OKIEM PRAWNIKA / Krzywda za ścianą

Tekst: Patrycja Kasica, Aleksandra Krugły

Okres epidemii i zastosowanie izolacji nie może oznaczać bezkarności dla sprawców przemocy domowej. Nato miast zgodnie z treścią Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 marca 2020 r. w sprawie ustanowienia okre ślonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii wprowadzono obowiązek odbycia obowiązkowej kwarantanny z osobami wspólnie zamieszkującymi lub gospodarującymi. Szczególną uwagę należy zwrócić na trudną sytuację osób odby wających wspólną przymusową kwarantannę. Sama izolacja jest trudna społecznie, a gdy dochodzą inklinacje przemocy w rodzinie lub związku – narasta społeczny problem przemocy domowej.

Kwarantanna i wspólny nakaz jej odbywania nałożony w przepisach Rozporządzenia Rady Ministrów nie wyklucza w tym czasie możliwości podjęcia działań zabezpieczających w stosunku do sprawcy przemocy domowej, czyli ewentualnego zatrzymania, przedsta wienia zarzutów i zastosowania środków zapobiegawczych, w tym o charakterze izolacyjnym czy nieizolacyjnym, po za istnieniu przesłanek do ich stosowania.

Szczegóły zostały również omówione na stronie Ministerstwa Sprawiedliwo ści: https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/ustawa-antyprzemocowa-niemaljednoglosnie-przyjeta-przez-sejm. W dniu 20 maja 2020 r. prezydent podpisał ustawę antyprzemocową. Nowe przepisy wejdą w życie po upływie sześciu miesięcy.. Z uwagi na fakt, iż jest to nowa procedura, nie wiadomo, na ile będzie

efektywna, choć wydaje się być rewolucją w prawie antyprzemocowym. Konieczne będzie na pewno przeszkolenie policjantów i funkcjonariuszy żandarmerii wojskowej z psychologicznych aspektów przemocy domowej. Ocena, czy osoba (sprawca) stwarza zagrożenie dla ofiary konieczne do izolacji, będzie w gestii funkcjonariusza przeprowadzającego in terwencję. To od niego będzie zależało, czy wyda nakaz opuszczenia mieszka nia, czy nie. Nakaz jest natychmiast wykonalny nawet wtedy, kiedy osoba, która ma opuścić mieszkanie, jest jego właści cielem lub współwłaścicielem. Wobec czego bardzo ważne jest uszczelnienie procedury tak, aby służyła ona wyłącznie pomocy ofiarom, a nie stała się polem do nadużyć, osobistych zemst etc. Niezależnie od przepisów prawa mamy obowiązek społeczny reagować na trudną sytuację ofiar przemocy domowej. Nawet najlepsze przepisy nie zastąpią wsparcia dla po krzywdzonych, które często nie potrafią już nawet prosić o pomoc. Nie możemy pozostać obojętni jako sąsiedzi, przyja ciele, rodzina. Naprawdę nie ma lepszej ochrony dla ofiar od społecznego reagowania na problem przemocy do mowej. Kobiety ofiary najczęściej zaczynają reagować dopiero, gdy przemoc zaczyna dotyka również ich dzieci. Pamiętajmy również, że w trak cie epidemii, mimo ograniczonej pracy sądów, Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych roz wiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzy sowych oraz niektórych innych ustaw, czyli Tarcza 1.0, wprowadza możliwość pracy sądów do rozpoznawania sprawy pilnych. Co do zasady posiedzenia jawne nie są przeprowadzane, z wyjątkiem właśnie tzw. spraw pilnych. W uchwalo nej już przez Sejm Tarczy 3.0 zakłada się natomiast „odmrażanie pracy sądów”, wprowadzając w sprawach cywilnych możliwość rozpraw on-line. Na chwilę obecną jednak nadal obowiązuje rozpo znawanie spraw jedynie pilnych.

Są to między innymi sprawy w zakresie postępowań karnych: • w przedmiocie wniosków o zastoso wanie, przedłużenie, zmianę i uchylenie tymczasowego aresztowania • w których jest stosowane zatrzymanie • w których orzeczono środek zabez pieczający.

W zakresie sądów – Wydziałów Rodzin nych i Nieletnich – sprawy pilne to: • odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostają cej pod opieką • wnioski o ustanowienie kuratora w celu reprezentowania interesów małolet nich w postępowaniu przed sądem lub innym organem w sprawach pilnych.

Możliwe jest rozszerzenie katalogu spraw pilnych np. o rozpoznanie zabez pieczeń powództw na posiedzeniach niejawnych (m.in. zabezpieczenie pieczy nad małoletnim, zabezpieczenie kon taktów nad małoletnim, zabezpieczenie alimentów). Wiele zależy od uznania pre zesów sądów, gdyż ustawodawca wprowadza pewną swobodę decyzji dla nich. Prezes właściwego sądu może zarządzić

rozpoznanie każdej sprawy jako pilnej, jeżeli jej nierozpoznanie: • mogłoby spowodować niebezpie czeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub zwierząt • poważną szkodę dla interesu spo łecznego • albo ze względu na grożącą nie powetowaną szkodę materialną, a także gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości. Konieczne, z punktu widzenia obywate la, jest stopniowe rozszerzanie katalogu spraw pilnych oraz wdrożenie rozwią zań pozwalających na pełną i wydajną pracę sądownictwa.

To, że nadal możesz przesłać pocztą zawiadomienie o podejrzeniu popeł nienia czynu zabronionego, a policja lub prokurator ma obowiązek nadać mu bieg. W sytuacji nagłej, czyli zagro żenia życia lub zdrowia, dzwoń na policję i zgłaszaj interwencję. Nie daj się zbyć. Policja ma obowiązek przyjechać i spisać notatkę służbową, uruchomić procedurę „niebieskiej karty”, a nawet zatrzymać osobę podejrzaną. W praktyce również prokura tor nadal może zastosować środek zapobiegawczy w postaci nakazu opuszczenia mieszkania wobec oskarżonego o przestępstwo popełnione z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej, jeżeli zachodzi uzasad niona obawa, że oskarżony ponownie popełni przestępstwo z użyciem prze mocy wobec tej osoby, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził. Podkreślić trzeba, że środek taki zastosować może właśnie prokurator. Odmiennie niż w przypadku tymczaso wego aresztowania, które stosuje zawsze sąd, wydając stosowne postanowienie. Innym środkiem zapobiegaw czym jest dozór policji połączony z zakazem zbliżania się na określoną odległość lub zakazem kontaktowania się. Warto także wiedzieć, że Rzecz nik Praw Obywatelskich wystąpił do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z rekomendacjami i zaleceniami w spra

wie osób doświadczających przemocy

domowej 3 . Te rekomendacje zostały czę

ściowo uwzględnione w tzw. Tarczy 2.0. w przedmiocie dopuszczalności eksmi sji sprawców przemocy domowej. pomoc. Poza kontaktem z policją warto zadzwonić pod dedykowane numery telefonów zaufania, gdzie fachowcy pokierują Cię dalej. Ten jeden telefon może uratować komuś życie!

Centrum Praw Kobiet:

Niebieska Linia:

Stan epidemii nie jest obecnie przeszkodą do wykonania tytułów wykonawczych nakazujących opróżnienie lokalu mieszkalnego wydanych na pod stawie Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Opisane powyżej regulacje, choć funkcjonujące, nadal nie są wystarczające dla ochrony ofiar. Warto brać przykład

z rozwiązań stosowanych np. we Fran

cji. Zostanie tam uruchomiony program

pomocowy dla ofiar przemocy domo

wej polegający między innymi na za

pewnieniu bazy hotelowej w celu odse

parowania sprawcy od ofiary 4 .

Gdy jesteś ofiarą przemocy domowej lub masz podejrzenie, że komuś za ścianą dzieje się krzywda, sięgnij po

Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę – Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży:

Przydatne informacje na temat tego, gdzie i jaką pomoc można otrzymać, jeśli doświadczasz przemocy lub chcesz pomóc osobom, które są na przemoc narażone, znajdziesz na stronie fundacji Feminoteka: https://femi noteka.pl/gdzie-znajdziesz-pomocw-przypadku-przemocy-w-dobiepandemii/