburg nog zoveel mooie natuur is.

We hopen dat Annie nog lang zo’n enthousiast lid mag blijven, en dat hoopt ze zelf ook.

WIE

Annie Riebus Gouden lid sinds 2014!

100% LIMBURGS LANDSCHAP

We moeten ons blijven inzetten voor onze kostbare natuur.

NATUUR OP VOORMALIGE AFVALSTORTEN

(HOUTHALEN-HELCHTEREN)

Effectieve natuurverbindingen creëren tussen de verschillende leefgebieden van Limburgs prioritaire soorten en soortgroepen is essentieel in het behoud van deze populaties en soorten. Om effectieve verbinding te maken, werden de verschillende soorten in ecoprofielen of soortengroepen onderverdeeld (Van Uytvanck & Goethals, 2014). Ook soorten die prioritair zijn voor het Limburgse natuurbehoud zitten in deze ecoprofielen (Maes et al., 2021). Momenteel loopt er op de oude stortplaatsen van NV Remo Milieubeheer een biodiversiteitsproject dat financieel gesteund wordt door de provincie Limburg in partnerschap met Limburgs Landschap vzw, De Winning vzw, Remo Milieubeheer en PXL BIOResearch.

Paapje en tapuit op de oude stortplaatsen (foto Timon Smeets)

NATUURONTWIKKELING OP OUDE STORTPLAATSEN

In overeenstemming met de natuurdoelstellingen die voor het betreffende gebied door de Vlaamse overheid werden vastgelegd, ontwikkelt NV Remo Milieubeheer natuur als bestemming voor de oude stortplaatsen. Conform de afgesproken gebiedsvisie wordt er leefgebied gecreëerd en in stand gehouden voor grond broedende vogelsoorten zoals nachtzwaluw, boomleeuwerik, boompieper en grauwe klauwier. Naast deze voor Limburg prioritaire soorten, ligt de focus ook op andere bedreigde grondbroeders zoals geelgors, roodborsttapuit en veldleeuwerik.

Ook rugstreeppad en heivlinder vinden hier hun habitat en profiteren mee van de maatregelen. Het leefgebied voor deze doelsoorten dat hier ontwikkeld en in stand gehouden wordt, bestaat uit een open tot halfopen mozaïeklandschap waarbij droge heide, schrale grazige vegetaties, ruigte en bos elkaar afwisselen. Remo Milieubeheer ontwikkelde in de loop van de voorbije twintig jaar de oude stortplaatsen tot een succesvolle habitat. Door de begrazing met Konikpaarden ontstaan er duurzame heide en grazige vegetaties in mozaïek met ruigte, struweel en bos. PXL-BIO Research volgt de natuurontwikkeling regelmatig op en stuurt bij waar nodig.

BEGRAZING ALS STURENDE FACTOR

Limburgs Landschap vzw zorgt door middel van begrazing met Konikpaarden dat een mozaïeklandschap gerealiseerd wordt, al zijn bijkomende beheermaatregelen zoals het verwijderen van boomopslag in de droge heide noodzakelijk. De uitvoering van deze maatregelen wordt door PXL BIO-Research georganiseerd in opdracht van Remo Milieubeheer en uitgevoerd door De Winning. De wildere en robuuste Konikpaarden kunnen een heel jaar lang buiten blijven, hebben relatief weinig verzorging nodig en eten de jonge boomscheuten op. Zonder begrazing zou het volledige terrein snel verbossen en verliezen we de mozaïek van droge heide, schrale grazige vegetaties, ruigte en bos.

Het project wordt ondersteund door een biodiversiteitsproject in het kader van natuurverbindingen gefinancierd door de provincie Limburg

Tekst: Ward De Witte - Onderzoekersmedewerker en field manager PXL BIO-Research PXL-Green & Tech

Boompieper op de oude stortplaatsen (foto Timon Smeets)

Geelgors op de oude stortplaatsen (foto Timon Smeets)

CONSERVATORDAG

Limburgs Landschap vzw zal vanaf nu regelmatig een conservatordag organiseren.

Zo ontdekken de conservators de verschillende gebieden, maar leren ze ook andere conservators en hun werking kennen.

ZIN OM ZELF CONSERVATOR TE WORDEN?

Neem dan contact op met rene.bemelmans@limburgs-landschap.be

VRIJWILLIGERS

VERSLAG 1 STE CONSERVATOR-CONTACTDAG MAASEIK

‘Als ik me voorstel en vertel dat ik zowel gids als conservator ben, vraagt men vaak wat dit juist inhoudt…

Elke conservator kan dat zelf invullen en is sterk afhankelijk hoeveel tijd hij/ zij hieraan besteedt. ‘Toezicht houden’ in de meest brede zin is de kerntaak, maar altijd in overleg met: de regio-

beheerder, de aankoper, de bijzondere veldwachter en onze houtvester. Persoonlijk vind ik het ook heel belangrijk om een goede verstandhouding op te bouwen met het lokaal bestuur, de omwonenden en de wandelaars/ natuurvrienden. Omdat conservators vaak ‘op een eilandje’ leven, heeft onze vrijwilligerscoördinAtor René besloten om - op een informele manier - de verschillende actoren samen te brengen. Ons natuurgebied, Tösch-Langeren, mocht als decor dienen voor deze 1ste contactdag.

Na een korte voorstellingsronde gingen we op pad. Zowel het geologischeen historische aspect kwam aan bod. We gingen dieper in op bepaalde natuurtypes en de geplande inrichtingswerken die in het natuurbeheerplan staan. Zo blijkt dat ieder natuurgebied zijn eigenheid heeft en vraagt om een specifiek beheer. Tijdens de broodjesmaaltijd wisselden we ideeën uit, en bouwden we ‘bruggetjes’ tussen die verschillende eilandjes. Ondertussen kunnen we in Tösch-Langeren rekenen op een stevige kerngroep van zeven personen. Elke woensdag doen we aan natuurbeheer; sommigen volgden de kettingzaag opleiding, zodat we zelf aan hakhoutbeheer kunnen doen.’ Aldus Francis Telen; conservator van Tösch-Langeren.

Tekst: Francis Telen

RODE INVASIE

Geen paniek! De Russen staan niet aan de grens…

Ik heb het over een geweldige roofvogel die aan een stevige opmars bezig is. Zo is ‘ons’ paartje van Tösch-Langeren (Maaseik) al terug op post.

Momenteel denkelijk al broedend op een aantal eieren.

We wachten af, want we willen ze zeker niet storen.

Vorig jaar was er al een geslaagd broedsel!

Rode wouwen doen het goed. Ze breiden hun leefgebied jaarlijks uit. Ik word heel gelukkig als ik een rode wouw zie!

Zijn sierlijke vlucht en prachtige kleuren zijn een waar genot.

Laat de rest van de armada maar komen!

DIE DEUTSCHE SPRACHE

Al jaren vliegt er een mooie populatie rond in Duitsland. Dit leverde dan ook nesten op. Momenteel wordt hun aantal daar geschat broedparen. Toch stevig. Dat ze eerst voor het Duitstalige is dan ook grappig. Maar al gauw gingen de jonge vogels plaatsen om te broeden. De Voerstreek en het onderste Zuid-Limburg werd veroverd. Het glooiende landschap en een troef. Vanaf dan druppelden ze onze provincie binnen. mislukte – poging in de buurt van Tongeren en dan natuurlijk Langeren. Daarnaast waren er nog verschillende meldingen van De veroveringstocht is ingezet.

VERZAMELAARS

Deze sierlijke jagers zijn geen goede bouwers. Hun nest is een wat slordige hoop takken hoog in een boom. Maar als decorateurs hebben ze wel een goede naam. Jaren hebben wij meegeholpen met het ringen van de vele nesten in de Oostkantons. Onze klimmers namen vaak foto’s van de nesten om hun tijd te vullen als de ringers beneden de jonge volgens een ring aanknepen en ze maten en wogen. Rode wouwen hebben de gewoonte om hun nest te bekleden met kleurrijke dingen. Stukken stof, plastiek afval, maar ook kledingstukken. Het aantal onderbroeken of zelfs BH’s is al aanzienlijk. Gewoon een aparte smaak, denk ik.

Rode wouwen hebben elk jaar één broedsel met meestal twee eieren. De jongen blijven zo’n twee maanden op het nest voor ze uitvliegen. Daarna blijven ze nog even in de buurt van de broedplaats. Dan verlaten ze hun ouders en vatten hun lange tocht aan naar het warmere zuiden van Europa of het noorden van Afrika. Maar er zijn ook exemplaren die hier blijven ‘plakken’.

Tekst: Dirk Ottenburghs - Illustraties: Nicolas Van Overmeeren

DE SLAG OP DE HESSELSBERG VAN 1790 (ZUTENDAAL)

De nacht van 8 op 9 augustus 1790 moet aardsdonker geweest zijn op de met heide begroeide Hesselsberg in Zutendaal. Een nacht later zou het Nieuwe Maan zijn dus was die nacht slechts 2 procent van de maan zichtbaar.

Net zoals de maan gezien vanaf de aarde een maancyclus heeft, heeft de aarde blijkbaar ook een cyclus wanneer je haar bekijkt vanop de maan. Deze zijn echter steeds elkanders tegengestelde. Op de maan was het dan bijna Volle Aarde. Daar zou je die nacht dus 98 procent van de aarde gezien hebben. Mogelijk zou je nog niets eens gemerkt hebben dat er een smalle onverlichte sikkel was waarin Zutendaal zich verschool. Ook de geschiedenis lijkt dat stukje vergeten te zijn.

De achttiende eeuw was een tijd van revolutionaire vernieuwing van de Europese samenleving. Eerst in de vorm van het ontstaan van een verlicht gedachtegoed, en op het einde van de eeuw in die van daadwerkelijke revoluties in onder meer Frankrijk,

Nederland en het latere België. Limburg behoorde toen nog tot het Prinsbisdom Luik. In navolging van onze zuiderburen, kwamen ook Luikse burgers en werklieden tussen 1789 en 1791 in opstand tegen het traditionele gezag. Deze Luikse Omwenteling zou het einde van het Prinsbisdom Luik in 1795 inluiden. Tijdens deze revolutie moest de Prins-Bisschop Luik ontvluchten. Duitse troepen kwamen hem ter hulp in de strijd tegen de opstandige burgers en werklieden. Op 9 augustus 1790 om twee uur ‘s nachts raakten ze op de Hesselsberg slaags. Het was echter zo donker dat het achteraf compleet onduidelijk was wie de veldslag gewonnen had. Dit had het absurde gevolg dat beide partijen dan maar de overwinning opeisten. Wat er zich die nacht dus echt afspeelde op de Hesselsberg, zal niet alleen figuurlijk maar ook letterlijk voor eeuwig in het duister gehuld blijven. Van zinloos geweld gesproken...

Tekst: Thomas Eerdeken

Foto’s: Kusters Frank (groot) - Marijke Demuynck (klein)

UITSTAP WELKOM

OP ONZE NATUURLEUKE ACTIVITEITEN!

www.limburgs-landschap.be of info@limburgs-landschap.be

juni

ZATERDAG 1 JUNI

BEVERSAFARI IN DE SCHEMERING

AFSPRAAK 20u, parking Visitor Center De Wissen, Negenoordlaan 2, Dilsen-Stokkem.

Gratis deelname!

ZONDAG 2 JUNI

VELT-ECOTUINDAG EN BEZZZOEK AAN DE IMKERIJ

AFSPRAAK 14u, bezoekerscentrum Hengelhoef, Hengelhoefdreef 6, Houthalen.

Gratis deelname!

ZONDAG 9 JUNI

NATUURFIETSTOCHT LAAMBEEKVALLEI

AFSPRAAK 10u30, Domein Bovy, Galgeneinde 22, Heusden-Zolder.

Deelname €3, leden gratis.

Inschrijven voor 22/05: info@limburgs-landschap.be

We picknicken ’s middags op een mooie plek aan het water. Voorzie je eigen picknick en fiets.

WOENSDAG 12,19,26 JUNI

PLANTENEXCURSIE BIOBLITZ

AFSPRAAK 19u, cruising Venstraat en Eindstraat, Zutendaal.

Inschrijven: gerda_bijnens@yahoo.com of laurentlouwies@gmail.com

I.s.m. Natuurlijk Zutendaal

ZATERDAG 15 JUNI

ZOMER-ZONDER-WATER-WANDELING

AFSPRAAK 14u, langs de Kabergheidestr. 1a, Diepenbeek.

Meer info & inschrijven voor 11/06: www.caetsweyers.com, info@limburgs-landschap.be

WOENSDAG 19 JUNI

MAAK JE BLOEMENKRANS EN MIDZOMERWANDELING

AFSPRAAK 14u, bezoekerscentrum Hengelhoef, Hengelhoefdreef 6, Houthalen.

Gratis deelname!

Meer info & inschrijven voor 10/06: hengelhoef@limburgs-landschap.be

ZONDAG 30 JUNI

BEWONDERING SINT-JANSKAPEL EN MANGELBEEKWANDELING

AFSPRAAK 10u30, Sint-Janskapel, Kapelstraat, Heusden-Zolder.

Gratis deelname!

ZONDAG 30 JUNI

WANDEL-JE-STRESS-WEG-WANDELING

AFSPRAAK 14u, bezoekerscentrum Hengelhoef, Hengelhoefdreef 6, Houthalen.

Gratis deelname!

ZONDAG 14 JULI VLINDERSAFARI

AFSPRAAK 14u, parking Visitor Center De Wissen, Negenoordlaan 2, Dilsen-Stokkem. Gratis deelname!

ZONDAG 28 JULI SLANGENSPEURTOCHT

AFSPRAAK 14u, bezoekerscentrum Hengelhoef, Hengelhoefdreef 6, Houthalen.

Gratis deelname!

Meer info & inschrijven voor 24/7: hengelhoef@limburgs-landschap.be

Foto: Guido Franssens

Foto: Benny Odeur

augustus

WOENSDAG 7 AUGUSTUS KABOUTERFEEST

Geschikt voor kinderen van 4 tot 6 jaar.

AFSPRAAK 14u, bezoekerscentrum Hengelhoef, Hengelhoefdreef 6, Houthalen.

Gratis deelname!

Meer info & inschrijven voor 1/08: hengelhoef@limburgs-landschap.be

ZONDAG 11 AUGUSTUS

PLANTENEXCURSIE ‘KROETWUSJ’

AFSPRAAK 14u, parking Visitor Center De Wissen, Negenoordlaan 2, Dilsen-Stokkem.

Gratis deelname!

ZONDAG 18 AUGUSTUS MAANMYSTERIES

AFSPRAAK 20u, parking Visitor Center De Wissen, Negenoordlaan 2, Dilsen-Stokkem.

Gratis deelname!

ZATERDAG 24 AUGUSTUS BEVERSAFARI IN DE SCHEMERING

AFSPRAAK 20u, parking Visitor Center De Wissen, Negenoordlaan 2, Dilsen-Stokkem.

Gratis deelname!

ZATERDAG 24 AUGUSTUS SPRAAKMAKENDE NATUUR: DE GROENE DELLE

AFSPRAAK 9u, einde Waterlozestraat, Hasselt net na de afslag naar Lummen, kan je parkeren aan de rechterkant

i.s.m Limburgse Milieukoepel vzw.

Deelname €3, leden gratis.

Meer info & inschrijven voor 16/08: info@limburgs-landschap.be

ZONDAG 25 AUGUSTUS DE WISSEN FAIR

AFSPRAAK 10u, Visitor Center De Wissen, Negenoordlaan 2, Dilsen-Stokkem. www.dewissen.be

ZONDAG 25 AUGUSTUS: EEN CREATIEVE, SPEELSE EN LEERRIJKE DAG IN HET TEKEN VAN DUURZAAMHEID EN ECOLOGIE!

Neem deel aan een vogelsafari, een workshop fietsherstellingen of zaadbommen maken. Volg een rondleiding door de nieuwe tentoonstelling in het Visitor Center of ga mee op wildplukwandeling. Doorlopend is er animatie voor kinderen, een planten- en zadenruilbeurs, een Maaslandse makersmarkt én er zijn foodtrucks om honger en dorst te lessen.

www.dewissen.be

GEDICHTERBIJ DE NATUUR

De oevers van de Maas doen me denken aan haar

de stilte duurde veel te lang de wind wiegt teder door het riet vogels zingen hun ochtendlied en vullen de bossen met hun gezang

de zoemende bijen die hun taken verrichten overdonderd door de bloemen en al hun geuren de stralen van de zon die de hemel oplichten en het landschap beschilderen met zomerkleuren

zij herinnert mij aan het mooie op deze planeet haar haren donkerder dan de nacht ogen zo blauw als de Maas en haar stroming zo wreed het voelt zomer wanneer ze naar me lacht

evenals de intense zon maakt haar aanschijn me blind haar stem weerklinkt in het gefluister van de wind

Indra Aerts - Genomineerden 17+ jaar, maasgedichten.eu

Illustratie: Nicolas Van Overmeeren

DE NATUUR BESCHERMEN EN ER TOCH VAN GENIETEN ? lid worden

Lid worden kan via overschrijving van €20 (Nederland €25) op BE28 4564 0220 0120 met vermelding ‘lidgeld’ of via www.limburgs-landschap.be en ontvang:

driemaandelijks het Limburgs Landschap Magazine, een prachtige natuurfotokalender

een welkomstpakket in een biokatoen tas, inclusief wandelbox

Interesse? Contacteer ons!

Middenweg 15 3930 Hamont-Achel T +32 (0) 11/64.86.33 info@vandervelden-bos.be www.vandervelden-bos.be

Ronny Meekers