Vereniging Humanitas is een landelijke vrijwilligersorganisatie. Onze vrijwilligers helpen mensen om op eigen kracht iets aan hun situatie te veranderen.
We doen dat op zes gebieden: eenzaamheid, verlies, opvoeden, opgroeien, detentie en thuisadministratie. Hieronder zetten we er drie in de spotlights.
opgroeien en jong zijn is niet altijd makkelijk. Misschien kun je niet goed met je ouders opschieten, word je gepest op school, heb je problemen met huiswerk of geld, of kun je niet op vakantie, zoals andere kinderen. Een oplossing hoef je echt niet alleen te zoeken. We helpen je, zodat ook jij een fijne jeugd hebt.
eenzaamheid kan iedereen overkomen. Heb je behoefte aan iemand met wie je kunt praten? Of steun nodig bij het verwerken van een ingrijpende gebeurtenis? We komen bij je langs, of helpen bij het leggen van contacten, zodat je er niet meer alleen voor staat.
thuisadministratie en geldzaken kunnen ingewikkeld zijn. En door omstandigheden kun je ook nog eens het overzicht kwijtraken. Blijf niet te lang rondtobben, maar laat je helpen. Samen met een vrijwilliger komen en blijven jouw financiële zaken helemaal op orde.
Nu opgroeien
inhoud
#1 juli 2024
‘In ons eetcafé is iedereen gelijk’
Het Humanitas Eetcafé in Gorredijk mag zich de winnaar noemen van de Helemaal Humanitas Prijs ter waarde van 3.000 euro. En er waren meer waardevolle initiatieven en prijswinnaars. P.26
Digitaal opgroeien
Onderzoeker Regina van den Eijnden: ‘Voorbeeldgedrag van ouders is zó belangrijk’
P.6
Jongeren en geld
Wat moeten 18-jarigen financieel regelen? Het spreekuur van Money Talks helpt ze op weg.
P.23
Gevaarlijke Liefde
Docent: 'De argeloosheid waarmee jongeren online van alles met elkaar delen is onthutsend.'
P.14
Humanitas Voorlezen
Met voorleesmaatje Hannah lezen de zusjes Hanin en Yomna steeds beter.
P.19
Voorwoord Jerzy Soetekouw
Digitaal weerbaar
In onze moderne wereld leven we in twee parallelle samenlevingen: de fysieke wereld en de digitale wereld. Maar hoe kunnen we deze twee werelden effectief laten samensmelten? De grenzen vervagen, het wantrouwen groeit en polarisatie neemt toe. Internet maakt het makkelijker om anderen te kwetsen, of zelfs uit te buiten. Tegelijkertijd laten veel influencers zich alleen maar van hun beste kant zien, waardoor vooral meisjes denken dat ze continu tekortschieten.
In district Oost leren oudere kwetsbare mensen hoe ze internetfraude kunnen herkennen en voorkomen. Dat gebeurt in samenwerking met de politie Oost-Nederland. Maar ook in andere gebieden worden initiatieven genomen om weerbaarheid te vergroten. In Den Bosch en Helmond maken vrijwilligers jongeren bewust van de grenzen rond liefde, seksualiteit en relaties. Zo worden ze weerbaar en kunnen ze bijvoorbeeld de signalen van loverboys herkennen.
en verder
P.4 Oud-burgemeester én vrijwilliger P.5 Jaarverslag P.11 Sabine en Milou
P.16 Humanitas en jongeren P.18 Kort nieuws P.28 Artificial Intelligence
P.30 Prijspuzzel P.31 Verhaal van Muammer
Dit soort initiatieven zouden ook gericht kunnen zijn op het omgaan met negatieve reacties op sociale media en het onderscheiden van nepnieuws van echt nieuws. Er komt gelukkig langzaam meer aandacht voor in het onderwijs. Maar organisaties als Humanitas hebben een belangrijke rol om vraaggericht in te spelen op wat er in de samenleving gebeurt. En om nog veel te leren en te ontwikkelen op het gebied van digitale weerbaarheid.
Jerzy Soetekouw
Directeur Humanitas
Hans
verhalen van humanitas
‘Dit werk is heel bevredigend’
Hans Ouwerkerk (82) was burgemeester van onder meer Groningen en Almere en presenteerde als Ombudsman het gelijknamige tv-programma. Nu is hij vrijwillig coördinator Thuisadministratie bij Humanitas Amsterdam en Diemen.
"Mijn vader is in de oorlog omgekomen en daarna zijn we ingetrokken bij mijn opa. Hij heeft het gedachtegoed dat je er ook voor een ander moet zijn spelenderwijs op mij overgebracht.
Zo kwam ik – toen mijn partner niet meer thuis kon wonen en ik ging kijken naar dingen die ik leuk vond om te doen –haast vanzelfsprekend bij Humanitas terecht. Want ik vind dat de vereniging het nog steeds goed waarmaakt dat we er voor iedereen zijn.
Bij Thuisadministratie ben ik aan de slag gegaan als vrijwillig coördinator. Ik bezoek de deelnemer en probeer helder te krijgen welke hulp iemand wil hebben.
Wat ik erg leuk vind aan dit werk is dat je met zoveel verschillende mensen in aanraking komt. Ik leg makkelijk contact, dus mensen voelen zich snel bij mij op hun gemak. En dan komen ze los en vertellen wat er speelt.
Dit werk is heel bevredigend. Het is fijn om bij jezelf te merken dat je bepaalde vaardigheden nog steeds hebt. En al ben je er helemaal niet op uit, je oogst toch dankbaarheid. Ik heb de gewoonte om mensen na een paar maanden nog eens te bellen om te horen hoe ze ervoor staan. Dan is het leuk om te horen dat het goed gaat. Daar word ik zelf ook happy van."
Word je ook vrijwilliger?
Bij Humanitas kun je net als Hans veel voor iemand betekenen. Word ook vrijwilliger. Meer informatie vind je op Humanitas.nl/onze-vrijwilligers
Aantal deelnemers vrijwilligersinzetten
Humanitas in cijfers
Groepsen maatjes activiteiten
Leeftijdverdeling vrijwilligers
Alle grafieken zijn afkomstig uit het jaarverslag over 2023. Dit is online te bekijken via Humanitas.nl/over-ons/jaarverslag.
Vrijwilligersinzetten per thema eenzaamheid thuisadministratie
Koppelingen vrijwilligers en deelnemers per district
Onderzoeker Regina van den Eijnden over digitaal opgroeien:
‘Voorbeeldgedrag van ouders is essentieel’
Generatie Z, geboren tussen 2000 en 2015, kreeg internet met de paplepel ingegoten. Zo bedreven als ze ermee zijn, zo ingewikkeld zijn hun digitale en sociale uitdagingen. Waar lopen zij tegenaan? Sociaal wetenschapper dr. Regina van den Eijnden begon in 2015 een onderzoek ‘Digital Youth’ naar problematisch gebruik van sociale media en games onder jongeren tussen twaalf en zestien jaar.
TEKST:
JUDITH ZEEMAN BEELD: iSTOCK, PRIVÉ-BEELD
Voor het eerst groeien er generaties op die geen leven zonder internet kennen.
Geen ‘ervoor’ en ‘erna’.
‘Misschien weet een enkeling van de Generatie Z nog dat er geen smartphones waren, maar met internet zijn ze inderdaad allemaal opgegroeid. De definitie van Generatie Z varieert een beetje. Voor mij gaat het om kinderen geboren na 2000 die twaalf jaar of jonger waren in 2012. Dat jaar was een omslagpunt. De jeugd die naar de middelbare school ging kreeg massaal een eigen smartphone en die won razendsnel aan populariteit.’
Waar richt het onderzoek van het Digital Youth project zich op?
‘Het is een langlopende landelijke studie, waarbij we jongeren tussen twaalf en zestien een aantal jaren volgen. We benaderen daarvoor scholen voor het voortgezet onderwijs. De jongeren vullen elk jaar een online vragenlijst in over hun gebruik van diverse
sociale media en games. Wat wij willen weten, is welke positieve en negatieve gevolgen hun gebruik heeft voor onder meer hun welbevinden, schoolprestaties en concentratie. We bekijken hoe intensief jongeren gebruikmaken van de sociale media en games en of er symptomen van verslaving zijn.'
Wat kun je tot nu toe uit het onderzoek opmaken?
‘Het aantal uur dat jongeren online zijn, is minder bepalend voor hoe ze zich voelen, dan de mate waarin ze eraan verslaafd zijn. Hebben ze geen verslavingssymptomen, dan kan intensief gebruik zowel positieve effecten hebben – zoals op de kwaliteit van vriendschappen – als negatieve, zoals op slaap. Maar hebben ze eenmaal verslavingskenmerken, dan zijn er enkel negatieve effecten. Ze vergelijken zichzelf vaker met anderen en vinden dat die het leuker hebben of knapper zijn. Het kan leiden tot somberheid en minder zelfvertrouwen. Ook hun concentratie is slechter en
Dr. Regina van den Eijnden heeft een achtergrond in de sociale psychologie en promoveerde in 1998 aan de Rijksuniversiteit Groningen. Sinds vijftien jaar werkt ze op de Universiteit Utrecht en is universitair hoofddocent bij de Groep Jeugdstudies. Ze is gespecialiseerd in de verschillende vormen van dwangmatig internetgebruik en doet onderzoek naar de gevolgen daarvan voor onder meer levenstevredenheid, concentratie, schoolprestaties en slaapkwaliteit.
‘Hoe langer online, hoe meer kans op verslaving’
hun aandachtspanne wordt steeds korter met consequenties voor hun schoolprestaties. Overigens geldt: hoe langer online, hoe groter de kans op verslaving. Verder blijkt uit een groot internationaal onderzoek dat het percentage jongeren met verslavingskenmerken tussen 2017 en 2021 in heel Europa is gestegen. Aanvankelijk speelde covid een rol. Maar in 2022 zagen we die stijging nog steeds. Er is dus nog genoeg te onderzoeken.’
Wat maakt de leeftijdsgroep van twaalf tot zestien jaar zo interessant?
‘Tijdens de adolescentie gebeurt er van alles met de hersenen. Het belangrijkste is dat het aantal hersencellen afneemt, hoe vreemd dat ook klinkt. Dat komt omdat de verbindingen tussen hersencellen en delen van de hersenen juist toenemen. Alles wat je op jonge leeftijd traint, zoals taal, lezen, of empathie, zorgt voor hersenverbindingen. Om daar nu ruimte voor te maken, worden hersencellen weggesnoeid. Vooral cellen die je niet gebruikt. Oftewel: If you don’t use it, you lose it. We willen weten wat dat betekent voor de huidige digitaal opgroeiende jeugd. Zo zijn er games waarbij je problemen moet oplossen, of waarbij oog-handcoördinatie belangrijk is. Dat kan gunstige effecten hebben op die specifieke eigenschappen. Maar als daar tegenover staat dat jongeren vrijwel geen sociale interacties hebben met leeftijdsgenoten, dan zullen hun sociale vaardigheden zich niet volledig kunnen ontwikkelen. Dat kan bijvoorbeeld isolement in de hand werken.’
Hoe zorgwekkend is dat?
‘Zeer. De hersenontwikkeling gaat nog door tot je 25ste. Daarna zijn je hersenen min of meer ‘klaar’. Natuurlijk kun je je nog steeds nieuwe vaardigheden eigen maken als je daar veel aandacht aan besteedt. Maar het wordt wel steeds moeilijker.’
Kunnen ouders daarop inspelen?
‘Het is bekend dat ouders die veel op hun telefoon zitten, kinderen hebben die precies hetzelfde doen. Voorbeeldgedrag is dus essentieel. Tegen je kind zeggen ‘leg je telefoon weg’, maar wel zelf even een berichtje bekijken, werkt niet. En betrek andere ouders erbij. Zo chatten kinderen vaak nog urenlang met elkaar als ze al naar bed zijn. Wanneer ouders onderling afspreken dat de telefoon niet mee naar de slaapkamer gaat, hoeft geen enkel klasgenootje of vriendje bang te zijn dat ze als enige een berichtje hebben gemist; het zogenoemde FOMO, Fear of Missing Out. En maak duidelijke afspraken, voordat je kinderen een smartphone krijgen. Bijvoorbeeld over telefoongebruik onder het eten, zodat dat niet een terugkerend onderwerp hoeft te zijn.’
‘If you don't use it, you lose it’
Waarom kunnen online berichten en reacties zo veel extremer zijn – zowel in positieve als negatieve zin – dan in gesprekken waarbij je tegenover elkaar zit?
‘Op het moment dat je iemand niet in de ogen kijkt, hoef je je ook niet te verplaatsen in de emotie van die persoon. Je ziet die emoties immers niet en dat maakt dat je je eigen chagrijn gemakkelijker kunt loslaten op anderen. Net als de positieve variant: extreem veel hartjes onder een bericht. Het is een soort ontremming.’
Wat betekent het gebruik van de smartphone eigenlijk voor ons oogcontact?
‘Elkaar in de ogen kijken wordt tegenwoordig misschien wel eerder als onwennig ervaren. Wat we weten, is dat oogcontact heel belangrijk is voor kleine kinderen. Die zoeken altijd naar gezichten en gezichtsuitdrukkingen. Even kijken bij moeder
of alles goed is. Dus een ouder die helemaal opgaat in een smartphone, heeft een verstorend effect op de emotionele ontwikkeling van een kind in meer brede zin, zoals de ontwikkeling van empathie.’
Je zei in een interview: ‘Iets is alleen verslavend als er een beloning is’. Hoe kijk je aan tegen sociale-mediabedrijven die jongeren bespelen en verleiden?
‘Er moet echt iets gebeuren aan de grip die sociale media en grote techbedrijven op ons functioneren hebben gekregen, maar vooral ook op de ontwikkeling van jongeren. Samen met collega’s zit ik regelmatig aan tafel met beleidsmakers van de ministeries van OCW en VWS en dan gaat het ook hierover. Gelukkig raakt men er steeds meer van doordrongen dat kinderen geen kans hebben tegen de verleidingstrucjes van Big Tech. Zo is de smartphone op de meeste scholen niet meer toegestaan in de klas. Verder is een initiatiefvoorstel aangenomen van de Nederlandse Europarlementariër Kim van Sparrentak om verslavende apps en manipulatieve algoritmes aan te pakken.’
Waarin is het intensieve online gedrag anders dan intensieve hobby’s zoals jongeren die twintig jaar geleden konden hebben?
‘Elke hobby heeft een natuurlijk einde. Je tekening is af of je boek is uit. Maar die smartphone is de hele dag aan het inbreken en onderbreken bij alles wat je doet. Bovendien kun je niet zonder, omdat er informatie mee wordt gedeeld. De mate waarin de telefoon je aandacht trekt, vasthoudt en bijna kaapt, is met niets anders te vergelijken.’
Wat kan Humanitas als vrijwilligersorganisatie doen – al dan niet preventief – om jongeren te helpen bij een gezond gebruik van social media en games?
‘Het is zinvoller je op de ouders te richten dan op jongeren bij wie de zelfcontrole immers nog volop in ontwikkeling is. Tijdens de adolescentie wordt contact met leeftijdsgenoten steeds belangrijker.
Zij hebben echt de hulp van ouders nodig bij het reguleren van hun online bezigheden. Ouders laten het gebruik van tablets en smartphones trouwens ook vaak uit eigenbelang toe, omdat hun kinderen dan immers lekker rustig zijn. Zij hebben niet altijd inzicht in de mogelijk negatieve gevolgen van zulke langdurige en eenzijdige bezigheden, en ook niet in de content waaraan hun kinderen soms worden blootgesteld. Dus bij ouders is bewustwording heel belangrijk.’
Extra online weetjes en tips op de volgende pagina. ▶
ONLINE WEETJES & TIPS
● Wereldwijd zijn er 6 miljard smartphones in gebruik.
● Steeds meer ouders hebben vragen en twijfels over het mediagebruik in het gezin.
● 30% van de ouders vraagt zich af hoeveel tijd hun kind per dag mag doorbrengen achter een beeldscherm.
● Voor kinderen van 10 tot 12 jaar is het advies maximaal 2 uur per dag. Vanaf 12 jaar is dat maximaal 3 uur.
● Sociale media kunnen helpen bij de ontwikkeling van sociale en communicatieve vaardigheden…
● … maar vergroten ook de kans op cyberpesten, online intimidatie en sexting.
● 15% van de jeugd is weleens slachtoffer geweest van online pesten. Dit gebeurt voornamelijk bij jongeren tussen de 13 en 15 jaar.
TIPS VOOR OUDERS
● Wees je bewust van de invloed van jouw onlinegedrag op dat van je kind.
● Maak vooraf samen duidelijke afspraken. Dan ben jij niet degene die het oplegt, en het werkt beter dan je kind achteraf terugfluiten.
● Toon op een positieve manier interesse. Vraag je kind wat het zoal heeft gedaan online. Waar het tegenaan loopt, wie in de app-groepen zitten.
● Wees niet te streng. Het is goed om het onlinegedrag van je kind enigszins te begrenzen, maar liefst zo dat het aansluit bij de leeftijd en de sociale omgeving. Mag jouw kind als enige niet online zijn, dan kan het zich buitengesloten voelen. Dat maakt de behoefte aan het sociale-mediagebruik alleen maar groter. Meer tips?
Ga naar uu.nl en zoek op ‘Veelgestelde vragen door ouders’.
Samen groeien binnen een minifamilie
Sabine zocht een gastgezin, Milou een stageplaats.
Bij Humanitas vonden ze elkaar, een minifamilie en een warme plek waar je fouten mag maken.
verhalen van humanitas
SabineMilouen
Sabine en Milou, allebei 23, meldden zich twee jaar geleden bij Humanitas. Sabine als deelnemer en Milou als stagiaire. Wat ze precies konden verwachten, wisten ze niet. Maar het luidde voor de beide jonge vrouwen een periode van grote persoonlijke groei in.
Sabine
Voor Sabine begint haar reis bij Humanitas wanneer ze zich aanmeldt bij Kind aan Huis, een project dat kinderen en jongeren die behoefte hebben aan warmte en aandacht koppelt aan een gastgezin. "Ik had zelf helaas geen familie meer en ben toen op zoek gegaan naar een soort gastgezin. Ik zocht niet per se vervangende ouders, maar gewoon een plek waar je af en toe heen kan. En Humanitas bleek de enige organisatie die ook mensen aannam die boven de 21 zijn. Inmiddels heb ik een heel leuk gezin waar ik vaak heen ga. Petra was in
die periode mijn contactpersoon bij Humanitas en omdat ik op dat moment niet werkte of studeerde, zei ze: 'Waarom ga je niet bij ons aan de slag als vrijwilliger? Dat is echt iets voor jou'. Dus ben ik naar het kantoor van Humanitas gegaan waar ik coördinator Yvonne en stagiaire Milou ontmoette."
Gezamenlijk bekeken ze de mogelijkheden en wanneer Sabine vertelt dat ze heel creatief is (‘Ik schilder, schrijf en teken heel veel’), valt alles op zijn plek. "Yvonne stelde voor dat ik een activiteitenteam zou opzetten. Daar was door corona de klad in gekomen en dat moest weer worden opgestart. Het leek me ontzettend leuk. Voor mijn eerste overleg had ik al een lange lijst opgesteld met dingen die we zouden kunnen doen. Sindsdien organiseer ik de activiteiten voor de Mooie Middag Maatjes en de Jonge Mantelzorgers, twee projecten voor jongeren die wat extra aandacht verdienen."
Sabine:
‘Dit is echt de plek voor mij’
Milou:
‘Ik kleur nu eerder buiten de lijntjes’
In dezelfde week dat Sabine op gesprek komt, begint ook Milou bij Humanitas. "Voor mijn studie Social Work was ik op zoek naar een stageplaats. Ik koos voor Humanitas omdat het een organisatie is met een breed hulpaanbod en ik wist nog niet precies welke kant ik op wilde. Vervolgens ben ik aan de slag gegaan als projectcoördinator van Mooie Middag Maatjes en Jonge Mantelzorgers."
Daar ontmoeten ze elkaar en allebei vinden ze vrijwel meteen hun draai. Sabine: "Bij de eerste paar overleggen, dacht ik al: 'Dit is echt de plek voor mij'. Ik kwam steeds met een hele lijst aan ideeën en dan werd er ook echt geluisterd. Dat was zo fijn." Wat Milou opviel, was de gelijkwaardigheid binnen het team. "Ik was stagiaire, maar eigenlijk behandelden ze me als collega. Dat motiveerde me om stappen te nemen en keuzes te maken, ondanks dat ik daar wat onzeker over was. Humanitas is een fijne, warme organisatie. Er waren altijd mensen die zeiden: 'Doe het maar. Ook als het niet lukt, maakt het niet uit'."
Het tweetal blijkt bovendien heel goed te kunnen samenwerken. Sabine: "Bij Milou kon ik helemaal mezelf zijn. Gekke ideeën bedenken, domme opmerkingen maken of zo chaotisch zijn als ik wilde, het maakte niet uit. Dat voelde heel veilig. En we waren tegelijkertijd begonnen en dus allebei zoekende. We deden het dus soms beiden een beetje verkeerd."
Aanvullen en aanvoelen
dan toch aan iemands verjaardag denken, dat is zo geweldig."
Je aan elkaar optrekken
Door de samenwerking steken ze veel van elkaar op. Zo leert Milou van Sabine om een beetje buiten de lijntjes te denken. En Sabine is op haar beurt meer organisatorische taken gaan oppakken. Klussen die Milou voorheen deed, neemt ze nu zelf voor haar rekening. Ook neemt Sabine meer de leiding in de groep en geeft ze voorlichting over de Kindervakantieweken. "In het begin was ik altijd heel zenuwachtig wanneer ik naar Humanitas ging." Lachend: "Inmiddels denk ik wanneer ik naar binnen stap: dit gebouw is gewoon van mij!"
Voor Milou is het prettig dat Sabine en zij elkaar niet alleen goed aanvoelen maar elkaar ook aanvullen. "Ik ben heel goed in dingen plannen en overzicht houden. Maar creatief zoals Sabine, ben ik totaal niet. Ik vind het moeilijk dingen te bedenken, dus was het fijn dat er iemand naast me stond die dat wel kon. Eerst lekker sparren en daarna samen kijken welke ideeën haalbaar waren en wat bij de doelgroep paste. En dan de voorbereidingen treffen en langzaam naar de activiteit toe werken."
Na verloop van tijd gaan de twee zich ook bezighouden met de voorbereidingen van de vakantieweek voor jonge mantelzorgers. Uiteindelijk gaan ze ook mee als vrijwilliger tijdens de vakantieweek. Het wordt een onvergetelijke ervaring. Sabine: "Vooral de kinderen waren echt super. Ik was die week jarig en op een avond word ik opeens door de kinderen de woonkamer ingetrokken. Hebben ze daar zelf allemaal ballonnen en slingers opgehangen, muziek opgezet en een cadeautje voor me gekocht. Ik heb gehuild. Het zijn kinderen die zoveel hebben meegemaakt. En dat ze
Maar ook het werk zelf maakt dat ze zich ontwikkelen. Voor Milou geldt dat ze heeft geleerd met een open blik naar de ander te kijken. "Kijk naar iemands mogelijkheden in plaats van naar de belemmeringen. Het gaat erom dat je uitzoekt hoe je iemand bewust kunt maken van zijn of haar eigen kracht. Daarnaast vond ik aanvankelijk gesprekken met vrijwilligers best spannend. Ik vond mezelf daarin soms wat houterig, maar na enige tijd leerde ik dat ik het lijstje met gesprekspunten best los kon laten en wist ik gewoon: dit gesprek komt wel goed."
Gelukkiger en zelfverzekerder
Het maakt dat zowel Sabine als Milou met een zeer positief gevoel terugkijken op hun gezamenlijke reis binnen Humanitas. "Ik kan wel zeggen dat ik van deze stage heel zelfverzekerd bent geworden," blikt Milou terug. "Zo ben ik minder bang om een keuze te maken en dan op mijn bek te gaan. Daar leer je ook gewoon weer van, weet ik nu."
Ook voor Sabine heeft haar komst bij Humanitas een grote verandering in haar leven veroorzaakt. "Sinds ik hier als vrijwilliger werk, gaan zoveel dingen in mijn leven beter. Ik heb binnen Humanitas echt een netwerk opgebouwd en een groep vrienden gevonden. Humanitas is een soort minifamilie voor mij. Als ik mijn situatie van een jaar geleden met nu vergelijk, dan sta ik nu gewoonweg een stuk gelukkiger in het leven."
Verwijzer
Hoe vinden deelnemers hun weg naar Humanitas? Meestal door een verwijzing van een huisarts, psycholoog, maatschappelijk werker, decaan of een andere zorgprofessional. Hoe en wanneer nemen zij contact op met Humanitas en welke effecten zien zij van de hulp? En is er iets wat in hun ogen nog beter kan?
Docent Harold Meulendijks:
‘De
argeloosheid vind ik onthutsend’
Harold Meulendijks (45)
is docent zorg en welzijn op ROC Ter AA in Helmond. Daar geeft hij onder meer de vakken sociale media en ontwikkelingspsychologie. In 2014 nodigde hij vrijwilligers van Humanitas Gevaarlijke Liefde uit om in zijn klas voorlichting te komen geven over onderwerpen als sexting en online pesten. Sindsdien is de voorlichting van Humanitas een terugkerend lesonderdeel op de school.
opgroeien
“In mijn praktijk zie ik vooral… heel veel meiden tussen de 16 en 20 jaar die op een vrije, ongenuanceerde manier van alles online delen. Zij zitten in een ontdekkende fase en denken niet meteen na over de gevolgen. Pas als ik daarover met ze praat, reageren sommigen met: ‘O wacht, misschien is het niet handig wat ik doe.’ In 2014 stelde ik een lijst met vragen op die varieerden van ‘Wat vind je een sexy profielfoto?’ tot ‘Kleed je je wel eens uit voor een camera?’ De studenten konden ze anoniem beantwoorden. Dat jaar kwamen de vrijwilligers van Humanitas voor het eerst voorlichting geven over Gevaarlijke Liefde en speelden toen in op die vragenlijst. Omdat de studenten goed waren voorbereid op het onderwerp, ontstond er een heel open gesprek. Echt mooi, zo’n samenwerking.
Waar ik tegenaan loop is… dat je een bewustzijn wilt creëren bij jonge mensen, maar dat ze niet altijd iets van je willen aannemen. En dat, terwijl de lat om blootfoto’s te sturen alweer veel lager ligt dan tien jaar geleden. Als je dan wijst op het
risico dat een vriendje een foto kan delen met anderen, zegt zo’n meisje: 'Dat doet ie niet'. Die argeloosheid vind ik onthutsend. Daar praat ik ook over met mijn eigen dochter. Zij is gelukkig veel terughoudender.
Ik verwijs naar Humanitas door… bij elk nieuw schooljaar. Ook de vragenlijst gebruiken we nog steeds, elk jaar ingevuld door de nieuwste lichting studenten. Vandaag de dag staat het totaal aantal respondenten op 700. Daar kun je veel uit opmaken.
Wanneer ik de mensen na een tijdje weer zie… dan blijven mij de studenten bij die zich kwetsbaar en eerlijk hebben opgesteld. In de supermarkt kwam ik een meisje tegen van wie ik wist dat zij ooit slachtoffer is geweest van rondgestuurde foto’s. Dan denk je: het is nu vijf jaar later. Ik wens je van harte toe dat je je nu met andere dingen kunt bezighouden.
Wat ik waardeer in de Humanitas-aanpak is… de laagdrempeligheid. Als er een jonge vrijwilligster voor de klas staat met tatoeages op haar arm – ik noem maar wat – dan spreekt dat veel
meer aan dan wanneer ik dat verhaal doe. Ik ben ‘die oudere’ die hun vader zou kunnen zijn. Ook de interactieve opzet werkt goed. De afwisseling van werkvormen zet studenten aan het denken, zoals het onderwijs-leergesprek. Daarbij gaat de vrijwilliger in gesprek met de hele groep, waarbij interactie heel belangrijk is.
Een tip vanuit mijn eigen praktijkervaring is... dat mensen nog beter moeten bedenken hoe ze jongeren anno 2024 willen bereiken. Gebruik geen flyers. Dat slaat niet aan. En televisie kijken ze niet meer. Er is nu een echt mooi voorlichtingsfilmpje op tv over een meisje dat een foto naar haar vriendje stuurt. Maar áls ze dat al hebben gezien, praten ze vooral over het leuke liedje. De socials scoren al veel beter. Maar, en ik ben misschien heel ouderwets, ik geloof in persoonlijk contact. Ga gewoon naar een school toe.
Mijn droom is... dat elke school dit onderwerp serieus neemt. Misschien moet het project Gevaarlijke Liefde standaard in het lespakket worden opgenomen, zodat elke student er tenminste één keertje mee in contact is geweest.”
opgroeien
Een fijne jeugd
Van maatje tot vakantiekamp
Voor kinderen en jongeren heeft Humanitas veel fijne maatjes in huis. Zo is school leuker met een MentorMaatje aan wie je van alles kunt vragen. Gaat het om vriendschap en vertrouwen, dan staan er Jongerenmaatjes klaar. Of leer op een speelse manier Nederlands met een maatje dat gezellig thuis komt voorlezen. Activiteiten zijn er ook. Zit een gezinsvakantie er niet in, dan beleven de kinderen toch allerlei avonturen tijdens de Kindervakantieweken op een mooie plek in Nederland. En de workshop Gevaarlijke Liefde maakt jongeren bewust van grenzen rondom liefde en seks, en on- en offline grensoverschrijdend gedrag.
Meer weten?
Alles over de activiteiten voor kinderen en jongeren is te lezen op Humanitas.nl/ themas/opgroeien.
‘ Netwerk versterken’
De zomer is de tijd van samen wandelen, in een park afspreken of op een terras zitten. Heel gezellig, maar confronterend en pijnlijk als je geen netwerk hebt voor praktische, sociale en emotionele steun. Ken jij iemand die je daarmee zou willen helpen? Volg dan onze gratis online training 'Netwerk Versterken'. Je leert hoe je samen met iemand zijn of haar sociale kring kunt uitbreiden, waardoor die persoon zich minder alleen voelt. Kijk op Humanitas.nl/trainingen. Laten we samen de zomer nog mooier maken, voor iedereen.
Telefoonvrije school
Dit is wat een telefoonvrije school onder meer kan opleveren: op een andere manier, en ook vaker sámen, de pauzes doorbrengen. Bijvoorbeeld door een potje te schaken. Leraar Martijn Sijtsma vroeg de leerlingen netjes of hij er met zijn telefoon een foto van mocht maken, want de ‘telefoonvrije’ regels gelden natuurlijk ook voor docenten. Hij plaatste ‘m op het sociale netwerk Bluesky en vermoedt dat het zijn favoriete foto van het jaar zal zijn.
Waardering
Op de vraag of deelnemers Humanitas zouden aanraden aan familie, vrienden of kennissen zijn de antwoorden al jaren achter elkaar onverdeeld positief. Enkele reacties: ‘Je hebt geen diagnose of verwijzing nodig, dat maakt het laagdrempelig. En het is nog gratis ook.’ ‘Een luisterend oor en begrip voor persoonlijke uitdagingen, ook als je in detentie zit. Ik raad Humanitas altijd aan.’ In 2023 kreeg Humanitas als waardering een prachtige 8,4.
3x leestip kinderen
Deze boeken gaan over opgroeien in armoede. Ze bieden inzicht en herkenning en kunnen een steuntje in de rug zijn.
● Blauw brengt ongeluk, Angelique van Dam (Leopold, leeftijd 8+) - Elif fantaseert dat ook zij met vakantie gaat en in een achtbaan zit. Maar wat moet ze nu met die uitnodiging voor een feestje?
● De schoen van tien miljoen en andere verhalen (Rose Stories, leeftijd 9+) – verhalen van tien kinderboekenschrijvers die daarvoor eerst spraken met gezinnen die weinig geld hebben.
● Mijn moeder is een dekbed, Lysette van Geel (Volt, leeftijd 10+) – de koelkast bij achtstegroeper Adam raakt steeds leger, zijn schoenen zijn te klein en zijn moeder wil er niets over zeggen…
Zit jouw mobiel aan je hand geplakt, of denk je dat het nog wel meevalt? Best slim om eens na te gaan hoe het nu echt staat met jouw sociale mediaverslaving. Onderzoekers van de Universiteit van Utrecht ontwikkelden daarvoor dit grappige testje: Digital-youth.sites.uu.nl
verhalen van humanitas
YomnaHanin,en Hannah
De zusjes Hanin en Yomna praten thuis weinig Nederlands en konden wel wat hulp bij het lezen gebruiken. Sinds 2021 komt voorleesvrijwilliger Hannah van Humanitas Voorlezen elke week bij ze langs. Dankzij Hannah gaat hun leesvaardigheid vooruit en het is ook nog eens hartstikke gezellig.
‘Met Hannah is lezen leuk’
‘Met vriendinnetjes spreek ik nooit op vrijdagmiddag af, want dan komt Hannah’
Deelnemers Hanin (12) en Yomna (9) :
Onder het kleurrijke behang in hun Groningse woonkamer zitten de zusjes naast elkaar op de bank. Allebei met een boek op schoot. Het is vrijdagmiddag, Hannah is net binnengekomen en zit naast Hanin. “Wil jij eens een stukje voorlezen, Yomna?” Yomna knikt enthousiast. Ze gaat naar de bladzijde waar ze vorige week zijn gebleven. Als ze begint met lezen, belanden we midden in het avontuur van mummie Prins Toet en zijn vrienden.
Yomna’s vinger glijdt over de pagina terwijl ze voorleest. Dan hapert ze even. “Wat betekent dat, oorverdovend?” Ze kijkt Hannah aan. “Als we eens kijken naar wat er gebeurt: er vliegen héél veel vleermuizen naar binnen. Wat denk je, zou dat veel lawaai maken?” Yomna knikt. Hannah: “Precies. Oorverdovend dus: dat iets veel herrie maakt.” Yomna leest weer verder. Ondertussen vecht Prins Toet de vampiers van zich af. Op de rand van een razendsnel rijdende wagon weet hij het gevaar ternauwernood af te wenden. “Als je dit zo leest, zie je dan een beetje voor je wat er gebeurt?” vraagt Hannah. “Ja, best spannend,” vindt
Yomna. “Te spannend? Ga je er eng over dromen denk je?” Yomna schudt haar hoofd. “Nee, dat denk ik niet.”
Zelf boeken uitkiezen
Al lezend gaat er ongemerkt drie kwartier voorbij. De tijd vliegt als je plezier hebt, én als vrijwilliger Hannah er is. Daar zijn de zussen het mee eens. Yomna: “Ik vind het heel leuk als ze komt. Als ik voorlees, helpt ze me steeds bij moeilijke woorden. Dat is wel fijn.” Hanin vult haar zusje aan: “Het lezen gaat nu ook veel beter. Vroeger ging het op school niet zo goed met lezen, ik vond het altijd heel saai, daarom had ik ook hulp nodig. Toen Hannah kwam, vond ik het steeds leuker.” Wat Hanin zo leuk vindt, is dat ze zelf
nieuwe boeken mag uitkiezen in de bieb. “Meestal mogen we één makkelijk boek meenemen en daarnaast moeten we ook een paar moeilijke kiezen.” Yomna weet duidelijk welke boeken ze het liefst leest. “Ik hou van grappige maar ook van spannende boeken. Dat er voetstappen aankomen bijvoorbeeld, en dat je dan niet weet wie het is.”
Het vrijdagmiddag voorleesuur is inmiddels vast onderdeel van de week voor de zusjes. Hanin: “Met vriendinnetjes spreek ik nooit op vrijdagmiddag af, want dan komt Hannah. Soms lezen we wat korter en doen we daarna iets anders. Als het goed weer is, gaan we lekker naar de speeltuin. Het is altijd gezellig als Hannah er is.”
Hanin:
‘Ik ben allang geen visite meer, ze voelen als nichtjes van me’
Vrijwilliger Hannah (30):
“Op Instagram zag ik een advertentie van Humanitas voor voorleesvrijwilligers. Dat uurtje per week kan ik wel vrijmaken, dacht ik. Ik werd aan Hanin en Yomna gekoppeld en zo begon het. Ik realiseer me nu pas dat we elkaar best al een tijdje kennen.
Elke vrijdagmiddag kom ik bij ze thuis. Dan kletsen we eerst gezellig wat, daarna pakken we de boeken erbij. Ik laat ze hardop voorlezen en als ze een woord of zin niet begrijpen, stoppen we even. Yomna maak ik al vanaf groep drie mee, die leest nu hartstikke goed. Ook op school zien ze flinke vooruitgang. Als we buiten zijn, lezen ze alles hardop voor wat ze tegenkomen, flyers, straatnaamborden. Het vergroot letterlijk hun wereld. Inmiddels ben ik allang geen visite meer. Ze voelen meer als nichtjes van me. Ik praat met de meiden over van alles: hun leven, hun dromen, wat ze later willen worden. Ik leer veel over hun cultuur, over de ramadan bijvoor-
Meer weten?
Humanitas Voorlezen is leuk én leerzaam. Kinderen leren spelenderwijs beter Nederlands, ook als de ouders de taal zelf niet goed machtig zijn. Kijk op Humanitas.nl/ programmas/ voorlezen/
beeld. Ik vertel ze ook over mijn leven, zo leren we van elkaars wereld. Dat is heel waardevol.
Samen naar de bieb
We doen meer dan alleen lezen. Als Hanin een spreekbeurt op school heeft, oefent ze die voor ons, haar zusje kan dan vragen stellen. Met mooi weer gaan we na het lezen lekker naar buiten. En we bezoeken regelmatig de bieb, waar ze zelf een stapeltje nieuwe boeken mogen uitkiezen. Ik vind het belangrijk dat ze meters maken, dat ze ervaren hoe leuk lezen is. Het inleveren en lenen van de boeken aan de balie laat ik ze zelf regelen. Dat stimuleert hun zelfstandigheid.
De eerste keer dat ik met ze naar de bieb ging, herinner ik me nog goed. Yomna was er voor het eerst, ze keek haar ogen uit. We maakten foto’s om naar hun moeder en andere familieleden te sturen. Op de terugweg vroeg ik Yomna wat ze er het allerleukst aan vond. ‘Alles,’ zei ze.
Het voorleesuur hoort inmiddels helemaal bij mijn week. In de zomervakantie zien we elkaar een maand niet, dat vinden we dan best lang. Onderling praten ze thuis weinig Nederlands. Hun moeder is Egyptisch en spreekt vooral Arabisch. Ik merk dat hun niveau in de vakantie wat achteruitgaat, vooral met lidwoorden. Vooraf proberen we af te spreken hoeveel ze gaan lezen, maar als dat niet lukt, is dat ook prima. Het moet voor mezelf leuk zijn, maar vooral voor hen.”
‘Geld is vaak iets abstracts voor jongeren’
De vrijwilligers van het project Money Talks geven scholieren voorlichting en tips over alles wat ze moeten regelen wanneer ze achttien worden. En dat is veel. ‘Ik vind het best spannend dat ik nu alles zelf moet regelen.’
‘Je kan ook blij zijn met een klein appartement en mensen om je heen van wie je houdt." Veel geld hebben is niet waar het in het leven van Anroedh om draait. De zeventienjarige scholier is een van de leerlingen die op een regenachtige vrijdag een afspraak heeft met een vrijwilliger van het project Money Talks.
Het project van Humanitas Amsterdam en Diemen is voortgekomen uit de wens van de Open Schoolgemeenschap Bijlmer (OSB) om op een laagdrempelige manier met jongeren over geldzaken te praten. Ook stadsdeel Zuidoost vond dit een goede zaak en inmiddels wordt Money Talks op drie Amsterdamse scholen aangeboden. Het uitgangspunt is om jongeren voor te bereiden op wat er op ze afkomt wanneer ze achttien worden. Dat ze een studiebeurs kunnen aanvragen en een DigiD moeten hebben, weten de meesten wel. Maar dat is maar het topje van de ijsberg, blijkt tijdens het spreekuur.
Vrijwilligster Nienke van der Maar neemt voor iedere jongere een half uur om aan de hand van een checklist op de website van de rijksoverheid door te nemen wat jongeren moeten regelen wanneer ze meerderjarig zijn geworden. De eerste die zich op het spreekuur meldt is Aylnisha. Ze vindt het wel spannend dat ze binnenkort al haar geldzaken zelf gaat regelen. "Ik weet niet hoe het is als je het zelf doet."
thuisadministratie
Flinke hap uit budget
Puntsgewijs nemen Nienke en Aylnisha door wat ze allemaal moet regelen, welke dingen ze beter meteen kan doen en wat nog even kan wachten. De vrijwilligster benadrukt dat de zorgverzekering elke maand een flinke hap uit het budget van de leerling zal nemen. "Een zorgverzekering kost tussen de 150 en 170 euro per maand. Een deel kun je terugkrijgen via de zorgtoeslag, maar je bent er elke maand toch dertig à veertig euro aan kwijt."
Omdat de scholiere een beugel heeft, adviseert Nienke haar alvast te kijken welke verzekeraar geen wachttijd hanteert voor de orthodontist. "Anders moet je het eerste jaar alles zelf betalen." Ook raadt ze Aylnisha aan zich in te schrijven als woningzoekende. "We willen allemaal een koophuis, maar dat lukt niet altijd. Door je nu al in te schrijven bij Woningnet voorkom je dat je over vijftien jaar denkt: ‘had ik me toen maar ingeschreven!’ Het is vrij deprimerend, maar de wachttijd voor een woning in Amsterdam kan wel twintig jaar zijn."
Nienke is vrijwilligster van het eerste uur bij Money Talks. De moeder van twee tieners ziet bij haar eigen kinderen dat geld vaak iets abstracts is voor jongeren. "Daarom heb ik gereageerd op een advertentie waarin ze vrijwilligers zochten. Maar ook omdat ik werken met jongeren gewoon geweldig vind. Het heeft iets heel sprankelends."
Levensverhaal
Ook deze ochtend geniet ze zichtbaar, bijvoorbeeld wanneer een leerling spontaan zijn hele levensverhaal uit de doeken doet. "Het was zo'n mooi verhaal. Dan weet ik weer waar ik het voor doe." Niet alle leerlingen laten meteen het achterste van de tong zien. "Ze zeggen zelden uit zichzelf dat ze schulden hebben. Maar als ik vraag of ze wel eens geld tekortkomen, blijkt dat ze soms toch nog wel wat rekeningen hebben uitstaan."
overheidswebsite. Daarom wijst ze iedere scholier met klem op deze regeling. De meeste leerlingen weten in grote lijnen wat ze moeten regelen. Wat de meesten niet weten, is dat ze ook zelf de kinderalimentatie kunnen regelen met de betalende ouder. En dat ze moeten besluiten of ze orgaandonor willen worden. Nienke legt uit dat als ze niks besluiten ze automatisch donor zijn. "Maar als je het een te moeilijk besluit vindt, kun je ook aangeven dat je ouders voorlopig die beslissing nemen."
Rijlessen
Dat je auto mag rijden wanneer je achttien bent hoeft ze de leerlingen niet te vertellen. Aylnisha is al begonnen met rijlessen en Anroedh staat op het punt zijn eerste rijles te nemen. Dat is een dure grap maar gelukkig heeft hij van huis uit meegekregen hoe je verstandig met geld omgaat. "Als ik iets wilde kopen vroeg ik dat eerst aan mijn ouders. Zeiden ze nee, dan moest ik dat accepteren. Ze legden wel altijd goed uit waarom ze nee zeiden. Mijn vader was ook altijd heel open over zijn financiën en waar hij geld aan uitgaf. Dat heeft me inzicht gegeven in geldzaken. Je kunt leuke dingen doen met geld. Maar je werkt om te leven, je leven is niet je werk."
‘Je kunt leuke dingen doen met geld. Maar je werkt om te leven, je leven is niet je werk’
Anroedh geeft vooral geld uit aan eten, ‘even een lekker broodje halen’, of
Voor de vrijwilligster is het vooral belangrijk om jongeren ervan bewust te maken hoe ze met geld omgaan. "Daar wil ik graag aan bijdragen. Ik zie het ook bij mijn kinderen. Hoe beïnvloedbaar ze zijn via bijvoorbeeld TikTok. Met één druk op de knop kun je iets kopen."
Bij alle leerlingen dringt ze erop aan de tegemoetkoming scholieren aan te vragen. "Daar heb je recht op wanneer je op school zit en de kinderbijslag is gestopt omdat je achttien bent geworden. Je krijgt als thuiswonende elke maand 137 euro, dat is toch een mooi bedrag." De informatie over deze regeling staat tot onvrede van Nienke tegenwoordig wat verstopt op de
Projectleider Ana Claudia met een deelneemster.
Vrijwilligster Nienke loopt met deelnemer Anroedh een checklist door.
‘Ik wou dat ik dit had gehad toen ik zeventien was’
aan stappen met vrienden. Maar je zult hem geen peperdure merkkleding zien dragen. "Ik snap niet dat je 500 euro over hebt voor een T-shirt met een bepaald merkje erop." Ook Aylnisha gaat verstandig om met geld. Ze pint haar salaris en bewaart het geld in een etui, zodat ze in één oogopslag kan zien hoeveel geld ze nog heeft.
Toch vinden beide scholieren het handig dat tijdens het Money Talks-spreekuur alles nog eens op een rijtje wordt gezet en de vrijwilliger laat zien op welke website ze vrijwel alles meteen kunnen regelen.
Geld besparen
Ook verzuimcoördinator Rebecca Dorman van OSB is blij met de spreekuren. "Ik wou dat ik dit had gehad toen ik zeventien was. Ik merk dat veel van onze leerlingen thuis niet de juiste begeleiding krijgen. De meesten gaan hun eigen studie betalen, dus dan is het fijn dat je met allerlei dingen geholpen kan worden. Ik hoor ook van de leerlingen dat ze dat prettig vinden. Ook omdat ze dankzij het spreekuur geld kunnen besparen of zich nu al inschrijven voor Woningnet."
Rebecca is van mening dat voorlichting over geldzaken eigenlijk standaard op scholen aangeboden zou moeten worden. "Maar de werkdruk onder docenten is zo hoog dat je dat niet van docenten kunt vragen. Dus ben ik blij met het Money Talks-spreekuur en hoop ik dat het ooit landelijk kan worden aangeboden."
Zover is het nog niet. Maar het aantal scholen met een
Money Talks-spreekuur groeit. Bovendien, zo legt projectleider Ana Claudia van Meeuwen uit, zal er binnenkort een bijeenkomst plaatsvinden waarbij alle coördinatoren van Humanitas Get a Grip worden bijgepraat over de werkwijze van Money Talks. Get a Grip is een project voor jongeren en hun geldzaken. Door deze coördinatoren bij te praten kan het spreekuur ook op scholen in de rest van het land worden ingevoerd.
Teken onze petitie ‘stop de schuldenindustrie’
In Nederland kampt maar liefst 14,3 procent van de jongeren tussen de 18 en 25 jaar met schulden. Als je volwassen wordt, draag je ook meteen financiële verantwoordelijkheid. Veel jongeren worden hierin niet begeleid en vallen meteen ten prooi aan de schuldenindustrie. Humanitas vindt dat de overheid meer moet doen om onze jongeren te beschermen. Vind jij dat ook? Teken dan onze petitie op Humanitas.nl/schuldenindustrie. Het aantal handtekeningen staat inmiddels op meer dan 25.000.
Achter elke postcode zit een verhaal
Door veranderende levensomstandigheden, zoals een scheiding, kunnen problemen ontstaan in een gezin. De vrijwilligers van Home-Start staan dan klaar voor de ouders én de kinderen. Met praktische adviezen en een luisterend oor doen ze hun uiterste best om kinderen ‘gewoon’ te laten opgroeien. Omdat iedere situatie anders is, wordt er maatwerk geboden: van mens tot mens. Home-Start wordt in meer dan 168 gemeenten in Nederland aangeboden.
Dankzij onze deelnemers kregen 176 goede doelen dit jaar een bijdrage. Samen met deze organisaties werken we aan een rechtvaardige, groene en gezonde wereld. De afgelopen vijf jaar ontving Humanitas een bijdrage van € 22,5 miljoen. Sinds de oprichting van de Postcode Loterij in 1989 hebben we al € 8 miljard aan goede doelen kunnen schenken. Samen voor een betere wereld: postcodeloterij.nl
En de winnaar is...
Op 31 mei vond de feestelijke uitreiking van de Helemaal Humanitas Prijs 2024 plaats. Publiekswinnaar met de meeste stemmen was het Eetcafé Gorredijk. Het team won 3.000 euro. De tweede en derde prijs, 2.000 en 1.000 euro, waren voor De LimonadeBrigade en Gedachtebaas. BOOST huiswerkbegeleiding kreeg de juryprijs van 1.000 euro. De beloningen zijn bedoeld voor vernieuwende projecten die helemaal aansluiten bij de waarden van Humanitas. Uit alle inzendingen koos de jury een shortlist; de zes projecten die hieronder staan.
Eetcafé Gorredijk
Afdeling Smallingerland-Opsterland
Elke maand weer is het volle bak in het Humanitas Eetcafé in Gorredijk. Zo’n 25 mensen met een licht verstandelijke beperking komen hier bij elkaar om gezellig samen te eten. Humanitas Smallingerland-Opsterland mag hiervoor de keuken en kantine van de Burgemeester Harmsma School gebruiken. Vrijwilligers bereiden er een gezond driegangendiner. “Onze gasten zijn er op zo’n avond echt even uit en kunnen helemaal zichzelf zijn,” vertelt Herm Moes, die het eetcafé heeft opgezet. “Dat is belangrijk omdat mensen met een licht verstandelijke beperking moeilijk aansluiting vinden en zich dan vaak een buitenbeentje voelen. In ons eetcafé is iedereen gelijk.” Deze formule werkt, weet Herm uit ervaring. Hij is al acht jaar vrijwilliger bij het Humanitas-eetcafé in Drachten. “De meeste gasten willen na hun eerste eetcafé geen avond meer missen.”
De LimonadeBrigade
Home-Start Lelystad
De LimonadeBrigade zorgt voor gezellige ontmoetingsplekken waar ouders met kinderen tot en met twaalf jaar kennis en ervaring kunnen uitwisselen. Ook kunnen ze er nieuwe mensen leren kennen. “We zijn een gemeenschap van opvoeders, vrijwilligers en professionals met een gedeelde visie,” vertelt Home-Start-coördinator Shanti Tuinstra: “Ieder kind uit Lelystad moet de kans krijgen om uit te groeien tot een krachtig mooi mens. Onder de paraplu van De LimonadeBrigade werken we nauw samen met de kraamzorg, kinderopvang, maatschappelijk werk, welzijn en de bibliotheek.” De LimonadeBrigade heeft daarnaast een online platform waar ouders met vragen terecht kunnen.
Gedachtebaas
Afdeling Zwolle
Mystique en Sjoerd, twee stagiairs van Humanitas Zwolle, stonden aan de wieg van Gedachtebaas, een podcast waarin jongeren in alle openheid vertellen over de problemen waarmee ze worstelen. In elke aflevering staat een onderwerp centraal, zoals eenzaamheid, depressie, eetstoornis of in transitie zijn. “Als jongere denk je al snel dat je als enige in de wereld een moeilijke tijd doormaakt,” vertelt Sjoerd. “Zeker als iedereen op de sociale media alleen nog maar zichzelf van z’n mooiste kant laat zien.” De jongeren vertellen in de podcast wat hielp om hun negatieve gedachten en gevoelens de baas te worden. Zo maakt Gedachtebaas het normaal om over je problemen te praten, waarmee grotere problemen worden voorkomen. De podcast Gedachtebaas staat op Spotify en is inmiddels toe aan een tweede seizoen.
JURYPRIJS
BOOST huiswerkbegeleiding
Afdeling Leeuwarden
BOOST is huiswerkondersteuning voor leerlingen in het voortgezet onderwijs, bedoeld om de kans op een succesvolle schoolloopbaan te vergroten. Het helpt kinderen die van huis uit minder ondersteuning bij hun huiswerk kunnen krijgen of een rustige plek nodig hebben voor hun huiswerk. Extra belangrijk voor kinderen uit Leeuwarden-Oost, waar veel sociale ongelijkheid is. Twee keer in de week krijgen ze ondersteuning van een vrijwilliger, op school of in een wijkcentrum. Veel vrijwilligers zijn (oud-) docent in het voortgezet onderwijs of volgen de hbo-opleidingen Pedagogiek of Social Work. Coördinator Linda Galema: “Het kan een bepaald vak zijn dat de leerlingen moeilijk vinden. Maar ze verbeteren ook basale studievaardigheden, zoals plannen en leren. De vrijwilligers hebben bovendien aandacht voor hoe het met ze gaat. De kinderen voelen zich bij hen gezien en gehoord. Dat iemand zich vrijwillig voor hen inzet, vinden ze heel bijzonder.”
E-learning financiële redzaamheid
Afdeling Raalte
Humanitas Raalte ontwikkelde een online training (e-learning) voor mensen die hun geldzaken op orde willen brengen. Trainer Farley – professioneel schuldhulpverlener én ervaringsdeskundige – komt hierin zelf aan het woord. Deelnemers doorlopen het programma samen met een Thuisadministratie-vrijwilliger. In de laatste les maken ze een budgetplan. “Deelnemers kunnen direct hun kennis en vaardigheden toetsen en krijgen inzicht in hun motivaties en gedrag,” vertelt coördinator Saskia Stegeman. “Daarna weten we waarbij de deelnemer ondersteuning nodig heeft. Daarom gebruiken we de e-learning ook als hulpmiddel bij de intake.” Na afloop kan 30 procent zonder hulp verder, doorloopt 60 procent alsnog het Thuisadministratietraject en is 10 procent beter af met budgetbeheer of bewindvoering. Voor wie toch vastloopt, is de hulp van een Thuisadministratie-vrijwilliger alsnog binnen handbereik.
Verschilmakers
Afdeling Helmond
Nieuwe vrienden maken en ergens bij horen, wie wil dat niet? Het mooie van de jongeren van Verschilmakers (14-28 jaar) is dat zij het niet alleen gezellig hebben met elkaar, maar ook leuke activiteiten organiseren voor anderen. Elke twee weken hebben ze een spelletjesavond. Tussen de potjes Weerwolven, Uno en Shit happens door bedenken en verdelen ze vrijwilligersklusjes. “Zo organiseren ze eens per kwartaal een bingoavond voor klanten en vrijwilligers van de Humanitas Ruilwinkel,” vertelt projectleider Daniëlle Stolwijk. “Een groot succes en helemaal zelf bedacht. Ook Humanitas Helmond doet weleens een beroep op de Verschilmakers. Handig met Instagram of goed met cijfers? De afdeling kan altijd jonge vrijwilligers gebruiken.” De kracht van de Verschilmakers is de mengelmoes van hun achtergronden. Daniëlle: ‘Als ze Truth or dare spelen, schromen ze niet om hun kwetsbaarheid te tonen. Daaraan merk je dat ze zich veilig voelen.”
Kunstmatige Intelligentie: heilige graal of schrikbeeld?
Of je nu je socialemediaberichten bekijkt, onderweg bent met Google Maps, of de volgende Netflixserie kiest om te bingen; op de achtergrond doet kunstmatige intelligentie z’n werk. Hoe kan deze technologie ook van invloed zijn op het werk van Humanitas? Is het de heilige graal nu zorgprofessionals zo schaars zijn? Of werkt het sociale isolatie juist in de hand?
Artificial Intelligence, ook wel AI genoemd, is niets anders dan het vermogen van een computersysteem om taken uit te voeren waar vroeger menselijke intelligentie voor nodig was. Denk aan redeneren, leren, problemen oplossen en creatief zijn. Een voorbeeld is ChatGPT, het computerprogramma dat je helpt teksten te schrijven. En Spotify dat op basis van eerdere muziekkeuzes nieuwe muziektips geeft. Wat AI voor onze toekomst gaat betekenen, hangt deels af van de groep waartoe je behoort. Want bepaalde groepen dreigen digitaal – en daardoor sociaal – buitengesloten te worden.
De digitale kloof
Het fenomeen dat sommige mensen digitaal achterblijven bij anderen, noemen we de 'digitale kloof'. Er is een groot risico dat deze kloof zal leiden tot meer eenzaamheid en gevoelens van uitsluiting. Hoe zit dat met die kloof? In Nederland heeft ongeveer 83 procent van de inwoners ten minste basale digitale vaardigheden. Meer dan in elk ander Europees land. Maar dit cijfer verhult de verschillen in leeftijdscategorieën, in welvaart en welzijn en toegang tot technologie. Zo heeft van de theoretisch opgeleiden 94 procent basale digitale vaardigheden, maar is dat bij praktisch opgeleiden slechts 68 procent. Ook mensen tussen 65 en 74 jaar zijn vaak minder digitaal vaardig. En wie 75 jaar of ouder is, wordt in deze metingen niet eens meegenomen.
‘Ontmenselijking’
Een mogelijk risico van AI is de 'ontmenselijkende' invloed op de samenleving. Zo kan AI de kassamedewerker in de supermarkt vervangen en de receptionist in een hotel. En dat terwijl sociale interactie een menselijke basisbehoefte is. Contacten met andere mensen verbeteren de gezondheid en verminderen gevoelens van eenzaamheid. Al worden AI-systemen beter, ze missen nog steeds belangrijke menselijke waarden, zoals empathie.
Gezelschapsrobots
Maar kunstmatige Intelligentie heeft ook positieve kanten. Het kan bijvoorbeeld eenzaamheid bestrijden. Een mooi voorbeeld zijn de zogenaamde gezelschapsrobots, ontworpen om contact mee te hebben. Ben je eigenaar van het EMO AI desktop huisdier, dan heb je een kleine robot die kan reageren op vragen, kan dansen en zingen en spelletjes met je kan doen. Het herkent individuele gebruikers en hun voorkeuren en kan op hen reageren met een heel scala aan toepasselijke emoties. De resultaten van de inzet van gezelschapsrobots zijn veelbelovend. Een studie van de Universiteit van Glasgow toonde aan dat mensen die contact hadden met sociale robots in de loop van de tijd meer over zichzelf gingen vertellen. Hun humeur verbeterde en gevoelens van eenzaamheid namen af.
Contact maken
AI kan mensen zelfs aanmoedigen meer contact te maken. Tijdens een onderzoek van de Universiteit van North Carolina werden studenten uitgenodigd om via een scherm een één-op-één conversatie te hebben met Ellie, een virtueel mens. Sommigen praatten met Ellie over het belang van waardevolle gesprekken. Hen moedigde ze aan eens contact te maken met onbekenden. Een tweede groepje deelnemers praatte met Ellie over een heel ander onderwerp. De volgende dag bleek dat mensen uit de eerste groep meer contacten hadden gemaakt en van hogere kwaliteit.
Wat betekent dit voor Humanitas?
Ook voor Humanitas liggen er kansen om met AI eenzaamheid tegen te gaan, maar dat hoeft niet meteen door kostbare robots aan te schaffen. Er valt veel te leren van vergelijkbare organisaties die AI met succes toepassen. Zo gebruikte het Britse goede doel CALM (Campaign Against Living Miserably), een door AI verbeterde chatbot om wachttijden te verminderen tijdens de pandemie. Veel mensen kampten toen met geestelijke problemen en de chatbot hielp om de
Suzanne Galletly is een vertegenwoordiger van de Artificial Intelligence Skills Alliance (ARISA) en Digital Skills Director bij het EXIN Exam Institute. Ze is ook vrijwilliger bij Vriendschappelijk Huisbezoek van Humanitas Utrecht.
mensen die het meest urgent hulp nodig hadden door te verwijzen. En dat 24 uur per dag. Alleen al in het eerste jaar kregen zo meer dan 26.000 mensen hulp en werden één miljoen hulpvragen verwerkt. Humanitas zou cursussen kunnen geven aan kwetsbare groepen om ze bij te spijkeren in hun digitale vaardigheden. Dan kunnen ook zij toegang krijgen tot overheidsdiensten, of gewoon contact maken met anderen; een uitkomst voor mensen die zich eenzaam voelen. Humanitas zou verder ouders kunnen wijzen op apps die helpen bij de opvoeding van kinderen. Bijvoorbeeld als aanvulling op het werk van vrijwilligers van het thema 'Opvoeden'. Zo heeft de Muse app leuke activiteiten en spelletjes voor kinderen en biedt het ouders waardevolle inzichten over de ontwikkeling van het kind.
Omarmen
Of we AI nu omarmen of niet, het is er en gaat niet meer weg. We kunnen maar beter onderzoeken welke mogelijkheden en kansen er liggen. Het ethisch dilemma op welke manier dat kan, is iets om goed over na te blijven denken. Eén ding is zeker: de vrijwilligershulp van Humanitas zal altijd nodig zijn en altijd haar waarde behouden. Want AI moet worden gebruikt als aanvulling op menselijke contacten. Nooit om deze volledig te vervangen. In een wereld van AI, is de 'Human' in 'Humanitas' meer dan ooit nodig.
COLOFON
Van Mens tot Mens is bedoeld voor iedereen die betrokken is bij Vereniging Humanitas. Het magazine verschijnt twee keer per jaar. Heb je het uit? Geef het dan door aan anderen. Je kunt het magazine online vinden op Humanitas.nl/van-mens-tot-mens
REDACTIE
Lisa Tiggelaar en Wouter van Zandwijk (hoofdredactie), Jolanda Dreijklufft en Judith Zeeman (coördinatie en eindredactie), Saskia Bosch, Gerda Groen, Nathanya van Lith, Saskia Roest, Inti Schutte en Gonny Westerhuis
MET MEDEWERKING VAN Laura Cnossen, Anneke Hymmen, Marieke Kijk in de Vegte, Els Meijers, Tryntsje Nauta, Victoria Rekatsinas, Gerjanne van Oort
CONCEPT EN VORMGEVING Maters en Hermsen communicatie/journalistiek
DRUKWERK
ID Media, Apeldoorn
ADVERTEREN
Neem contact op met Lisa Tiggelaar via l.tiggelaar@humanitas.nl
MEER WETEN?
Wil je meer informatie over wat Humanitas voor jou kan betekenen? Of wil je vrijwilliger, lid of donateur worden? Neem contact op via Humanitas.nl, bel 020-5231100 of mail naar info@humanitas.nl. Tekst, foto’s en illustraties mogen alleen worden overgenomen na schriftelijke toestemming van Vereniging Humanitas.
Humanitas heeft haar best gedaan om de rechten van alle rechthebbenden te achterhalen. Meen je rechthebbende te zijn, neem dan contact op met de redactie.
Wil je dit magazine niet meer ontvangen? Je kunt dit per mail of telefonisch eenvoudig doorgeven: info@humanitas.nl of 020-5231100.
KvK: 40530895, ISSN: 01661124 Rekeningnummer voor giften: NL58 INGB 0000 294050 op naam van Vereniging Humanitas
Woordzoeker
kansMaak op prijs!een
Hieronder zie je een rij met woorden die aansluiten bij het thema van dit magazine en bij de tijd van het jaar. Zoek ze op en streep ze weg. Ze kunnen horizontaal, verticaal, diagonaal en achterstevoren lopen. De overgebleven letters zet je daarna in de vakjes onderin. Begin met de bovenste rij en ga van links naar rechts.
Mail de oplossing voor 1 september naar communicatie@humanitas.nl. In de onderwerpregel zet je ZOMERPUZZEL. Onder de inzenders verloten we 3 exemplaren van Het groene kookboek van Rukmini Iyer.
Woorden afstrepen
Zomerse tips
OERRR
Speelnatuur
Op 21 plekken in heel Nederland zijn er avontuurlijke natuurspeeltuinen van OERRR. Een aantal plekken is ook toegankelijk voor kinderen met een beperking. De toegang is € 1,50. Meer informatie: Oerrr.nl en Natuurmonumenten.nl (daar vind je ook mooie wandelroutes).
Watertappunten
We hebben zo’n twee liter water per dag nodig. Ben je onderweg voor school, werk of een uitstapje, denk dan aan een waterflesje om gratis bij te vullen. Op Drinkwaterkaart.nl vind je alle watertappunten in heel Nederland. Ze zijn er sowieso op alle NS-stations.
Gezond en wel
Heb je moeite met een gezonde leefstijl en wil je meer weten over gezond leven en eten? Kijk eens op Voedingscentrum.nl. Hier vind je veel informatie over gezondheid, over goed en lekker eten plus een hoop recepten.
Kookinspiratie
De Britse kok Rukmini Iyer werd bekend met haar ‘bakplaatboeken’ vol recepten voor ovengerechten. Nu is er Het groene kookboek, met pasta- en noedelrecepten, salades, curry’s en meer. Nog steeds is alles makkelijk te maken, ziet het er fantastisch uit, is het gezond en zijn de meeste recepten ook goed betaalbaar. Rukmini is lekker praktisch, heeft humor en geeft je inspiratie en plezier in de keuken.
Uitgeverij Becht, € 25,99
Verhaal van Muammer
‘Om politieke redenen ben ik uit Turkije gevlucht. Drie jaar geleden kwam ik naar Nederland. Het was winter, veel te koud voor mij. Ik was alleen. Een stressvolle tijd. Iemand van het gastgezin waar ik daarna verbleef, vertelde me over het Humanitas Café Meet & Greet, speciaal bedoeld voor vluchtelingen en statushouders. Dat vond ik een leuk idee. Het was een makkelijke manier om anderen te ontmoeten. Ik voelde me er geaccepteerd en kon oefenen met de taal. Maar het is ook belangrijk om een rol te hebben in de samenleving. Daarom was ik blij toen Humanitas vroeg of ik vrijwilliger wilde worden bij het Humanitas Café. Dat heb ik ongeveer twee jaar gedaan. Het voelde goed om wat te doen voor anderen.
Dit jaar bood Jeichien, van het Humanitas Café, me een baan aan en sinds januari ben ik hier projectbegeleider. Ik denk onder andere mee over hoe we hier meer jongeren kunnen aantrekken, want ouderen weten de projecten al te vinden. Deze week hebben we bijvoorbeeld een jongerenontmoetingsdag. We beginnen met typisch Nederlandse spelletjes, zoals sjoelen en blikgooien. Daarna vragen we welke activiteiten zij graag zouden doen en daar stemmen we dan over. Het is heel leuk werk. Ik voel me nog steeds niet helemaal thuis in Nederland; het is anders dan mijn eigen land. Maar als ik bij Humanitas ben, voel ik me altijd beter. Iedereen is welkom hier.”
verhalen van humanitas
Muammer
Muammer (30) kwam in z’n eentje vanuit Turkije naar Nederland. Dat was flink wennen. In het Humanitas Café in Groningen vond hij gezelschap en kon hij oefenen met de taal. Hij is er nu zelf beroepskracht. Het verhaal van Muammer lees je op pagina 31.
