april, mei, juni 2015
Nr. 158
KBA
België/Belgique P.B./P.P. 9099 GENT X BC 10999
Kadervorming voor Afrikanen
Vooruitgangstraat 333/03 B-1030 Brussel (België) - Tel. 02 201 03 83 • Fax: 02 205 17 39 E-mail: info@kba-foncaba.be - www.kba-foncaba.be
Karibu BURUNDI & congo: NAAR EEN DIALOOG? bukavu: NAAR EEN DROOM VAN WERKELIJKE VERANDERING Afgiftekantoor Gent X - P602401 2de kwartaal 2015
inhoud 4 BURUNDI: OP DE RAND VAN DE ONTPLOFFING De politieke partij van president Pierre Nkurunziza heeft hem voorgesteld als kandidaat voor de presidentsverkiezingen voor een derde mandaat. De oppositie partijen en het maatschappelijk middenveld verzetten zich hiertegen omdat door deze beslissing de Arusha Akkoorden en de Grondwet niet gerespecteerd worden. Gevolg: gewelddadige manifestaties en een overdreven repressie door de politie, uitgestelde verkiezingen tot eind juni, maar de kalender verworpen door de oppositie. De situatie is gespannen. De bevolking heeft schrik maar wil geen oorlog meer. 11 BURUNDI : MEDEDELING VAN DE BISSCHOPPEN De mededeling van de bisschoppen is een aansporing tot vrede en verzoening. De bisschoppen waarschuwen dat gewelddadige confrontatie nooit tot een overwinning leidt. De enige weg naar de overwinning zonder verliezer is de dialoog tussen alle betrokkenen die het belang van de natie en van alle burgers nastreven. 14 CONGO: DE DIALOOG OF PANACEE VAN HET VERKIEZINGSPROCES In Congo werd de globale verkiezingskalender gepubliceerd. De oppositie en het maatschappelijk middenveld verwerpen de haalbaarheid ervan. Daarbij komt dat president Kabila een derde mandaat beoogt, terwijl de grondwet dit niet toelaat. Vandaag steekt Kabila de hand uit voor een dialoog met de oppositie en het maatschappelijk middenveld. 20 EEN LEGAAT VOOR KBA 22 KANANGA : VROUWEN WERPEN ZICH OP HET FABRICEREN VAN KOEKJES KBA steunt een modelproject van haar partner Bamamu tabulukayi : de vorming van vrouwen in de technieken voor de agro-ecologische productie van maïs en niébé, en in het fabriceren van artisanale koekjes op basis van deze twee producten. 26 BUKAVU: DEELNEMEN AAN HET BEHEER VAN DE MAATSCHAPPIJ Maatschappelijke verandering is maar mogelijk indien de bevolking er bij betrokken wordt, vooral de vrouwen in de gemeenschappen, en bij een samenwerking met de lokale overheid.
2
KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
voorwoord Beste vrienden, Vandaag draait onze wereld niet rond. Dit beeld schotelen de media ons alle dagen voor in de kranten, de radio en de televisie. Uiteraard hebben conflicten, geweld, wreedheid, onverdraagzaamheid altijd bestaan. « De geschiedenis herhaalt zich » wordt al eens gezegd. Miljoenen mensen bevinden zich in onmenselijke en verontwaardigende situaties. Soms overvalt er ons een gevoel van machteloosheid. En toch, in deze extreem moeilijke omstandigheden zijn er groepen zowel mannen als vrouwen die prachtig werk verrichten bij de ‘gekwetste’ bevolking. Met moed en doorzetting komen ze op voor meer rechtvaardigheid, tegen de corruptie, voor de eerbied van de mensenrechten, voor menswaardigere levensvoorwaarden. Zij ondersteunen mensen, moedigen hen aan om zich te organiseren en hun verantwoordelijkheid op te nemen door deel te nemen aan het beleid. Bezorgd over de rechten en de belangen van de bevolking, nodigen ze de partijen in conflict uit om rond de tafel te gaan zitten en de dialoog aan te gaan om een oplossing te vinden die de vrede kan vrijwaren. Vandaag zijn er in Congo en Burundi conflicthaarden en spanningen, worden de mensenrechten niet altijd geëerbiedigd, wordt de vrije meningsuiting gereduceerd, en is er corruptie op grote schaal. Lokale organisaties, partners van KBA, zetten zich in voor en met de bevolking. Ze nemen initiatieven om te bemiddelen in conflicten en een echte dialoog tot stand te brengen. Met de bevolking engageren ze zich om een duurzame maatschappelijke verandering tot stand te brengen. Beste vrienden, met uw steun kan KBA de projecten van haar partners ondersteunen en begeleiden. Wees er zeker van, uw gift maakt het verschil. We danken u oprecht. Luc Bonte, Voorzitter
KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
3
BURUNDI OP DE RAND VAN DE ONTPLOFFING Op 25 april 2015 bevestigt het Congres van de CNDD-FDD partij (de Nationale Raad voor de Verdediging van de Democratie – Verdedigingskrachten van de Democratie), partij aan de macht, de kandidatuur van de uittredende president Pierre Nkurunziza voor zijn eigen opvolging. Voor vele waarnemers was deze keuze voorspelbaar, zelfs indien niet al de leden van deze partij akkoord zouden gaan met de aanspraak op een derde mandaat. De oppositie en de civiele maatschappij weigeren echter dit derde mandaat te aanvaarden, dat zij als ongrondwettelijk beoordelen en zien als een indruising tegen de Akkoorden van Arusha. Sinds 26 april roepen zij op om te manifesteren tegen dit derde mandaat. De voorbije vier weken hebben deze manifestaties al het leven Hoe zouden de twee helden Rwagasore en gekost aan een twintigtal personen. Ndadaye vandaag reageren? Bij het afsluiten van dit nummer rijst dan ook de vraag of vredevolle verkiezingen plaats zullen kunnen vinden... een analyse door KBA op basis van elementen door waarnemers ter plaatse.
Twee weken na het begin van de manifestaties in enkele straten van Bujumbura tegen het derde mandaat van president Nkurunziza, heeft een groep generaals een twee dagen durende staatsgreep gepleegd. Op woensdag 13 mei 2015 kondigde de vroegere chef van de generale staf Godefroid Niyombare de afzetting van president Pierre Nkurunziza aan. De president was op dat ogenblik op verplaatsing naar Tanzania voor een regionale topconferentie over de crisis in zijn land. In Bujumbura, veroordelen de oppositie 4
KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
“
De mislukking van de staatsgreep
en de “civiele maatschappij” deze machtsgreep niet, die nochtans antidemocratisch is. Integendeel, er is uitbundige vreugde bij de manifestanten in de straten van de hoofdstad. Zij gaan zelfs een akkoord aan met de militairen. Voor de eerste maal in de geschiedenis van Burundi ziet men
De democratie vandaag planten… om morgen de vruchten te plukken
burgers klimmen op de pantserwagens van het leger. Maar meteen veroordelen de staatshoofden van Oost-Afrika en van de Afrikaanse Unie, samengekomen in Dar-Es-Dalaam, de staatsgreep. Opvallend is de stilte van België en van de Europese Unie. Na de mislukking van de staatsgreep heeft de president de teugels van de macht weer in handen genomen. Hij verbiedt de manifestaties en associeert de deelnemers met putschisten. Hij stelt de parlementaire en gemeentelijke verkiezingen met 10 dagen uit.
Het “No, voor het derde mandaat” houdt aan… ! De Europese media bevestigen dat Burundi sinds eind april een ruime beweging van volkse contestatie kent tegen de president Pierre Nkurunziza. Bijna dagelijks toont de televisie beelden van de manifestaties in sommige wijken van Bujumbura. Deze beelden tonen barricades, brandende banden, omvergeworpen wagens en schreeuwende mensen met
borden waarop “no, aan het derde mandaat van de president” staat. De manifestaties gaan gepaard met confrontaties tussen de politie en de protesterenden. De repressie is streng, met een twintigtal doden in één maand. Volgens sommige bronnen maakt de politie ruimschoots gebruik van haar vuurwapens om de manifestanten te verdrijven, door in de lucht te schieten maar ook op mensenhoogte. De media vermelden echter zelden het geweld van de manifestanten: het werpen met stenen en het gooien van granaten, slagen en geweldplegingen op gewone voorbijkomende burgers. In een Rechtsstaat heeft de bevolking het recht vreedzaam te manifesteren en zich uit te drukken. Maar het is duidelijk dat het gehanteerde geweld ook geweld bij de politie oproept. Verschillende politieagenten werden al gedood. De buitenlandse media belichten de informatie vanuit de ‘zichtbare’ civiele maatschappij en bevestigen dat “de bevolking van Bujumbura” zich op straat bevindt. KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
5
De bevolking wil geen oorlog meer Dit beeld wordt door andere bronnen tegengesproken. De manifestanten zouden afkomstig zijn uit 4 wijken van de hoofdstad en bovendien wordt hun aantal niet gepreciseerd in verhouding tot de bewoners van die wijken. Zeldzaam zijn de journalisten die vermelden dat in het binnenland, in het grootste deel van het land, de situatie ‘kalm’ schijnt. De media vergelijken ook graag Burundi met Burkina Faso en haar “volkse revolutie” die de president heeft afgezet. Maar zij die Burundi kennen, zeggen zonder ondubbelzinnigheid dat Burundi Burkina Faso niet is.
De private radio’s tot stilte herleid Als men Burundi vergelijkt met zijn naburige landen Rwanda en zelfs Congo was er vóór de mislukte staatsgreep een tamelijk grote meningsvrijheid, zelfs al werden sommige journalisten bedreigd of in de gevangenis gezet. Het is trouwens dankzij de private radio’s en de draagbare telefoons dat in het hele land de bevolking geïnformeerd werd over de manifestaties in Bujumbura tegen het derde mandaat van de president. Na de mislukte staats6
KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
“
Burundi is Burkina Faso niet
greep werden de private radio’s gesloten of werd hun infrastructuur vernield. Hierdoor is er in het binnenland praktisch geen informatie meer die de visie van de regering kan tegenspreken. De bevolking wordt door die private media niet langer meer geïnformeerd over wat er gebeurt in de hoofdstad. De mensen in het binnenland wijden zich opnieuw aan hun gewone bezigheden met nochtans enige bezorgdheid om terug in oorlog te vervallen.
Waarom bevreesd zijn voor het derde mandaat? Het probleem lijkt te draaien rond het derde mandaat van de actuele president. De vraag is duidelijk: kan president Pierre Nkurunziza zich opnieuw kandidaat stellen voor de presidentiële verkiezingen op 26 juni 2015? Voor de oppositie en de ‘zichtbare’ civiele maatschappij is dit onmogelijk omdat de Akkoorden van Arusha en de Grondwet voorzien in een maximum van
twee mandaten. Ook de katholieke Kerk, een instelling die een grote invloed heeft op de bevolking, drukt zich zeer duidelijk uit tegen een derde mandaat van Pierre Nkurunziza. Nochtans lijkt het dat in de ogen van 80 % van de bevolking van het binnenland, die leeft op de heuvels en de hoogvlakten ver van de camera’s, de president gewaardeerd wordt en niet noodzakelijk hoeft te vertrekken. België, de Europese Unie en de Verenigde Staten zijn eveneens tegen een derde mandaatstermijn. De CNDD-FDD, de partij die aan de macht is, weerlegt de kritiek door erop te wijzen dat voor het eerste mandaat de president niet verkozen werd door het universeel kiesrecht maar door het parlement. Zij beschouwt de kandidatuur van Pierre Nkurunziza dan ook als perfect wettelijk. Het Grondwettelijk Hof van Burundi volgt dezelfde redenering en verklaarde op 5 mei 2015 de kandidatuur van president Nkurunziza geldig voor een nieuw presidentieel mandaat. Ter plaatse stellen analysten vast dat de Arusha Akkoorden nooit volledig werden
gerespecteerd, zoals bijvoorbeeld het ethnische evenwicht bij de ambtenaren, met 60% Hutu’s en 40% Tutsi’s. In 2005 lokte het ontslag van kaderleden op administratieposten hevig protest uit, omdat de nieuwe Hutu ambtenaren de nodige ervaring niet hadden. Om de moeizame vrede te bewaren werd toen de toepassing van de Arusha Akkoor-
“
In naam van de vrede, zijn stem uitdrukken
den stopgezet. De politieke leiders in Burundi en bevriende landen stemden daar mee in. De analysten merken ook op dat deze vroegere kaderleden van de administratie middenveldorgnisaties oprichtten. Vandaag heeft de bevolking schrik. Ze begrijpt niet waarom het niet toepassen van een enkel artikel van de Arusha Akkoorden, de vrede moet verstoren in plaats van deze op te bouwen
De partij aan de macht CNDD-FDD is alomtegenwoordig KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
7
en te versterken ! Ze willen hun stem uitbrengen en in vrede leven. Wettelijk gezien blijkt het derde mandaat dus toegelaten te zijn. Maar politiek gezien, in de geest van de Akkoorden van Arusha, is dit dus moeilijk aanvaardbaar. In werkelijkheid zou het volgens sommigen hier gaan om een strijd om de macht tussen de actuele en potentiële politiekers. Misschien is dit ook het geval bij het leger en de politie, en dat terwijl hun primordiale zending erin bestaat de bevolking te beschermen en de orde en de veiligheid te handhaven over het territorium. In dit land, zoals elders, betekent het behouden of het verwerven van de politieke macht het behouden of het verwerven van de economische macht – en dus de gemakkelijke verrijking. Waarnemers stellen zich de vraag of de toekomst van het Burundese volk alleen maar moet afhangen van de discussie over dit derde mandaat. Zij zijn van oordeel dat andere problemen, die dringend opgelost moeten worden, veel belangrijker zijn voor de bevolking, zoals de grote armoede van vele families, de corruptie op grote schaal en op alle niveaus, het slecht functioneren van het gerecht, het verlies van de menselijke waarden, etc..
De geruchten jagen schrik aan Sinds het aankondigen van de kandidatuurstelling van president Pierre Nkurunziza op 25 april 2015, vluchten duizenden Burundezen uit de grensregio’s -vooral vrouwen en kinderen - naar Rwanda, Tanzania of de DR Congo. Volgens sommige bronnen zou het aantal vluchtelingen op het einde van de maand mei 2015 meer dan 100.000 bedragen. Zij vluchten omwille van de geruchten van moordpartijen die circuleren over jonge ‘Imbonerakure” van de partij aan de macht. Deze geruch8
KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
“Welke toekomst voor mijn kinderen ?” ten lijken zich niet te bevestigen. Maar duizenden Burundezen ontvluchten hun woningen op de heuvels.
De wijze weg van de dialoog Onder bescherming van de UNO, van de Afrikaanse Unie en van de landen van de omstreken vinden discrete onderhandelingen tussen de oppositie en de machtspartij plaats. De algemene secretaris van de UNO, Ban Ki-moon, moedigt deze “politieke dialoog” aan. Ook de katholieke Kerk raadt in haar mededeling van 26 mei 2015 de weg van de dialoog aan eerder dan de weg van de gewelddadige confrontatie, ook al is deze weg moeilijker. Volgens de Katholieke Kerk is deze weg “de enige die resulteert in een overwinning voor allen en zonder verliezer”. De parlementaire en gemeentelijke verkiezingen die zouden doorgaan op 5 juni werden op voorstel van EAC (Oost Afrikaanse Gemeenschap), anderhalve maand uitgesteld. Deze zouden nu doorgaan op 26 juni en de presidentiële verkiezingen op 15 juli. Velen stellen zich echter vragen over hun verloop in de huidige context. De oppositiepartijen in Burundi wijzen erop dat het uitstel van de verkiezingen niet volstaat om vrije, transparante en rustige verkiezingen te waarborgen. Verschil-
lende voorwaarden zijn hiervoor immers noodzakelijk: de oppositie moet campagne kunnen voeren in volle veiligheid en de private radio’s moeten weer in werking worden gesteld zodat de politiekers hun politiek programma kunnen overbrengen. Ter plaatse zijn sommige (geloofwaardige) personen van oordeel dat men de bevolking moet uitnodigen om te gaan stemmen en moet leren om zich uit te drukken via de stembussen.
“
Verkiezingen, de enige goede weg
In de boodschap van 26 mei 2015 herinnert ook de Burundese katholieke Kerk eraan dat deze verkiezingen “de enige goede weg vormen voor een vernieuwing van de instellingen”. Maar tegelijkertijd kondigt zij haar terugtrekking aan uit het verkiezingsproces, in de zin dat de talrijke priesters die belangrijke functies opne-
Een nieuw Burundi opbouwen
men in de verkiezingscommissies in de provincies en de gemeenten van het land, uitgenodigd worden om afstand te doen om zo “de plaats te ruimen voor degenen die het werk kunnen verder zetten”. In deze hele discussie mag niet uit het oog verloren worden dat het kiesrecht van de Burundese bevolking voor haar vertegenwoordigers en haar president verworven werd na een zwaar tribuut. Het zou een monumentale vergissing zijn dat dit kiesrecht onrechtmatig zou verworven worden door onwettelijke aspiranten die, als zij aan de macht komen, niet noodzakelijk het hoger belang van een ‘Rechtstaat’ nastreven.
“Een voorbeeld” voor de regio Door te besluiten om de macht door te geven aan een ander lid van de CNDDFDD partij, had president Nkurunziza zijn twee mandaten in schoonheid kunnen beëindigen. Hij zou dan een model geweest zijn voor vele landen in Afrika, om te beginnen voor de buren van de DR Congo en van Rwanda, nl. een president die de wisseling begrepen heeft in een democratische benadering. Zonder dat dit de mening weerspiegelt van alle leden van zijn partij, hebben de president en zijn omgeving er anders over beslist. Voor velen is het terecht dat men zich de vraag stelt waarom hij zich zo sterk vasthecht aan de macht. President Nkurunziza beschouwt zichzelf misschien als “een gezondene van God”, die zijn zending moet verder zetten. Nochtans heeft hij het voordeel op mogelijke tegenkandidaten gewaardeerd te worden door duizenden Burundese gezinnen voor de sociale maatregelen die hij genomen heeft tijdens zijn mandaat. Het past hier onder meer te vermelden: de kosteloosheid van de gezondheidszorgen voor kinderen jonger dan vijf jaar en van zwangere KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
9
vrouwen maar ook de kosteloosheid van het onderwijs voor kinderen van de lagere school. Ondanks deze positieve realisaties zijn er ook de vele analisten en instellingen die nog altijd wachten op de betaling van hun prestaties. Verder mag niet vergeten worden dat politieke macht ook economische macht betekent. Ongetwijfeld is rijkdom een zeer sterke aantrekkingspool. Voor al degenen met hoge posities betekent het verlies ervan moeten afzien van een leven dat
ongetwijfeld weelderig is. De presidenten van de buurlanden volgen dan ook met aandacht wat er in Burundi gebeurt. Weldra zal dezelfde situatie zich ook bij hen voordoen. Al te dikwijls – en dat is het geval in alle landen – vergeten de politieke verantwoordelijken dat zij gekozen werden om een project van de maatschappij te realiseren in het belang van de bevolking. In de nabije toekomst loopt de internationale gemeenschap het risico er ‘zijn Latijn bij te verliezen’!
Het vredesproject van KBA KBA steunt een project van de verantwoordelijken van de katholieke Kerk van Burundi voor jongeren. Reeds in 2013, tijdens ontmoetingen met jonge studenten en studentinnen en jeugdbewegingen, formuleerden deze jongeren aanbevelingen aan de Kerk, aan de politiekers en aan de nationale media, om het land uit het slop te halen en geweldplegingen en oorlog te vermijden. Deze aanbevelingen van de jongeren zijn het fundament voor een vredesproject van de Katholieke Bisschoppenconferentie van Burundi (CECAB) doorheen de Bisschoppelijke Commissie gelast met de leken (CEAL) in samenwerking met KBA. Het betreft een project van vorming en van sensibilisatie van de jongeren in 43 middelbare conventionele scholen in de verschillende regio’s van het land, met een schoolbevolking van 34.498 leerlingen. In een eerste fase vormt dit project 38 formateurs in conflictpreventie, met respect voor de mensenrechten, voor actieve geweldloosheid, voor democratische deelname en voor vredeopbouw. Vervolgens vormen deze formateurs 172 studenten of studentinnen uit de 43 projectscholen tot animatoren/animatrices. Elk van hen geeft deze vorming door aan 40 studenten in elke school, die een ‘Vredesclub’ vormen in hun school. De groep gevormd door 172 studenten sensibiliseert de andere studenten door ludieke en culturele creatieve activiteiten. Het project eindigt met een vredesdag, een interscolair cultureel festival. Bij gebrek aan financiering, blijft dit project onbeslist. Welnu, de recente situatie van Burundi toont duidelijk aan dat dit project een toekomst heeft. KBA heeft nood aan fondsen om deze acties voor de toekomst van dat land te realiseren. Kent of bent u een mecenas voor de vrede, heeft u relaties met een instelling, een stichting of een werk voor de vrede en het recht om in waardigheid te leven, dan is deze oproep tot u gericht: Vandaag kan u ons helpen om de nodige fondsen te vergaren.
10
KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
MEDEDELING VAN DE KATHOLIEKE BISSCHOPPENCONFERENTIE VAN BURUNDI IN VERBAND MET DE VERKIEZINGEN VAN 2015 Beste gelovigen van Christus in verbondenheid van geloof en familie, Beste Burundese mannen en vrouwen. De vrede van God zij met u!
Op zondag 7 mei 2015 waren we gelukkig en bemoedigd te horen dat Zijne Heiligheid Paus Franciscus voor de vrede in ons Burundi bad. Op het voorplein van de Sint Pietersbasiliek van het Vaticaan, nodigde de Paus de christenen van heel de wereld uit om te bidden voor “het geliefde volk van Burundi, dat een delicaat moment beleeft”. Hij vroeg “dat de Heer hen allen moge helpen het geweld te mijden en te handelen op een verantwoordelijke manier voor het welzijn van het land”. In naam van de katholieke Kerk in Burundi, drukken wij, Bisschoppen van de katholieke Kerk, aan deze Apostel van God, onze dankbaarheid uit voor deze zorg die hij niet ophoudt ons te tonen door ons op te nemen in zijn gebed en door ons zijn goede raadgevingen te verstrekken. We maken ook gebruik van deze gelegenheid om onze dank te betuigen aan heel de Internationale Gemeenschap, te beginnen met de landen van de Sub-Regio van Afrika, die trachten om een goede oplossing te vinden voor dit verkiezingsproces. Hoe ingewikkelder een probleem is, des te meer de betrokkenen nood hebben aan een synergie van verschillende bemiddelaars.
“De weg van de dialoog loopt uit op een overwinning voor allen en zonder verliezer” De weg van de dialoog Het is in dit perspectief dat wij, Bisschoppen van de katholieke Kerk, net als zoveel anderen, onze bijdrage blijven leveren door onze voorstellen en door te bidden voor ons land, zodat het niet afwijkt van de weg van de vrede en van de verzoening waarvoor we gekozen hebben, door de weg verder te zetten van de democratie gebaseerd op een meerpartijenstelsel. De weg van de koppigheid en van gewelddadige confrontatie leidt nooit naar een overwinning, maar wel tot de illusie daarvan. Integendeel, de weg van de dialoog tussen betrokkenen die niet een zelfde visie delen maar die het hoger belang van KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
11
“Met een oprechte dialoog vindt elke probleem uiteindelijk de best mogelijke oplossing” de natie en van al de bewoners voorop stellen, ook al is het moeilijk, want zij eist van elkeen zichzelf te overtreffen, dat is de weg die uitloopt op een overwinning voor allen en zonder verliezer. Wij bedanken van harte degenen die met een goed hart onze raadgevingen aanvaarden als onze opbouwende bijdrage.
Naar geloofwaardige verkiezingen Onlangs hebben we een mededeling gedaan die onze wensen en aanbevelingen inhield om er voor te zorgen dat het lopende verkiezingsproces zou voldoen aan de vereiste voorwaarden voor goede en geloofwaardige verkiezingen. Wij maakten van deze gelegenheid gebruik om mee te geven dat als de zaken verder verlopen zoals zij waren, wij ons zouden moeten terugtrekken uit de groep die mee instaat voor de organisatie van de verkiezingen, gezien het feit dat de katholieke Kerk niet achter verkiezingen kan staan die vol lacunes zitten. Wij bedanken van harte degenen die ons steunen in onze bezorgdheid om er toe bij te dragen dat deze verkiezingen een aanzet zouden zijn om het pluralistische democratische systeem te verstevigen, en het proces van vrede en verzoening - begonnen met het Akkoord van Arusha - verder te zetten. 12
KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
Stemmen in volle verantwoordelijkheid Voor ons, Herders van de katholieke Kerk, zoals wij het altijd herhaald hebben in onze leringen en getoond door onze initiatieven, vormen de verkiezingen de enige goede weg voor een vernieuwing van de instellingen in het democratisch systeem dat wij gekozen hebben. Zo bevestigen wij opnieuw onze steun voor deze manier van verkiezingen. Zoals alle andere burgers die voldoen aan de vereiste voorwaarden, zullen wij, als de tijd gekomen is, naar de verkiezingen gaan. Ook u, onze christenen, sporen wij aan, als de tijd gekomen is, te gaan en als goede burgers uw plicht te voldoen om te stemmen. Wij vragen u goed te stemmen in volle verantwoordelijkheid, terwijl u de weg van het geweten respecteert dat God in u geplaatst heeft, en luisterend naar zijn Geest, het welzijn en het belang van allen op het voorplan schuift. Moge niemand stemmen door bedreiging of intimidatie van welke aard ook, of omdat hij “omgekocht” werd op één of andere wijze. In de ogen van God zou hij dan een slaaf van het kwade zijn. Welnu, dat is een kind van God onwaardig. Met betrekking tot de waarneming bij deze verkiezingen, gedaan door onze gelovigen, als zij er de mogelijkheid voor hebben, dan zullen ze aan deze missie voldoen.
Geen medewerking aan de CENI Wat de priesters betreft, is er iets dat we nog niet gezegd hebben. Om hen te laten deelnemen aan het werk van de Onafhankelijke Nationale Verkiezingscommissie (CENI) in de provincies en de gemeenten, hebben wij hun een speciale toelating moeten geven, anders zou het hen als leden van de clerus, verboden zijn om dit soort opdrachten te vervullen. Daarom moesten wij een Overeenkomst ondertekenen met de verantwoordelijken van de CENI om de voorwaarden te verduidelijken waaronder onze priesters kunnen deelnemen aan dit werk. Gezien de wijze waarop deze verkiezingen worden gehouden en hun huidige evolutie, en rekening houdend met de zending van de priesters om de mensen met elkaar te verzoenen en hen in eenheid samen te brengen, namen wij de tijd om met een open hart met de leden van de CENI met wie wij deze Overeenkomst ondertekenden, uit te wisselen. Zo brachten we een wederzijds begrip tot stand. Als gevolg daarvan zijn wij, Bisschoppen van de katholieke Kerk, na een grondige analyse van de situatie, van oordeel dat het gepast
Op de weg van vrede, verzoening en ontwikkeling
is dat de priesters hun ontslag zouden geven en het werk zouden overlaten aan hen die deze verkiezingen verder kunnen blijven organiseren.
Geweld is geen oplossing Vooraleer te eindigen, stellen wij vast dat er belangrijke zaken zijn die ons geliefd Burundi doen wegzinken in geweldplegingen en moordpartijen. Eens te meer herinneren wij al de betrokkenen in het conflict dat de weg van een open en oprechte dialoog de enige goede weg is. Moge niemand zich onttrekken aan deze weg want, als de mensen ter goeder trouw en van goede wil zijn en zich aan de dialoog zetten, dan vindt elke probleem uiteindelijk de best mogelijke oplossing. Tenslotte, zoals wij het de laatste keer zeiden: “wij vragen aan de manifestanten geweldplegingen, vernielingen en vooral moordpartijen te voorkomen. Doden is een verschrikkelijk kwaad wat ook het motief ervan mag zijn�. Wij geven deze zelfde aanbeveling ook aan de veiligheidstroepen. Wij drukken onze spirituele nabijheid uit aan families die de hunnen verloren tijdens deze manifestaties en tijdens de ballingschap. Wij moedigen al onze broeders en zusters in ballingschap en die in heel wat moeilijkheden verkeren. Wij vragen aan al onze Burundese medeburgers elkaar niet te intimideren, maar eerder ervoor te zorgen om de gemoederen te bedaren. Christenen en alle gelovigen roepen wij op om te volharden in het gebed voor ons land, zodat ons land verder zou blijven gaan op de weg van vrede en verzoening. Opgemaakt in Bujumbura, op 26 mei 2015. Ondertekend door al de Bisschoppen van de katholieke Kerk van Burundi. KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
13
CONGO DE DIALOOG OF PANACEE VAN HET VERKIEZINGSPROCES De Democratische Republiek Congo bereidt zich voor op de verkiezingen. De CENI (Onafhankelijke Nationale Verkiezingscommissie) heeft de globale verkiezingskalender uitgegeven. Die kalender heeft reeds heel wat inkt doen vloeien. De oppositie en het maatschappelijk middenveld betwisten het voorstel; te beginnen met de lokale verkiezingen, omdat zij zich vragen stellen over de haalbaarheid ervan naar aanleiding van de indeling van de provincies en het gebrek aan financiële middelen. Het risico van dit protest Paul Kabeya, permanent secretaris van is echter dat de parlementaire en pre- RODHECIC sidentiële verkiezingen niet in 2016 zouden kunnen plaatsvinden. Daarnaast is er het probleem van de verkiesbaarheid van president Kabila die naar een derde mandaat lijkt te streven, terwijl de Grondwet hem dat niet toelaat. Vandaag reikt president Kabila de oppositie de hand voor een dialoog. Paul Kabeya, permanente secretaris van RODHECIC (Netwerk van de organisaties voor de rechten van de mens en de burgerlijke vorming met een christelijke inspiratie) en partner van KBA, analyseert dit nieuw gegeven vanuit de huidige context en het standpunt van de verschillende betrokken partijen. Het jaar 2016 nadert met reuzenschreden en het verkiezingsdecor voor de politieke wisseling blijft een raadsel. Zal Kabila zijn zetel afstaan of niet? De enen denken dat de dialoog de oplossing zou zijn voor dit ‘raadsel’ en steunen zich hierbij op de wettelijkheid van het Kaderakkoord van Addis Abeba ondertekend op 24 februari 2013 door elf Staten van het gebied van de Grote Meren onder de bescherming van de Verenigde Naties. Anderen zijn dan weer van oordeel dat het initiatief van 14
KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
de President voor dialoog een charmegebaar is tegenover de oppositie om te genieten van zijn bevoegdheden buiten zijn grondwettelijk mandaat. De violen zijn dus niet op elkaar afgestemd! De verkiezingsagenda voorziet ook de provinciale en lokale verkiezingen in 2015. Hoewel er meerdere verkiezingen zijn, is de internationale gemeenschap en een fractie van de politieke klasse enkel geïnteresseerd in de presidentsverkiezing, terwijl net de lokale verkiezingen de democratie en de
Dialogeren om de weg te effenen voor geloofwaardige en rustige verkiezingen ontwikkeling aan de basis nochtans flink kunnen verhogen.
DE DIALOOG BALISEERT DE GELOOFWAARDIGE EN VREDEVOLLE VERKIEZINGEN De Unie voor de Democratie en Sociale Vooruitgang is van mening dat de dialoog geen uitvinding is van de UDPS maar een initiatief van de internationale gemeenschap om een oplossing te vinden voor de crisis in de Grote Meren en in de Democratische Republiek Congo. Félix Tshisekedi, Nationaal Secretaris van de UDPS en belast met de buitenlandse zaken, omschrijft deze dialoog in het werkblad van de UDPS en schrijft het in om de weg te effenen voor geloofwaardige, rustige verkiezingen, om de fouten van de verkiezingen van 2011 te vermijden en het probleem van de machtswisseling op te lossen. In dat spoor is de woordvoerder van de nationalistische oppositie, Steve Mbikayi van oordeel dat men niet op voorhand kan besluiten dat de dialoog gaat
leiden tot het intrekken van het mandaat van Joseph Kabila. “Wij hebben er vele jaren over gedaan om deze dialoog op te eisen. Persoonlijk ben ik woordvoerder geweest van de Coalitie voor een ware dialoog (CVD). Wij denken dat de dialoog noodzakelijk is”. Het essentiële bestaat erin iedereen rond tafel te zetten om rumoerige verkiezingen te vermijden.
“
Iedereen rond de tafel zetten
De Actie van de Christenen voor het Afschaffen van de Foltering (ACAT) bevestigt via Mr. Bernard Katumba: “Men kan niet verhinderen te dialogeren”. De dialoog is een deugd en zelfs degenen die deze vandaag verwerpen, waren mede ondertekenaars van de acte die de CVD heeft opgesteld. Dat is ook zo voor de UNC partij van Vital Kamerhe die het nationale KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
15
Voor sommige politici en leden van de civiele maatschappij, moet de bevolking naar de stembus gaan en niet naar een dialoog overleg, gehouden van 7 september tot 5 oktober 2014, heeft geboycot omdat deze niet paste in de geest van het Kaderakkoord van Addis Abeba. Het is dan ook verrassend dat hij ervan afziet om
“
De dialoog komt ongelegen
deel te nemen aan de dialoog, terwijl hij deze dialoog gisteren nog eiste. Mej. Ada Kilongo, lid van de Sectie Gender en Kind van RODHECIC, is verbijsterd over de verschillende zienswijzen van de oppositie over kwesties van nationaal belang. Zij steunt de gedachte van een dialoog bij de leden van de oppositie ten aanzien van het voorstel van Kabila en nodigt de politieke klasse uit voor deze dialoog. Mr. Robert Kabakela, de Coördinator van
16
KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
de Nieuwe Congolese Burgerlijke Maatschappij, bevestigt dat zijn organisatie niet tegen de dialoog gekant is als deze dialoog zich inschrijft in de lijn van het vinden van een verkiezingsconsensus en om een rustige wisseling voor te bereiden met respect voor de grondwet.
DE BEVOLKING VINDT ZICH TERUG IN DE VERKIEZINGEN EN NIET IN DE DIALOOG/DISCUSSIE Voor de nummer één van de UNC, Mr. Vital Kamerhe, is het volk de discussies over de verkiezingen beu. Mevr. Eve Bazaiba, Algemene Secretaresse van de MLC, bevestigt dat de dialoog op dit ogenblik ongelegen komt, en dat de prioriteit ligt bij de verkiezingen. Mr. Serge, student aan het Hoger Handelsinstituut, is van oordeel dat de politiekers de dialoog willen om de taart onder elkaar te verdelen. “De grondwet verbiedt aan Kabila zich voor te stellen voor een derde mandaat, de bevolking
vindt zich terug in de verkiezingen en niet in de dialoog/discussie”. Mevr. Bizau, architecte van opleiding, is geschokt dat sommige oppositiepartijen de organisatie van deze dialoog als conditie stellen voor hun deelname aan de provinciale en lokale verkiezingen. “Ik steun geen dialoog”, heeft zij beslist. Meester Lumbu Lumbu hamert erop dat de dialoog een middel is om de aanwezigheid van Kabila te bestendigen en dat terwijl de bevolking droomt van een machtswisseling.
zij vaststelden dat minder dan 25% van de genomen aanbevelingen in de zittingen werden uitgevoerd. Een andere vrees is de bestaande traditie binnen de politieke klasse om via kortere wegen aan de macht te komen. Dat gebeurde bij het nationaal overleg dat uitmondde in de vorming van een andere regering zogezegd van nationale cohesie. In deze beweging neemt de bevolking deel als toeschouwer van een olifantachtige regering die als verdienste heeft dat ze deze openbare lasten verhoogde.
WAT ZOU HET ALTERNATIEF ` ZIJN: RECHTS OF LINKS?
DE DIALOOG LIJKT ONS HEILZAAM
De dialoog zou voor ons een te bevorderen republikeinse deugd zijn. Nochtans vergen deze uitwisselingen het vooropstellen van de belangen van de bevolking. De nationale beraadslagingen van vorig jaar kunnen de ongerustheid uitleggen van degenen die de dialoog verwerpen omdat
In navolging van Martin Kobler, bijzondere vertegenwoordiger van Ban Ki-moon in de DRC, die zegt: “Ik ben tevreden dat men nu een dialoog heeft, dat is een ware zaak”, vinden wij dat een dialoog op meer dan een jaar van de presidentiële verkiezingen ons zal beschermen tegen
Overleggen, luisteren naar elkaar, samen zoeken naar een oplossing KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
17
De dialoog, een kans om geloofwaardige en rustige verkiezingen voor te bereiden de vrees van een verglijden van het presidentieel mandaat. Zo ook kunnen sommige eisen over de verkiezingskwesties overgemaakt aan de CENI maar aanvaard worden indien zij voortkomen uit de geharmoniseerde
“
Het welzijn van de bevolking moet centraal staan politieke klasse. Vandaar het belang van de dialoog. Wij delen ook het feit dat deze dialoog een kans zou zijn om geloofwaardige en rustige verkiezingen voor te bereiden, en een gebaar van verzoening zou vormen. De machtswissel wordt niet lichtzinnig aangepakt. We moeten vermijden dat zij
18
KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
een opening vormt voor de instabiliteit en aanleiding geeft tot een nieuwe oorlogscyclus met bijhorende ongemakken voor onze bevolking. De dialoog kan een hefboom zijn voor een soepele overgang. De dialoog haalt ons weer in. Gisteren was de dialoog een prioriteit voor de oppositie en een bijvoegsel voor de presidentiĂŤle meerderheid. Vandaag verwerpt een deel van de oppositie de dialoog, met het oog op de verkiezingen. Natuurlijk zijn het de belangen van beide kanten die hun motivering uitleggen. Maar wat is de plaats van het volk in dit scenario? Uiteindelijk vinden wij dat de Congolese politieke klasse bij haar acties het welzijn van de bevolking centraal moet stellen, in plaats van de top van de Staat te omarmen op grond van egoĂŻstische belangen. En de dialoog moet, naast andere te be-
RODHECIC (Réseau des organisations de droits humains et d’éducation civique d’inspiration chrétienne) RODHECIC heeft als doel zijn leden te ondersteunen bij lobbying-en pleidooiacties. Het netwerk laat een permanente uitwisseling toe tussen de leden over thema’s zoals democratie en Rechtstaat, vrede en veiligheid voor iedereen. RODHECIC wil deelnemen aan de voorbereiding van de waarneming van het verkiezingsproces en de opvolging van de gouvernementele acties. Daarbij engageert het zich in het zoeken naar een duurzame vrede in DRC. In het perspectief van de aangekondigde verkiezingen, wil RODHECIC, in samenwerking met KBA, een project realiseren: « Steun aan de begeleiding van de permanente observatoren van het maatschappelijk middenveld met het oog op een participatief beheer in DRC » Het project beoogt de kritische analyse te versterken van de ‘human ressources’ van RODHECIC door de vorming van 550 permanente waarnemers (40 formateurs en 550 animatoren/animatrices). Het netwerk wil eveneens 11 lokale coördinatiecomités oprichten om het verkiezingsproces en de gouvernementele acties in Kinshasa en de provincies op te volgen. RODHECIC blijft aandacht hebben voor de burgerlijke educatie om de bevolking voor te bereiden op de gemeentelijke en lokale verkiezingen (een waarborg voor participatieve democratie), en ook op de provinciale, parlementaire en presidentiële verkiezingen.
handelen kwesties, de voorkeur geven aan de organisatie aan de basis. Deze komt er door de lokale verkiezingen. Zoveel als er belangstelling is voor de machtswissel, moet er ook belangstelling zijn voor de lokale verkiezingen. Deze opofferen is het ontluiken van de democratie versmachten.
Voor of tegen de dialoog, tussen de lijnen door heeft deze dialectiek een gemeenschappelijk punt: goede verkiezingen. Hiervoor zal men de CENI de nodige middelen moeten geven om de verschillende stemrondes te organiseren. Paul Kabeya, Kinshasa, 31 mei 2015
KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
19
KBA in uw testament Uw engagement voor Afrika blijft ook na u bestaan! KBA is verheugd soms een schenking of legaat te ontvangen voor haar projecten in Afrika. De meeste mensen uiten hun laatste wil door die neer te schrijven in een testament. Het is een gelegenheid om hun gedachten neer te pennen voor hun familie, maar ook om een deel van hun vermogen via legaat of schenking aan te bieden voor projecten van een vzw die werkt in een ontwikkelingsland. KBA is een vzw die gemachtigd is legaten en schenkingen te ontvangen die gebruikt worden voor haar vormingsprojecten in Afrika. Het volstaat om in het document de volgende regel in te voegen: “ Ik legateer aan vzw KBA in 1030 Brussel, de som van …… euro of (roerende goederen en)……….(onroerende goederen) op het adres……..voor de vorming van Afrikaanse kaders.” Gezien het erfrecht een ingewikkelde materie is, raden wij u aan een notaris te raadplegen die een kleine berekening zal maken en u een advies zal geven dat het best beantwoordt aan uw wensen. U kan ook altijd contact opnemen met KBA voor meer informatie! Contact: M-Bernadette Zubatse, Directrice. Tel.: 02/2010383 of info@ kba-foncaba.be
20
KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
Het duolegaat Zowel uw erfgenamen als KBA winnen erbij! Wat is het duolegaat? Een duolegaat is een schenking per testament van roerende en/of onroerende goederen aan een of meerdere personen en tegelijkertijd aan een erkende vzw zoals KBA. Dankzij de techniek van het duolegaat zal uw vriend(in) of nichtje evenveel (of zelfs meer) krijgen, terwijl u toch een goed doel steunt. Deze techniek voorziet dat in dit geval KBA de erfenisrechten van de persoon die de schenking krijgt zal betalen. Indien deze bestemd is voor een verre verwant of een vriend, dan zal die normaal gezien veel successierechten moeten betalen (tot 65%). KBA als vzw betaalt slechts 8,8% (in Wallonië 7% en in het Brussels Gewest 12,5%).
3 voorwaarden: • Er moet een testament opgesteld zijn • Er moet een legaat zijn ten voordele van één of meerdere personen • Er moet een tweede legaat zijn ten voordele van een erkende organisatie (zoals KBA) die verplicht is alle successierechten van de eerste persoon te betalen.
WIN - WIN Dankzij de techniek van het duolegaat zal uw vriend(in), neef of nichtje evenveel of zelfs meer krijgen, terwijl u ondertussen ook de projecten van KBA steunt! KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
21
KANANGA Vrouwen werpen zich op het fabriceren van koekjes Sinds 2005 ondersteunt KBA het Centrum Bamamu Tabulukayi (CBMT, dat betekent ‘vrouwen wordt wakker’). Het centrum heeft de vrouwen van de verschillende gemeenten en wijken bijeengebracht in 33 vrouwengroepen (OF). Het helpt de vrouwen zich te mobiliseren en hun zelfredzaamheid te verhogen, om op te komen tegen honger en armoede. In deze bijdrage stellen we een project voor dat als centrale doelstelling heeft om de familiale inkomsten te doen toenemen door de productie van de landbouwactiviteiten te verhogen en inkomstgenererende activiteiten op te zetten.
Vrouwen in de agro-ecologische landbouw De ondersteuning van KBA bestond in het mogelijk maken van vormingen over het aanleren van agro-ecologische- en veeteelttechnieken. CBMT leidde de animatrices op die hun kennis en ervaring terugkoppelden naar de leden van de vrouwengroepen (OF). Langzamerhand gebruikten de vrouwen de aangeleerde praktijken op de gemeenschapsvelden en op hun familiale velden. Ze verbouwen onder andere maïs en niébé. De geleverde inspanningen werden beloond: alle OF hebben hun productie verhoogd. Voortaan hebben de gezinnen genoeg te eten, ze kunnen de schoolkosten betalen van de kinderen en genieten van de basisgezondheidszorg. 22
KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
Een graanbank beheerd door de vrouwen Naar aanleiding van deze bemoedigende resultaten en na een evaluatie opgezet door KBA, spraken de vrouwengroepen de wens uit om het surplus van de oogst in voorraad op te slaan. Zo werd door het CBMT een graanbank opgestart, in eerste instantie voor de maïs. Hierdoor konden de vrouwen goed zaad bekomen op het moment van het zaaien en maïs aan een degelijke prijs kopen tijdens de overbruggingsperiode.
Artisanale koekjes Een tweede idee dat bij de vrouwen leefde, bestond erin om de landbouwproducten te verwerken. Het surplus aan maïs en niébé (bonen) kon worden gemalen tot bloem om daarna koekjes te maken op basis van maïs-en niébébloem. Vervolgens zouden de vrouwen deze koekjes kunnen verkopen om op die manier bijkomende inkomsten te hebben. Er werd onderzocht of deze activiteit rendabel is. Blijkbaar zouden de koekjes goedkoper en voedzamer zijn dan de ingevoerde koekjes. Er werd geëxperimenteerd en het resultaat was zeer bevredigend. De koekjes vielen bij de ‘proevers’ heel sterk in de smaak en overtreft wat ze gewoon zijn. Deze testresultaten moedigden de vrouwen aan om de koekjes in grote hoeveelheden te produceren.
KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
23
Een project in sociale en solidaire economie Om op de wensen van de Bamamu in te spelen, bereidde KBA samen met haar partner een nieuw project waardoor deze de nodige middelen krijgt om de leden van de vrouwengroepen te vormen. Voor de productiegroepen gaat het om een bijkomende vorming of bijscholing in technieken van agro-ecologische productie, voor de andere groepen gaat het om een vorming over het fabriceren van koekjes. Ondertussen vinden de vormingen plaats en gaat het fabriceren van de koekjes van start.
De commercialisering In het kader van de verkoop geeft KBA de mogelijkheid om verkoopstechnieken aan te leren. Deze vormingen zal de vrouwen toelaten om het (mogelijke) cliĂŤnteel beter te benaderen, zoals de inwoners van de wijken en functionarissen die in verschillende sectoren van Kananga werkzaam zijn, maar ook de leerlingen van de scholen van Kananga die vaak naar school komen zonder iets te hebben gegeten en die dus graag enkele koekjes verorberen tijdens de pauze. Om op deze doelgroepen in te spelen, zijn er - dicht bij het cliĂŤnteel - twee verkoopspunten voorzien in de stad. Door deze verkoop kunnen de vrouwen wat geld verdienen en zo het inkomen van hun gezin wat verhogen.
De meerwaarde voor de landbouw Dit project, gesteund door KBA en het Ministerie van Ontwikkelingssamenwerking, betekent ook een meerwaarde voor de landbouw. Voortaan zal deze sector niet langer als een marginale sector beschouwd worden ten aanzien van andere bronnen van inkomsten. Zo zal de landbouw meer gewaardeerd worden en dat kan het leven van de vrouwen van Kananga enkel maar verbeteren. 24
KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
UW GIFT MAAKT HET VERSCHIL BAMAMU TABULUKAYI Vrouwen, sta op ! Vrouwen, word wakker ! Deze partner van KBA in Kananga in DRC leert de leden van de vrouwengroepen artisanale koekjes maken
KBA heeft u nodig om dit project te ondersteunen Gebruik het overschrijvingsformulier in deze KARIBU
DUIZEND MAAL DANK KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
25
CONGO DEELNEMEN AAN HET BEHEER VAN DE SAMENLEVING De Groep Jeremie (GJ), partner van KBA, wil het goede bestuur versterken en de man-vrouw gelijkheid bevorderen bij de toegang tot hulpmiddelen. Dat is een maatschappelijke verandering door een participatief beheer van lokale entiteiten: de ‘chefferies’, de stedelijke en landelijke gemeenten en de collectiviteiten. De GJ vormt en begeleidt basisgroepen die de bevolking sensibiliseren. Het zijn de kernen in de dorpen, de clubs die de mensenrechten verdedigen en bevorderen in de scholen en de juridische klinieken waar de bevolking goede raad krijgt in verband met haar rechten. Jean-Moreau Tubibu, coördinator van de kernen voor de Groep Jeremie in Bukavu, is ervan Jean-Moreau Tubibu, coördiovertuigd dat deze maatschappelijke verandering al- nator van de GJ- kernen leen maar mogelijk is dankzij een actieve deelname van de bevolking, vooral van de vrouwen, en dankzij een samenwerking met de lokale gezagsdragers.
Eerst moeten de prioriteiten bepaald worden in elke entiteit en forums georganiseerd worden waar notabelen en lokale leiders (kerkverantwoordelijken, vertegenwoordigers van de jeugd, leidsters van de vrouwengroepen, afgevaardigden van de kleine handelaars, landbouwleiders…) naast elkaar zetelen met politieke gezagsdragers, kaderleden van de politie en van het leger, om zo samen in consensus een begroting uit te werken. Deze strategie laat burgers toe om in staat te zijn het beheer van hun beleidsmakers te controleren en te evalueren. Deze laatsten voelen zich, op hun beurt, verantwoordelijk ten aanzien van de bevolking. 26
KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
De sleutel van de maatschappelijke verandering De deelname van de burgers betekent dat de actoren uit het maatschappelijk middenveld hun woord te zeggen hebben bij de openbare besluitvorming, met name bij de beslissingen over het beleid, strategieën, lokale ontwikkelingsplannen, budgetten en zelfs bij beslissingen over de rechten van de vrouw. De resultaten zien er hoopgevend uit voor een grote verandering in een nabije toekomst, als er niets tussenkomt. Zo werden door de chefs van de chefferieën van Kabare en Ngweshe twee commissies voor het naleven van het
Vrouwen komen op voor hun rechten participatief budget samengesteld. Zij tellen 10 leden, waarvan 7 uit het lokale middenveld en 3 uit het bureau van de chefferie. In de chefferie van Ngweshe, Walungu grondgebied, heeft de pertinente tussenkomst van het middenveld bij de controle van de begroting geleid tot een algemene bepaling van de prioriteiten en tot het wegwerken van ongeoorloofde uitgaven, zoals deze van festiviteiten aan het hof of de salarissen en premies die op sentimentele gronden werden verleend aan de hofbeambten of niet-officiĂŤle agenten. Verder heeft de burgerlijke controle ook toegelaten om de taksen te hergroeperen en de inkomsten voor het participatief budget van de chefferie te verhogen. Enkele delen van de wegen die dienen voor de landbouw en enkele bruggen werden vernieuwd. Het maatschappelijk middenveld, waarvan de basisgroepen van de GJ lid zijn,
doorkruist Ngweshe en Kabare om de burgers te sensibiliseren over de fiscale burgerzin, de nomenclatuur van de taksen te vulgariseren, de onwettige taksen te vernietigen, om zo de burgers ertoe te brengen deel te nemen aan de lokale prioriteiten. Te Kamanyola hebben de burgers voorgesteld en zijn ze er ook in geslaagd om aangepaste routes te openen voor het vee om de steeds weerkerende conflicten tussen de veefokkers en de landbouwers te vermijden. Dit deden ze door een permanent comitĂŠ van vrede (CPP) te vormen. Ze hebben ook de afmetingen van het domein van de begraafplaats van hun gemeente vastgelegd dat reeds ten prooi viel aan onteigening.
Vrouwen komen op voor hun rechten Als basisstructuur van de GJ, begeleiden de juridische klinieken de burgers om de mentaliteit van hun gemeenschap te verKBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
27
anderen tot een nieuwe visie, gekenmerkt door een cultuur van respect voor de rechten van de vrouw. Verschillende families, te Irhambira Katana, territorium/ chefferie van Kabare, Karhongo/Nyangezi, territorium van Walungu/chefferie van Ngweshe, stellen voor om hun dochters net zoals hun zonen tot erfgenamen te maken in overeenstemming met de voorschriften van de wet en zo aan al de kinderen een gelijk deel van de erfenis toe te kennen. De landelijke vrouwenverenigingen (Vrouwen Rechtop, Rhugwasane, Bazire Muzusanye…) komen zowel op voor vrouwen op het veld als in de burelen van het officieel onderwijs, en werken samen met de lokale chefs voor een verantwoorde deelname aan het beleid. Eind 2014 was het aandeel vrouwelijke schoolhoofden 20% en vrouwelijke hoofden in gezondheidscentra 30 %. Er zijn ook signalen dat het alsmaar moeilijker wordt om een kindermeisje te vinden als de ouders op het veld werken. De dorpen van Murhala en van Cirhogole worden geleid door een vrouw, tot grote tevredenheid van de dorpelingen. Te Kamanyola nemen vrouwen deel aan de vergaderingen over veiligheid. Zij gingen voorop in een optocht om meer veiligheid in hun entiteit op te eisen.
De samenwerking tussen de civiele maatschappij en de lokale gezagsdragers De burgers verhogen op lokaal en nationaal vlak het aantal mogelijkheden (raadplegingen, oprichting van comités, vergaderingen…), waarin zij geraadpleegd en uitgenodigd kunnen worden om deel te nemen aan de openbare besluitvorming in samenwerking met hun gezagsdragers. Toen de leden van het middenveld uitgenodigd werden om deel te nemen aan de uitwerking van het participatief budget van Walungu, Kabare en Idjwi, profiteerden 28
KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
Voor een verantwoorde deelname van de vrouw aan het beleid
ze ervan om de respectievelijke gezagsdragers te interpelleren over het respect voor hun rechten zoals die werden vastgelegd in de prioriteiten van hun lokale ontwikkelingsplannen. De maatschappelijke verandering komt eveneens tot uiting in de eis van de bevolking dat de chefs het budget van de territoria en van de chefferieën publiceren, om zo de bijdrage te doen kennen van de inwoners uit de verschillende dorpen in het globale budget van de entiteiten.
GETUIGENISSEN Joseph MUREZI, 54 jaar, landbouwer, verantwoordelijke van de GJ kern van Birava (Kabare) “Deze maatschappelijke verandering is een nieuwe manier van leven die ingang krijgt in de gemeenschap vanuit de sensibilisatiesessies over burgerzin (gemeenschapswerken, bepaling van de prioriteiten, opvolging en evaluatie van de gerealiseerde programma’s door de lokale gezagsdragers). Deze acties moeten leiden tot ingrijpende veranderingen en de opbouw van een vreedzame gemeenschap.”
Zaina Musango, vrouwelijke leider en lid van de juridische kliniek van GJ van Nyangezi “Om de gemeenschap te veranderen, is het niet genoeg om de achterhaalde gewoonten te overstijgen. De grote stap die moet gezet worden, is de vrouw leren om haar toegang tot de verschillende natuurlijke grondstoffen te gebruiken. Ze moet kunnen genieten van haar rechten zoals het hebben van gezag samen met of naast de mannen.”
Chantale M’M, 35 jaar en moeder van 4 kinderen, Chef van het dorp Murhala (Kabare) “De vrouw op het platteland, ongeacht haar opleidingsniveau, moet haar zin voor gezinsbeheer inbrengen als bijdrage voor het definiëren van de beleidsprioriteiten van onze entiteit. Haar stem klinkt als een klok bij het temperen en sturen van het egoïsme van de mannen, dat tot uiting komt in achterhaalde traditionele praktijken.”
Léonard RUTENGURA, 56 jaar, verantwoordelijke van de GJ kern van Nyangezi (Walungu) “Deze maatschappelijke verandering vraagt om geloofwaardige en eerlijke leiders, die in staat zijn te werken voor het welzijn van de bevolking. Zij moeten gevormd zijn in burgerzin en zullen uitgenodigd worden voor een actieve verantwoorde deelname in het beheer van het algemeen belang door concrete voorstellen te doen in het bepalen en de formuleren van de prioritaire noden. Zij zullen regelmatig een opvolging doen en een evaluatie maken van het beheer toevertrouwd aan de overheid.” KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
29
Justin GUMA-GUMA KAHIBIMBI, 46 jaar, directeur van de lagere school en verantwoordelijke van de GJ kern van Kamanyola (Walungu) “Het analfabetisme van de vrouw, de straffeloosheid, het egoïsme van sommige leiders, het gebrek aan werkgelegenheid, de afwachtende houding van
de meerderheid van de bevolking, vormen hinderpalen die maatschappelijke verandering afremmen. Er is ook de zeer diepe kloof tussen de levenswijze van machtshebbers en de hachelijke onzekerheid van de burgers. Om deze hindernissen te overwinnen, is een echte mentaliteitsverandering bij de Congolezen noodzakelijk voor een nieuw Congo.”
Léonard RUTENGURA, 56 jaar, verantwoordelijke van GJ kerk van Nyangezi (Walungi) “Er werden reeds belangrijke stappen gezet. - Op cultureel vlak: Wegwerken van de voedingstaboes en andere voorbijgestreefde traditionele praktijken die de vrouw en het jonge meisje onteren. De traditie verbood vrouwen om kippenvlees te eten. Omwille van haar eerbaarheid mocht een jong meisje nooit een broekje dragen en deelnemen aan sportieve activiteiten. Vandaag, zijn er in onze scholen voetbalploegen voor meisjes. Vele vrouwen eisen de inschrijving op van de huwelijken en van de geboorten in het bureel van de burgerlijke stand en verkregen deze ook, terwijl vroeger mannen nalieten dit te doen, zonder angst om hiervoor gestraft te worden. Het is niet langer uitzonderlijk om erfenisceremonies bij te wonen waarin de meisjes net zoals hun broers de goederen erven die door één van de overleden ouders nagelaten worden. - Op politiek vlak : Vrouwen worden voorgesteld als kandidaten voor de komende provinciale verkiezingen. Zo komt het dat Madame Zaina, directrice van een lagere school en lid van een basisgroep, kandidate 30
KBA I KARIBU 158 I april, mei, juni 2015
is voor de provinciale deputatie, in het kiesdistrict van Nyangezi. De bevolking van Nyangezi, vergezeld door onze basisgroep en gesteund door de lessen over decentralisatie, steunde door een optocht de oprichting van onze entiteit als Gemeente. En onze burgers hebben deze zaak gewonnen. - Op socio-economisch vlak : Onze basisgroep begint de vruchten te merken van talrijke gemeenschappelijke fora, van de themavergaderingen die in het dorp gehouden werden om de prioritaire sociale noden te kiezen, de begroting hiervoor te bepalen en ze aan te bieden als microprojecten. Zo zag onze entiteit in Karhongo dat onze fabrikanten van bakstenen een coöperatieve vormden om de rijstcultuur te bevorderen. Zij bouwden twee stockagehangars op de lokale markt van Munya en een rijstopslagplaats in de parochie van Cibimbi in afwachting van een machine om de rijst te pellen.”
KBA investeert in de vorming van lokale partners rond vijf thema’s: familiale landbouw en voedselzekerheid, democratie en mensenrechten, conflictpreventie en vredesopbouw, opvoeding van jongeren en empowerment van vrouwen. KBA staat voor een eerlijke, open en diepgaande partnerrelatie, vanuit gelijkwaardigheid en dialoog. KBA staat ook voor een integrale benadering van de mens en van de gemeenschap: economische, so-ciale, politieke, culturele en spirituele aspecten krijgen een plaats.
PARTNERwerking
KBA is een door de overheid erkende NGO van internationale solidariteit gespecialiseerd in het versterken van de Afrikaanse civiele maatschappij. Lokale partners en hun basisgroepen krijgen de mogelijkheid om via opleidingen hun competenties te verhogen en hun kennis doeltreffend aan anderen door te geven. KBA werkt rechtstreeks en op basis van wederkerigheid samen met lokale Afrikaanse organisaties.
ACTIES in het Noorden
ACTIES in het Zuiden
KBA
Alles over K BA op www.kba-fon caba.be
De projecten: • zijn aangepast aan de culturele eigenheid van de lokale bevolking • stimuleren een democratische cultuur • creëren zelfredzaamheid • versterken de empowerment van de vrouw • dragen zorg voor het ecologisch systeem • worden niet opgelegd maar ontstaan vanuit de lokale bevolking
KBA neemt deel aan de ontwikkelingseducatie rond de Noord - Zuid problematiek en sensibiliseert geïnteresseerden, sociale organisaties en sympathisanten rond het belang van het duurzaam versterken van mensen en groepen in het Zuiden op basis van een eerlijke dialoog. KBA neemt actief deel aan campagnes van de Noord-Zuid beweging, 11.11.11 en CNCD zoals de actie rond de milleniumdoelstellingen, geeft advies (vooral over Centraal – Afrika) en brengt de thema’s onder de aandacht in het magazine KARIBU en via de website.
En u? KBA steunt voor een deel van het vormingswerk met Afrikaanse partnerorganisaties op giften. KBA dankt u 1000 x daarvoor! FINTRO: BE 94 1430 6786 22 14 (Voor giften van 40 euro of meer ontvangt u een fiscaal attest). KBA I KARIBU 156 I oktober, november, december 2014
31
KARIBU is het tijdschrift van de vzw KBA en verschijnt vier maal per jaar. Abonnement: Wordt gratis verstuurd naar alle geïnteresseerden
KBA is een door de overheid erkende NGO gespecialiseerd in het versterken van de capaciteiten van het maatschappelijk middenveld in Afrika. KBA kiest voor vormingsprojecten en directe samenwerking met lokale partners. Zo bereiken de projecten duurzame resultaten KBA reikt instrumenten aan zodat mensen zelfstandig hun ontwikkelingsproces in handen kunnen nemen.
Redactie: M-Bernadette Zubatse Luc Bonte Erick-Bayard Rwantango Dries Fransen Jean Lefèbvre Joke Simons Adres: Vooruitgangstraat 333/03 B-1030 - Brussel tel.: 02 201 03 83 fax: 02 205 17 39 e-mail: info@kba-foncaba.be website: www.kba-foncaba.be Verantwoordelijke uitgever: M-Bernadette Zubatse (Vooruitgangstraat 333/03 - 1030 Brussel) Foto’s: KBA, Groupe Jérémie, RODHECIC Opmaak en druk: De Riemaecker Printing bvba www.deriemaecker.be
De inhoud van de gepubliceerde artikels geeft niet noodzakelijk de opinie weer van het KBA. Dit tijdschrift wordt gedrukt op gerecycleerd papier. Cette revue paraît aussi en français.