Hetkindvan0tot7jaar
De Zevenjaarsfasen in de Steiner-Waldorfpedagogiek
Een van de kernprincipes van de Steiner-Waldorfpedagogiek is de indeling van de menselijke ontwikkeling in zevenjaarsfasen. Deze benadering beschouwt het kind niet alleen als een fysiek wezen, maar als een geheel met zowel zichtbare als onzichtbare aspecten. De mens wordt gezien als een spiritueel wezen met verschillende energielichamen die zich geleidelijk ontwikkelen. Volgens deze visie verloopt de groei van een kind in fasen van zeven jaar: Van geboorte tot 7 jaar ligt de nadruk op de opbouw van het fysieke lichaam. In deze periode ontwikkelt het kind zijn organen, botten, spieren, pezen, gewrichten en immuunsysteem. Van 7 tot 14 jaar verschuift de focus naar het etherische lichaam, ook wel het levenskrachtlichaam genoemd. Dit is de fase waarin groei en vitaliteit centraal staan. Het is tevens de ideale periode voor schoolse leerprocessen, die levendig en ervaringsgericht moeten zijn om het kind optimaal te ondersteunen. Van 14 tot 21 jaar richt de ontwikkeling zich op het astrale lichaam, dat verbonden is met emoties, gevoelens en sociale relaties. Dit is een tijd waarin jongeren hun gevoeligheid verdiepen, zich verhouden tot anderen en hun plek in de wereld beginnen te vinden. Van 21 tot 28 jaar ontwikkelt het mentale lichaam zich, wat leidt tot zelfstandig denken en oordeelsvermogen. Rond het 28e levensjaar, wanneer de hersenen volledig volgroeid zijn, is de mens klaar voor het volwassen leven.
Hetkindvan0tot7jaar
Een belangrijk uitgangspunt binnen deze visie is dat de geest van het kind niet volledig aanwezig is bij de geboorte. Het fysieke lichaam wordt geboren, maar het kost jaren voordat de geest zich volledig met het lichaam en de wereld verbindt. Tijdens de eerste twee levensjaren blijft de geest van het kind nog als het ware aan de rand van zijn bestaan, alsof het nog deels in een andere werkelijkheid verblijft. Pas rond de leeftijd van twee jaar en drie maanden vindt de eerste echte ‘afdaling’ van de geest plaats. Dit is het moment waarop het kind zijn unieke individualiteit begint te belichamen. Een zichtbaar teken hiervan is wanneer het kind voor het eerst ‘ik’ zegt in plaats van over zichzelf in de derde persoon te spreken. Dit inzicht is van groot belang, omdat het een basis biedt voor een opvoeding en onderwijs die aansluiten bij de natuurlijke ontwikkeling van het kind in elke levensfase.
Een kind op de juiste manier onderwijzen betekent veel meer dan alleen aandacht besteden aan het fysieke lichaam en de basisbehoeften -hoewel deze natuurlijk essentieel zijn. Zelfs als we ook de emotionele ontwikkeling meenemen, raken we nog steeds niet de volledige rijkdom van wat het betekent om mens te zijn, en zeker niet wat het betekent om kind te zijn. Onderwijzen gaat in de eerste plaats om een bepaalde houding, een blik vol vertrouwen en liefde. Het vraagt om een bewuste instelling: het kind het beste geven wat we kunnen bieden, terwijl we tegelijkertijd erkennen dat elk kind uniek is en vol mysteries zit. Sommige van deze mysteries zullen zich pas met de tijd onthullen, in de waardevolle momenten die we samen beleven.
Jonge kinderen bevinden zich in een cruciale fase waarin zij hun fysieke lichaam opbouwen: hun organen, spieren, immuunsysteem en algehele kracht ontwikkelen. Tegelijkertijd leren ze hun lichaam echt bewonen, zich er prettig in voelen en vertrouwen krijgen in hun eigen mogelijkheden. Ons lichaam is ons voertuig voor het leven, en in tegenstelling tot een auto kunnen we het niet zomaar vervangen! Daarom zijn de eerste levensjaren zo belangrijk. Vrij bewegen, gezonde voeding, een sterke gezondheid, blootstelling aan natuurlijke elementen, fysieke materialen en echte, tastbare ervaringen spelen allemaal een essentiele rol in de groei van een kind. Omdat een kind zich vormt op basis van zijn omgeving, moeten we ons bewust zijn van de menselijke, natuurlijke, morele en technologische invloeden die hem omringen. Een kind heeft natuur net zo hard nodig als bewuste, liefdevolle en integere opvoeders. Daarnaast moet er ruimte zijn voor verbeelding en verwondering in het leven van een kind. Deze elementen voeden de innerlijke wereld, stimuleren creativiteit en veerkracht en helpen het kind een diepe verbondenheid met het leven zelf te ontwikkelen.
De Specifieke Behoeften van Jonge Kinderen
Vrije Beweging
Jonge kinderen leren door te bewegen. Ze hebben de ruimte nodig om te lopen, rennen, springen, klimmen, kruipen, vallen en weer op te staan, en dat zo vrij mogelijk, in een veilige en stimulerende omgeving. Hun lichaam en brein ontwikkelen zich door rijke interacties met hun omgeving, waarbij al hun zintuigen worden geprikkeld. Deze fysieke ervaringen vormen de basis voor hun algehele groei en ontwikkeling.
Imitatie
Kinderen leren door het nabootsen van de mensen om hen heen. Dit maakt ons als volwassenen bewust van onze eigen emoties en gedragingen. Hoe vrolijker, verantwoordelijker, oprechter en liefdevoller wij zijn en hoe meer we ons met enthousiasme bezighouden met zinvolle activiteiten, hoe sterker kinderen deze constructieve krachten in zich opnemen. Hetkindvan0tot7jaar
Zintuiglijk (en Niet Intellectueel) Leren
Voor jonge kinderen moet leren een directe, zintuiglijke ervaring zijn en geen abstract, intellectueel proces. Ze moeten voelen, ruiken, proeven, observeren en luisteren om zich op een natuurlijke en evenwichtige manier te ontwikkelen. In deze fase richt al hun energie zich op de opbouw van hun lichaam, waardoor abstracte concepten nog niet passen bij hun leerproces.
Een voorbeeld: in plaats van uit te leggen met een schema dat de stamper het voortplantingsorgaan van een bloem is, is het veel effectiever om samen een bloem te bekijken, de stamper aan te raken, eraan te ruiken en te observeren hoe bijen de bloem bestuiven. Het kind neemt deze zintuiglijke ervaringen onbewust op en slaat ze op. Vanaf ongeveer 6 of 7 jaar, wanneer het kind schoolrijp is, begint het langzaam abstracte begrippen te vormen. Dit markeert de overgang van een directe, ervaringsgerichte beleving van de wereld naar een meer denkgerichte manier van begrijpen.
Schermen en Hun Invloed
Naast zorgen zoals vervreemding van de realiteit, zichtproblemen, hyperactiviteit, prikkelbaarheid en verslaving (en de lijst is nog langer!), vormen schermen een groot probleem als het gaat om de manier waarop jonge kinderen leren—namelijk door imitatie. Als kinderen leren door na te bootsen wat ze zien, moeten we ons afvragen: wat bieden we hen ter inspiratie?
Voeding van Kwaliteit.
De voeding van een kind moet gevarieerd, biologisch en gebaseerd zijn op verse, seizoensgebonden producten. Voeding is niet alleen een bron van energie, maar ook een genotsmoment en een verbinding met de natuur. Het geeft kinderen vitaliteit, kracht en veerkracht. Evenveel zorg zou moeten worden besteed aan de keuze voor puur, hoogwaardig water.
De Kracht van de Natuur. De natuur is een onmisbare bron van leven die de algehele ontwikkeling van een kind ondersteunt. Ze biedt ruimte voor vrije beweging, talloze zintuiglijke ervaringen, en een natuurlijke, evenwichtige ontwikkeling van de zintuigen. Daarnaast versterkt ze het immuunsysteem en zorgt ze voor een diepere verbinding met de natuurlijke energie van de aarde. Bovendien speelt natuur een essentiele rol bij het ontwikkelen van doorzettingsvermogen en wilskracht, wat kinderen helpt om uit te groeien tot veerkrachtige en zelfstandige individuen.
