van mens
Samen aanpakken
Unieke moedergroep
Herstelmaatjes
‘(Ex-)gedetineerden verdienen het gezien te worden’
Interview met NEUROPSYCHOLOOG ERIK SCHERDER
Hakima:
‘We snáppen elkaar gewoon’
verhalen van Humanitas #2 2025
Muna
Humanitas biedt hulp
Vereniging Humanitas is een landelijke vrijwilligersorganisatie.
Onze vrijwilligers helpen mensen om op eigen kracht iets aan hun situatie te veranderen. We doen dat op zes thema’s:
eenzaamheid
kan iedereen overkomen.
Bijvoorbeeld door ziekte of scheiding. We helpen je een sociaal netwerk op te bouwen.
verlies
van een dierbare, gezondheid of werk is niet makkelijk. Samen met een vrijwilliger kun je leren met het verlies om te gaan en je leven opnieuw inrichten.
opvoeden
valt niet altijd mee. Met een beetje extra aandacht en hulp van een vrijwilliger lukt het vaak toch om je gezin weer zelf goed draaiende te houden.
opgroeien
en jong zijn is niet altijd makkelijk. Een vrijwilliger helpt je bij lastige situaties, zoals op school of met je ouders, en zoekt samen met jou naar een oplossing.
detentie
is ingrijpend, ook voor het gezin. We helpen met praktische zaken tijdens en na je gevangenschap. Zoals met het contact met je kinderen en het behoud van je sociale netwerk.
thuisadministratie
en geldzaken kunnen lastig zijn. Blijf er niet te lang mee tobben; met de hulp van een goed geschoolde vrijwilliger krijg je er weer grip op.
inhoud
#2 december 2025
‘Zo blij met Frits’
Wekelijkse wandelmaatjes
Anja’s zoon bracht haar in contact met Humanitas, kort daarna werd ze maatjes met Frits. Elke week haalt Frits haar op voor een wandeling. ‘En na afloop drinken we koffie. Alleen zou ik dat nooit doen!’ P.11
Waakzorg
Vrijwilligers zoals Henk zijn er voor mensen in de laatste levensfase
Overdag én ’s nachts springen ze bij om mantelzorgers te kunnen ontlasten of omdat er geen naasten zijn.
P.16
Herstelmaatjes
Een nieuwe aanpak voor het ondersteunen van (ex-)gedetineerden, gericht op herstel. Zodat ze sterker terugkeren in de samenleving.
P.26
Voorwoord
Jerzy Soetekouw
Klein
maar hoopvol
Een paar weken geleden zat ik bij een vrouw aan de keukentafel. Alleenstaande moeder, twee banen, een koelkast die vaker leeg is dan vol. Ze vertelde dat ze haar brieven meestal ongeopend laat liggen. “Het is toch nooit goed nieuws,” zei ze. Geen boosheid, geen klagen, gewoon berusting. Toen ik opstond om te gaan, legde ze even haar hand op mijn arm. “Fijn dat u luisterde,” fluisterde ze. Zo’n klein gebaar, maar het bleef de hele dag in mijn hoofd hangen.
Moedergroep in Leeuwarden
Muna is als cultureel mediator een van de begeleiders van een bijzondere moedergroep.
P.18
P.22
Nalaten aan Humanitas: ‘Steeds meer mensen willen een blijvende impact maken op het leven van anderen’
’s Avonds zag ik op het journaal beelden van oorlog, verkiezingen vol verwijten en mensen die elkaar vooral tegenspreken in plaats van aanspreken. De wereld lijkt soms harder te praten dan ze luistert. Juist daarom geloof ik in wat wij bij Humanitas doen. Wij bouwen niet aan systemen, maar aan relaties. Dat doen we al 80 jaar. Ook bij het vieren van ons jubileum bleek in de gesprekken vaak dat het bij ons niet draait om wantrouwen, maar om vertrouwen. Van mens tot mens. Soms letterlijk, met een kop koffie of een rit naar de gemeente. Soms stil, door er gewoon te zijn.
De wereld is groot en vaak onrustig. Maar aan duizenden tafels in Nederland gebeurt elke dag iets kleins, maar hoopvols. Iemand die even luistert. Iemand die niet wegkijkt. En zo verspreidt menselijkheid zich, stilletjes maar onstuitbaar.
P.4 Verhaal van Annemieke P.5 Kort nieuws P.6 Interview Erik Scherder
P.10 Nieuw: De kwestie van… P.14 De blik van Buiten: Instituut Gak
P.25 Verhaal van Paul P.30 Kort nieuws P.31 Verhaal van Peter
Jerzy Soetekouw Directeur Humanitas en verder
verhalen van humanitas
Annemi eke
‘Mensen vallen tussen wal en schip. Dáár wil ik iets aan doen’
Annemieke wijdde het grootste deel van haar werkende leven aan de wetenschap. Ze is sinds vier jaar vrijwillig bestuurslid bij Humanitas Groningen.
“Ik werkte als historica aan de universiteiten van Leiden en Groningen. Later was ik directeur Innovatie en Onderzoeksbeleid in Groningen. Nu ben ik met pensioen en vrijwilliger bij besturen van diverse stichtingen en verenigingen, waaronder Humanitas Groningen.
Als bestuurslid doe je van alles. We proberen partnerschappen aan te gaan, overleggen met de gemeente, we werven fondsen en houden de budgetten in het oog. En we ontwikkelen een visie, zoals op vluchtelingenwerk.
Regelmatig ben ik ook bij coördinatorenoverleggen. De onderwerpen variëren van het werven en binden van vrijwilligers tot de organisatie van een vrijwilligersfeest. Dan gaat het om luisteren en samen met de andere vrijwilligers oplossingen bedenken. We zijn gelijkwaardige teamleden. De samenleving waarin je met elkaar verbonden bent en die sociale oplossingen biedt, is niet meer zo vanzelfsprekend. Mensen vallen tussen wal en schip. Het vrijwilligerswerk geeft me daar zicht op en inspireert me er iets aan te doen. Zo hebben we ons als afdeling Groningen hard gemaakt voor samenwerking met Buddy to Buddy. Dat is een stichting die vluchtelingen en hun stads of dorpsgenoten koppelt op basis van gelijkwaardigheid. Het doel is wederzijdse integratie. Ook in andere projecten functioneren onze vrijwilligers als verbinder. Het is fantastisch hoe vrijwilligers en deelnemers er – met de Humanitaswaarden als basis – met elkaar wat van proberen te maken. Gelijkwaardigheid en de koers op eigen regie vind ik heel mooie uitgangspunten. Het waren eyeopeners voor mij.”
Meer weten?
Net als Annemieke vrijwillig bestuurslid worden? Scan de QR-code voor meer info.
Deze zomer voer een boot van Humanitas Utrecht mee met de Utrecht Pride: “Varend door de grachten vierden we wat al 80 jaar de kern is van ons werk: een samenleving waarin je jezelf mag zijn, en waarin we omkijken naar elkaar. Zonder oordeel.”
BuddyBuddy
Op 7 december, de Dag van de Vrijwilliger, lanceerde omroep HUMAN de tvserie
BuddyBuddy.
De serie volgt jongvolwassenen die vrijwilligerswerk doen. Aanleiding is het 80-jarige bestaan van Humanitas. Drie van de zes afleveringen gaan over ons werk, met aandacht voor Get a Grip, Kindervakantieweken en Verschilmakers.
In elke aflevering gaat presentator Roeland Wendel op stap met een jonge vrijwilliger. Roeland wil ook vrijwilligerswerk doen, en onderzoekt
Bijeenkomst van Verschilmakers, een jongerengroep in Helmond.
welke vorm hem ligt. Intussen komt hij meer te weten over de motivatie van de vrijwilligers, de achtergrond van de deelnemers en het werk van onder andere Humanitas. Gratis te zien op NPO Start.
Humanitas Academie
Er gewoon zijn bij verlies
Iemand raakt iets of iemand kwijt – een dierbare, een baan, een relatie – en je wilt er zijn. Maar hoe? De gratis online training ‘Omgaan met verlies’ van de Humanitas Academie gaat precies hierover. Deze training, die iedereen mag volgen, helpt je begrijpen wat verlies met iemand doet en hoe je als vrijwilliger, buur of vriend steun kunt bieden vanuit oprechte aandacht. Kijk voor deze en andere trainingen op Humanitas.nl/trainingen
Onderzoek naar
‘stille hulpvragen’
Humanitas Noord-Veluwe signaleerde opvallende veranderingen in de hulpvragen, zoals een daling bij Thuisadministratie en een stijging bij Rouw en Verlies.
Dat riep het vermoeden op dat veel mensen in stilte worstelen met (andere) problemen. Uit schaamte, of omdat ze de wegen niet kennen. Bestuurslid Andrea Brouwer: “Met een korte, anonieme vragenlijst zijn we verborgen behoeften in de regio in kaart gaan brengen. We deden dat met de hulp van twee bevlogen jonge onderzoekers die we vonden via vrijwilligersplatform De Nieuwe Gevers.” Het onderzoek kreeg veel aandacht in de media. “Iedereen ziet in dat het belangrijk is om de mensen te bereiken die dat nodig hebben. En dat je dus moet weten wat er écht speelt.” De resultaten worden nu op een rij gezet. “En vervolgens kunnen we onze vrijwilligersinzet daarop inrichten.”
Hoogleraar en neuropsycholoog Erik Scherder:
‘Op zoek naar geluk? Begin met geven’
Hoogleraar en neuropsycholoog Erik Scherder weet als geen ander wat de stofjes in je hersenen allemaal doen wanneer je als vrijwilliger een ander helpt. ‘Het is beter te geven dan te ontvangen. Echt waar.’
TEKST: JUDITH ZEEMAN
Waarom zorgt geven voor een geluksgevoel?
“Geven is heel belonend voor jezelf. Want je denkt: ik doe iets voor iemand.
Of: ik gééf dat toch maar. Dat zorgt voor activiteit in het beloningsnetwerk van je brein. Er worden stofjes vrijgemaakt zoals dopamine, oxytocine – het knuffelhormoon – en endorfine. Die stofjes geven een goed gevoel. Het gezegde ‘het is beter te geven dan te ontvangen’ bestaat niet voor niets. Als ik iets geef, ben ik me ervan bewust dat ik het ook een beetje voor mezelf doe. Voor dat geluksgevoel dat ik eraan overhoud. Ik zou eerlijk niet weten of ik ooit iets heb gegeven, waar ikzelf geen baat bij had. En dat is prima, hè? Dat gaat heel goed samen.”
Is zingeving een belangrijk onderdeel van vrijwilligerswerk?
“Zeker. Kijk, een doel in je leven hebben, ergens naartoe kunnen werken, is essentieel. Voor sommigen betekent het zelfs dat ze iets hebben om voor te léven. Hoop en verwachting zijn daarbij belangrijke factoren. Bij een verwachting alleen al
maken we dopamine aan. En wanneer je als vrijwilliger ziet dat je iemand blij maakt, wordt je beloningssysteem nog actiever. Ook de deelnemer heeft verwachtingen. Hij of zij krijgt datzelfde belonende gevoel dankzij de nabijheid van iemand die zegt: je staat er niet alleen voor. Het geluksgevoel zit ‘m trouwens niet louter in het grote gebaar. Je laat bijvoorbeeld als automobilist een fietser voorgaan. Die fietser steekt z´n hand op: bedankt! Dat zijn twee mensen met een fijn gevoel.”
Wat kunnen we als vrijwilligers in ons achterhoofd houden bij het bieden van hulp?
“Je kunt misschien de rollen eens omdraaien en een beroep doen op het talent van een deelnemer. Bijvoorbeeld: zou u mij niet willen helpen, u bent goed in boekhouden, of u kunt heel goed schilderen? Dat geeft de ander het gevoel: ik doe ertoe. Dat is misschien net zo waardevol als hulp ontvangen, waardevoller soms.
En dan zou ik ook nog tegen vrijwilligers willen zeggen: u doet al dingen waarin u goed bent, maar het is voor uzelf nog mooier om af en toe de grenzen een beetje
Prof. dr. Erik Scherder (1951) is hoogleraar Klinische Neuropsychologie aan de VU in Amsterdam en hoogleraar Bewegingswetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij is regelmatig te gast bij tv-programma’s. In zijn nieuwste boek Liever moe dan lui (uitgeverij Athenaeum) laat hij zien wat AI met ons brein doet.
Hoe kunnen we het beste omgaan met een veeleisende maatschappij?
‘Naar buiten gaan helpt tegen een winterdip’
te verleggen. Misschien heeft een deelnemer heel veel zin om te gaan vissen en vindt u daar zelf geen klap aan. En dat u toch denkt: die man of vrouw wil dat heel graag, ik ga mee.
Dan zoekt ú de weg van de weerstand op en de deelnemer heeft een geweldige dag. Nou, dan heb je een dubbelklapper.”
Als kind ben je vaak meer gericht op krijgen dan op geven.
“Ja, dat heeft te maken met de ontwikkeling van de empathie. Dat hele brein is nog bezig zich te vormen. Ook in de puberteit, tussen je tiende en twintigste, zijn kinderen erg op zichzelf gericht. Dat hoort allemaal bij het verkennen van wie ze zijn. Pas later gaan ze zich inleven in een ander. Ik weet nog die eerste keer dat de jongens tegen me zeiden: ‘Pa, hoe is het eigenlijk met jóu?’ en ik bijna van m’n stoel rolde toen ze dat vroegen.”
Helpt het beloningsnetwerk ook tegen stress en pijn?
“Bij stress moet je eigenlijk onderscheid maken tussen positieve en negatieve stress. Want eustress, ofwel geluksstress, bestaat ook. Dat is het moment waarop je denkt: ik héb nou toch iets gepresteerd, moet je es kijken. Bij chronische stress is dat heel anders, omdat je je akelig voelt, gespannen bent, een te hoge hartfrequentie hebt en slecht slaapt. Als je dan bijvoorbeeld naar een leuke voorstelling kijkt en je moet lachen, dan worden dezelfde netwerken actief die, inderdaad, dempend kunnen werken op pijn. En dan voel je je beter. Daarom kunnen mensen die pijn hebben dat ook even vergeten wanneer ze iets leuks doen, bijvoorbeeld met een vrijwilliger – moet je nagaan hoe groot jouw invloed kan zijn. Natuurlijk ben je je chronische stress niet kwijt na één avond lachen. Maar ontspanning werkt wél regulerend op je stressniveau en negatieve emoties.”
“Onlangs verscheen het onderzoeksrapport Op de rem! Voorbij de hypernerveuze samenleving van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving. Daarin signaleren ze hoe de prestatiedruk is doorgeschoten. Maar zelf zou ik wel willen weten hoeveel mensen Copilot of ChatGPT voor zich laten werken, in plaats van zelf aan de slag te gaan. Misschien ben je dan wel de hele tijd ónder je niveau bezig. Ook dat kan veel stress opleveren. Ik ben helemaal niet tegen AI, maar wel tegen de-skilling; het verlies van vaardigheden. Een journalist kan tegenwoordig een boek van mij laten lezen door ChatGPT én meteen vragen laten opstellen. Maar als ik dan antwoord geef, weet de journalist niet of dat ergens op slaat, want het boek is niet gelezen. Dat is underuse; je benut je deskundigheid niet Net als eentonigheid in de dag, waarin je natuurlijk wel hard werkt, maar ’s avonds denkt: was dat productie draaien of heb ik zelf ook nog dingen kunnen uitvinden, oplossen en opzoeken? De zaken die jou voldoening geven, sturen ook die netwerken aan die je een goede controle geven over je gevoelens. Dus blijf jezelf uitdagen.”
Hoe gaan we fysiek en mentaal sterk de wintermaanden in?
“Ga naar buiten. De lichtsterkte daar is in de winter ook zonder zon veel beter dan binnen. Dat werkt goed tegen een winterdip. We leven vaak van Teams-vergadering naar Teams-vergadering. Zelf ga ik buiten lopen als ik moet vergaderen. Dan doe ik mijn oortjes in voor een walking meeting. Daar doe ik mezelf een groot plezier mee. Ook omdat bewegen en sporten ongelofelijk belangrijk zijn voor je fysieke vitaliteit en die van je brein. En plan leuke dingen in. Misschien iets waarvan je denkt: dat doe ik normaal gesproken alleen in de vakantie. Of ga naar een theatervoorstelling of sportwedstrijd. Zorg dat je ergens naar uitkijkt, zodat je kunt denken: oké, nu regent het, maar vrijdag gaan we naar een etentje.”
Boek winnen?
We mogen drie exemplaren verloten van Liever moe dan lui. Ben je nieuwsgierig geworden? Stuur een mail naar communicatie@humanitas, met je naam en postadres. Zet in de onderwerpregel: boek Erik Scherder. Onder de inzenders trekken we drie winnaars.
Een schuld is geen schande
Schulden, het kan iedereen overkomen. Toch schamen veel mensen zich ervoor. Ze wachten te lang met het vragen van hulp, waardoor de problemen zich opstapelen. Met goedgetrainde vrijwilligers biedt Humanitas hulp. Van mens tot mens, in alle postcodes. Humanitas ontvangt een jaarlijkse bijdrage van de Postcode Loterij, zodat meer mensen weer grip kunnen krijgen op hun financiën. Vorig jaar brachten onze deelnemers in duizenden Nederlandse postcodes in totaal € 363 miljoen bij elkaar voor het goede doel. Dat is de kracht van samen, dat is The Power of Postcodes.
De kwestie van...
Alie Alie
vrijwilliger HomeStart
Nieuwe rubriek!
“Mijn vrijwilligerswerk is doorgaans erg leuk. Maar soms vragen ouders dingen die ik niet zou moeten doen. Zo ondersteunde ik een moeder die, kort nadat we aan elkaar waren gekoppeld, zei: ‘Ik moet nu even de stad in, wil jij op de kinderen passen?’ Maar dat hoort niet bij mijn vrijwilligerswerk: op de kinderen passen terwijl moeder gezellig de stad in gaat. Dat vond ik heel lastig. Want je hebt inmiddels een beetje kennis gemaakt met kinderen, die het leuk vinden dat je komt. Als er dan niets verandert, zou je al vrij snel weer moeten vertrekken. Vandaar mijn vraag: wat kun je in zo’n situatie het best doen?”
Reactie van... Arno
vrijwilliger
Thuisadministratie
“Het verhaal van Alie is herkenbaar voor mij. Vrijwilligers krijgen de gekste verzoeken. Of ze even de heg kunnen snoeien, afval naar de milieustraat kunnen brengen, een stacaravan op de camping kunnen leegruimen of aanschuiven bij een gesprek met de wijkagent over pestgedrag van buren. Ook worden we opvallend vaak gevraagd problemen met telefoons, computers en printers op te lossen.
Deelnemers zijn zó blij dat ze iemand hebben gevonden die bereid is om te helpen, dat ze de grenzen soms een beetje uit het oog verliezen.
Ze denken een reddingsboei te hebben gevonden. Heel begrijpelijk, maar voor de vrijwilligers een valkuil.
Ik ben zelf eens gevraagd om aan te schuiven bij een gesprek met een Wmo-ambtenaar over het aanvragen van huishoudelijke hulp. En ik kwam bij een deelnemer die de keukentafel had volgeladen met mappen en ordners en zei: ‘U vindt het wel hè?’ Intussen ging hij op de bank televisiekijken.
Als vrijwilliger moet je je grenzen bewaken en dus ook nee kunnen zeggen. Gelukkig kan ik dat zakelijk benaderen. Ik leg uit dat ik het nu zal oplossen, maar het geen tweede keer zal doen, dat daar andere mensen voor zijn. De deelnemer die dacht dat hij televisie kon kijken, heb ik actief betrokken bij de administratie door hem allerlei dingen op en uit te laten zoeken.”
Hoe het afliep met de kwestie van Alie
Alie: “De eerste keer dat dit gebeurde heb ik gezegd: ‘Dat is goed’. Gewoon omdat ik een beetje overdonderd was. Maar de keer erna vroeg deze moeder of ik een half uur later kon terugkomen omdat ze bezoek had. Toen heb ik wel gezegd dat ik dat niet ging doen en heb ik contact opgenomen met de coördinator. Uiteindelijk ben ik, helaas, gestopt met deze moeder.”
Kwestie voorleggen?
Wil je zelf een kwestie voorleggen aan andere vrijwilligers? Stuur dan een mail met je verhaal naar communicatie@humanitas.nl met als onderwerp ‘De kwestie van’.
‘Met
Frits erbij is
alles anders’
Nadat het vaste wandelmaatje van Anja wegviel, liep ze haar rondjes in haar eentje. Sinds Frits haar op donderdag ophaalt, is wandelen weer leuk en gezellig. ‘Zo blij met Frits.’
TEKST: JUDITH ZEEMAN FOTOGRAFIE: ANNEKE HYMMEN
Frits:
‘Als ik aanbel staat Anja al in de startblokken’
Vrijwilliger Frits (66): “Na mijn pensionering ging ik heel bewust op zoek naar activiteiten waarvan ik dacht: dat lijkt me én leuk om te doen én ik heb een toegevoegde waarde. Zo houd ik me op maandag bezig met het beheer van een ouderensoos. Dat is een vast punt in de week. Maar ja, ik kon er nog wel wat bij hebben, vond ik. Dus ben ik online gaan zoeken op vrijwilligerswerk en kwam zo bij Humanitas terecht.
Het leek me leuk om aan een maatje gekoppeld te worden. Dat werd Anja. Samen met een coördinator van Humanitas Tandem ben ik eerst bij Anja thuis komen kennismaken om te kijken of er een klik was. Nou, die was er.
Sindsdien is donderdag onze vaste wandeldag.
Dan ga ik Anja ophalen en dan wandelen we zó anderhalf uur.
Anja had hiervoor een ander wandelmaatje, iemand uit haar eigen omgeving die helaas is overleden. Wanneer je op die manier vaste contacten verliest, kan je wereldje kleiner worden. Zeker als je wat ouder bent, wat minder zicht hebt en met andere ongemakken te maken krijgt. Aan alles merkte ik dat ze die gezamenlijke wandelingen erg miste en dat ik heel gelegen kwam. Als ik aanbel, staat ze vaak al in de startblokken om naar buiten te gaan, soms nog op haar hakjes of zonder jas. Anja is ook op andere manieren actief. Ze gaat naar de gym en wandelt nog naar het dorp voor boodschappen. Ze loopt als een kievit, hoor. Ze is fantastisch vief.
Plekken uit het verleden
De eerste twee keer zijn we vanuit haar woning gaan wandelen. Ze vertelde
toen veel over plekken uit haar verleden. Daarna hebben we steeds een andere route genomen. Eerst een stukje met de auto om van daaruit een wandeling te maken naar plaatsen waaraan ze herinneringen heeft. Die kan ze dan meteen bij mij kwijt. Anja vindt het heerlijk om te kletsen.
Dan zegt ze: ‘Thuis heb ik niemand om mee te praten, ja een kat, maar die zegt niets terug.’ Zo lekker nuchter. Maar ze is ook geïnteresseerd in mijn verhalen. Dat vind ik heel bijzonder.
Aan het eind van zo’n wandeling gaan we ergens zitten om nog een bakje koffie te drinken als afsluiting van het uitje. Wanneer ze dan thuiskomt, zegt ze: ‘Nou, we hebben best een lange wandeling gemaakt. Nu ga ik even onderuit zitten met een boek.’ Dan gaan de voeten omhoog en is ze helemaal tevreden. Dan ben ik ook tevreden.”
Anja:
‘Ik
dacht hemeltjelief, wat is die vent groot’
Deelnemer Anja (80): “Mijn zoon heeft me in contact gebracht met Humanitas. Hij had met iemand gesproken, zei hij. Een mevrouw. Hij legde uit dat ik weer met iemand zou kunnen wandelen en vroeg: ‘Zou je daar wel zin in hebben, mam?’ Ik zei: ‘Nou dat lijkt me wel leuk, laten we dat maar proberen.’
En toen kwam Frits. Hemeltjelief, dacht ik, wat is die vent groot en wat heeft hij lange benen. Moet ik daarmee gaan wandelen? Dat red ik nooit om die bij te houden. Nou, ik zou mezelf wel voor m’n kop willen slaan dat ik dat heb gedacht, zo blij ben ik met Frits. Hij neemt grote stappen, eerlijk is eerlijk, maar hij doet het heel langzaam, dus dat gaat goed. Heel soms moet ik een beetje hardlopen, maar dat komt maar weinig voor. En we hebben hartstikke leuke gesprekken. Het gaat over van alles en over niks.
Meestal heeft hij een route uitgestippeld. Dan komt hij me halen en zegt ‘Kom, we gaan een stukje met de auto en dan gaan we daar weer lopen.’ Zo gingen we naar Pijnacker, waar mijn man een bedrijf had en daar zijn we ook even wezen kijken. Dat soort dingen vind ik hartstikke leuk. We zijn ook een keer naar Zoetermeer geweest, daar heb ik gewoond. Destijds was er onderling contact in de buurt. Dan kwamen mensen even bij je om het hoekje kijken. Maar het was er nu zó veranderd. Toen zei ik: ‘Nou hier gaan we niet meer heen, hoor.’
Veel praten met elkaar
Tegen andere ouderen heb ik al eens gezegd ‘Moet je ook doen, zo’n wandelmaatje’. Dan zitten ze me aan te kijken van ‘Joh, doe niet zo raar’. Ik zeg dan tegen ze dat het hartstikke leuk is. Voorheen ging ik ook wel in m’n eentje wandelen, maar niet zulke grote afstanden en dus ook niet zo lang. Met Frits erbij is alles anders. We praten ontzettend veel met elkaar. Ja, het is gewoon echt een gezellige man. En na afloop drinken we een kop koffie met elkaar. Dat deed ik voorheen ook niet, want wat moet ik in m’n eentje in een cafeetje? Dat vind ik niks. Dan kun je net zo goed thuis een kop koffie drinken.
Frits is net terug van vakantie. Die gun ik hem echt hoor, maar ik vond het toch een beetje droevig dat hij weg was. Ik heb hem echt heel erg nodig eigenlijk. Maar hij heeft me gebeld dat we donderdag weer gaan wandelen. Heerlijk. En over zijn vakantie moet hij me ook vertellen.”
Meer weten?
Ook zin in gezelligheid of om andere mensen te leren kennen? Bij Humanitas kan dat op veel manieren. Van een-op-een-maatjescontact tot groepsactiviteiten. Kijk op Humanitas.nl/eenzaamheid/
De blik van buiten
Humanitas werkt op alle mogelijke manieren samen met personen en organisaties die de samenleving en in het bijzonder Humanitas een warm hart toedragen. Ze zijn niet alleen onmisbaar, maar kunnen ons ook een spiegel voorhouden. Deze keer in De blik van buiten: Instituut Gak.
‘Jullie aanpak is heel grondig’
Irene van He lden
Hoe ben je in contact gekomen met Humanitas?
werkt sinds 2021 als projectadviseur bij Instituut Gak, een vermogensfonds dat maatschappelijke projecten, onderzoek, leerstoelen en lectoraten financiert op het gebied van sociale zekerheid en de arbeidsmarkt. Irene behandelt projectaanvragen en adviseert het bestuur hierover.
“Humanitas diende bij Instituut Gak een aanvraag in voor financiering van het project Herstelmaatjes. Zo’n aanvraag komt als eerste bij mij terecht. Ik verzamel de informatie over het project en spreek met de indieners, Humanitas in dit geval. Uiteindelijk leg ik de aanvraag voor aan ons bestuur, dat besluit of deze wordt gehonoreerd.
Overigens kende ik Humanitas al vanuit mijn eigen woonplaats via een bekende die actief is voor HomeStart. Het beeld dat ik bij de vereniging had, was dat van een landelijke organisatie met een humanistische achtergrond. En dat dit betekent dat jullie mensgericht en op een respectvolle manier werken. Ik wist ook dat jullie heel veel vrijwilligers hebben en dit werk al heel veel jaren doen.”
Is je beeld van Humanitas veranderd door dit project?
“Dat niet. Wel heb ik een duidelijker idee gekregen van de verschillende terreinen waarop jullie vrijwilligers actief zijn. Daarnaast weet ik nu het verschil tussen de rollen binnen de organisatie. Zo snap ik beter wat een uitvoerende vrijwilliger doet en wat
Irene van Helden van Instituut Gak:
de taken van de coördinator zijn. Verder veronderstelde ik dat bijna al jullie vrijwilligers ook professioneel werkzaam zijn of waren in de sociale sector, maar inmiddels weet ik dat dit niet klopt.”
Wat ging er goed in de samenwerking met Humanitas?
“Wat ik prettig vond is dat ik vanaf het begin niet alleen contact had met de fondsenwerver, maar ook met de projectleider. Op die manier krijg je meteen een indruk van wie het gaat uitvoeren en met wie je gaat praten en schakelen. Wat ik ook goed vond om te zien, is dat jullie directeur Jerzy Soetekouw sprak bij de kick-off van het project. Dat geeft aan dat het project in alle lagen in de organisatie leeft. Bovendien viel me op dat het project heel grondig wordt aangepakt. Het was zeker niet een geval van grote stappen snel thuis.”
Waren er ook dingen die niet goed liepen?
“Eigenlijk niet. Maar ik kan de vraag pas goed beantwoorden als het project enige tijd loopt. Ik ben wel heel benieuwd hoe het herstelgericht werken in de praktijk zal uitpakken.”
Zou je zelf vrijwilliger bij Humanitas kunnen zijn?
“Jullie bieden veel een-op-eenhulp, ik ben meer van het werken in een team en met een gemeenschap. Zo ben ik
lang actief geweest in het dorpshuis in mijn woonplaats. Ik heb in het bestuur gezeten en geholpen bij de diverse activiteiten. Op dit moment ben ik vrijwilliger bij het Platform Toegankelijk West Betuwe. Dat is opgericht door inwoners.”
Waar houdt dat Platform zich mee bezig?
“Ons doel is om fysieke en sociale drempels voor mensen met een beperking weg te nemen. Ik denk dat ik daar wel acht uur per week aan besteed. Met het platform begeven we ons op heel veel terreinen. Het gaat over werk en reizen, maar ook over bijvoorbeeld een dorpshuis met een oude deur waar mensen met een rolstoel niet door kunnen. Of we wijzen de gemeente erop dat nieuwbouw voor iedereen toegankelijk moet zijn. Inclusief bouwen noemen we dat. We zijn met vijftien vrijwilligers en zitten heel erg in de actiemodus. Dat is ook wel nodig. Vorige week was ik op stap met iemand in een elektrische rolstoel. We wilden met de trein, maar kwamen vast te zitten op perron 3 omdat de lift kapot was. We kregen toen het advies van de NS om naar het volgende station te reizen en vandaar terug te reizen naar het vertrekstation. En dan maar hopen dat je aankomt op een perron waar de lift het wel doet...”
Op pagina 26 e.v. lees je een artikel over Herstelmaatjes.
Als vrijwilliger Palliatieve Terminale Zorg waakt Henk (65) ‘s nachts bij mensen thuis.
“Ik werkte als treinmachinist en als conducteur. Vooral de omgang met passagiers vond ik geweldig, ik ben een mensenmens. Nadat ik eerder stopte met werken ontstond er ruimte voor vrijwilligerswerk. Nu doe ik Waakdienst bij Humanitas Kop van NoordHolland. Maandelijks waak ik één of meer nachten bij mensen in de laatste fase van hun leven. Zo kan de mantelzorger bijkomen en bijslapen. En soms zíjn er geen naasten.
Ik bied een luisterend oor als iemand bij kennis is, of ik houd een hand vast. Niemand hoeft in eenzaamheid te sterven.
Als ik ’s avonds van huis ga, weet ik niet wat me te wachten staat. Elke situatie is anders en ieder mens is uniek. We krijgen van Humanitas een gedegen training en goede begeleiding. Als vrijwilliger neem je geen professionele zorgtaken over. Je geeft aandacht, luistert en signaleert. Je praat als iemand dat wil, bent er bij onrust, haalt een glas water.
Op een heel intiem moment in hun leven ben ik bij mensen te gast. Dat vraagt om zorgvuldigheid. De Humanitas-waarden, waaronder respect en gelijkwaardigheid, zijn cruciaal. Het geeft veel voldoening er voor mensen te zijn wanneer zij het nodig hebben. Ik hoop dit waardevolle vrijwilligerswerk nog lang te kunnen doen.”
verlies
verhalen van humanitas
‘Niemand hoeft alleen te sterven’ Henk
Meer weten?
Klik op de QR-code voor meer informatie over Vrijwillige Palliatieve Terminale Zorg.
Je gehoord voelen in de moedergroep
opvoeden
Bij Humanitas Leeuwarden komt om de week een groep Eritrese en Arabische moeders samen. Taboes worden doorbroken, banden gesmeed. De aanpak wekt landelijke interesse.
TEKST: JOSEPHINE KRIKKE FOTOGRAFIE: TRYNTSJE NAUTA
Glimmend van trots laat Senayt (24) een foto zien van haar dochter in een prinsessenjurk. Ook Hakima (40) toont een foto van haar lachende dochter. Haar zoontje van twee is meegekomen en puzzelt aandachtig. De moeders vertellen graag over de bijeenkomsten waar zij elke twee weken naartoe komen.
Die woensdagochtenden zijn voor hén. Dan wordt er gepraat, gelachen en soms gehuild. Onderwerpen waar op andere plekken weinig ruimte voor is, komen hier wel aan bod. Om de vertrouwelijkheid niet te verstoren, spreken we los van de moedergroep af.
Aan huis gebonden
Senayt kwam op haar zeventiende in haar eentje vanuit Eritrea naar Nederland. In haar moedertaal Tigrinya vertelt ze: “Ik kreeg mijn dochter toen ik twintig was. Dat was moeilijk, omdat ik de taal niet sprak en weinig mensen kende.” Hakima, opgeleid als natuurkundige, verhuisde in 2016 voor haar Koerdische partner naar Leeuwarden. “Ik was al snel zwanger, we kregen een meisje met het syndroom van Down,” zegt ze in het Nederlands. “Ik had hier weinig contact en geen idee waar ik terecht kon voor welke hulp. De situatie met mijn dochter maakte dat ik meer aan huis was gebonden dan goed voor me was. Ik werd depressief.”
Behoefte aan contact
Ook andere vrouwen die nieuw zijn en hier – soms op jonge leeftijd – moeder worden, lopen tegen dit soort dingen aan. Beperkte sociale (familie-) netwerken, taalachterstand en geldgebrek spelen een grote rol. Daarom sloegen in 2023 drie organisaties in Leeuwarden de handen ineen. De lokale coalitie Kansrijke Start ontwikkelde samen met het initiatief Shkorey (zie kader pagina 21) en Humanitas groepsbijeenkomsten voor jonge en aanstaande moeders. Eerder werd al een ondersteunende app voor de doelgroep ontwikkeld. In het eerste jaar was de groep gericht op Eritrese vrouwen; in Leeuwarden is een grote gemeenschap van Eritreeërs. Onder hen zijn veel zwangere tieners. Na een jaar werd de groep uitgebreid met Arabische vrouwen, omdat zij vergelijkbare behoeftes bleken te hebben rondom opvoeding en contact met andere moeders.
Cultuurverschillen
Mariet Smid is bij Humanitas Leeuwarden coördinator Home-Start én coördinator van de moedergroep. Volgens haar past Humanitas goed bij dit project. “Wij bieden al individuele opvoedondersteuning via Home-Start aan en kunnen die kennis gebruiken voor de groep.” Bij die gezinsondersteuning viel al langer op dat sommige moeders meer nodig hadden dan een-op-eencontact. “Ze willen het beste voor hun kinderen, maar hebben zelf een totaal andere opvoeding gehad dan hier gebruikelijk is. Sommige vrouwen komen uit culturen waar een kind tot zijn negende alleen maar op straat speelt en nog niet naar school gaat. Dat is in Nederland natuurlijk anders geregeld. Een groep kan een goede en veilige plek zijn om hierover te praten. Bij ons merken ze tot hun opluchting dat ze niet de enigen zijn die hier tegenaan lopen.”
help ik zelf moeders met praktische zaken, zoals vragen rond bevalling of school. Soms ga ik mee als tolk en leg culturele verschillen uit.” Ze noemt een voorbeeld:
“Leerkrachten denken soms dat een kind iets mankeert als het geen oogcontact maakt. In onze cultuur is dat juist een teken van respect.” Senayt knikt. Haar dochter werd om die reden naar de oogarts gestuurd, maar er bleek niets aan de hand.
“Voor elke bijeenkomst bereid ik samen met de cultureel mediator een thema voor,” vertelt Mariet over hun werkwijze. “Zij weet wat er speelt en waar behoefte aan is. De ene keer ben ik aan het woord en hebben we het over taalontwikkeling van kinderen, de mediator vertaalt dan in het Tigrinya en Arabisch. De andere keer geeft de mediator informatie over vaccinaties of welke voeding een kindje in het eerste levensjaar nodig heeft. We gebruiken geen vertaalapp. Als ik in het Nederlands iets vertel, draagt dat hopelijk ook bij aan de taalontwikkeling van de vrouwen.”
‘Ik droom ervan dat zulke groepen ook op andere plekken zullen ontstaan’
Wetenschappers, andere afdelingen van Humanitas en lokale politici hebben volgens Mariet interesse in de werkwijze rondom de moedergroep, die elke twee weken samenkomt. “Ik droom ervan dat ze ook op andere plekken in het land zullen ontstaan.”
Belangrijkste schakel
De sleutel tot het succes zijn de twee cultureel mediators, vrouwen uit de doelgroep die al verder geïntegreerd zijn en de Nederlandse taal beheersen. Een van hen is Muna. Ze komt uit Eritrea, groeide op in SaoediArabië en spreekt meerdere talen. “Toen ik nieuw was in Nederland, kreeg ik veel steun van Humanitas. Nu
Muna (links) en Hakima in de bibliotheek, waar de groep om de week in een aparte ruimte verzamelt.
Bijeenkomst van de moedergroep.
De kleinste kinderen mogen mee. Helemaal rechts: Mariet Smid.
Anticonceptiekoffer
Soms komen er onderwerpen aan bod die gevoelig kunnen liggen, zoals anticonceptie of soa’s. En Mariet herinnert zich dat een van de vrouwen bij haar eerste zwangerschap niet wist hoe een kindje precies op de wereld komt. Vaak ook gaan de ochtenden gepaard met vrolijk gelach. Zoals die keer dat er een koffer van de GGD werd uitgepakt met voorlichtingsmateriaal over anticonceptie. “Sommige moeders wilden het niet zien, die hielden lachend hun handen voor hun ogen. Maar als ze dan zijn uitgelachen, gaat het niet alleen over het materiaal, maar vaak ook over hoe ze hier tegenaan kijken vanuit hun cultuur en geloof. Over hoe ze dit zelf zien en welke oplossing er bij henzelf opkomt.”
die kunnen helpen om dit soort dingen te installeren.”
Hetzelfde geldt voor de hulp bij Thuisadministratie, even verderop in het gebouw. Daar is de rij belangstellenden toegenomen op de woensdagochtenden.
‘Ik durf nu meer’
Hakima merkt dat ze nu beter haar weg weet te vinden. Maar het belangrijkst vindt ze het contact met de andere moeders. “Iedereen helpt elkaar. Als iemand een baby vasthoudt zodat de ander even haar handen vrij heeft – dat voelt als familie.”
Een andere keer ging het over veiligheid in huis. Mariet: “We vertelden over stopcontact- en raambeveiliging. Het mooie is dat we dan ook gelijk kunnen vertellen dat Humanitas een klussendienst heeft met vrijwilligers
Ook cultureel mediator Muna ziet dit. “Ik heb al veel groepen begeleid, maar hier zijn de gesprekken echt heel wezenlijk. We weten daardoor veel van elkaar. Het is heel open.”
Die openheid zou er volgens Mariet niet zijn zonder de cultureel mediator. “Zij geeft de deelnemers een vertrouwd gevoel. Ze voelen zich gehoord. Je ziet ze
hier voor je ogen sterker worden. De combinatie van informatie en ontmoeting maakt hen krachtig.” Deelnemer Senayt merkt dat ook bij zichzelf. “Ik durf nu hardop dingen uit te spreken voor de groep,” zegt ze met een glimlach.
Het helpt daarbij dat Muna kan vertalen, tot aan de nuances toe. Iets wat de vertaalapp niet doet. “Laatst wilde een moeder uitleggen waarom ze ergens niet had kunnen komen. Het was een onschuldige reden, maar de vertaalapp zei: ik kon niet komen omdat ik mijn kind aan het slaan was.” Nog lachend om deze misser pakken de vrouwen hun spullen bij elkaar. Over een paar dagen hebben ze een feestje, waarbij ze ook gasten mee mogen nemen, zoals hun kinderen die normaal op woensdagochtend naar school gaan. Ze bespreken welke mooie kleren ze aan doen en welke hapjes ze gaan maken. Muna kijkt trots om zich heen. “Ik denk dat dit niet de enige plek in Nederland is waar dit kan werken.”
‘De openheid zou er niet zijn zonder de cultureel mediator, Muna in dit geval’
Shkorey / Schatje
Shkorey betekent ‘schatje’ in het Tigrinya, de moedertaal van de meerderheid van Eritrese nieuwkomers in Nederland. Het is een liefkozende term voor bijvoorbeeld een vriend(in), geliefde of kind.
In 2020 startte in Leeuwarden een organisatie met deze naam. Shkorey ontwikkelde samen met Eritrese jongeren en cultureel mediators een educatief spel en een app rondom relaties, seksualiteit, zwangerschap en (jong) ouderschap. Via het spel worden onderwerpen aangekaart die in de Eritrese cultuur minder makkelijk besproken worden. Aan seksualiteit wordt binnen de opvoeding vaak weinig aandacht gegeven. Informatie en verhalen worden daarnaast vaak mondeling overgedragen. Ook worden de deelnemers op laagdrempelige wijze bekend gemaakt met lokale zorg- en dienstverleners. Afgelopen jaar is er een versie in het Arabisch bij gekomen: Shariki (‘mijn partner’). Het spel en de app bevatten ook handleidingen voor verschillende beroepsgroepen zoals kraamverzorgers, verloskundigen en docenten. Shkorey ontwikkelde in samenwerking met Humanitas Leeuwarden en Kansrijke Start Leeuwarden de moedergroep voor Eritrese en Arabische vrouwen. De financiering hiervan loopt tot en met 2026.
Meer weten?
Klik op deze code voor meer informatie en het downloaden van de app.
Over nalaten aan Humanitas:
‘Elke gift opent voor iemand een deur’
De beste tijd om een boom te planten was twintig jaar geleden. Het op één na beste moment
is nu. Dit Chinese gezegde drukt ons op het hart om belangrijke zaken nú al te regelen met het oog op de toekomst.
TEKST:
JUDITH ZEEMAN BEELD: HERMEN VAN DE WAAL
Jerzy:
‘Laat je eigen maatschappelijke overtuiging voortleven’
Hoe wil je bijvoorbeeld ook na jouw leven van betekenis zijn voor de samenleving? Door na te laten aan Humanitas weet je in elk geval dat je op veel levens een grote blijvende impact zult hebben. “Mensen die ook na hun overlijden een goed doel willen ondersteunen, zijn heel bijzonder,” zegt Jerzy Soetekouw, directeur van Humanitas. “Dat je ook dán wilt bijdragen aan een leefbare samenleving waar mensen elkaar kunnen ontmoeten is hartverwarmend.”
Het aantal mensen dat Humanitas in hun testament opneemt, groeit gestaag. Soms doordat iemand zich verdiept in een goed doel en bij Humanitas uitkomt. Een andere keer is er al een relatie: iemand was al donateur,
vrijwilliger, of deelnemer. “Dat contact kan zelfs heel lang teruggaan,” vertelt Jerzy. “Ik ken een verhaal van iemand die begin jaren vijftig als kind deelnam aan de Kindervakantieweken. Dat heeft zoveel voor hem betekend dat hij later enkele tonnen aan Humanitas naliet. Dat is echt ongelooflijk. Hij wilde graag dat zijn bijdrage naar de Kindervakantieweken zou gaan, zodat er ook na hem nog generaties lang kinderen van kunnen genieten. Dan zetten we het geld natuurlijk apart en zorgen we dat het alleen die bestemming krijgt.”
Zelf net verhuisd Voor veel mensen is nadenken over hun nalatenschap nog steeds een beladen onderwerp, weet Jerzy. “Liever schuiven ze dat voor zich uit, of ze vinden de tijd ervoor nog niet rijp. Toch zou dat niet zo hoeven zijn. Zo
ben ikzelf net verhuisd en dan komt er veel op je af. Je gaat naar de notaris en dan denk je: is dit niet een goed moment om nog wat meer dingen te regelen, zoals een testament? Waarom zou ik daar eigenlijk mee wachten? Je weet immers nooit hoe het leven loopt. En wat en wie nemen we daar dan in op? Dus daar zitten we nu middenin. Ik ben nog vrij jong, maar ik weet nu al dat ik het een geruststelling zal vinden als straks alles is geregeld. Daarvoor hoef je echt niet oud of ziek te zijn. Het is juist mooi daar nu al bij stil te staan, omdat het een waardevolle manier is om te zorgen dat je eigen maatschappelijke overtuiging blijft voortleven. Daar komt bij dat ik mijn leven deel met een vrouw uit Irak, waar de zogenoemde zakat geldt; Arabisch voor ‘iets terug doen voor de ander’. Daarbij sta je een deel van je geld af aan mensen die dat nodig hebben. Voor de islamitische gemeenschap is dat niet alleen een belangrijk onderdeel van de cultuur, het is een vanzelfsprekendheid.”
Meer bekendheid
Humanitas timmert hard aan de weg om deze bijzondere manier van schenken onder de aandacht te brengen. Jerzy: “Dat doen we bijvoorbeeld via radio- en tv-spotjes, maar we laten ook informatiemateriaal achter bij notariskantoren. Mensen weten ons daardoor steeds beter te vinden. Met name sinds we campagne voeren tegen de schuldenindustrie. Van nieuwe donateurs krijgen we regelmatig te horen dat ze zich aan ons willen verbinden omdat we ons inzetten tegen maatschappelijk leed en onrecht. We zien het aantal mensen dat ons via nalatenschap wil steunen al een aantal jaren toenemen. Fantastisch, want juist deze vorm van giften helpt ons om meer mensen te helpen op alle thema’s waarop we actief zijn. Zo liet iemand dit jaar een woning in Amsterdam aan ons na. En een ander bestemde ooit de opbrengst van zijn kunstcollectie voor Humanitas. Het spreekt vanzelf dat we heel dankbaar zijn voor elke donatie die ons helpt om anderen
te helpen, ongeacht de omvang. Elke gift opent voor iemand een deur.”
Aangewezen als executeur
Soms is Humanitas veel meer dan een begunstigde. “Heel speciaal is dat een van de erflaters ons onlangs heeft aangewezen als executeur (zie ook pagina 24).
Dan begeef je je in het vrienden- en familiedomein. Daaruit spreekt een groot vertrouwen in ons. Het gebeurt ook dat we als executeur worden aangewezen, juist omdát er geen netwerk is. Door Humanitas in je testament op te nemen, zorg je ervoor dat vrijwilligers meer mensen kunnen bijstaan om weer de regie te krijgen over hun eigen leven. Die impact is gigantisch. Een bijzondere manier om er nog heel lang voor anderen te zijn.”
‘We regelen desgewenst alles’ Wie meer wil weten over nalaten aan Humanitas kan daarvoor terecht bij Victoria Rekatsinas. Op de volgende pagina zet zij een aantal praktische zaken op een rij.
Victoria:
‘Humanitas zal nooit zélf ongevraagd mensen benaderen’
Victoria is Relatiemanager Bijzondere Giften en het eerste aanspreekpunt voor (potentiële) erflaters. Zij weet hoe belangrijk persoonlijke wensen zijn.
Hoe verloopt het eerste contact?
“Iemand die met ons contact zoekt, kan dat uiteraard geheel vrijblijvend doen,” vertelt Victoria. “Veel mensen willen eerst wat informatie, ook over hoe de zaken praktisch geregeld kunnen worden. Maar het gebeurt net zo goed dat iemand alles al helemaal heeft doordacht. Humanitas zal in elk geval nooit zélf ongevraagd mensen benaderen.”
Wensen bespreken
“Een van de mooiste kanten van mijn werk vind ik de gesprekken die ik in alle vertrouwen en gelijkwaardigheid voer. Daarbij ga ik na wat iemand graag wil, waarna we een vervolggesprek kunnen plannen. Dat kan bij ons op kantoor of bij de mensen thuis, of waar iemand dat maar prettig vindt. We komen door heel Nederland. In een persoonlijk gesprek leggen we zorgvuldig de wensen vast. Daar nemen we de tijd voor, zodat we later alles secuur kunnen naleven.”
Wat kan er nog meer?
“Er melden zich ook mensen die aan ons willen nalaten, maar geen directe naasten hebben, of hun achterban niet kunnen of willen belasten met de afwikkeling van een nalatenschap. En dat zijn echt niet alleen ouderen. Zij zoeken een betrouwbare, discrete partij die hen ontlast en ontzorgt, terwijl ze zélf hebben kunnen bepalen hoe ze het willen. Verder komen er weleens gevoelige familieomstandigheden voor. De executeur-testamentair van Humanitas
‘In een persoonlijk gesprek leggen we zorgvuldig de wensen vast’
heeft daar oog voor en weet de afwikkeling vrijwel altijd in goede banen te leiden. We handelen desgewenst alles met grote zorgvuldigheid af, van de uitvaart en de bestemming van de inboedel tot aan de laatste belastingaangifte aan toe. Dat dit kan, blijkt voor onze erflaters regelmatig een enorme geruststelling te zijn.”
Wat bespreek je in zo’n geval?
“We vragen bijvoorbeeld of er huisdieren zijn die onmiddellijke aandacht nodig gaan hebben. Dan zijn we binnen een dag in de woning om te regelen dat het dier goed wordt verzorgd, of naar het opgegeven opvangadres gaat. Is er zo gauw geen opvang, dan nemen we ‘m mee naar huis, totdat we een fijn plekje vinden. Verder vragen we of men het op prijs stelt dat we een familielid of vriend of andere naaste betrekken bij de afwikkeling, of juist niet. Maar ook of er paperassen zijn die bewaard of juist vernietigd moeten worden en of er specifieke eigendommen zijn bestemd voor een dierbare.”
Wat is verder nog goed om te weten?
“Wij hoeven geen erfbelasting af te dragen, want we zijn een ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling).
Daardoor komt het hele bedrag aan Humanitas ten goede. Verder kunnen uiteraard ook andere erfgenamen, familie en vrienden in het testament worden opgenomen. Ook als iemand wil dat wij de hele afwikkeling voor onze rekening nemen, hoeft echt niet alles naar het goede doel te gaan.”
Meer weten?
Geïnteresseerd in de mogelijkheden? Of behoefte hierover eens van gedachten te wisselen? Neem dan contact op met Victoria Rekatsinas op telefoonnummer 06-20306537 of e-mail: v.rekatsinas@humanitas.nl
Meer informatie is ook te vinden op Humanitas.nl/steun-ons/nalatenschap/
verhalen van humanitas
‘Aan stoppen denk ik nooit’ Paul
Paul (65) is acteur en al negen jaar actief bij Humanitas. Zijn rol als slechterik Schreurs in de televisieserie Woeste Grond staat in schril contrast met zijn werk als vrijwilliger. ‘Het mooiste is dat je mensen helpt het weer zelf te kunnen!’
“Mijn hoofdactiviteit is Thuisadministratie, maar ik ben ook maatje bij Tandem. Er zijn tijden dat ik vier deelnemers ondersteun en op dit moment heb ik weer tijd voor nieuwe deelnemers. Want je leert mensen het zelf te doen en met grote regelmaat kan ik trajecten afronden. Bij grotere schulden is dat niet altijd mogelijk en moet je ook wel eens doorverwijzen. Maar vaak lukt het me mensen te helpen hun financiële situatie op orde te krijgen.
Ik kom met regelmaat schaamte tegen. Iemand die het altijd goed voor elkaar had, kwam door een scheiding in de financiële problemen en schaamde zich daar zo voor dat hij zijn kop in het zand stak. Gelukkig stuurde een gezinsondersteuner hem op tijd door naar Humanitas. Ik ben rustig, kan goed luisteren en heb geen oordeel. Daardoor vertrouwde hij mij snel. Het mooie was dat hij ondanks zijn schaamte toch snel openheid van zaken gaf en zo konden we samen zaken oplossen en ernstiger problemen voorkomen. Dat vind ik ook het mooie van Humanitas, hoe wij mensen helpen het weer zelf te gaan doen. Ik doe het vrijwilligerswerk ook voor mezelf. lk hoef er niets aan over te houden, maar je krijgt een enorm goed gevoel als je kan bijdragen aan het welzijn van een ander. Aan stoppen denk ik nooit. Ik word binnenkort opa en ga een dag per week oppassen, maar daarnaast blijf ik het vrijwilligerswerk zeker doen. Het is gewoon een prachtige doelstelling om mensen bewust te maken dat ze het straks weer zelf kunnen.”
De hulp aan (ex-)gedetineerden gaat veranderen
‘Deze
groep verdient het gezien te worden’
De vrijwilligers van Nieuwe Start heten vanaf nu Herstelmaatjes. Ze helpen (ex-)gedetineerden bij het herstel van hun relaties. ‘Dit gaat over de
hele mens en dat is 100% Humanitas.’
TEKST: MARJOLEIN VAN ROTTERDAM ILLUSTRATIES:
‘We willen mensen helpen om sterker terug te keren in de samenleving’
“We gaan het echt anders doen,” zegt programmamanager Khalil Chaït. “De naam zegt het al: het Humanitas-programma voor (ex-)gedetineerden, Nieuwe Start, heet voortaan Herstelmaatjes. De sociale maatjes van Nieuwe Start waren er vooral om een bakkie te doen, de praktische maatjes om samen antwoorden te zoeken op vragen over een ID, werk, huisvesting. Zonder die praktische zaken te laten liggen, draait het bij Herstelmaatjes veel meer over helpen als medemens, van mens tot mens. Het is gericht op herstel.” ‘Herstelgericht werken’ is een aanpak die al langer gangbaar is in de hulpverlening en ook binnen detentie zijn weg vindt. Herstel slaat op het herstel van relaties. Die met jezelf, je naasten, de samenleving en – als daar sprake van is – met slachtoffers en nabestaanden. “Werken aan herstel past bij wie we zijn als Humanitas,” zegt Khalil. “Herstelmaatjes staan náást iemand die
zijn herstelproces doorloopt. Ze luisteren en ondersteunen, maar hangen niet de psychiater of reclasseerder uit. Ze zijn een klankbord: hebben oprechte interesse, geen belangen. Ze passen daarbij de herstelgerichte aanpak toe waar we ons in de nieuwe trainingen op baseren.”
Nieuwe training
De komende twee jaar worden de 350 bestaande Nieuwe Start-vrijwilligers getraind in de nieuwe aanpak, district voor district. Bovendien kunnen andere vrijwilligers de training volgen, om daarna ook onderdeel worden van de herstelgerichte aanpak van (ex-)gedetineerden. Het project is onder meer mogelijk dankzij ondersteuning van een ton door Instituut Gak, een fonds dat maatschappelijke projecten financiert (op pagina 14 lees je er meer over.)
“De training biedt tips en tools om het herstel te begeleiden. Er wordt onder meer geoefend met rollenspellen. En na de training hebben we intervisie: momenten om te blijven leren en elkaar te ondersteunen.
IRMA VAN OSCH
We zijn dit nog samen met de afdelingen aan het ontwikkelen en invoeren. Op de training leren ze uiteraard wat de fases van herstel zijn waar hun maatje doorheen gaat. En dat de volgorde niet voor iedereen hetzelfde is.”
De vier fasen
Herstel gaat ten eerste over zelfherstel Khalil: “Dus de relatie met jezelf. Vaak zie je dat gedetineerden hun eigen verdriet, pijn en trauma’s hebben weggedrukt. Als je je eigen pijn niet kan toelaten en voelen, ben je ook minder geneigd om die van de ander te voelen. Dus het is niet zo dat gedetineerden niet empathisch zijn. Er is gewoon een hele grote dikke muur om die empathie gebouwd... om te kunnen overleven.”
De tweede fase is die van herstel met de naasten. Familie, vrienden, kinderen, partner. Daar hoort ook het besef bij van de keuzes die iemand maakt, wat voor consequenties die hebben voor anderen. De derde fase is die van het herstel met
de samenleving. Deze fase vindt altijd ‘buiten’ plaats (na het verlaten van de gevangenis). “Dat geldt ook voor de vierde en laatste fase, die van herstel met slachtoffers of nabestaanden,” legt Khalil uit. “Omdat die er niet altijd zijn, is fase 4 er niet voor iedereen. Ook niet voor onze vrijwilligers, dit is echt iets voor specialisten en we laten hem daarom over aan professionele mediators.”
Smeerolie
Herstelmaatjes wil zoals gezegd ook andere Humanitas-vrijwilligers kunnen inzetten als daar behoefte aan is.
Behalve de Nieuwe Start-vrijwilligers traint Humanitas daarom de lokale coördinatoren en andere vrijwilligers die ook (ex-)gedetineerden willen helpen. Het project sluit daarmee aan bij hoe Humanitas wil (samen)werken. Khalil: “De coördinatoren verwijzen deelnemers door naar de hulp die zij nodig hebben. Dat kan een Humanitasvrijwilliger zijn in zijn of haar eigen
gemeente, maar ook specialistische hulp, zoals verslavingszorg. Wij willen geen instanties vervangen, maar wel de smeerolie zijn.”
Preventie
Ieder jaar komen zo’n 30.000 gedetineerden vrij. Een kwart binnen twee weken. Veertig procent binnen drie tot vier maanden. Volgens Khalil vallen vooral mensen met zo’n kortere straf vaak tussen wal en schip. “Ze zijn alweer weg voor ze ondersteuning aangereikt krijgen. Humanitas wil hen helpen, bijvoorbeeld door ze in de gevangenis te benaderen. Dat is preventie. We willen mensen helpen sterker terug te keren in de samenleving, ook als er in een gemeente geen Herstelmaatjes zijn. Humanitas is misschien wel de enige vrijwilligersorganisatie die dit kan, met een landelijke dekking met 18.000 vrijwilligers. Als er een hulpvraag van een (ex-)gedetineerde is, gaan we lokale coördinatoren vragen daar
een vrijwilliger bij te zoeken. Alle Humanitas-vrijwilligers die de training herstelgericht werken hebben gevolgd, kunnen worden ingezet. Zo kan het netwerk van hulp aan (ex-)gedetineerden flink groeien. En weet je wat mooi is? In oktober is al een afdeling begonnen met het trainen van herstelgericht werken. De verwachtingen zijn hoog gespannen.”
Buurman
Over een kleine twee jaar moet Herstelmaatjes een geoliede machine zijn. De hoop is dat hierdoor een grote, maar voor veel mensen onbekende doelgroep beter geholpen wordt. “Vaak denkt men bij gedetineerden aan Willem Holleeder en consorten. Maar het gaat ook om buurman Appie die zijn parkeerbonnen niet kon betalen. De meeste gedetineerden zijn mensen die een leven leiden als jij en ik. Mensen die het verdienen gezien te worden. Met name ex-gedetineerden verdienen onze hulp, juist omdat zij vaak buiten de boot vallen. We dichten met dit project een gat.”
Gert
Jan Slump, criminoloog
‘Sociale steun en informele netwerken zijn cruciaal voor herstel’
Herstelmaatjes door de ogen van de wetenschap
“Het project Herstelmaatjes sluit aan bij inzichten uit de herstelrechtelijke benadering (restorative justice), waarin niet alleen het individu, maar ook de relaties en de gemeenschap worden betrokken bij het proces van herstel. In deze benadering wordt herstel gezien als een proces dat zich op meerdere niveaus voltrekt: de vier fundamentele herstelopgaven die Khalil Chaït op de vorige pagina’s benoemt. Uit onderzoek blijkt dat sociale steun en informele netwerken cruciaal zijn voor een goede re-integratie en het voorkomen van recidive. Vrijwilligers nemen hier een bijzondere positie in omdat zij niet handelen vanuit een relatie van dwang of drang of zoals de reclassering vanuit toezicht, maar vanuit betrokkenheid en gelijkwaardigheid. Dit vergroot het vertrouwen van de deelnemer in het proces. Met Herstelmaatjes ontstaat een uniek nationaal herstelnetwerk van mensen die zich inzetten voor een inclusieve samenleving.”
Joëlle Keur, coördinator
Detentie en Thuisadministratie
Humanitas Noord-Kennemerland
Herstelmaatjes door de ogen van een coördinator
“We zijn heel positief! We verwachten dat Herstelmaatjes een veel beter vangnet zal zijn dan we tot nu toe konden bieden. Mensen die de gevangenis verlaten zullen niet meer in een gat vallen wanneer er in hun gemeente geen Nieuwe Start-vrijwilligers zijn. Nu is er in zo’n geval geen direct vervolg op hulp die ze in de gevangenis krijgen. Met Herstelmaatjes gaan we daar wél voor zorgen.
Vrijwilligers die op andere thema’s bij ons worden ingezet, kunnen ook gaan helpen. Door hen te trainen neem je hun eventuele angst voor ex-gedetineerden weg én boor je een veel groter reservoir aan vrijwilligers aan. Ik heb geen zorgen of die vrijwilligers er zijn. Ik doe nu een jaar de coördinatie voor Detentie en merk dat mensen hier echt in geïnteresseerd zijn. Toen ik bijvoorbeeld vertelde over ons vader-kind project in de gevangenis, waren er meteen vrijwilligers die zeiden dat dit hun boeiend leek en gingen er drie dit naast hun andere vrijwilligerswerk doen!”
‘We verwachten dat Herstelmaatjes een veel beter vang net zal zijn dan we tot nu toe konden bieden’
Ex-gedetineerde (naam is bekend bij de redactie)
‘We spraken over van alles. Over hoe het ging, en wat ik nodig had’
Herstelmaatjes door de ogen van een reclasseerder
“Na detentie komt er veel op iemand af. Praktische zaken moeten geregeld worden en tegelijkertijd krijgen ex-gedetineerden vaak te maken met vooroordelen, wantrouwen of afwijzing vanuit de samenleving. Juist in deze kwetsbare fase is het van groot belang dat er mensen zijn die wél luisteren, zonder oordeel. Ik verwacht dat de Herstelmaatjes hier nog meer voor gaan zorgen dan de vrijwilligers van Humanitas tot nu toe al deden. In de praktijk merk ik dat cliënten mij soms met enige terughoudendheid benaderen; ik word immers gezien als onderdeel van ‘het systeem’ dat kaders stelt en voorwaarden handhaaft. Voor veel mensen kunnen de vrijwilligers binnen het project Herstelmaatjes een veiliger manier van contact bieden, juist omdat zij niet gebonden zijn aan formele taken of toezicht. Er kan sneller ruimte ontstaan voor openheid en vertrouwen. De combinatie van professionele en vrijwillige begeleiding bevordert naar mijn mening een duurzame gedragsverandering en creëert extra kansen voor herstel en motivatie vanuit de cliënt zelf.”
Herstelmaatjes door de ogen van een ex-gedetineerde
“Toen ik in de gevangenis zat had ik een maatje van Humanitas. Dat was voor mij iets heel bijzonders. Zij kwam elke week op bezoek. En in de coronatijd belde ze me elke week. We spraken over van alles. Over hoe het ging, en wat ik nodig had. Ik was er zeer, zeer tevreden over en nog steeds ben ik er heel blij mee. Sinds 2021 ben ik vrij en het gaat gelukkig allemaal nog steeds goed: werk, familie, alles eigenlijk. Dat Humanitas zich meer gaat richten op het herstel van mensen en hun relaties lijkt me een prima idee. Ik denk dat 80 procent van de gedetineerden dit heel hard nodig heeft. Het is moeilijk om de relatie met je familie goed te houden als je lang vastzit. En ik denk ook dat de relatie met jezelf aandacht nodig heeft. Veel mensen verstoppen hun verdriet of pijn.”
Nikki Heideman, reclasseringswerker Advies & Toezicht Amsterdam:
‘Voor veel mensen kunnen de vrijwilligers binnen het project Herstelmaatjes een veiliger manier van contact betekenen’
Herstelmaatje worden?
De 350 vrijwilligers die nu gedetineerden begeleiden zijn lang niet genoeg. Nieuwe vrijwilligers zijn dus meer dan welkom! Aanmelden kan online via Humanitas.nl/wordvrijwilliger
KORT nieuws
COLOFON
Van Mens tot Mens is bedoeld voor iedereen die betrokken is bij vereniging Humanitas. Het magazine verschijnt twee keer per jaar. Heb je het uit? Geef het dan door aan anderen. Je kunt het magazine online vinden op Humanitas.nl/magazine.
REDACTIE
Saskia Bosch en Helene van Zutphen (hoofdredactie), Jolanda Dreijklufft en Judith Zeeman (coördinatie en eindredactie), Gerda Groen, Khalil Chait, Saskia Roest
MET MEDEWERKING VAN
Saskia Flipsen, Anneke Hymmen, Josephine Krikke, Tryntsje Nauta, Irma van Osch, Victoria Rekatsinas, Marjolein van Rotterdam, Hermen van de Waal, Caroline Westdijk
CONCEPT
Maters en Hermsen communicatie/journalistiek
VORMGEVING
Wonderwerk
DRUKWERK
Rijser, Purmerend ADVERTEREN
h.vanzutphen@humanitas.nl
MEER WETEN
Wil je meer informatie over wat Humanitas voor jou kan betekenen? Of wil je vrijwilliger, lid of donateur worden? Neem contact op via Humanitas.nl, bel (020) 523 11 00 of mail naar info@humanitas.nl. Tekst, foto’s en illustraties mogen alleen worden overgenomen na schriftelijke toestemming van Vereniging Humanitas.
Humanitas heeft haar best gedaan om de rechten van alle rechthebbenden te achterhalen. Meen je rechthebbende te zijn, neem dan contact op met de redactie.
Wil je dit magazine niet meer ontvangen? Je kunt dit per mail of telefonisch doorgeven: info@humanitas.nl of (020) 523 11 00. Facebook.com/ humanitasnederland Instagram.com/ humanitasnederland humanitasnederland .bsky.social Youtube.com/ humanitasnederland
Vereniging Humanitas
Postbus 71, 1000 AB Amsterdam (020) 523 11 00 info@humanitas.nl Humanitas.nl
KvK 40530895, ISSN 01661124
Rekeningnr. voor giften: NL63 RABO 0130 432 687 op naam van Vereniging Humanitas
Oog voor kleur
Coba Ritsema (1876-1961) was een Haarlemse schilder die rond 1900 internationaal furore maakte met portretten en stillevens. Net als veel andere vrouwelijke kunstenaars verdween ze na haar dood uit beeld. Nu is haar werk, en dat van tijdgenoten, te zien in het Frans Hals Museum in Haarlem. Coba Ritsema. Oog voor kleur, t/m 1 maart 2026, Franshalsmuseum.nl
Leestips
Liefde in tijden van dementie
Helpen, geruststellen, troosten, herhalen. Dat is de dagelijkse realiteit wanneer je partner een vorm van dementie ontwikkelt. In korte teksten neemt Anne Bannink haar lezers mee – van de ongerustheid over haar man en de diagnose tot steeds lastiger dagen en nachten en opname in een verpleeghuis. Bannink schrijft helder en licht. Haar stukjes geven inzicht, ontroeren en troosten. Echtgenoot Henk blijft ondanks de ziekte wie hij is en hun liefde is onverwoestbaar. Een aanrader voor wie dit zelf of in de omgeving meemaakt. Wind tegen, Anne Bannink, uitgeverij Schaep14
Pleidooi voor betere zorg
Patiënten die de taal niet beheersen en eindeloze formulieren moeten invullen voor een simpel medisch hulpmiddel; die ziekenhuiszorg nodig hebben en van het kastje naar de muur worden gestuurd; of die genegeerd werden en nu onnodig ernstig ziek zijn. Elke dag ziet de Rotterdamse huis- en straatarts Michelle van Tongerloo schrijnende situaties. Ze helpt én schrijft erover. In haar boek concludeert Van Tongerloo dat hulp bieden steeds ingewikkelder is geworden. Ze legt uit hoe het volgens haar beter kan – als het systeem maar verandert en we beter samenwerken. Komt een land bij de dokter, Michelle van Tongerloo, uitgeverij De Correspondent
Happy inspiratie
Vriendelijkheid verspreiden en zomaar aardige dingen doen, dat is de missie van het platform The Happy Squad. Het is opgezet door twintiger Annabel Pieren. The Happy Squad organiseert steeds ‘challenges’ waar je aan kunt meedoen. Bijvoorbeeld kaartjes versturen naar een ziek iemand, kleding verzamelen voor jonge ouders in armoede of kinderboeken voor naar Nederland gevluchte kinderen. Kijk op Thehappysquad.nl voor een dosis positivisme, nieuwe challenges en uitleg hoe het werkt.
Wandelideeën in heel Nederland
Wandelen met een maatje of in een groep helpt sommige deelnemers om hun verhaal makkelijker te vertellen. Sowieso doet bewegen in de natuur goed! Wie op zoek is naar nieuwe routes dichtbij of verder weg, kan terecht op website Frankwandelt. Frank is van de overzichtelijkheid. Hij rangschikt op provincie, heeft onder andere alle NS-wandelingen en Klompenpaden op een rij gezet en geeft actuele tips. Ook beoordeelt hij elke wandeltocht die hij liep, al vele honderden. Frankwandelt.nl
Kijktip
Geld goed uitgelegd
Van luxeartikelen op afbetaling tot aantrekkelijk lijkende abonnementen of ‘lucratieve’ crypto beleggingen: de digitale etalages van influencers staan er vol mee. Jongeren worden op die manier verleid tot onverantwoord aankoopgedrag. In de WNL-videoserie De Money Meter werken influencers juist mee aan goede, betrouwbare informatie over geld. In zes afleveringen vertellen online beroemdheden als Kosso, Vic Cle, Sophie Ousri en Sjorleone over geld verdienen en uitgeven, schulden en sparen. Een financieel expert onderscheidt feit van fictie en legt uit hoe het zit. De Money Meter, te zien via YouTube
Verhaal vanPeter
‘Ik ben een betrokken donateur’
“Ruim twee jaar geleden begon ik na te denken over mijn testament – en over goede doelen om iets aan na te laten. Via de goededoelen-desk van m’n bank maakte ik kennis met Humanitas. De persoonlijke benadering in de Humanitasaanpak sprak me aan. Ik besloot om periodiek en gericht te gaan schenken - aan Humanitas Maatjes GGZ. Wat mij beviel aan het voorstel: geen gelikt marketingverhaal, maar een oprechte tekst, geschreven aan de keukentafel. Mijn motivatie om te doneren komt mede voort uit een eigen ervaring met een burn-out. Het deed me beseffen hoe kwetsbaar je kunt zijn en hoe lastig het is om hulp te vinden. Zonder sociaal netwerk val je snel tussen wal en schip. Zo kwam ik uit op Humanitas Maatjes GGZ. Ik ben daarbij geen donateur op afstand; ik wil zelf zien hoe mijn geld besteed wordt. Zo sprak ik tijdens een bijeenkomst een vrijwilliger wiens maatje de deur nooit meer uit kwam en gek was op Van Gogh. Dankzij die vrijwilliger én een extra bijdrage konden ze samen met de trein naar een Van Gogh-tentoonstelling in Assen. Maanden later had de deelnemer het er nog over. En ik zag bij deelnemer én vrijwilliger een glimlach van oor tot oor.
Ik ben opgevoed met het idee dat je mensen helpt. Die overtuiging en mijn eigen ervaring komen samen in dit donateurschap. Eigenlijk steun ik hiermee de medemenselijkheid in onze samenleving.”
verhalen
Peter
‘De persoonlijke benadering spreekt me aan’
Peter (60) schenkt periodiek aan Humanitas. Hij doet dat heel gericht voor een project waar hij veel betrokkenheid bij voelt. Je leest zijn verhaal op pagina 31.
Ook Humanitas steunen?
Je kunt ons werk steunen als eenmalig of periodiek donateur en ook als erflater. Kijk voor meer informatie op Humanitas.nl/steun-ons.