oktober, november, december 2015
Nr. 160
KBA
PB- PP
BELGIE(N) - BELGIQUE
Kadervorming voor Afrikanen
Vooruitgangstraat 333/03 B-1030 Brussel (België) - Tel. 02 201 03 83 • Fax: 02 205 17 39 E-mail: info@kba-foncaba.be - www.kba-foncaba.be
KARIBU BURUNDI & CONGO: DIALOOG EN ACTIE SOLIDARITEIT: WAT BETEKENT ZE VOOR U? Afgiftekantoor Gent X - P602401 4de kwartaal 2015
inhoud 4 BURUNDI : EEN NATIE EN EEN VREDE VOOR ALLEN OPBOUWEN Vandaag beleeft Burundi een diepe crisis. Het geweld en de dood zijn dagelijks aanwezig. De voorziene dialoog, die op zich laat wachten, en de vredesinitiatieven zijn tekenen van hoop voor de toekomst van het land. 10 CONGO : President Kabila heeft beslist de nationale dialoog te organiseren met alle betrokken partijen. Sommigen weigeren deze dialoog en willen onmiddellijk naar de verkiezingen gaan. Anderen, waarbij ook de kerk, aanvaarden hem maar onder bepaalde voorwaarden, onder andere mag er niet aan de Grondwet geraakt worden. Een nieuwe hoop voor het Congolese volk? 18 EEN LEGAAT VOOR KBA 20 JOUW KERSTCADEAU VOOR AFRIKA 21 SOLIDARITEIT : VOOR U ? Een woord dat men zich gemakkelijk toeĂŤigent, soms onterecht. Het is een rijke waarde en diep menselijk. Getuigenissen.
2
KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
voorwoord Beste vrienden, Op vrijdag 13 november vielen in Parijs meer dan 120 slachtoffers door terroristische aanslagen. In Frankrijk en op vele plaatsen heerst verslagenheid: tranen, woede, angst. Maar er is ook veel solidariteit: duizenden mensen die samenkomen, bloemen leggen, kaarsjes branden…. Acht dagen later kent de Nationale Veiligheidsraad in Brussel het bedreigingsniveau 4 toe: drastische maatregelen van de regering. Ook hier in Molenbeek is er veel solidariteit bij de ongeveer 3.000 inwoners van verschillende nationaliteiten en godsdiensten. Moslims, christenen en niet gelovigen verzamelen zich op het gemeenteplein met kaarsjes en met de symbolen “Peace & Love”. De “petits chanteurs de la croix de bois” zingen “Vertel mij waarom er al die oorlogen, haat, bloed en ellende zijn. We zijn allemaal geboren op deze aarde om gelukkig te leven als broers en zusters. Vertel mij papa: waarom al die doden met hun eigen en verschillende achtergrond, in naam van God?”. Vandaag in de regio van de Grote Meren, kiezen groepen voor geweld en wapens om de macht te verkrijgen of te behouden. Hoewel de bevolking geen oorlog meer wil, primeren de economische belangen. De bevolking wil in vrede leven en deelnemen aan ontwikkelingsactiviteiten. Lokale organisaties, partners van KBA, begeleiden de bevolking om op te komen voor haar rechten en vrede op te bouwen. Kerstmis, Christus, de verlosser, is geboren. Hij rekent op ons om zijn droom te realiseren, namelijk het opbouwen van een wereld zonder geweld. Een wereld zonder Kalashnikovs of bommen. Een wereld zonder oorlogen, zonder haat of onverdraagzaamheid. Een wereld van gerechtigheid, vrede en liefde. Een wereld waar wij allen gelukkig kunnen leven … als zusters en broeders. Kerstmis, een feest van vrede. KBA wenst u een zalig Kerstfeest en een gelukkig jaar 2016. DANK bij voorbaat voor uw kerstcadeau voor onze projecten die bijdragen aan de opbouw van de vrede in de regio van de Grote Meren.
M.-Bernadette Zubatse, Directrice Luc Bonte, Voorzitter KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
3
BURUNDI EEN NATIE EN EEN VREDE VOOR ALLEN OPBOUWEN Sinds april 2015 beleeft Burundi een zware crisis. Verschillende analisten spreken van een ernstige crisis. In deze novembermaand 2015 vielen reeds meer dan 320 doden, slachtoffers van de opstandelingen en van de politie. Meer dan 200.000 anderen zijn de hoofdstad Bujumbura en de grensprovincies ontvlucht naar de buurlanden Dr. Angelo Barampama Mevr. Daphrose Ntarataze Rwanda en Tanzania. Duizenden anderen hebben hun woning verlaten om een voorlopig onderkomen te vinden bij een familielid of een vriend die elders woont. Wereldwijd maken verschillende actoren zich ongerust: de Verenigde Naties en de verschillende organen ervan, waaronder de Veiligheidsraad, verschillende landen leden van de Europese Unie, de Afrikaanse Unie en haar Vredes- en Veiligheidsraad, de Gemeenschap van de Landen van Oost-Afrika, de Verenigde Staten van Amerika, verschillende andere internationale instanties zoals het Internationale Hof van Strafrecht, het Observatorium voor de bescherming van de verdedigers van de rechten van de mens, om er maar enkele te noemen. Mevrouw Daphrose Ntarataze en Dokter Angelo Barampama, baanbrekers van de Vredeskringen in Burundi, volgen de situatie van heel nabij. Ze zeggen dat “het hoog tijd is om helleervaring van het Burundese volk te stoppen�.
In een boodschap heeft president Barak Obama zich persoonlijk gericht tot de Burundezen, hij herinnerde hen aan al het goede waartoe zij in staat zijn als zij verenigd zijn, de mogelijkheid waarover zij beschikken om een betere en meer vredevolle toekomst op te bouwen. Op 28 november 2015, op het einde van zijn reis in Oeganda, heeft Paus Franciscus eveneens de ernst van de Burundese situatie verwoord en heeft hij 4
gevraagd te bidden. De verslechtering van de situatie in Burundi vindt plaats sinds april 2015. De flagrante schending van de mensenrechten neemt steeds meer toe, te beginnen met het meest fundamentele recht van allen: het recht op het leven. De vraag rijst of het land niet weer geconfronteerd wordt met zijn oude demonen, met daar bovenop de afschuwelijke dingen uit het
KBA I KARIBU 159 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
De vrede op de groenende heuvels: een diepe wens verleden: moord- en slachtpartijen met massale verwoestingen van goederen en infrastructuren, het uiteen vallen van sociale en culturele banden, het hypothekeren van de toekomst en het erfgoed voor de komende geslachten.
DE ETNISCHE INKLEURING : EEN FRAGIELE DENKMANTEL Met de crisis van 1993 tot 2003, de onderhandelingen en het ondertekenen van het Vredesakkoord van Arusha, werd het etnisch probleem veel besproken en werden oplossingen voorgesteld. Het akkoord heeft geleid tot een staakt het vuren en het einde van de oorlog. Het samenleven met anderen, de erkenning van etnische groepen, werd voortaan ingeschreven in de grondwet en wetteksten en leidde tot het instellen van etnische quota’s binnen de administratie en de nationale verdedigingskrachten - leger en politie. Niettegenstaande de incoherentie, heeft deze etnische institutionalisering ten minste een verdienste, namelijk het ontluisteren van het etnisch probleem en er niet langer meer een taboe van te maken. Ze hielp het land sociale vrede te kennen. In zover dat, gezien van binnenuit, de etnie geen probleem meer stelde. Tot nog zeer onlangs, sprak men ronduit ervan. Hutu’s en Tutsi’s vonden voortaan elkaar terug om samen te strijden voor universele waarden,
“
Het etnisch probleem is niet langer meer een taboe zoals het ‘recht’ op het leven, waardigheid, rechtvaardigheid, welzijn, samenleven in harmonie. Vóór en na april 2015 streden Hutu’s en Tutsi’s samen voor het respect van sociale rechten, vrijheid van denken en van meningsuiting, het recht van vereniging en van organisatie. Al deze rechten veronderstellen dat er een administratie is die effectief ten dienste staat van allen en waarin iedereen zich erkent. De Grondwet, voortgekomen uit het Akkoord van Arusha, moest daarvoor, ondanks de onvolmaaktheden ervan, borg staan.
DE POLITIEKE CRISISSEN GRIMEREN DE SOCIALE MISERIE Van 1965 tot 2015, gemiddeld om de 6 jaar, kende Burundi een sociaal-politieke crisis vergezeld van massale schendingen van mensenrechten. Het resultaat is een afdaling ter helle die maar niet ophoudt. Volgens de klassering van het Wereldrapport over de menselijke ontwikkeling van 1990, stond Burundi op de 11de plaats in de “aanduiding van menselijke ontwikkeling – IDH” op 130 landen. In 2015 bevindt
KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
5
Mensen zijn bezorgd over de toekomst van het land Burundi zich in de staart van het peloton. Volgens de schattingen van het Internationaal Muntfonds van november 2015, is Burundi zelfs het armste land van de wereld – het sluit de rij van de 25 armste landen van de wereld. Het is ook het land waar het meest honger wordt geleden in de wereld. Het is niet nodig veel studies te hebben gedaan om zich daarvan rekenschap te geven, het volstaat ogen en oren open te houden. Dit Burundese kwaad zit diep. Het vloeit voort uit verscheidene oorzaken. De etnische kleuring ervan is maar een dekmantel voor verschillende individuele belangen of van kleine groepen ten koste van de meerderheid van inwoners. Het lijkt erop dat men het dieptepunt bereikt heeft en dat het meer dan tijd is om deze afdaling naar de hel met onvoorzienbare gevolgen te stoppen. Het komt de Burundezen ertoe om een duurzame oplossing te vinden voor het (ware) valse probleem van etnisme, dat het land door al meer dan een halve eeuw aantast. Dat is hoog tijd gezien de snelle aangroei van de bevolking, de uitbuiting 6
“
Het land waar het meest honger wordt geleden in de wereld
van de gronden, de verandering van het klimaat, het economische klimaat, maar ook de regionale en de internationale politiek.
HET LUISTEREN EN DE WAARHEID: TWEE VOORWAARDEN VOOR DE VERANDERING Om uit de crisis te geraken, moeten de Burundezen elkaar de Waarheid openlijk zeggen, zonder uitvluchten, door, elkeen, zijn waarheid te confronteren met die van de andere, door de standpunten van iedereen te confronteren, zelfs als deze erg tegenover elkaar staan. Zoals Tierno Bokar eraan herinnert, het komt erop aan niet uit het oog te verliezen dat, als ik mijn waarheid heb, de andere ook de zijne heeft en dat “de Waarheid aan niemand toebehoort”. “Mijn waarheid, zoals uw waarheid, zo schrijft hij, zijn maar fracties van de Waarheid.
KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
Traditionele genezers werken mee om geneeskrachtige bomen te planten. Het wordt hoog tijd het “zieke” land te genezen
De dialoog, de enige weg om uit de crisis te geraken KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
7
Naar de andere luisteren, in zijn verschil, een manier om zijn persoon en zijn waardigheid te respecteren Het zijn sikkels van de maan aan één kant en aan de andere van de volmaakte kring van de volle maan, anders gezegd van de Waarheid. Wij moeten ons allen omkeren naar elkaar toe, ons ervan bewust worden dat de andere bestaat, en beginnen met naar hem te luisteren”.1 Beginnen met naar de andere te luisteren, in zijn verschil, is de manier om zijn persoon en zijn waardigheid te respecteren. Op die manier kunnen de dialoog en de onderhandelingen tussen de partijen uit het Burundese conflict, zozeer aangeprezen door elkaar, zin hebben. Volgens onze ervaring in de Vredeskringen, draagt het luisteren naar de andere, met empathie, ertoe bij om de harten dichter bij elkaar te brengen, vertrouwen te scheppen en wonden te genezen. Empatisch luisteren verjaagt de angst. Welnu, in ’t algemeen, leeft de Burundese
“
Als ik mijn waarheid heb, heeft de andere ook de zijne man of vrouw met angst voor de andere, voor het heden en voor de volgende dag. Deze angst wordt van de ene naar de andere overgebracht, maar eveneens aan de toekomstige generaties. En hoe kan het ook anders als het perspectief van de mensen zich beperkt tot enkele dagen, zelfs tot enkele uren. Een kennis die onlangs uit Bujumbura kwam en aan wie we vroegen hoe zij het stelde, vertrouwde ons toe: “Ik stel het goed! Maar onze levensverwachting ginder is maar 24 uren!”. Anders gezegd, als men gaat slapen, weet men niet of men nog zal opstaan. Als men ’s morgens opstaat, weet men niet of men ’s avonds nog levend kan gaan slapen.
Tierno Bokar, aangehaald door Amadou Hampâté Bâ, in Oui mon commandant/Mémoires (II), Actes Sud, 1994
1
8
KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
Een oefening van aankijken en luisteren tijdens een Vredeskring Gezien hun verleden en hun heden, kijken de Burundese mannen en vrouwen niet rustig uit naar hun toekomst. Dat is de reden waarom ze zouden moeten aanvaarden om terug te keren naar de fundamentele menselijke waarden waarvan de meeste samengevat zijn in de “Ubuntu”. Tegenover het gevaar is de bewuste of instinctieve keuze de wanordelijke vlucht of het immobilisme: het leven voor zichzelf of voor de anderen. De mensen riskeren hun eigen leven om het leven van anderen te redden. Dat is bijvoorbeeld het geval voor de hulpverleners (al dan niet professionele), voor mensenrechten activisten, voor de jonge vredeswerkers die elke dag hun leven riskeren.
EEN HULPMIDDEL VOOR DE VERANDERING TER BESCHIKKING : VREDESKRINGEN, LEVENSKRINGEN Van januari 2012 tot juni 2015, werden 22 vredeskringen gehouden in Burundi in het kader van een project geleid door ‘VrouwenBewerksters van Vrede’ – één van de programma’s van ‘Initiatieven en Internationale Verandering’, organisatie gevestigd
in Zwitserland. Deze benadering zet mensen ertoe aan om in zichzelf de fundamenten van innerlijke vrede te vinden. Zij zet ook aan tot een dynamiek van individuele en gemeenschappelijke verandering, van rust en vrede die een impact heeft op de nabije en brede omgeving. Zij draagt bij tot de opbouw van een menselijke familie op vrijwillig ingestemde ethische fundamenten. Door zich individueel te engageren om de ketens van haat en geweld te breken, draagt ieder bij aan de opbouw van een tot rust gebrachte en tot rust brengende gemeenschap. Het proces drijft dus een dynamiek van persoonlijke transformatie die van invloed is op de omringende gemeenschap. In Burundi voedt deze benadering zich met de Ubuntu-waarden en de waarden van vrede om een natie op te bouwen waar iedereen zich thuis voelt. Daphrose Ntarataze, projetleidster «Kringen van Vrede en Ontwikkeling in Burundi» en Angelo Barampama, Geograaf, vrijwillige formateur
KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
9
CONGO EEN DIALOOG MEER? Sinds enkele maanden spreekt President Kabila van een dialoog die weldra moet beginnen om de politieke situatie te ontspannen en de weg naar de verkiezingen te effenen. In zijn laatste boodschap aan de Natie eind november bepaalde hij de contouren van deze dialoog, die hij rechtvaardigt door de uitdagingen in verband met de verkiezingen, meer bepaald de problematiek van de nieuwe burgemeesters, het kiessysteem, de verkiezingskalender, de financiering van het proces, enz. Mr. Bagenda Balagizi, algemeen secretaris van het Anti Bwaki ComitĂŠ (CAB) te Bukavu, stelt zich werkelijk vragen over deze strategie van de dialoog. Dhr. Bagenda Balagizi
De uitdagingen opgeworpen door de President van de Republiek zijn belangrijk en vormen werkelijke voorafgaande vragen voor geloofwaardige verkiezingen. Zij werden reeds eerder verschillende keren opgeworpen door de politieke oppositie en het maatschappelijk middenveld. Want het is sinds 2010 dat de eisen over het herzien van het verkiezingssysteem worden geformuleerd. En sinds twee jaar is er de roep over de financiering van de verkiezingen. De lang verwachte reactie van de President van de Republiek lijkt een beetje te laat te komen. Voor de publieke opinie heeft hij elk contact met de realiteit verloren en is hij te uitdagend, omdat hij steeds weer de afspraken in vraag stelt die nochtans vastgelegd zijn door de Grondwet of reeds eerder afgesproken waren, zoals het idee van volkstelling. 10
De Congolezen wachten op de verkiezingen van 2016, waarvan de mandaten en de vervaldagen vastgelegd zijn door de Grondwet. De Instellingen van de Staat, de CENI (Verkiezingskommissie) inbegrepen, worden beschouwd deze teksten te respecteren evenals de duur van de mandaten; zij hebben geen nood om dialogen te houden voorafgaandelijk aan de verkiezingen. Als elke instelling haar normale rol speelt, in alle transparantie en verantwoordelijkheid, en zij de grondwettelijke termijnen respecteert, heeft men helemaal geen behoefte aan een dialoog.
DE DIALOOG: EEN STRATEGIE VAN VERSTROOIING De dialoog is een wapen om het gebrek aan leiderschap en politieke wil te verbergen; het is een list en een stap om antigrondwettelijke daden te rechtvaardigen, een poging om terechte en
KBA I KARIBU 159 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
Hopelijk snijdt president Kabila niet in de Grondwet
gefundeerde eisen weg te werken. De dialoog werd in 2003 reeds ingezet met het Nationaal Overleg georganiseerd om de contestaties veroorzaakt door de verkiezingsvervalsingen van 2011 het zwijgen op te leggen en om een zekere wettelijkheid te geven aan de instellingen en het politieke personeel uit deze ‘oncorrecte’ verkiezingen. Zo werden de politieke klasse en de publieke opinie verblind over de ware opeisingen, door hen valse droombeelden voor te houden. Men heeft nooit de wil en middelen willen investeren in de verkiezingen van 2016. Goede beslissingen die genomen werden sinds 2005 en soms werden gegoten in de Grondwet, zijn nooit uitgevoerd, gewoonweg omdat politiekers niet wilden dat Congo zijn situatie van atypische Staat met eeuwige instabiliteit achter zich zou laten, om een moderne en goed beheerde natie te worden. Men prefereerde dialoog na dialoog boven de
“
De dialoog, een wapen om het gebrek aan leiderschap en politieke wil te verbergen
kaders en de schikkingen voorzien door de Grondwet. Wie kan begrijpen dat in zoveel jaren van macht, men nooit de volkstelling heeft willen organiseren, dat de provinciale verkiezingen niet hebben plaatsgevonden om de provinciale parlementen te vervangen waarvan de mandaten vervallen zijn sinds 2011? Wie kan zich voorstellen dat in zoveel jaren van macht, men nooit een identiteitskaart heeft willen geven aan de Congolezen? Het is ook onbegrijpelijk dat de lokale verkiezingen nooit georganiseerd werden sinds 2006, noch tien jaar later, en men nog bezig is zich met vragen over het budget en de financiering van deze verkiezingen terwijl deze om de
KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
11
Overleg, dialoog,... alleen maar woorden! Wij moeders, wij werken op onze velden om onze gezinnen te voeden vijf jaar gehouden worden. Dit wil toch zeggen dat de Staat niet functioneert, dat het land niet beheerd wordt zoals het moet. Elders vindt een volkstelling automatisch plaats omdat de diensten van de burgerlijke Staat wel functioneren: de eenvoudige registratie van de kiezers volstaat voor het opnemen van nieuwe burgemeesters.
BUDGETTEN VOOR DE DIALOOG OF VOOR DE VERKIEZINGEN? De actuele dialoog, zoals het Nationale Overleg, gaat grote financiĂŤle middelen opslorpen en dat terwijl men klaagt over niet voldoende geld te beschikken om de verkiezingen te financieren. Wat het financieren van de verkiezingen betreft, ook daar maakt men met opzet de vergelijking moeilijk. Sinds 2006 neemt het budget van de verkiezingen mateloos toe. Deze onevenredige toename is toe 12
“
Het land wordt niet beheerd zoals het moet te schrijven aan de astronomische salarissen van de ambtenaren van CENI, aan de talrijke en nutteloze zendingen naar het buitenland, aan de hoge functioneringskosten en aan de traagheid die kenmerkend is voor de werking, de besluitvorming en de uitvoering van beslissingen. In Congo is de CENI ondertussen een permanente instelling geworden, alsof elk jaar verkiezingen georganiseerd worden, terwijl elders de Verkiezingskommissies ad hoc zijn en hun levensduur beperkt is in de tijd. En het onder een koepel stellen van deze CENI heeft haar nooit toegelaten
KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
“
Bij transparante verkiezingen is het niet nodig om eindeloze dialogen te houden om goed te functioneren, de vrijheid en de transparantie van de verkiezingen te verzekeren en een bindende verkiezingskalender vast te leggen. In Congo wordt de verkiezingsuitrusting aangekocht voor elke verkiezing. De wagens, de computers, de stoelen‌ verdwijnen meteen na de verkiezing. Wagens en machines die nog in goede staat zijn, worden vernield of eenvoudigweg verduisterd. Het budget van de verkiezingen is gewillig verminderd om te voldoen aan de hebzucht van de verantwoordelijken en het kader van de CENI, en om het uitstel van de verkiezingen te rechtvaardigen of het geknoei, goed
wetend dat het begrote budget nooit zal kunnen bereikt worden. Eigenaardig genoeg worden enorme sommen uitgegeven bij verjaardagsfeesten en voor reizen van de afvaardigingen, terwijl men zegt niet over het nodige budget te beschikken om de verkiezing van de provinciegouverneurs te organiseren. Bij een goede organisatie en het voorzien in vrije en transparante verkiezingen, met respect voor de grondwettelijke schikkingen, is het niet nodig om eindeloze dialogen te houden met vage omlijningen. Politieke verantwoordelijken palaveren nog steeds over de verkiezingskalender, en dat terwijl iedereen, en op de eerste plaats de President van de Staat, weet dat de verkiezingen om de vijf jaren plaats vinden! Tot op heden heeft men er niets aan gedaan om deze voor te bereiden.
Verkiezingen 2011. Wachten op een nieuwe verkiezingskalender KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
13
Is het in deze apotheek van de vrijheid dat de Congolezen hun vrijheid moeten zoeken ?
EEN NIET EFFECTIEVE DECENTRALISATIE Integendeel, alles werd in het werk gesteld om de verwarring en de blokkage te vergroten. Terwijl bij de decentralisatie de wil ontbreekt voor haar efficiëntie, met inbegrip van de overdracht van de hoofdsteden naar de provincies en de territoriale indeling afgesproken sinds 2005, haast men zich om “gouverneurscommissarissen” te benoemen aan het hoofd van nog fictieve eenheden, en dit met schending van de Grondwet. Politiek gezien heeft men nooit geweten welke beslissing te nemen, en wanneer deze nemen, en de goede beslissingen zijn nooit genomen geweest op het goede moment! Men verkiest de politieke massa te vermeerderen in plaats van zich met de essentie bezig te houden. En zoals altijd zijn de conclusies en de aanbevelingen uit de gevoerde dialogen en van het overleg nooit gerealiseerd. Centraal Afrika en de Grote Meren in het 14
bijzonder, gaan doorheen slechte praktijken van ontkenning, van schendingen van teksten en van het schuiven in mandaten. Vertragingen in de financiering van de verkiezingen, in het vastleggen van de kieskalenders, in het opnemen van nieuwe burgemeesters en in het herzien van het kiessysteem,… dat alles zijn strategieën van schending van de Grondwet en voortdurende Staatsgrepen.
EEN DREIGENDE BEVOLKING Tegenover dergelijke strategieën, worden de eisen van de bevolking, de acties van het maatschappelijk middenveld en politieke opposities gezien als bedreigingen van de machten die de ordediensten en de gerechtsdiensten geprivatiseerd hebben. In Congo heeft men gezien hoe de rechterlijke macht zich mengde in de manier waarop gouverneurscommissarissen van nieuwe provincies aangeduid werden. De algemene Procureur heeft reeds kleur bekend door al degenen te
KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
“
Politiekers kunnen niet de hele tijd liegen tegen een volk!
bedreigen die betogingen zouden organiseren om het respect van de Grondwet op te eisen. Op het moment waarop men de dialoog naar voren schuift, dreigen vitale kwesties zoals de veiligheid van de bevolking, het betalen van ambtenaren, de strijd tegen corruptie, de straffeloosheid en de plagerijen vergeten te worden. De herhaalde moordpartijen van de bevolking te Beni zijn helemaal geen zorg van de leiders; het is alsof deze plaats vonden in een ingebeeld land.
Politiekers kunnen niet de hele tijd bedriegen en vals spelen; zij kunnen niet de hele tijd liegen tegen een volk! De mislukking om de kieswet vast te leggen, gediscussieerd in januari 2015, is een indicator van het vermogen van een volk om zich voortdurend te laten vangen. Wat ook de kracht van de muur en de ondoordringbaarheid ervan zij, er zijn altijd scheurtjes om er een doorgang in te vinden. En de sterke regimes van Afrika zullen uiteindelijk instorten. Het is dan dat hun beste elementen zich haasten om het schip te verlaten vooraleer het zinkt, als het niet degenen zelf zijn die begrijpen dat zij niet verder kunnen gaan met een contraproductief systeem dat al lange tijd zijn grenzen heeft bereikt. Bagenda Balagizi, Bukavu, december 2015
De heropbouw van Congo wordt een lange en moeilijke weg KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
15
STANDPUNT VAN DE NATIONALE BISSCHOPPENCONFERENTIE VAN CONGO OVER DE NATIONALE DIALOOG 1. Op het moment dat het houden van de nationale dialoog, voorgesteld door Zijne Excellentie Mijnheer de President van de Republiek, imminent lijkt, zou de Nationale Bisschoppenconferentie van Congo (CENCO) haar bescheiden bijdrage willen aanbrengen opdat de voorziene dialoog ons democratisch systeem zou kunnen verstevigen en zo drager kan zijn van een betere toekomst voor ons land. 2. Inderdaad, de CENCO smeekt de Heer, Meester van de tijd en van de omstandigheden, om zijn licht, opdat dit de harten van alle levende krachten van de Natie opgeroepen voor de dialoog zou verlichten, opdat zij, door het hogere belang van de Republiek te bevoorrechten, hun bijdrage zou aanbrengen voor de opbouw van een werkelijk democratisch Congo. 3. Om deze grote uitdaging te laten slagen, moeten al de deelnemende partijen aan de dialoog zich oprecht inzetten, op het eerste gezicht en zonder uitstel, met respect voor de nationale soevereiniteit, voor de territoriale integriteit, en voor de constitutionele orde. 4. Daarom is de CENCO van oordeel dat
16
het hoogdringend is om haar standpunt uitgedrukt aan de President van de Republiek ter gelegenheid van de raadplegingen georganiseerd met het oog op de nationale dialoog, in herinnering te brengen. Het standpunt van de CENCO kan samengevat worden in de twee volgende punten : 1° De herinnering aan heet feit dat “de dialoog een loyale en vredevolle uitweg is uit de crisis. Hij is een constructief element van heel het democratisch systeem” (1). 2° De noodzaak om te onderstrepen dat die dialoog zou moeten verlopen in het absolute respect van het grondwettelijk en institutioneel kader dat van kracht is. De poging opvatten of anders procederen zou het gevaar inhouden, met onberekenbare gevolgen voor de Natie, het debat weer te openen over de herziening of de verandering van de Grondwet in haar gegrendelde artikels of, in elk geval, het vooruitzicht op heropening. 5. Voor de CENCO is het duidelijk: noch in zijn verloop, noch in zijn besluiten en aanbevelingen, mag de dialoog rechtstreeks of onrechtstreeks de letter en de geest van de Grondwet van de Republiek negeren noch de republikeinse instellingen die erin voorzien zijn.
KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
Dat betekent dat : 1. Alle partijen zich ertoe verbinden om de Grondwet en de instellingen van de Republiek te respecteren; 2. Geen enkele overgang georganiseerd wordt, want dit is in strijd met de Grondwet; 3. Geen enkele buitengewone instelling opgericht wordt; 4. De grondwettelijke termijnen betreffende de organisatie van de verkiezingen gerespecteerd worden. 6. Wat de verkiezingskalender betreft, stelde de CENCO een herschikking voor in de volgende orde: provinciale verkiezingen (provinciale afgevaardigden, gouverneurs en senatoren), parlements- en presidentiĂŤle verkiezingen in 2016. Onder deze omstandigheden zouden de lokale, gemeentelijke en stedelijke verkiezingen gehouden kunnen worden in 2017, door zich zo de tijd en de middelen te verlenen om deze beter voor te bereiden.
procedures – indien nodig - binnen de instellingen. Een klimaat van vertrouwen tussen de politieke actoren is noodzakelijk voor het welslagen van het verkiezingsproces. 8. Het is noodzakelijk dat de Internationale Gemeenschap haar steun behoudt voor het lopende verkiezingsproces en zich garant stelt voor een succesvolle voltooiing van de conclusies en de aanbevelingen van de nationale dialoog, om nieuwe blokkeringen te vermijden die zouden voortvloeien uit de kwade trouw van de ene of de andere partij. 9. Moge de Maagd Maria, Koningin van de Vrede en Onze Lieve Vrouw van Congo, voor ons verkrijgen de genade van het welslagen van het verkiezingsproces, waarvan de toekomst van de Congolese Natie afhangt. Opgemaakt in Kinshasa, 12 november 2015 Nicolas DJOMO, Bisschop van Tshumbe, President van de CENCO
7. De CENCO wenst vurig dat de besluiten van de dialoog, die moeten verlopen met strikte inachtneming van de Grondwet, zich zouden weerspiegelen in een politiek Verkiezingsakkoord dat alle betrokkenen verbindt die vertegenwoordigd waren op de zittingen. Tevens, dat de betrokkenen zich inzetten om deze besluiten snel te vertalen in juridische en administratieve
KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
17
KBA in uw testament Uw engagement voor Afrika blijft ook na u bestaan! KBA is verheugd soms een schenking of legaat te ontvangen voor haar projecten in Afrika. De meeste mensen uiten hun laatste wil door die neer te schrijven in een testament. Het is een gelegenheid om hun gedachten neer te pennen voor hun familie, maar ook om een deel van hun vermogen via legaat of schenking aan te bieden voor projecten van een vzw die werkt in een ontwikkelingsland. KBA is een vzw die gemachtigd is legaten en schenkingen te ontvangen die gebruikt worden voor haar vormingsprojecten in Afrika. Het volstaat om in het document de volgende regel in te voegen: “ Ik legateer aan vzw KBA in 1030 Brussel, de som van …… euro of (roerende goederen en)……….(onroerende goederen) op het adres……..voor de vorming van Afrikaanse kaders.” Gezien het erfrecht een ingewikkelde materie is, raden wij u aan een notaris te raadplegen die een kleine berekening zal maken en u een advies zal geven dat het best beantwoordt aan uw wensen. U kan ook altijd contact opnemen met KBA voor meer informatie! Contact: M-Bernadette Zubatse, Directrice. Tel.: 02/2010383 of info@ kba-foncaba.be
18
KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
Het duolegaat Zowel uw erfgenamen als KBA winnen erbij! WAT IS HET DUOLEGAAT? Een duolegaat is een schenking per testament van roerende en/of onroerende goederen aan een of meerdere personen en tegelijkertijd aan een erkende vzw zoals KBA. Dankzij de techniek van het duolegaat zal uw vriend(in) of nichtje evenveel (of zelfs meer) krijgen, terwijl u toch een goed doel steunt. Deze techniek voorziet dat in dit geval KBA de erfenisrechten van de persoon die de schenking krijgt zal betalen. Indien deze bestemd is voor een verre verwant of een vriend, dan zal die normaal gezien veel successierechten moeten betalen (tot 65%). KBA als vzw betaalt slechts 8,8% (in Wallonië 7% en in het Brussels Gewest 12,5%).
3 VOORWAARDEN: • Er moet een testament opgesteld zijn • Er moet een legaat zijn ten voordele van één of meerdere personen • Er moet een tweede legaat zijn ten voordele van een erkende organisatie (zoals KBA) die verplicht is alle successierechten van de eerste persoon te betalen.
WIN - WIN DANKZIJ DE TECHNIEK VAN HET DUOLEGAAT ZAL UW VRIEND(IN), NEEF OF NICHTJE EVENVEEL OF ZELFS MEER KRIJGEN, TERWIJL U ONDERTUSSEN OOK DE PROJECTEN VAN KBA STEUNT! KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
19
JOUW KERSTCADEAU VOOR AFRIKA
Voor miljoenen mensen in Afrika die in extreme armoede leven, is er ‘geen plaats in de herberg’, zoals het kerstverhaal het vertelt in het evangelie. KBA wil haar partners in Afrika verder ondersteunen, partners die de mensen aan de basis hun waardigheid terugschenken en hen een toekomstperspectief geven. KBA heeft u nodig om dit te verwezenlijken. EEN MOOI KERSTCADEAU WORDT DAT Gebruik het overschrijvingsformulier in deze KARIBU. UW CADEAU MAAKT HET VERSCHIL. DUIZEND MAAL DANK. 20
KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
Solidariteit, voor u?
Wat betekent dat concept vandaag? Wordt het zomaar in de mond genomen om politiek correct te blijven? Wordt dit woord overal op dezelfde manier begrepen? Beseft men er de rijkdom van? En wat het met zich meebrengt? Dikwijls wordt het gebruikt in toespraken, politieke programma’s, manifestaties en evenementen om een goed figuur te slaan. En nochtans daagt het ons uit in onze manier van zijn. Vrouwen en mannen van Afrika en van hier zijn aan het woord en getuigen.
Solidariteit: mijn DNA Ik ben in Burundi geboren. Mijn beroep is “sociale assistente”, wat me vatbaar maakt voor een grote gevoeligheid voor de hulprelatie, voor medelijden, voor solidariteit met mijn naasten. Na mijn universitaire studies heb ik me gespecialiseerd in de richting van sociale en medisch-sociale instellingen. Ik heb het geluk gehad liefdevolle ouders te hebben, die niet opgehouden hebben om “ons” - mijn zusters, mijn broers en mezelf de waarden van respect, liefde, broederlijkheid en verdraagzaamheid in te prenten. Mijn vader werd vermoord op 45 jarige leeftijd tijdens de eerste uren van de volkerenmoord van de Hutu in mei 1972 in Burundi. Hij was een uitzonderlijke man die X alleen maar goed gedaan heeft. Het was “EEN GROOT MAN”. Mijn familie werd uitgeroeid: mijn oudste broer ( jong gehuwd, 25 jaar) , mijn zus (schitterende studente, 23 jaar), mijn nonkels, mijn neven en nichten, mijn tantes, en een ontelbaar aantal vrienden van mijn familie werden vermoord. Mijn moeder is deze catastrofe (Ikiza) nooit te boven gekomen. Zij werd op 43 jarige leeftijd weduwe met acht kinderen ten laste tussen 3 en 17 jaar, die de genocide overleefden! Dankzij de solidariteit van bepaalde personen die het risico hebben gelopen zich te ‘verbranden’ voor haar, heeft ze ons kunnen verstoppen, ons veilig kunnen stellen, en daarna ons de middelen kunnen geven om onze studies verder te zetten en te zijn wat we vandaag geworden zijn: vrije en fiere vrouwen, mannen en burgers! Van de overlevende kinderen was ik de oudste. Ik ben het jongste kind geweest, in de nasleep van de traumatische gebeurtenissen werd ik de oudste van de familie. Op mijn 17de werd ik de onontbeerlijke steun, troost en kracht voor mijn moeder om haar te helpen het vol te houden… Zij was sterk. Haar ongelooflijke moed en KBA I KARIBU 159 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
21
Speciale aandacht voor de bejaarden vastberadenheid inspireerden mij, zij waren mijn motor toen ik er niet meer in geloofde en mezelf overtrof om te overleven: mijn moeder en mijn broers hadden me nodig. Deze familiale solidariteit drong zich aan mij op toen ik daarop noch voorbereid, noch verplicht was. Het was mijn vrije wil om mijn mama te helpen om ons uit die verschrikkelijke situatie te halen waarin we terecht kwamen door de genocide van onze gemeenschap. We waakten over onze overlevende kleine broers en zussen. We deelden alles met hen zowel tijdens mijn studies als daarna.
DE SOLIDAIRE MEDEPLICHTIGHEID Tussen 1972 en 1975 ontmoette ik uitzonderlijke personen die me gered hebben van al de gevaren die me beloerden. Ik heb in het bijzonder het geluk gehad om een directrice te hebben : “Zuster Mariette Desmet” van de Congregatie van de Zusters van het Onbevlekt Hart van Maria. Haar rol is bepalend geweest. Deze religieuze, inmiddels overleden maar nog alomtegenwoordig in mijn levensreis, is een model van heiligheid. Ik maak van deze gelegenheid gebruik om haar hulde te brengen. Inderdaad, mijn kameraden en ikzelf zijn in extremis ontsnapt aan de razzia georganiseerd door de oud Gouverneur van de Provincie Gitega “Mulele”. Met gevaar voor haar eigen leven is Zuster Mariette Desmet tussengekomen toen de leider van de patrouille - gekomen om ons aan te houden - ons het bevel gaf in zijn pickup “pfa kwurira” te klimmen. Wat een wonder van een Vrouw, van een Heilige…! Zij voelde zich solidair met ons lijden, met onze schrik en zij liep het risico voor ons te sterven. Andere klasgenoten keerden nooit terug naar school na de eerste “ondervragingen”. Zij droeg net zoals wij de last van de verschrikkingen. Dat was meer dan solidariteit… 22
KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
Ik heb ook genoten van actieve en solidaire medeplichtigen om Burundi te verlaten en toevlucht te vinden in de verschillende landen. Het is dankzij de welwillende en vriendschappelijke ontvangst van anderen, die solidariteit hoog in het vaandel dragen, dat ik mijn studies heb kunnen verderzetten, werk heb kunnen vinden en de mogelijkheid kon overwegen om mezelf weer op te bouwen.
HET RISICO VAN DE SOLIDARITEIT NEMEN 25 jaar later bevond ik mezelf in een situatie waarin ikzelf het risico moest nemen om kinderen te redden. Eens te meer kon ik een beroep doen op de gelukkige medehulp van één van mijn zussen en van onze vrienden die alles in het werk hebben gesteld om me uit die situatie te helpen. Ik zal hen nooit genoeg dank je wel kunnen zeggen… De solidariteit is het leidmotief van mijn levensloop. Gedurende 15 jaren werkte ik in een caritatieve instelling die projecten van hulp, vorming en ontwikkeling financiert. Deze vorm van solidariteit volstond voor mij niet: ik ervaarde de nood om in de dagelijkse praktijk datgene te overstijgen wat ik beschouw als een “solidaire geloofsbelijdenis”. Daarom heb ik ervoor gekozen om te werken bij broze personen, in een handicapsituatie of in sociale moeilijkheden. Het lijkt mij dat je leven toewijden aan het verbeteren van het dagelijks leven van jouw naasten aan de hand van actieve solidariteitsacties, geen toeval is. Het is zeker een onbewuste manier om het leven te rechtvaardigen, om te antwoorden
De solidariteit is die kracht die hen er toe aangezet heeft zich te “verbranden” voor moeder en andere weduwen KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
23
op de vraag “Waarom hebben wij het overleefd en zij niet?” of gewoon weg terug te geven aan anderen wat ons werd gegeven, als dank aan onze weldoeners. In ieder geval, solidair zijn, vormt de basis van mijn veerkracht. Door mijn voorbeeld tracht ik deze waarden over te brengen aan mijn kinderen en aan de toekomstige generaties. Ik ga vanzelfsprekend verder met de hulp aan mijn zussen, met de dagelijkse steun aan mijn bejaarde moeder, die gebrekkig en ziek is, evenals aan sommigen van mijn naasten, om zo te beantwoorden aan specifieke noden.
KLEINE BEKEN VORMEN GROTE RIVIEREN Deze individuele acties kunnen echter niet het werk vervangen van een stichting zoals KBA. De noden zijn immers immens. Alleen staten en NGO’s zijn goed genoeg om bij te zorgen voor de noden van ontwikkeling en van vorming bij de bevolkingen. Enkele jaren geleden hervormden de Europese Staten de ontwikkelingshulp door de initiële voorwaarden te herzien zonder de transparantie m.b.t. de toekenning van de fondsen te formaliseren. Het rechtstreeks gevolg was dat de kredieten, toegekend aan sommige hulpverenigingen voor ontwikkeling, aanzienlijk verminderden, ondanks de kwaliteit van de voorgestelde projecten. De evolutie van deze politieke visie is contraproductief. Het blijkt duidelijk dat het nagestreefde doel erin bestaat de uitgedeelde enveloppen eerder ten goede te laten komen van de ‘donor’ landen. Deze logica kan niet lange tijd standhouden. Inderdaad, de betreurenswaardige vaststelling van de actuele vluchtelingenstromen die massaal toekomen in Europa staat in schril contrast met deze egoïstische visie van de landen die fondsen verlenen. Het is onmogelijk om mensen die honger hebben, tegen te houden. Eens de oorzaak is vastgesteld, zou het Chinese spreekwoord “Als een mens honger heeft, dan is het beter van hem te leren vissen dan hem vis te geven” van toepassing moeten zijn. Dat is het enige efficiënte alternatief voor de toekomst. De ‘donor’ Staten zullen moeten aanvaarden dat zij niet dé wijsheid in pacht hebben en dat een mens die honger heeft de enige is die in staat is om de eetbare vis te identificeren die hij moet vangen… Vandaar het belang van solidariteit die respect toont voor de keuzes van mensen/ volkeren en niet voor keuzes die opgelegd worden door de partners van het Noorden die precies elke notie van wederkerigheid en wederzijdsheid uitsluiten. Laten we ons hoofd niet laten hangen. Laten we met onze gaven onze verantwoordelijkheid opnemen door middelen te geven aan onze verenigingen en daarna eisen dat onze politici de juiste beslissingen nemen zodat ware internationale solidariteit een werkelijkheid kan zijn. Liberata Kantungeko, directrice van een medisch-sociale instelling, Parijs 24
KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
25
Solidariteit: bron van leven
Dankzij de solidariteit kunnen duizenden Congolezen overleven Solidariteit kan begrepen worden als het gevoel dat de leden van een gemeenschap ertoe brengt elkaar te helpen op basis van gedeelde natuurlijke levensvoorwaarden die ervoor zorgen dat niemand op voorhand kan kiezen wat hij morgen zal zijn en dat het lot van de ene vandaag, morgen het lot van de andere kan zijn. Solidariteit kan zich vertalen in de inzet van de rijke landen van de internationale gemeenschap om 0,07 % van hun BNP te wijden aan de ontwikkeling van de arme landen om zo bij te dragen tot de verbetering van de levensvoorwaarden van de kwetsbare bevolking. Zij kan zich eveneens vertalen in de wederzijdse steun tussen de Staatshoofden en de Regeringen van de Afrikaanse landen in hun streven naar de macht. We zien eveneens solidariteit in de kleine gebaren van enkele anonieme Congolezen ten aanzien van een honderdtal Burundese vluchtelingen die het Bureel van de vertegenwoordiging van het Hoge Commissariaat van de Verenigde Naties voor de Vluchtelingen (HCV) in Katanga, in Lubumbashi belegerden tussen augustus en september 2015. Zij reageerden door het verlaten van hun kamp in Uviria in de provincie Zuid-Kivu op de weigering van het HCV om bijstand te verlenen, en stelden deze bijstand als voorwaarde voor hun terugkeer naar het kamp. In deze totale hachelijke onzekerheid, in open lucht, terwijl zij met hun kinderen de nacht doorbrachten onder de blote hemel, hebben zij, op een spontane wijze kunnen genieten van de hulp van inwoners die hun levensmiddelen brachten. In Congo (DRC) zouden zonder solidariteit vele mensen niet meer in leven zijn gezien de crisis die het land sinds meer dan 15 jaar kent. Deze solidariteit ontstaat op familiaal vlak, in kerken en verenigingen van onderling hulpbetoon. De Staat heeft helemaal niets georganiseerd. En dat is precies de uitdaging voor de D. R. Congo: de solidariteit organiseren op nationaal vlak omdat de families ‘aan het einde van hun krachten’ zijn. Fabien Mbayo, uitvoerend secretaris van CAEDH, partner van KBA, Lubumbashi (DRC) 26
KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
Solidariteit: een zaak voor iedereen Wij kunnen niet tegenspreken dat er verschillende vormen van solidariteit bestaan, die, door hun verscheidenheid, ons telkens weer wijzen op een broederlijkheid onder de mensen. Deze die wij kiezen sluit aan op het domein dat “sociaal” Solidariteit, een zaak voor iedereen genoemd wordt. We willen dus niet ingaan op die solidariteit die voortvloeit uit een individualisme dat de rechten en de belangen van één enkel individu bevoorrecht, maar besteden wel aandacht aan die invulling van solidariteit die een beroep doet op edelmoedigheid en/of het delen ; zoals het delen van opinies, van materiële goederen (in natuur of in pasmunt), van tijd, enz. Het is deze vorm van solidariteit die, volgens ons, een zaak moet zijn die iedereen aanbelangt zonder onderscheid naar sociale status, ras, of godsdienst. We zouden er ons daarom allen bij betrokken moeten voelen. Wij zien rondom ons dat menselijke noden een onduldbare drempel bereikt hebben in domeinen zoals gezondheid, opvoeding, voldoende voeding hebben, toegang hebben tot drinkbaar water, energie en van ontwikkeling in het algemeen. Voor sommige mensen is dit een kwestie van overleven. Hoe kunnen we solidair zijn met zij die door de maatschappij aan hun lot worden overgelaten, om toch een beetje hun lijden te verlichten? Met hen die op het perron bleven staan na het voorbijrijden van de laatste trein? Het is in deze context, dat de te voeren acties talrijk en veelzijdig moeten zijn maar vooral ook gericht moeten zijn op menselijke relaties. Onze solidariteit is meestal eerder van ethische orde dan iets anders. Een concreet voorbeeld hiervan is degene die tijd besteedt aan een vereniging of aan een NGO die het lot van die noodlijdenden wil verbeteren; door er uren van vrijwilligerswerk aan te verlenen, of door al zijn energie te steken in het verdedigen van hun rechten. Gewoonlijk, wanneer men het thema solidariteit aansnijdt, bekijkt men dit unilateraal of van in één richting, nochtans mag men niet uit het oog verliezen dat deze solidariteit ook in tegenovergestelde richting kan plaats vinden, dit wil zeggen van de meest armen naar de meest welstellenden. Dit sluit aan bij de fabel van La Fontaine die zegt dat men dikwijls nood heeft aan een kleinere Hildegarde Birara, Abidjan (Ivoorkust) KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
27
Solidariteit: ons laten raken door de armen Zolang je een optie maakt voor de armen, ben je zelf nog niet arm. Je bent dan nog steeds degene die vanuit eigen rijkdom en macht, naar de andere gaat om hen te helpen. Misschien worden wij vandaag de dag meer een kerk met de armen. En ooit een kerk van armen.
HET VOLSTAAT SLECHTS JE DEUREN VOOR HEN TE OPENEN. ZE ZIJN ER. Het ‘binnendringen’ van de armen in onze wereld, in ons bewustzijn, in onze kerken is misschien het belangrijkste fenomeen van de geschiedenis. Het staat aan de basis van de bevrijdingstheologie, ook hier. Zo werd het ons gegund, op Goede Vrijdag 2006, onverwacht, ongevraagd – in Kuregem. Ibrahim Show, jonge Mauritaniër zonder de juiste papieren, moslim, vlak voor de Kruisweg: ‘mogen wij uw kerk bezetten’. En ’s avonds, tijdens de viertalige Kruishulde, liet hij wat wierook branden voor het kruis en bad: een kreet om te mogen leven, om een naam te krijgen, papieren. Het gebed van de arme die heel zijn vertrouwen stelt in Allah-God (‘Jij, God, jij zal het gebed van de arme niet verstoten’). Wij beluisterden toen dit gebed als de kreet van Jezus zelf aan het Kruis: Vader, waarom heb je mij verlaten, en Vader, in uw handen beveel ik mijn geest. Het was een genademoment voor ons, christenen.
WE STAAN IN EEN TRADITIE VAN ONDERBREKING ‘God leerden wij kennen als de grote Onderbreker’ (Lieven Boeve), degene die onze gesloten verhalen en ideologieën onderbreekt, die onze doofheid doorbreekt en onze harten openbreekt naar de armen toe: ‘Ik heb de jammerklachten van mijn volk gehoord, de kreten om zijn onderdrukkers gehoord; ik heb zijn ellende in Egypte gezien’ (Ex.3,7-9) Dat prachtige verhaal van Jezus over hoe de naaste degene wordt die mijn weg ‘tussen Jeruzalem en serger is), je kan rustig in een boogje om hem heenlopen. Kan je dat werkelijk met een rustig hart…? Het behoort tot onze mogelijkheden. Je kan inderdaad de aanwezigheid van de armen wegpraten. Je kan roepen ‘on va vous débarasser de cette racaille’ (Sarcosy). Je kan proberen, zoals burgemeester Simonet ooit in onze kerk, mensen zonder de juiste papieren criminaliseren en proberen de buurt te kuisen en de kerkbezetters (vrouwen en kinderen incluis) weg te stoppen in gesloten centra. Maar je kan je ook laten raken door het naakte gelaat van de arme, die ons toekijkt, die ons vraagt - die eerste vraag van God tot de mens: Mens – Adam – waar ben je? Je kan ook gewoonweg leven zoals de rijke in het verhaal van Lazarus: hij leeft in zijn gesloten wereld, beseft niet eens wie op zijn dorpel van de overschotten moet leven.
HIJ KLOPT AAN ONZE DEUR Goddank om de aanwezigheid van Lazarus op onze drempels, aan onze poorten… Heel bescheiden. 28
KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
Een opendeurbeleid voor asielzoekers: een uitdaging Vaak zonder hun stem te verheffen. Zonder naam in onze grootsteden, zonder huis, zonder (de juiste) papieren, zonder sociale rechten…Hij klopt aan onze deur. Hij organiseert zich en strijdt. En zijn naam is – niet toevallig – Lazarus, Eliëzer: God komt te hulp.
DE ARME ZAL ONS REDDEN Hij onderbreekt onze succesverhalen. Christophe die, na enkele maanden slapen in het park en op een bank voor de pastorij, het hart van zuster Maria aanspreekt die zegt: ‘We hebben geen plaats meer, maar laat hem toch binnen’… Natasha met haar doorweende ogen die vecht voor haar drie kinderen en haar man onder elektronisch toezicht, en die alle pastores van Brussel aandoet omdat ze weet, diep van binnen, dat de kerk niet over de armen heen kan kijken … Bruno, in zijn jeugd misbruikt, uit de arme Borinage aangespoeld in Brussel, die elke morgen 5x zoveel moed nodig heeft om op te staan, omdat ‘niemand op hem wacht’… Adrienne van het Dienstencentrum die mij antwoordt als ik bij het afscheid zeg: ‘Soigneert u’: voor wie dan wel, ik heb niemand ? Maar die er morgen toch weer staat… De twee jonge Guineeërs die in 1999 een briefje achterlieten op hun dode lijf, in het landingsgestel van een vliegtuig: “ als je dat ziet dat wij ons opofferen, dan is het omdat wij in Afrika teveel lijden en dat wij u nodog hebben om tegen de armoede te strijden en een einde te maken aan de oorlog in Afrika”. Zij openbaren onze verblinding (en de barensweeën kunnen moeilijk zijn), zij brengen aan het licht onze ziekte, het onrecht van deze wereld. Zij zijn onze toekomst. Zonder hen geen toekomst. Buiten de arme, geen heil, zegt de bevrijdingstheoloog Sobrino, Mgr Oscar Romero achterna… En misschien zullen wij als kerk, gelouterd en met minder macht, meer en meer een minderheid in onze samenleving, beter in staat zijn om ons te laten raken door de armoede van de andere. Jan Claes, pastor in Laken en Heizel (PE Cardijn), Anderlecht KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
29
Solidariteit: een verantwoordelijke houding Solidariteit kenmerkt personen die kiezen of in zichzelf het verlangen voelen een andere persoon bij te staan en vice versa. Zij onderscheidt zich van altruïsme of het helpen van iemand zonder zichzelf betrokken te voelen door wat hem gebeurt. En omgekeerd kan men Solidair met de toekomstige generatie solidair zijn met iemand anders gewoonweg uit eigen belang. Solidariteit binnen een gemeenschap drukt zich in het bijzonder uit ten aanzien van armen of kwetsbare groepen of personen, op korte, middellange of lange termijn, op lokale schaal of breder (internationale solidariteit). Zij kan de vorm aannemen van geldhulp, morele steun, of een gift in natura (voedsel, enz.), de opvang van vluchtelingen, enz. Men spreekt ook van solidariteit over de generaties heen (tegenover de toekomstige generaties), en van ecologische solidariteit. Het woord “solidariteit” impliceert een verantwoordelijke houding die erin bestaat personen te helpen die er nood aan hebben. De wens om de meest armen en de uitgestotenen te helpen berust op het bewustzijn van een werkelijke band, gebaseerd op menselijkheid en burgerlijkheid. Een mens kan niet vreemd zijn tegenover een andere mens omwille van hun gedeeld menszijn; a fortiori, is een burger solidair met andere burgers. Solidariteit is een sociaal engagement van wederzijdse inzet en onderlinge afhankelijkheid tussen personen, in het algemeen de leden van eenzelfde groep verbonden door een gemeenschappelijke lotsbestemming (familie, dorp, beroep, onderneming, natie, enz.). Geneviève Uwimana, beheerder van de financies te Agakura, partner van KBA, Bujumbura.
30
KBA I KARIBU 160 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
KBA investeert in de vorming van lokale partners rond vijf thema’s: familiale landbouw en voedselzekerheid, democratie en mensenrechten, conflictpreventie en vredesopbouw, opvoeding van jongeren en empowerment van vrouwen. KBA staat voor een eerlijke, open en diepgaande partnerrelatie, vanuit gelijkwaardigheid en dialoog. KBA staat ook voor een integrale benadering van de mens en van de gemeenschap: economische, so-ciale, politieke, culturele en spirituele aspecten krijgen een plaats.
PARTNERwerking
KBA is een door de overheid erkende NGO van internationale solidariteit gespecialiseerd in het versterken van de Afrikaanse civiele maatschappij. Lokale partners en hun basisgroepen krijgen de mogelijkheid om via opleidingen hun competenties te verhogen en hun kennis doeltreffend aan anderen door te geven. KBA werkt rechtstreeks en op basis van wederkerigheid samen met lokale Afrikaanse organisaties.
ACTIES in het Noorden
ACTIES in het Zuiden
KBA
Alles over K BA op www.kba-fon caba.be
De projecten: • zijn aangepast aan de culturele eigenheid van de lokale bevolking • stimuleren een democratische cultuur • creëren zelfredzaamheid • versterken de empowerment van de vrouw • dragen zorg voor het ecologisch systeem • worden niet opgelegd maar ontstaan vanuit de lokale bevolking
KBA neemt deel aan de ontwikkelingseducatie rond de Noord - Zuid problematiek en sensibiliseert geïnteresseerden, sociale organisaties en sympathisanten rond het belang van het duurzaam versterken van mensen en groepen in het Zuiden op basis van een eerlijke dialoog. KBA neemt actief deel aan campagnes van de Noord-Zuid beweging, 11.11.11 en CNCD zoals de actie rond de milleniumdoelstellingen, geeft advies (vooral over Centraal – Afrika) en brengt de thema’s onder de aandacht in het magazine KARIBU en via de website.
En u? KBA steunt voor een deel van het vormingswerk met Afrikaanse partnerorganisaties op giften. KBA dankt u 1000 x daarvoor! FINTRO: BE 94 1430 6786 22 14 (Voor giften van 40 euro of meer ontvangt u een fiscaal attest). KBA I KARIBU 159 I OKTOBER, NOVEMBER, DECEMBER 2015
31
KARIBU is het tijdschrift van de vzw KBA en verschijnt vier maal per jaar. Abonnement: Wordt gratis verstuurd naar alle geïnteresseerden
KBA is een door de overheid erkende NGO gespecialiseerd in het versterken van de capaciteiten van het maatschappelijk middenveld in Afrika. KBA kiest voor vormingsprojecten en directe samenwerking met lokale partners. Zo bereiken de projecten duurzame resultaten KBA reikt instrumenten aan zodat mensen zelfstandig hun ontwikkelingsproces in handen kunnen nemen.
Redactie: M-Bernadette Zubatse Luc Bonte Erick-Bayard Rwantango Dries Fransen Jean Lefèbvre Joke Simons Nicole Denié Adres: Vooruitgangstraat 333/03 B-1030 - Brussel tel.: 02 201 03 83 fax: 02 205 17 39 e-mail: info@kba-foncaba.be website: www.kba-foncaba.be Verantwoordelijke uitgever: M-Bernadette Zubatse (Vooruitgangstraat 333/03 - 1030 Brussel) Foto’s: KBA, CAEDH, Angelo Barampama, Jan Caes Opmaak en druk: De Riemaecker Printing bvba www.deriemaecker.be
De inhoud van de gepubliceerde artikels geeft niet noodzakelijk de opinie weer van het KBA. Dit tijdschrift wordt gedrukt op gerecycleerd papier. Cette revue paraît aussi en français.