1Samuel
PENNOD1
1YroedddynoRamathaim-Soffim,ofynyddEffraim,a'i enwoeddElcana,mabJeroham,mabElihu,mabTohu, mabSuff,Effratead:
2Acyroeddganddoddwywraig;enw'runoeddHanna,ac enw'rllallPeninna:acyroeddganPeninnablant,ondnid oeddganHannablant
3.A’rgŵrhwnaaethifynyo’iddinasbobblwyddyni addoliaciaberthuiARGLWYDDylluoeddynSeiloAc yroedddaufabEli,HoffniaPhinees,offeiriaidyr ARGLWYDD,yno.
4AphanddaethyramseriElcanahoffrymu,rhoddoddi Peninnaheiwraig,aci'whollfeibiona'imerched,rannau: 5OndiHannarhoddoddefegyfrandeilwng;canysyroedd yncaruHanna:ondyrARGLWYDDagaeoddeichrothhi
6A’igwrthwynebyddhefyda’icythruddoddhi’nddirfawr, ermwyneigwneudhi’nflin,ami’rARGLWYDDgauei chrothhi
7Acfelygwnaethefefellyflwyddynarôlblwyddyn,pan aethhiifynyidŷ’rARGLWYDD,fellyybyddaihi’nei digiohi;amhynnyyrwyloddhi,acnifwytaodd
8YnadywedoddElcanaeigŵrwrthi,Hanna,pamyrwyt ti’nwylo?aphamnadwytti’nbwyta?aphamymaedy galonyndrist?Onidwyffi’nwellitinadegmab?
9FellycododdHannaarôliddyntfwytaynSeilo,acarôl iddyntyfed.AcyroeddEliyroffeiriadyneisteddarsedd wrthbosttemlyrARGLWYDD
10Ahiaoeddmewnchwerwderenaid,acaweddïoddar yrARGLWYDD,acawyloddyndorcalonnus.
11Ahiaaddunedoddadduned,acaddywedodd,O ARGLWYDDylluoedd,osedrychiynwirargystudddy lawforwyn,a’mcofio,acnafyddi’nanghofiody lawforwyn,ondynrhoii’thlawforwynfabgwryw,yna rhoddafefi’rARGLWYDDhollddyddiaueieinioes,acni ddawraselareiben.
12Abu,wrthiddibarhauiweddïogerbronyr ARGLWYDD,iElisylwiareigenau
13Hannaynawr,llefaroddyneichalon;dimondei gwefusauasymudasant,ondnichlywideillais:amhynny tybioddElieibodhiwedimeddwi.
14AdywedoddEliwrthi,Pahydybyddi’nfeddw?bwrw dywinoddiwrthyt
15AHannaaateboddacaddywedodd,Nage,fyarglwydd, gwraigoysbrydtristydwyffi:nidyfaisnagwinnadiod gref,ondtywalltaisfyenaidgerbronyrARGLWYDD
16NachyfrifdylawforwynynferchiBelial:canysonifer fynghwyna'mgofidylleferaishydynhyn
17YnaateboddEli,acaddywedodd,Dosmewnheddwch: arhoddedDuwIsraelitidyddeisyfiadaofynnaistganddo.
18Adywedoddhi,“Cafodddylawforwynffafryndy olwg”Fellyaethywraigeiffordd,acafwytaodd,acnid oeddeihwynebyndristmwyach.
19Achodasantynforeyngynnar,acaddolasantgerbron yrARGLWYDD,acaddychwelasant,acaddaethanti’w tŷiRama:acElcanaaadnabuHannaeiwraig;a’r ARGLWYDDa’icofioddhi
20Amhynny,panddaethyramserarôliHannafeichiogi, esgoroddarfab,agalwoddeienwefSamuel,gan
ddywedyd,Oherwyddimiofyniddoefganyr ARGLWYDD
21A’rgŵrElcana,a’iholldŷ,aaethifynyioffrymui’r ARGLWYDDyraberthblynyddol,a’iadduned 22OndnidaethHannaifyny;canysdywedoddwrthei gŵr,Niafifynynesdiddyfnu’rbachgen,acynamia’i dygafef,felybyddoefeynymddangosgerbronyr ARGLWYDD,acynoybyddoefeynarosambyth 23AdywedoddElcanaeigŵrwrthi,Gwna’rhynsy’ndda yndyolwg;arosnesitieiddiddyfnuef;ynunigbyddedi’r ARGLWYDDgadarnhaueiairFellyarhosoddywraig,a rhoddoddi’wmabsugnonesiddieiddiddyfnuef.
24Aphanoeddhiwedieiddiddyfnuef,hia’icymeroddef ifynygydahi,gydathriofustych,acuneffaoflawd,a photelowin,a’idugefidŷ’rARGLWYDDynSeilo:a’r bachgenynifanc
25Alladdasantfustach,adodâ’rbachgenatEli
26Adywedoddhi,Ofyarglwydd,felmaibywdyenaid, fyarglwydd,myfiyw'rwraigasafoddymawrthdyymyl, yngweddïoaryrARGLWYDD
27Amybachgenhwnygweddïais;arhoddoddyr ARGLWYDDimifynghaisaofynnaisganddo:
28Amhynnyhefydyrwyfwedieifenthygefi’r ARGLWYDD;cyhydagybyddobywybyddefyn fenthygi’rARGLWYDDAcynoygwnaethefeaddoli’r ARGLWYDD
PENNOD2
1AgweddïoddHanna,acaddywedodd,Ymaefynghalon ynllawenhauynyrARGLWYDD,fynghorna ddyrchefwydynyrARGLWYDD:fyngenauaehangwyd drosfyngelynion;oherwyddyrwyfynllawenhauyndy iachawdwriaeth
2NidoesnebsanctaiddfelyrARGLWYDD:canysnid oesnebondti:acnidoescraigfeleinDuwni.
3Naddywedwchmorfalchâhyn;nafyddedi drahausrwyddddodallano’chgenau:canysDuw gwybodaethyw’rARGLWYDD,athrwyddoefypwysir gweithredoedd
4Torrwydbwâu’rcedyrn,agwregyswydyrhaiafagloddâ nerth
5Yrhaioeddynllawnalogiasanteuhunainamfara;a'r rhaioeddynnewynogabeidiodd:felymae'rdiffrwyth wedigenisaith;a'rhisyddâllaweroblantwedimyndyn wan
6YrARGLWYDDsy'nlladd,acynbywhau:ymae'n disgyni'rbedd,acyneiddwynifyny
7YrARGLWYDDsy'ngwneudyndlawd,acyn cyfoethogi:mae'ngostwng,acyndyrchafu.
8Ymae'ncodi'rtlawdo'rllwch,acyndyrchafu'rcardotyn o'rdomendail,i'wgosodymhlithtywysogion,aci'w gwneudynetifeddiongorseddfaincgogoniant:oherwydd eiddo'rARGLWYDDywcolofnau'rddaear,acefea osododdybydarnynt
9Fegeidwdraedeisaint,abyddydrygionusyndawelyn ytywyllwch;oherwyddnifyddnebyngorchfygutrwy nerth
10ByddgwrthwynebwyryrARGLWYDDyncaeleu drylliau;o'rnefytaranaefearnynt:yrARGLWYDDa farnaeithafoeddyddaear;acaryddnerthi'wfrenin,aca ddyrchafagorneieneiniog.
11AcaethElcanaiRamai’wdŷAgwasanaethoddy bachgeni’rARGLWYDDgerbronEliyroffeiriad.
12MeibionBelialoeddmeibionEli;nidoeddentyn adnabodyrARGLWYDD.
13Acarferyroffeiriaidgyda’rbobloedd,panfyddai unrhywunynoffrymuaberth,fodgwasyroffeiriadyndod, trabyddai’rcigynberwi,âbachyncigtairdantyneilaw; 14Acefea’itrawoddi’rbadell,neu’rtegell,neu’rcrochan, neu’rpot:yroffeiriadagymeroddyrhynolladdygoddy bachyncigifynyFellyygwnaethantynSeiloi’rholl Israeliaidaddaethantyno
15Hefydcyniddyntlosgi’rbraster,daethgwasyroffeiriad, adywedoddwrthygŵraaberthai,Rhogigi’wrostioi’r offeiriad:oherwyddnifyddefeamgigwedi’iferwigennyt, ondamrwd
16Acosdywedainebwrtho,Nafyddediddyntfethu llosgi’rbrasterarunwaith,acynacymergymaintagymae dyenaidyndymuno;ynaatebaiefe,Nage;ondrhoddiefei miynawr:acosna,mia’icymeraftrwyrym.
17Amhynnyyroeddpechodyllanciauynfawriawn gerbronyrARGLWYDD:canysyroedddynionyn ffieiddiooffrwmyrARGLWYDD.
18OndSamuelawasanaethoddgerbronyrARGLWYDD, ynblentyn,wedieiwisgoageffodlliain
19Hefydgwnaetheifamgôtfachiddo,a'idwyniddoo flwyddyniflwyddyn,panddeuaiifynygyda'igŵri offrymu'raberthblynyddol
20AbendithioddEliElcanaa’iwraig,adywedodd, RhoddedyrARGLWYDDitihado’rwraighonamy benthyciadafenthycwydi’rARGLWYDDAcaethant adref.
21AcymweloddyrARGLWYDDâHanna,fely beichiogoddhi,acyesgoroddardrimabadwyferchA thyfoddybachgenSamuelgerbronyrARGLWYDD.
22YroeddEliynheniawn,acwediclywedyrhollbethau awnaetheifeibionihollIsrael,a'rmoddyroeddentyn gorweddgyda'rgwrageddaymgasglaiwrthddrwspabelly cyfarfod
23Acefeaddywedoddwrthynt,Pahamyrydychyn gwneudpethaufelhyn?canysclywafameich gweithredoedddrwgganyrhollboblhyn 24Nage,fymeibion;canysnidyw'rsôndayrwyfynei glywed:yrydychyngwneudiboblyrARGLWYDD droseddu
25Ospechadynynerbyndynarall,ybarnwra’ibarnef: ondospechadynynerbynyrARGLWYDD,pwya weddïadrosto?Erhynnyniwrandawsantarlaiseutad, oherwyddyrARGLWYDDa’ulladdasanthwy.
26AthyfoddybachgenSamuelyneiflaen,acyroedd mewnffafrgyda’rARGLWYDD,achydadynionhefyd
27AdaethgŵrDuwatEli,acaddywedoddwrtho,Felhyn ydywedyrARGLWYDD,Aymddangosaisynegluridŷ dydad,panoeddentynyrAifftynnhŷPharo?
28AcaddewisaisiefoholllwythauIsraelifodyn offeiriadimi,ioffrymuarfyallor,ilosgiarogldarth,i wisgoeffodgerfymron?acaroddaisidŷdydadholl offrymautânmeibionIsrael?
29Pamyrydychyntarofyabertha'mhoffrwm,yrhwna orchmynnaisynfynhrigfan;acynanrhydeddudyfeibion ynfwynami,i'chgwneudeichhunainynfwybrasâ phennafholloffrymauIsraelfymhobl?
30AmhynnyydywedARGLWYDDDduwIsrael, Dywedaisynwirybyddaidydŷdi,athŷdydad,ynrhodio gerfymronibyth:ondynawrdywedyrARGLWYDD, Pellfyddooddiwrthyf;oherwyddyrhaia’mhanrhydedda iaanrhydeddaffi,a’rrhaia’mdirmygaiafyddantyn ddibwys
31Wele,ydyddiauaddaw,ytorrafymaithdyfraich,a braichtŷdydad,felnabyddhenŵryndydŷ.
32Agweligelynynfyanheddfa,ynyrhollgyfoetharydd DuwiIsrael:acnibyddhenŵryndydŷbyth
33A'rgŵrohonotti,yrhwnnithorrafymaithoddiarfy allor,afyddyndifadylygaid,acyntristáudygalon:aholl gynnydddydŷafyddfarwymmlynyddoeddeuhoes.
34Abyddhynynarwydditi,yrhwnaddawardyddau fab,arHoffniaPhinees;mewnundyddybyddantfarwill dau.
35Amiagodafimioffeiriadffyddlon,awnaynôlyrhyn syddynfynghalonacynfymeddwl:amiaadeiladafiddo dŷsicr;abyddefeynrhodiogerbronfyeneiniogambyth.
36Abydd,ybyddpobunaadawydyndydŷyndodacyn plyguatoamddarnoarianathamaidofara,acyndweud, Gosodfi,atolwg,ynunoswyddau’roffeiriaid,fely gallwyffwytadarnofara
PENNOD3
1A’rbachgenSamuelawasanaethoddyrARGLWYDD gerbronEli.AcyroeddgairyrARGLWYDDyn werthfawrynydyddiauhynny;nidoeddgweledigaeth agored
2Abuaryramserhwnnw,panoeddEliyngorweddynei le,a’ilygaidyndechraupylu,felnaallaiweld;
3AchynilampDuwddiffoddynnhemlyrARGLWYDD, lle'roeddarchDuw,aSamuelwedigorweddigysgu; 4YnagalwoddyrARGLWYDDarSamuel:acatebodd, Dymafi
5AcefearedoddatEli,acaddywedodd,Dymafi;canys tia’mgalwaistAcefeaddywedodd,Nialwais;gorwedda ilawretoAcefeaaeth,acaorweddodd
6AgalwoddyrARGLWYDDeto,Samuel.Achododd Samuel,acaaethatEli,acaddywedodd,Dymafi;canysti a’mgalwoddAcefeaatebodd,Nialwais,fymab; gorweddynôl.
7NidoeddSamueleto'nadnabodyrARGLWYDD,acnid oeddgairyrARGLWYDDwedi'iddatguddioiddoeto 8AgalwoddyrARGLWYDDarSamueletoydrydedd droYnacododdacaethatEli,adywedodd,“Dymafi; oherwyddtia’mgalwodd.”AsylweddoloddElifodyr ARGLWYDDwedigalw’rbachgen
9AmhynnydywedoddEliwrthSamuel,Dos,gorwedd:ac osgalwefearnat,dywedi,Llefara,ARGLWYDD;canysy maedywasynclywed.FellyaethSamuel,acaorweddodd yneile
10AdaethyrARGLWYDD,acasafodd,acaalwoddfel cynt,Samuel,SamuelYnaateboddSamuel,Llefara;canys ymaedywasynclywed
11AdywedoddyrARGLWYDDwrthSamuel,Wele,mia wnafbethynIsrael,afyddyngoglaisdwyglustpobuna’i clywo
12YdyddhwnnwycyflawnafynerbynEliyrhollbethau aleferaisameidŷef:panddechreuaf,ygorffennafhefyd
13Canysdywedaiswrthoybarnafeidŷambythamyr anwireddymae'neiwybod;oherwyddi'wfeibioneu gwneudeuhunainynffiaidd,acni'uhatalioddefe 14AcamhynnyyrwyfweditynguidŷEli,nachaiff anwireddtŷElieilanhauagaberthnacoffrwmambyth.
15AgorweddoddSamuelhydybore,acagoroddddrysau tŷ’rARGLWYDDAcofnoddSamuelddangosy weledigaethiEli.
16YnagalwoddEliarSamuel,adywedodd,Samuel,fy mabAcateboddyntau,Dymafi
17Ynadywedodd,“Bethyw’rpethaddywedoddyr ARGLWYDDwrthyt?Nachuddiaefoddiwrthyf:fellyy gwneloDuwiti,amwyhefyd,oscuddididdimoddi wrthyfo’rhollbethauaddywedoddefewrthyt”
18ASamuelafynegoddiddobobdim,acnichuddiodd ddimrhagddo.Adywedodd,YrARGLWYDDywefe: gwnaedyrhynawelo’nddayneiolwgef
19AthyfoddSamuel,a’rARGLWYDDoeddgydagef,ac niadawoddi’runo’ieiriausyrthioi’rllawr.
20AgwyddaihollIsraeloDanhydBeershebafodSamuel wedieisefydluifodynbroffwydi'rARGLWYDD 21AcymddangosoddyrARGLWYDDetoynSeilo:canys datguddioddyrARGLWYDDeihuniSamuelynSeilo trwyairyrARGLWYDD
PENNOD4
1AdaethgairSamuelathollIsrael.YnaaethIsraelallan ynerbynyPhilistiaidiryfel,agwersyllasantwrth Ebenezer:agwersylloddyPhilistiaidynAffec
2AgosododdyPhilistiaideuhunainmewntrefnynerbyn Israel:aphanymgasantiryfel,gorchfygwydIsraeloflaen yPhilistiaid:alladdasanto'rfyddinynymaestuaphedair milowŷr.
3Aphanddaethybobli’rgwersyll,dywedoddhenuriaid Israel,“PamytrawoddyrARGLWYDDniheddiwoflaen yPhilistiaid?Gadewchinnigymrydarchcyfamodyr ARGLWYDDoSeiloatom,felygall,panddeloi’nplith, einhachubniolaweingelynion”
4FellyanfonoddybobliSeilo,iddwynoddiynoarch cyfamodARGLWYDDylluoedd,yrhwnsyddyntrigo rhwngyceriwbiaid:acyroedddaufabEli,Hoffnia Phinees,ynogydagarchcyfamodDuw.
5AphanddaetharchcyfamodyrARGLWYDDi'r gwersyll,gwaeddoddhollIsraelâbloeddfawr,nesi'r ddaearganueto.
6AphanglywoddyPhilistiaidsŵnybloedd,dywedasant, Bethywystyrsŵnybloeddfawrhonyngngwersyllyr Hebreaid?AgwyddentfodarchyrARGLWYDDwedi dodi'rgwersyll
7A’rPhilistiaidaofnasant,oherwydddywedasant,Duwa ddaethi’rgwersyll.Adywedasant,Gwaeni!oherwyddni fupethfelhyno’rblaen
8Gwaeni!pwya’ngwaredniolaw’rduwiaunertholhyn?
Dyma’rduwiauadrawoddyrEifftiaidâ’rhollblaynyr anialwch
9Byddwchyngryf,abyddwchfeldynion,OPhilistiaid, rhagichwifodynweisioni'rHebreaid,felybuonthwyi chwi:byddwchfeldynion,acymladdwch
10A’rPhilistiaidaymladdodd,athrawwydIsrael,a ffoesantbobuni’wbabell:abulladdfafawriawn;canys syrthioddoIsraelddegarhugainowŷrtraed
11AchymerwydarchDuw;alladdwyddaufabEli,Hoffni aPhineas.
12ArhedoddgŵroBenjaminallano’rfyddin,acaddaeth iSeiloyrundiwrnodâ’iddilladwedi’urhwygo,aphridd areiben.
13Aphanddaethefe,wele,Elioeddyneisteddarseddar finyfforddyngwylio:canysyroeddeigalonyncrynuam archDuw.Aphanddaethygŵri’rddinas,acafynegodd hynny,gwaeddoddyrhollddinas
14AphanglywoddElisŵnyllefain,efeaddywedodd, Bethywystyrsŵnycynnwrfhwn?Adaethygŵrimewn arfrys,acafynegoddiEli
15YroeddEliynnawdegwythoed;a'ilygaidynwan,fel naallaiweld
16AdywedoddygŵrwrthEli,Myfiyw'rhwnaddaeth allano'rfyddin,acaffoaisheddiwallano'rfyddin.Acefe addywedodd,Bethawnaed,fymab?
17A’rcennadaateboddacaddywedodd,FfoddIsraelo flaenyPhilistiaid,abulladdfafawrhefydymhlithybobl, abufarwdyddaufabhefyd,HoffniaPhinees,acarch Duwagymerwyd
18AphansonioddamarchDuw,syrthioddoddiarysedd ynôlwrthochryporth,athorroddeiwddf,abufarw: oherwyddyroeddynhenŵr,acyndrwmAcyroeddwedi barnuIsraelamddeugainmlynedd.
19A’iferch-yng-nghyfraith,gwraigPhinees,oeddfeichiog, ynagosiesgor:aphanglywoddhi’rnewyddfodarchDuw wedieichymryd,abodeithad-yng-nghyfraitha’igŵr wedimarw,hiaymgrymoddacaesgorodd;oherwydd daetheigwewyrarni
20Athua’ramserybufarw,dywedoddygwrageddoedd ynsefyllyneihymylwrthi,“Paidagofni;oherwyddesgort arfab”Ondniateboddhi,acniystyriodd
21AhiaalwoddybachgenynIchabod,ganddywedyd,Y mae’rgogoniantwediymddiswyddooIsrael:oherwydd cymerwydarchDuw,acoherwyddeithad-yng-nghyfraith a’igŵr.
22Adywedoddhi,Ymae’rgogoniantwedimyndoIsrael: oherwyddcymerwydarchDuw
PENNOD5
1AchymeroddyPhilistiaidarchDuw,a'idwyno EbenezeriAsdod
2PangymeroddyPhilistiaidarchDuw,dygasanthiidŷ Dagon,a'igosodwrthymylDagon.
3AphangododdpoblAsdodynforedrannoeth,wele Dagonwedisyrthioareiwynebi'rddaearoflaenarchyr ARGLWYDDAchymerasantDagon,a'iosodynôlynei le
4Aphangodasantynforedrannoeth,weleDagonwedi syrthioareiwynebi'rllawroflaenarchyrARGLWYDD; aphenDagona'iddwylawwedieutorriiffwrddary trothwy;dimondboncyffDagonaadawydiddo 5AmhynnynidywoffeiriaidDagon,nanebsy'ndodi mewnidŷDagon,ynsathruardrothwyDagonynAsdod hydydyddhwn.
6Ondbullaw’rARGLWYDDyndrwmarboblAsdod,ac fe’udinistrioddhwy,a’utrawoddâ’remerodau,sefAsdod a’ichyffiniau.
7AphanweloddgwŷrAsdodmaifellyyroedd, dywedasant,NichaiffarchDuwIsraelarosgydani:canys ymaeeilawefyndrwmarnomni,acarDagoneinduw 8Fellyanfonasantachasgluatynthollarglwyddi’r Philistiaid,adweud,“BethawnawnagarchDuwIsrael?” Adywedasant,“DodagarchDuwIsraelogwmpasiGath” AchludasantarchDuwIsraelogwmpasyno
9Abu,wediiddynteigarioogwmpas,llawyr ARGLWYDDynerbynyddinasâdinistrmawriawn:ac efeadrawoddddynionyddinas,bachamawr,achawsant epilyneulleoeddcudd
10AmhynnyanfonasantarchDuwiEcronAphanddaeth archDuwiEcron,gwaeddasantyrEcroniaid,gan ddywedyd,YmaentwedidwynarchDuwIsraelatomni, i’nlladdnia’npobl
11Fellyanfonasant,achasgluynghydhollarglwyddi’r Philistiaid,adweud,“AnfonwchymaitharchDuwIsrael, a’igadaelifyndynôli’wlleeihun,rhagiddieinlladdni, a’npobl:oherwyddbudinistrmarwoldrwy’rhollddinas; yroeddllawDuwyndrwmiawnyno”
12A’rdynionnafuontfarwadrawwydâ’rchwyddau:ac aethgwaeddyddinasifynyi’rnefoedd.
PENNOD6
1AcarchyrARGLWYDDoeddyngngwladyPhilistiaid saithmis
2AgalwoddyPhilistiaidamyroffeiriaida'rdewiniaid, ganddywedyd,BethawnawniarchyrARGLWYDD? Dywedwchwrthymâphabethyranfonwnhii'wlle
3Adywedasant,OsanfonwchymaitharchDuwIsrael, na’ihanfonwchynwag;ondganddychwelydiddooffrwm drosgamwedd:ynaybyddwchyniach,abyddynhysbysi chwipamnadyweilawwedisymudoddiwrthych.
4Ynadywedasant,Bethfyddyroffrwmdrosgamwedda ddychwelwniddo?Atebasant,Pumpoemrodaur,aphump olygodaur,ynôlniferarglwyddi’rPhilistiaid:oherwydd yrunplaoeddarnochchiigyd,acareicharglwyddi
5Amhynnygwnewchddelweddauo’chchwyddau,a delwauo’chllygodsy’ndifetha’rtir;arhowchogonianti DduwIsrael:efallaiybyddynysgafnhaueilawoddi wrthych,acoddiwrtheichduwiau,acoddiwrtheichtir
6Pamganhynnyyrydychyncaledueichcalonnau,fely caledoddyrEifftiaidaPharoeucalonnau?Panwnaethefe ynrhyfeddolyneuplith,oniollyngasantyboblymaith,ac oniaethantymaith?
7Ynawrganhynnygwnafennewydd,achymerddwy fuwchodro,yrhainiddaethiauarnynt,arhwyma'rbuchod wrthyfen,adygeulloiadrefoddiwrthynt:
8AchymerwcharchyrARGLWYDD,agosodwchhiary fent;arhowchygemauaur,yrhaiaddychwelwchiddoyn offrwmdrosgamwedd,mewncistwrtheihochr;a'ihanfon ymaith,felygallofynd
9Acedrychwch,osaiffifynyarhydfforddeiderfynei huniBethsemes,ynaygwnaethefeydrwgmawrhwnini: ondosna,ynaygwyddomnadeilawefa’ntrawoddni: damwainaddigwyddoddini.
10Agwnaethydynionfelly;achymerasantddwyfuwch odro,a'urhwymasantwrthyfen,achaueulloigartref:
11AgosodasantarchyrARGLWYDDaryfen,a'rgist gyda'rllygodauradelwaueuhemorrhoidau
12A’rgwarthegagymerasantyfforddunioniffordd Bethsemes,acaaethantarhydybriffordd,ganraeowrth iddyntfynd,acnithroasanti’rllawddenaci’rchwith:ac aetharglwyddi’rPhilistiaidareuhôlhydderfynBethsemes. 13AphoblBethsemesoeddynmedieucynhaeafgwenith ynydyffryn:ahwyagodasanteullygaid,acawelsantyr arch,acalawenychasantwrtheigweld
14AdaethyfenifaesJosua,yBethsemeiad,acasafodd yno,lle'roeddcarregfawr:aholltasantbrenyfen,aca offrymasantybuchodynoffrwmpoethi'rARGLWYDD 15A’rLefiaidadynasantilawrarchyrARGLWYDD,a’r gistoeddgydâhi,ynyroeddytlysauaur,a’ugosodasant arygarregfawr:acoffrymoddgwŷrBethsemes boethoffrymauacaberthauaberthaui’rARGLWYDDy dyddhwnnw
16AphanweloddpumarglwyddyPhilistiaidhynny, dychwelasantiEcronyrundiwrnod
17Adyma’remodauauraddychweloddyPhilistiaidyn offrwmdrosgamweddi’rARGLWYDD;drosAsdodun, drosGasaun,drosAscalonun,drosGathun,drosEcron un;
18A’rllygodaur,ynôlniferhollddinasoeddyPhilistiaid oeddyneiddoi’rpumarglwydd,sefydinasoeddcaerog a’rpentrefigwledig,hydatfaenmawrAbel,llegosodasant archyrARGLWYDD:maensyddhydydyddhwnym maesJosuayBethsemead
19AcefeadrawoddwŷrBethsemes,amiddyntedrychi mewniarchyrARGLWYDD,hydynoedefeadrawodd o’rboblddegathrigainmiladegowŷr:agalaroddybobl, ami’rARGLWYDDdarollawero’rboblâlladdfafawr 20AdywedoddgwŷrBethsemes,Pwyaallsefyllgerbron yrARGLWYDDDduwsanctaiddhwn?acatbwyyrâefe ifynyoddiwrthymni?
21AhwyaanfonasantgenhadauatdrigolionCiriathjearim,ganddywedyd,YPhilistiaidaddygasantarchyr ARGLWYDDynôl;dewchilawr,adygwchhiifyny atoch.
PENNOD7
1AdaethgwŷrCiriath-jearim,acagyrchasantarchyr ARGLWYDD,aca’idygasantidŷAbinadabynybryn,ac asancteiddiasantEleasareifabigadwarchyr ARGLWYDD
2Abu,traoeddyrarchynarosynCirjath-jearim,fodyr amserwedimyndynhir;canysugainmlyneddoeddhi:a holldŷIsraelaalaroddarôlyrARGLWYDD
3AllefaroddSamuelwrthholldŷIsrael,ganddywedyd, OsdychwelwchatyrARGLWYDDâ’chhollgalon, bwriwchymaithyduwiaudieithracAstarotho’chplith,a pharatowcheichcalonnauatyrARGLWYDD,a gwasanaethwchefynunig:acefea’chgwaredolawy Philistiaid
4YnabwrioddmeibionIsraelymaithyBaalima’r Astaroth,agwasanaethu’rARGLWYDDynunig 5AdywedoddSamuel,CasglwchhollIsraeliMispa,a gweddïafdrosochatyrARGLWYDD.
6AdaethantynghydiMispa,athynnudŵr,a'idywallt gerbronyrARGLWYDD,acymprydioydiwrnodhwnnw, adweudyno,PechasomynerbynyrARGLWYDD.A barnoddSamuelfeibionIsraelymMispa
7AphanglywoddyPhilistiaidfodmeibionIsraelwedi ymgynnulliMispa,aetharglwyddi’rPhilistiaidifynyyn erbynIsraelAphanglywoddmeibionIsraelhynny, ofnasantrhagyPhilistiaid.
8AdywedoddmeibionIsraelwrthSamuel,Napheidiaâ gweiddiaryrARGLWYDDeinDuwdrosomni,ariddoef einhachubniolawyPhilistiaid
9AchymeroddSamueloensugno,aca’ihoffrymoddyn boethoffrwmyngyfangwbli’rARGLWYDD:aSamuela lefoddaryrARGLWYDDdrosIsrael;a’rARGLWYDD a’iclybuef
10AphanoeddSamuelynoffrymu’rpoethoffrwm,y PhilistiaidanesâuiryfelynerbynIsrael:ondydiwrnod hwnnwytaranoddyrARGLWYDDâtharanaumawrary Philistiaid,aca’udryllioddhwynt;ahwyadrawwydo flaenIsrael.
11AgwŷrIsraelaaethantallanoMispa,acaerlidiasanty Philistiaid,aca’utrawsant,nesiddyntddododanBethcar 12YnacymeroddSamuelgarreg,a’igosodrhwngMispaa Sen,agalwoddeihenwEbenezer,ganddywedyd,Hyd ymaycynorthwyoddyrARGLWYDDni
13FellydarostyngwydyPhilistiaid,acniddaethant mwyachiarfordirIsrael:allawyrARGLWYDDoeddyn erbynyPhilistiaidhollddyddiauSamuel
14A’rdinasoeddagymerasai’rPhilistiaidoddiwrthIsrael aad-dalwydiIsrael,oEcronhydGath;a’ichyffiniaua achuboddIsraelolaw’rPhilistiaidAcyroeddheddwch rhwngIsraela’rAmoriaid.
15ASamuelafarnoddIsraelhollddyddiaueieinioes
16AcefeaaethoflwyddyniflwyddynoamgylchiBethel, aGilgal,aMispa,acafarnoddIsraelynyrhollleoedd hynny
17AdychweloddiRama;oherwyddynoyroeddeidŷ;ac ynoybarnoddefeIsrael;acynoyradeiladoddefeallori'r ARGLWYDD
PENNOD8
1AphanoeddSamuelynhen,febenododdeifeibionyn farnwyrarIsrael.
2EnweigyntafanedigoeddJoel;acenweiail,Abiah: barnwyrynBeershebaoeddenthwy
3A’ifeibionnirodiasantyneiffyrddef,ondtroasantarôl elw,achymerasantlwgrwobrwyon,agwyrdroasantfarn
4YnaymgasgloddhollhenuriaidIsraelynghyd,adaethant atSamueliRama,
5Acaddywedoddwrtho,Wele,yrwyttiwediheneiddio, acnidywdyfeibionynrhodioyndyffyrdd:ynawrgwnai nifrenini’nbarnufelyrhollgenhedloedd
6OndniblesoddypethSamuel,panddywedasant,Rho innifrenini’nbarnuAgweddïoddSamuelaryr ARGLWYDD.
7AdywedoddyrARGLWYDDwrthSamuel,Gwrandoar laisyboblymmhobpethaddywedantwrthyt:canysnid dywrthodasantdi,ondfyngwrthodasantfi,rhagimi deyrnasuarnynt
8Ynôlyrhollweithredoeddawnaethanterydyddy dygaishwyntifynyo’rAiffthydydyddhwn,yrhaiy’m gadawsanti,agwasanaethuduwiaueraill,fellyygwnaanti tihefyd.
9Ynawrganhynny,gwrandoareullais:ondeto tystiolaetha’nddifrifolwrthynt,adangosiddyntddefody breninadeyrnasaarnynt
10ASamuelafynegoddholleiriau’rARGLWYDDi’r boblaofynasantganddofrenin.
11Acefeaddywedodd,Dymafydddullybrenina deyrnasaarnoch:efeagymereichmeibion,aca’upenodir iddo’ihun,yneigerbydau,acynfarchogioniddoef;a byddrhaiynrhedegoflaeneigerbydau
12Acefeabenodiriddo’ihunyngapteiniaiddrosfiloedd, achapteiniaiddrosddegadeugain;aca’ugosodidrinei dir,acifedieigynhaeaf,aciwneudeiofferrhyfel,ac offereigerbydau.
13Abyddyncymrydeichmerchedyngwneudmelysion, acyngogyddion,acynbobyddion
14Abyddyncymrydeichmeysydd,a'chgwinllannoedd, a'cholewyddydd,hydynoedygorauohonynt,acyneu rhoii'wweision
15Abyddyncymryddegfedraneichhad,a'ch gwinllannoedd,acyneirhoii'wswyddogion,aci'w weision
16Abyddyncymrydeichgweision,a'chmorynion,a'ch dynionieuaincgorau,a'chasynnod,acyneurhoii'wwaith 17Efeagymerddegfedo’chdefaid:abyddwch chwithau’nweisioniddo.
18Abyddwchyngweiddiynydyddhwnnwoachoseich breninaddewisochichwi;acnichlywyrARGLWYDD arnochynydyddhwnnw.
19EtogwrthododdyboblwrandoarlaisSamuel;a dywedasant,Nage;ondbyddbreninarnom;
20Felybyddomnihefydfelyrhollgenhedloedd;acy barnoeinbreninni,acymynedallano’nblaen,acy ymladdoeinrhyfeloedd
21AchlywoddSamuelholleiriau’rbobl,acadroddodd hwyyngnghlustiau’rARGLWYDD
22AdywedoddyrARGLWYDDwrthSamuel,Gwrando areullais,agwnewchiddyntfrenin.AdywedoddSamuel wrthwŷrIsrael,Ewchbobuni’wddinas
PENNOD9
1YroeddgŵroBenjamin,o’renwCis,mabAbiel,mab Seror,mabBecherath,mabAffia,dynoBenjamin,gŵr cadarnonerth
2Acyroeddganddofab,a’ienwSaul,gŵrifancdethol,a gweddus:acnidoeddymhlithmeibionIsraelneb gweddusachnagef:o’iysgwyddauacifynyyroeddyn uwchna’rhollbobl.
3AchollwydasynnodCistadSaulAdywedoddCiswrth eifabSaul,Cymerynawruno’rgweisiongydathi,a chyfod,dosigeisio’rasynnod
4AcefeaaethtrwyfynyddEffraim,acaaethtrwywlad Salisa,ondnichawsanthwynt:ynahwyaaethanttrwy wladSalim,acnidoeddentyno:acefeaaethtrwywlady Benjaminiaid,ondnichawsanthwynt
5AphanddaethantiwladSuff,dywedoddSaulwrthei wasoeddgydagef,Tyred,adychwelwn;rhagi'mtad beidioâgofaluamyrasynnod,ameddwlamdanomni 6Acefeaddywedoddwrtho,Weleynawr,ymaeyny ddinashonŵrDuw,acymaeynŵranrhydeddus;ymae pobpethaddywedefeynsicroddigwydd:ynawrawn yno;efallaiygallefeddangosiniyfforddydylemfyned
7YnadywedoddSaulwrtheiwas,Ondwele,osawnni, bethaddygwnnii’rgŵr?oherwyddymae’rbarawedi darfodyneinllestri,acnidoesanrhegi’wdwyniŵrDuw: bethsyddgennymni?
8A’rgwasaateboddSauldrachefn,acaddywedodd, Wele,ymaegennyfymawrthlawbedwareddransiclo arian:rhoddafhynnyiŵrDuw,iddangosinieinffordd 9(YnIsraelgynt,panâidyniymofynâDuw,felhyny dywedai,Dewch,acawnatygweledydd:oherwyddyr hwnaelwirynawrynBroffwyd,aelwidgyntyn Weledydd)
10YnadywedoddSaulwrtheiwas,Daddywedyd;tyrd, awn.Fellyaethanti'rddinaslle'roeddgŵrDuw. 11Acwrthiddyntfyndifyny’rbryni’rddinas,cawsant forynionifancynmyndallanidynnudŵr,adywedasant wrthynt,Ayw’rgweledyddyma?
12Ahwyaatebasanthwy,acaddywedasant,Ymaeefe; wele,ymaeefeo’chblaen:brysiwchynawr,canysydaeth efeheddiwi’rddinas;canysymaeaberthi’rboblheddiw ynyruchelfa:
13Cyngyntedagydewchimewni'rddinas,fe'icewchar unwaith,cyniddofyndifynyi'ruchelfaifwyta:oherwydd nifwyta'rboblnesiddoddod,oherwyddeifodyn bendithio'raberth;acwedihynnyybwyta'rrhaia wahoddwyd.Ynawrganhynnyewchifyny;oherwydd tua'ramserhwnycewchef
14Ahwyaaethantifynyi'rddinas:aphanddaethanti'r ddinas,wele,Samueladdaethallanyneuherbyn,ifynedi fynyi'ruchelfa
15YroeddyrARGLWYDDwedidweudwrthSamuel ddiwrnodcyniSaulddod,ganddweud, 16Tua’radeghonyforyanfonafatatŵrowladBenjamin, athia’ieneiniefyngaptenarfymhoblIsrael,fely gwaredofymhoblolaw’rPhilistiaid:canysedrychaisarfy mhobl,oherwyddbodeugwaeddwedidodataf
17AphanweloddSamuelSaul,dywedoddyr ARGLWYDDwrtho,Weleygŵryrwyfwedidweud wrthytamdano;hwnadeyrnasaarfymhobl
18YnanesaoddSaulatSamuelynyporth,adywedodd, Dywedwrthyf,atolwg,blemaetŷ’rgweledydd.
19ASamuelaateboddSaul,acaddywedodd,Myfiyw’r gweledydd:dosifynyo’mblaeni’ruchelfa;canyschwia fwytewchgydamiheddiw,acyforymia’thollyngafdi,ac afynegafitiyrhynollsyddyndygalon
20Acamdyasynnodagollwyddridiauynôl,nacystyria hwynt;canysymaentwedieucael.Acarbwyymaeholl ddymuniadIsrael?Onidarnatti,acarholldŷdydad?
21ASaulaateboddacaddywedodd,OnidBenjaminiad ydwyffi,o'rlleiafolwythauIsrael?a'mteuluiyw'rlleiafo holldeuluoeddllwythBenjamin?pam,ganhynny,yrwyt ti'ndweudfelhynwrthyf?
22AchymeroddSamuelSaula'iwas,a'udughwynti'r ystafell,a'ugosodynylleblaenafymhlithyrhaia wahoddwyd,seftuadegarhugainobobl
23AdywedoddSamuelwrthycogydd,Tyrdâ’rrhana roddaisiti,yrhonaddywedaiswrthyt,Gosodhiwrthdy ymyl.
24Achododdycogyddyrysgwydd,a’rhynoeddarni,a’i gosodgerbronSaulAdywedoddSamuel,Wele’rhynsydd arôl!gosodefgerdyfron,abwyta:canyshydyramser hwnycadwydefitierpanddywedais,Gwahoddaisybobl FellybwytaoddSaulgydaSamuelydiwrnodhwnnw
25Aphanddaethantilawro'ruchelfai'rddinas, ymddiddanoddSamuelâSaulardo'rtŷ.
26Achodasantynfore:aphanddaethywawr,galwodd SamuelarSaulido’rtŷ,ganddywedyd,“Cod,fely’th anfonafdiymaith.”AchododdSaul,acaethantallanill dau,efaSamuel
27Acfelyroeddentynmyndilawribenyddinas, dywedoddSamuelwrthSaul,Dywedwrthygwasam fynedo’nblaenni,(acefeaaethymlaen,)ondarosdi ychydig,felygallofddangositiairDuw
PENNOD10
1YnacymeroddSamuelffioloolew,aca’itywalltoddar eiben,aca’icusanodd,acaddywedodd,Onidami’r ARGLWYDDdyeneiniodiyngaptenareietifeddiaeth?
2Panelychchioddiwrthyfheddiw,ynafegeiddauŵr wrthfeddrodRachelyngnghyffiniauBenjaminynSelsa;a dywedantwrthyt,Cafwydyrasynnodyraethosti’wceisio: acwele,gadawodddydadofalyrasynnod,acymae’n galaruamdanoch,ganddweud,Bethawnafi’mmab?
3Ynaewchymlaenoddiyno,adewchiwastadeddTabor, acynoycyfarfyddantâthidrigŵrynmynedifynyat DduwiBethel,unyncariotrimyn,acunarallyncariotair torthofara,acunarallyncariopotelowin:
4Abyddantyndygyfarchdi,acynrhoidaudorthofarai ti;yrhaiagymeridio’udwylohwynt
5WedihynnyydeuiifrynDuw,llemaegarsiwny Philistiaid:aphanddelychynoi'rddinas,ycyfarfyddiâ chwmniobroffwydiyndyfodilawro'ruchelfa,âsalter,a thabrêd,aphibell,athelyn,o'ublaenau;abyddantyn proffwydo:
6AbyddYsbrydyrARGLWYDDyndodarnatti,a byddi’nproffwydogydanhw,acyncaeldydroi’nddyn arall
7Abydded,panddelo’rarwyddionhynatat,gwnafely byddo’rcyfleyndywasanaethu;canysDuwsyddgydathi. 8Adosilawro’mblaeniGilgal;acwele,miaddeuafi lawratatti,ioffrymuoffrymaupoeth,aciaberthuaberthau hedd:saithniwrnodyraros,nesimiddodatatti,adangos itibethawnei
9AphandroddefeeigefnifynedoddiwrthSamuel, rhoddoddDuwiddogalonarall:adaethyrhollarwyddion hynnyibenydiwrnodhwnnw
10Aphanddaethantynoi'rbryn,wele,cyfarfucriwo broffwydiagef;adaethYsbrydDuwarno,acefea broffwydoddyneuplith
11Aphanweloddpawba’ihadnabuefo’rblaen,wele,ei fodynproffwydoymhlithyproffwydi,ynaydywedoddy boblwrtheigilydd,BethywhynaddigwyddoddifabCis? AywSaulhefydymhlithyproffwydi?
12Acatebodduno’runlleadweud,“Ondpwyyweutad?” Dynapamydaethynddihareb,“AywSaulhefydymhlith yproffwydi?”
13Aphanorffennoddefebroffwydo,efeaddaethi'r uchelfa
14AdywedoddewythrSaulwrthoefacwrtheiwas,Ible yraethoch?Acefeaddywedodd,Igeisio’rasynnod:a phanwelsomnadoeddentynunman,daethomatSamuel 15AdywedoddewythrSaul,Dywedwrthyf,atolwg,betha ddywedoddSamuelwrthych
16AdywedoddSaulwrtheiewythr,Dywedoddwrthym yneglurfodyrasynnodwedieucael.Ondniddywedodd wrthoamfateryfrenhiniaeth,yrhonyllefaroddSamuel amdani.
17AgalwoddSamuelyboblynghydatyrARGLWYDDi Mispa;
18AdywedoddwrthfeibionIsrael,Felhynydywed ARGLWYDDDduwIsrael,MyfiaddygaisIsraelifyny o’rAifft,aca’chgwaredaisolaw’rEifftiaid,acolaw’r holldeyrnasoedd,a’rrhaia’chgorthrymasant:
19AchwiheddiwawrthodasocheichDuw,yrhwna’ch achuboddo’chhollgyfyngderaua’chcystuddiau;aca ddywedasochwrtho,Nage,ondgosodfreninarnomni.Yn awrganhynny,cyflwynwcheichhunaingerbronyr ARGLWYDDynôleichllwythau,acynôleichmiloedd
20AphanbaroddSamueliholllwythauIsraelnesáu, dewiswydllwythBenjamin
21PanbaroddiddoddodynagosilwythBenjaminynôl euteuluoedd,dewiswydteuluMatri,aSaulmabCisa ddewiswyd:aphangeisiasantef,nichawsantef
22Amhynnyymofynasantâ’rARGLWYDDymhellach,a ddeuai’rdynynoeto.A’rARGLWYDDaatebodd,Wele, ymaewedicuddioymhlithynwyddau
23Arhedasant,a'igyrchuefoddiyno:aphansafodd ymhlithybobl,yroeddynuwchna'rhollboblo'i ysgwyddauacifyny
24AdywedoddSamuelwrthyrhollbobl,“Ydychchi’n gweldyrunaddewisoddyrARGLWYDD,nadoesneb tebygiddoymhlithyrhollbobl?”Agwaeddoddyrholl bobl,adweud,“ByddedDuwynbywarybrenin”
25YnaydywedoddSamuelwrthyboblbethoeddyn digwyddgyda’rfrenhiniaeth,aca’ihysgrifennoddmewn llyfr,aca’igosododdgerbronyrARGLWYDDA gwyroddSamuelyrhollboblymaith,pobunadref.
26AethSaulhefydadrefiGibea;acaethgydageffintaio ddynion,ycyffyrddasaiDuwâ'ucalonnau
27OnddywedoddmeibionBelial,Sutygallydynhwnein hachubni?Agwnaethanteiddirmygef,acniddygasant anrhegioniddoOndtawoddefe
PENNOD11
1YnadaethNahasyrAmmoniadifyny,acawersyllodd ynerbynJabesGilead:adywedoddhollwŷrJabeswrth Nahas,Gwnagyfamodâni,abyddwnyndywasanaethudi 2ANahasyrAmmoniadaateboddhwy,Aryramodhwn ygwnafgyfamodâchwi,ybyddafyntynnuallaneichholl lygadde,acyneiosodynwartharhollIsrael.
3AdywedoddhenuriaidJabeswrtho,Dyroinnisaith diwrnodoseibiant,felygallomanfoncenhadoniholl derfynauIsrael:acyna,osnafyddnebi’nhachub,byddwn yndodallanatatti.
4YnaydaethycenhadoniGibeaSaul,acaadroddasanty newyddyngnghlywybobl:a’rhollboblagodasanteullef, acawylasant
5Acwele,daethSaularôlypraiddallano'rcae;a dywedoddSaul,Bethsy'nbodarybobl,eubodynwylo? AdywedasantiddoefnewyddiongwŷrJabes
6AdaethYsbrydDuwarSaulpanglywoddynewyddion hynny,achynhyrfoddeiddicterynfawr.
7Acefeagymeroddiauoychen,aca’utorroddhwyntyn ddarnau,aca’uhanfonoddtrwyhollderfynauIsraeltrwy
lawcenhadon,ganddywedyd,Pwybynnagniddawallan arôlSaulacarôlSamuel,fellyygwneiri’wychenef.A syrthioddofnyrARGLWYDDarybobl,adaethantallan ynunfryd.
8AphangyfrifoddhwyntynBesec,meibionIsraeloedd drichanmil,agwŷrJwdaarhugainmil
9Adywedasantwrthycenhadonaddaeth,Felhyny dywedwchwrthwŷrJabesGilead,Yfory,erbyni’rhaul fodynboeth,cewchgymorthAdaethycenhadon,a mynegihynnyiwŷrJabes;acyroeddentynllawen
10AmhynnydywedoddgwŷrJabes,Yforyydeuwnallan atoch,agwnewchâniyrhynollafyddodayneichgolwg 11AthrannoethygosododdSaulyboblyndairmintai;a daethantiganolygwersyllynystodgwyliadwriaethybore, alladdasantyrAmmoniaidhydwresydydd:a gwasgarwydyrhaiaadawyd,felnaadawyddauohonynt gyda’igilydd
12AdywedoddyboblwrthSamuel,Pwyyw'rhwna ddywedodd,AdeyrnasaSaularnomni?tyrdâ'rdynion,fel yrhoddomhwyntifarwolaeth
13AdywedoddSaul,Niroddirdynifarwolaethheddiw: canysheddiwygwnaethyrARGLWYDDiachawdwriaeth ynIsrael
14YnadywedoddSamuelwrthybobl,Dewch,acawni Gilgal,acadnewyddwnyfrenhiniaethyno.
15AethyrhollbobliGilgal;acynogwnaethantSaulyn freningerbronyrARGLWYDDyngNgilgal;acyno aberthasantaberthauheddgerbronyrARGLWYDD;ac ynollawenhaoddSaulahollwŷrIsraelynfawr
PENNOD12
1AdywedoddSamuelwrthhollIsrael,Wele,gwrandewais areichllaisymmhobpethaddywedasochwrthyf,aca osodaisfreninarnoch
2Acynawr,wele,ybreninsyddynrhodioo’chblaen:ac yrwyffi’nhenacynllwydben;acwele,ymaefymeibion gydachwi:acyrwyfwedirhodioo’chblaeno’mmebyd hydydyddhwn
3Wele,dymafi:tystiwchynfyerbyngerbronyr ARGLWYDD,acherbroneieneiniog:ychpwyagymerais? neuasynpwyagymerais?neupwyadwyllais?pwya orthrymais?neuolawpwyyderbyniaislwgrwobriddallu fyllygaidagef?amia'irhoddafynôlichwi
4Adywedasant,Nithwyllaistni,na’ngorthrymaist,acni chymeraistddimolawneb.
5Acefeaddywedoddwrthynt,YrARGLWYDDywtyst yneicherbyn,a’ieneiniogywtystheddiw,nadydychwedi caeldimynfyllawiAdywedasant,Efeyw’rtyst
6AdywedoddSamuelwrthybobl,YrARGLWYDDyw’r hwnaddyrchafoddMosesacAaron,acaddugeichtadaui fynyowladyrAifft.
7Ynawrganhynnysefwchynllonydd,felygallwyf ymresymuâchwigerbronyrARGLWYDDamholl weithredoeddcyfiawnyrARGLWYDD,yrhaiawnaeth efeichwiaci'chtadau
8PanddaethJacobi’rAifft,a’chtadauyngwaeddiaryr ARGLWYDD,ynaanfonoddyrARGLWYDDMosesac Aaron,a’rrhainaddygasanteichtadauallano’rAifft,ac a’ugwnaethantynbywynyllehwn.
9AphananghofiasantyrARGLWYDDeuDuw,efea’u gwerthoddhwyntilawSisera,captenlluHasor,acilawy
Philistiaid,acilawbreninMoab,ahwyaymladdasantyn euherbyn.
10AgwaeddasantaryrARGLWYDD,adywedasant, Pechasom,oherwyddinniwrthodyrARGLWYDD,a gwasanaethuBaalimacAstaroth:ondynawrgwarednio laweingelynion,abyddwnyndywasanaethudi
11A’rARGLWYDDaanfonoddJerwbbaal,aBedan,a Jefftha,aSamuel,aca’chgwaredoddolaweichgelyniono bobtu,abuochynbywynddiogel
12AphanwelsochfodNahasbreninmeibionAmmon wedidodyneicherbyn,dywedasochwrthyf,Nage;ond byddbreninynteyrnasuarnom:a’rARGLWYDDeich Duwynfreninarnoch.
13Ynawrganhynny,weleybreninaddewisoch,aca ddymunasoch;acwele,gosododdyrARGLWYDDfrenin arnoch.
14OsofnwchyrARGLWYDD,a'iwasanaethuef,a gwrandoareilais,acnawrthryfelwchynerbyn gorchymynyrARGLWYDD,ynabyddwchchwia'rbrenin sy'nteyrnasuarnochynparhauiddilynyrARGLWYDD eichDuw:
15OndosnawrandewcharlaisyrARGLWYDD,ond gwrthryfelwchynerbyngorchymynyrARGLWYDD,yna byddllawyrARGLWYDDyneicherbyn,felybuyn erbyneichtadau.
16Ynawrganhynnysefwchagwelwchypethmawrhwn, yrhwnawna'rARGLWYDDoflaeneichllygaid
17Onidcynhaeafgwenithydywheddiw?Galwafaryr ARGLWYDD,acefeaanfondaranauaglaw;fely canfyddochagweledfodeichdrygioniynfawr,yrhwna wnaethochyngngolwgyrARGLWYDD,wrthofynichwi frenin
18FellygalwoddSamuelaryrARGLWYDD;acanfonodd yrARGLWYDDdaranauaglawydiwrnodhwnnw:ac ofnoddyrhollboblyrARGLWYDDaSamuelynfawr
19AdywedoddyrhollboblwrthSamuel,Gweddïadros dyweisionatyrARGLWYDDdyDduw,felnafyddom farw:canysyrydymwediychwaneguateinhollbechodau ydrwghwn,sefgofynbreninini
20AdywedoddSamuelwrthybobl,Nacofnwch:chwia wnaethochyrhollddrwghwn:etonathrowchoddiwrth ddilynyrARGLWYDD,ondgwasanaethwchyr ARGLWYDDâ'chhollgalon;
21Apheidiwchâthroioddiwrthyffordd:oherwyddynay byddechynmyndarôlpethauofer,naallantwneudllesna gwaredu;oherwyddoferydynt.
22OherwyddnifyddyrARGLWYDDyngadaeleibobler mwyneienwmawr:oherwyddbodyrARGLWYDDwedi bodynfodloneichgwneudchi'nbobliddo
23Aminnauhefyd,Duwa'mgwaredorhagimibechuyn erbynyrARGLWYDDtrwybeidioâgweddïodrosoch: ondmiaddysgafichwiyfforddddaa'runiawn: 24OfnwchyrARGLWYDDynunig,agwasanaethwchef mewngwirioneddâ'chhollgalon:canysystyriwchpa bethaumawrymaewedi'ugwneudichwi 25Ondosbyddwchchi'ndaliwneuthurdrygioni, byddwchchia'chbreninyncaeleichdifetha.
PENNOD13
1TeyrnasoddSaulamflwyddyn;acwediiddodeyrnasu amddwyflynedddrosIsrael,
2DewisoddSauliddodairmiloddynionoIsrael;aco’r rhainyroedddwyfilgydaSaulymMichmasacym mynyddBethel,amilgydaJonathanynGibeaBenjamin: acanfonoddweddillyboblbobuni’wbabell.
3AthrawoddJonathangarsiwnyPhilistiaidoeddynGeba, achlywoddyPhilistiaidamdanoASaulachwythoddyr utgorndrwy'rhollwlad,ganddywedyd,Clywedyr Hebreaid.
4AchlywoddhollIsraelyndweudbodSaulweditaro garsiwnyPhilistiaid,abodIsraelhefydynffiaiddgany PhilistiaidAgalwydyboblynghydarôlSauliGilgal 5A’rPhilistiaidaymgasgloddiymladdagIsrael,trideg milogerbydau,achwemilofarchogion,aphoblfely tywodsyddarlanymôrorannifer:adaethantifyny,a gwersyllasantymMichmas,i’rdwyrainoBethafen
6PanweloddgwŷrIsraeleubodmewncyfyngder,(canys yroeddyboblmewncyfyngder,)ynaybobla ymguddiasantmewnogofâu,acmewndryslwyni,acmewn creigiau,acmewnuchelfeydd,acmewnpydewau.
7Acaethrhaio’rHebreaiddrosyrIorddoneniwladGada GileadAcamSaul,yroeddefeetoynGilgal,a’rhollbobl a’idilynoddyncrynu.
8Acefeaarhosoddsaithniwrnod,ynôlyramser penodedigabenodasaiSamuel:ondniddaethSamueli Gilgal;agwasgarwydybobloddiwrtho.
9AdywedoddSaul,“Dewchâphoethoffrwmacoffrymau heddataf”Acoffrymoddypoethoffrwm
10Abu,cyngyntedagygorffennoddefeoffrymu’r poethoffrwm,wele,Samuelyndod;acaethSaulallani’w gyfarfod,i’wgyfarch
11AdywedoddSamuel,Bethawnaethostti?Adywedodd Saul,Oherwyddimiweldbodyboblwedigwasgaruoddi wrthyf,a’thfodhebddodofewnydyddiaupenodedig,a bodyPhilistiaidwediymgynnullynMichmas;
12Amhynnydywedais,YPhilistiaidaddawilawrarnafi Gilgalynawr,acnidwyfwedigweddïoaryr ARGLWYDD:amhynnymia’mgorfodaisfyhun,ac aberthaisboethoffrwm
13AdywedoddSamuelwrthSaul,Gwnaethostynffôl:ni chadwaistorchymynyrARGLWYDDdyDduw,yrhwna orchmynnoddefeiti:canysynawrbyddai’rARGLWYDD wedisefydludyfrenhiniaetharIsraelambyth
14Ondynawrnifydddyfrenhiniaethynparhau:ymae'r ARGLWYDDwediceisioiddoŵrynôleigaloneihun,a'r ARGLWYDDwedigorchymyniddofodynbennaetharei bobl,amnachadwaistyrhynaorchmynnoddyr ARGLWYDDiti
15AchyfododdSamuel,acaaethifynyoGilgaliGibea Benjamin:achyfrifoddSaulybobloeddgydagef, ynghylchchwechantoddynion
16ASaul,aJonathaneifab,a’rbobloeddynbresennol gydahwynt,aarhosasantynGibeaBenjamin:ondy PhilistiaidawersyllasantymMichmas
17AdaethyranrheithwyrallanowersyllyPhilistiaid mewntaircwmni:trodduncwmnii'rfforddsy'narwaini Offra,iwladSual: 18AthroddcwmniarallfforddBeth-horon:athrodd cwmniarallfforddyterfynsy’nedrychdrosddyffryn Seboimtua’ranialwch
19.AcnichafwydgoftrwyhollwladIsrael:canys dywedoddyPhilistiaid,Rhagi’rHebreaidwneud cleddyfauneuwaywffyniddynt:
20OndaethyrhollIsraeliaidilawratyPhilistiaid,ihogi pobuneisbardun,a'igyllell,a'ifwyell,a'igaib.
21Etoyroeddganddyntffeilargyferyceiail,acargyfery fforch,acargyferybwyeill,acihogi'rbroc.
22Fellyybuarddyddyfrwydr,nachafwydnachleddyf nagwaywffonynllawnebo’rbobloeddgydaSaula Jonathan:ondgydaSaulachydaJonathaneifabycafwyd yno.
23AcaethgarsiwnyPhilistiaidallanifynedfaMichmas
PENNOD14
1YnabuddyddiJonathanmabSaulddweudwrthyllanc oeddyndwyneiarfau,“Tyrd,awndrosoddatgarsiwny Philistiaid,syddaryrochrarall”Ondniddywedoddwrth eidad.
2AcarhosoddSaulymmheneithafGibeadangoeden pomgranadsyddymMigron:a’rbobloeddgydagefoedd ynghylchchwechantoddynion;
3AcAhia,mabAhitub,brawdIchabod,mabPhinees,mab Eli,offeiriadyrARGLWYDDynSeilo,yngwisgoeffod Acniwyddai'rboblfodJonathanwedimynd.
4Arhwngyllwybrau,trwyyrhaiyroeddJonathanyn ceisiomynddrosoddatgarsiwnyPhilistiaid,yroeddcraig finiogarynailldu,achraigfiniogarytuarall:acenw'r nailloeddBoses,acenw'rllallSeneh
5Yroeddblaenynailltua’rgogleddgyferbynâMichmas, a’rllalltua’rdegyferbynâGibea.
6AdywedoddJonathanwrthyllancoeddyndwynei arfau,Tyred,acawndrosoddatgarsiwnyrhai dienwaededighyn:efallaiygweithia’rARGLWYDD drosomni:canysnidoesataliadi’rARGLWYDDachub trwylawerneutrwyychydig
7Adywedoddeigludyddarfauwrtho,Gwnabopethsydd yndygalon:trodyhun;wele,yrwyffigydathiynôldy galon
8YnadywedoddJonathan,“Wele,awndrosoddaty dynionhyn,abyddwnyneindatgelueinhunainiddynt”
9Osdywedantfelhynwrthym,Arhoswchnesiniddod atoch;ynabyddwnynsefyllyneinlle,acnidawnifyny atynt
10Ondosdywedantfelhyn,Dewchifynyatomni;yna awnifyny:canysyrARGLWYDDa’urhoddoddhwyntyn einllawni:ahynfyddarwyddini
11Adaethantilldaui’rgolwgyngngŵyddyPhilistiaid:a dywedoddyPhilistiaid,Wele,yrHebreaidyndodallano’r tyllaulleyroeddentwedicuddio
12AdynionygarsiwnaatebasantJonathana’igludydd arfau,acaddywedasant,Dewchifynyatomni,a dangoswnichwibethAdywedoddJonathanwrthei gludyddarfau,Dewchifynyarfyôli:canysyr ARGLWYDDa’urhoddoddhwyntynllawIsrael.
13AJonathanaddringoddifynyareiddwyloacarei draed,a'igludyddarfauareiôl:asyrthiasantoflaen Jonathan;alladdoddeigludyddarfauareiôlef
14A’rlladdfagyntafhonno,awnaethJonathana’i gludyddarfau,oeddtuaugainoddynion,ofewntua hannererwodir,ygallaiiauoycheneiaredig
15Abucryndodynygwersyll,ynymaes,acymhlithyr hollbobl:ygarsiwn,a'ranrheithwyr,crynasanthwythau,a chrynoddyddaear:fellyyroeddyngryndodmawriawn
16AgwylwyrSaulynGibeaBenjaminaedrychasant;ac wele,ydyrfaadoddasant,acaaethantymlaeniguroei gilydd
17YnadywedoddSaulwrthybobloeddgydagef, Cyfrifwchynawr,acedrychwchpwysyddwedimynd oddiwrthymniAphangyfrifasant,wele,nidoedd Jonathana'igludyddarfauyno
18AdywedoddSaulwrthAhia,“Tyrdâ’rarchDuwyma.” OherwyddyroeddyrarchDuwyprydhwnnwgyda meibionIsrael
19Abu,traoeddSaulynsiaradâ’roffeiriad,i’rsŵnoedd yngngwersyllyPhilistiaidfyndymlaenacgynyddu:a dywedoddSaulwrthyroffeiriad,Tyndylawynôl.
20ASaula’rhollbobloeddgydagefaymgasglasant,aca ddaethanti’rfrwydr:acwele,cleddyfpobdynynerbynei gymydog,abuanhrefnmawriawn.
21HefydyrHebreaidoeddgyda’rPhilistiaidcynycyfnod hwnnw,yrhaiaaethantifynygydahwynti’rgwersyllo’r wladoamgylch,hwythauhefydadroddifodgyda’r IsraeliaidoeddgydaSaulaJonathan
22Ynyrunmodd,hollwŷrIsrael,yrhaioeddwedi ymguddioymmynyddEffraim,panglywsantfody Philistiaidwediffoi,hwyhefyda’udilynasantynyfrwydr 23FellyyrachuboddyrARGLWYDDIsraelydiwrnod hwnnw:acaethyfrwydrdrosoddiBethafen.
24AgwŷrIsraeloeddmewncyfyngderydiwrnodhwnnw: canysSauladyngasai’rbobl,ganddywedyd,Melltigedig fyddo’rdynafwytaofwydhydyrhwyr,felygallwyfddial arfyngelynionFellyniphrofoddyruno’rboblfwyd 25Adaethhollboblywladigoedwig;acyroeddmêlary ddaear.
26Aphanddaethybobli'rcoed,wele,ymêlyndiferu; ondniroddoddnebeilawateienau:oherwyddyroeddy boblynofni'rllw.
27OndnichlywoddJonathanpanroddoddeidadyllwar ybobl:amhynnyestynnoddflaenywialenoeddyneilaw, aca’ithrochoddmewndiliaumêl,acaroddoddeilawatei enau;agoleuoddeilygaid
28Ynaatebodduno’rbobl,adywedodd,“Llyma orchmynnodddydadi’rbobldyngullw,ganddywedyd, Melltigedigfyddo’rdynafwytaofwydheddiw”Acyr oeddyboblynllwglyd
29YnadywedoddJonathan,“Maefynhadwedicreu helyntynywlad:gwelwch,atolwg,sutymaefyllygaid wedigoleuo,amimiflasuychydigo’rmêlhwn”
30Pafaintmwy,pebai'rboblwedibwyta'nrhyddheddiw oysbaileugelynionagawsant?onibaibodlladdfalawer mwyymhlithyPhilistiaidynawr?
31AthrawsantyPhilistiaidydiwrnodhwnnwoMichmas hydAjalon:acyroeddyboblynddiflasiawn
32A’rboblahedoddaryrysbail,acagymerasantddefaid, acychen,alloi,aca’ulladdasantaryddaear:a’rbobla’u bwytasanthwygyda’rgwaed
33YnaydywedasantwrthSaul,ganddywedyd,Wele,y boblynpechuynerbynyrARGLWYDD,ganiddyntfwyta gyda’rgwaedAdywedoddyntau,Chwiadroseddasoch: rholiwchgarregfawratafheddiw.
34AdywedoddSaul,Gwasgarwchymhlithybobl,a dywedwchwrthynt,Dewchâphobuneiychatafyma,a phobuneiddafad,alladdwchhwyntyma,abwytewch;a pheidiwchâphechuynerbynyrARGLWYDDtrwyfwyta
gyda'rgwaedAdaethyrhollboblâphobuneiychgydag efynosonhonno,a'ulladdyno.
35AcadeiladoddSaulallori’rARGLWYDD:honnooedd yrallorgyntafaadeiladoddefei’rARGLWYDD.
36AdywedoddSaul,“AwnilawrarôlyPhilistiaidliw nos,a’uhysbeiliohydolau’rfore,apheidiwnâgadaelun ohonynt”Adywedasant,“Gwnewchbethbynnagsy’ndda yndyolwgdi.”Ynadywedoddyroffeiriad,“Awnyn nesáuymaatDduw”
37AgofynnoddSauliDduw,“Aafilawrarôly Philistiaid?Awytti’neurhoiynllawIsrael?”Ondni ateboddefeefydiwrnodhwnnw
38AdywedoddSaul,Nesewchyma,hollbenaethiaidy bobl:agwybyddwchagwelwchymmhaleybu’rpechod hwnheddiw
39.Canys,felmaibywyrARGLWYDD,yrhwnsy’n achubIsrael,pebaiynJonathanfymab,byddaifarw’nsicr Ondnidoeddnebymhlithyrhollbobla’ihateboddef
40YnadywedoddwrthhollIsrael,“Byddwcharunochr,a minnauaJonathanfymabafyddwnaryrochrarall”A dywedoddyboblwrthSaul,“Gwna’rhynsy’nddayndy olwgdi.”
41AmhynnydywedoddSaulwrthARGLWYDDDduw Israel,“Rhowchgoelbrenperffaith”AdaliwydSaula Jonathan,onddihangoddybobl.
42AdywedoddSaul,Bwriwchgoelbrenrhyngoffia JonathanfymabAdewiswydJonathan
43YnadywedoddSaulwrthJonathan,“Dywedwrthyf bethawnaethost”AdywedoddJonathanwrtho,“Dimond blasuychydigofêlâblaenywialenoeddynfyllawwnesi, acwele,rhaidimifarw.”
44ASaulaatebodd,FellyygwneloDuw,amwyhefyd: canystifyddifarwynsicr,Jonathan 45AdywedoddyboblwrthSaul,AfyddJonathanfarw,yr hwnawnaethyriachawdwriaethfawrhonynIsrael?Duw a'ngwaredo:felmaibywyrARGLWYDD,nisyrthun gwallto'ibeni'rllawr;oherwyddgydaDuwygweithiodd heddiwFellyachuboddyboblJonathan,felnafufarw
46YnaSaulaaethifynyoddilynyPhilistiaid:acaethy Philistiaidi'wlleeuhunain.
47FellySaulagymeroddyfrenhiniaetharIsrael,aca ymladdoddynerbyneihollelynionobobtu,ynerbyn Moab,acynerbynmeibionAmmon,acynerbynEdom,ac ynerbynbrenhinoeddSoba,acynerbynyPhilistiaid:a phalebynnagytrodd,efea'ugorthrymoddhwynt
48Acefeagasgloddlu,acadrawoddyrAmaleciaid,aca achuboddIsraelolawyrhaia’uhysbeiliasant
49MeibionSauloeddJonathan,IshuiaMelchishua,a dymaenwaueiddwyferch;Meraboeddenw'r cyntafanedig,acMichaloeddenw'rieuengaf
50AcenwgwraigSauloeddAhinoam,merchAhimaas:ac enwcapteneiluefoeddAbner,mabNer,ewythrSaul.
51AChisoeddtadSaul;aNertadAbneroeddfabAbiel
52AburhyfelcaledynerbynyPhilistiaidhollddyddiau Saul:aphanweloddSaulunrhywŵrcryf,neuunrhywŵr dewr,efea'icymeroddefato
PENNOD15
1DywedoddSamuelhefydwrthSaul,YrARGLWYDD a’mhanfonoddii’theneinio’nfreninareibobl,arIsrael: ynawrganhynnygwrandoarlaisgeiriau’rARGLWYDD
2FelhynydywedARGLWYDDylluoedd,Yrwyfyn cofio'rhynawnaethAmaleciIsrael,felycynllwyniodd efeamdanoaryffordd,panddaethefeifynyo'rAifft 3EwchynawratharoAmalec,adinistriwchynllwyr bopethsyddganddynt,acna’uharbed;ondlladdwchŵra dynes,babanababansugno,ychadafad,camelacasyn 4ASaulagasgloddyboblynghyd,aca’ucyfrifoddhwynt ynTelaim,dauganmilowŷrtraed,adengmilowŷrJwda.
5AdaethSauliddinasAmalec,acagynllwynioddyny dyffryn
6AdywedoddSaulwrthyCeneaid,Ewch,ymaith,ewchi lawroblithyrAmaleciaid,rhagimieichdifethagyda hwynt:canysgwnaethochgaredigrwyddihollfeibion Israel,panddaethantifynyo’rAifftFellyymadawoddy CeneaidoblithyrAmaleciaid
7ASauladrawoddyrAmaleciaidoHafilahydnesy delychiSur,yrhonsyddgyferbynagAifft
8AcefeaddalioddAgagbreninyrAmaleciaidynfyw,ac aladdoddyrhollboblâminycleddyf.
9OndarbedoddSaula'rboblAgag,a'rgorauo'rdefaid,a'r gwartheg,a'ranifeiliaidpasgedig,a'rŵyn,aphobpethda, acnifyddentyneudifa'nllwyr:ondpobpethffiaidda sbwriel,hwnnwaddinistriasantynllwyr
10YnaydaethgairyrARGLWYDDatSamuel,gan ddywedyd,
11Mae'nedifargenifymodiwedigosodSaulynfrenin: oherwyddymaeweditroiynôloddiwrthyf,acnidyw wedicyflawnifyngorchmynion.Agwnaethhyndristwchi Samuel;acefeawaeddoddaryrARGLWYDDarhydy nos
12AphangododdSamuelynforeigyfarfodâSaul, mynegwydiSamuel,ganddywedyd,DaethSauliCarmel, acwele,gosododdiddole,acaethogwmpas,acaeth heibio,acaethilawriGilgal.
13AdaethSamuelatSaul:adywedoddSaulwrtho, BendigedigfyddochganyrARGLWYDD:cyflawnais orchymynyrARGLWYDD.
14AdywedoddSamuel,Bethganhynnyywbrefu’rdefaid ynfynghlustiau,abrefu’rychenyrwyfyneiglywed?
15AdywedoddSaul,“Ymaentwedieudwynoddiwrthyr Amaleciaid:oherwyddarbedoddyboblygorauo’rdefaid a’rgwartheg,iaberthui’rARGLWYDDdyDduw;a’r gweddilladdinistriomynllwyr.”
16YnadywedoddSamuelwrthSaul,“Aros,amiafynegaf itiyrhynaddywedoddyrARGLWYDDwrthyfheno” Ynadywedoddwrtho,“Dywedymlaen.”
17AdywedoddSamuel,Panoedditynfachyndyolwgdy hun,oniwnaedtiynbenllwythauIsrael,aconieneiniodd yrARGLWYDDdiynfreninarIsrael?
18A’rARGLWYDDa’thanfonodddiardaith,aca ddywedodd,Dosadinistria’rpechaduriaidyrAmaleciaid ynllwyr,acymladdayneuherbynneseudifa.
19PamganhynnynawrandawaistarlaisyrARGLWYDD, ondrhuthroaryrysbail,agwneuddrwgyngngolwgyr ARGLWYDD?
20AdywedoddSaulwrthSamuel,Ie,miawrandawaisar laisyrARGLWYDD,acaaethumyfforddyranfonoddyr ARGLWYDDfi,acaddygaisAgagbreninAmalec,aca ddifethaisyrAmaleciaidynllwyr
21Ondcymeroddyboblo’rysbail,defaidacychen,yprif bethauaoeddi’wdinistrio’nllwyr,i’whaberthui’r ARGLWYDDdyDduwynGilgal
22AdywedoddSamuel,Ayw'rARGLWYDDyrunmor hoffoboethoffrymauacaberthauagoufuddhauilaisyr ARGLWYDD?Wele,maeufuddhauynwellnagaberth,a gwrandoynwellnabrasterhyrddod.
23Canysgwrthryfelywfelpechoddewiniaeth,achadernid ywfelanwireddaceilunaddoliaethAmitiwrthodgairyr ARGLWYDD,ygwrthododdefedithauhefydfelbrenin
24AdywedoddSaulwrthSamuel,Pechais:canystorrais orchymynyrARGLWYDD,a’theiriaudi:oherwydd ofnaisybobl,agwrandawaisareullais
25Ynawrganhynny,atolwg,maddaufymhechod,a dychwelgydami,felygallwyfaddoli'rARGLWYDD
26AdywedoddSamuelwrthSaul,Niddychwelafgydathi: canysgwrthodaistairyrARGLWYDD,agwrthododdyr ARGLWYDDdifelbreninarIsrael
27AphandroddSamuelifyndymaith,efeaymafloddyng nghwreifantell,ahiarwygodd
28AdywedoddSamuelwrtho,YrARGLWYDDa rwygoddfrenhiniaethIsraeloddiwrthyttiheddiw,aca’i rhoddoddi’thgymydog,syddwellnathi
29AcnifyddNerthIsraelyndweudcelwydd,acnifydd ynedifarhau:oherwyddniddynywefe,iedifarhau.
30Ynadywedodd,Pechais:etoanrhydeddafiynawr, atolwg,gerbronhenuriaidfymhobl,acherbronIsrael,a dychwelgydami,felygallwyfaddoli'rARGLWYDDdy Dduw
31FellytroddSamuelynôlarôlSaul;acaddoloddSaulyr ARGLWYDD.
32YnadywedoddSamuel,“DewchagAgagbreninyr Amaleciaidymaataf”AdaethAgagato’ndynerA dywedoddAgag,“Ynsicrymaechwerwdermarwolaeth wedimyndheibio”
33AdywedoddSamuel,Felygwnaethdygleddyf wrageddynddi-blant,fellyybydddyfamynddi-blant ymhlithgwrageddAthorroddSamuelAgagynddarnauo flaenyrARGLWYDDynGilgal
34YnaaethSamueliRama;acaethSaulifynyadrefi GibeaSaul
35AcniddaethSamuelmwyachiweldSaulhydddyddei farwolaeth:etogalaroddSamuelamSaul:acedifarhaodd yrARGLWYDDamiddowneudSaulynfreninarIsrael
PENNOD16
1AdywedoddyrARGLWYDDwrthSamuel,Pahydy galariamSaul,ganfymodiwedieiwrthodrhagteyrnasu arIsrael?Llenwadygornagolew,ados,anfonafdiat JesseyBethlehemiad:oherwyddrhoddaisimifrenin ymhlitheifeibion
2AdywedoddSamuel,Sutygallaffynd?osclywSaul hynny,fe’mlladdoddAdywedoddyrARGLWYDD, Cymerheffergydathi,adywed,Dwiwedidodiaberthu i’rARGLWYDD
3AgalwJessei’raberth,amiaddangosafitibethawnei di:aceneiniimiyrhwnaenwafiti
4AgwnaethSamuelyrhynalefaroddyrARGLWYDD,a daethiBethlehem.Achrynoddhenuriaidydrefwrthei ddyfodiadef,adywedasant,Aimewnheddwchyrwytti’n dod?
5Adywedodd,“Heddwch!Deuthumiaberthui’r ARGLWYDD:ymgysegrwch,adewchgydamii’raberth”
AcefeagysegroddJessea’ifeibion,aca’ugalwoddhwynt i’raberth.
6Aphanddaethant,efeaedrychoddarEliab,aca ddywedodd,YnddiauymaeeneiniogyrARGLWYDD gereifronef.
7OnddywedoddyrARGLWYDDwrthSamuel,Nac edrychareiolwgef,nacaruchdereigorffolaeth; oherwyddgwrthodaisef:canysnidfelygwêldynymae'r ARGLWYDDyngweld;canysedrychdynaryrolwg allanol,ondedrychyrARGLWYDDarygalon 8YnagalwoddJessearAbinadab,a’iberiiSamuelfynd heibioAdywedoddyntau,NiddewisoddyrARGLWYDD hwnchwaith.
9YnagwnaethJesseiSammafyndheibioAdywedodd yntau,Nidyw'rARGLWYDDwedidewishwnchwaith
10.GwnaethJesseisaitho’ifeibionbasiogerbronSamuel etoAdywedoddSamuelwrthJesse,Nidyw’r ARGLWYDDwedidewisyrhain
11AdywedoddSamuelwrthJesse,Aidymadyblantigyd? Acefeaddywedodd,Ymae'rieuengafetoarôl,acwele,y maeefeynbugeilio'rdefaidAdywedoddSamuelwrth Jesse,Anfonathyrdagef:canysnieisteddwnilawrnes iddoddodyma
12Acefeaanfonodd,aca’idugefimewnAcyroeddefe yngochlyd,acynbrydferthoolwg,acynddeniadoli’w olwgAdywedoddyrARGLWYDD,Cyfod,eneiniaef: canyshwnywefe
13YnacymeroddSamuelycornolew,aca’iheneinioddef yngnghanoleifrodyr:adaethYsbrydyrARGLWYDDar Dafyddo’rdyddhwnnwymlaenFellycododdSamuel,ac aethiRama.
14OndgadawoddYsbrydyrARGLWYDDoddiwrthSaul, acaflonyddoddysbryddrwgoddiwrthyrARGLWYDDef 15AdywedoddgweisionSaulwrtho,Weleynawr,ysbryd drwgoddiwrthDduwsyddyndyaflonyddu
16Byddedi’nharglwyddynawrorchymyni’thweision,y rhaisyddo’thflaen,chwilioamŵrsy’nchwaraewr cyfrwysarydelyn:aphanfyddo’rysbryddrwgoddiwrth Dduwarnatti,ybyddefeynchwaraeâ’ilaw,abyddi’n iach.
17AdywedoddSaulwrtheiweision,Dewchâmiynawri ŵrsy’ngalluchwarae’ndda,adewchagefataffi 18Ynaatebodduno’rgweision,adywedodd,Wele, gwelaisfabiJesseyBethlehemiad,sy’ngelfyddmewn chwarae,acynŵrcadarndewr,acynŵrrhyfel,acyngall mewnpethau,acynbersongweddus,a’rARGLWYDD syddgydagef
19AmhynnyanfonoddSaulgenhadauatJesse,adweud, AnfonatafDafydddyfab,yrhwnsyddgyda’rdefaid 20AchymeroddJesseasynynllwythogofara,aphotelo win,amyngafr,aca'uhanfonoddgydaDafyddeifabat Saul.
21AdaethDafyddatSaul,acasafoddgereifronef:ac efea’icaroddefynfawr;acefeaaethyngludyddarfau iddo
22ASaulaanfonoddatJesse,ganddywedyd,Gadi Dafyddsefyllgerfymron,oherwyddymaewedicaelffafr ynfyngolwg
23AphanoeddyrysbryddrwgoddiwrthDduwarSaul, cymeroddDafydddelyn,achanuâ'ilaw:fellycafoddSaul eiorffwys,acyroeddyniach,a'rysbryddrwgagiliodd oddiwrtho
1YnacasgloddyPhilistiaideubyddinoeddiryfel,ac ymgasglasantynSocho,yrhonsy'nperthyniJwda,a gwersyllasantrhwngSochoacAseca,ynEffesdammim.
2ASaulagwŷrIsraelaymgasglasantynghyd,aca wersyllasantwrthddyffrynEla,acaosodasantyfrwydr mewntrefnynerbynyPhilistiaid.
3A’rPhilistiaidasafoddarfynyddarynailldu,acIsraela safoddarfynyddarytuarall:acyroedddyffryn rhyngddynt
4AdaethallanbencampwrowersyllyPhilistiaid,o’renw Goliath,oGath,a’iuchderynchwechufyddarhychwant.
5Acyroeddganddohelmbresareiben,acyroeddwedi eiwisgoâchôtorheiliau;aphwysau'rgôtoeddbummilo siclauobres.
6Acyroeddganddogribaupresareigoesau,atharged presrhwngeiysgwyddau
7Aphaneleiwaywffonoeddfeltrawstgwehydd;aphenei waywffonynpwysochwechantosiclauohaearn:acunyn dwyntarianynmyndo'iflaen
8Acefeasafodd,acalefoddarfyddinoeddIsrael,aca ddywedoddwrthynt,Pahamydaethochallanidrefnueich brwydr?OnidPhilistiadydwyffi,agweisioniSaul? dewiswchŵrichwi,adeuedilawrataffi.
9Osgallefeymladdâmi,a’mlladdi,ynabyddwnni’n weisionichwi:ondosbyddafyneiorchfygu,a’iladdef, ynabyddwchchwithau’nweisionini,acynein gwasanaethuni
10AdywedoddyPhilistiad,Yrwyfynheriobyddinoedd Israelheddiw;rhowwchŵrimi,felygallomymladdâ’n gilydd
11PanglywoddSaulahollIsraeleiriau’rPhilistiad, aethantynddychrynllydacynofnusiawn.
12DafyddoeddfabyrEffrateadhwnnwoBethlehem Jwda,a'ienwJesse;acyroeddganddowythmab:acyr oeddygŵrynmyndymhlithdynionamfodynhenŵryn nyddiauSaul
13AthrimabhynafJesseaaethant,acaddilynasantSaul i’rfrwydr:acenwaueidrimabaaethanti’rfrwydroedd Eliabycyntafanedig,acynaAbinadab,a’rtrydyddSamma 14ADafyddoeddyrieuengaf:a'rtrihynafaddilynasant Saul.
15OndaethDafyddadychweloddoddiwrthSauli fugeiliodefaideidadymMethlehem
16AnesaoddyPhilistiadforeahwyr,acymddangosodd ddeugaindiwrnod
17AdywedoddJessewrthDafyddeifab,Cymerynawr i’thfrodyreffao’rŷdcrashwn,a’rdegtorthhyn,arhedeg i’rgwersyllatdyfrodyr;
18Adwgydegcawshynatgapteneumil,acedrychsut maedyfrodyrynmynd,achymereugwystl.
19YroeddSaul,ahwythau,ahollwŷrIsrael,yngnghwm Ela,ynymladdâ'rPhilistiaid
20ADafyddagododdynfore,acaadawoddydefaidgyda gwarcheidwad,acagymerodd,acaaeth,fely gorchmynnoddJesseiddo;acefeaddaethi'rffos,felyr oeddylluynmynedallani'rfrwydr,acaweiddioddamy frwydr
21OherwyddyroeddIsraela'rPhilistiaidweditrefnu'r frwydr,byddinynerbynbyddin
22AgadawoddDafyddeigerbydyngngofalceidwady cerbyd,acaredoddi'rfyddin,acaddaethacagyfarchodd eifrodyr
23Acfelyroeddefeynymddiddanâhwynt,wele,y pencampwr,sefGoliath,yPhilistiadoGath,yndodifyny ofyddinoeddyPhilistiaid,acynllefaruynôlyrungeiriau: aDafydda’uclybuhwynt
24AhollwŷrIsrael,panwelsantydyn,affoesantrhagddo, acaofnasantynfawr
25AdywedoddgwŷrIsrael,Awelsochchwiygŵrhwn syddyndodifyny?ynsicriherioIsraelymaeyndodi fyny:abydd,ygŵra’illaddef,ybrenina’icyfoethogaef âchyfoethmawr,acaryddiddoeiferch,acarydddŷei dadynrhyddynIsrael
26AdywedoddDafyddwrthydynionoeddynsefyllynei ymyl,ganddywedyd,Bethawneiri'rgŵraladdo'r Philistiadhwn,acadynno'rgwarthoddiwrthIsrael?Pwy yw'rPhilistiaddienwaededighwn,felybyddai'nherio byddinoeddyDuwbyw?
27A’rbobla’ihateboddeffelhyn,ganddywedyd,Fellyy gwneiri’rdyna’illaddef
28.AchlywoddEliabeifrawdhynafpanlefaroddefewrth ydynion;allidiodddicterEliabynerbynDafydd,a dywedodd,Pamydaethostilawryma?achydaphwyy gadewaistyrychydigddefaidhynnyynyranialwch?Mia wndyfalchder,adrygionidygalon;oherwyddiweldy frwydrydaethostilawr
29AdywedoddDafydd,Bethawneuthumynawr?Onid oesachos?
30Acefeadroddoddiwrthoefatunarall,acalefarodd ynyrunmodd:acateboddyboblefdrachefnynôlydull cyntaf
31AphanglywsantygeiriaualefaroddDafydd,hwya’u hadroddasantgerbronSaul:acefeaanfonoddamdano.
32AdywedoddDafyddwrthSaul,Nafyddedcalondynyn palluo’iachosef;dywasaâacaymladdaâ’rPhilistiad hwn.
33AdywedoddSaulwrthDafydd,Niellidifyndynerbyn yPhilistiadhwniymladdagef:canysllancwytti,ac yntauynŵrrhyfelo’iieuenctid.
34AdywedoddDafyddwrthSaul,Bugeiliodddywas ddefaideidad,adaethllewacarth,achymerasantoeno'r praidd:
35Amiaesallanareiôlef,aca’itrawais,aca’i gwaredaiso’ienau:aphangododdefeynfyerbyn,mia’i daliaisefwrtheifarf,aca’itrawais,aca’illeddaisef.
36Lladdodddywasyllewa'rarth:abyddyPhilistiad dienwaededighwnfelunohonynthwy,ganiddoherio byddinoeddyDuwbyw
37DywedoddDafyddhefyd,YrARGLWYDDa’m gwaredoddografangau’rllew,acografangau’rarth,efe a’mgwaredoolaw’rPhilistiadhwn.AdywedoddSaul wrthDafydd,Dos,abyddedyrARGLWYDDgydathi 38ASaulawisgoddDafyddâ'iarfau,acaroddoddhelm presareiben;aca'iwisgoddâchôtorheiliau
39AgwregysoddDafyddeigleddyfameiarfwisg,acefea geisioddfyned;canysnidoeddwedieibrofi.Adywedodd DafyddwrthSaul,Niallaffynedgyda'rrhain;canysnid wyfwedieuprofiAdiosgoddDafyddhwyoddiarno
40Acefeagymeroddeiffonyneilaw,acaddewisodd iddobumcarregesmwytho’rnant,aca’urhoddoddhwynt
mewnbagbugailoeddganddo,sefmewnsgrap;a’idafl oeddyneilaw:acefeanesaoddatyPhilistiad.
41AdaethyPhilistiadymlaen,acanesaoddatDafydd;a'r gŵroeddyndwynydarianaaetho'iflaenef.
42AphanedrychoddyPhilistiadogwmpas,agwelodd Dafydd,efea’idirmygoddef:canysllancoeddefe,acyn gochlyd,acyndegeiolwg
43AdywedoddyPhilistiadwrthDafydd,Aiciydwyffi, dyfodyndodatafâffyn?AmelltithioddyPhilistiad Dafyddynenweidduwiau
44AdywedoddyPhilistiadwrthDafydd,Tyredataffi,a rhoddafdygnawdiadaryrawyr,acianifeiliaidymaes
45YnadywedoddDafyddwrthyPhilistiad,Yrwytti’n dodataffiâchleddyf,acâgwaywffon,acâtharian:ondyr wyffi’ndodatattiynenwARGLWYDDylluoedd,Duw byddinoeddIsrael,yrhwnaheriaistti.
46YdyddhwnyrhoddyrARGLWYDDdiynfyllawi;a mia’thdarodddi,acagymerafdybenoddiwrthytti;ami aroddafgelaneddllu’rPhilistiaidydyddhwniadaryr awyr,acianifeiliaidgwylltyddaear;felygwypo’rholl ddaearfodDuwynIsrael
47Abyddyrhollgynulliadhwnyngwybodnadâ chleddyfnagwaywffonymae'rARGLWYDDynachub: oherwyddeiddo'rARGLWYDDyw'rfrwydr,acefea'ch rhoddochwiyneindwyloni.
48AphangyfododdyPhilistiad,adodanesáuigyfarfodâ Dafydd,ynabrysioddDafydd,acaredoddtua’rfyddini gyfarfodâ’rPhilistiad.
49ArhoddoddDafyddeilawyneifag,acagymerodd oddiynogarreg,aca’ithaflodd,acadaroddyPhilistiadyn eidalcen,nesi’rgarregsuddoi’wdalcen;acefea syrthioddareiwynebi’rddaear
50FellygorchfygoddDafyddyPhilistiadâsbringa charreg,athrawoddyPhilistiad,a'iladd;ondnidoedd cleddyfynllawDafydd
51AmhynnyrhedoddDafydd,acasafoddaryPhilistiad, acagymeroddeigleddyf,aca’itynnoddallano’iwain,ac a’illaddoddef,acadorroddeibenagefAphanweloddy Philistiaidfodeupencampwrwedimarw,hwyaffoesant
52AchododdgwŷrIsraelaJwda,abloeddiasant,aca erlidiasantyPhilistiaid,nesdyfodi’rdyffryn,acatbyrth EcronAsyrthioddclwyfedigionyPhilistiaidarhydffordd Saaraim,hydatGath,achydatEcron.
53AdychweloddmeibionIsraeloymlidyPhilistiaid,ac ysbeiliasanteupebyll
54AchymeroddDafyddbenyPhilistiad,a'iddwyni Jerwsalem;ondrhoddoddeiarfauyneibabell
55AphanweloddSaulDafyddynmyndallanynerbyny Philistiad,efeaddywedoddwrthAbner,captenyllu, Abner,mabpwyyw’rllanchwn?AdywedoddAbner,Fel ymaedyenaidynfyw,Ofrenin,niwnaf
56Adywedoddybrenin,Gofynnadifabpwyyw’rllanc.
57AphanddychweloddDafyddoladdyPhilistiad, cymeroddAbneref,a’iddwyngerbronSaul,âpheny Philistiadyneilaw
58AdywedoddSaulwrtho,Mabpwywytti,ŵrifanc?A dywedoddDafydd,MabdywasJesseyBethlehemiad ydwyffi
PENNOD18
1AphanorffennoddefelefaruwrthSaul,ymglymodd enaidJonathanagenaidDafydd,acharoddJonathaneffel eienaideihun.
2AchymeroddSaulefydiwrnodhwnnw,acniadawodd efifyndadrefmwyachidŷeidad
3YnagwnaethJonathanaDafyddgyfamod,oherwyddei fodyneigarufeleienaideihun
4AdiosgoddJonathanyfantelloeddamdano,a’irhoii Dafydd,a’iddillad,hydynoedeigleddyf,achydynoedei fwa,achydynoedeiwregys
5ADafyddaaethallaniblebynnagyranfonoddSaulef, acaymddwynoddynddoeth:aSaula’igosododdefdrosy rhyfelwyr,acefeagafodddderbynyngngolwgyrholl bobl,ahefydyngngolwggweisionSaul.
6Aphanddaethant,panddychweloddDafyddoladdy Philistiad,ydaethygwrageddallanohollddinasoedd Israel,ganganuadawnsio,igyfarfodâ’rbreninSaul,â thympanau,âllawenydd,acagofferynnaucerdd
7A’rgwrageddaatebasanteigilyddwrthiddyntchwarae, acaddywedasant,LladdoddSauleifiloedd,aDafyddei ddengmiloedd
8AdigioddSaulynfawr,addigoddydywediadef;acefe addywedodd,RhoesantddengmiloeddiDafydd,acimini roddasantondmiloedd:abethsyddganddoefmwyondy frenhiniaeth?
9AbuSaulyncadwllygadarDafyddo'rdiwrnodhwnnw ymlaen
10AthrannoethydaethysbryddrwgoddiwrthDduwar Saul,acefeabroffwydoddyngnghanolytŷ:aDafydda chwaraeoddâ'ilaw,felaradegaueraill:acyroedd gwaywffonynllawSaul
11AthafloddSaulywaywffon;canysdywedodd,Mia drawafDafyddhydywalâhiAcosgoioddDafyddo’i ŵyddddwywaith
12AcyroeddSaulynofniDafydd,oherwyddbodyr ARGLWYDDgydagef,acwediymadaeloddiwrthSaul
13AmhynnySaula’isymudoddefoddiwrtho,aca’i gwnaethyngaptendrosfil;acefeaaethallanacaddaethi mewnoflaenybobl
14AbuDafyddynddoethyneihollffyrdd;acyroeddyr ARGLWYDDgydagef.
15AmhynnypanweloddSauleifodynymddwynyn ddoethiawn,efea’iofnoddef
16OndyroeddhollIsraelaJwdayncaruDafydd, oherwyddeifodynmyndallanacyndodimewno'u blaenau.
17AdywedoddSaulwrthDafydd,Welefymerchhynaf Merab,hiaroddafynwraigiti:ynunigbyddynddewri mi,acymladdrhyfeloeddyrARGLWYDDOherwydd dywedoddSaul,Nafyddedfyllawiarnoef,ondbydded llawyPhilistiaidarnoef
18AdywedoddDafyddwrthSaul,Pwyydwyffi?abeth ywfymywydi,neudeulufynhadynIsrael,felybyddwn ynfab-yng-nghyfraithi'rbrenin?
19Ondbu,aryramserydylidrhoiMerabmerchSauli Dafydd,iAdrielyMeholathiadeirhoiynwraig 20AMichalmerchSauloeddyncaruDafydd:a dywedasantwrthSaul,a’rpethoeddyneiblesio.
21AdywedoddSaul,Rhoddafhiiddoef,felybyddohi’n fagliddo,acfelybyddollaw’rPhilistiaidyneierbynAm
1Samuel
hynnyydywedoddSaulwrthDafydd,Tiafyddiheddiw ynfab-yng-nghyfraithimi,ynuno’rddau.
22AgorchmynnoddSauli’wweision,ganddywedyd, LlefarwchwrthDafyddyngyfrinachol,adywedwch,Wele, ymae’rbreninyndyblesiodi,a’ihollweisionyndygaru di:ynawrganhynnybyddfab-yng-nghyfraithybrenin
23AllefaroddgweisionSaulygeiriauhynnyyngnghlyw Dafydd.AdywedoddDafydd,Aipethysgafnywbodyn fab-yng-nghyfraithifreninyneichgolwg,ganfymodi'n ddyntlawd,acynddibwys?
24AgweisionSaulafynegasantiddo,ganddywedyd,Fel hynyllefaroddDafydd
25AdywedoddSaul,FelhynydywedwchwrthDafydd, Nidyw'rbreninynchwennychgwaddol,ondcanto flaengrwynyPhilistiaid,iddialarelynionybreninOnd meddylioddSaulberiiDafyddsyrthiotrwylaw'r Philistiaid
26AphanfynegoddeiweisionygeiriauhyniDafydd, gweddwydDafyddynddaganfodynfab-yng-nghyfraith i'rbrenin:acnidoeddydyddiauwedidarfod
27YnacododdDafyddaaeth,efea'iddynion,alladdodd ddaugantoddyniono'rPhilistiaid;adaethDafyddâ'u blaengrwyn,a'urhoiigydi'rbrenin,felybyddaiefeyn fab-yng-nghyfraithi'rbreninArhoddoddSauleiferch Michalynwraigiddo.
28AgweloddSaul,agwybodfodyrARGLWYDDgyda Dafydd,abodMichal,merchSaul,yneigaruef 29ASauloeddeto’nofniDafyddynfwy;adaethSaulyn elyniDafyddynbarhaus
30YnaaethtywysogionyPhilistiaidallan:acwediiddynt hwyfyndallan,ymddwynoddDafyddynddoethachnaholl weisionSaul;felyparhaoddeienwynfawr
PENNOD19
1AdywedoddSaulwrthJonathaneifab,acwrtheiholl weision,amladdDafydd.
2OndJonathanmabSauloeddwrtheifoddynDafydd:a JonathanafynegoddiDafydd,ganddywedyd,Ymaefy nhadSaulynceisiodyladddi:ynawrganhynny,atolwg, gofalaamdanochdyhunhydybore,acarosmewnlle dirgel,acymguddia
3Amiaafallanacasafafwrthymylfynhadynymaes lleyrwytti,amialefarafwrthfynhadamdanochchi;a’r hynawelaf,hynnyafynegafiti
4AllefaroddJonathanynddaamDafyddwrthSauleidad, adywedoddwrtho,Naphechedybreninynerbyneiwas, ynerbynDafydd;oherwyddnaphechoddyndyerbyndi, acoherwyddbodeiweithredoeddwedibodynddaiawni ti:
5Oherwyddrhoddoddeifywydyneilaw,alladdoddy Philistiad,agwnaethyrARGLWYDDiachawdwriaeth fawrihollIsrael:gwelaisttihynny,allawenheaist:pam ganhynnyypechaiynerbyngwaeddiniwed,ganladd Dafyddhebachos?
6AgwrandawoddSaularlaisJonathan:athyngoddSaul, FelmaibywyrARGLWYDD,nichaiffeiladd.
7AgalwoddJonathanarDafydd,amynegoddJonathan iddo'rhollbethauhynnyAdaethJonathanâDafyddat Saul,acyroeddgereifronef,felo'rblaen.
8Aburhyfeleto:acaethDafyddallan,acymladdoddâ’r Philistiaid,aca’ulladdoddhwyntâlladdfafawr;ahwya ffoesantrhagddoef 9AdaethyrysbryddrwgoddiwrthyrARGLWYDDar Saul,traoeddyneisteddyneidŷâ'iwaywffonyneilaw:a Dafyddynchwaraeâ'ilaw
10AcheisioddSauldaroDafyddhydatywalâ’r waywffon;ondllithrooddymaithoŵyddSaul,atharo’r waywffoni’rwal:affoddDafydd,adihangoddynoson honno
11AnfonoddSaulgenhadauhefydidŷDafydd,i’wwylio ef,aci’wladdefybore:aMichalgwraigDafydda fynegoddiddo,ganddywedyd,Osnawneigadwdy einioesheno,yforyy’thleddir
12FellygollyngoddMichalDafyddilawrtrwyffenestr:ac aeth,acffodd,acaddihangodd.
13AchymeroddMichalddelw,a’igosodynygwely,a rhoigobennyddoflewgeifryneiobennydd,a’i gorchuddioâlliain.
14AphananfonoddSaulgenhadauigymrydDafydd, dywedoddhi,Ymae'nglaf
15ASaulaanfonoddycenhadondrachefniweldDafydd, ganddywedyd,Dewchagefifynyatafynygwely,fely gallwyfeiladdef
16Aphanddaethycenhadonimewn,weleddelwyny gwely,agobennyddoflewgeifryneigefnffordd
17AdywedoddSaulwrthMichal,Pamytwyllaistfifel hyn,agollwngfyngelynymaith,felydihangodd?A dywedoddMichalwrthSaul,Dywedoddwrthyf,Gadimi fynd;pamylladdwndi?
18FellyffoddDafydd,acaddihangodd,acaddaethat SamueliRama,acafynegoddiddoyrhollbethauawnaeth SauliddoAcefeaSamuelaaethant,acadrigasantyn Naioth.
19AmynegwydiSaul,ganddywedyd,Wele,ymae DafyddynNaiothynRama
20ASaulaanfonoddgenhadauigymrydDafydd:aphan welsantgriwyproffwydiynproffwydo,aSamuelynsefyll felunwedieibenodidrostynt,ydaethYsbrydDuwar genhadauSaul,ahwythauabroffwydasant.
21AphanddywedwydwrthSaul,anfonoddgenhadau eraill,aphroffwydasanthwythauyrunfathAcanfonodd Saulgenhadaudrachefnydrydeddwaith,aphroffwydasant hwythauhefyd
22YnaaethyntauhefydiRama,adaethatffynnonfawr oeddynSechu:acefeaofynnodd,acaddywedodd,Ble maeSamuelaDafydd?Adywedoddun,Wele,ymaentyn NaiothynRama.
23AcefeaaethynoiNaiothynRama:acYsbrydDuw oeddarnoefhefyd,acefeaaethymlaen,acabroffwydodd, nesiddoddodiNaiothynRama
24.Acefeaddiosgoddeiddilladhefyd,acabroffwydodd gerbronSamuelyrunmodd,acaorweddoddilawryn noethyrhollddyddhwnnwa'rhollnoshonnoAmhynny ydywedant,AywSaulhefydymhlithyproffwydi?
PENNOD20
1AffoddDafyddoNaiothynRama,acaddaeth,aca ddywedoddgerbronJonathan,Bethawneuthum?bethyw fyanwiredd?abethywfymhechodgerbrondydad,fely maeefeynceisiofyeinioes?
2Acefeaddywedoddwrtho,Duwa'thato;nifyddifarw: wele,niwnafynhadddim,mawrnabach,hebeifynegii mi:aphamycuddiafynhadypethhynoddiwrthyf?Nid fellyymae.
3AthyngoddDafyddhefyd,adywedodd,Ymaedydad yngwybodynsicrfymodiwedicaelffafryndylygaid;ac ymae'ndweud,NafyddediJonathanwybodhyn,rhag iddoofid:ondynwir,felmaibywyrARGLWYDD,acfel maibywdyenaiddi,dimondcamsyddrhyngoffia marwolaeth
4YnadywedoddJonathanwrthDafydd,Bethbynnaga ddymunodyenaid,mia’igwnafiti
5AdywedoddDafyddwrthJonathan,Wele,yforyyw'r lleuadnewydd,acnifyddwnynmethueisteddgyda'r breninwrthfwyta:ondgadimifynd,felygallofguddio ynymaeshydytrydydddyddgyda'rhwyr.
6Osbydddydadynfyeisiauogwbl,ynadywed,Dafydd aofynnoddyndaerganiatâdgennyfiredegiBethlehemei ddinas:oherwyddymaeaberthblynyddolynoi'rholl deulu
7Osdywedfelhyn,Mae'ndda;byddheddwchi'thwas: ondosbyddynddigiawn,ynagwna'nsiŵrfoddrwg wedi'ibenderfynuganddo
8Amhynnygwna’ngaredigâ’thwas;canystiaddaeth â’thwasigyfamodyrARGLWYDDâthi:erhynny,osoes anwireddynoffi,lladdfidyhun;canyspamy’mdygiat dydad?
9AdywedoddJonathan,Naboedhynnyoddiwrthytti:pe bawni’ngwybodynsicrfoddrwgwedieibenderfynugan fynhadiddodarnatti,onifyddwni’neiddweudwrthytti?
10YnadywedoddDafyddwrthJonathan,Pwyafynegai mi?neubethosatebadydaddi’narw?
11AdywedoddJonathanwrthDafydd,Tyred,acawn allani'rmaes.Acaethantilldauallani'rmaes.
12AdywedoddJonathanwrthDafydd,OARGLWYDD DduwIsrael,panfyddafwediholifynhadyforyunrhyw amser,neu'rtrydydddydd,acwele,osbydddaionituagat Dafydd,aminnauhebanfonatatti,a'ifynegiiti;
13Gwnelo’rARGLWYDDhyniJonathan,allawermwy: ondosbyddynddaganfynhadwneuthurdrwgiti,ynami a’imynegafiti,aca’thollyngafymaith,felygellifynd mewnheddwch:abyddedyrARGLWYDDgydathi,fely bugydafynhad.
14Acnidynunigtrabyddafeto'nfywydangosi drugareddyrARGLWYDDimi,felnafyddaffarw: 15Ondnithorrwchymaithdygaredigrwyddo’mtŷam byth:na,nidpanfyddo’rARGLWYDDweditorriymaith elynionDafydd,pobun,oddiarwynebyddaear.
16FellygwnaethJonathangyfamodâthŷDafydd,gan ddweud,“GofynnedyrARGLWYDDhydynoedwrthlaw gelynionDafydd”
17AgwnaethJonathaniDafydddyngueto,ameifodyn eigaruef:canysyroeddyneigarueffelyroeddyncaruei enaideihun
18YnadywedoddJonathanwrthDafydd,Yforyyw'r lleuadnewydd:abyddcolledardyôl,oherwyddbydddy seddynwag.
19Aphanfyddochwediarostridiau,ynadosilawryn gyflym,adodi'rlleycuddiaistpanoeddygwaithmewn llaw,acaroswrthymaenEsel.
20Abyddafynsaethutairsaethareihochr,felpebawnyn saethuatnod
21Acwele,anfonaffachgen,ganddywedyd,Dos, chwiliwchamysaethau.Osdywedafynbenodolwrthy bachgen,Wele,ymae'rsaethauardyochryma,cymer hwynt;ynatyred:canysheddwchsydditi,adimniwed; felmaibywyrARGLWYDD.
22Ondosdywedaffelhynwrthyllanc,Wele,ymae'r saethauo'rtuhwntiti;dosymaith:canysyrARGLWYDD a'thanfonodddiymaith.
23Acoranypethalefarasom,wele,byddedyr ARGLWYDDrhyngoffiathiambyth
24FellycuddioddDafyddynymaes:aphanddaethy lleuadnewydd,eisteddoddybreninilawrifwytacig
25Aceisteddoddybreninareisedd,felarypryd,sefar seddwrthymur:achododdJonathan,aceisteddoddAbner wrthochrSaul,acyroeddlleDafyddynwag
26ErhynnyniddywedoddSaulddimydiwrnodhwnnw: canysmeddyliai,Rhywbethaddigwyddoddiddo;nidyw efeynlân;ynsicrnidywefeynlân
27Abudrannoeth,sefyrailddyddo’rmis,fodlleDafydd ynwag:adywedoddSaulwrthJonathaneifab,Pamnad ywmabJessewedidodifwyta,naddoenaheddiw?
28AJonathanaateboddSaul,Dafyddaofynnoddyndaer ganiatâdgennyfifynediBethlehem:
29Ynadywedodd,“Gadimifynd,atolwg;oherwyddy maeganeinteuluaberthynyddinas;a’mbrawda orchmynnoddimifodyno:acynawr,oscefaisffafryndy olwg,gadimiddianc,atolwg,agweldfymrodyr”Am hynnynidywwedidodatfwrddybrenin.
30YnaenynnodddigofaintSaulynerbynJonathan,a dywedoddwrtho,Tifabywraigwrthryfelgar,oniwnidy fodwedidewismabJessei’thgywilydddyhun,aci gywilyddnoethnidyfam?
31CyhydagybyddmabJesseynfywaryddaear,nifyddi dina'thfrenhiniaethyngadarn.Amhynnyanfonynawra'i gyrchuefataffi,oherwyddbyddynsicrofarw
32AJonathanaateboddSauleidad,acaddywedodd wrtho,Pamylleddiref?bethawnaethefe?
33AthafloddSaulwaywffonatoi’wdaro:felhyny gwybuJonathanfodeidadwedipenderfynulladdDafydd 34FellycododdJonathanoddiwrthybwrddmewn digofaintllidus,acnifwytaoddgigaryrailddyddo'rmis: oherwyddyroeddyngalaruamDafydd,ami'wdadei gywilyddio.
35Abuybore,iJonathanfyndallani'rmaesaryramsera benodwydgydaDafydd,abachgenbachgydagef
36Acefeaddywedoddwrtheifachgen,Rhed,chwiliwch ynawramysaethauyrwyfyneusaethuAcfely rhedegoddybachgen,efeasaethoddsaethytuhwntiddo.
37Aphanddaethyllancatfanysaethasaethasai Jonathan,gwaeddoddJonathanarôlyllanc,adywedodd, Onidyw'rsaethytuhwntiti?
38AgwaeddoddJonathanarôlyllanc,Brysia,brysia,nac arosAchasgloddllancJonathanysaethau,adaethatei feistr
39Ondniwyddai’rllancddim:JonathanaDafyddynunig awyddai’rpeth
40ArhoddoddJonathaneiarfaui’wlanc,adywedodd wrtho,Dos,dwghwynti’rddinas
41Achyngyntedagyraethyllanc,cododdDafyddole tua’rdeau,acasyrthioddareiwynebi’rllawr,aca ymgrymodddairgwaith:achusanasanteigilydd,aca wylasantgydâ’igilydd,nesiDafyddorfwyta
42AdywedoddJonathanwrthDafydd,Dosmewn heddwch,oherwyddiniilldaudynguynenw’r ARGLWYDD,ganddywedyd,ByddedyrARGLWYDD rhyngoffiathi,arhwngfyhadia’thhaddiambyth.Ac efeagyfododdacaaethymaith:acaethJonathani’r ddinas
PENNOD21
1YnaydaethDafyddiNobatAhimelechyroffeiriad:ac ofnoddAhimelechwrthgyfarfodDafydd,acaddywedodd wrtho,Pamyrwyttiardybendyhun,anebgydathi?
2AdywedoddDafyddwrthAhimelechyroffeiriad, Gorchmynnoddybreninfusnesimi,acaddywedodd wrthyf,Nacwybednebddimamybusnesyrwyfyndy anfondiamdano,a'rhynaorchmynnaisiti:acyrwyfwedi penodifyngweisioni'rllea'rllehwnnw
3Ynawrganhynny,bethsydddandylaw?dyroimibum torthofaraynfyllaw,neu'rhynsyddgennyf.
4A’roffeiriadaateboddDafydd,acaddywedodd,Nidoes baracyffredindanfyllawi,ondymaebarasanctaidd;os byddyllanciauwedicadweuhunainoleiafoddiwrth fenywod
5ADafyddaateboddyroffeiriad,acaddywedoddwrtho, Ynwir,ymaegwrageddwedieucadwoddiwrthymni tua’rtridiauhyn,erpanddeuthumallan,allestri’rllanciau syddsanctaidd,a’rbarasyddmewnmoddcyffredin,ie,er eifodwedieisancteiddioheddiwynyllestr.
6Fellyrhoddoddyroffeiriadiddofarasanctaidd:canysnid oeddynofaraondybaradangos,agymeridoddigerbron yrARGLWYDD,iroibarapoethynddoydyddycymerid efymaith
7YroeddynoydiwrnodhwnnwrywŵroweisionSaul, wedieigadwgerbronyrARGLWYDD;a'ienwoeddDoeg, Edomiad,pennafybugeiliaidoeddynperthyniSaul 8AdywedoddDafyddwrthAhimelech,Onidoesymadan dylawwaywffonnachleddyf?canysniddygaisfy nghleddyfna'mharfaugydami,amfodangenbrysar waithybrenin
9Adywedoddyroffeiriad,CleddyfGoliathyPhilistiad,yr hwnaleddaisttiyngnghwmEla,weleefymawediei lapiomewnlliainytuôli'reffod:oscymeridihwnnw, cymeref:canysnidoesunarallondhwnnwyma.A dywedoddDafydd,Nidoesyruntebygiddo;dyroefimi 10ADafyddagyfododd,acaffoddydiwrnodhwnnw rhagofnSaul,acaaethatAchisbreninGath.
11AdywedoddgweisionAchiswrtho,OniddymaDafydd breninywlad?onichanasantamdanomewndawnsfeydd, ganddywedyd,LladdoddSauleifiloedd,aDafyddei ddengfiloedd?
12AgosododdDafyddygeiriauhynyneigalon,ac ofnoddynfawrrhagAchisbreninGath.
13Acefeanewidioddeiymddygiadyneugŵyddhwynt, acaymddangosoddynwallgofyneudwylohwynt,aca grafoddarddrysau’rporth,acaadawoddi’wboerddisgyn areifarf
14YnadywedoddAchiswrtheiweision,Wele,chwia welwchfodygŵrynwallgof:pamganhynnyydaethoch agefataffi?
15Aoesarnafangendyniongwallgof,feleichbodwedi dodâ’rdynhwnichwarae’rdyngwallgofynfyngŵyddi? Addaw’rdynhwnimewni’mtŷ?
PENNOD22
1FellyDafyddaaethoddiyno,acaddihangoddiogof Adulam:aphanglywsanteifrodyraholldŷeidadhynny, hwyaaethantilawrynoato.
2Aphobunoeddmewncyfyngder,aphobunoeddmewn dyled,aphobunoeddynanfodlon,aymgasgloddato;ac efeaddaethyngaptenarnynt:acyroeddgydagef ynghylchpedwarcantowŷr
3ADafyddaaethoddiynoiMispeMoab:aca ddywedoddwrthfreninMoab,Deledfynhada'mmam, atolwg,allan,abodgydachwi,nesimiwybodbethawna Duwimi.
4Acefea’udughwyntgerbronbreninMoab:ahwya arhosasantgydagefyrhollddyddiauybuDafyddyny gaer.
5AdywedoddyproffwydGadwrthDafydd,Nacarosyny gaer;dosiffwrdd,adosiwladJwdaYnaaethDafyddi ffwrdd,adaethigoedwigHareth.
6PanglywoddSaulfodDafyddwedieiddarganfod,a’r dynionoeddgydagef,(yroeddSaulynarosynGibeadan goedenynRama,a’iwaywffonyneilaw,a’ihollweision ynsefyllo’igwmpas;)
7YnadywedoddSaulwrtheiweisionoeddynsefyllo’i gwmpas,Gwrandewchynawr,Benjaminiaid;aryddmab Jesseibobunohonochfeysyddagwinllannoedd,a’ch gwneudchiigydyngapteiniaidarfiloedd,acyn gapteiniaidargannoedd?
8Eichbodchiigydwedicynllwynioynfyerbyni,acnad oesnebyndangosimifodfymabwedigwneudcyfamodâ mabJesse,acnadoesnebohonochynedifarhauamdanafi, nacyndangosimifodfymabwedicyffroifyngwasynfy erbynigynllwynio,felymaeheddiw?
9YnaateboddDoegyrEdomiad,yrhwnoeddwediei osodarweisionSaul,acaddywedodd,GwelaisfabJesse yndyfodiNob,atAhimelechmabAhitub
10Acymofynnoddâ’rARGLWYDDdrosto,acaroddes iddoluniaeth,acaroddesiddogleddyfGoliathyPhilistiad 11YnaanfonoddybreninialwAhimelechyroffeiriad, mabAhitub,aholldŷeidad,yroffeiriaidoeddynNob:a daethantollatybrenin
12AdywedoddSaul,Gwrandoynawr,tifabAhitubAc ateboddyntau,Dymafi,fyarglwydd.
13AdywedoddSaulwrtho,Pahamycynllwyniasochynfy erbyni,tiamabJesse,ganitiroibaraachleddyfiddo,a gofyniDduwdrosto,felybyddai’ncodiynfyerbyni,i gynllwyn,felymaeheddiw?
14YnaateboddAhimelechybrenin,adywedodd,Aphwy syddmorffyddlonymhlithdyhollweisionâDafydd,yr hwnywmab-yng-nghyfraithybrenin,acsy'nmyndardy orchymyn,acsy'nanrhydeddusyndydŷ?
15AddechreuaisiymofynâDuwdrostoef?Nafydded hynny’nwir,ondnacydwi’nrhoidimi’wwasnaciholl dŷfynhadOherwyddniwyddaidywasddimamhyni gyd,naciraddauhelaeth
16Adywedoddybrenin,Tiafyddifarw’nsicr,Ahimelech, tiaholldŷdydad.
17Adywedoddybreninwrthygwastraedoeddynsefyll o’igwmpas,Trowch,alladdwchoffeiriaidyr ARGLWYDD;oherwyddbodeullawhwythaugyda Dafydd,acoherwyddiddyntwybodpanffoiefe,acna
1Samuel
fynegasanthynnyimiOndnifynnaigweisionybrenin estyneullawidarooffeiriaidyrARGLWYDD.
18AdywedoddybreninwrthDoeg,Trodi,arhuthraaryr offeiriaid.AthroddDoegyrEdomiad,acefearuthroddar yroffeiriaid,acaladdoddydiwrnodhwnnwbumpa phedwarugainoddynionoeddyngwisgoeffodlliain
19AthrawoddNob,dinasyroffeiriaid,âminycleddyf, gwŷragwragedd,plantababanodsugno,acychen,ac asynnod,adefaid,âminycleddyf
20AcunofeibionAhimelechmabAhitub,o’renw Abiathar,addihangodd,acaffoddarôlDafydd
21AmynegoddAbiathariDafyddfodSaulwedilladd offeiriaidyrARGLWYDD.
22AdywedoddDafyddwrthAbiathar,Gwyddwny diwrnodhwnnw,panoeddDoegyrEdomiadyno,ybyddai efeynsicroddweudwrthSaul:Myfisyddwediachosi marwolaethhollbobltŷdydad 23Arhosagydami,nacofna:canysyrhwnsy'nceisiofy einioesi,syddynceisiodyeinioesdi:ondgydamiybyddi mewndiogelwch
PENNOD23
1YnaydywedasantwrthDafydd,ganddywedyd,Wele,y PhilistiaidynymladdynerbynCeila,acymaentyn ysbeilio’rlloriaudyrnu
2AmhynnyymofynnoddDafyddâ’rARGLWYDD,gan ddywedyd,Aaffiatharo’rPhilistiaidhyn?Adywedodd yrARGLWYDDwrthDafydd,Dos,atharo’rPhilistiaid, acachubCeila
3AdywedoddgwŷrDafyddwrtho,Wele,yrydymynofni ymaynJwda:faintmwyfellyosawniCeilaynerbyn byddinoeddyPhilistiaid?
4YnaymofynnoddDafyddâ’rARGLWYDDdrachefn.Ac ateboddyrARGLWYDDef,adweud,“Cod,dosilawri Ceila;oherwyddrhoddafyPhilistiaidyndylaw” 5FellyaethDafydda'iddynioniCeila,acymladdoddâ'r Philistiaid,achymrydeuhanifeiliaidymaith,a'utrawoddâ lladdfafawrFellyachuboddDafydddrigolionCeila
6AphanffoddAbiatharmabAhimelechatDafyddiCeila, daethefeiwaeredageffodyneilaw
7AdywedwydwrthSaulfodDafyddwedidodiCeilaA dywedoddSaul,Duwa’irhoddoddefynfyllawi;canysy maewedieigloiimewn,trwyfynedimewnidrefsyddâ phyrthabarrau
8AgalwoddSaulyrhollboblynghydiryfel,ifyndilawr iCeila,iwarchaeDafydda'iddynion
9AgwyddaiDafyddfodSaulyngyfrinacholynllunio drwgyneierbyn;acefeaddywedoddwrthAbiatharyr offeiriad,Dwgyreffodyma
10YnadywedoddDafydd,“OARGLWYDDDduwIsrael, clywodddywasynsicrfodSaulynceisiododiCeila,i ddinistrio’rddinaserfymwyni”
11AfyddgwŷrCeilaynfyrhoii’wlawef?AddawSauli lawr,felyclybudywas?OARGLWYDDDduwIsrael, dywedwrthdywas,atolwgAdywedoddyrARGLWYDD, Feddawilawr.
12YnadywedoddDafydd,AfyddgwŷrCeilaynfyrhoii a’mdynionynllawSaul?AdywedoddyrARGLWYDD, Hwya’throddwyrdi.
13YnacododdDafydda’iddynion,yrhaioeddtuachwe chant,acaaethantallanoCeila,acaaethantllebynnagy
gallentfynedAmynegwydiSaulfodDafyddwedidianc oCeila;acefeawrthododdfynedallan.
14AthrigoddDafyddynyranialwchmewn amddiffynfeydd,acymmynyddynanialwchSiff.A cheisioddSaulefbobdydd,ondniroddoddDuwefynei law
15AgweloddDafyddfodSaulwedidodallanigeisioei einioes:acyroeddDafyddynanialwchSiffmewncoed.
16AJonathanmabSaulagyfododd,acaaethatDafyddi'r coed,acagryfhaoddeilawynNuw
17Acefeaddywedoddwrtho,Nacofna:canysnifydd llawSaulfynhadyndygaeldi;athiafyddi’nfreninar Israel,aminnauafyddafnesafatatti:aSaulfynhadhefyd aŵyrhynny
18Agwnaethantilldaugyfamodgerbronyr ARGLWYDD:aDafyddaarhosoddynycoed,acaeth Jonathanadref
19YnaydaethySiffiaidifynyatSauliGibea,gan ddywedyd,OnidywDafyddyncuddiogydanimewn ceyryddynycoed,ymmrynHachila,yrhwnsyddi'rdeo Jesimon?
20Ynawrganhynny,Ofrenin,tyredilawrynôlholl awydddyenaididdodilawr;a'nrhannifyddeiroiefyn llaw'rbrenin
21AdywedoddSaul,Bendigedigfyddochchwiganyr ARGLWYDD;oherwyddeichbodyntosturiowrthyf 22Ewch,atolwg,paratowcheto,agwybyddwcha gwelwcheilellemaeeigynefin,aphwya’igweloddef yno:canysdywedwydwrthyfeifodynymddwynyn ddichellgariawn
23Gwelwchganhynny,achymerwchwybodaethamyr hollleoeddllemae'ncuddio,adewchynôlataffigyda sicrwydd,amiaafgydachwi:abydd,osbyddefeyny wlad,ychwiliafefallantrwyhollfiloeddJwda.
24Ahwyagyfodasant,acaaethantiSiffoflaenSaul:ond Dafydda'iddynionoeddynanialwchMaon,yny gwastadeddi'rdeoJesimon.
25AethSaula’iddynioni’wgeisioAdywedasantwrth Dafydd:amhynnyydaethilawri’rgraig,acarhosoddyn anialwchMaon.AphanglywoddSaulhynny,efea erlidioddarôlDafyddynanialwchMaon 26ASaulaaetharyrochrhoni'rmynydd,aDafydda'i ddynionaryrochraralli'rmynydd:abrysioddDafyddi ffoirhagofnSaul;canysSaula'iddyniona amgylchynasantDafydda'iddynioni'wdalhwynt
27OnddaethcennadatSaul,ganddywedyd,Brysia,a thyred;canysyPhilistiaidaoresgynnoddywlad
28AmhynnydychweloddSauloerlidDafydd,acaethyn erbynyPhilistiaid:amhynnygalwasantyllehwnnw Selahamahlekoth
29ADafyddaaethifynyoddiyno,acadrigoddmewn cedyrnynEngedi.
PENNOD24
1AphanddychweloddSauloddilynyPhilistiaid, mynegwydiddo,ganddywedyd,Wele,ymaeDafyddyn anialwchEngedi
2YnacymeroddSauldairmiloddyniondewisoloholl Israel,acaethigeisioDafydda'iddynionargreigiau'rgeifr gwyllt
3Acefeaddaethatycorlannaudefaidaryffordd,lleyr oeddogof;acaethSaulimewniguddioeidraed:ac arhosoddDafydda'iddynionynochrau'rogof
4AdywedoddgwŷrDafyddwrtho,Weleydyddy dywedoddyrARGLWYDDwrthyt,Wele,rhoddafdyelyn yndylaw,felygwneliiddofelybyddodayndyolwg YnacododdDafydd,athorroddgwrtmantellSaulyn ddirgel.
5Abuwedihynny,igalonDafyddeiguroef,amiddo dorriymaithgwisgSaul
6Acefeaddywedoddwrtheiddynion,YrARGLWYDD a'mgwaredorhagimiwneuthurypethhyni'mmeistr, eneiniogyrARGLWYDD,iestynfyllawyneierbynef, ganmaieneiniogyrARGLWYDDydyw
7FellyatalioddDafyddeiweisiongyda’rgeiriauhyn,ac niadawoddiddyntgodiynerbynSaul:ondcododdSaul o’rogof,acaethymlaenareiffordd
8CododdDafyddhefydwedihynny,acaethallano’rogof, acalefoddarôlSaul,ganddywedyd,Fyarglwyddfrenin. AphanedrychoddSaulyneiôl,plygoddDafyddâ’i wynebi’rddaear,acaymgrymodd
9AdywedoddDafyddwrthSaul,Pamyrwytti’ngwrando areiriaudynion,ganddywedyd,Wele,Dafyddsyddyn ceisiodyniweidio?
10Wele,heddiwygwelaistdylygaidsutyrhoddoddyr ARGLWYDDdiheddiwynfyllawiynyrogof:a dywedasantwrthyfdyladd:ondarbedoddfyllygaddi;a dywedais,Niestynnaffyllawynerbynfyarglwydd; oherwyddeneiniogyrARGLWYDDywefe
11Hefyd,fynhad,gwel,ie,gwelgwregdywisgynfyllaw: oherwyddganimidorrigwregdywisg,apheidioâ’thladd, gwybyddagwêlnadoesnadrwgnathroseddynfyllaw, acnadwyfwedipechuyndyerbyn;etoyrwytynhelafy enaidi’wgymryd.
12BarnedyrARGLWYDDrhyngoffiathi,adialedyr ARGLWYDDarnatti:ondnifyddfyllawarnatti
13Felydyweddiarhebyrhynafiaid,Oddiwrthy drygionusydawdrygioni:ondnifyddfyllawarnatti
14ArôlpwyydaethbreninIsraelallan?Arôlpwyyrwyt ti'neierlid?Arôlcimarw,arôlchwain.
15FellybyddedyrARGLWYDDynfarnwr,abydded barnrhyngoffiathi,acedryched,adadleuedfyachos,a gwarededfio’thlaw.
16AphanorffennoddDafyddlefaru’rgeiriauhynwrth Saul,dywedoddSaul,Aidylaisdiywhwn,fymabDafydd? AchododdSauleilais,acwylodd.
17AcefeaddywedoddwrthDafydd,Tisy’ngyfiawnach nami:canystiawobrwyaistddaioniimi,traminnaua wobrwyaistddrwgiti
18Adangosaistheddiwpamorddawytwedigwneudimi: oherwyddpanroddoddyrARGLWYDDfiyndylaw,ni laddaistfi.
19Oherwyddosdawdynohydi'welyn,afyddynei ollwngynrhydd?Amhynny,rhoddedyrARGLWYDD ddaioniitiamyrhynawnaethostimiheddiw
20Acynawr,wele,miwnynddaybyddidi’nfreninyn sicr,acybyddbrenhiniaethIsraelyncaeleisefydluyndy lawdi
21TyngaimiynawrwrthyrARGLWYDD,nathorri ymaithfyhadarfyôl,acnaddileifyenwodŷfynhad.
22AthyngoddDafyddwrthSaulAcaethSauladref;ond aethDafydda'iddynionifynyi'rgaer
PENNOD25
1AbufarwSamuel;adaethyrhollIsraeliaidynghyd,a galarasantamdano,a’igladduyneidŷynRama.A chododdDafydd,acaaethiwaeredianialwchParan. 2AcyroeddgŵrymMaon,a’ieiddoynCarmel;acyr oeddygŵrynfawriawn,acyroeddganddodairmilo ddefaid,amiloeifr:acyroeddyncneifioeiddefaidyn Carmel
3Nabaloeddenw’rdyn,acAbigailoeddenweiwraig Roeddhi’nwraigddeallusaharddeigolwg,ondroeddy dynynanfoesolacynddrwgeiweithredoedd,acroeddo dŷCaleb.
4AchlywoddDafyddynyranialwchfodNabalyncneifio eiddefaid
5AnfonoddDafyddddegoddynionifancallan,a dywedoddDafyddwrthydynionifanc,“Ewchifynyi Carmel,acewchatNabal,achyfarchwchefynfyenwi” 6Afelhynydywedwchwrthyrhwnsy'nbywmewn ffyniant,Heddwchiti,aheddwchi'thdŷ,aheddwchi'r hynollsyddgennyt
7Acynawrclywaisfodgentigneifwyr:ynawr,dy fugeiliaidoeddgydani,niwnaethomniwediddynt,acni budimargolliddynt,yrhollamseryroeddentyng Ngharmel.
8Gofyni’thlanciau,abyddantyndangositiAmhynny byddedi’rlanciaugaelffafryndyolwg:canysyrydymyn dodarddiwrnodda:dyro,atolwg,bethbynnagaddawi’th lawi’thweision,aci’thfabDafydd
9AphanddaethllanciauDafydd,hwyalefarasantwrth NabalynôlyrholleiriauhynnyynenwDafydd,aca beidioasant
10ANabalaateboddweisionDafydd,acaddywedodd, PwyywDafydd?aphwyywmabJesse?ymaellawero weisionydyddiauhynyntorriymaithbobunoddiwrthei feistr
11Agymeraffi,ganhynny,fymara,a’mdŵr,a’mciga laddaisi’mcneifwyr,a’iroiiddynionnadwyfyngwybod obleymaent?
12FellytroddllanciauDafyddareuffordd,acaethantyn ôl,adaethantacafynegasantiddoyrholleiriauhynny
13AdywedoddDafyddwrtheiddynion,Gwregyswchbob uneigleddyf.Agwregysasantbobuneigleddyf;a gwregysoddDafyddhefydeigleddyf:acaethifynyarôl Dafyddynghylchpedwarcantoddynion;acarhosodddau gantwrthynwyddau.
14Onddywedodduno’rllanciauwrthAbigail,gwraig Nabal,“Wele,anfonoddDafyddgenhadono’ranialwchi gyfarcheinmeistr;acfe’ugwatwarodd”
15Ondbu’rdynionynddaiawnini,acnichawsomein niweidio,acnichollwyddimarnom,traoeddemyn gyfarwyddâhwynt,panoeddemynymeysydd: 16Muroeddentininosadydd,yrhollamseryroeddem gydahwyntynbugeilio’rdefaid
17Ynawrganhynnygwybyddaystyriabethawneidi; canyspenderfynwyddrwgynerbyneinmeistr,acynerbyn eiholldŷ:canysmabBelialydywefe,felnaalldynlefaru wrtho
18YnabrysioddAbigail,achymeroddddaugantofara,a dwybotelowin,aphumpoddefaidwedi'uparatoi'nbarod, aphummesuroŷdwedi'igrasu,achantoglystyrauo
1Samuel
resinau,adaugantogacennauoffigys,a'ugosodar asynnod.
19Adywedoddwrtheigweision,Ewchymlaeno’mblaen; wele,yrwyfyndodareichôl.Ondniddywedoddhiwrth eigŵrNabal.
20Abu,felyroeddhi’nmarchogaetharyrasyn,iddiddod ilawrtrwyguddfanybryn,acwele,Dafydda’iddynionyn dodilawryneiherbyn;ahia’ucyfarfu.
21AdywedoddDafydd,Ynddiauynoferycedwaisyr holleiddohwnynyranialwch,felnachollwyddimo’r holleiddoef:acymaeweditaludrwgamddaimi
22FellyhefydygwneloDuwielynionDafydd,os gadawafo’rcyfansy’neiddoiddoerbyngoleuni’rfore unrhywunsy’ntroethiynywal
23AphanweloddAbigailDafydd,brysiodd,adisgynnodd oddiaryrasyn,asyrthioddoflaenDafyddareihwyneb, acaymgrymoddi'rllawr,
24Asyrthioddwrtheidraed,adywedodd,Arnaffi,fy arglwydd,arnaffiybyddedycamweddhwn:abyddedi’th lawforwyn,atolwg,lefaruyndywrandawiad,agwrandoar eiriaudylawforwyn
25Nacystyriedfyarglwydd,atolwg,ygŵrBelialhwn,sef Nabal:canysfelymaeeienw,fellyymaeefe;Nabalywei enw,acynfydrwyddsyddgydagef:ondniwelaisi,dy lawforwyn,wŷrieuaincfyarglwydd,yrhaiaanfonaist.
26Ynawrganhynny,fyarglwydd,felmaibywyr ARGLWYDD,abywdyenaiddi,ganfodyr ARGLWYDDwedidyatalrhagdyfodidywalltgwaed,a rhagdialdrosotdyhunâ’thlawdyhun,ynawrbyddeddy elynion,a’rrhaisy’nceisiodrwgi’mharglwydd,felNabal 27Acynawryfendithhonaddugdylawforwyni’m harglwydd,rhodderhii’rllanciausy’ndilynfyarglwydd 28Atolwg,maddaugamwedddylawforwyn:canysgan wneudi’mharglwydddŷsicrybyddyrARGLWYDDyn eiwneud;oherwyddbodfyarglwyddynymladd brwydrau’rARGLWYDD,acnichafwyddrwgynottidy hollddyddiau.
29Etoymaegŵrwedicodii’therliddi,acigeisiody enaid:ondbyddenaidfyarglwyddwedi’irwymoym mwclisybywydgyda’rARGLWYDDdyDduw;ac eneidiaudyelynion,hwya’utafloddefeallan,feloganol tafl
30Abydd,panfyddyrARGLWYDDwedigwneudi’m harglwyddynôlyrhollddaionialefaroddamdanatti,a phanfyddwedidybenodi’narglwyddarIsrael; 31Nafyddhynynofiditi,nacyndramgwyddcaloni’m harglwydd,nacamdywalltgwaedhebachos,neuamddial i’mharglwydd:ondpanfyddo’rARGLWYDDwedi gwneudynddai’mharglwydd,ynacofiadylawforwyn
32AdywedoddDafyddwrthAbigail,Bendigedigfyddo ARGLWYDDDduwIsrael,yrhwna’thanfonodddi heddiwi’mcyfarfodi:
33Abendigedigfyddodygyngor,abendigedigfyddotydi, yrhwna’mcadwaistheddiwrhagdyfodidywalltgwaed,a rhagdialarnaffyhunâ’mllawfyhun
34Canysynwir,felmaibywywARGLWYDDDduw Israel,yrhwna’mhatalioddrhagdyniweidiodi,onibaiiti frysioadodi’mcyfarfod,ynsicrniadawydiNabalerbyn goleuni’rforenebynpisoynerbynymur
35FellyderbynioddDafyddo’illawhiyrhynaddygaihi iddo,adywedoddwrthi,Dosifynymewnheddwchi’thdŷ; gwêl,gwrandewaisardylais,acadderbyniaisdywyneb
36AdaethAbigailatNabal;acwele,cynhalioddwleddyn eidŷ,felgwleddbrenin;acyroeddcalonNabalynllawen ynddo,oherwyddyroeddynfeddwiawn:amhynnyni ddywedoddhiwrthoddim,nallainamwy,hydolau’rfore.
37Ondyborewedyn,panoeddygwinwedimyndallano Nabal,a'iwraigwedidweudypethauhynwrtho,bufarw eigalonynddo,acaethfelcarreg
38Abu,ynghylchdegdiwrnodwedihynny,i’r ARGLWYDDdrawoNabal,felybufarw
39AphanglywoddDafyddfodNabalwedimarw, dywedodd,Bendigedigfyddo’rARGLWYDD,a ddadleuoddachosfyngwaradwyddolawNabal,aca gadwoddeiwasrhagdrwg:canysyrARGLWYDDa ddychweloddddrygioniNabalareibeneihunADafydda anfonodd,acaymddiddanoddagAbigail,i’wchymrydhi ynwraigiddo.
40AphanddaethgweisionDafyddatAbigailiCarmel, hwyaddywedasantwrthi,ganddywedyd,Dafydda’n hanfonoddniatatti,i’thgymryddiynwraigiddo.
41Ahiagyfododd,acaymgrymoddareihwynebi’r ddaear,acaddywedodd,Wele,byddeddylawforwynyn wasiolchitraedgweisionfyarglwydd.
42BrysioddAbigail,achododd,acafarchogoddarasyn, gydaphumpo’imorynionoeddynmyndareihôl;ahia aetharôlcenhadonDafydd,acaddaethynwraigiddo.
43CymeroddDafyddhefydAhinoamoJesreel;abuont hwyilldauynwrageddiddo
44OndroeddSaulwedirhoieiferchMichal,gwraig Dafydd,iPhaltimabLais,oeddoGalim
PENNOD26
1AdaethySiffiaidatSauliGibea,ganddywedyd,Onid ywDafyddyncuddioymmrynHachila,yrhwnsyddo flaenJesimon?
2YnacododdSaul,acaethilawrianialwchSiff,athair miloddynionetholedigoIsraelgydagef,igeisioDafydd ynanialwchSiff
3AgwersylloddSaulymmrynHachila,yrhwnsyddo flaenJesimon,aryffordd.OndarhosoddDafyddynyr anialwch,agweloddfodSaulyndodareiôli'ranialwch 4FellyanfonoddDafyddysbïwyr,adealloddfodSaul wedidodmewngwirionedd.
5AchyfododdDafydd,acaddaethi’rlleygwersyllasai Saul:agweloddDafyddylleygorweddasaiSaul,ac AbnermabNer,capteneilu:aSaulyroeddyngorweddyn yffos,a’rboblyngwersylluo’igwmpas
6YnaateboddDafyddadywedoddwrthAhimelechyr Hethiad,acwrthAbisaimabSerfia,brawdJoab,gan ddywedyd,PwyaâilawrgydamiatSauli'rgwersyll?A dywedoddAbisai,Miaafilawrgydathi
7FellydaethDafyddacAbisaiatyboblliwnos:acwele, Saulyngorweddyncysguynyffos,a'iwaywffonwediei sowndynyddaearwrtheiobennydd:ondAbnera'rbobl yngorweddo'igwmpas
8YnadywedoddAbisaiwrthDafydd,Duwaroddodddy elynyndylawheddiw:ynawrganhynnygadimieidaro ef,atolwg,â’rwaywffonhydatyddaeararunwaith,acni’i trawafefyraildro
9AdywedoddDafyddwrthAbisai,Naddifethaef:canys pwyaallestyneilawynerbyneneiniogyrARGLWYDD, abodynddieuog?
10DywedoddDafyddymhellach,Felmaibywyr ARGLWYDD,byddyrARGLWYDDyneidaro;neu byddeiddyddyndodifarw;neubyddyndisgyni'rfrwydr, acynmarw.
11YrARGLWYDDa'mgwaredorhagestynfyllawyn erbyneneiniogyrARGLWYDD:ondcymer,atolwg,yr awrhonywaywffonsyddwrtheiobennyddef,a'rllestr dŵr,agadinifynd.
12FellycymeroddDafyddywaywffona'rllestrdŵro obennyddSaul;ahwyaaethantymaith,acniweloddneb, nacawyddai,nacaddeffrodd:canysyroeddentollyn cysgu;oherwyddigwsgdwfnoddiwrthyrARGLWYDD syrthioarnynt.
13YnaaethDafydddrosoddi'rochrarall,acasafoddar benbrynobell;abwlchmawrrhyngddynt:
14AgwaeddoddDafyddarybobl,acarAbnermabNer, ganddywedyd,Onidatebidi,Abner?YnaateboddAbner, adywedodd,Pwywyttisy'ngweiddiarybrenin?
15AdywedoddDafyddwrthAbner,Onidwytti’nŵr dewr?aphwysydddebygitiynIsrael?pamnachadwaist dyarglwyddybrenin?oherwydddaethuno’rbobli ddifetha’rbrenindyarglwydd.
16Nidyw’rpethhwnynddaawnaethostFelmaibywyr ARGLWYDD,yrydychynhaeddumarw,amna chadwasocheichmeistr,eneiniogyrARGLWYDD.Acyn awredrychwchblemaegwaywffonybrenin,a’rllestrdŵr oeddwrtheiobennydd
17ASaulaadnabulaisDafydd,acaddywedodd,Aidy laisdiywhwn,fymabDafydd?AdywedoddDafydd,Fy llaisiyw,fyarglwydd,Ofrenin
18Acefeaddywedodd,Pahamymaefyarglwyddfelhyn ynerlidarôleiwas?canysbethawneuthum?neupa ddrwgsyddynfyllaw?
19Ynawrganhynny,atolwgiti,gwrandawedfy arglwyddfreninareiriaueiwasOsyrARGLWYDDa’th gyffrooddynfyerbyni,derbyniedoffrwm:ondosmeibion dynionydynt,melltigedigfyddantgerbronyr ARGLWYDD;oherwyddgyrasantfiallanheddiwrhag arosynetifeddiaethyrARGLWYDD,ganddywedyd,Dos, gwasanaethadduwiaueraill.
20Ynawrganhynny,nasyrthiedfyngwaedi’rddaearo flaenwynebyrARGLWYDD:canysdaethbreninIsrael allanigeisiochwain,felpanhelarhywunbetrisenyny mynyddoedd
21YnadywedoddSaul,Pechais:dychwel,fymabDafydd: oherwyddniwnafniweditimwyach,oherwyddbodfy enaidynwerthfawryndyolwgheddiw:wele,buaisynffôl, acfewneuthumgamgymeriadmawr.
22ADafyddaateboddacaddywedodd,Welewaywffony brenin;adeleduno’rllanciaudrosodda’ichymryd
23Byddedi’rARGLWYDDdaluibobuneigyfiawnder a’iffyddlondeb:canysrhoddoddyrARGLWYDDdiynfy llawheddiw,ondnifynnwnestynfyllawynerbyn eneiniogyrARGLWYDD
24Acwele,felyroedddyeinioesynwerthfawriawn heddiwynfyngolwgi,fellybyddedfyeinioesyn werthfawriawnyngngolwgyrARGLWYDD,abydded iddofyachubobobgorthrymder
25YnadywedoddSaulwrthDafydd,“Bendigedigfyddoch chi,fymabDafydd:fewneidibethaumawr,afelwyddi hefyd”FellyaethDafyddareiffordd,adychweloddSaul i’wle
PENNOD27
1AdywedoddDafyddyneigalon,Miaddifethirynawr rywddyddtrwylawSaul:nidoesdimgwelliminadianc ynfuaniwladyPhilistiaid;aSaulaanobeithiaohonof,i’m ceisiomwyachynunrhywarfordirynIsrael:fellyy dihangafo’ilawef
2AchyfododdDafydd,acaethdrosoddgyda’rchwechant oddynionoeddgydagefatAchismabMaoch,breninGath
3AthrigoddDafyddgydagAchisynGath,efea'iddynion, pobgŵra'idŷ,sefDafyddgyda'iddwywraig,Ahinoamy Jesreeles,acAbigailyCarmeles,gwraigNabal
4AmynegwydiSaulfodDafyddwediffoiiGath:acni cheisioddefeefmwyach
5AdywedoddDafyddwrthAchis,Oscefaisynawrffafr yndyolwg,rhoddantleimimewnrhywdrefynywlad, felygallofdrigoyno:oherwyddpamydylaidywasdrigo ynyddinasfrenhinolgydathi?
6YnarhoddoddAchisiddoSiclagydiwrnodhwnnw:am hynnyymaeSiclagyneiddobrenhinoeddJwdahydy dyddhwn
7A'ramserytrigoddDafyddyngngwladyPhilistiaid oeddflwyddyngyfanaphedwarmis
8ADafydda’iddynionaaethantifyny,acaymosodasant aryGesuriaid,a’rGesriaid,a’rAmaleciaid:canysy cenhedloeddhynnyoeddtrigolionywladgynt,felyrelych iSur,hydwladyrAifft
9AthrawoddDafyddywlad,acniadawoddnagŵrna dynesynfyw,acagymeroddydefaid,a’rychen,a’r asynnod,a’rcamelod,a’rdillad,acaddychwelodd,aca ddaethatAchis.
10AdywedoddAchis,Ibleygwnaethochfforddheddiw? AdywedoddDafydd,YnerbyndeheudirJwda,acynerbyn deheudiryJerahmeeliaid,acynerbyndeheudiryCeneaid.
11AcniadawoddDafyddynfywŵrnadynes,iddwyny newyddiGath,ganddywedyd,Rhagiddyntddweud wrthymni,ganddywedyd,FellyygwnaethDafydd,ac fellyybyddeiarferyrhollddyddiauybyddoynbywyng ngwladyPhilistiaid
12AchredoddAchisDafydd,ganddywedyd,Gwnaethi’w boblIsraeleiffieiddio’nllwyr;amhynnybyddefeynwas imiambyth
PENNOD28
1AcynydyddiauhynnyycasgloddyPhilistiaideu byddinoeddynghydiryfela,iymladdagIsraelA dywedoddAchiswrthDafydd,Gwybyddynsicrybyddi’n myndallangydamiiryfel,tia’thddynion
2AdywedoddDafyddwrthAchis,Ynsicrfewyddostti bethalldywaseiwneudAdywedoddAchiswrthDafydd, Amhynnyy’thwnafyngeidwadfymhenambyth.
3YroeddSamuelwedimarw,acyroeddhollIsraelwedi galaruamdano,acwedieigladduynRama,sefynei ddinaseihunAcyroeddSaulwedigyrruymaithyrhai oeddâdewiniaida’rdewiniaido’rwlad
4A’rPhilistiaidaymgasgloddynghyd,acaddaethantaca wersyllasantynSunem:aSaulagasgloddhollIsrael ynghyd,acawersyllasantynGilboa
5AphanweloddSaulwersyllyPhilistiaid,efeaofnodd, a’igalonagrynoddynfawr
6AphanymofynnoddSaulâ’rARGLWYDD,niatebodd yrARGLWYDDef,nactrwyfreuddwydion,nacUrim,nac ychwaithtrwybroffwydi
7YnadywedoddSaulwrtheiweision,“Chwiliwchimi amwraigsyddâysbryddewiniaethynddi,felygallaffynd atihi,acymofynâhi”Adywedoddeiweisionwrtho, “Wele,ymaegwraigsyddâysbryddewiniaethynddiyn Endor.”
8ASaulawisgoddddilladeraill,acaaeth,adauŵr gydagef,adaethantatywraigliwnos:acefea ddywedodd,Dewinaimitrwyysbrydycyfeillion,athyrd âmiifynyyrhwnaenwiafiti
9Adywedoddywraigwrtho,Wele,tiawyddostbetha wnaethSaul,pafoddytorroddefeymaithyrhaisyddâ dewiniaidadewiniaido’rwlad:pamganhynnyyrwytti’n gosodmagli’mbywyd,i’mmarw?
10AthyngoddSaulwrthihiynenw’rARGLWYDD,gan ddweud,“CynwiredâbodyrARGLWYDDynfyw,ni fyddcosbarnattiamypethhwn.”
11Ynadywedoddywraig,Pwyaddygafifynyatatti?A dywedoddyntau,DwgSamuelifynyataffi
12AphanweloddywraigSamuel,hiawaeddoddâllef uchel:allefaroddywraigwrthSaul,ganddywedyd,Pamy twyllaistfi?canystiywSaul
13Adywedoddybreninwrthi,Nacofna:canysbetha welaist?AdywedoddywraigwrthSaul,Gwelaisdduwiau ynesgyno'rddaear
14.Adywedoddwrthi,“Palunsyddarno?”Adywedodd hi,“Henŵrsyddyndodifyny,acwedieiorchuddioâ mantell”AgweloddSaulmaiSamuelydoedd,ac ymgrymoddâ’iwynebi’rllawr,acymgrymodd.
15AdywedoddSamuelwrthSaul,Pamyrwytwedify mhoeni,i’mdwynifyny?AdywedoddSaul,Yrwyfmewn cyfyngdermawr;canysymae’rPhilistiaidynrhyfelaynfy erbyn,acymaeDuwwedifyngadaeloddiwrthyf,acnid yw’nfyatebmwyach,nathrwybroffwydi,nathrwy freuddwydion:amhynnyyrwyfwedidyalw,i’thhysbysu imibethawnaf
16YnadywedoddSamuel,Pahamganhynnyyrwytti’n gofynimi,ganfodyrARGLWYDDwediymadaelâthi, acwedidodynelyniti?
17A’rARGLWYDDawnaethiddofelyllefaroddtrwoffi: canysyrARGLWYDDarwygoddyfrenhiniaetho’thlaw di,aca’irhoddoddi’thgymydog,sefiDafydd: 18AmnawrandawaistarlaisyrARGLWYDD,na chyflawnaisteilidllidusynerbynAmalec,amhynnyy gwnaethyrARGLWYDDypethhynitiheddiw 19HefydbyddyrARGLWYDDynrhoiIsraelgydathiyn llawyPhilistiaid:acyforybyddidia’thfeibiongydami: byddyrARGLWYDDhefydynrhoilluIsraelynllawy Philistiaid 20YnasyrthioddSaulynsytharyddaear,acofnoddyn fawroherwyddgeiriauSamuel:acnidoeddnerthynddo; canysnidoeddwedibwytabaradrwy’rdydd,na’rnos gyfan
21AdaethywraigatSaul,agweloddeifodmewn cynhyrfumawr,adywedoddwrtho,Wele,ufuddhaodddy lawforwyni’thlais,acyrwyfwedirhoifyeinioesynfy llaw,acwedigwrandoardyeiriaualeferaistwrthyf
22Ynawrganhynny,atolwgiti,gwrandodithauhefydar laisdylawforwyn,agadimiosodtamaidofarao’thflaen; abwyta,felybyddonerthiti,panelychardyffordd
23Ondgwrthododdef,adywedodd,NifwytaafOndei weision,ynghydâ'rwraig,a'igorfododd;acefea wrandawoddareullaisFellycododdoddiaryddaear,ac eisteddoddarygwely.
24Acyroeddganywraiglopasgedigynytŷ;ahia frysiodd,aca’illaddodd,acagymeroddflawd,aca’i tylinodd,acaboboddfaracroywohono:
25Ahia’idugefgerbronSaul,acherbroneiweision;a hwyafwytasantYnahwyagodasant,acaaethantymaith ynosonhonno
PENNOD29
1YnacasgloddyPhilistiaideuhollfyddinoeddiAffec:a gwersylloddyrIsraeliaidwrthffynnonsyddynJesreel
2Acarglwyddi’rPhilistiaidaaethantymlaenwrth gannoedd,acwrthfiloedd:ondDafydda’iddyniona aethantymlaenynycefngydagAchis
3YnadywedoddtywysogionyPhilistiaid,Bethmae'r Hebreaidhynyneiwneudyma?AdywedoddAchiswrth dywysogionyPhilistiaid,OniddymaDafydd,gwasSaul breninIsrael,yrhwnafugydamiydyddiauhyn,neu'r blynyddoeddhyn,acnichefaisunrhywfaiynddoerpan syrthioddatafhydydyddhwn?
4AthywysogionyPhilistiaidalidiasantwrtho;a dywedoddtywysogionyPhilistiaidwrtho,Gwnai’rdyn hwnddychwelyd,felygalloefeddychwelydi’wlea neilltuaistiddo,acnafyddediddofynedilawrgydanii’r frwydr,rhagiddofodynwrthwynebyddiniynyfrwydr: canysâphabethydylaiefegymodieihunâ’ifeistr?Onid âphennau’rdynionhynydylaifod?
5OniddymaDafydd,amyrhwnycanasantbobunwrthei gilyddmewndawnsfeydd,ganddywedyd,LladdoddSaul eifiloedd,aDafyddeiddengmiloedd?
6YnagalwoddAchisarDdafydd,adywedoddwrtho,Yn wir,felmaibywyrARGLWYDD,yrwyttiwedibodyn uniawn,a’thfynedallana’thddyfodiadimewngydamii’r gwersyllsyddddaynfyngolwgi:canysnichefaisddrwg ynottierydyddydaethostatafhydydyddhwn:etonid yw’rarglwyddiyndyffafrio.
7Fellydychwelynawr,adosmewnheddwch,rhagiti ddigioarglwyddi’rPhilistiaid
8AdywedoddDafyddwrthAchis,Ondbethawneuthumi? abethagefaistyndywasersimifodgydathihydydydd hwn,felnaallaffyndiymladdynerbyngelynionfy arglwyddybrenin?
9AcAchisaateboddacaddywedoddwrthDafydd,Mia wndyfodynddaynfyngolwgi,felangelDuw:er gwaethafdweudbodtywysogionyPhilistiaidwedidweud, Nichaiffefefyndifynygydanii'rfrwydr
10Amhynnyynawrcyfodynforegydagweisiondyfeistr yrhaiaddaethgydathi:achyngyntedagybyddwchyn fore,abodgoleuniarnoch,ewchiffwrdd
11FellycododdDafydda'iddynionynforeiadaelybore, iddychwelydiwladyPhilistiaid:acaethyPhilistiaidi fynyiJesreel
PENNOD30
1AphanddaethDafydda’iddynioniSiclagarytrydydd dydd,i’rAmaleciaidymosodarydeheudiraSiclag,a tharoSiclaga’illosgiâthân;
2Acagymerasantygwrageddyngaethion,oeddynddi:ni laddasantneb,namawrnabach,ondeudwynymaith,aca aethantareuffordd
3FellydaethDafydda'iddynioni'rddinas,acwele,hia losgwydâthân;achymerwydeugwragedd,a'umeibion, a'umerchedyngaethion
4YnacododdDafydda'rbobloeddgydagefeullefac wylo,nesnadoeddganddyntnerthiwylomwyach.
5AchymerwyddwywraigDafyddyngaethion,Ahinoam yJesreeles,acAbigailgwraigNabalyCarmeliad
6AbuDafyddmewncyfyngdermawr;canysybobla ddywedasantameilabyddioef,amfodenaidyrhollbobl yndrist,pobundroseifeibiona'iferched:ondymroddodd DafyddynyrARGLWYDDeiDduw
7AdywedoddDafyddwrthAbiatharyroffeiriad,mab Ahimelech,Dwgyreffodymaataffi,atolwg.Adaeth Abiatharâ’reffodatDafydd
8AgofynnoddDafyddi’rARGLWYDD,“Aerlidiafarôl yfyddinhon?Aoddiweddafhwy?”Acateboddyntau,“Eli di;oherwyddtia’ugoddiweddihwyynsicr,acynsicrfe adennilli’rcyfan”
9FellyaethDafydd,efea’rchwechantoddynionoedd gydagef,adaethantatnantBesor,lleyrarhosoddyrhaia adawydarôl
10OndDafyddaerlidiodd,efeaphedwarcantoddynion: canysdaugantaarhosoddarôl,yrhaioeddmorflinedig felnaallentgroesinantBesor
11AchawsantEifftiwrynymaes,a'iddwynatDafydd,a rhoibaraiddo,abwytaodd;agwneudiddoddŵryfed; 12Arhoddasantiddoddarnogacenffigys,adauglwstwr oresinau:acwediiddofwyta,daetheiysbrydynôlato: canysnidoeddwedibwytabara,nacwediyfeddŵr,tri diwrnodathairnoson
13AdywedoddDafyddwrtho,Ibwyyrwytti?acobleyr wytti?Ynadywedodd,Llawenco’rAifftydwyffi,gwasi Amaleciad;agadawoddfymeistrfi,oherwyddimifynd ynglafdridiauynôl.
14GwnaethomoresgyniadarddeheudiryCerethiaid,acar arfordirJwda,acarddeheudirCaleb;allosgasomSiclagâ thân.
15AdywedoddDafyddwrtho,Aellidifynhywysilawr atyfintaihon?Yntauaddywedodd,TyngawrthyfiDduw, nawneidifylladd,acna’mrhoiynnwylofymeistr,ami a’thwnafilawratyfintaihon
16Aphanddaethagefilawr,wele,yroeddentwedi ymleduardrawsyrhollddaear,ynbwytaacynyfed,acyn dawnsio,oherwyddyrhollysbailfawraddygasantowlad yPhilistiaid,acowladJwda.
17ADafydda’utrawoddhwynto’rcyfnoshydhwyry dyddcanlynol:acniddihangoddunohonynt,ondpedwar cantowŷrieuainc,afarchogasantargamelod,aca ffoesant.
18AcadferoddDafyddyrhollbethauaddygasai’r Amaleciaidymaith:acachuboddDafyddeiddwywraig
19Acnidoedddimyneisiauganddynt,nabachnamawr, nameibionnamerched,nacysbail,nadimagymerasant iddynt:adferoddDafyddycwbl.
20AchymeroddDafyddyrhollbraidda’rgwartheg,a’u gyrrasantoflaenygwarthegeraill,adywedodd,Ysbail Dafyddywhon.
21AdaethDafyddatyddaugantoddynion,yrhaioedd morflinedigfelnaallentddilynDafydd,yrhwna
wnaethanthefydiaroswrthnantBesor:acaaethantallani gyfarfodDafydd,acigyfarfodâ'rbobloeddgydagef:a phannesaoddDafyddatybobl,efea'ucyfarchodd 22Ynaateboddyrhollddyniondrygionus,adynionBelial, o’rrhaiaaethgydaDafydd,adweud,Amnadaethant gydani,niroddwniddyntddimo’rysbailaadferwyd gennym,ondibobgŵreiwraiga’iblant,felygallanthwy euharwainymaith,amynd.
23YnadywedoddDafydd,Nawnewchfelly,fymrodyr, â’rhynaroddoddyrARGLWYDDinni,yrhwna’n cadwoddni,acaroddesydyrfaaddaethyneinherbynyn einllawni
24Pwyawrandawaarnochynymaterhwn?ondfely byddeiranefsy'nmyndilawri'rfrwydr,fellyybyddei ranefsy'naroswrthynwyddau:byddantynrhannu'n gyfartal.
25Acfellyybuo’rdyddhwnnwymlaen,felygwnaeth efehynynddeddfacynorchymyniIsraelhydydyddhwn 26AphanddaethDafyddiSiclag,efeaanfonoddo’r ysbailathenuriaidJwda,sefateigyfeillion,ganddywedyd, WeleanrhegichwioysbailgelynionyrARGLWYDD; 27I'rrhaioeddymMethel,aci'rrhaioeddynneRamoth, aci'rrhaioeddynJattir, 28AcatyrhaioeddynAroer,acatyrhaioeddyn Siphmoth,acatyrhaioeddynEshtemoa, 29AcatyrhaioeddynRachal,acatyrhaioeddyn ninasoeddyJerahmeeliaid,acatyrhaioeddynninasoedd yCeneaid, 30AcatyrhaioeddynHorma,acatyrhaioeddyn Chorashan,acatyrhaioeddynAthach, 31AcatyrhaioeddynHebron,aci'rhollleoeddlle'roedd Dafyddeihuna'iddynionynarfercrwydro
PENNOD31
1YnayPhilistiaidaymladdasantynerbynIsrael:agwŷr IsraelaffoesantoflaenyPhilistiaid,acasyrthiasantyn farwymmynyddGilboa
2A’rPhilistiaidaddilynoddSaula’ifeibionyndynn;a’r PhilistiaidaladdoddJonathan,acAbinadab,aMalchisua, meibionSaul
3AethyfrwydryngaledynerbynSaul,a’rsaethwyra’i trawoddef;acefeaglwyfwydynfawrganysaethwyr.
4YnadywedoddSaulwrtheigludyddarfau,Tyndy gleddyf,athrywanafiagef;rhagi'rrhaidienwaededighyn ddoda'mtrywanu,a'mcam-drin.Ondnifynnaieigludydd arfau;oherwyddyroeddynofnusiawnAmhynny cymeroddSaulgleddyf,asyrthioddarno.
5AphanweloddeigludyddarfaufodSaulwedimarw, syrthioddyntauhefydareigleddyf,abufarwgydagef
6FellybufarwSaul,a'idrimab,a'igludyddarfau,a'iholl ddynion,yrundiwrnodhwnnwgyda'igilydd.
7AphanweloddgwŷrIsrael,yrhaioeddarochrarally dyffryn,a’rrhaioeddaryrochraralli’rIorddonen,fod gwŷrIsraelwediffoi,abodSaula’ifeibionwedimarw, gadawsantydinasoedd,affoesant;adaethyPhilistiaid,ac adrigasantynddynt.
8Athrannoeth,panddaethyPhilistiaidiysbeilio’r lladdedigion,hwyagawsantSaula’idrimabwedisyrthio ymmynyddGilboa.
9Athorrasanteibenef,athynnueiarfauoddiarno,ac anfoniwladyPhilistiaidoamgylch,i’wgyhoeddiynnhŷ euheilunod,acymhlithybobl
10AgosodasanteiarfauynnhŷAstaroth:achrogasantei gorffwrthfurBethshan.
11AphanglybutrigolionJabesgileadamyrhyna wnaethai’rPhilistiaidiSaul; 12Cododdyrhollddyniondewr,acaethantdrwy’rnos,a chymrydcorffSaulachyrffeifeibionoddiarfurBethshan, adaethantiJabes,a’ullosgiyno
13Achymerasanteuhesgyrn,a'ucladdudangoedenyn Jabes,acymprydiasantsaithdiwrnod