Humanitas Magzine mei 2015

magazine van vereniging Humanitas, uitgave mei 2015

VAN MENS TOT MENS “WIE IN BALANS IS, LAAT ZICH MINDER RAKEN” Laurens Knoop van de School of Life over het belang van onbalans

“HET GEVOEL VAN NOODZAAK HEERST ENORM” NEDERLAND HEEFT MILJOENEN VRIJWILLIGERS. WAAR KOMT DIE BETROKKENHEID VANDAAN?

De geschiedenis van Humanitas door de ogen van zeven vrijwilligers

Alles over vrijwilligerswerk in Nederland

OVER 70 JAAR HUMANITAS

rabobank.nl/aandeelinelkaar

Inhoud

2 ACHTER DE SCHERMEN

16 IN PERSPECTIEF

30 QUIZ Wat weet jij over het humanisme?

Doe de quiz.

3 VOORWOORD

32 EEN VLUCHT DOOR DE TIJD

4 INSPIRATIE Tegenwoordig kunnen we niet meer zo gemakkelijk terugvallen op de overheid als vroeger. Wat betekent dit precies voor Humanitas en voor het vrijwilligerswerk in het algemeen?

Laurens Knoop van The School of Life zocht naar balans in zijn leven, maar werd hier niet gelukkig van.

Om iets te bereiken, moest hij juist bereid zijn alles los te laten. Hij vertelt over het belang van de onbalans.

26 DE VRIJWILLIGER EN DE DEELNEMER

40 HUMANITAS COMMUNITY

10 IN GESPREK Oud-vrijwilliger Alan Muller en oud-deelnemer Mohammad Mohsini vertellen over hun ervaring met werkstichting SAMAH.

De oudste en jongste vrijwilliger van het Humanitas Hospice Gast­ huis Groningen gaan met elkaar in gesprek over het levenseinde.

28 HET LAND VAN HUMANITAS

Bijdragen aan het werk van Humanitas kan op verschillende manieren. Vrijwilligers vertellen wat zij voor Humanitas doen.

44 POSTCODE LOTERIJ Ontdek wat de rol van de loterij is in de ontstaansgeschiedenis van Humanitas.

47 FACTSHEET

14 STELLING ‘Vrijwilligers in Nederland kunnen er nog best een schepje bovenop doen.’ Wat vinden onze vrijwilligers hiervan?

Zeven vrijwilligers die actief waren in één van de zeven Humanitasdecennia, vertellen hun persoonlijke verhaal.

Humanitas in het kort.

Bekijk de geschiedenis van Humanitas.

Heb mag je het Goo azine u ih it we g e t d a n ? niet , ma ar het doo geef r aa and eren n .

Achter de schermen

2

DE MAKERS AAN HET WOORD DEEN VAN MEER – FOTOGRAAF ‘IN GESPREK’ (P. 10)

JUDITH ZEEMAN – SCHRIJVER INTERVIEW MARIUS ERNSTING (P. 44)

“Ik stond er niet eerder bij stil, maar bij de oprichting viel Humanitas – als hulporganisatie voor niet-kerke­ lijken – een beetje tussen wal en schip waar het ging om financiële ondersteuning. Humanitas moest dus zelf flink aan fondsenwerving doen en bedacht een loterij. Een verhaal over inventiviteit en gedre­ venheid, zoals Marius Ernsting als geen ander kan vertellen.”

“Ik vind het heel bijzonder om mensen die dit vrijwilligerswerk doen te ontmoeten en te fotogra­ feren. Zoals in het Hospice Gasthuis Groningen, de jongste en de oudste vrijwilliger, Malou en Guus. Hele grote verschillen tussen hen qua leeftijd en levenservaring, maar met één hele grote overeenkomst: beiden menslievend, hulpvaardig en jong van geest als het gaat om hoe ze in het leven staan en met de dood omgaan. Bijzonder dat Malou als arts in opleiding in haar vrije tijd mensen die terminaal zijn wil en kan begeleiden. Daar kun je denk ik alleen maar een betere arts door worden.”

FLOOR RIEDER – ILLUSTRATOR ‘ATLAS 70 JAAR HUMANITAS’ (P. 28)

“Voor het tekenen van de ‘platte­ grond’ van Humanitas heb ik natuur­ lijk veel achtergrondinformatie moeten lezen. Tijdens het maken besefte ik hoe belangrijk het werk van Humanitas is. Hoe controver­ sieel ook. Waar hulp nodig is, biedt Humanitas hulp aan. Van het leger tot transgenders, van bejaarden tot jongeren. Vaak op een onver­ wachte, maar doeltreffende manier.

Daarnaast is het een van de weinige instanties die zo’n mooi vorm­ gegeven magazine uitgeeft en ik ben trots dat ik hier in mag staan.

Petje af!”

ANNE DILVEN – SCHRIJVER ‘EEN VLUCHT DOOR DE TIJD’ (P. 32) YVO SPREY – ILLUSTRATOR ‘INSPIRATIE’ (P. 4) “Voor de interviews van ‘Een vlucht door de tijd’ heb ik het hele land afgereisd. De zeven vrijwilligers die ik heb gesproken, hadden ieder een andere achtergrond en ver­ schilden erg in leeftijd. Maar één ding hadden ze met elkaar gemeen: de intrinsieke motivatie om iets voor een ander te betekenen. Die gedre­ venheid heeft echt een verschil gemaakt. Ik vond het bijzonder om hun verhalen te mogen optekenen.”

“The School of Life beoogt mensen de kans te geven om samen nieuwe perspectieven te ontdekken. Voor het artikel over Laurens Knoop in Van Mens tot Mens zocht ik een ruimtelijke metafoor voor de toepas­ sing van filosofie in het alledaagse en kwam terecht bij de denkbeel­ dige en spreekwoordelijke ladder.”

Voorwoord

ZIEN EN GEZIEN WORDEN ODE AAN ONZE VRIJWILLIGERS Humanitas is jarig. Zeventig jaar geleden werd onze vereniging opgericht. Vlak na de Tweede Wereldoorlog, zodat ook mensen die niet waren aangesloten bij een kerk hulp konden krijgen. Eén van de eerste dingen die Humanitas deed, was een tehuis oprichten voor NSB-kinderen waarvan de ouders gevangen zaten. Ondanks dat de kinderen met de nek werden aangekeken, ontfermden Humanitas-medewerkers zich liefdevol over hen.

Ze namen de verantwoordelijkheid op zich. Omdat ieder mens de moeite waard is.

Dat is Humanitas ten voeten uit. Al zeventig jaar komen onze vrijwilligers op voor de mensen die dat nodig hebben. Ze doen dat vaak vanuit een persoonlijk gevoel, waarbij ze het logisch vinden dat je anderen steunt. Waar veel mensen geen oog heb­ ben voor het leed van anderen, stroopt de Humanitas-vrijwilliger de mouwen juist op en gaat aan de slag.

Dit nummer is dan ook een ode aan onze vrijwilligers. Omdat zij bij mensen thuis komen en oprecht luisteren naar wat hen bezig houdt. De afgelopen jaren bezocht ik ruim veertig afdelingen van Humanitas en sprak met honderden vrijwilligers. Elke keer opnieuw word ik geraakt door de passie waarmee vrijwilligers spreken over het werk dat zij doen en hoe zij dat doen.

Deze passie vind je ook terug in dit nummer. Bijvoorbeeld in de prachtige verhalen van de vrijwilligers, vanaf pagina 32. Elk van hen was actief in één van de zeven Humanitas-decennia.

Fotografe Robin de Puy heeft daar prachtige portretten bij ge­ maakt, als eerbetoon aan hun bijdrage. Lees bijvoorbeeld het verhaal van Simon, die zich jarenlang inzette voor steun aan en maatschappelijke acceptatie van transgenders in Nederland. Of het verhaal van Greet die de afgelopen achttien jaar al meer dan 20 gezinnen heeft bijgestaan bij de opvoeding van hun kinderen.

Eén van onze oudste vrijwilligers, Guus, biedt steun aan mensen die gaan sterven in ons hospice in Groningen (pag. 10). Hij zegt over zijn vrijwilligerswerk: ‘Ik vind het belangrijk dat mensen gezien worden.’ Ik word er warm van als ik dat lees en voel me trots dat ik deel uitmaak van Humanitas. Daarnaast ben ik trots op al onze vrijwilligers die al zeventig jaar lang de wereld een stukje mooier maken! Daarom deze ode aan hen, zodat iedereen ziet wat een geweldig werk ze doen.

Eva Scholte Directeur Humanitas

3

Als je iets ĂŠcht graag wilt, raak je vanzelf uit balans Inspiratie

Hoe vind je de juiste balans in je leven? Vrijwilligers van Humanitas gaan regelmatig op zoek naar het antwoord op deze vraag met hun deelnemers. Ook Laurens Knoop van The School of Life zocht naar balans in zijn leven. Hij ontdekte dat perfect in balans zijn niet altijd tot een gelukkig leven leidt. Dit is zijn verhaal. "

4

Tekst: Linda Huijsmans Illustraties: Yvo Sprey

Inspiratie

7

Laurens Knoop (1972) is opgeleid als econoom en managementconsultant, maar zijn hart lag altijd al bij de filosofie. Toen hij in 2010 over The School of Life van Alain de Botton hoorde, nam hij meteen ontslag. Hij richtte Brandstof op, een ‘denkstation voor levensideeën’ en in mei 2014 opende hij samen Peter van Duinen de Amsterdamse vestiging van The School of Life.

“Ik merk dat als ik echt iets wil bereiken, ik bereid moet zijn alles los te laten”

“Tijdens mijn studententijd kreeg ik, totaal onverwacht, een zware burn-out. Het heeft me bijna zeven jaar gekost om er weer helemaal overheen te komen.

Achteraf prijs ik me gelukkig dat ik toen al de gelegenheid kreeg om te ontdekken wie mijn echte vrienden zijn. Zij gaven mij het gevoel dat ik er niet alleen voor stond. Ik heb jarenlang in bed gelegen, en dat is eenzaam. Ik had het meest behoefte aan gezelschap. Dankzij mijn vrienden heb ik altijd het geloof gehouden dat het weer goed zou komen. In die periode werd me duidelijk dat het leven niet alleen om carrière en succes draait, maar dat er ook een wereld is die zich bezighoudt met anderen.

Na die zeven jaar had ik het gevoel dat ik eindelijk aan mijn leven kon beginnen. Ik vond een goede

baan, kreeg collega’s, veel nieuwe vrienden en verdiende goed. Na zeven jaar als een monnik te hebben geleefd was ik bovendien gezonder dan ooit.

Ideaal dus: alles was in balans. Alleen: ik raakte niets. Ik leefde een oppervlakkig leven.

De juiste match Dat veranderde van het ene op het andere moment, toen een collega mij attendeerde op The School of Life van de Britse filosoof Alain de Botton in Londen.

Zodra ik zag wat zijn ideeën waren en hoe hij die vorm gaf, wist ik: dit is het. Ik had nooit concrete ideeën over wat ik precies wilde, maar in mijn hart blijkbaar wel. Het was wachten op de juiste "

Inspiratie

match voordat ik wist dat het mijn droom was om mensen te laten nadenken over hun eigen leven en alledaagse onderwerpen. Binnen een minuut besloot ik mijn baan op te zeggen en ‘iets’ met het idee en het concept van The School of Life in Nederland te gaan doen.

Vanaf dat moment was ik totaal uit balans en dat bleek het beste wat me kon gebeuren. Ik merkte dat als ik echt iets wilde bereiken, ik bereid moest zijn alles los te laten. Ik moest durven kiezen, waardoor er dingen, mensen of relaties buiten beeld zouden raken. Als je de hele tijd alleen maar bezig bent om alles in evenwicht te houden, besteed je namelijk te weinig aandacht aan dingen die op dat moment werkelijk belangrijk voor jou zijn.

Je kwetsbaar opstellen Veel mensen die ervoor kiezen om zich als vrijwilliger in te zetten, doen dat vanuit een onbalans in hun eigen leven; onvrede met de situatie zoals die is. Iemand die vindt dat hij te weinig voor anderen doet, kan zijn kennis of tijd na zijn werk aan iemand geven die dat nodig heeft. Ik ken mensen die bij grote bedrijven op de Amsterdamse Zuidas werken, maar daarnaast iets wezenlijks willen betekenen wat ze in hun werk niet vinden. Ze zoeken iets anders waar wel hun hart ligt, om zo de boel weer in balans te krijgen. En voor vrijwilligerswerk geldt hetzelfde, zo niet meer, als voor andere dingen in het leven; het heeft alleen zin als je er helemaal voor gaat. Eén dinsdagavond in de maand is dan niet genoeg. Op het moment dat je vanuit een persoonlijke motivatie ergens helemaal voor gaat, stel je je vaak kwetsbaar op. Wie in balans is, laat zich minder vaak raken, terwijl die kwetsbaarheid juist goed is. Want dan sta je open voor nieuwe situaties en waardevolle ervaringen. Zoals Alain de Botton zegt: “Als je je niet schaamt voor wie je vorig jaar was, dan heb je niet hard genoeg geleerd.”

Mijn voornaamste bezwaar tegen de vele oosterse wijsheden die nu zo populair zijn, is dat balans daarin vaak wordt verward met veiligheid. De belofte van een toestand waarin je niet meer geraakt wordt, strookt niet met de realiteit van het leven. Want het leven bestaat eruit dat je constant van alle kanten geraakt wordt en zelf ook anderen raakt. Om op de been te blijven zoek ik met enige regelmaat de absolute rust van de natuur op. Dat zou je balans kunnen noemen, maar ik zie het meer als twee uitersten waartussen ik me continu heen en weer beweeg.

8

Grote levensvragen Veel mensen zijn bezig met vragen als: wie ben ik, wat wil ik, wat is het goede, wat is een mens, wat is het goede leven? Dat zijn grote vragen, waar Google je geen antwoord op kan geven, maar waar veel filosofen hun hele leven aan gewijd hebben. Bij The School of Life organiseren we thema-avonden rondom dit soort levensvragen, zoals: How to find the job you love? Tijdens die bijeenkomsten bekijken we wat de klassieke filosofen over het onderwerp vertellen. Zo zei Confucius bijvoorbeeld: “Vind de baan die bij je past en je hoeft nooit meer te werken.”

Ook ik heb lange tijd in een illusionaire bubbel van schone schijn geleefd. Ik was voornamelijk bezig met de buitenkant; met mijn met imago, mijn carrière, met vragen als: heb ik wel de juiste vrienden, zet ik de juiste stappen, lig ik nog goed in de markt, ben ik nog aantrekkelijk, enzovoort. Maar die vragen leiden alleen maar af van de kern. Vroeg of laat ontdekken we allemaal dat als we die kern niet genoeg aandacht geven, we ons op een bepaald moment slecht gaat voelen. Om tot de kern te komen, moet je jezelf vragen stellen als: waarom doe je de dingen zoals jij ze doet, waarom blijf je steeds dezelfde fouten maken, heeft dat misschien iets te maken met het feit dat je je ongelukkig of ontevreden voelt? Ook de antwoorden op deze vragen moet je onder ogen willen zien. Zoals De Botton zegt: “Je bent volwassen op het moment dat je ophoudt anderen de schuld te geven; als je naar binnen kunt kijken en ziet wat jij doet.”

Ongelofelijke schoonheid Naar binnen kijken gebeurt vaak niet als je jezelf constant bezig houdt. We hebben allemaal zoveel haast. Daar maak ik me zelf ook schuldig aan. We worden gedomineerd door onze telefoon, de verwachtingen van de buitenwereld en houden daardoor geen tijd en ruimte meer over om bij ons gevoel te komen. Alain de Botton zegt daarover: “De beste manier om teleurstellingen te voorkomen, is om met zoveel mogelijk dingen tegelijk bezig te zijn”. Zolang we het maar heel erg druk hebben, hoeven we niet na te denken over waar ons leven werkelijk over gaat; over teleurstellingen, over lijden, maar ook over ongelofelijke schoonheid. Wie vrijwilligerswerk doet, zal dat gevoel kennen; je leert nieuwe werelden kennen, je verdiept je in een ander, je laat je raken, en dat doet je soms ook tot nieuwe inzichten komen over je eigen leven.

Inspiratie

Schopenhauer heeft een mooi beeld geschetst over hoe je leven rond je veertigste levensjaar begint te kantelen. Voor die tijd ervaar je het leven als een boeiend schilderij waarin je steeds weer nieuwe dingen ontdekt en verrast wordt door de kleuren, de nuances en de verschillende toetsen van de kwast.

Na je veertigste krijg je, als het goed is, de moed om ook eens naar de achterkant te kijken, om te zien hoe het doek is opgebouwd. Je ziet de draden van het canvas, de losse eindjes, de spatten verf, en je ziet hoe alles met elkaar samenhangt. Dat vind ik een mooi beeld en ongelofelijk herkenbaar. Maar je moet het wel aandurven om naar die achterkant te kijken. Dat is de uitnodiging die wij hier met The School of Life geven: denk na over je eigen leven.

Schiet niet in de weerstand, maar beweeg mee. Stel je ervoor open. Dat doet pijn, maar als je het niet doet, zal het later nog veel meer pijn doen. Je moet bereid zijn om je af te vragen waarom je doet wat je doet, denkt wat je denkt en welke onbewuste aannames je eigenlijk hebt.

Tegelijkertijd moet je ook weer niet doorschieten.

Je kunt niet alles analyseren. Je moet je leven nemen zoals het komt, uit balans raken en weer een nieuw evenwicht zoeken. Zo blijf je groeien.” !

“Denk

na over je eigen leven.

Schiet niet in de weerstand, maar beweeg mee”

9

In gesprek

HIER IS OVERAL TIJD VOOR Geneeskundestudent Malou Luchtenberg (23) en gepensioneerd psychiater Guus Feiertag (81) zijn de jongste en de oudste vrijwilliger van het Humanitas Hospice Gasthuis Groningen. Waar Malou als kind al vragen stelde over de dood, is de interesse in het levenseinde bij Guus vooral met het ouder worden gewekt.

Tekst: Anne Dilven Fotografie: Deen van Meer

11

GUUS: “IK VIND HET BELANGRIJK DAT MENSEN GEZIEN WORDEN, OOK ALS HET SLECHT MET HEN GAAT” GUUS: “Toen een vriendin van mij vroeg of ik me wilde opgeven als vrij­ williger in een hospice trof dat voor­ stel mij. Ik had eerder meegemaakt dat mensen uit mijn familie vlak voor hun overlijden in een gasthuis terecht waren gekomen. Dat ik me heb aange­ meld, heeft dus met die persoonlijke ervaring te maken. Daar ben ik ook benieuwd naar bij jou. Waarom ben jij hier vrijwilligerswerk gaan doen?”

MALOU: “Ik ben eigenlijk van jongs af aan al geïnteresseerd in het levens­ einde. Rond mijn tiende jaar heb ik een periode gehad dat ik niet lekker in m’n vel zat en nadacht over de zin van het leven. Na mijn middelbare school ben ik geneeskunde gaan stu­ deren. Die interesse in de dood is ei­ genlijk altijd gebleven.”

GUUS: “Met de dood heb je zowel in het ziekenhuis als in het hospice te maken.”

MALOU: “Vanuit mijn opleiding zie ik dat er heel weinig tijd is in ziekenhui­ zen. Dat is ook logisch, maar ik denk dat ik niet in een ziekenhuis zou wil­ len eindigen. De medische technolo­ gie ontwikkelt zich; er is steeds meer mogelijk. We gaan naar een maak­ bare wereld toe. Iemand kan steeds langer leven, maar of dat ook gezonder en fijner is, is nog maar de vraag.”"

XXX

12

In gesprek

13 OVER HET HUMANITAS HOSPICE GASTHUIS IN GRONINGEN Na de diagnose van een ongeneeslijke ziekte is sterven in de eigen, vertrouwde omgeving voor veel mensen een grote wens. Soms is dit door omstandigheden niet mogelijk. Dan is de keuze voor het gasthuis een goed alternatief. Het hospice biedt zorg in een huiselijke sfeer aan mensen met een terminale ziekte. In een vertrouwde omgeving kan in alle rust afscheid genomen worden van dier­­­baren en het leven. In het hospice staat het recht op zelf­­beschikking van de gast centraal.

Vrij­willigers van Humanitas staan de gast hierbij terzijde.

GUUS: “In het hospice staat de zorg meer op de voorgrond en in het zie­ kenhuis meer de behandeling. Artsen moeten ontvankelijker worden voor de gedachte dat doorbehandelen tot iedereen dood neervalt misschien niet altijd zo zinvol is. Het is beter om patiënten te begeleiden bij een pro­ ces dat tot de dood leidt en dat ei­ genlijk voor de patiënt menselijker is, dan tot de dood allerlei behandelin­ gen uit te voeren. Ik zit hier heel na­ drukkelijk niet als arts. Vrijwilligers mogen geen medische ingrepen ver­ richten, ook al zouden ze daartoe in staat zijn. Ik houd me daar ook met gemak aan. Nu is mijn actieve medi­ sche achtergrond een behoorlijke tijd geleden, maar ik vind dat heel terecht. Op dat terrein moeten we ons niet begeven.”

MALOU: “Vind ik ook.”

GUUS: “Het is belangrijk dat mensen gezien worden, ook als het slecht met hen gaat. Wat mij bijvoorbeeld aan het hart gaat, is als een volwas­

sen man van mijn leeftijd merkt dat ie z’n plas niet kan ophouden en zich daar diep en diep voor schaamt. Als je daar een beetje behulpzaam in kunt zijn door dat met liefde en ple­ zier schoon te maken, dan is dat heel waardevol.”

MALOU: “IK VIND HET HEEL FIJN OM HIER TE ZIJN” MALOU: “Vrijwilligerswerk wordt vaak gezien als iets wat je voor iemand anders doet, maar ik denk dat ieder­ een er ook wat voor zichzelf uithaalt.

Ik vind het heel fijn om hier te zijn. Het is toch een beetje alsof ik in een andere wereld ben. Hier is overal tijd voor. Er is geen haast en alles wat buiten is, lijkt ver weg. Pas op het moment dat ik de deur uitstap, ben ik weer terug in de realiteit.”

GUUS: “Ik vind het heel belangrijk dat er binnen het gasthuis een omgeving gecreëerd wordt die niet alleen fysiek qua inrichting, maar ook qua menta­ liteit vergelijkbaar is met een thuis­ situatie waarin mensen aardig voor je zijn. Voor mij ligt mijn levenseinde niet meer zo vreselijk ver weg. Ik ben natuurlijk 81 jaar en hoe je het ook wendt of keert, je ziet toch dat er in mensen processen gaande zijn die tenslotte ook mijn deel kunnen wor­ den. En nou zijn er tegenwoordig ook mensen die 100 jaar worden, maar het is wel de vraag of je dat wilt halen.”

MALOU: “Ik moet eerlijk zeggen dat ik nog niet heel erg bezig ben met hoe dat later voor mij zal zijn. Ik hoop dat dat nog heel lang mag duren. Ik vind het heel mooi dat de gast hier eigenlijk de baas is. Het fijnste is na­ tuurlijk als iemand thuis kan blijven, maar dat is niet altijd mogelijk. Ik vind het goed dat iemand hier dan een zo mooi mogelijk einde krijgt.” !

Opinie Stelling

14

Nederland verandert van verzorgingsstaat in een participatiemaatschappij. De Nederlandse overheid ziet graag dat burgers meer gaan bijdragen aan de zorg voor hun omgeving.

Bijvoorbeeld door meer vrijwilligerswerk te doen. En als je zelf in de problemen komt moet je eerst een beroep doen op familie of je eigen netwerk. De een zegt hierover: “Logisch: je kunt niet alles aan de overheid overlaten. Daar is simpelweg niet genoeg geld voor.” De ander zegt: “Je moet vrijwil­ligers niet overvragen. Ze doen al meer dan genoeg.”

“Als Humanita s mij vraagt er een schepje boveno p te doen, zal ik moeten afwegen of dit past binnen m ijn andere taken en verp lichtingen en of er nog ruimte overblijf t voor ‘leuke di ngen’, die voor een balans zorgen. Nieman d is erbij gebaat als een vrijwilliger de grenzen van zijn inzet niet goed bepa alt. Dat kan immers beteke nen dat er over belasting dreigt waardo or men stopt al s vrijwilliger, of dat men zelf door een burn -out hulp­vrager wo rdt. Daar staat tegenover dat ik heel erg gemotiveerd be n om me extra in te zette n.”

— Jettie Ankom ah, vrijwilliger Gezin in Balans

VRIJWILLIGERS IN NEDERLAND KUNNEN ER NOG BEST EEN SCHEPJE BOVENOP DOEN jaren ng de afgelopen vi le en m sa s al nder­ “We hebben egooid, in de vero g ng ti ut h sc e d ssen. veel over het wel op zou lo d ei h er ov e d at d stelling ng betalen om de ti as el b r ee m r te Niemand wil ech voeren. Dus dan n te la te t ui n ke overheid al die ta de overheid de at d nd ke re p fs el s. vind ik het vanz glegt bij de burger ru te r ee w d ei h ijk verantwoordel tonen aan dat zij as it an um H n va s nen.

De vrijwilliger sen te ondersteu en m e d m ee vr ild bereid zijn w buren, vrienden en et m k oo ch to an fessio­ Dat moet d anier blijft de pro m ie d p O . en nn familie ku ng betaalbaar.” nele ondersteuni ers, Universiteit — Rudy Schreijnd voor Humanistiek

“Vrijwillig ers zijn m ensen die ‘nee’ zegg niet graag en. Zij heb ben zelde maar zijn n tijd over, vrijwel alti jd bereid o maken. He m tijd te t is dus nie t terecht o hen te verl m van angen dat zij er nog schepje b een ovenop do en. Het is zuinig op beter om hen te zijn en ervoor dat ze het te zorgen volhouden .”

–A nneke Pe reboom, v rijwilliger Thuisadm inistratie

e thuis­ den in d get en e n s e g l d t al vee nden bu r e e n “Er word persoonsgebo mt e o k r t o e o h zorg, g. Hierd e omgeving er­­opvan pd en de kind ggen o li te el mens rg last sen. Ve n zo e e m grotere d n t e ezig me it getroff van de week b d e t d a d in ren zonder zijn al u ensen, dere m valt.” n a rk r e o o w v illigers jw ri v r onde Start Nieuwe os, Een B s ij th — Ma

Opinie Stelling

15

ving wordt “De Nederlandse samenle n mag je steeds egoïstischer en da en dat ze juist wél van mensen vrag en. Dit vind meer voor anderen gaan do or mensen ik echter alleen gelden vo Het lijkt me die dat nu nog niet doen. familie klaar vanzelfsprekend dat je als problemen staat voor iemand die in de nodig van zit. Zo niet? Dan is er hulp wel een anderen. En dan vind ik dit zorg van de overheid.” we Start

— Cintha Fenne, Een Nieu

ligers t vrijwil aken da gaan w r rk o e o w rv meer eten e “We mo gebrek steeds we dan bezig ld ijn n. door ge merkt z te make n. Onge rkeloos ­ g n uitvoere erkenden we ti s bela rw minder e om mee lteren in er een vicieuz u s re l a r o itten z o Dit z p rd o a ok niet ten, wa o s e m o w nitas k r a in waa an Hum ntstaat illiger v op jw n cirkel o ri e v g ten. Als at er vra h d c a ld w an e v g te re geltjes nu al ge oor r alle re o rd o a merk ik d a w ie , men d jk zijn me afko ek niet duideli n, juist in de liti elpe onze po je wilt h sen die en.” m o k n de men e en kunn m le er b pro n Liand rojecte p t s li ia ec rugt, sp — Jan V

“Laten we eers t beginnen om ervoor te zorgen dat er méér vrijwil ligers komen. Ik den k dat het goed is als iedereen een k eer in zijn of h aar leven vrijwilligerswe rk doet, om sti l te staan bij degenen die dit nodig hebb en.

Klaarstaan voo r een ander, op w elke manier dan oo k, is daarnaast g o e d voor je eigen o ntwikkeling.”

— Shanti Man noesingh, vrijw illiger Match

GRENZEN BEWAKEN “Met de grote veranderingen in de samenleving en de politieke gedachte van de participatie­ maatschappij, zullen we allemaal op zoek moeten gaan naar nieuwe alternatieven voor goede en aanvullende zorg. We zitten nu eigen­ lijk al middenin dat proces. Vanuit de praktijk van Humanitas zien we al dat heel veel mensen er een schepje bovenop doen. Dat blijkt onder meer uit de groei van het aantal vrijwilligers – met tientallen procenten – in de afgelopen jaren bij Humanitas. Maar het blijkt ook dat de hulp­ vragen die we krijgen steeds ingewikkelder worden, waardoor we nieuwe taken op ons nemen. Hulpvragen van kwetsbare groepen dus, met weinig of geen steun uit hun eigen omge­ ving, die eerst niet bij ons aanklopten. We zien voorlopig niet dat de bereidwilligheid om iets te betekenen voor een ander aan het afnemen is. Integendeel! Maar wel dat we heel zuinig moeten zijn op de vrijwilligers die deze nieuwe taken op zich nemen. Essentieel is daarbij een goede samenwerking met partners, met respect en oog voor ieders rol. En bovenal dat de gren­ zen van het vrijwilligerswerk goed worden bewaakt, onder meer door goede training en begeleiding. Vrijwilligers kunnen niet de rol van de hulpverlener overnemen, maar wél hun eigen toegevoegde waarde hebben in de nieuwe inrichting van de zorg in Nederland.”

— Sofie Vriends, hoofd Ontwikkeling en Ondersteuning bij Humanitas

Reacties op de stelling zijn verzameld via onze sociale-mediakanalen Facebook, Twitter en LinkedIn. humanitasnederland,

@HumanitasNL,

In perspectief

16

IN ONS DNA Vrijwilligerswerk in Nederland

Tekst: Hilde Duyx Illustraties: Adrien Parlange

Dat vrijwilligerswerk in de Nederlandse genen zit, weet Humanitas al zeventig jaar. Maar de wereld verandert. We moeten steeds meer zĂŠlf doen en kunnen bij problemen niet meer zo makkelijk terugvallen op de overheid.

Wat betekent dit precies voor Humanitas en voor het vrijwilligerswerk in het algemeen?

Redacteur Hilde Duyx zocht het uit. "

In perspectief

De wereld wordt steeds harder. Sla de kranten er maar op na, die vol staan met schrijnende verhalen over toegenomen individualisme en een groeiende kloof tussen arm en rijk.

Niet gemakkelijk om dan toch opti­ mistisch te blijven over de toekomst.

Toch beleeft Sofie Vriends, hoofd be­ leid bij Humanitas, de wereld anders.

“Ik werk echt aan de mooie kant van de samenleving”, zegt ze dan ook.

“Ik zie hier mensen om mij heen die er voor anderen willen zijn, die iets goeds voor de samenleving willen doen. Zij zeggen: ‘Ik zie de ander als gelijkwaardig, ook al zijn de problemen misschien zwaarder en complexer dan dertig jaar geleden.’

Dat vind ik mooi.”

Het is voor Humanitas dan ook geen probleem om vrijwilligers te vinden.

En ook de cijfers zijn mooi. Naar schatting van Vereniging NOV, de belangenorganisatie voor het vrijwil­ ligerswerk in Nederland, zetten zo’n

18

zeven miljoen Nederlanders zich ieder jaar in als vrijwilliger. Of het nu gaat om het meehelpen op de sport­ club of om het wekelijks bezoeken van een eenzame bejaarde dame, we besteden er gemiddeld zo’n vier uur per week aan.

Nederland behoort dan ook samen met Zweden en Amerika tot de top drie landen van de wereld als het gaat om vrijwilligerswerk. Oud-minister Ella Vogelaar, nu voorzitter van Ver­ eniging NOV, rekende uit wat dit vrij­ willigerswerk ons als samenleving oplevert. Ze nam het gemiddelde uurloon als maatstaf en kwam uit op het bedrag van 14,5 miljard euro dat wij met zeven miljoen vrijwilligers investeren in onze maatschappij.

Indrukwekkend. Waar het ‘m in zit, die betrokkenheid? “Het gaat ge­ woon járen terug”, zegt Vogelaar.

“Vrijwilligerswerk zit verankerd in onze samenleving. Wij vinden het be­ langrijk om iets voor een ander te doen. Dat is traditie geworden.”

DEELNAME AAN VRIJWILLIGERSWERK mannen

42%

OPLEIDINGSNIVEAU:

hoog

vrouwen

38%

middelbaar

47%

42%

laag

28%

Bron: Sociaal en Cultureel Planbureau, 2011

GESLACHT:

In perspectief

19

DEELNAME NEDERLANDERS (12 JAAR EN OUDER) AAN VRIJWILLIGERSWERK (%) SECTOREN voor jeugd- en buurthuiswerk of als leider van de scouting als hulp op school in de verzorging of verpleging, voor gezondheidsorganisaties of assisteren bij stervensbegeleiding voor een sportvereniging voor hobby- of gezelligheidsverenigingen voor culturele verenigingen voor de kerk, moskee of een levensbeschouwelijke groepering

Bron: Sociaal en Cultureel Planbureau, 2011

voor de vakbond of bedrijfsorganisatie voor een politieke partij of actiegroep op het gebied van sociale hulpverlening, rechtshulp, reclassering of slachtofferhulp op het gebied van wonen, woonomstandigheden of huurdersbelangen ten behoeve van wijk of buurt voor organisaties op een ander gebied 0

ZEVENTIG JAAR BESTAANSRECHT Ook Humanitas heeft decennialang de kracht gevonden en steun gekre­ gen om van belang te zijn voor de Nederlandse samenleving. Kort na de bevrijding in 1945 werd vanuit de be­ hoefte aan modern maatschappelijk werk de ‘Stichting voor Maatschap­ pelijk Werk op Humanistische Grond­ slag’ opgericht. De doelgroep was het niet-kerkelijke deel van de bevolking dat niet in aanmerking kwam voor liefdadigheid en hulp van de kerk. De onderwerpen waar Humanitas zich destijds op richtte, waren – geheel in lijn met de humanistische ideologie – kinderbescherming, reclassering, gezinsverzorging en ouderenhulp.

Hierbij stonden altijd twee zaken voorop: herstel van de waardigheid van de mens na de gruwelijkheden van de Tweede Wereldoorlog en het breken met de traditionele liefdadig­ heid die gelieerd was aan kerkelijke

1

2

3

4

5

6

organisaties. Want in de tijd van de verzuiling was de samenleving ver­ deeld in naast elkaar levende ge­ scheiden gemeenschappen. Als je dan ergens niet bij hoorde, dan hoorde je er ook écht niet bij. Mede door de komst van Humanitas kwam daar ver­ andering in.

Humanitas ontwikkelde zich al snel van een stichting naar een vereni­ ging met afdelingen in het hele land en bleef vervolgens groeien. In de begintijd werd al het werk uitgevoerd door vrijwilligers, later kwamen daar beroepskrachten bij en evolueerde Humanitas zelfs nog even helemaal tot een welzijnsorganisatie met groten­deels betaalde krachten. En inmiddels is het motto weer: we doen alleen die dingen die vrijwilligers kunnen oppakken. En ondanks alle ontwikkelingen van de afgelopen jaren – waaronder de toegenomen individualisering – is de bereidheid

7

8

9

10

11

12

13

14

van mensen om vrijwilligerswerk te doen altijd constant gebleven. Ook de hoeveelheid werk is hetzelfde ge­ bleven. Humanitas heeft dus, kortom, al zeventig jaar lang bestaansrecht in Nederland.

Sofie Vriends heeft daar wel een ver­ klaring voor: “We zijn enorm waarde­ gedreven. Gelijkwaardigheid en zelf­ redzaamheid, je voelt het in al onze vezels. Maar we zijn ook flexibel. Dat betekent dat we telkens weer onze waardes bekijken en vertalen naar de huidige tijd en situatie. Hierdoor zijn we een wendbare organisatie gewor­ den, die altijd kan mee- en doorgroei­ en. De basis? Het humanisme. En steeds opnieuw onze verantwoorde­ lijkheid nemen. Op dit moment zijn thema’s als eenzaamheid en thuis­ administratie heel erg belangrijk en zien we hier een grote groei in de vraag naar hulp. Dus richten we ons daar nu meer op.” "

In perspectief

SPANNENDE TIJD Ook andere ontwikkelingen in de samenleving hebben invloed op het werk van Humanitas en het vrij­ willigerswerk in het algemeen. De maatschappij is steeds complexer geworden, waardoor sommige men­ sen het moeilijk vinden om nog goed mee te komen. Denk alleen maar eens aan de ziektekostenverzekering. Was er vroeger alleen een particuliere verzekering of het ziekenfonds, nu moet je zelf kiezen uit meerdere aan­ bieders, met veel verschillende polis­ sen. Kwetsbare mensen dreigen tussen wal en schip te vallen en niet iedereen heeft de kracht – óf het net­ werk – om het alleen te redden. Het gat tussen rijk en arm wordt groter.

Daar komt bij dat de overheid wil dat we het steeds meer zelf gaan doen.

Minder collectief, meer individueel dus. Minder landelijke overheid, meer lokale overheid. Wat betekent dit voor het vrijwilligerswerk?

“Ik vind het een spannende tijd”, zegt Vriends. “Je ziet het op allerlei gebieden. De veranderde wetgeving op het gebied van schuldhulpver­ lening bijvoorbeeld. Dit zorgt ervoor dat minder mensen toegang hebben tot professionele schuldhulpverle­ ning. Deze mensen kloppen nu sneller bij ons aan. De bezuinigingsslag in de zorg is net zoiets. Wat betekent dit voor Humanitas? Wat wordt onze rol? We zijn hier nu intensief mee bezig. Want natuurlijk willen we zo­ veel mogelijk mensen helpen, maar we moeten ook onze grenzen bewa­ ken. Wat kunnen we wel, wat niet? En in hoeverre spreken we ons hierover uit? We zijn een club van doeners en zoeken nog niet vaak het publieke debat. Misschien moet hier verande­ ring in komen, maar dat moeten we dan wél met elkaar doen.”

Duidelijk blijft dat zodra de vrijwilli­ gers van Humanitas niet meer wer­ kelijk van mens tot mens kunnen helpen, het dan ophoudt. Vriends: “We leiden mensen niet op tot hulp­ verleners. Je kunt bijvoorbeeld niet van onze vrijwilligers vragen om even de hele wetgeving door te ploegen om iemand te helpen met financiële problemen. Maar we kunnen er wél voor anderen zijn. In alle omstandig­ heden – of het nu om detentie gaat, psychische problemen of bij vecht­ scheidingen – hoe ingewikkeld ook, we zijn er voor elkaar. En gelukkig blijkt, ook uit ons tevredenheids­ onderzoek, dat onze vrijwilligers dit niet als een last beschouwen. Ze hel­ pen met liefde, maar kunnen de pro­ blemen niet altijd honderd procent oplossen. Maar ze zíjn er wel.”

20

In perspectief

21

ELKAAR VERSTERKEN Lokaal zichtbaar zijn en blijven dus, als vrijwilligersorganisatie. Dat is be­ langrijk, zegt Ella Vogelaar dan ook.

Zij stimuleert vrijwilligersorganisaties om nog meer de samenwerking met elkaar op te zoeken. Zodat je elkaar kunt helpen en versterken en ook samen een sterke gesprekspartner van de gemeente kunt zijn. “Mijn zorg is dat er soms nog – door over­ heden en gemeenten bijvoorbeeld – onvoldoende wordt gerealiseerd hoe belangrijk vrijwilligerswerk is.

Vrijwilligers worden nog wel eens als extra handjes gezien – ‘het is gratis werk’ – maar dat is ontzettend naïef.

Je moet er juist in investeren, zodat we onze vrijwilligers goed kunnen blijven opleiden en begeleiden.”

Want dat zal nodig zijn. Vogelaar ver­ wacht dat er steeds meer vraag zal komen naar het brede vrijwilligers­ werk, waarbij zowel cultuur, natuur, sport en bewegen belangrijk zijn.

“Zodat je eenzame mensen uit hun isolement kunt halen en weer bij de maatschappij kunt betrekken. Door te gaan wandelen in de natuur, of samen naar een museum of muziek­ voorstelling te gaan bijvoorbeeld. Dit soort vrijwilligerswerk zal steeds be­ langrijker worden, ook omdat de overheid een stap terug doet.”

Dit laatste komt niet geheel onver­ wacht, zegt Kim Putters, directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau.

“De overheid is in de loop der jaren steeds meer zaken voor ons gaan regelen op het gebied van wonen, "

In perspectief

zorg, et cetera. Stap voor stap zijn de kosten enorm opgelopen. Het is lo­ gisch dat de vraag wordt gesteld of het nog wel wenselijk is om het alle­ maal collectief te regelen. Tegelijker­ tijd zie ik ook een risico voor de men­ sen die het niet zomaar even alleen redden. Wie is er straks voor hen? De verantwoordelijke lokale overheid moet daar bijzonder alert op zijn en blijven.”

MEER BURGERINITIATIEVEN De recente ontwikkelingen in onze samenleving kunnen dus gaan zor­ gen voor een grotere vraag naar vrij­ willigers en mantelzorgers. Hoe zal zich dit in de toekomst verder ont­ wikkelen? Duidelijk is dat mensen steeds minder bereid blijken om zich voor een leven lang te binden aan

23

een vereniging of club. Maar mensen blijken wel bereid om zich in te zetten voor concrete klussen die meteen zichtbare resultaten opleveren.

Minder lidmaatschappen dus, maar de betrokkenheid blijft.

Er ontstaan dan ook in het hele land steeds meer burgerinitiatieven in de wijk. Ella Vogelaar ziet het regelmatig in de praktijk. “Fantastisch. Burgers die zich inzetten voor zorg en welzijn in de buurt. Zoals Austerlitz Zorgt, een zorgcoöperatie in het Utrechtse dorp Austerlitz. Eind 2012 richtte een werkgroep in het dorp deze zorg­ ­coöperatie op, om het voor de oudere inwoners mogelijk te maken om zo lang en zelfstandig mogelijk in het dorp te blijven wonen. Een mooi ini­ tiatief. Ik denk dat het voor vrijwilli­ gersorganisaties goed is om zich met dit soort initiatieven te verbinden.”

‘FLITSVRIJWILLIGERS’ Naast de burgerinitiatieven zie je steeds meer online platforms be­ doeld om anderen te helpen, zoals wehelpen.nl en nederlandcares.nl.

Ook het aantal ‘flitsvrijwilligers’ neemt toe. Jongeren, studenten vaak, die zich aanmelden voor klus­ jes. Bijvoorbeeld om ouderen te hel­ pen. “Opvallend daarbij is dat deze vrijwilligers duidelijk willen weten waar ze aan toe zijn”, vertelt Putters.

“Bijvoorbeeld iedere week op zater­ dagmiddag helpen. Ook zien we dat ouderen steeds meer activiteiten organiseren om andere ouderen, en natuurlijk ook zichzelf, te helpen.

Ze gaan met elkaar op vakantie, of richten een kookclub op.” "

PERCENTAGE VRIJWILLIGERS NAAR STEDELIJKHEIDSGRAAD

53%

49%

Matig stedelijk

46%

Niet-stedelijk

41% Sterk stedelijk

39%

Zeer sterk stedelijk

Bron: CBS, POLS

Weinig stedelijk

In perspectief

We doen dus steeds meer zelf. Maar, hoe lang houden we dat vol? Putters: “Dat is nog maar de vraag ja. Nu zorgen bijvoorbeeld veel opa’s en oma’s voor de kleinkinderen, omdat ouders de kinderopvang, mede door de crisis, te duur vinden. Maar de generatie die nu 30 tot 40 jaar oud is – gaat die dat ook doen? En zijn we straks bereid om onze ouders in huis te nemen als die niet meer goed voor zichzelf kunnen zorgen? Dit zijn vragen die we ons­ zelf moeten blijven stellen.”

Vooralsnog is het voor Humanitas geen probleem om vrijwilligers te vinden. Toch blijft het een golf­ beweging, benadrukt Vriends tot

24

slot. “Nu gaat het heel erg goed met Humanitas, maar het kan altijd weer gaan schuren. Daarom is het belang­ rijk om wendbaar te blijven, de maat­ schappelijke ontwikkelingen op de voet te blijven volgen en daarop relevante activiteiten te ontwikkelen.

We zoeken steeds meer de samen­ werking op met het bedrijfs­leven – kijk naar onze samenwerking met de Rabobank en met Yarden bijvoorbeeld – en met woningbouwverenigingen.

Zónder onze onafhankelijkheid te verliezen. We blijven onze toege­ voegde waarde in het vizier houden en groeien mee met de tijd. Op die manier overleven we ook de komen­ de zeventig jaar wel!” !

Bron: Houden- van Herte en te Riele, 2011 en Bekkers, 2013

HIER DOEN WE HET VOOR

92%

58%

55%

53%

vindt dat ze door vrijwilligerswerk kunnen laten zien dat zij het belangrijk vinden om andere mensen te helpen

haalt meestal of altijd plezier uit vrijilligerswerk

vindt dat vrijwil­ ligerswerk hun nieuwe inzichten verschaft

vindt dat ze door het vrijwilligerswerk nieuwe dingen leren

49%

34%

33%

vindt het vrijwil­ ligerswerk een prettige afleiding van de eigen problemen vindt het goed staan op het cv zegt dat het hen het gevoel geeft dat ze ergens belangrijk voor zijn

Advertentie

GITTA VERAART

‘Heb je blij? gaat niet over autisme, Heb je blij? gaat over liefde.’

foto © keke keukelaar

– Erik Jan Harmens

Als de driejarige Juul autisme en een angststoornis blijkt te hebben, verandert er veel voor Gitta en haar gezin.

Ze maakt zich zorgen en worstelt met vragen, maar ervaart daarbij dat autisme niet alleen een beperking is, maar ook een gave. Op liefdevolle en positieve wijze vertelt Gitta over haar leven met Juul.

NU IN DE BOEKHAND EL

Thomas Rap

De vrijwilliger ...

Alan Muller (43 jaar).

Universitair hoofddocent Bedrijfskunde.

Samen met zijn vrouw sinds 2001 oud-vrijwilliger van SAMAH.

26

“ Mohammad heeft ons leven verrijkt en dat doet hij nog steeds”

Fotografie: Bob van der Vlist

“In 2001 maakten we kennis met Mohammad.

Hij was volledig geïsoleerd van de samen­ leving, maar had een sterke wil om ergens deel van uit te maken. Het was net na de aanslagen van 11 september. Ik ben Ameri­ kaans en hij Afghaans. Dat maakte ons contact extra bijzonder. We kenden elkaar pas net toen de LPF opkwam en Mohammad’s status onzeker werd. De noodzaak voor ons om hem te ondersteunen werd daardoor nog groter. Normaal gesproken is de hulp van vrijwilligers tijdelijk, maar er ontstond bij ons zo’n warme vriendschap dat wij elkaar na 14 jaar nog steeds zien. Dat hij in het begin misschien meer op ons heeft geleund dan andersom speelt geen enkele rol meer.

Mohammad heeft ons leven verrijkt en dat doet hij nog steeds. Onze jongens zijn enorm aan hem gehecht. Ze vechten met elkaar om wie de volgende logeerpartij naar hem toe mag.”

Opinie ... en de deelnemer

27

Mohammad Mohsini (32 jaar).

Medewerker bij een internationaal verpakkingenbedrijf.

Oud-deelnemer bij SAMAH.

“ Ik had iemand in mijn handen die nog kwetsbaarder was dan ik zelf” “Na 11 september vielen de Amerikanen Afghanistan binnen en werd tegen mij gezegd dat het veilig genoeg was om terug te gaan. Mijn verblijfsvergunning werd afgepakt. Ik was inmiddels achttien jaar en mocht niets meer; niet werken, niet naar school. Toen ben ik Alan en zijn vrouw Sofie op het spoor gekomen. Ze woonden ergens in Amsterdam hoog bovenin een trappenhuis. Bij de eerste ontmoeting stapte ik met lood in mijn schoenen naar binnen. Hun zoontje was net een paar maanden oud. Sofie liet me hem vasthouden. Het was een bijzonder moment. Ik had iemand in mijn handen die nog kwetsbaarder was dan ikzelf op dat moment. Dat schiep een bijzondere band. Na vijftien jaar zie ik Alan, Sofie en de kinderen nog heel regelmatig. Zonder hen had mijn leven er niet zo positief uitgezien. Ik ben eigenlijk heel gelukkig.”

OVER STICHTING ALLEENSTAANDE MINDERJARIGE ASIELZOEKERS HUMANITAS (SAMAH) SAMAH, een speciale werkstichting van Humanitas, hielp vanaf 1999 tot 2010 jonge vluchtelingen die zonder hun ouders in Nederland asiel aan­vroegen. De stichting organiseerde onder andere gastouderprojecten waarbij Humanitas-vrijwilligers de jongeren wegwijs maakten in de Nederlandse maatschappij. SAMAH bood hen thuis een veilige plek waar zij een of twee keer per week langs konden gaan om op verhaal te komen.

28 Het land van Humanitas

Illustratie: Floor Rieder

Het land van Humanitas

29

VANAF JUNI 2015 EEN UITGEBREID OVERZICHT OP HUMANITAS.NL

Quiz

30

BEN JIJ EEN ECHTE HUMANIST? Het werk van Humanitas is gebaseerd op het humanistisch gedachtengoed. Na de Tweede Wereldoorlog werd Humanitas opgericht zodat ook mensen die zich niet bij een kerk hadden aangesloten hulp konden krijgen en niet tussen de wal en het schip zouden belanden.

Veel mensen in Nederland noemen zich humanist of herkennen zich in het humanistisch gedachtengoed.

Maar wat houdt het humanisme ook alweer precies in?

Test hier je kennis over humanisme.

1

3

Wat zijn de belangrijkste humanistische waarden?

Is het humanisme een athe誰stische levensbeschouwing?

2

Hoeveel mensen in Nederland noemen zich humanist of herken足 nen zich in de humanistische beweging?

A Ja, alleen niet-religieuzen scharen zich onder het humanisme B Nee, ook religieuzen kunnen zich humanist noemen

A 4% B 11% C 23% D 42%

4

Welke filosoof was de grondlegger van de moderne mensenrechten?

A Desiderius Erasmus B Hector Berlioz C John Locke D Aletta Jacobs

5

Wie zijn bekende humanisten in Nederland?

A Antoinette Hertsenberg, Ernst Daniel Smit, Lucille Werner, Pieter Jan Hagens, Ivo Niehe, Owen Schumacher B Loretta Schrijver, Jan Kruis, Hanja Maij-Weggen, Erica Terpstra, Marianne Thieme, Kasper van Kooten C Erwin Olaf, Bas Haring, Nelleke Noordervliet, Loes Luca, Jort Kelder, Anna Enquist

6

In welk jaar werd in Nederland het humanisme erkend als levensbeschouwing?

A B C D

1922 1946 1965 1983

Antwoorden: 1B, 2B, 3B, 4C, 5C, 6C

A Eerlijkheid, integriteit en respect voor anderen B Vrijheid, verantwoordelijk足 heid, zelfbeschikking en gelijkwaardigheid C Publieke gerechtigheid, gespreide verantwoorde足 lijkheid, solidariteit en rentmeesterschap

Quiz

31

UITLEG BIJ DE ANTWOORDEN 4 1 Antwoord B is goed. Het humanisme is de levensbeschouwing waarin de mens en de menselijke ontwikkeling centraal staat.

Het humanisme vertrouwt op de eigen kracht van mensen, is ervan overtuigd dat ieder individu zelf kan nadenken, zelf kan oor­delen en binnen de mogelijkheden het eigen leven inhoud kan geven. Een humanist gaat graag het debat aan en is nieuwsgierig naar nieuwe inzichten. Hij is een onder­ zoekende, vrijzinnige geest die de wereld wil begrijpen. De onder A genoemde waarden zijn de kern­waarden van multinational Shell en de onder C genoemde waarden behoren tot de basisprincipes van het CDA.

2

In Nederland noemen 650.000 mensen zich humanist en elf procent van de bevolking herkent zich in onze beweging.

Dat zijn 1,6 miljoen mensen.

3

Antwoord B is juist. Het humanisme gaat niet uit van het bestaan van een God, en wijkt daarmee af van veel religies. Maar het humanisme kent historisch gezien zowel religieuze als atheïstische varianten.

Zo heb je in Nederland bijvoorbeeld het alevitisme, een ondogmatische stroming binnen de islam.

Momenteel is er veel aandacht voor de vraag hoe het humanisme moet reageren op de nieuwe aandacht voor religie.

Debatten over hoofddoeken, de vrijheid van menings­uiting, homodiscriminatie, de rol van de vrouw en zelfbeschikking op medisch-ethisch gebied vullen de kranten en het nieuws. Veel humanisten kiezen in dit soort kwesties een duidelijke seculierliberale invalshoek: religies hebben geen ‘status aparte’ en individuele vrijheid moet altijd gewaarborgd zijn. Soms houden religies deze regel niet in ere en dan levert dat kritiek op vanuit humanistisch perspectief. Soms zijn het echter religi­ euze individuen zelf die achter­gesteld worden en wier individualiteit en vrijheid wordt ontkend. Ook dan is er kritiek te horen vanuit het humanisme. Ieder mens heeft het recht om zijn levenspad uit te stippelen en mag niet op oneigenlijke gronden worden gedis­crimineerd of achtergesteld. Homo’s niet, vrouwen niet, christenen niet, moslims niet, asielzoekers niet: niemand.

In 1632 werd in Engeland de ‘vader van de mensenrechten’ John Locke geboren.

Hij realiseerde zich dat de tijd van de dominantie van het katholieke geloof voorbij was. De diversiteit van levensbe­ schouwingen zou een blijvend kenmerk worden van de nieuwe tijd. Een visie op de inrichting van een moderne samenleving moet dan ook aanvaardbaar zijn voor mensen van ver­schillende levens­over­ tuigingen. Zo’n visie zou moeten uitgaan van de menselijke individualiteit en gelijkheid. Locke liet hiermee het katho­ lieke, collectivistische en op natuurlijke ongelijkheid gebaseerde mensbeeld van de middeleeuwen achter zich.

5

Antwoord C noemt een aantal bekende Nederlanders die zich humanist noemen.

De bekende Nederlanders genoemd bij antwoord A zijn presentatoren van de grootste familie van Nederland: AVRO/Tros.

De mensen genoemd bij antwoord B zijn bekende dierenbeschermers.

6

In het jaar 1965 werd algemeen erkend dat het humanisme naast het joodschristelijk denken een belangrijke grond­ slag vormde van de Nederlandse traditie.

Minister-president Jo Cals sprak in de regeringsverklaring de woorden uit dat het beleid gedragen zal worden door de geestelijke waarden die in het christendom en het humanisme tot uiting komen.

Daarmee kwam het humanisme op gelijke voet met het christendom, eigenlijk nog ondenkbaar op het moment dat humanisti­ sche organisaties als Humanitas en het Humanistisch Verbond in 1946 werden opgericht. De echte mijlpaal werd echter in 1983 bereikt. Na lang lobbyen door de humanisten, veranderden artikelen 1 en 6 van de Grondwet. Vanaf toen werden godsdienst en levensover­tuiging gelijk behandeld. Het CBS neemt het humanisme nog steeds niet op als een erkende levensbeschouwing in zijn onderzoek.

WIL JE WETEN OF JE ZELF HUMANIST BENT? BEKIJK DEZE CHECKLIST. Iedereen die waarden als zelf­ beschikking, gelijkwaardigheid, verantwoordelijkheid, verdraagzaam­ heid, solidariteit, redelijkheid en rechtvaardigheid uit de grond van zijn hart erkent, kan zich humanist noemen. Er zijn wel punten die de meeste humanisten gemeen hebben. " Ze gunnen ieder individu een menswaardig bestaan " Ze wijzen elke vorm van fundamentalisme of menings­ vorming onder dwang af " Ze beschouwen democratie als optimale bestuursvorm en waarborg tegen machtsmisbruik " Ze zijn principieel voorstander van de scheiding tussen kerk en staat " Ze wijzen discriminatie op grond van sekse, ras, afkomst, geaardheid, leeftijd en levens­ overtuiging af " Ze staan een tolerante samen­ leving voor die gebaseerd is op gedeelde waarden, maar die ook ruimte geeft om eigen verant­ woordelijkheden in te vullen " Ze komen op voor gelijke behan­ deling van humanisten waar die zijn achtergesteld ten opzichte van andere levensbeschouwelijke oriëntaties " Ze doen al het mogelijke om scholing en vorming zo toe­ gankelijk mogelijk te maken " Ze komen openlijk uit voor hun humanistische levensovertuiging en zijn tot discussie daarover bereid " Ze erkennen dat twijfelen en het herzien van je mening als gevolg van nieuwe ervaringen of infor­matie, altijd mogelijk is

BRONNEN Vraag 1: w ww.humanistischverbond.nl Vraag 2: Motivaction, november, 2008 Vraag 3: www.humanistischecanon.nl Vraag 4: www.humanistischecanon.nl/mensenrechten Vraag 5: www.humanistischverbond.nl Vraag 6: www.humanistischecanon.nl/op_gelijke_voet

Een vlucht door de tijd

“ HET GEVOEL VAN NOODZAAK HEERST ENORM” Tekst: Anne Dilven Fotografie: Robin de Puy

Actief in verschillende decennia, ieder een andere achtergrond en een verhaal dat iets zegt over de tijdgeest van toen en nu. Zeventig jaar na de oprichting van Humanitas vertellen zeven vrijwilligers over hun persoonlijke ervaringen.

Een ode aan zij die het verschil maken.

32

META VAN DER WERF LID SINDS 1946

“DE LAATSTE JONGEN DIE WE OPVINGEN WAS ECHT EEN CRIMINEELTJE” “We waren niet rijk, maar wel in de positie om iets voor iemand anders te doen. Mijn man werkte als vrijwilliger voor Humanitas bij de reclassering. Hij begeleidde exge­detineerden bij het terugkeren in de maatschappij. De eerste die bij ons in huis kwam, was een fantastische jongeman.

Ik kan me herinneren dat hij met een meisje moest trouwen en daarom wat geld had gestolen. Zelf vond hij het vreselijk wat er gebeurd was. Hij is uiteindelijk goed terechtgekomen. De laatste jongen die we opvingen was echt een crimineeltje. Een gouddief was het. Er was geen land met

hem te bezeilen. Mijn man merkte dat hij niet bekwaam genoeg was om hem goed op te vangen. Dat had een professional moeten doen. Hij stopte als vrijwilliger bij de reclassering, maar de behoefte om mensen te helpen bleef. Hij rende voor iedereen. We hebben de oorlog heel bewust mee­gemaakt. Ik denk dat we onze zorgzaamheid daaraan hebben overgehouden.”

EVERDINA BOS-ERIKS LID SINDS 1949

Eropuit

34

“ALS

JE NERGENS BIJ HOORDE, DAN BESTOND JE EIGENLIJK NIET” “Ik vertel dit uit eerbetoon aan mijn man.

Het was net na de oorlog. Pas getrouwd en niet gelovig, kwamen we in het katholieke Nijmegen te wonen. Daar zijn we lid gewor­ den van Humanitas. Want als je nergens bij hoorde, dan bestond je eigenlijk niet.

In 1967 zijn we met onze vier kinderen naar een piepklein flatje in Leeuwarden verhuisd. In die tijd startte Humanitas met de bouw van een verzorgingshuis voor buitenkerkelijken. Mijn man werd voor­zitter van de bouwcommissie. Het plan was om voor iedere bewoner een aparte zit- en slaapkamer te bouwen. Hiermee waren ze

hun tijd ver vooruit. Tot ieders verbazing is het ze gelukt. Het verzorgingshuis werd in de vrije sector gebouwd en de Gemeente Leeuwarden stond garant. Dat was iets wat nog nooit gebeurd was. Mijn man is in­ middels overleden. Het hartverscheurende is dat het gebouw inmiddels is verouderd en waarschijnlijk wordt afgebroken.

Maar mijn trots op wat hij heeft bereikt blijft overeind staan.”

JAN VAN DER HARST LID SINDS 1968

“IK WILDE EEN BIJDRAGE LEVEREN AAN DE WEDEROPBOUW” “Ik vind het belangrijk om mensen te helpen. Dat heb ik altijd gevonden. In 1942 kreeg een Joodse schoolvriend van mij een oproep: hij moest naar een werkkamp in Duitsland. Op het moment dat ik af­scheid van hem nam, had ik totaal geen idee waar hij naartoe zou gaan. Een half jaar later was hij dood. Toen ik erachter kwam wat er met hem was gebeurd, voelde ik heel sterk: dit nooit meer. Daarom wilde ik heel graag een bijdrage leveren aan de weder­ opbouw. Humanitas speelde hierin een belangrijke rol. Voor minder bedeelde kinderen organiseerde Humanitas kinder­

vakanties. Mijn vrouw en ik hielpen mee tijdens de eerste vakantie in Bargerveen.

We waren nog niet getrouwd, dus dat was gelijk een mooie kans om samen te zijn.

Sommige kinderen waren er slecht aan toe.

We waren doordrongen van de noodzaak om hen te helpen. Later hebben we meerdere keren geld gedoneerd aan de Kindervakantie­weken. We zijn altijd enorm maatschappelijk betrokken gebleven.”

BOET ISRAEL LID HOOFDBESTUUR 1973–1987

“HET IS BELANGRIJK DAT HUMANITAS BLIJFT BESTAAN” “Toen ik in het hoofdbestuur kwam in 1973, was het ledenbestand vrijwel volledig op­ gebouwd uit mensen die Humanitas nodig hadden. Wij wilden ervoor zorgen dat het een vereniging werd die zelf emancipatie nastreefde. Leden moesten dus vrijwilligers worden. Als leden zich actiever gingen inzetten voor de idealen van Humanitas, konden we de vereniging ombuigen naar een vrijwilligersorganisatie. De omslag kwam met het werken in projectvormen. Één van de eerste projecten die we structureel aanpakten was de kinderop­ vang. Een club mensen uit Zuid-Limburg

zocht naar een vereniging die hun wat achtergrond en steun zou kunnen geven.

Wij hebben hier als Humanitas onze naam aan verbonden en samen de kinderopvang op de kaart gezet. Dit heeft toen goed gewerkt, want iedereen kende Humanitas.

Mede hierdoor werd het een groot succes.

Het is belangrijk dat Humanitas, nog steeds een begrip in Nederland, blijft bestaan.

De vrijwilligers doen fantastisch werk.

En daar moeten ze vooral mee doorgaan.”

SIMON HUGES VRIJWILLIGER WERKGROEP TRANSSEKSUALITEIT 1990–2012 EN MEDEOPRICHTER VAN DE PATIËNTENORGANISATIE TRANSVISIE

“TOEN

IK ZES JAAR OUD WAS, ZEI IK TEGEN MIJN OUDERS: ‘IK BEN EEN JONGEN’” “Ik ben geboren als meisje. Toen ik zes jaar oud was, zei ik tegen mijn ouders: ‘ik ben een jongen’. In die tijd was er niets bekend over transseksualiteit, dus werd er nooit over gesproken. Pas op 48-jarige leeftijd kon ik de transitie aangaan. Ik vond gehoor bij de Werkgroep Transseksualiteit van Humanitas. Eindelijk was ik echt mezelf.

Graag wilde ik ook anderen helpen. Bij de Werkgroep ging ik als vrijwilliger in gesprek met mensen over hun innerlijke strijd.

Vaak hadden ze hier nog nooit met iemand over gesproken. Sommigen dachten dat ze gek waren, anderen wisten juist precies

hoe ze zich voelden maar waren bang dat niemand ze zou geloven. De gesprek­ ken hielpen hen om voor zichzelf te kiezen.

Als ervaringsdeskundige kon ik daarin een rol van betekenis spelen. Bij Humanitas kregen we de erkenning en vrijheid om deze gesprekken in alle openheid te voeren. Dat was heel bijzonder. Hierdoor hebben we veel voor transgenders in Nederland kunnen betekenen.”

GREET SCHOONDERBEEK VRIJWILLIGER HOME-START SINDS 1997

“INMIDDELS

HEB IK MEER DAN 20 GEZINNEN ONDERSTEUND” “Het eerste gezin wat ik heb geholpen was op het oog heel keurig, maar de moeder was gokverslaafd. Alles wat ze had geërfd van haar ouders had ze verspeeld. Dat had ik nooit achter haar gezocht. Ik wist het eerder dan haar man. Ze hield van hem, maar realiseerde zich dat dit echt een groot probleem was. Uiteindelijk hebben ze het niet gered samen. Ze is op mijn advies hulp gaan zoeken en toen ik er uiteindelijk wegging had ze alles weer een beetje op de rit. Ik vond het heel bijzonder dat ik als vrijwilliger aan de keukentafel zat en haar vertrouwen kreeg. Inmiddels

heb ik meer dan 20 gezinnen ondersteund.

Wat me is opgevallen? Al zijn de problemen nog zo groot, goed luisteren en er voor iemand zijn, is echt het allerbelangrijkste.

Zelf kom ik uit een gezin waar iemand met een kleur al vrij bijzonder was. Wat dat betreft ben ik van ver gekomen. HomeStart heeft mijn blik op de wereld verruimd.

En ik zou willen dat mijn beeld en dat van anderen nog breder wordt.”

DAVID FELTKAMP VRIJWILLIGER BIJ DE KINDERVAKANTIEWEKEN SINDS 2002 EN PENNINGMEESTER AMSTERDAM SINDS 2013

“IEDEREEN

IS BEREID OM EEN STAP EXTRA TE ZETTEN” “Voor het veertiende jaar op rij ga ik mee met de Kindervakantieweken. De sfeer binnen het team is heel bijzonder. Het idee van ‘een gezamenlijk doel waar je aan werkt’ en het gevoel van noodzaak heer­ sen enorm. Iedereen is bereid om een stap extra te zetten. We zijn er voor kinderen die niet op vakantie kunnen. Veel van hen worden aangemeld door de hulpverlening.

De kinder­vakantie is een leuke week weg waar die hulpverlening even geen rol speelt.

De vrijwilliger is er echt als maatje. Daarin onderscheidt het werk van Humanitas zich mooi van het professionele circuit. Naast

mijn rol als coördinator van de Kinder­ vakantieweken ben ik sinds drie jaar ook penningmeester van de afdeling Amsterdam. Ik zie erop toe dat mensen hun vrijwilligerswerk zo goed mogelijk kunnen doen. Dat vind ik het mooie aan deze bestuursfunctie. Het is inspi­ rerend om te zien hoe vrijwilligers en deelnemers met elkaar omgaan en een mooie tijd hebben. Dat ervaar ik zelf ook. Ik voel me op mijn plek bij Humanitas.”

Humanitas community

40

WIJ GEVEN Bijdragen aan het werk van Humanitas kan op verschillende manieren. Door als vrijwilliger aan de slag te gaan bij­voor­ beeld. Of door donateur of lid van Humanitas te worden.

“HUMANITAS

IS OOK ECHT EEN NAAM”

Meer weten ? Kijk o human p itas.nl / s t eun-on Of nee m cont s. act op met Vivian Rinat v i a 020-5 231100 v.rinat of @huma nitas.n l

AART VAN CAEM (60), VRIJWILLIGER HUMANITAS AMSTERDAM EN BETALEND LID SINDS 2014 “Tot mijn veertigste werkte ik in de techniek.

Ik was onder meer hoofdmonteur bij de tram.

Toen ging ik nadenken: is dit nou echt wat ik wilde? Nee dus. Daarom koos ik voor een op­lei­ ding sociaal werker. Dat werk lag mij veel meer.

Met mensen omgaan, weet je wel. Bij Humanitas doe ik dat eigenlijk nog steeds. Maar dan als vrij­williger. Ik ‘loop’ eens per week met twee oudere mensen. Die hebben nogal wat sores voor hun kiezen gekregen. Zo’n wandeling helpt echt.

We praten wat, genieten van de buitenlucht.

Ik moet zeggen dat Humanitas het allemaal goed aanpakt. Professioneel. Ze houden rekening met je privacy. En je kunt vertrouwen op je coördi­ nator. Dat is veel waard. Ik ben onlangs ook lid geworden. Het humanisme spreekt me aan.

Respect voor elkaar hebben. En het is ook echt een naam, Humanitas. Je weet waar ze voor staan.”

IK GEEF MIJN STEM

IK GEEF MIJN ENERGIE

IK GEEF EEN BIJDRAGE

IK GEEF LATER

IK GEEF MIJN ENERGIE Bij Humanitas kun je bijzonder werk doen als vrijwilliger. Je kunt bijvoorbeeld mensen ondersteunen die een dierbare verloren hebben, die tijdelijk hulp kunnen gebruiken bij de opvoeding of hun administratie op orde willen brengen. Maar er is nog veel meer te doen. Als je tijd en energie over hebt en denkt dat je iets kunt betekenen voor onze deelnemers, word dan een van onze vrijwilligers. Al onze vrijwilligers worden gedegen opgeleid, zodat zij goed getraind en goed voorbereid op pad gaan.

Bovendien kun je als vrijwilliger van Humanitas gratis lid worden van onze vereniging.

Interesse? Stuur ons je gegevens via deze kaart of via humanitas.nl. Wij nemen contact met je op om samen te kijken wat je kunt doen voor Humanitas, en hoe je je kunt inzetten voor anderen.

IK GEEF MIJN STEM De activiteiten van Humanitas sluiten aan bij de onderwerpen die leven in de maatschappij, zoals eenzaamheid, opvoeding of schulden. Je kunt actief meedoen met Humanitas door lid te worden van onze vereniging. Voor € 30 per jaar steun je niet alleen de vrijwilligers maar kun je ook meepraten over onze vereniging en programma’s. Je ontvangt twee keer per jaar ons verenigingsblad Van Mens Tot Mens. En: je contributie komt rechtstreeks ten goede aan de afdeling in je regio.

Vraag je lidmaatschap aan via deze kaart of regel het meteen op humanitas.nl.

Meneer

Mevrouw

Voornaam Achternaam

Meneer

Mevrouw

Geboortedatum

Voornaam

Adres

Achternaam

Postcode

Geboortedatum

Woonplaats

Adres

E-mail

Postcode

Telefoonnummer

Woonplaats E-mail

Hierbij geef ik toestemming aan Humanitas om tot

Telefoonnummer

weder­­opzegging de contributie van € 30 te incasseren van

Stuur deze kaart in een envelop (geen postzegel nodig) naar: Humanitas Landelijk Bureau, Antwoordnummer 10155, 1000 PA Amsterdam

IBAN rekeningnummer Ik ben vrijwilliger en word gratis lid.

Handtekening

Datum

Stuur deze kaart in een envelop (geen postzegel nodig) naar: Humanitas Landelijk Bureau, Antwoordnummer 10155, 1000 PA Amsterdam

IK GEEF LATER Wie na overlijden een bijdrage wil geven aan Humanitas, kan ons in het testament opnemen. Bijvoorbeeld door Humanitas als erf­genaam te benoemen. Of door een specifiek bedrag of bepaald bezit aan Humanitas na te laten, een zogenaamd legaat.

Je bepaalt altijd zelf waar het geld naar toe gaat. Naar een speci­ fieke activiteit bijvoorbeeld, of de afdeling waar je lid van bent.

Is je interesse gewekt? Vul dan je gegevens in op deze kaart of via humanitas.nl.

Meneer

Mevrouw

Voornaam Achternaam Geboortedatum Adres Postcode Woonplaats E-mail Telefoonnummer I k wil graag meer informatie over nalaten aan Humanitas.

I k wil de vereniging Humanitas opnemen in mijn testament.

Neem contact met mij op om de mogelijkheden te bespreken.

I k heb Humanitas al opgenomen in mijn testament.

Stuur deze kaart in een envelop (geen postzegel nodig) naar: Humanitas Landelijk Bureau, Antwoordnummer 10155, 1000 PA Amsterdam

IK GEEF EEN BIJDRAGE Met een eenmalige of structurele donatie aan Humanitas draag je bij aan de financiering van onze activiteiten en de opleidingen van onze vrijwilligers. Dankzij je donatie kunnen we ons werk goed en gratis blijven doen.

Wil je donateur worden? Meld je dan aan via deze kaart of regel het meteen op humanitas.nl.

Meneer

Mevrouw

Voornaam Achternaam Geboortedatum Adres Postcode Woonplaats E-mail Telefoonnummer Bedrag:

€ 15

Frequentie:

€ 25

per maand

€ 50

€ 100

per jaar

€

eenmalig

IBAN rekeningnummer Handtekening

Datum

Stuur deze kaart in een envelop (geen postzegel nodig) naar: Humanitas Landelijk Bureau, Antwoordnummer 10155, 1000 PA Amsterdam

Humanitas community

“‘Je kunt vraagstukken over leven en dood niet overlaten aan dominees en priesters’, zeiden we thuis altijd. Maar ook zorg niet. Het Humanistisch Verbond was bij ons vroeger hét tegenwicht van de kerk. Er voor anderen zijn, los van godsdien­ stige motieven, dat was onze instelling. En zo zit ik er nog steeds in. Zowel in de Eerste als Twee­ de Kamer was ik bij de ouderenzorg betrokken.

Daarnaast heb ik in een commissie voor schuld­ hulpverlening gezeten. Er zijn echt heel veel mensen die ondersteuning nodig hebben.

Zittende wethouders roepen nu dat iedereen dan maar in zijn eigen omgeving moet rondkijken.

‘Jouw zus heeft toch verstand van geld? Dan kan die je toch helpen?’ Maar dat is veel te simpel gedacht. Ik ben nu zo’n vijftien jaar lid van Humanitas. Laatst heb ik € 250 gedoneerd om vrijwilligers voor Thuisadminis­tratie op te leiden.

Dat is ook wel iets dat ik van huis uit heb mee­ gekregen: als je niet in de gelegenheid bent om zelf een handje te helpen, zorg er dan voor dat anderen dat kunnen doen.”

“LAAT

ZORG NIET OVER AAN DE KERK”

“ IEDER GOED DOEL KRIJGT VAN ONS HETZELFDE BEDRAG”

HIP BREEBAART (73), ROTARY ALKMAAR-BERGEN “Polio

de wereld uit. Waterputten in Afrika. Maar ook, hier in Alkmaar, de International Children’s Games. En natuurlijk de plaatselijke afdeling van Humanitas. Ieder jaar ondersteunen we met Rotary Alkmaar-Bergen een aantal goede doelen voor € 4.000 per project. Het geld daarvoor halen we onder meer op bij ons jaarlijkse Music Dinner in het voorjaar. Daar nodigen we het bedrijfsleven in de regio voor uit. Belangrijk bij de toewijzing van goede doelen is de terugkoppeling. We willen wel graag weten wat er met het geld gebeurt.

Wie goed rapporteert, kan de volgende keer sneller op nieuwe ondersteuning rekenen. En ja, zo komt het ook dat Humanitas al diverse malen aan de beurt is geweest voor de opleiding van vrijwilligers.”

Fotografie: Roy Beusker

ELSKE TER VELD (70), LID EN DONATEUR SINDS 2000

43

Het belang van de loterij

44

“ZÉLF

JE KEUZES KUNNEN MAKEN” Een raadseltje: wat hebben Humanitas, de VARA, de Sponsor Loterij en de Nationale Postcode Loterij met elkaar te maken?

“Alles”, zegt Marius Ernsting, voormalig directeur van de vereniging Humanitas.

“Het voortbestaan van Humanitas hing ermee samen. En nog steeds.”

Marius Ernsting

Tekst: Judith Zeeman Fotografie: Roy Beusker Marius Ernsting legt het graag uit aan de hand van de ontstaansgeschie­denis van Humanitas. “Bij de oprichting, pal na de Tweede Wereldoorlog, bestond de samenleving vooral uit ‘zuilen’; kerkge­ nootschappen. Die ondersteunden hun eigen leden bij ziekte of andere proble­ men. Behoorde je niet tot zo’n zuil, dan kon je dus tussen wal en schip belanden.

Humanitas wilde dat voorkomen door er juist voor niet-kerkelijken te zijn.”

Voor die doelgroep ontbraken voorals­nog de benodigde fondsen, dus moest Humani­ tas daarin z’n eigen weg vinden. “En men wilde ook niet al te afhankelijk zijn van sub­ sidies, want dan liep je kans dat de overheid ging meebepalen hoe het geld werd be­ steed. Zelf je keuzes kunnen maken is voor Humanitas altijd al belangrijk geweest.”

Het gedachtegoed van Humanitas schurkte aan tegen dat van de VARA, van oorsprong een niet-kerkelijke omroep. Zo kwam het dat Humanitas de Otototo op poten zette, een loterij voor VARA- en Humanitasleden, waarvan de opbrengst grotendeels ten goede kwam aan Humanitas. Ernsting: “De Otototo was een vast onderdeel van het VARA-spelletjesprogramma Zeg het maar.

En veel mensen zullen de Willem Ruis Show nog wel kennen, een tv-programma dat met voorstellingen door het land toer­ de. Ook daarvan gingen de opbrengsten naar Humanitas. Verder mocht Humanitas lange tijd jaarlijks alle VARA-leden om een bijdrage vragen.” Ook in Rotterdam startte Humanitas een spectaculaire loterij: de Rolot. Het leverde zo’n 700.000 gulden op.

MEESPELEN VOOR JE EIGEN CLUB In 1983 begon de VARA met het programma de Konsumentenman, gepresenteerd door Frits Bom. In ruil voor de opbrengsten van

de Willem Ruis Show, richtte Humanitas de dienst VARA-hulp op: nazorg voor een groot aantal programma’s, waaronder de Konsumentenman. Humanitas nam drie nieuwe mensen in dienst die dagelijks de brieven over sociaal-juridische vraagstuk­ ken beantwoordden. Maandelijks kwamen er duizenden brieven binnen. De dienst VARA-hulp heeft bestaan tot 1989.

Het jaar 1989 luidde het einde in van de Otototo en het begin van de Sponsor Loterij. “De formule was een vondst: met geoormerkte loten kon je meespelen voor je eigen club. Zo won je eigenlijk altijd een beetje. Humanitas kreeg tien procent van de bruto opbrengst, zo’n 2,5 miljoen gulden.” Ernsting benadrukt dat er bij de vereniging nooit veel gêne is geweest om via loterijen de nodige fondsen te werven.

“Iedereen onderkende het belang ervan.”

Als kersverse directeur van Humanitas zag hij zich in 1996 meteen voor een groot probleem gesteld. “De Sponsor Loterij liep met een inleg van 25 miljoen gulden achter de feiten aan. De Kanjer van de Postcode Loterij alleen al was op dat moment acht­ tien miljoen gulden. Daar konden we nooit tegenop investeren. Maar als de Sponsor Loterij wegkwijnde, zouden we inkomsten mislopen waar het voortbestaan van veel van onze projecten op dreef. Dat mocht niet gebeuren.”

OVERNAME POSTCODE LOTERIJ Ernsting wist dat de Nationale Postcode Loterij, een andere goededoelenloterij, wellicht geïnteresseerd was in overname, en de overeenkomst kwam inderdaad rond in 1998. Daarmee verzekerde Humanitas zich van een aanzienlijk hogere bijdrage uit de Sponsor Bingo Loterij, zoals de Sponsor Loterij inmiddels heette. In 2008

werd Humanitas als goed doel over­ geheveld naar de Postcode Loterij en kreeg daaruit jaarlijks een vast bedrag van 4,5 miljoen euro. Maar ook ontvangt Humanitas nog altijd een bijdrage van – in 2013 – bijna 400.000 euro dankzij de voor Humanitas geoormerkte loten bij de Sponsor Bingo Loterij, tegenwoordig de VriendenLoterij. “Ik was blij met die naams­verandering in 2011”, zegt Ernsting.

“Vriendschap betekent veel voor Humanitas.

Het draait om sociale cohesie, maatjes zijn.”

De bewering dat je eveneens meespeelt als je géén lot koopt – omdat iedereen een postcode heeft – en dan toch prijzen misloopt omdat je niet inlegt, vind Ernsting een gedachtenkronkel. “Natúúrlijk moet je eerst inleggen. Anders kun je de Postcode Loterij wel opdoeken. We zien bovendien vaak dat de omgeving ook baat heeft bij de mensen die opeens meer te besteden hebben; ze kopen een nieuwe auto of keuken of knappen hun huis op. Goed voor de klussers en de middenstand.”

Naast de twaalf maandelijkse trek­kingen, is er nog een dertiende en veertiende trekking. “De opbrengst daarvan gaat naar bijzondere projecten van goede doelen die gesteund worden door de Postcode Loterij.

Vorig jaar kreeg Humanitas bijvoorbeeld het enorme bedrag van twee miljoen euro voor twee prachtpro­jecten: Jeugd­support en Wel Thuis. Dat is toch geweldig? Ken je een betere aansporing om creatief te zijn en mooie, goede projecten te bedenken?”

Het belang van de loterij

45

WIST JE DIT? De Nationale Postcode Loterij heeft sinds de oprichting in 1989 al ruim 4,4 miljard euro aan goede doelen op het gebied van mens en natuur in binnen- en buitenland geschonken.

Samen met de BankGiro Loterij en de VriendenLoterij maakt de Postcode Loterij onderdeel uit van de Goede Doelen Loterijen. Het format van de Postcode Loterij wordt sinds 2005 ook toegepast in het Verenigd Koninkrijk en Zweden. De organisatie Novamedia/Postcode Loterijen is de op twee na grootste private geld­ gever aan goede doelen ter wereld.

JEUGDSUPPORT EN WEL THUIS Het programma Jeugdsupport van Humanitas is er speciaal voor jon­ geren die te maken hebben (gehad) met jeugdhulpverlening. Deze jon­ geren hebben veel meegemaakt en missen vaak de steun van familie en vrienden. Getrainde en gescreen­ de vrijwilligers van Humanitas zijn een jaar lang hun maatje en helpen ze vooruit door samen activiteiten te ondernemen, aan­­­dacht te geven en kennis en ervaring te delen. Het draait om persoonlijke aandacht en tijd voor jongeren in een kwetsbare situatie. Daarmee is jeugdsupport een belangrijke aanvulling op de professionele hulp. Want terwijl de budgetten hiervoor afnemen, neemt de vraag naar jeugdzorg toe.

Bij Humanitas-activiteit Wel Thuis komen vrijwilligers thuis bij gezinnen waar Jeugdbescherming is ingescha­ keld. Het gaat daarbij om situaties waarbij de ouders van goede wil zijn maar worstelen met problemen, waardoor er risico’s ontstaan op het gebied van veiligheid van de kin­ deren, eventueel in combinatie met problemen in ontwikkeling en gedrag.

Kinderen én gezin kunnen dan te maken krijgen met jeugdzorg en, in een uiterst geval, uithuisplaatsing.

Maar opgroeien bij de eigen ouders geeft kinderen de beste kansen.

Naast professionele hulpverlening hebben deze gezinnen behoefte aan persoonlijke en praktische steun bij het herstel van een veilige omgeving voor alle gezinsleden.

• • DOEN DOEN

A D AD V EV RE TR ET NE N T ITEI E

Advertentie • • PERSOONLIJK PERSOONLIJK

Puzzel Puzzel mee mee && maak maak • • DONATEUR DONATEUR

• • PROJECTEN PROJECTEN

• • DURF DURF

• • SAMEN SAMEN

• • GEDRAG GEDRAG

• • SCHOLING SCHOLING

• • HULP HULP

• • SIGNALEREN SIGNALEREN

• • JARIG JARIG

• • THUISLOZEN THUISLOZEN

• • JUBILEUM JUBILEUM

• • TROTS TROTS

• • LOKAAL LOKAAL

• • ZEVENTIG ZEVENTIG

kans op € 2500,LosLos dede puzzel puzzel opop door door dede afgebeelde afgebeelde woorden woorden in in dede letterbrij letterbrij te te zoeken zoeken en• en deze deze te te omcirkelen. omcirkelen.

AlsAls allealle woor woor den omcirkeld omcirkeld zijn, zijn, blijven blijven er er nog nog • MAATJES MAATJES • den • ZINVOL ZINVOL enkele enkele letters letters over over diedie samen samen dede opop lossing lossing van van dede woordzoeker woordzoeker vormen. vormen.

Bel Bel dede oplossing oplossing door door viavia 0800-1123 0800-1123 (gratis). (gratis).

OpOp werkdagen werkdagen van van 9-21 9-21 uuruur enen opop zaterdag zaterdag van van 10-16 10-16 uur. uur.

DeDe overgebleven overgebleven letters letters vormen vormen dede oplossing. oplossing.

MM GG P P RR OO J J E E CC T T E E NN A A S S I I GG NN A A L L E E RR E E NN

Eerste Eerste prijs: prijs:

€ €2.500,2.500,-

Het Het zou zou zomaar zomaar kunnen kunnen datdat u binnenkort u binnenkort een een mooi mooi bedrag bedrag rijker rijker bent! bent!

Bent Bent ú straks ú straks dede gelukkige gelukkige winnaar winnaar van van € 2.500,-? € 2.500,-?

1x 1x

A A RR GG E E DD RR A A GG HH E E E E

Tweede Tweede prijs: prijs: Postcode Postcode Loterij Loterij t.w.v. t.w.v. € 99,€ 99,Koffer Koffer

T T MM UU E E L L I I B B UU J J GG Z Z J J L L IJIJ E E K K GG L L WW NN E E OO E E A A T T A A T T P P RR I I V V L L L L

5x 5x

S S NN F F RR DD A A L L E E DD OO S S

Een Een stevige stevige reiskoffer reiskoffer diedie u overal u overal alsals handbagage handbagage mee mee naartoe naartoe kunt kunt nemen. nemen.

Stijlvol Stijlvol enen gemakkelijk! gemakkelijk!

P P E E RR S S OO OO NN L L IJIJ K K I I I I MM UU GG HH T T E E OO HH A A UU E E A A DD CC I I

I I S S NN DD A A HH

DD S S S S GG Z Z I I NN V V OO L L T T Woordzoeker.

Woordzoeker.

DeDe overgebleven overgebleven letters letters vormen de de oplossing. oplossing. ©vormen DENKSPORT © DENKSPORT PUZZELBLADEN PUZZELBLADEN

• • • • • • • • •

DOEN • DOEN DONATEUR • DONATEUR DURF • DURF GEDRAG • GEDRAG HULP • HULP JARIG • JARIG JUBILEUM • JUBILEUM LOKAAL • LOKAAL MAATJES • MAATJES

• PERSOONLIJK • PERSOONLIJK • PROJEC • PROJEC TEN TEN • SAMEN • SAMEN • SCHOLING • SCHOLING • SIGNALEREN • SIGNALEREN • THUISLOZEN • THUISLOZEN • TROTS • TROTS • ZEVENTIG • ZEVENTIG • ZINVOL • ZINVOL

Derde Derde prijs: prijs:

HEMA HEMA Cadeaukaart Cadeaukaart

ca deca aude kaau ar tka ar t

2200

��

t.w.v. t.w.v.€ €20,20,-

Met Met dede HEMA HEMA Cadeaukaart Cadeaukaart kunt kunt u zelf u zelf een een keuze keuze maken maken uituit hethet ruime ruime assortiment assortiment van van dede winkels winkels van van HEMA. HEMA.

BeBleulwuw iaia g gdodoorovr v sssinsin plo opolo

233 00880000-t1-ist1is)12 ) rara (g(g

Oplossing Oplossing Deelname Deelname aan aan dezedeze actieactie is gratis. is gratis.

Deelname Deelname vanafvanaf 18 jaar.

18 jaar.

DezeDeze actieactie wordt wordt mogelijk mogelijk gemaakt gemaakt doordoor de Nationale de Nationale Postcode Postcode Loterij.

Loterij.

Als uAlsbelt u belt naarnaar 0800-1123 0800-1123 zult zult u deuvraag de vraag krijgen krijgen of erof er

gelijkwaardigheid gelijkwaardigheid een een aanbod aanbod tot deelname tot deelname aan aan de Nationale de Nationale Postcode Postcode Loterij, Loterij, VriendenLoterij VriendenLoterij of deofBankGiro de BankGiro Loterij Loterij magmag worden worden gedaan. gedaan.

Medewerkers Medewerkers van van de Nationale de Nationale Postcode Postcode Loterij, Loterij, VriendenLoterij VriendenLoterij en deenBankGiro de BankGiro Loterij Loterij zijn zijn uitgesloten uitgesloten van van deelname. deelname.

AlleAlle winnaars winnaars ontvangen ontvangen persoonlijk persoonlijk bericht bericht per telefoon per telefoon en worden en worden vanafvanaf 24 juni 24 juni 20152015 gepubliceerd gepubliceerd op postcodeloterij.nl/puzzel. op postcodeloterij.nl/puzzel.

HierHier vindtvindt u ooku ook de volledige de volledige actievoorwaarden. actievoorwaarden.

De vergunning De vergunning voorvoor de loterij de loterij is afgegeven is afgegeven doordoor de Kansspelautoriteit de Kansspelautoriteit onder onder kenmerk kenmerk 87878787 d.d. d.d.

25/11/2014.

25/11/2014.

50x 50x

Factsheet

47

HUMANITAS IN HET KORT Humanitas is er voor mensen die op eigen kracht iets willen doen aan een situatie. Bij ons vind je de tools om weer verder te kunnen. Jaarlijks bieden ruim 18.000 goed getrainde vrijwilligers gratis professionele steun op maat aan ruim 57.800 deelnemers. Deze steun bieden wij binnen zes verschillende thema’s: eenzaamheid, verlies, opvoeden, opgroeien, detentie en thuisadministratie.

DE HUMANITAS­ WAARDEN

Humanitas vindt dat iedereen recht heeft op een volwaardig bestaan, waarin mensen zich onderdeel voelen van een gemeenschap.

Daarbij hoort: • regie behouden over je eigen leven; • samenleven op basis van gelijk­waardigheid; • verantwoordelijkheid nemen voor jezelf en voor een ander; • vraaggericht werken: kijken wat er leeft in de maatschappij en de activiteiten daarop aanpassen.

BESPAREND

Contact met een vrij­ williger kan pre­­­ven­­tief werken, waardoor de noodzaak van pro­fes­ sionele hulp­verlening (met bijbe­ho­rende kosten) minder wordt.

18.000 VRIJWILLIGERS

HUMANITAS ACADEMIE

Niemand gaat bij ons onge­schoold op pad.

Via de Humanitas Academie bereiden we onze vrijwilligers goed voor op hun werk.

57.800 DEELNEMERS

PERSOONLIJK

Humanitas werkt kleinschalig en per­ soonlijk. De contacten zijn van mens tot mens en worden lokaal ge­ or­gani­seerd. Wat ons bindt, is het gevoel dat we iets voor elkaar willen betekenen en een zinvolle bijdrage willen leveren aan de maatschappij.

Bron: Jaarverslag Humanitas 2014

Factsheet

48

Alle Humanitas-activiteiten zijn onderverdeeld in 6 thema’s:

EENZAAMHEID

sociale contacten leggen en onderhouden Iedereen heeft sociale contacten nodig: een goede vriend, familie, enkele ken­ nis­sen of bekende gezichten in de buurt.

Mensen die je vertrouwt. Het voelt goed wanneer je iets kunt betekenen voor anderen en anderen voor jou. Toch zijn er veel mensen die zich eenzaam voelen.

Eenzaamheid kan iedereen overkomen.

Je kunt je bijvoorbeeld tijdelijk eenzaam voelen door een echtscheiding, ver­ huizing, ziekte of verlies van werk. Of misschien vind je door een psychiatrisch verleden of verstandelijke beperking moeilijk aansluiting bij de maatschappij.

Wat de reden ook is, Humanitas kan je helpen om zelfstandig een sociaal net­ werk op te bouwen en te onderhouden.

Je staat er niet alleen voor.

VERLIES

omgaan met rouw, echt­scheiding of andere vormen van verlies Vroeger of later krijgt iedereen te maken met verlies. Van een geliefde of familie­ lid bijvoorbeeld. Of verlies van vrijheid, gezond­heid, mobiliteit of zelf­stand­ig­ heid. Meestal gaat het om een abrupte wending in je leven, waarbij je moet leren omgaan met een nieuwe situatie en vaak een blijvend gemis van dat wat vroeger was. Afscheid nemen is niet makkelijk, maar betekent ook zeker niet het einde.

Met Humanitas kun je je nieuwe situatie langzaam verkennen, leren accepteren en van daaruit je leven opnieuw inrichten.

OPGROEIEN

DETENTIE

De jeugd heeft de toekomst, wordt vaak gezegd. Maar jong zijn is niet altijd mak­ kelijk. Het kan zijn dat je niet goed met je ouders kunt opschieten, je gepest wordt op school of leeft in armoede. Misschien heb je problemen met huiswerk, geld of kun je niet op vakantie zoals andere kinderen. Soms lijken problemen echt veel te groot om aan te pakken. Bijvoor­ beeld wanneer je in je tienerjaren zwanger raakt, of je te maken hebt met een lover­ boy. Gelukkig is er voor veel zaken een op­lossing en die hoef je echt niet alleen te zoeken! Humanitas kan je helpen jouw plek te vinden in de samenleving, zodat je kunt meedoen met de rest en iets kunt betekenen voor anderen.

Als je in de gevangenis zit, is het leven vaak eenzaam. Je hebt te maken met ver­ lies van vrijheid en zelfstandigheid, maar ook met de afwezigheid van je kinderen of partner. Humanitas kan je tijdens de­ tentie helpen met je sociaal netwerk in stand houden, de opvoeding van je kin­ deren op afstand of je financiën weer op orde krijgen. We kunnen ook steun bieden aan het thuisfront, door te zorgen voor een min of meer normale thuissituatie voor kinderen. We kunnen hen onder­brengen bij familie, meegaan op bezoek, hen begeleiden bij activi­tei­ten als zwem­les en eens langs gaan bij de school. Ben je eenmaal weer vrij? Dan helpen we je weer aansluiting te vinden bij de samenleving.

een fijne jeugd hebben

leven tijdens en na gevangenschap

OPVOEDEN over ouderschap

In ieder gezin kan het wel eens een tijdje minder goed lopen. Zo valt opvoeden echt niet altijd mee. Spanningen kunnen hoog oplopen, het gezin kan uit elkaar vallen of door andere omstandigheden tijdelijk uit balans raken. Gelukkig zijn de meeste gezinnen erg veerkrachtig.

Humanitas ondersteunt bij de opvoeding.

We zorgen voor een beetje extra aan­ dacht en proberen de zelfredzaamheid van alle gezinsleden te versterken. Zo kunnen we nieuwe problemen voorkomen.

THUISADMINISTRATIE organisatie van financiële en administratieve zaken

Wanneer het leven tegenzit, kun je mak­ ke­lijk grip verliezen op de organisatie van je financiën of andere administratie.

En als de klad er eenmaal in zit kan het snel bergafwaarts gaan. Enveloppen blijven ongeopend, schulden stapelen zich op en het overzicht is ver te zoeken.

Humanitas helpt je de zaken weer op een rijtje te zetten. We kunnen je tijdelijk ondersteunen bij het op orde brengen en houden van je (financiële) administratie.

Advertentie

Als je vindt dat onze vrijheid steeds opnieuw verdedigd moet worden... ... de vrijheid om zelf over ons leven te beslissen, de vrijheid om voor onze geaardheid uit te komen, de vrijheid om vrij te denken. Dat zijn vrijheden waarvoor het Humanistisch Verbond zich steeds weer sterk maakt.

Ga nu naar humaan.nu en steun ons daar in.

7514 HVad183_117Hmnts.indd 1

22-09-14 16:02

COLOFON Dit magazine is een uitgave van vereniging Humanitas. Heb je het magazine uit? Gooi het dan niet weg, maar geef het door aan anderen.

Je kunt dit magazine ook online vinden: Kijk op ISSUU.com en je vindt onze publicaties met het trefwoord ‘Humanitas magazine’.

REDACTIE Ben van Heesbeen (hoofdredacteur), André Hudepohl, Hilde Duyx, Ilse van Sloten (bladmanager), Sofie Vriends MET MEDEWERKING VAN Lonneke Bär, Roy Beusker, Anne Dilven, Linda Huijsmans, Deen van Meer, Adrien Parlange, Robin de Puy, Floor Rieder, Yvo Sprey, Bob van der Vlist, Judith Zeeman

CONCEPT, VORMGEVING EN EINDREDACTIE Vandejong, Amsterdam

EERDERE THEMANUMMERS VAN DIT MAGAZINE:

DRUKWERK Lecturis, Eindhoven facebook.com/humanitasnederland

ADVERTEREN Neem contact op met Ilse van Sloten via 020-5231100 of i.vansloten@humanitas.nl.

MEER WETEN? Wil je meer informatie over wat Humanitas voor jou kan betekenen?

Of wil je vrijwilliger, lid of donateur worden? Neem contact op via humanitas.nl, bel 020-5231100 of mail naar info@humanitas.nl.

@HumanitasNL

over eenzaamheid

over opvoeden

Ons online jaarverslag kun je vinden op: www.humanitasjaarverslag.nl

KvK: 40530895 ISSN: 0166-1124 Rekeningnummer voor giften: NL58 INGB 0000 294050 op naam van Vereniging Humanitas o.v.v. ‘Gift’.

Tekst, foto’s en illustraties mogen alleen worden overgenomen na schriftelijke toestemming van vereniging Humanitas.

Humanitas heeft haar best gedaan om de rechten van alle recht­ hebbenden te achterhalen. Meen je rechthebbende te zijn, neem dan contact op met de redactie.

Vereniging Humanitas Postbus 71, 1000 AB, Amsterdam 020-5231100 info@humanitas.nl www.humanitas.nl

over detentie

De magazines zijn na te bestellen via: info@humanitas.nl.

over thuisadministratie

TROTS