QALLTA
JiwasaxTheStoryofAhikarqillqatanxjaqinakan amuyunakapataukhamarakyatiñanakapatnayra phunchhawinakatmaynïriwutjistu.Ukanchʼamapajja, waljajaqenakansarnaqäwinakapatwayatjjataspa, ukanakatmayajjCoránqellqatanakampiukatNayra TestamentompiukatMachaqTestamentonakampiw yatjjataspa.
Treves(Alemania)markanjikjjataskänaukamosaicojja, akapachankiryatiñanjaqenakataypinwaAhikarchachan sarnaqäwipuñachtʼayasïna.Akaxjupansaminakan sarnaqäwipawa.
Akasarnaqäwixkunapachasuñstawayiukaxwali ch’amampiwaruskipt’asiwayi.Qhepatjja,yatjjattʼat jaqenakajjNayrïrSiglomaratwaqellqapjjäna, kunapachatïnayrïrsarnaqäwijjElefantesatcheqan tʼunjatäkiukacheqanakan500nayrïrpachamaranmä papiroarameoukanuñstatapatpantjasitap uñachtʼayapjjäna
Qhanpachanxsarnaqäwixficciónukawa,janiw historiakitiChiqansullart’irixTheArabianNightsukan yapxatatpankanakapanwuñt’ayasispaWalisuma qillqt’atawa,ukatsarnaqäwixlurawinakampphuqt’ata, intrigaukatjisk’aescapeukanakampphuqt’ata,ukax qhipapacharuwuñch’ukiñaruxkatxaruLibertadde imaginaciónukaxqillqirinjuk’ampvalorani yänakapawa
Qillqataxpusit’aqaruwjaljasi:(1)Narrativa;2) Yatichäwi(mämuspharkañserieProverbios);3)Egipto markarsarañataki;4)SimilitudesjanukaxParábolas (ukampiwAhikarjupaxpantjasirsobrinopanyatichäwip tukuyi)
JAQTHAPI1
Ahikar,GranViserdeAsiria,jupax60warminakaniwa ukampisjanyuqallwawanïñapatakiwsuyt’ata.Ukatwa sobrinoparuxuywasi.Jupaxt’ant’ampiumampix juk’ampiwyatiñampi,yatiñampiphuqt’ata.
1HaiqârYatiñanjaqinsarnaqäwipa,SenaqueribReyin Viserapa,ukatNadán,Haiqâryatiñanjaqinkullakapan yuqapa.
2Senaqueribreyinurunakapanxa,Sarhadumyuqapa, Asiria,Nínivemarkanreyipa,mäyatiñanjaqiwutjäna, Haiqârsutini,jupastiSenaqueribreyinViziersatänwa.
3Jupaxwalisuma,qamiryänaka,walja yänakanirakïnwa,waliyatiñani,yatiñani,filósofo, yatiñanïnwa,amuyunakapansa,apnaqäwinsa,suxta tunkawarminakampiwjaqichasïna,sapamaynitakixmä castillolurarakïna.
4Ucampisjupajjjaniwmäwawanïcänti.uka warminakatjja,jupanakajjherenciakatoqapjjaspa.
5Uklaykuxwalllakisïna,ukatmäuruxastrologonakaru, yatxattʼatjaqinakaru,layqanakarusatantachtʼasaw kunjamäskisukatjanwawanïtapatqhanañchtʼäna
6Jupanakastisapxarakïnwa:‘Diosanakarsacrificio loqtirsarañamawa,ukatmäyuqallwawa churapxañamatakiachiktʼasim’sasa
7Jupanakastisapkänaukarjamawluräna,idolonakar sacrificionakluqtarakïna,jupanakarachikt'asïna, achikt'asisawachikt'asïna.
8Jupanakastijaniwmäarusjaysapkänti.Ukatllakita, aynacht'atawsarxäna,chuymapanllakisiñampiwsarxäna. 9Ukatstikuttʼanxasinxa,AltuPataDiosaruw achiktʼasïna,ukatstiiyawsäna,chuymapannakhantat achiktʼasisawakhamsäna:‘¡JachʼaDiosay, AlaxpachansaakaUraqinLuriri,taqiluratanakapLuriri! 10Nayajjachiktʼassmawa,mäyuqallwawachurita, ukhamatjupajjnayarchuymachtʼañapataki,ukhamat nayajjnayanjakʼachasiñapataki,nayranakaj jistʼarañapataki,imtʼañapataki’sasa.
11Ukjjarustimäaruwistʼasïna:‘Nayraqatajjkʼuchirtʼat idolonakarconfiyasajjsacrificionakloqtasktajja,ukatwa wiñayjanwawanïsma’sasa.
12UkampisNadánkullakamanyoqaparirpatam, wawamartukuyam,ukatyateqañamsa,suma uywañamsayaticham,jiwxätaukhawimt'arakïtam’sasa
13UkatstiNadankullakapanwawaparuwirpäna,jupax mäjuk'añuñuskirïnwaUkatllätunkq'uma uywañanakaruwkatuyäna,jupanakasti chuchuyapxañapataki,uywapxañapataki
14Jupanakajjsumamanqʼanakampi,suma yatichäwinakampi,sedaisimpi,moradocolorampi, carmesíisimpiisthaptʼatawuywapjjänaUcatstisedasat sofápatjjanqontʼatäscänwa
15Nadánjachʼajachʼatukusajjmäjachʼacedroruñtat jalnaqtʼasawsarnaqänaukhajja,sumasarnaqañ yatichäna,qellqañyatichäna,cienciaukatfilosofía ukanakyatichäna
16Waljaurunakqhepatjja,SenaqueribreyejjHaiqar uñkatasinwalichuymankipstatätapuñjäna,ukatsti juparojjsänwa
17‘Ayjach’añchatamigoja,yatiñani,atiniskañ,yatiñani, gobernadora,secretario,visir,Cancillerukatdirector; chiqpachapuniwjumaxwalichuymankipstatätaxa,walja maranakllakt'atätawa;akapachatsarxañamax jak'ankxañapawa.
18Jumatqhepürojjkhitisnayanserviñajjutjaniuk yatiyita’sasa.UkatHaiqârjuparuxsänwa:‘¡Aytata, p’iqimaxwiñayatakjakpan!UkanjjaNadankullakajan yoqapawutji,juparojjwawajaruwtukuyta.
19Nayawuywata,yatiñajsa,yatiñanakajsayaticharakta’ sasa.
20Ukatreyejjakhamsänwa:‘¡Haiqâr!nayan nayraqataxarirpatam,juparuñjañajataki,nayatixjupar wakiskchixa,jumanlantixucham;ukatsti samarañatakiwsaräta,ukatqhipajakañammuxsa samarañanjakañataki’sasa.
21UcatHaiqârchachajjNadánkullakapanyokapar uñt'ayäna.Ukatjupaxjach’añchäwiluränaukat ch’amampijach’añchatäñmunarakïna.
22Ukatjuparuñkatasawwaliaskituñjänaukatjupat kusisisajjakhamsänwa:‘¿Akajjyoqamäpachati,Haiqâr? Diosajjjuparjarkʼaqañapatakiwmayista.Ukatkunjamtï jumaxnayarusaSarhadumawkijarusluqtawayktaxa
ukhamarakiwakawaynamaxnayarluqtaspa, lurañanakajsa,munañanakajsa,lurañanakajsa phuqañapataki,ukhamatjuparjachʼañchañatakiukat jumalaykuchʼamanïñapataki’sasa.
23UkatHaiqârchachajjreyinaltʼasisawakhamsäna: ‘¡Pʼeqemajjwiñayatakiwjakañapa!Nadánwawajampi paciencianïñamatakiukatpantjasitanakapat pampachañamatakiwjumatthaqhaskta,ukhamat kunjamtïwakiskiukhamarjamjumarserviñapataki’sasa.
24Ukatstireyejjjuramentoluräna,juparojjmunat masinakapatsipansajukʼampchʼamani,amigonakapat sipansajukʼampchʼamanijaqëñapataki,jupamp chikäñapataki.Ukatamparanakapjampʼattʼasisaw despedidaluräna.
25UkatstiNadánchacharuwirpäna.kullakapan yuqapampixjupampchikawqunt’ayasïnaukatarum paqarawyatichañqalltäna,t’ant’ampiumampitsipansa yatiñampiyatiñampijuk’ampphuqt’ayañkama
JAQTHAPI2
Nayrapachanakanmä"AlmanaquedeRichardPobre" Jaqinakansarnaqawipatjanjiwirkamachinakaqullqi tuqita,warminakatuqita,isituqita,negociotuqita, amigotuqitaYamaswalisumaarunakax12,17,23,37, 45,47jiskʼatʼaqanakanwajikxatasi,63jiskʼatʼaqampi jichhürunakancinismotuqitparliryaqhipanakampi chikachasiña
1Ukhamatwajuparyatichäna:‘¡Wawa!arst’äwij ist’apxamukatiwxt’anakajarist’apxamukatkuntix sisktaukamtasipxam
2¡Aywawa!jumatixmäaruist'asmaxa,chuymaman jiwañapa,janirakmayniruñacht'aykätati,janukaxmä jakkirq'añuruwtukuspa,lakamphichhantañapataki, janchimart'aqhisiñapataki,ukatjumaxjisk'achasiñ jikxatäta,ukatDiosnayraqatanp'inqachasïtaukat chacha
3¡Aywawa!jumatixmäyatiyäwist'staxa,janyatiyamti; Jumatixkunsuñjstaxa,janyatiyamtisasa
4¡Aywawa!istʼiritakixwalisumparltʼañamawa,ukat janiwjankʼakjaysäwikuttʼayañamäkiti
5¡Aywawa!kunapachatixkunsist'kätaukkhaxa,jan imantamtisasa.
6¡Aywawa!janirakiwmänudojist'arañamäkiti, janirakiwmänudojist'arañamäkiti.
7¡Aywawa!jananqansumauñnaqt'anïñmunapxamti, janukastitukusxiwa,tukusxiwa,ukampismäjach'a amtäwixwiñayatakiwutji.
8¡Aywawa!janamuyt'asirwarmixarunakapampix sallqjktamti,janjiwañatsipanjuk'ampllakisiñatak jiwañamataki,ukatq'alach'amakt'ayañamakama.
9¡Aywawa!isimpisthapt'ata,q'apkirqullanakampi q'añuchatawarmiruxjaniwmunapkiti,jupax jisk'achatawa,janamuyt'asirjaqiwa.Ay,jumatixkunatï jumanutjkiukchurasma,janukaxamparamanutjkiuk katuyasma,jucharpurt'ayaskätam,Diosaxjumatakix coleratäpan.
10¡Aywawa!janalmendraquqaruñtasimti,taqi quqanaknayraqatanlaphinakapachuyaraki,manq'añ achunakachuyaraki,janukastimoreraquqaruñtataw
taqiquqanaknayraqatanmanq'añachunakachuyi,taqi quqanakqhipatstilaphinakapachuyaraki.
11¡Wawaxay!p'iqimalt'asim,arumllamp'uchasim, sumachuymampisarnaqam,chiqathakinsarnaqam, janirakjanamuyt'asirïmti.Ukatlarusipkätaukhajjjan arupjachʼañchamti,mäjachʼaarumpitejjmäuta luratäspaukhajja,asnojjsapauruwwaljautanaka luraspäna;ukatchʼamampiaradoapnaqatäspaukhajja, janipuniwcamellonakanamparanakapmanqhataradojj apsuskaspati.
12¡Aymwawa!yatiñanijaqimpqalanakapsuñax juk'ampaskiwa,llakitjaqimpvinoumañatsipansa.
13¡Wawa!Vinomxaaskijaqinakansepulturanakapar warxatam,janirakiwjanyatiñani,jisk'achatjaqinakamp umañamäkiti.
14¡Wawaxay!Diosaraxsart'iryatiñanjaqinakampix ch'amakt'asim,juparuñtasitäpxarakim,janirakjan yatiñanjaqirjak'achasipxamti,janjupar uñtasitäñamataki,thakhinakaparjanyatiqañataki”sasa.
15¡Wawa!kunapachatixmäcompañerojanukaxmä amigokatuqxätaukhaxyant’apxam,ukatqhipatxmä compañeroukatamigoruwtukuyapxäta;janyant'asisa janjach'añchapxamti;Janyatiñkankañanjaqimp parlañamjanq'añuchasimti
16¡Wawaxay!mäzapatokayumanqhiparkipanxa, ch'aphinakanch'aphinakansarnaqam,ukatyuqamataki, utankirinakataki,wawanakamatakismäthakhiluram, ukatbarcomaruxjanïrqutaru,oladanakaparsarkasax ch'allt'asim,janiwjupaxch'amakt'kaspatiqhispiyata
17¡Wawa!qamirjaqixkatarimanq'aspaukhaxa, sapxiwa:--"Yatiñkankañapampiwlurasi",ukatmä pisinkirjaqixmanq'aspaukhaxa,jaqinakaxsapxiwa: "Manq'atawtjatapatwa"
18¡Wawaxay!sapaurumanq'añanakamampi, yänakamampikusisita,janiwmayninyänakam munañapäkiti
19¡Wawaxay!janamuyt'asirjaqimpixjanjak'achasimti, janirakjupampchikat'ant'amanq'amti,janirakiwjaqi masinakamanjanwalt'awinakapatkusisiñamäkiti Uñisirinakamatixjanwallurkätamxa,juparsuma chuymampuñacht'ayañamawa
20¡Wawa!Diosarajjsarirjaqerojjjuparajjsartam, jachʼañcharakim”sasa.
21¡Wawaxay!janyatiñanjaqixliwxatasinlankt’asi, yatiñanijaqix,lankt’asiskchisa,janiwch’allxtayaskiti, liwxataskchiukhasjank’akiwsartasi,usutächiukhax jakäwipsumuñjaspa.Ukampisjanyatiñan,jan amuytʼasirjaqetjja,usupatakejjjaniwkunaqollasutjkiti.
22¡Wawaxay!maynitixjumatsipanjisk’ajaqir jak’achasispaukhaxa,jupampjikisiñatakixnayrar sartam,sayt’atawqhiparaspa,janitixjan kutt’ayañjamäkaspaukhaxa,Tatitupawjupat kutt’ayapxätam.
23¡Wawa!janwawamaruxjawq'jamti,wawaman jawq'jatapaxjardinarwanumpi,mäbolsalakap chint'añampsasiwa,uywanakanchint'atäkaspasukhama, punkujist'antatäkaspasukhamawa.
24¡Wawaxay!wawamaruxñanqhalurañatjark’aqam, ukatsarnaqañyatichamjanïrjumarkutkataskasaukat jaqinaktaypinjisk’achasiñamatakiukatjumaxp’iqim
callenakaru,jach’atantachawinakanwarkt’asimukatjan waliluratanakapatmutuyatätawa.
25¡Wawaxay!mälik'ivacaapt'asim,prepucioukani, mäjach'aasnokayunakapampi,janirakmäjach'a wajjranivacaapt'amti,janirakiwmäch'ikhijaqimpis amigochasiñamäkiti,janirakiwmäch'axwiriesclavo,ni lunthatasirvientakatuqamti,taqikuntixlurapkta ukanakatxajupanakaruxt'unjapxani.
26¡Wawaxay!Awktaykamaxjanñanqhachapxamti, Tatituxjupanakampkusisiyatäpan;kunattixakhamsiwa: “Khititixawkiparjanukaxtaykaparjiskʼachkiukax jiwañapawa(juchanjiwañapsañmunta);".
27¡Wawaxay!janarmanithakinsarnaqamti, kunapachasuñisirixjikistamukjaniwyatktati,ukhamat jupatakwakicht'atäñamataki.
28¡Wawa!janch'usa,janlaphinakanijanjiltkirquqar uñtamti,janukastilaphinakapampi,ramanakapampi ch'uqt'atquqaruñtatawsarnaqañama;khititixjan warmini,niwawanïkiukaxakapachanp'inqachatawa, jupanakanuñisiñapataki,janlaphinakani,janachun quqaruñtata
29¡Wawa!thakthiyankirmäsumaachuquqar uñtatäpxam,ukaquqanachupaxtaqichiqankirinakax manq'antapxi,wasarpampankiranimalanakaxch'iwipan samart'apxi,laphinakapasmanq'apxi
30¡Wawaxay!sapauwijaxthakipatjalnaqkiukat masinakapampixlobomanq’añaruwtuku
31¡Wawaxay!jansamti:“Tatitujajjjanamuytʼasir jaqewa,nayastiyatiñanïtwa”sasa,janirakiwjanyatiñan arunaksa,janamuytʼasirarunakampiparlañamäkiti, ukhamatjupampjiskʼachatäñamataki
32¡Wawa!jankhitinakarutixuywirinakapax“Jichhax jithiqtapxam”sapkiukanakatmaynïrïmti,janukasti khitinakarutix“jak'achasipxam,jak'achasipxam”sapki ukanakatmaynïrïñamawa
33¡Wawa!janesclavomaruxmasipannayraqatapan jamp'att'amti,janiwyatktatikawkïrisqhipharux jumatakixjuk'ampaskïspa
34¡Wawa!janaxsaramtikhititixjumarlurktamukaru, janamukt'añapataki
35¡Aywawa!arunakamsumaptayam,laxramarus muxsañcham;janmasimaruxkayumtakt'asiñapatak jaysamti,janyaqhapachaxpechomartakt'añapataki sasa.
36¡Aywawa!yatiñanjaqirmäyatiñanarumpijawqʼjäta ukhaxa,mäjanamuyañjampʼinqachañjamaw pechoparuxmantani;ukampisjumatixjanyatiñan jaqiruxmäthujrumpich'allt'ätaxa,janiwamuykaniti, janirakiwist'kaniti.
37¡Wawa!jumatixmäyatiñanjaqirmunañamatak khithätaxa,janwaljakamachinakchuramti,jupaxkuntix munktaukhamarjamawlurañanakamlurani,ukatjan amuyt'asirjaqirkhitätaxa,jankamachimti,janukasti jumapachpawsarasma,lurañanakamlurasma,jumatix” sasamayim,janiwkuntixjumaxmunktauklurkaniti sasa.Jupanakatïnegociolurañatakkhitapxätamxa, jankʼakiwphuqañama.
38¡Wawaxay!janjumatsipanjuk'ampch'amanijaqir uñisiriruxtukuyamti,jupawtupt'ani,jumat kutkatasiñapsasasa
39¡Wawa!wawamaru,uywatamarjanïryänakam katuykasaxyant'asim,ukhamatjupanakarjan apanukupxañapatakikunattixkhititixphuqt'atamparani ukaxyatiñansatawa,janamuyt'asirïkchisa,jan yatiñanisa,ukatch'usatamparanïkiukaxpisinkir,jan yatiñani,yatiñanjaqinakanp'iqinchiripäkchisa,satawa.
40¡Wawaxay!Nayaxmäcolocintomanq'awayta,ukat aloesmanq'antawayta,ukatjaniwkunasjuk'ampk'allk'u jikxatkti,pisinkañampi,pisinjakañatsipansa.
41¡Aywawa!wawamaruxfrugalidadukatmanq'at awtjatayaticham,ukhamatutapansumsarnaqañapataki.
42¡Aywawa!janyatirinakaruxyatiñanjaqinakan arupatjanyatichapxamti,jupatakixwalich'amäniwa.
43¡Aywawa!janamigomaruxkunjamäsktasuk uñacht'ayañamäkiti,janjupampjisk'achatäñamataki.
44¡Aywawa!chuymanjuykhüñapajjnayranjuykhüñat sipansajukʼampllakisiñawa,kunattejjnayranakan juykhupjjatapajjinasjukʼatjukʼatirpatächispa,ukampis chuymanjuykhupjjatapajjjaniwirpatäkaspati,ukat cheqathaknamsarjjaraki,ukatkʼarithakinwasaraski phurma
45¡Aywawa!jaqinkayupampilankt'asiñaxjuk'amp askiwa,nlakapamplankt'asiñatsipansa
46¡Aywawa!jakʼankkänaukaamigojja,jayacheqankir jukʼampsumajilatatsipansajukʼampaskiwa
47¡Aywawa!sumauñnaqt’anïñaxchhaqtawayxiwa ukampisyatiqañaxutjaskakiwa,ukatakapachax chhaqtawayxiwa,inamayaruwtukuwayxi,ukampis sumasutixjaniwinamayakïkiti,janirakiwtukuskiti
48¡Wawaxay!jansamarañutjkiukajaqejja,jiwañajj jakañatsipansajukʼampsumapunïnwa;jachañist'añax q'uchuñatsipanjuk'ampaskiwa;llakisiñampi jachañampi,Diosaraxsarañasa,q'uchuñatsipansa, kusisiñatsipanjuk'ampaskiwa
49¡Wawaja!amparamankirchʼuqithixnixa,jaqi masimanmanqʼapanutjkiukagansotsipansajukʼamp askiwa;Jumanjak'ankirmäovejastijayavacatsipansa juk'ampaskiwa;Amparamanmägorrión,waranq gorrióntʼijuñatsipansajukʼampaskiwa;ukat tantacht'asirpisinkañaxjuk'ampaskiwa,walja manq'añanakch'iqiyañatsipansa;ukatmäjakkirzorrox jiwatleonatsipanjuk’ampaskiwa;ukatmälibralanax mälibraqamirïñatsipanxjuk’ampaskiwa,nayaxquri qullqitsista;Qurimpiqullqimpiximantatawa,uraqin imt'atawa,janirakiwuñjatäkiti;ukampislanax qhathunakanqhipararakiukatuñjatarakiwa,ukatkhititix uchaskiukatakixmäsumauñnaqt’awiwa.
50¡Aywawa!mäjisk’afortunaxch’iqiyatafortunat sipanxjuk’ampaskiwa.
51¡Aywawa!mäjakkirallqamarixjiwatpisinkirjaqit sipanxjuk’ampaskiwa.
52¡Aywawa!mäpisinkirjaqejjcheqaparsarnaqer jaqejjjukʼampaskiwa,juchanakanjiwatqamirjaqet sipansa.
53¡Aywawa!chuymamanmäaruimañamawa,ukat jumatakixwaljapunïniwa,ukatamuyasimchhaqhat amigomanimantatuñacht’ayañamataki.
54¡Aywawa!janmäaruslakamatmistuñamäkiti, chuymamampamuyt'asiñkama.Janch'axwañjaqinak taypinsayt'asimti,janwaliarutxach'axwañawutji,
ch'axwañatch'axwañawjuti,ch'axwañatch'axwañaw juti,jumastiqhanañchañatakixwayt'atätawa;janukasti ukachiqatt'ijtxam,ukatstisamarañamawasasa
55¡Aywawa!janjumatsipanjuk'ampch'amanijaqirux saykatamti,janukastipacienciampi,aguantañampi, chiqaparsarnaqañampi,janiwkunasukatsipanjuk'amp sumaxutjkaspati.
56¡Aywawa!nayrïramigomarojjjanuñisimti,payïr amigomajjinasjanwiñayatakïkchiti.
57¡Aywawa!t’aqhisiñanakapanpisinkirinakar tumpt’am,ukatSultannayraqatanjupatparlt’am,ukat leónlakapatqhispiyañatakixch’amachasim.
58¡Aywawa!uñisirimanjiwatapatjankusisimti,mä juk'apachatstijaqimasipäxätawa,khititixjumat sawkasirïktamukaruxrespetäta,jach'añchäta, nayratpachjupampchikaaruntt'asïta”sasa.
59¡Aywawa!umaxalaxpachansayt’aspa,ukatmä ch’iyarcuervojanq’utukuspa,ukatmirraxmielukham muxsäspaukhaxa,janyatiñanjaqinakasa,janamuyt’asir jaqinakasamuyapxaspawaukatyatiñanïpxaspaw.
60¡Aywawa!yatiñanïñmunstaxa,k'arisiñatjark'am, amparamaruslunthatasiñatjark'aqasim,nayranakamsa janwalinakjanuñjapxam;ukatstiyatiñanisatätawa sasa
61¡Aywawa!yatiñanjaqixmäthujrumpiwjawq'jtam, ukampisjanamuyt'asirjaqixjanmuxsaqullampi jawq'jpanti”sasaWaynäkasaxalt'atchuymanïñamawa, chuymankipstañamanstijach'añchatätawa
62¡Aywawa!Janiwkhitisch'amapanurunakapan sayt'kaspati,janirakiwmäjawirarusch'amanïkanuka urunakaxsayt'kaspati
63¡Aywawa!warminjaqichasïwipanjanjankʼak sarnaqamti,kunattixwalikïskaniukhaxa,‘Tata,manqʼa churapxita’saniwa;ukatusutäspaukhaxa,khititïuka usumpusuntawaykiukaruwuñtʼayani
64¡Aywawa!khititixisimpisthapt'atäkiukax pachpakiwa;khititixjanwaliuñnaqt'anisimp isthapt'atäkiukaxpachparakiwarsu
65¡Aywawa!jumatixlunthatasiñlurstaxa,Sultanar yatiyañamawa,ukatmächikatchurañamawa,ukhamat jupatqhispiyatäñataki,janukhamäkanixa,k’allk’u aguantasmawa.
66¡Aywawa!amparapampphuqt'ata,phuqt'atjaqirux mäamigortukuyam,ukatamparapjist'antatmanq'at awtjatajaqiruxjaniwamigoptukuyamti.
67Pusikunawutji,ukanxjaniwreyisniejercitopas seguroukhamäkaspati:visirukant’aqhisiyatapa,ukat janwaligobiernont’aqhisiyatapa,ukatmunañap mayjt’ayaña,ukatsujetoukartiranía;Pusikunanakatï janimantañjamäkiukanaka:amuytʼasirjaqenaka,jan amuytʼasirjaqenaka,qamirinaka,pisinkirinaka’sasa.
JAQTHAPI3
Ahikarjupaxasuntosestatalesukanactivaparticipación ukanxjubilasiwayi.Jupaxyänakapjanaxsartʼir sobrinoparuwkatuyaraki.Akaxmuspharkañ sarnaqäwiwa,kunjamsmäjanyuspärasirjanwalijaqix falsificadorukartuku.Ahikararch’axwañatakixmä
ch’ikhiamtawjiwayañatakjuchañchata.Amuyataxa, Ahikarsatchachantukuyatapawa.
1UkhamawHaiqârchachajjarsüna,ukatNadan kullakapanyoqaparukakamachinakampsäwinakamp tukuyjjänaukhajja,taqeukanakimañwaamuyäna,ukat ukalantixqarjata,jiskʼachasiñaukatsawkasiñ uñachtʼayañapxajaniwyatkänti.
2Ukaqhepatjja,Haiqârchachajjutapanqontʼasisaw Nadanchachartaqeyänakapkatuyäna,esclavonakaru, sirvientanakaru,caballonakaru,uywanakaru,ukattaqe kunatïutjkänaukanaksa,katoqkänaukanaksa katuyarakïnwa;ukatmayiñasa,jarkʼañasaNadanan amparapankänwa.
3UkatHaiqârchachaxutapansamart’atawqunt’asïna, ukatsapakutiwHaiqârjupaxsarasinreyirrespeto uñacht’ayäna,ukatutaparuwkutt’xäna.
4JichhajjNadanchachajjmayiñampijarkʼañampi chʼamanïtapamuyasïnaukhajja,Haiqârchachancargop jiskʼachasawjiskʼachäna,ukatsapakutiuñstkänaukhajj juchañchañwaqalltäna,akhamsasa:‘Haiqartiojajj dotagepankiwa,[]sasajichhaxjaniwkunsyatkiti’ sasa
5Ukatstiesclavonakarusa,sirvientanakarusajawqʼjañ qalltäna,ukatcaballonaksacamellonaksaaljañqalltäna, ukatHaiqârtiyupantaqekunatïutjkänaukanakampiw qollqeapthapiñqalltäna
6UkatHaiqârchachaxuywatanakapatsaniutapatsajan khuyapt’ayasitapuñjasaxsartasinxutapatarknaqäna, ukatyänakapsa,manq’añanakapsach’iqiyawaytasasaw reyiryatiyañatakkhitäna
7UkatreyejjsartasinNadanarjawsasawakhamsäna: ‘Haiqârchachajjkʼumaräkaniukhajja,janiwkhitis yänakapsa,utapatsa,yänakapsaapnaqkaniti’sasa 8NadánchachanamparapajjHaiqârtiyupatsa,taqe yänakapatsaapaqtʼatäjjänwa,ukataypinjjajaniw mantaskänti,janirakiwmistkänti,janirakiwarunttʼkänti
9UcatHaiqârchachajjNadankullakapanyoqapampi chʼamachasitapatarrepentisiyäna,ukatwali llakitäskakïnwa
10Nadananmäsullkajilapanïnwa,Benuzardánsutini, ukatwaHaiqarchachaxNadanlantixjupar irpxaruwayäna,ukatjach'ajach'atukusaw jach'añcharakïna.Ukatstitaqiyänakapkatuyäna,ukatsti utapanapnaqiriparuwutt'ayarakïna.
11KunapachatïNadánchachajjkuntïpaskänauk amuyasajja,envidiasiñampi,envidiasiñampiwkatjasïna, ukattaqekhitinakatïjuparjisktʼapkänaukanakaruw quejasiñqalltäna,ukatHaiqârtiyupatsawkasiñqalltäna, akhamsasa:‘Tiojajjutapatarknaqawayitu,ukat arknaqawayitu’sasajilajaruwnayatsipanjukʼamp munäna,ukampisAltʼatDiosatïchʼamchuritaspa ukhajja,jiwayatäñjanwalinuñjasirakï’sasa.
12Nadánchachajjkunalanktʼasiñsajupatakamtaspauk lupʼiskakïnwa.Mäjuk'apachatxa,Nadánchachax amuyupanmayjt'ayasawmäcartaqillqt'äna,Persia markankirSáYatiñanReyinAquisyuqapar,akhamsasa: 13‘¡Asiria,NínivemarkankirSenaqueribreyin sumankañasa,kʼumaräñasa,chʼamanïñasa, jachʼañchatäñasa,visierpatsa,Haiqarsecretariopatsa,
jumarjachʼarey!Jumampinayampchikajjqollqejj utjpan.
14Kunapachatïakacartajjpurinkaniukhajja,Nisrín pamparu,Asiriaru,Nínivemarkarjankʼaksarasma ukhajja,reinojjjannuwasiñampi,jannuwasiñampiw jumarkatuyäma’sasa.
15UkatstiEgiptomarkanFaraónreyiparuwHaiqâr sutimpyaqhacartaqillqäna.‘¡Jumampinayampejj sumankañajjutjpan,walichʼamanirey!
16AkacartapurinkaniukhajjsartasinAsiria,Nínive markanakarNisrínpamparsarasmaukhajja,jan nuwasiñampi,jannuwasiñampireinokatuyäma’sasa.
17NadánchachanqellqatapajjHaiqârtiopanqellqatapar uñtasitänwa.
18UkatstiukapäcartanakdoblasawHaiqârtiyupan sellopampiselläna;ukhampachasareyin palaciopankapxataynawa.
19UkatxasarasinxaukhamarakiwreyinmäcartaHaiqâr tiyuparqillqäna:‘Viser,Secretario,Canciller,Haiqâr, sumankañampik’umaräñapataki.
20Haiqâr,akaqillqataxjumarpurinkaniukhaxa, jumampchikäpkiukapallapallanakartantacht’asim, ukatisimpisthapt’atäpxpan,jakhüwipansajan pantjasirïpxpan,ukatphisqhïruruxNisrînpampannayar apanipxam
21Kunapachatixjumarjak'achasiruñjapxitaniukhaxa, jank'akiwejercitoxnayampnuwasiruñisirinakjam nayampnuwasipxani,nayampchikawEgiptomarkan Faraónreyinkhitanakapasutji,jiwasanch'amasan ch'amapuñjapxañapatakiejercitoukataxsarapxitaspa, jupanakaxuñisirinakasapxiwaukatuñisipxarakistuwa’ sasa
22UkatstiukacartasellasawHaiqârmarkarreyinmä uywatapatapayänaUkatstimayniqillqatqillqat apt'asisawreyinnayraqataparyatiyäna,ukatstiliyt'asaw ukasellouñacht'ayäna
23Reyejjkunatïukacartanutjkänaukistʼasajja,wali mulljatawjikjjatasïna,walcolerasirakïna,ukatakham sänwa:‘¡Ay,yatiñkankañajjuñachtʼayaraktwa!kuns Haiqâr-arlurawayta,jupaxuñisirinakajaruwuka qillqatanakapqillqt’awayi?¿Ukajjjuparyanaptʼatajat jupatkuttʼayatäpachati?’sasa.
24Nadánchachastisarakïnwa:‘¡Rey,janllakisimti! janirakiwcolerañasäkiti,janukastiNisrînpamparuw sarañäni,ukatukasarnaqäwixchiqäpachatijanichauk uñjañäni’sasa.
25UkatphisqhïruruxNadánchachaxsartasxäna,ukat reyimpiru,soldadonakampiru,viserampiruw irpxaruwayäna,ukatNisrînpamparuwwasarpampar sarapxäna.Ucatreyejjuñnaqäna,uqhama!Haiqârukat ejercitoukanakaxmäarrayukankapxataynawa.
26UkatHaiqârchachajjreyinukankatapuñjasajj jakʼachasisinejercitoruwseñasuñachtʼayäna, chʼajjwäwinkkaspasukhamsarnaqapjjañapataki, kunjamtïcartanjikjjataskiukhamarjamawreyimp nuwasiñatakwakichtʼatnuwasiñapäna,janiwyatkänti kunapʼiyarusNadanchachajjallsuwayänajuparu.
27UkatstireyejjHaiqârchachanluräwipuñjänaukhajja, llakisiñampi,ajjsarañampi,janamuytʼasisawwal colerasïna
28Nadánchachastisarakïnwa:‘¡Uñjtati,reytata! ¿kunsaakajanwalijaqixlurawayi?ukampisjan colerasimti,janirakllakisimti,janirakiwllakisimti,jan ukastiutamarsarañamawaukattronomanqunt’asim, ukatHaiqârsatchacharuwcadenanakampchint’ataukat cadenanakampchint’atirpä,ukatuñisirimaruxjan ch’amtukusawalisnukurakï’sasa.
29ReyejjHaiqârsatchachancolerattronoparuw kuttʼjjäna,janiwkunsjupatlurkänti.UkatNadanax Haiqârukarsarasawjuparuxsäna:‘¡W’allah,¡tiyuja! Reyejjcheqpachapuniwjumatwalkusisi,kuntejj sisktamuklurapjjatamatyuspäraraktamjja.
30Jichhastijupawjumarkhitanitu,pallapallanakar lurañanakaparjaqunukuñamataki,ukatstijumapachpaw juparjakʼachasiñamataki,amparanakamqʼañuchata, kayunakamcadenanakampichintʼata,ukhamatFaraonan embajadoranakapajjukuñjapjjañapataki,reyin utjañapatakijupanakanukhamarakreyipan ajjsaratäpjjänwa’sasa.
31UcatHaiqârchachajjsäna:‘Istʼañajjistʼañawa’sasa. Ukspachawsartasinxamparanakapqhipäxarchint'äna, kayunakapsticadenanakampchint'äna
32Nadánchachastijupampchikawreyinukarsaräna UkatkunapachatixHaiqârreyinnayraqatapar mantankänaukhaxuraqinnayraqatapanalt’asïna,ukat reyiruxch’amampiwiñayjakañmunarakïnwa
33Ukatreyejjakhamsänwa:‘Haiqâr,Secretario, Gobernadoradeasuntos,Canciller,Estadojanapnaqiri, kunajanwalinaksajumarlurawayta,ukatakajanwali luräwimpiwpremiochurta’sasa
34Ukatstiukacartanakqellqatapa,sellopampiw uñachtʼayapjjänaUkatHaiqârjupaxukuñjasax ch’akhanakapaxkhathatipxänwaukatlakapaxmäkiw chint’atäna,ukatjaniwaxsarañatmäarsa arsuñjamäkänti;ukampispʼeqeporaqerwarktʼasisaw amuktʼäna
35Ukuñjasaxreyejjukayäxjupatjutatapamuyasïna, ukatjankʼakiwsartasisinHaiqârjiwayapxañapatak mayïna,ukatmarkaanqäxanespadampikunkapar jawqʼjapxañapataki
36UkatNadanaxjachʼatarnaqasïnaukatakhamsänwa: ‘¡Haiqâr,chʼiyaruñnaqa!¿Kunaaskisjumatakix lup'iñamasajanukaxch'amamasareyirukhamlurasaxa?’ sasa.
37Ukhamawsarnaqäwyatiyirixsiwa.Ukatuka ch’axwirinsutipaxAbuSamîksatänwa.Ukatreyejj juparsarakïnwa:‘¡Espadaaptʼiri!sartasim,sarañamawa, Haiqârchachankunkaparuxutapunkupan ch’iyjañamawa,ukatp’iqipjanchipatpatakmetronak jaquntañamawa’.
38UkatHaiqârchachajjreyinnayraqatapan qonqortʼasisawakhamsäna:‘¡Reytatajajjwiñayatak jakpan!ukatjumatixnayarjiwayañmunstaxa, munañamaxphuqatäpan;ucatnayajjyattwa,janiw nayajjjuchanïkti,janucastiñanqhajaqejjjanwali luratapatmäcuentachurañataki;ukhampachasa,¡Ayrey tata!Jumaruwachiktʼassma,espadaaptʼasir jaqerojjesclavonakajarcuerpojchurañapataki,ukhamat imtʼapjjañapataki,esclavomajjsacrificioloqtatäñapataki’ sasa
39Reyejjsartasinespadaaptʼirirojjmunañaparjam lurañapatakiwmayïna.
40UkspachawuywatanakaparuxHaiqârukatespada apnaqirirkatuntapxañapatakmayïna,ukatq'alajanisin sarapxañapataki,jiwayapxañapataki.
41UkatHaiqârchachajjjiwayatäñapyatïnaukhajja, warmiparuwkhitäna,ukatakhamsänwa:‘Mistumnayar jikisiñataki,ukatjumampchikawaranqavirgen waynanakawutjañapa,ukatmoradoisimpiisthaptʼasim seda,janïrjiwkasajjnayatjachapjjañapataki.
42Mämesawakicht'apxamespadaapt'iritaki, uywatanakapataki.Ukatwaljavinonakchʼamthapipxam, ukhamatumapxañapataki’sasa.
43Jupajjtaqekuntïsiskänaukluräna.Ukatwali yatiñani,chʼikhi,amuytʼasirïnwa.Ukattaqikunassuma chuymanïñampiukatyatiqañampiwmayachtʼäna.
44Reyinejercitopasa,espadaaptʼasirjaqempejj purinipkänaukhajja,manqʼañsaumañampiwmanqʼañ qalltapjjäna,machjañkama.
45UkatHaiqârchachaxespadaapt’asirjaqiruxmä chiqarirpxaruwayäna,ukatakhamsänwa:‘AbuSamîk, ¿janityatkta,kunapachatïSarhadumreyixSenaquerib chachanawkipaxjiwayañmunkänaukhaxa,nayax jumaruwirptasinmächiqarimantayätareyin colerasiñapaxjuk'atjuk'atjuk'atjuk'ampiwjumar mayisïna?
46NayastiJupannayraqataparirpkäyätaukkhasti, jupastijumatwalkusisiyäna,jichhastiamtasim kunjämtixjumarkhuyapt'ayasktaukxasasa
47Nayajjyattwa,reyejjnayatarrepentisiniwa,nayar jiwayatätajatwalcolerasini
48Nayajjjaniwjuchanïkti,juparnayraqatapan palaciopanuñachtʼayaskätaukhajja,walisuma qollqempiwjikisïta,ukatyatiraktawa,Nadankullakajan yoqapawnayarsallqjawayitu,nayarojjakajanwalinak lurawayitu,ukatreyejjnayarjiwayatapatarrepentisiniwa; jichhaxutajanhuertanmäbodegaukawutjitu,janiw khitisukyatkiti
49WarmijanyatiñapampixukanimantapxitaUkat carcelanmäesclavowutjitu,jupajjjiwayatäñapawa
50Juparirpsusinnayanisinakisthapiyapxam, uywatanakarusmachjatäpkiukhawjiwayapxañapatak arxayapxamsasa.Janiwkhitirusjiwayapkiuk yatipkaniti.
51Ukatstijanchipatpatakmetronakjayaruwp'iqip jaquntäna,ukatstiesclavonakajarimt'apxañapatakiw janchipkatuyäna.Jumastinayampchikamäjach'a tesoroimt'asïta.
52UkatstiespadaapnaqirixkunjamtïHaiqârchachax siskänukhamarjamawluräna,ukatreyinukarsarasax akhamsänwa:‘¡P’iqimaxwiñayatakjakañapataki!’sasa. 53UkatHaiqârchachanwarmipaxsapasemanaw imantasirutaruxkunatïjupatakixwakiskiuk jaytawayäna,ukatjaniwkhitisukyatkänti,janukasti jupapachpawukyatïna.
54Ukatukasarnaqäwixyatiyatänaukatmayamp mayamparsutänaukattaqichiqanwyatiyasïna,kunjams HaiqârYatiqirjaqixjiwayatänaukatjiwatayna,ukatuka markantaqpachjaqinakaxjupatjachapxäna.
55Ukatjachtʼasisawakhamsapjjäna:‘¡Ayjumataki, Haiqâr!¡yatiqatanakamata,sumachuymanïtamata! ¡Kunjallakisiñasjumatakixa,yatiñanakamatsa! ¿Kawkhansjumaruñtasityaqhaxjikxataspa?ukat ¿kawkinkisukhamamuytʼasirjaqejjutjaspa,wali yatiñani,jumaruñtasitapnaqañyatirijaqejjjumar uñtasitäspa,ukhamatjumancheqaparphoqantañapataki?’ sasa.
56UkampisreyejjHaiqârmarkatarrepentisiskäna, arrepentisitapajjinamayakïkänti.
57UkatNadanarjawsasinakhamsäna:‘Sartam amigonakamarirpasim,Haiqârtiyumatjachañamataki, jachañamataki,ukatkunjamtïcostumbreparjamaxjupat jachañama,amtañamatakijachʼañchasa’sasa.
58UkampisNadán,janamuytʼasir,janyatiñan,qala chuymantiyupanutaparsarkänaukhajja,janiwjachkänti, janirakiwllakiskänti,janirakiwjachkänti,janukastijan chuymani,qʼañuchuymanjaqenakaruwtantachtʼasïna, manqʼañsaumañampiwsarjjäna.
59NadánchachastiHaiqârmarkankiresclavonakaru, esclavonakarukatuntañqalltäna,ukatstichint'äna, t'aqhisiyarakïnwa,walich'amampiwjawq'jarakïna
60Jupajjjaniwtiopanwarmiparrespetkänti,jupajj yoqallwawaruñtatawjilsuwayäna,janukastijupamp chikajucharpurtʼasiñapwamunäna
61UkampisHaiqârchachaximantasirchiqaruw khuchhuqatäxäna,ukatesclavonakapanjaqi masinakapanjachatapist’äna,ukatjach’aDiosaruw jach’añchäna,khuyapayasirDiosaruwyuspäräna,ukat jach’aDiosaruwmayisïna,achikt’asirakïnwa
62Ukatstiespadaapnaqiriximantasiñchiqankkäna ukhaxsapakutiwHaiqarmarkarpurirïna,ukatHaiqar jupaxjutasinjuparachikt'asïnaUkatchuymachtʼäna, qhespiyatäñapsamunarakïna
63UkatkunapachatixyaqhamarkanakanHaiqâryatiñan jaqirjiwayatapatyatiyaskänaukhaxtaqpachreyinakaw llakisipxänaukatSenaqueribreyiruxjisk’achapxäna, ukatHaiqâradivinanzasaskichirjaqitjachapxäna
JAQTHAPI4
UkaAdivinanzasdelaEsfingesasa.Kunas chiqpachapuniAhikarchacharpasäna.Jupan kutt’aniñapa.
1EgiptomarkanreyejjHaiqarjiwayatäñapyatjjatasajja, jankʼakiwsartasïna,ukatSenaqueribreyiruwmäcarta qellqäna,ukanjja‘sumankañasa,kʼumaräñasa, chʼamanïñasa,jachʼañchatäñasajumatakwali munatäñasa’sasa.munatjilajja,Senaqueribreyi.
2Nayajjalajjpachampiakaoraqemptaypinmäcastillo lurañmunta,jumapachpawmäyatiñan,chʼikhijaqe nayatakkhitaniñamamunta,ukhamatnayatak lurañapataki,taqejisktʼanakajarqhanañchañapataki, ukhamatnayajjukaimpuestoukatAsiriamarkan aduanaskimsamarataki’sasa.
3UkatstiukacartasellasawSenaqueribchacharapayäna.
4Jupajjukalibroaptasajjliytʼasawvizironakaparu, reinopanjachʼajilïrinakaparchuräna,jupanakajjwal muspharapjjäna,phenqʼasipjjarakïnwa,wal
colerasipjjäna,kunjamsalurañapauksawal muspharapjjäna.
5Ukatjja,jilïrjaqenakaru,yatiñanjaqenakaru,yatiñan jaqenakaru,filósofonakaru,yatjjatirinakaru, astrologonakaru,sapamaynimarkapankirjaqenakaruw tantachthapiyäna,ukatsticartaliytʼasawjupanakar akhamsäna:‘¿Khitisjumanaktaypitmunañapa’sasa?
6Jupanakastisapxarakïnwa:‘¡Reytata!yatipxam,janiw khitisreinomanxukajiskt’anakuñt’irixutjkiti,jan ukastiHaiqâr,visirukhamaraksecretario.
7Jiwasajjjaniwukatoqetyatjjatktanti,janukastiNadán, kullakapanyoqapawa,jupawtaqeyatiñapsa, yateqañapsa,yatiñapsayatichäna.Jumarjawstʼam,inas ukachʼamanudojistʼarchispa’sasa.
8UkatstireyejjNadanarjawsasawakhamsäna:‘Aka cartauñxattʼam,kunatïukanutjkiukamuytʼam’sasa.
UkatNadanliytʼasajjakhamsänwa:‘¡Tata!¿khitis alaxpachampiakauraqimpichikamäcastilloluraspa?’ sasa.
9ReyejjNadánchachanparlatapistʼasajjwalillakitaw llakisïna,tronopatsaraqasinlaqʼaruwqontʼasïna,Haiqâr markatjachañsajachañqalltäna
10Jupajjakhamsänwa:‘¡Llakisiñaja!¡AyHaiqâr,khitis imantatyatiyäwinaksa,adivinanzasukanakasyatïna!¡ay jumatakixay,Haiqâr!Markajanyatichiri,reinojan apnaqiri,¿kawkharakjumaruñtasitjikxatästi?OHaiqâr, markajanyatichiri,¿kawkirusjumalaykukutt’ä?¡ay nayajjjumalayku!¡kunjamaraknayajjjumar tʼunjämasti!ukatmällamp’uchuyman,janyatiñan waynanarst’äwipist’ayäta,janyatiñani,janreligionani, janchachäñapataki
11¡Ah!ukatmayampAhnayapachpataki!¿khitismä kutikichurapxitaspa,janukaxHaiqârjakaskiwsasin yatiyapxitaspa?nayastireinojjanchikatpachjupar churañmunta
12¿Kawkitsaakaxnayatakixutji?¡Ah,Haiqâr!mä kutikiwjumaruñjañmunsma,jumaruñkatasa,jumamp kusisiñajataki
13¡Ah!¡Ayjumatllakisiñaxwiñayataki!¡AyHaiqâr, ¡kunjämsajiwayapxsma!Nayastijaniwjumanjan walt'äwintukusiñapuñjañkamaxqhiparakti’sasa 14Ucatreyejjarumauruyjachirsarascäna.Jichhasti, kunapachatixespadaapnaqirixreyincolerasiñapuñjäna ukatHaiqârtuqitllakisitapuñjäna,chuymapaxjuparuw llamp’uchasïna,,ukatjuparjak’achasisinxakhamsänwa: 15‘¡Tatay!uywanakamaruxp'iqixkhuchhuqapxita’sasa. Ukatreyejjjuparakhamsänwa:‘Ayjuma,AbuSamîk, ¿kunajuchamasa?’sasa.
16Ukatespadaaptʼasirjaqejjakhamsänwa:‘¡Ay uywiri!uywiripanarunakapcontraluriresclavox jiwayatäxiwa,nayastijumankamachimarjanyäqasaw lurta’sasa.
17Ucatstireyejjjuparojjsänwa.‘Ayjumataki,Abu Samîk,¿kunansakamachixjanyäqasalurawaytaxa?’ sasa.
18Ukatespadaaptʼasirjaqejjakhamsänwa:‘¡Tata! jumaxHaiqârjiwayañajatakiwkamachista,ukatnayax yattwajumaxjupatarrepentisiñama,ukatjupaxjanwali luratätapa,ukatnayaxmächiqanimantawaytwa,ukat mäesclavoparuwjiwayarakta,ukatjichhaxjupaxjan
kunausunïxiwaumaphuch'u,jumatixkamachitätamxa, jumaruwirpä’sasa.
19Ucatreyejjjuparojjsänwa‘¡Ayjuma,AbuSamîk! jumawnayatsawkasirïta,nayastijumanuywirimätwa’ sasa.
20Ukatespadaaptʼasirjaqejjakhamsänwa:‘¡Janiwa, janukastipʼeqemanjakañaplaykuwTatay!Haiqârukax jankunajanwalt’äwinkiwaukatjakaskiwa’sasa.
21Reyejjukistʼasajja,ukajanwaltʼäwitsumamuyasïna, pʼeqepasnadasïna,kusisiñataynachtʼäna,ukatHaiqâr markarapanipxañapatakiwmayïna.
22Jupajjespadaaptʼasirjaqerojjsänwa:‘¡Aka confiykañesclavo!arunakamatïcheqäspaukhajja, qamiriptayañwamunsma,ukattaqeamigonakamat sipansajukʼampjachʼañchañmunsma’sasa.
23UkatespadaaptʼasirjaqejjHaiqârchachanutapar puriñkamawkusisitasaräna.Ukatimantasiñutapunku jist’aratayna,ukatsaraqasinxHaiqârqunt’atäskir jikxatäna,Diosarjach’añchasa,Juparyuspajarasa.
24Ukatjupaxakhamsasawarnaqasïna:‘¡Haiqâr,nayax walijach’akusisiña,kusisiña,kusisiñaapanta!’sasa
25UkatHaiqârjupaxjuparuxsänwa:‘¿Kunayatiyäwis, AbuSamîk?’sasaUkatstiqalltattukuykamawfaraonat taqikunyatiyänaUkatstijuparirpasawreyinukar saräna
26Reyejjjuparuñkatasajja,ñikʼutapastisallqa animalanakjamjachʼaruwtukuwayjjäna,clavonakapas mäáguilauñnaqtʼanuñnaqapjamjachʼaruw tukuwayjjäna,cuerpopastilaqʼampiqʼañuchatäjjänwa, ukatajanupancolorapaxmayjt’awayxänwaukat ch’amakt’awayxänwa,jichhaxlaq’aruñtatänwa
27Reyejjjuparuñjasajjwalllakisïna,märatukiw sartasïna,jampʼattʼasajampʼattʼasajjjachtʼasisawakham säna:‘¡Diosarjachʼañchatäpan!khititixnayanukar kutt’ayawaytamxa’sasa
28UkatstichuymachtʼasawchuymachtʼänaUkatstiisi apsusïna,ukatespadaapnaqiriruwuchasïna,ukatwali khuyapt’ayasisawjuparuxjach’aqamirchuräna,ukat Haiqârsamarañchurarakïna
29UkatHaiqârreyiruxakhamsänwa:‘¡Reytatajax wiñayatakjakpan!Ukanakaxakapachankirwawanakan luräwinakapawa.Nayaxmäpalmeraquqaruwuywasta, ukaruwch’allt’asiristxa,ukatladoparqunt’asisaw jaquntawayitu.
30Ucampis,¡Tatay!¡jumanayraqatanuñstataxlayku, ¡jant'aqhisiyapxamti!Ukatreyejjakhamsänwa:‘Diosar jachʼañchatäpan,jupawjumarkhuyaptʼayasisma,jan waliluratamsayatirakïnwa,ukatstiqhespiyasma, jiwayatäñatqhespiyaraktam’sasa.
31Ucampisjunt'uumañarsarañamawa,p'iqim khuchhuqasim,uñnaqanakamkhuchhuqasim,isinak mayjt'ayarakim,pusitunkauruwkusist'añama,ukhamat jumapachpatakaskinaklurañamataki,ukhamaraksuma uñnaqt'anïñamatakiinasjumarkuttʼanchispa’sasa.
32UkatstireyejjwalijilaalaniisiapsusawHaiqarisimp isthaptʼasïna,HaiqarchachajjDiosaryuspärasinreyiruw altʼasïna,ukatstiwalikusisitawjakañaparsarjjäna,wali kusisitawjachʼaDiosarjachʼañchasa.
33Utapankirinakastijupampchikawkusisipjjäna, amigonakapasa,khitinakatïjupanjakatapatistʼapkäna ukanakaskusisipjjarakïnwa
JAQTHAPI5
"Adivinanzas"ukanqillqatapaxAhikarukar uñacht'ayatawa.Ukayuqallwawanakaxáguila patxankiwa.Nayrïr"avión"ukansarnaqawipa.Egipto markarsarañataki.Ahikar,yatiñanjaqituñt’atäñaxmä sensacióndehumorukaniwa.(27jiskʼatʼaqa).
1Ukxarustireyixsiskänukhamarjamawluräna,pusi tunkauruwsamaräna.
2Ukatxa,gayisimpisthaptʼasisawreyinukarkayuk saräna,esclavonakapampqhipäxanukatnayraqatapan kusisitaukatkusisita.
3KunapachatïNadánkullakapanyoqapajjkunatï paskänaukamuyaskänaukhajja,ajjsarañawutjäna, jupajjjaniwkunlurañsayatkänti.
4Haiqârjupaxukuñjasaxreyinnayraqataparmantasin aruntt'äna,ukatjupaxaruntt'äwipkutt'ayäna,ukatjupar jak'aparqunt'ayarakïna,akhamsasa:
‘¡AymunatHaiqâr!akacartanakuñjam,Egiptomarkan reyipajjjiwayatätamistʼasajjnanakarapayankitu
5Jupanakajjwalcolerasipjjetu,atipjapjjetu,markasan waljajaqenakawEgiptomarkarsarjjapjjäna,kuna impuestonaktïEgiptomarkanreyipajjnanakar mayiñatakkhitankistuukanakajjsarasawEgiptomarkar sarjjapjjäna
6UkatHaiqârchachajjukacartaaptasinliytʼasajjkuntï ukanutjkiukamuyarakïnwa
7Ukatstireyiruwsäna‘¡Jancolerasimti,¡Tatay! NayastiEgiptoruwsarä,ukatstiFaraonaruw jaysäwinakapkutt'ayä,ukatstiakacartauñacht'ayarakï, impuestopayllañtuqitjuparjaysarakï,taqit'ijtirinakarus kutt'ayarakïwa;uñisirinakamaruxp'inqacharakïwa, jach'aDiosanyanapt'apampi,reinomanKusisiñaplayku’ sasa
8UkatreyejjHaiqârchachanukaarunakistʼasajjwali kusisitawkusisïna,chuymapasjachʼaptarakïnwa, juparustikhuyaptʼayasirakïnwa
9UkatHaiqârchachajjreyirojjsänwa:‘Pusaqtunka urunakqheptʼayapjjeta,ukhamatakajisktʼar amuytʼañatakisaukatsumapnaqañatakisa’sasa.Ukat reyejjukhamlurañapatakpermisochuräna.
10UkatHaiqârchachaxutaparuwsaräna,ukatchacha katurinakaruxpäáguilayuqallwawanakar katuntapxañapatakiwmayïna,ukatjupanakax katuntapxänwaukatjuparuwapanipxäna,ukatsogatejer ukanakaruxpäcablealgodónsawupxañapatakiwmayïna, sapamaynipäwaranqametrolargo,ukat carpinteronakarapanipxañapatakmayïna,ukatpäjach’a cajalurapxañapatakmayïna,ukatjupanakaxukham lurapxäna.
11Ukatstipäjisk'ayuqallwawaruwirpxaruwayäna, sapauruwuwijanaksacrificioloqtasirïna,águilanakaru, yuqallwawanakarumanq'ayarakïna,yuqall wawanakaruxáguilaq'ipinakaparmuyuntayarakïna, ukatstimäch'ullqhinudompiwchint'äna,ukatsticablex kayunakaparuwchint'änaáguilanakatxa,ukatsapaurux
juk’atjuk’atalaxpacharjaltxapxpan,tunkametroukch’a jayaru,ukaryatintañkama,ukatyatiqañkama;ukatsti alaxpacharpuriñkamawtaqpachjach’aq’ipinak sayt’asipxäna;yuqallwawanakaxqhipäxapankapxi. Ukatxajupanakaruwjakʼachasïna.
12UkatHaiqârchachaxmunañapaphuqhatapuñjasax yuqallwawanakaruxakhamsasawiwxt’äna, kunapachatixalaxpacharaptatäpkaniukhax arnaqasipxañapawa,akhamsasa:
13‘Laqʼampiqalampiapanipjjapjjeta,ukhamatFaraón reyinmäcastillolurapjjañajataki,inachʼusat sarnaqapjjatajlayku’sasa.
14UkatHaiqârjupaxjanipuniwjupanakaryatichañ tukuykäntiukatejerciciolurañaxtukuyatäkänti, jupanakaxwalich’ama(yatiña)puriñkama.
15Ukatjupanakarjaytasinreyinukarsarasinakham säna:‘¡Tata!lurañaxmunañamarjamtukuyatäxiwa. Nayampchikasartasim,ukhamatmuspharkañ uñacht'ayañamataki’sasa.
16UkatwareyejjjaltasinHaiqarsatchachampi qontʼasisinmäjachʼacheqarsaräna,ukatstiáguila yuqallwawanakarirpañapatakiwkhitäna,Haiqar chachajjjupanakaruwchintʼäna,ukatstithayaruw jaqontäna,ukhamatwathayarjaqontänajupanakaruw yatichawayänaUkatstijupanakaruwjakʼachasisin kawkhantïutjkänaukaruchäna
17Ukatreyejjjupampchikäpkänaukanakaswali muspharkañawmuspharapjjäna,ukatreyejjHaiqâr chacharuwnayranakaptaypinjampʼattʼäna,ukatakham sänwa:‘¡Munatjilata,sumankañampisarañamawa!¡Ay reinojatjachʼajachʼatukuña!Egiptomarkarsarasin Faraonanjisktʼanakapqhanañchtʼam,ukatAltʼatDiosan chʼamapampiwatipjañama’sasa
18Ukatstijupatdespedidaluräna,soldadonakapampi, ejercitopampi,waynanakampi,águilanakampi,Egipto markanjakañutanakaparsaränapurinisinsti,reyin markaptoqeruwkuttʼjjäna
19EgiptomarkankirinakajjSenaqueribchachajj Faraonampparltʼirmäjaqeruwkhitanïna,jupajj Faraonampparltʼañapataki,jisktʼanakapar qhanañchañapatakiwEgiptomarkankirinakajjyatipjjäna, ukatFaraonreyiruwukayatiyäwapapjjäna,jupastimä tamaconsejeronakaparuwkhitäna,juparnayraqatar irpapjjañapataki.
20UkatstiFaraonannayraqataparmantasinsti,reyinakar alt'asisawjuparalt'asïna.
21Ukatakhamsarakïnwa:‘¡Reytata!Senaqueribreyix walisumankañampi,ch'amampi,jach'añchäwimpiw jach'añchstam.
22Jupajjnayaruwkhitanitu,jupajjmäesclavopätwa, jisktʼanakamarqhanañchañataki,taqekuntïmunktauk phoqañataki,jumawreyijatmäjaqerthaqerkhithawayta, jupawukataypinmäcastillolurätamalaxpachampi,aka uraqimpi.
23Nayastijach'aDiosanyanapt'apampi,jach'a khuyapayasiñamampi,Tatitunreyipanch'amapampi, jumatakixkunjamtïmunktaukhamarjamawsayt'ayäma.
24¡Ukampis,¡Reytata!kuntixjumaxkimsamara Egiptomarkanimpuestoukanakatsiskta--jichhaxmä reinoukansumasayt'atäñapatakixwalichiqapawa,ukat
jumatixatipt'ätaukatamparajaxjanjumarjaysañ yatiñanïkchiukhaxa,reyijaxreyixkhithätamwa impuestoukanakxajumaxarsktawa
25Nayatïjisktʼanakamarqhanañchtʼämaukhajja,kuntï sisktaukreyuywirijarapayaniñamawa’sasa.
26Faraonaxukaarunakist'asaxwalmuspharäna, laxrapanjanaxsart'asarsutapatsa,kusisitparlatapatsa.
27Faraónreyejjjuparsarakïnwa:‘¡Ayjaqe!¿kuna sutimasa?’sasa.Ukatjupaxsarakïnwa:‘Uywamax Abiqâmsatawa,nayastiSenaqueribreyinlaq’unakapat mäjisk’ach’uqich’uqisatawa’sasa.
28Faraonastijuparsarakïnwa:‘¿Janitjumatsipan jukʼampjachʼajachʼatukurjaqejja,mäjiskʼachʼiwi khitanitu,nayarjaysañataki,nayampparltʼañataki?’sasa.
29UkatHaiqârjupaxjuparuxsänwa:‘¡Ayreytata! KuntïjumajjmunktaukphoqañajatakiwAltuPata Diosarmunta,Diosajjjanchʼamanijaqenakampchikaw chʼamanijaqenakarpʼinqachañataki’sasa
30UkatxaFaraonaxAbiqamchachatakixmäuta wakicht'apxañapatakiwmayïna,ukatstimanq'añanaka, manq'a,umañanakchurapxañapataki,taqikunatix munaskiukanakchurapxañapataki
31Ukatkimsaurutukuyatatxa,Faraonaxmoradowila isimpisthapt'asisawtronoparqunt'asïna,taqi vizironakapasa,reinopanjach'ajilïrinakapas amparanakapch'uqt'atawsayt'atäsipkäna,kayunakap jak'achasisin,p'iqinakapasalt'atawsayt'atäpxäna
32UcatFaraonajjAbiqamsatchacharirpaniñatak khitäna,juparjakʼachasisinjja,jupajjaltʼasisaw nayraqatapanoraqejampʼattʼäna
33Faraónreyejjjuparojjsänwa:‘Abiqam,¿khitirak nayasti?reinojjankirjachʼajilïrinakasti,¿khitinakarus uñtasitäpjje?’sasa
34UkatHaiqârchachajjjuparsänwa:‘Ay,wilamasija, jumajjBelsatidoloruwuñtatäta,reinomanjachʼa jilïrinakasjupanyanapirinakaparuñtasitäpjjewa’sasa
35Jupastisarakïnwa:‘Qharürojjsaram,akarkuttʼam’ sasaUkatwaHaiqârchachajjkunjamtïFaraónreyejj siskänaukhamarjamsaräna
36QhipürustiHaiqârchachaxfaraonannayraqatapar saräna,ukatstialt'asisawreyinnayraqatapansayt'asïna Faraonastiwilaisimpiwisthapita,jach'ajilïrinakasti janq'uisimpiwisthapita.
37Faraonastijuparuxsänwa:‘Abiqam,¿khitiraknayasti? reinojjankirjachʼajilïrinakasti,¿khitinakarus uñtasitäpjje?’sasa.
38Abiqámchachastijuparuxsänwa:‘¡Tata!jumaxintir uñtatätawa,uywatanakamastiintiruñtatawa’sasa. Faraonastijuparuxsänwa:‘Qharüruxutamar sarañamawa’sasa.
39UkatxaFaraonaxCorteparuxq'umajanq'uisimp isthapt'asipxañapatakiwmayïna,Faraonax jupanakjamawisthapita,tronoparqunt'asirakïna,ukat Haiqârirpanipxañapatakiwmayïna.Ukatstimantasin nayraqatapanqunt'asïna.
40UkatFaraonaxjuparuxsänwa:‘Abiqam,¿khitirak nayasti?Nayanjach'ajilïrinakajasti,¿khitinakarus uñtasitäpxi?’sasa.
41UkatAbiqamjuparuxsänwa:‘¡Tata!jumaxphaxsir uñtatawjikxatastaxa,jach'ajaqinakamastiplanetanakaru,
warawaranakaruñtatawa’sasa.Faraonastisarakïnwa: ‘Sartam,qharürojjakankjjäta’sasa.
42UkatxaFaraonaxuywatanakaparuxkunaymansamin isimpiisthapt'asipxañapatakiwmayïna,Faraonastiwila terciopeloisimpiwisthapisïna,tronoparqunt'asisinsti, Abiqamirpanipxañapatakiwmayïna.Ucatjupajj mantasinnayraqatapanaltʼasïna.
43Jupastisarakïnwa:‘Abiqâm,¿khitiraknayasti? Nayanejercitonakajasti,¿khitinakarusuñtasitäpxi?’sasa. Ukatakhamsarakïnwa:‘¡Tata!jumaxabril phaxsjamawa,ejercitonakamaxpanqaranakaruñtatawa’ sasa.
44Ukistʼasastireyejjwalikusisitawkusisïna,akham sasa:‘¡Abiqâm!nayrïrkutixBelidolompiwuñtasiyäta, jach'ajilïrinakajastiuywatanakapampiwuñtasiyäta.
45Payïrkutixnayaruxintituñtasiyista,jach'a jilïrinakajastiintijalsutuqiruñtasiyista.
46Kimsïrkutixphaxsimpi,jach'ajilïrinakajampi, planetanakampi,warawaranakampiuñtasiyista.
47Pusïrkutixabrilphaxsampuñtasiyista,jach'a jilïrinakajaruspanqaranakampuñtasiyistaUkampis jichhax,¡Abiqâm!Tatama,Senaqueribreyi,¿khitimpis jupajjukyatiyta?ukatjachʼajilïrinakapasa, ¿khitinakarusuñtasitäpjje?’sasa
48UkatHaiqârchachajjjachʼatwaarnaqasïna,akham sänwa:‘Nayatjayarstʼamreyijatparltʼañasa,jumatsa tronomanqontʼatäsktaukasa’sasaUkampis kayunakamatsayt'asim,khitirusreyijajjkhitimpisjach'a jilïrinakapajjukyatiyañataki’sasa
49Faraonaxjanaxsart'asarsutapata,janaxsart'as jaysatapatmuspharänaUkatFaraonaxtronopat sartasïna,ukatHaiqârnayraqatansayt’asïna,ukat juparuxsänwa:‘Jichhaxyatiyapxita,khitinakarusrey reyimaxuñtasi,ukatjach’ajilïrinakaparuskhitinakarus uñtasiukamuyañataki’
50UkatHaiqârjupaxjuparuxsänwa:‘Tatajax alaxpachanDiosapawa,jach’ajilïrinakapaxllijullijunaka ukatq’ixuq’ixunaka,ukatkunapachatixmunkiukhax thayanakaxthayt’aniukatjalluxpuriraki
51Qhixuqhixuruwkamachi,jallusqhant'i,jalluspurini, Intixjaniwqhant'kiti,phaxsimpiwarawaranakampi, janiwmuyuntapkiti.
52Ukatthayathayt’aniñapatakiwkamachi,ukatthayax thayt’aniukatjalluxpurintänaukatabrilphaxsirux takt’änaukatpanqaranakapsautanakapsat’unjaraki’ sasa.
53Faraonajjukaarunakistʼasajjwalmuspharäna,wal colerasïna,akhamsasawjuparsäna:‘¡Ayjaqe!cheq yatiyita,khitïtasukyatiyarakita’sasa.
54Ucatjupajjcheqyatiyäna.‘NayawHaiqârescriba, SenaqueribreyinConcejalPrivadoukanakatsipan jilïrixa,ukatnayaxvisirukhamarakreinopan Gobernadorapa,ukatCancillerapätwa’sasa.
55Jupajjsarakïnwa:‘Jumajjcheqarunakarsüta’sasa. UkampisHaiqârsatchachatistʼapjjtwa,Senaquerib reyiwjuparjiwayäna,ukampisjumajjjakaskaksta ukhamarakwalikïkaspasukhamätawa’sasa.
56UkatHaiqârchachaxjuparuxsänwa:‘Jïsa, ukhamapunïnwa,ukampisDiosarjach’añchatäpan, khititiximantatäkiukyati,kunattixtatajaxreyix
jiwayañawsasawsitäna,ukatjupaxq’añulurir jaqinakanarunakaparuwiyawsäna,ukampisTatitux qhispiyawayitu’sasanaya,khititixJuparatiniskiukax kusisiñaniwa’sasa.
57UkatFaraonaxHaiqârchacharuxsänwa:‘Sartam, qharüruxakankäta,ukatmäaruyatiyapxita,janiw kunapachasjachʼajilïrinakatsanireinojankirjaqinakatsa, markajansaistʼkti’sasa.
JAQTHAPI6
Ukak’arixwaliaskiwa.AhicarchachajjFaraonansapa jisktʼaparuwqhanañchi.Águilasukankiryuqall wawanakaxukauruxclímaxukhamawa.Nayra Qellqatanakanjja,waliyatiñanïñajjjaniwsintiutjkiti, ukajj34-45jiskʼatʼaqanakanwaqhanañchasi.
1Haiqârchachaxutaparuwsaräna,ukatmäqillqat qillqäna,ukanxakhamsasawakhamsäna:
2AsiriamarkanSenaqueribreyipatapst'ata.Nínive markastiEgiptomarkanreyipaFaraonaruwkatuyasïna.
3‘¡Jilaxa,sumankañaxutjpan!ukatkuntixjumar uñt’ayapxsmaukaxmäjilataxjilaparuwmunasi,ukat maynitmaynikamawreyinakaxmunapxi,ukatjumat suyt’añaxakawa,jumaxllätunkpataktalentoquri mayt’apxitasma,kunatixnayaxmanq’añatakikiwmunta yaqhippallapallanakaru,ukhamat,jupanakar tukusiñajatakiUkatmäjukʼatiempotjja,jumaruw apayanisma’sasa
4Ukatstiukacartadoblasawqharürojjfaraonar uñachtʼayäna
5Ukuñjasajja,janamuytʼasisawakhamsäna:‘Cheqas janipuniwkhitirusukhamarunakistʼkti’sasa
6UkatHaiqârchachaxjuparuxsänwa:‘Chiqpachansa akaxmämanuwa,ukamanuxareyijaruwmanütaxa’ sasa
7UkatFaraonaxukiyawsasawsäna:‘Haiqâr,jumar uñtasitawreyinakarchiqachuymansarnaqirïtaxa’sasa
8Diosaxjach'añchatäpan,khititixyatiñkankañanjan pantjasirtukuytamxa,filosofía,yatiñampi k'achacht'araktamxa
9JichhajjHaiqâr,kuntïjumatmunktanukajj utjaskakiwa,alajjpachampioraqempejjmäcastillo ukhamlurañamawa’sasa.
10UkatHaiqârjupaxsänwa:‘Ist’añaxist’añawa’sasa. Munañamarjama,ajllitamarjamawmäcastillo lurarakïma;ukampisTatay,nayajjcal,qala,laqʼa, trabajirinakwakichtʼapjjsma,nayajjwaliyatiñanuta luririnakanïtwa,jupanakajjkunjamtïmunkta ukhamarjamawjumataklurapjjätam’sasa.
11Ukatstireyejjtaqekunwajupatakwakichtʼäna,ukat mäjachʼacheqaruwsarjjapjjäna.ukatHaiqâryuqall wawanakapampixukaruwpuripxäna,ukatjupax águilanakampwaynanakampiruwirpxaruwayäna;ukat reyejjtaqpachjachʼajilïrinakapampejjsarapjjänaukat markapachantantachasipjjäna,kuntïHaiqârchachajj lurkaniukuñjapjjañapataki.
12UkatxaHaiqârchachaxq’ipinakaruwq’ipinaktaypit mistuyatayna,ukatwaynanakaruxq’ipinakapar chint’atayna,ukatq’ipinakáguilakayunakapar chint’atayna,ukatthayaruwsarxataynaUkat
alaxpachampiakauraqimpichikaqhiparañkamaw alaxpacharjaltxapxäna.
13Ukatyuqallwawanakaxakhamsasawarnaqañ qalltapxäna:‘¡Ladrillonakapanipxam,laqʼaapanipxam, ukhamatreyincastilloplurapxañamataki,inachʼusat saytʼatäsipkta!’sasa.
14Jaqenakajjwalmuspharapjjäna,muspharapjjäna. Ucatreyimpijilïrinakapampejjwalmuspharapjjäna.
15UkatHaiqârchachampiuywatanakapampix irnaqirinakaruwjawq’jañqalltapxäna,ukatjupanakax reyinsoldadonakapatakiwarnaqasipxäna,akhamsasa: ‘Yatiqirirnaqirinakaxkuntixmunapkiukapanipxam, janiwirnaqawiparuxjark’apxamti’sasa.
16Ukatreyejjjuparsarakïnwa:‘Jumajjloqtatätawa; ¿khitisukajayarukunsapanispa?’sasa.
17UkatHaiqârjupaxjuparuxsänwa:‘¡Tata! ¿kunjamarakthayataypinmäcastillolurañänisti?ukat reyijatïakankaspaukhajja,mäurukiwwaljacastillonak luraspäna’sasa.
18Faraonaxjuparuxsänwa:‘Haiqâr,utamar sarañamawa,samarañamawa,kunattixcastillolurañ jaytxapxtwa,qharüruwnayanukarjutapxä’sasa
19UkatHaiqârchachaxutaparsarxäna,qhipürux FaraonannayraqatapanuñstänaUkatFaraonaxsänwa: ‘Haiqâr,¿kunayatiyäwisuywirimancaballopatutji?
KunapachatixAsiria,Níniveuraqinjak'achasisinxa, jiwasanyeguanakaxarupist'apxiukhaxa, wawanakaparuxjaquntapxitu’sasa
20UkatHaiqârchachaxukaaruist’asaxmäpusiruw irpxaruwayäna,ukatchinuntasinxmäjach’ajawq’jataw jawq’jañqalltänaegipcionakaxukist’añkama,ukat jupanakaxreyiruwukatuqityatiyapxäna
21UkatFaraonaxHaiqarirptiriruwkhitäna,akhamsasa: ‘Haiqâr,¿kunatsaukhamjawqʼjasktaukatukaamuktʼat animalarjawqʼjtasti?’sasa
22Haiqârjupaxjuparuxsänwa:¡Reytata!chiqpachansa jupaxmäjanwalilurawiwnayaruxlurawayi,ukatuka thuqhuñampjawq’jañampiwwakisïna,kunatix Senaqueribreyijaxmäsumagallochuritu,jupaxwali ch’amanchiqpacharuniukaturusarumashorasanak yatïna
23Ukatstipusixakaarumawsartasinxa,pʼiqip khuchhuqasisinsarxäna,ukatukaluratapatxaaka qullampiwqullawayta’sasa.
24Faraonaxjuparuxsänwa:‘Haiqâr,taqiukanakat uñjtwa,jumaxchuymankipstatäxtawa,dotage-maruw purirakta,kunatixEgiptoukatNínivetaypinxsuxtatunk llatunkanparasangsukanakawutji,ukatkunjamarakaka arumaxsarawaypachaukatkhuchhuqawaypachasti’sasa gallomanpʼeqeparuukatkuttʼaniñataki?’sasa.
25UkatHaiqârjupaxjuparuxsänwa:‘¡Tata!Egipto markampiNínivemarkampixukhamjayankchixa, ¿kunjamarakyeguanakamastiist'apxaspänsti, kunapachatixreyincaballopaxjach'atarnaqaskiukat wawanakaparjaquntaskiukhaxa?¿Kunjamarakcaballon arupajjEgiptomarkarpurispasti?’sasa.
26Ukist'asinsti,Haiqârchachanjiskt'awinakapar jaysatapyatïna.
27UkatFaraonaxakhamsänwa:‘Haiqâr,qutalaq'at soganaklurapxañammunta’sasa
28UkatHaiqârchachaxjuparuxsänwa:“¡Reytata!
29UkatHaiqârchachaxutaqhipäxaruwsaräna,ukat qutathiyankirqhuruqutathiyaruwp’iyanak p’iysuwayäna,ukatmäamparaparch’allaapt’asïna,quta ch’alla,ukatkunapachatixintixjalsuwayxäna,ukat p’iyanakarmantankänaukhaxjilxattawayxänwainti jalsunlaqʼajjsoganakaruñtattejidosukham tukuñapkama.
30UkatHaiqârchachajjakhamsänwa: ‘Servitanakamarojjukasoganakapsuñapatakmaytʼam, kunapachatïmunapkätaukhajja,jupanakjamawmä qhawqhatejeräma’sasa.
31UkatFaraonaxsänwa:‘Haiqâr,akanmämolino qalawutjistuukatp’akjatawuñjasiukatsawuñamaw munta’sasa.
32UkxarustiHaiqâruñnaqt'asinyaqhaqalajikxatäna.
33UkatFaraonaruxsänwa:‘¡Tata!Nayaxyaqha markankirjaqïtwa:sawuñatakisjaniwkunaherramientas utjkituti.
34Ukampisnayajjmuntwajumajjjanjitheqtirzapato luririnakamarakaqalatchʼoqtʼanak khuchhuqapjjañapataki,ukhamatnayajjukamolinoqala sawuñajataki’sasa
35UkatstiFaraonasa,jach'ajilïrinakapampilarusipxäna Ukatakhamsarakïnwa:‘JachʼaDiosajjjachʼañchatäpan, jupawakayatiñampi,yatiñampichuristam’sasa
36FaraonaxHaiqarjuparatipt'atapuñjasax jaysäwinakapkutt'ayasaxjank'akiwkusisitayna,ukat kimsamaraimpuestoapthapipxañapataki,Haiqar markarapanipxañapataki
37UkatstiisinakapapsusawHaiqâr,pallapallanakaparu, uywatanakaparuchasïna,ukatsaräwipanqullqip churarakïna
38Jupajjakhamsarakïnwa:‘¡Sumankañsarañamawa, ¡Tatitunchʼamapa,Doctoranakanjachʼajachʼatukutapa! ¿kunasultananakasjumaruñtasitutji?Senaquerib reyimararuntt'am,ukatkunjamsaregalonakapayanipxta uksapxam,reyinakaxjuk'ayänakampikiwkusisipxi’ sasa
39UkatHaiqârchachaxsartasinxFaraónreyin amparanakapjamp’att’änaukatnayraqatapanuraqiruw jamp’att’äna,ukatch’amampi,sarantañapataki,qullqi imañutapanwaljayänakapmunarakïna,ukatjuparux sänwa:‘¡Tata!Nayajjjumatwalmunta,janiwmaynis markasajjEgiptomarkanqheparañapäkiti’sasa.
40UkatFaraonaxsartasinxyatiyirinakkhithäna,Egipto markancallenakapanyatiyapxañapataki:Asiria,Nínive markankirinakatxajaniwmaynisEgiptouraqin qhiparañapakiti,janukastiHaiqârmarkampchikaw sarapxañapa.
41UkatstiHaiqarchachaxFaraónreyitdespedidasaw saräna,Asiria,Níniveuraqinakthaqhasa.ukatmä qawqhayänakampi,waljaqamiryänakampi.
42KunapachatïSenaqueribreyirHaiqarchachajj jutañapyatiyänaukhajja,juparkatoqeriwmistuwayäna, ukatwalikusisitawjupatkusisiyäna,qhomanttʼasa jampʼattʼasawakhamsäna:‘¡Utarpurinjjtajja,wilamasi! Haiqârjilaja,reinojanch’amapa,ukatreinojanjach’a jach’atukuñapa.
43Kuntïnayatkatoqañmunktaukjisktʼam,reinojjan chikatyänakajsamunaskstaukhasa’sasa.
44UkatHaiqârchachaxjuparuxsänwa:‘¡Reytata, wiñayatakjakam!¡Tatayrey,khuyapt'ayasim!nayan lantixAbuSamîkjuparuwuñt’ayawayta,kunatix jakäwijaxDiosanamparapankänwaukatjupan amparapankänwa’sasa.
45UkatSenaqueribreyixsänwa:‘¡Jumarux jach'añchatäpan,munatHaiqâr!NayaxAbuSamîk espadaapnaqirestaciónukaruxtaqiConcejalesPrivados ukatmunatmasinakajatsipanjuk’ampjach’aruwtukuyä’ sasa.
46Ukatstireyejjjisktʼañqalltäna,kunjamsa Faraonampejjnayrïrkutipurinitapatjitheqtañkamajj sarnaqäna,ukatkunjamsataqejisktʼanakaparojj qhanañchäna,kunjamsaimpuestonakkatoqäna,kuna cambionakasutjänaukanaksajisktʼañqalltänaisimpi ukatregalonakampi
47UkatSenaqueribreyejjwalikusisitawHaiqarchachar säna:‘Kunatïukaimpuestochurañmunktaukaptʼasim, taqeukanakajjamparamankiwa’sasa
48UkatHaiqârmid:‘¡Reyejjwiñayatakjakpan!Nayajj janiwkunsmunkti,janukasti,reyinreyinjankunajan waltʼäwinuñjasiñapataki,jachʼakankañapajj sarantaskakiñapataki
49¡Tatay!¿kunsaqamirkankañampiukatukar uñtasitanakampilurasmati?ukampisjumatï khuyaptʼayasiñmunstaukhajja,Nadánkullakajanyoqap churita,ukhamatkuntïnayarlurawaykituuk kuttʼayañataki,wilapchurarakita,ukatjan juchanïñapataki’sasa
50UkatSenaqueribreyejjakhamsänwa:‘Aparipjjam, nayajjjumaruwchursma’sasaUkatHaiqârchachax Nadankullakapanyuqaparuwkatuntasinamparanakap hierrocadenanakampichint’äna,ukatutaparuw irpxaruwayäna,ukatkayunakaparuxmäjach’a cadenampiwchint’äna,ukatmäch’ullqhinudompiw chint’äna,ukatukhamchint’asisinxjaquntänamä chʼamakacuartoruwmantapjjäna,jubilacionapjakʼanjja, ukatNebu-halsatchacharuwcentinelatuttʼayäna, ukhamatsapaurumätʼantʼampimäjukʼaumampi churañataki.
JAQTHAPI7
Ahicarchachanuñacht’äwinakapa,ukanx sobrinonakapanyatiqañtukuyi.Uñtasitanakaxwali muspharkañawa.Ahikarjupaxukawaynaruxpintoresco sutinakampiwsutincharaki.AkaxAhikarchachan sarnaqäwipawtukuyi.
1KunapachatixHaiqârchachaxmantaskänajanukax mistunkänaukhaxNadankullakapanyuqaparuw tuqinuqäna,waliyatiñampiwakhamsäna:
2‘¡Nadán,wawa!Taqikunatixaskïki,sumachuymanïki ukanakluraraksma,ukatjumaxjanwalinaksa,jan walinaksa,jiwayañampischuraraktawa.
3‘¡Wawa!ukaarunakaxakhamsiwa:Khititix jinchupampjanistʼkiukaxa,kunkapanchʼakhapampi istʼayapxarakiniwa’sasa.
4Nadánchachastisarakïnwa:‘¿Kunatsanayatak colerasista?’sasa.
5UkatHaiqârjupaxjuparuxsänwa:‘Kunalaykutix nayawuywawaysma,yaticharaksma,jach’añcharaksma, respetochursmaukatjach’ajach’atukuraksma,ukat walisumauywauywañampiwuywasta,ukatnayan lantixqunt’ayaraksma,ukhamatherederojamäñamataki akapachanxa,jiwayañampiwuñjapxista,t'unjañajampisti kutt'ayapxita.
6UcampisTatitojjnayajjjanwaliluratätapyatïna, ucampisnayatakuchatätamatqhespiyarakitu,Tatitojj pʼakjatachuymanacarojjkʼumaraquiwa, envidiasirïtapata,jachʼajachʼatukurinakarusa jarkʼarakituwa.
7¡Aywawaja!jumaxnayatakixmäalacránjaqir uñtatawjikxatastaxa,jupastibroncetch'allt'asinxch'allt'i sasa.
8¡Aywawaja!jumaxgacelaukhamätawakhititix maddersaphinakapmanq’askäna,ukatjichhüruukat qharürusyapt’itujupanakaxtansaphinakajan imantasipxani”
9¡Aywawaja!jumaxkhititixjuyphipachanthaya pachanxmasiparq’alajanisinuñjkänukaruwsarawayta; ukatstithayaumaaptasinwarxatäna
10¡Aywawa!jumaxnayatakixmäqalaaptasin Tatituparqalampk'upjasinalaxpacharjaquqaniruñtataw nayarpuriwaytaxaUkatukaqalaxjaniwch'allt'känti, janirakiwjach'arpurkänti,janukastijuchañchañaru, jucharpuriyiriruwtuküna
11¡Aywawa!jumatixjach’añchapxitasma, respetapxitasma,arunakaxist’apxirïtaukhaxa,nayan herederojamäspawa,ukatapnaqäwinakaxan apnaqarakisma
12¡Wawaxay!yatipxam,anunakanchuymapasajan ukaxkhuchhipastunkametrolargoukhamäspaukhaxa, janiwcaballonvaloraparjakʼachaskaspati, sedajamäkchisa
13¡Aywawa!Jiwañajanjja,jumawnayanherenciajäsma sasawamuyayäta;Jumastienvidiasiñamampi,jach'a jach'atukuñamampiwjiwayañmunta”sasaUcampis Tatituwnayarqhespiyitu,k'arisiñamatjja
14¡Wawaxay!jumaxnayatakixmäsipitaruñtataw wanuqulluruchatätaxa,ukatmägorriónjutasinuka sipitaxsayt'ayatjikxatäna.Ukatstigorriónukaxsipitar sänwa:¿Kunsakanluraskta?Ukasipitajjakham sänwa:“AkanwaDiosarmayiskta”sasa.
15Ukatstilarkaxjiskt'arakïnwa:“¿Kunalawas katxarutasti?”Ukasipitaxakhamsänwa:“Ukaxmä jisk’aencinaquqawa,ukaruwmayisiñhorasan ch’allt’asta”sasa.
16Larkuxsänwa:Ukat¿kunaslakamanutji?Uka sipitaxakhamsänwa:“Ukaxt’ant’a,manq’añanakawa, taqimanq’atawtjatanakataki,pisinkirinakataki,nayar jak’achasirinakataki”.
17Larkuxsänwa:“¿Jichhax¿jichhaxnayrarsartasin manq’añajati,manq’atawtjataxlayku?”Ukasipitasti juparuxsänwa:Nayrarusartamsasa.Ukatlark ukaxjak’achasïna,ukhamatmanq’añapataki. 18Ukampisukasipitajjmistusawlarksatanimalar kunkapatkatjäna
19Ukalarqostisipitarsänwa:“Ukamanqʼatawtjata jaqenakataktʼantʼamächiukhajja,Diosajjjaniw limosnanakamsa,sumaluräwinakamsakatoqkiti”sasa 20Jumatixayunañamaukatmayisïwinakamax ukhamächixa,Diosaxjaniwayunomasa,mayisiñamsa katuqkätamti,Diosaxjaniwjumatakixaskïkiuk phuqkaniti”sasa.
21¡Wawa!jumaxnayampïtawa(kunjamatix)mäleonax mäasnompiwamigochasïna,ukatasnuxmäjuk’a pachaxleónnayraqatansarnaqaskakïnwa;mäurusti leonaxasnupatxaruwjaltasinmanq'antasïna.
22¡Aywawa!trigotaypinkirmäch'uqich'uqiruñtataw nayatakixutjtaxa,janiwkunarusaskinaklurkiti,jan ukastitrigoq'añuchasi,t'unjaraki.
23¡Aywawa!jumaxmäjaqiruñtasitätawa,jupasti tunkatuputrigophawatayna,ukatyapuapthapiñ horasäxänaukhaxa,sartasinxa,apthapisinapthapi,trigo t'axlliri,ukatstiwalich'amampiwch'amachasïna,ukat tunkatupuruwtukurakïnamedidas,ukatuywiripax juparuxsänwa:“¡Ayq’añujaqi!
24¡Aywawa!jumaxnayatakixmäperdizjamaw jikxatastaxa,ukaperdixllikaruwjaquntatäna,ukatjupax janiwqhispiyasiñpuedkänti,ukampisperdizanakaruw jawsäna,ukhamatjupampchikallikarujaquntañapataki
25¡Wawaxay!jumaxnayaruxpuriwaytaxa,kunjamatix anunakaxthayäkiukatsawuñutarjunt’uchasiñatak mantawaykiukhama
26Ukatstijuntʼuptasinjja,jupanakarojjqʼañuchañ qalltäna,ukatstijawqʼjasawjawqʼjapjjarakïna,ukhamat janchʼakhuñapataki
27¡Wawaxay!jumaxnayatakixkunjamtïkhuchhixwali sumajaqinakampjunt’ubañormantawayktaukhama, ukatjunt’ubañotmistunkänaukhaxmäq’añuskirp’iya uñjänaukatsaraqasinxukanwliwxatäna
28¡Wawa!jumaxnayatakixmäcabritoukhamaw jikxatasiyäta,jupaxmasinakapampchikawsacrificio lurañarsarapkäna,ukatjaniwqhispiyasiñpuedkänti
29¡Aywawa!kawkïranutixjanmanq’antatäkiukax ch’uspanakanmanq’aparuwtuku
30¡Wawaxay!kawkïramparatixjanirnaqkiukat yapuchkiukat(ukax)qullqimunasiriukatk’ari chuymaniukaxamparapatkhuchhuratäniwa.
31¡Wawaxay!kawkïrnayrantixqhanaxjanuñjkchixa, cuervonakaxukapthapisinapsusipxani.
32¡Aywawa!jumaxnayatakixmäquqaruñtataw jikxatasiyäta,ukaquqanramanakapkhuchhurapkäna, ukatjupanakaruxakhamsänwa:“Nayankunas jumanakanamparanakamanjanutjkaspänaukhaxa, chiqpachansajaniwnayarkhuchhuqañpuedipkasmati” sasa.
33¡Aywawa!jumaxpusiruñtasitätawakhitirutix sapkänukapusiruñtasita:“Lunthatanakjaytxapxam, quricadenalurapxäma,ukatazúcarukatalmendras manq’ayapxäma”sasa.
34Ukatakhamsarakïnwa:“Janiwawkijan,taykajan luräwinakaparmaskti”sasa.
35¡Aywawa!jumaxmäch’aphich’aphich’aphi ch’aphipatxarqunt’atkatariruñtatawjawirtaypin jikxatastaxa,ukatmälobojupanakaruñjasaxakham sänwa:“Janwalilurañanakjanwalinakluraña,khititix
jupanakatsipanjuk’ampjanwaliluririxpanpachaniruw irpañapa”sasa.
36Kataristiloborojjsänwa:“¿Taqijakäwimanmanqʼkta ukauwijanakaru,cabritonakaru,ovejanakaru, ¿awkinakaparu,awktaykaparkuttʼayasmatijanicha?”
37Ukalobojjsänwa:Janiwasasa.Ukatkataristi juparuxsänwa:Nayaxamuyta,jumaxnayatsipan juk'ampjanwalijaqïtawasasa.
38¡Aywawa!Nayastisumamanq'ampiwmanq'aysma, janiwwañat'ant'ampimanq'aykistati.
39¡Aywawa!Nayajjjumaruwazucarumachursma. umañampsumajarabempi,janiwphuch'utuma umañajatakchurkistati.
40¡Aywawa!Nayawyatichsma,uywapxsma,nayatakix imantasiñutaallsuwayta,imantarakista.
41¡Aywawaja!Nayastisumauywatauywapxsma,mä jach'acedroukhamyaticharaksma;Jumawnayarux t'ijuyista,k'uchuyapxista”sasa
42¡Aywawaja!jumatsuyt'äwixänwa,jumaxmä ch'amanchatacastillolurañamawa,ukanuñisirinakajat imantatäñajataki,ukatjumaxnayatakixmäuraqi manqhanimt'irjaqiruñtatawtukuwayta;Ucampis Tatitojjnayatkhuyapt'ayasisinqhespiyarakituwa
43¡Aywawaja!Nayajjsummunsma,jumastijan walimpi,uñisiñampiwkuttʼayista,jichhastinayranakam chʼiyjañmunta,anunakatakismanqʼaluraraksma, lajjramkhuchhuqasisma,espadampipʼeqemapsuñ muntaukatstijanwaliluratanakamatkuttʼayarakim’ sasa
44UkatNadánchachajjHaiqârtiyupanukaarunak istʼasajja,akhamsänwa:‘¡Aytio!Yatiñamarjam sarnaqapxita,juchanakaxpampachapxita,khitisnayjam jucharpurt'i,janukaxkhitisjumaruñtasitpampachirix utji?
45¡Katoqitatiojja!Jichhastiutamanluqtä, caballonakamsasumaq'umacharakï,uywanakaman wanunakapsaq'umachä,ovejanakamarmanq'ayarakï, nayastiñanqhalurirïtwa,jumastichiqaparsarnaqirïtawa, nayajuchani,jumawpampachirïta’sasa
46UkatHaiqârjupaxjuparuxsänwa:‘¡Wawa!jumax umajak'anjanachunkirquqaruñtatawjikxatastaxa, uywiripaxwalich'amampiwkhuchhuqañmunäna,ukat juparuxsänwa:Yaqhachiqarirpapxita,janitix achuykäukhaxa,khuchhurapxita”sasa.
47Uywiripaxjuparuxsänwa:Umajak'ankkasax janiwachunakachuyktati,¿kunjamarakyaqha chiqankaskätasti?
48¡Aywawaja!águilachuymankipstañaxjuk’amp askiwa,cuervowaynatsipansa.
49¡Aywawaja!jupanakaxloboruxsapxänwa: Uwijanakatjithiqtañamawa,janlaq'apaxjumarjan walt'ayañatakisasa.Ukatloboxakhamsänwa: “Uwijanakanlechepanq’añunakapaxnayrajatakixwali askiwa”sasa.
50¡Aywawaja!jupanakaxloboukaruxyatiqañutar sarañapatakiwlurapxäna,ukhamatliyiñyatiqañapataki ukatjuparuxsapxänwa:“A,Bsañamawa”sasa.Jupax akhamsänwa:“Corderoukatcabritocampanajan”sasa.
51¡Aywawaja!asnuruxmesaruwqunt’ayapxänaukat jupaxliwxatasïna,ukatlaq’aruwliwxatasiñqalltänaukat
maynixakhamsänwa:“Jupapachpawliwxatpan, kunatixjupaxnaturalezapawa,janiwmayjt’kaniti”sasa.
52¡Aywawaja!ukaaruxachiqaparuwuñjasiwayiukax akhamsañmuni:“Jumatixmäyuqallwawayurïta ukhaxa,wawamsañamawa,ukatmäyuqallwawar uywañmunstaukhaxa,esclavosañamawa”.
53¡Aywawaja!khititixaskilurkiukaxaskimpiw jikisini;khititixjanwalilurkiukaxjanwalimpiwjikisini, Tatituxmäjaqiruxluräwiparjamkutt'ayaraki.
54¡Aywawaja!¿Kunsanayajjukaarunakatsipan jukʼampsissma?Tatitustiimantatyati,imantat imantatanaksayatirakiwa.
55Jupawkuttʼayapjjätam,nayarusajumarusa taripjjarakïtamwa,wasaramarjamarakiwkuttʼayarakïtam’ sasa.
56NadánchachajjHaiqârtiyupanukaarunakistʼasajja, jankʼakiwpunkitäjjäna,mäphustʼatvejigaukham tuküna
57Kayunakapaspunkitänwa,kayunakapasa, kayunakapasa,lakapasa,ch'iyjatäxänwa,purakapas ch'iyjatäxänwa,manq'anakapasch'iqintatäxänwa, jiwxarakïnwa,jiwxarakïnwa
58Qhipqhipatukusiñapaxt'unjatäxänwa,infiernoruw sarxänaKhititejjjilapatakmäpʼiyaallsuniukajjukar jaqontatäniwa;Khititixsipitanaksayt'aykiukaxukan katjatawuñjasini
59Akaxpasänaukat(kunas)Haiqârsarnaqäwit jikxatapxta,ukatDiosarjach’añchatäpanwiñayataki Amén,ukatsumankaña
60AkacrónicaqillqataxDiosanyanapt'apampiw tukuyata,¡Jupaxjach'araptatäpan!Amén,Amén,Amén