Racisme in het Nederlands voetbal
Aan de hand van de wedstrijd tussen FC Den Bosch en Excelsior.
Isabel van Munster (12578355) Nimrod van der Klaauw (12408689)
Jaro van der Hoeven (12365181)
Lars Oosterbeek (12871265) Corporate Communicatie
Aantal woorden:
Inleiding
Op 17 November, 2019, werd een wedstrijd tussen Den Bosch en Excelsior stilgelegd. De aanleiding van deze stop waren een groep supporters van de thuisclub, die naar zeggen van Excelsior-speler Mendes Moreira voortdurend bezig waren met het uitschelden van Moreira en hierbij hem racistisch bejegenden (Parool, 2019). Zo zouden apengeluiden zijn gemaakt, Moreira zou verbaal zijn aangevallen op basis van zijn huidskleur en zou langere tijd voortdurend zijn uitgescholden. De gedupeerde moest door zijn team tot rust worden gebracht, maar uitte later dat hij zwaar beledigd was. De media pikte dit verhaal al snel op. Kranten, interviews en online tijdschriften zorgden ervoor, dat Nederland oor kreeg van de racistische gebeurtenis. Sinds het incident is er meer aandacht gekomen voor het issue, dat er in de Nederlandse voetbalcultuur sprake is van racisme. Hierbij zijn verschillende partijen aangewezen als schuldigen. Zo zouden voetbalclubs een veilig milieu moeten creëren om in te kunnen voetballen, maar heeft voetbalbond KNVB de plicht om de algemene regels op te stellen. Het kabinet wil niet dat het lijkt alsof zij racisme steunen en daarmee pleit Minister Grapperhaus dan ook voor afstraffing als oplossing (Dwarswaard & van Mersbergen, 2019). Echter, waar veel aangewezen groepen in overeenkomen, is dat racistische incidenten die in het nieuws komen een beeld schetsen van de huidige maatschappij. In de hedendaagse samenleving komen wel steeds meer mensen op voor anderen, net als medespelers van Moreira (Endedijk, 2020). Samen met voetbalfans, en niet-fans, zijn er online hashtags gestart en langzamerhand zijn ook actieplannen van de KNVB tegen racisme van de grond gekomen (KNVB, 2020). Reden om kritiek te leveren op de huidige (voetbal)cultuur, is onder andere het beschermen van de zwakkeren. Want als de huidige situatie onveranderd blijft, kunnen gedupeerden moeilijk voor zichzelf en anderen opkomen in een voetbal milieu dat momenteel door verschillende partijen als onveilig wordt gezien.
Tabel boodschappen
Actoren Titels Type Boodschap
KNVB
1. Kick-off plan tegen racisme en discriminatie:
Ons voetbal is van iedereen
2. Reactie KNVB naar aanleiding van incident bij
1. Persboodschap
Persboodschap
3. Video
Voetbalclubs
Den Bosch
3. Toelichting op gesprek over racisme
1. FC Den Bosch ontkent racisme op tribunes: ‘Het waren kraaiengeluiden’
2. Tweet van FC Den Bosch
3. Wij staan massaal op tegen racisme
1. Website
2. Tweet
3. Persboodschap
Spelers
1. Tweet van Ahmad Mendes Moreira
2. Tweet van Memphis Depay
3. UITGESPROKEN | Wijnaldum veroordeelt racisme bij Den Bosch met harde woorden
1. Tweet
2. Tweet
3. Video
Kabinet
1. Tweet Ministerie van Justitie en Veiligheid
2. Rapport antwoorden Kamervragen over racisme tijdens voetbalwedstrijd
3. Ons Voetbal is van Iedereen: Samen zetten we racisme en discriminatie buitenspel
1. Tweet
2. Persboodschap
3. Persboodschap
Voor alle actoren zijn er boodschappen gezocht die zo goed mogelijk aansluiten op de manier waarop zij omgaan met of hebben gereageerd op het issue.
Voor elke actor zijn er verschillende soorten boodschappen te vinden. Zo zijn er veel tweets gevonden waarin instanties of mensen hun mening kwijt konden, of persboodschappen waarin serieuze inhoud gedeeld werd.
Bij de KNVB draait het voornamelijk om het feit dat zij fel tegenover racisme en discriminatie binnen het Nederlandse voetbal staan. Er moesten dus boodschappen worden gezocht die laten zien dat de KNVB hier met volle kracht tegenin gaat. Daarom hebben we gekozen voor enkele persboodschappen en een video van de KNVB zelf.
Bij de voetbalclubs zaten er twee kanten aan het verhaal. Aan de ene kant de clubs die ontkennen dat er binnen hun groeperingen racistische uitingen zijn gedaan, en aan de andere kant de clubs van gedupeerde spelers die boos zijn over de gedane racistische uitingen. Er moesten daarom boodschappen worden gevonden voor beide partijen. Bijvoorbeeld een tweet waarin FC Den Bosch ontkent dat er racistische uitspraken zijn gedaan en een persboodschap van Excelsior waarin de onvrede werd geuit over het feit dat spelers racistische bejegend werden.
Voor de spelers was het belangrijk dat hun meningen ten opzichte van racisme duidelijk naar voren kwamen. Hun onvrede en walging van racisme en discriminatie kwam het beste naar voren in persoonlijke tweets van spelers. Er is duidelijk te zien en te lezen dat spelers willen dat het racisme binnen het Nederlandse voetbal voorgoed verdwijnt.
Voor de laatste actor Kabinet geldt eigenlijk hetzelfde als de KNVB. In de boodschappen moet duidelijk naar voren komen dat het kabinet ook fel tegenover racisme en discriminatie staat. Ook moet naar voren komen dat het kabinet bereid is om maatregelen te nemen om dit issue tegen te gaan. Daarom is er gekozen voor een rapport over het racisme van de rijksoverheid en Kamervragen over dit issue.
Framing matrix
Frame Problem Definition Causal Interpretation
Moral Evaluation Suggestion for Solutions
1. Ontkenning Racistische
supporters
geven een slechte reputatie.
Wat de supporters roepen werd verkeerd geïnterpreteerd.
Wat de supporters roepen moet kunnen want het was niet racistisch.
De pers vertellen dat er geen sprake van racisme was en dat de club niet racistisch is.
2. Doe-er-wat-aan!
Er is te veel racisme in het Nederlands voetbal.
Instanties doen te weinig tegen racisme in het voetbal.
Racisme kan niet door de beugel want het brengt schade toe aan de persoon.
Anderen moeten er wat tegen doen.
3. Actieondernemers
Er is te veel racisme in het Nederlands voetbal.
Er is is geen aanvalsplan tegen bestrijding van racisme in
Racisme geeft onrust in het Nederlands voetbal.
Wij gaan ons ervoor inzetten dit te verhelpen met
4. Samen-staanwe-sterk
Er is te veel racisme in het Nederlands voetbal.
het voetbal. actieplannen.
In het voetbal laten we te weinig aan elkaar zien dat we racisme niet tolereren.
Racisme zorgt voor verdeeldheid in het Nederlands voetbal.
Wij vinden dit allemaal vervelend en gaan elkaar er in steunen (maar dus geen actieplan).
1. Ontkenningsframe
Bij het ontkenningsframe vindt de actor de beschuldiging van racisme niet terecht. Het probleem voor deze actor is de slechte reputatie doordat ze met racisme in verband gebracht worden. Volgens hen komt dit doordat wat de supporters hebben geroepen verkeerd is geïnterpreteerd of verstaan. Hun oplossing voor dit probleem is dan ook richting de pers uiten dat er geen sprake van racisme was en dat de club niet racistisch is.
2. Doe-er-wat-aan! frame
Actoren die de doe-er-wat-aan! frame gebruiken vinden dat er een probleem is met te veel racisme in het Nederlands voetbal. Bij deze frame ligt de focus vooral op de slachtoffers die gediscrimineerd worden. Er wordt benadrukt dat er wat gedaan moet worden, maar wat en door wie wordt niet over gesproken. In deze frame wordt ook geuit dat instanties te weinig doen en dat snel moet veranderen. De actoren ondernemen zelf geen actie tegen racisme maar roepen uitsluitend anderen op er iets tegen te doen.
3. Actie-ondernemers frame
Het actie-ondernemers frame wordt gebruikt door actoren die zich daadwerkelijk in gaan zetten met een actieplan tegen racisme in het Nederlands voetbal. Volgens deze actoren is er te veel racisme in het Nederlands voetbal en is het probleem hierbij dat het onrust veroorzaakt. Ze zetten zich in om dit te verhelpen met bijvoorbeeld nieuwe regels en ook sancties. Deze actoren zijn dan ook vooral de instanties zoals de overheid en de KNVB. Hun focus ligt niet zozeer op de getroffen spelers maar op het voorkomen van onrust in het Nederlands voetbal.
4. Samen-staan-we-sterk-frame
Actoren gebruiken dit frame wanneer ze vinden dat er te veel racisme is in het Nederlands voetbal en dit opgelost moet worden door verbondenheid en elkaar te steunen. Het grootste probleem vinden zij namelijk de verdeeldheid wat racisme veroorzaakt. Als oplossing voor het racisme in Nederlands voetbal kiezen zij dan ook geen actieplan, maar enkel het uiten van saamhorigheid, het samen uiten dat je racisme niet tolereert. Dit betekent niet dat ze een actieplan geen goede oplossing vinden, maar zelf kiezen zij voor de makkelijkere oplossing met de motivatie ‘samen staan we sterk’, omdat ze geloven dat dit helpt racisme in het Nederlands voetbal tegen te gaan.
Interpretatie frames
Hoe verhouden de frames zich tot elkaar?
Frame 2, 3 en 4 staan hetzelfde tegenover het probleem, namelijk dat er te veel racisme is. Het verschil hiertussen is hun oplossing hiervoor: frame 2 roept alleen dat er wat aan gedaan moet worden maar doet zelf niet meer dan dat zeggen, terwijl frame 3 ook echt met een actieplan komt. Frame 4 staat hier tussenin en komt met de makkelijkere oplossing, namelijk samen tegen racisme staan, maar zonder concreet actieplan. Frame 1 staat tegenover alle andere frames omdat het probleem volgens hun is dat er helemaal geen sprake was van racisme, deze actor focust zich dan ook vooral op het issue van racisme afzwakken, terwijl de andere actoren dit juist benadrukken. Hierbij wordt vooral door de actoren die frame 2 gebruiken ingegaan op het persoonlijke aspect van wat een schade racisme aan een persoon aanbrengt, terwijl de actoren die frame 3 gebruiken ingaan op het aspect van de schade aan het Nederlands voetbal en de onrust die het veroorzaakt, maar dus niet zozeer de schade aan de gediscrimineerde speler.
Welke actoren gebruiken welke frames?
De actor voetbalclubs bestaat uit twee verschillende clubs. De één maakt gebruik van het ontkenning frame en de ander maakt gebruik van het samen-staan-we-sterk frame. Dit komt doordat voetbalclub FC den Bosch ontkent dan hun supporters zich racistisch geuit hebben tijdens de wedstrijd tegen excelsior. Den Bosch ontkent dit en dat is onderdeel van hun strategie. Ze komen met een simpel statement dat deze crisissituatie niet bestaat. Dit doen ze om gezichtsverlies te mijden en om te voorkomen dat ze als racistische club afgebeeld worden.
De voetbalclub excelsior is in deze situatie het slachtoffer en brengt in een bericht naar buiten dat ze samen massaal opstaan tegen racisme in de voetbalwereld en dat is dus een slachtoffer strategie, om sympathie te winnen. En in deze situatie is het ook volledig terecht om als slachtoffer naar buiten te komen. Doordat er veel sympathie ontstaat voor de
gedupeerde actor komt er meer aandacht voor dit probleem in de Nederlandse voetbalwereld.
De actor spelers maken gebruik van het doe-er-wat-aan frame. Zij maken gebruik van de frame omdat ze zelf niet de macht hebben om regels te veranderen in de voetbalwereld. Echter kunnen ze wel aandacht creëren voor dit probleem door ophef te creëren wat er mis is. Dit heeft het doeleinde dat andere organisaties zoals de KNVB genoodzaakt zijn om nieuwe regels te handhaven om dit probleem op te lossen.
De actoren KNVB en kabinet hebben een overlappend frame namelijk het actie ondernemers frame. Dit komt doordat deze twee actoren de macht hebben om regels aan te passen in de voetbalwereld en daarmee een aanvalsplan tegen het racismeprobleem te maken. Dit is een ‘attack and intimidation’ strategie.
De actor voetbalclubs FC den Bosch heeft dus een tegenstellende frame dan de overige actoren. Zij ontkennen namelijk het racisme in de voetbalwereld, terwijl de andere actoren zich actief inzetten om deze crisis op te lossen.
Overzicht van de frames bij de verschillende boodschappen van de actoren:
1. Ontkenning: Voetbalclubs 1, voetbalclubs 2
2. Doe-er-wat-aan!: spelers 2, spelers 1, spelers 3
3. Actie ondernemers: KNVB 1, KNVB 2, KNVB 3, kabinet 1, kabinet 2
4. Samen-staan-we-sterk: Voetbalclubs 3, kabinet 3
Zie bijlagen voor deze boodschappen.
Effectiviteit
Bij het frame ‘ontkenning’ is de boodschap niet zozeer effectief of overtuigend. Het ontkennende frame voegt namelijk zelf niets toe aan het oplossen van het issue.
De ‘Doe er wat aan!’, ‘Actie-ondernemers’ en Samen-staan-we-sterk’ frames, zijn wel effectief en overtuigend. Deze frames hebben allemaal eenzelfde intentie, namelijk het aanpakken of oplossen van het issue. Daarbij is het ‘Actie-ondernemers’ frame nog het meest overtuigend, omdat het er bij dit frame omdraait dat er daadwerkelijk ook zelf actie wordt ondernomen. Bij de andere twee frames wordt er ook actie ondernomen, maar hier draait het eerder om het actie ondernemen van een ander, of de gedachte dat er zeker iets gedaan moet worden.
Referenties
Endedijk, B. (2020, 28 Februari). Deze 17 voetballers, trainers en officials zwijgen niet langer over racisme. Geraadpleegd van https://www.nrc.nl/nieuws/2020/02/28/wijzwijgen-niet-langer-a3989319
KNVB. (2020, 8 Februari). Ons voetbal is van iedereen. Geraadpleegd van https://www.knvb.nl/downloads/bestand/21568/0436-voetbal-van-iedereen (KNVB, 2020)
Dwarswaard, D., & van Mersbergen, S. (2019, 18 November). Grapperhaus: meteen twee of drie punten aftrek bij racisme. Geraadpleegd van https://www.ad.nl/binnenland/grapperhaus-meteen-twee-of-drie-punten-aftrek-bij-r acisme~a3b13838/
Parool, A. (2019, 17 November). Den Bosch-Excelsior stilgelegd wegens racisme: ‘Boos en teleurgesteld dat dit gebeurt’ Geraadpleegd van https://www.parool.nl/nieuws/den-bosch-excelsior-stilgelegd-wegens-racisme-boosen-teleurgesteld-dat-dit-gebeurt~b6b4de4d/?referer=https%3A%2F%2Fwww.google. com%2F
