Humanitas Magazine november 2014 by Humanitas Nederland

OVER thuisadministratie

“Werk is inkomen, maar ook erkenning, waardering en respect”

magazine van vereniging Humanitas, uitgave november 2014

VAN MENS TOT MENS

van mens TOT mens

Will Tinnemans over werkende armen

“Nederland, het land van papier” De economie groeit, maar merken we daar al iets van?

Als Nederlander valt het al niet mee je geldzaken te regelen. Laat staan als je van ver komt.

Alles over armoede in ons land

HUMANITAS 2014

Balans

over thuisadministratie

Humanitas en de Postcode Loterij

advertentie

Als je vindt dat onze vrijheid steeds opnieuw verdedigd moet worden... ... de vrijheid om zelf over ons leven te beslissen, de vrijheid om voor onze geaardheid uit te komen, de vrijheid om vrij te denken. Dat zijn vrijheden waarvoor het Humanistisch Verbond zich steeds weer sterk maakt. Ga nu naar humaan.nu en steun ons daar in.

7514 HVad183_117Hmnts.indd 1

22-09-14 16:02

COLOFOn Dit magazine is een uitgave van vereniging Humanitas. Heb je het magazine uit? Gooi het dan niet weg, maar geef het door aan anderen.

Bijvoorbeeld:

Match voor Mitchell Mitchell Corsen (16) is een kampioen. Nederlands kampioen nog wel, met zijn American football-team van de Flevo Phantoms uit Almere. Verder fietst hij graag en zit hij regelmatig in de bioscoop. Niet gek voor een jongen met ADHD, die tot voor kort geen vrienden had, zich dagenlang in zijn kamer opsloot om te gamen en de aansluiting met de maatschappij dreigde te verliezen. Duwtje in de rug Mitchells moeder meldde hem aan voor het maatjesproject Match van Humanitas. Vrijwilliger Martin Osinga (47) haalde de jongen uit zijn isolement. “We hebben samen uitgezocht

welke sport ik leuk zou vinden. Dat werd American football”, zegt Mitchell. “We gaan er ook samen op uit, voeren goede gesprekken en als het nodig is, geeft Martin mij een duwtje in de rug.” Door hun regelmatige contact gaat Mitchell met veel meer zelfvertrouwen door het leven. Praktische hulp Er lopen bijna 12.000 goed getrainde Humanitasvrijwilligers zoals Martin rond in Nederland, die samen ruim 54.000 mensen helpen. De vrijwilligers ondersteunen mensen die een probleem de baas moeten worden. Zo helpt Humanitas iedereen die tijdelijk steun kan

Je kunt dit magazine ook online vinden: Kijk op IssUU.com en je vindt onze publicaties met het trefwoord ‘Humanitas magazine’.

gebruiken bij opvoeden, opgroeien, verlies, detentie, eenzaamheid en thuisadministratie. Dankzij u... Dankzij de deelnemers van de Postcode Loterij heeft Humanitas dit jaar een bijdrage ontvangen van € 6,6 miljoen. Door mee te spelen met de Postcode Loterij steunt u het werk van Humanitas en 89 andere goede doelen. Kijk op www.postcodeloterij.nl.

ReDaCTIe Ben van Heesbeen (hoofdredacteur), Ilse van sloten (bladmanager), Rebecca Gerritse, sofie vriends meT meDeWeRKInG van Jan Banning, Lonneke Bär, Ivo van der Bent, Irene van den Berg, Roy Beusker, Hilde Duyx, maaike Koning, Deen van meer, adrien Parlange, marjolein Prins, Floor Rieder, Will Tinnemans, marloes Toonen, anne vagt, Judith Zeeman

COnCePT, vORmGevInG en eInDReDaCTIe vandejong, amsterdam

naBesTeLLen eerdere themanummers van dit magazine zijn na te bestellen:

DRUKWeRK Lecturis, eindhoven facebook.com/humanitasnederland

aDveRTeRen neem contact op met Ilse van sloten via 020-5231100 of i.vansloten@humanitas.nl. meeR WeTen? Wil je meer informatie over wat Humanitas voor jou kan betekenen? Of wil je vrijwilliger, lid of donateur worden? neem contact op via humanitas.nl, bel 020-5231100 of mail naar info@humanitas.nl.

@HumanitasnL over eenzaamheid vereniging Humanitas Postbus 71, 1000 aB, amsterdam 020-5231100 info@humanitas.nl www.humanitas.nl

Ons online jaarverslag 2013 kun je vinden op: www. humanitasjaarverslag2013.nl Tekst, foto’s en illustraties mogen alleen worden overgenomen na schriftelijke toestemming van vereniging Humanitas.

over opvoeden

Humanitas heeft haar best gedaan om de rechten van alle rechthebbenden te achterhalen. meen je rechthebbende te zijn, neem dan contact op met de redactie. over detentie De magazines zijn na te bestellen via: info@humanitas.nl.

Samen maken we het verschil. w w w.postcodeloterij.nl

KvK: 40530895 Issn: 0166-1124 Rekeningnummer voor giften: nL58 InGB 0000 294050 op naam van vereniging Humanitas o.v.v. ‘Gift’.

Inhoud

2 Achter De schermen

14 In perspectIeF

40 tIps Inspirerende tips over geld en omgaan met geld.

3 voorwoorD 4 opInIe hoewel nederland één van de rijkste landen ter wereld is en de economie weer lijkt te groeien, leven er toch zo’n 1,3 miljoen mensen onder de armoedegrens. en dat aantal neemt ieder jaar toe. hoe komt dit? en wat doen we eraan?

roelie van stempvoort van rabobank Foundation over de samenwerking met het nibud en humanitas.

Alles beter dan een uitkering? will tinnemans denkt van niet. In nederland leven veel werkende armen, mensen die niet goed kunnen leven van het inkomen dat ze verdienen.

24 humAnItAs communItY

10 stellInG

28 QuIZ

humanitas vroeg mensen te reageren op de stelling: ‘Armoede in nederland is makkelijk te voorkomen. Als mensen hier schulden hebben, komt dat door onverantwoord gedrag.’

wat weet jij van armoede in nederland? Doe de quiz.

12 De vrIjwIllIGer en De Deelnemer

vrijwilliger maaike van noppen en deelnemer cinthia uchoa vertellen over hun ervaring met humanitas thuisadministratie.

42 sAmen op weG

44 FActsheet

30 eropuIt

journaliste Irene van den berg ging op bezoek bij humanitas in middelburg en ontdekte de kracht van persoonlijk contact.

humanitas in het kort: ontdek wat we allemaal doen en hoe wij hulp bieden aan mensen die niet uitkomen met hun geldzaken.

heb mag je het Goo azine u ih it we g e t d a n ? niet , ma ar het doo geef r aa and eren n .

Achter de schermen

De makers aan het woord

Rebecca Gerritse– landelijk projectleider Thuisadministratie

Maaike Koning – Fotograaf ‘Eropuit’ (p. 30)

“Tijdens onze ontmoeting sprak Afaf dankbaar over Lenny die haar helpt met administratieve zaken en haar Nederlands. Ik realiseerde me direct hoe lastig het moet zijn om wegwijs te worden uit de financiële administratie van een gezin in Nederland als je de taal nog niet goed spreekt. Nu Afaf haar inburgeringsexamen heeft gehaald en haar Nederlands behoorlijk vooruit is gegaan kan ze voor het eerst naar de oudergesprekken van haar kinderen. Daar was ze trots op. Het maakte me ervan bewust hoeveel drempels ze genomen heeft de afgelopen jaren.”

“Onze vrijwilligers zijn goud waard. Zij zijn degene die dag in dag uit door het hele land aan de slag gaan met mensen die een steuntje in de rug kunnen gebruiken. Ik realiseer me iedere dag weer hoeveel impact het op mensen heeft om niet mee te kunnen doen in de samenleving omdat je in de schulden bent geraakt, in armoede leeft of het overzicht over je administratie kwijt bent. Er zijn steeds meer mensen die hier hulp bij nodig hebben en de vragen worden steeds complexer. Dit vraagt om laagdrempelige, maar hoogwaardige ondersteuning door enthousiaste vrijwilligers. Daar wil ik me hard voor blijven maken!”

Irene van den Berg – schrijver ‘Eropuit’ (p. 30)

“De manier waarop je je geldzaken regelt, zegt iets over je karakter. Ik vond het dan ook mooi om te horen dat de Somalische vluchtelingen Omar en Afaf met veel doorzettingsvermogen en positiviteit hun financiële administratie op orde houden. En dat ze niet schromen om hulp te vragen aan Humanitas. Een inspirerend gesprek!”

Anne Vagt – Illustrator ‘Opinie’ (p. 4)

“‘Werk moet lonen’ is ook in Duitsland – waar ik woon en werk – een belangrijk politiek en maatschappelijk thema. Tijdens het illustreren voor Humanitasmagazine heb ik daarover nagedacht: wat is een goede, passende beloning? Veel kunstenaars zoals ik zijn gewend om soms te werken zonder uitzicht op een (financiële) beloning. Dit is alleen een probleem als je bestaan onzeker wordt en/ of het werk niet genoeg wordt gewaardeerd. Gelukkig herinnert Humanitas ons eraan dat zowel geld als waardering existentieel zijn voor ieder van ons.”

Voorwoord

vier tientjes per week Ondanks de voorzichtig aantrekkende economie profiteert lang niet iedereen daarvan. Bij Humanitas merken we dagelijks dat het aantal mensen met ernstige financiële problemen stijgt. En de gevolgen van financiële problemen kunnen groot zijn. Niet alleen materieel maar ook sociaal en emotioneel. Het is gemakkelijk om langs de zijlijn te oordelen over mensen met financiële problemen. Hebben ze het er zelf niet naar gemaakt? Hadden ze geen betere beslissingen kunnen nemen? Maar zo simpel is het niet. Steeds vaker kloppen ook nieuwe groepen bij ons aan: tweeverdieners met een eigen huis, mensen met een vaste baan, jongeren. Onze ervaring is dat armoede iedereen kan overkomen. Een tijdje geleden stelde ik de vraag op het Humanitas LinkedInforum: wie moet en kan er leven van vier tientjes per week? Ik kreeg verschillende reacties. Een heel aantal van onze deelnemers, en ook een deel van onze vrijwilligers, leeft daadwerkelijk van enkele tientjes per week. Soms aangevuld met eten van de voedselbank. In de gesprekken die ik daarna met hen had (zowel online als bij mensen thuis) ging het over wat het met je doet als je zo weinig geld hebt. Ik kreeg verhalen te horen van mensen die uren per week bezig zijn om de goedkoopste levensmiddelen te vinden zodat ze met veel creativiteit toch een beetje variatie in de eenvoudige maaltijden kunnen aanbrengen, met name voor de kinderen. Maar meer nog hoorde ik over wat er met je gebeurt als je niet meer naar een sportclub kunt, als je je moeder die in een andere stad woont niet kunt bezoeken en met vakantie gaan onmogelijk is geworden. Het beheerst je leven en beïnvloedt je zelfvertrouwen en het beeld dat je van jezelf hebt. Daarom vind ik het heel dapper van alle mensen die bij ons aankloppen voor ondersteuning. Mensen met financiële problemen verdienen het om serieus genomen te worden. Dat steuntje in de rug van een vrijwilliger kan zoveel betekenen. Het lukt lang niet altijd om alle financiële problemen op te lossen, maar wel vaak om mensen weer perspectief te bieden, het gevoel te geven dat ze dat ze niet alleen staan en dat ze weer kunnen vertrouwen op hun eigen kracht.

Eva Scholte Directeur Humanitas

Waar doen werkende armen het voor? Opinie

Tekst: Will Tinnemans Illustraties: Anne Vagt Fotografie: Jan Banning

Bij armoede denken we aan een uitkering en afhankelijkheid. Dat was terecht. Tot de overheid in de jaren negentig werklozen strenger begon te benaderen. Onder het motto ‘alles beter dan een uitkering’ werden werklozen met drang en dwang de arbeidsmarkt opgestuurd. Het resultaat: een grote groep ‘werkende armen’. Mensen die niet fatsoenlijk kunnen leven van het inkomen dat ze verdienen. Maar ze werken niet alleen voor het geld. Erkenning, waardering en respect zijn minstens zo belangrijk. "

Opinie

7 Will Tinnemans (1959) groeide op in een katholiek Peeldorp, in een gezin van vijftien kinderen. Vader was fabrieksarbeider, moeder huisvrouw. Hij wist al op jonge leeftijd dat hij wilde schrijven. Hij werkte voor landelijke dagen weekbladen en voor de VPRO-radio en -tv. Later specialiseerde hij zich in de onderkant van de arbeidsmarkt om een stem te kunnen geven aan mensen die moeilijker voor zichzelf op kunnen komen. Daarover verschenen bij Nieuw Amsterdam Uitgevers Onzeker bestaan (2009), Voor jou tien anderen (2011) en De kwetsbaren (2014). Tinnemans werkt daarnaast als dagvoorzitter, mediatrainer en hij verzorgt lezingen.

Als twintiger danste Esther als balletdanseres de sterren van de hemel. Tot ze moeder werd. Ze stopte met dansen en ontwikkelde zich in een andere richting. Haar huwelijk liep stuk, ze moest nu in haar eentje de kost verdienen. Na verschillende baantjes vond ze werk als communicatiemedewerker. Met vier dagen per week verdient ze maandelijks 1475 euro, onvoldoende om van te leven als alleenstaande moeder met twee pubers. Als de vaste lasten, de opleiding en reiskosten van de kinderen betaald zijn, komt ze tweehonderd euro te kort. Esther gebruikt de kinderbijslag om de bankrekening weer op nul te krijgen. Als er iets stuk gaat en een grote uitgave noodzakelijk is, heeft ze écht een probleem. Ze heeft vaak overwogen fulltime te gaan werken. Maar als ze meer verdient, vallen er financiële tegemoetkomingen weg waardoor ze uiteindelijk minder geld overhoudt dan nu. Vijf jaar geleden heb ik me voor het eerst verdiept in het leven van werkende armen, mensen zoals Esther. Het begrip is komen overwaaien uit de Verenigde Staten, waar weinig sociale voorzieningen zijn en de rechtszekerheid te wensen overlaat. Werknemers zijn daar min of meer vogelvrij en veel van hen proberen zichzelf en hun gezin te onderhouden met twee of zelfs drie baantjes. In Nederland kregen we in de jaren tachtig met werkende armen te maken. Toen namen het CDA en de VVD een milde variant van het neoliberale gedachtengoed over uit de VS. Er werd veel verwacht van een kleinere overheid. Minder verzorgingsstaat is beter, zeggen neoliberalen, omdat je dan een minder grote overheid nodig

hebt en dus minder belasting hoeft te heffen. De verzorgingsstaat vinden ze eigenlijk zelfs voor een groot deel overbodig, want zolang mensen werk hebben redden ze zich prima. Dat betekent alleen wel dat zoveel mogelijk mensen aan het werk moeten en daar is een flexibele arbeidsmarkt voor nodig, met lage lonen en een soepel ontslagrecht zodat werkgevers hun personeel makkelijk kunnen laten gaan als dat nodig is.

Werken moet lonen Het nieuwe beleid heeft voor een deel van de werkzoekenden positief resultaat gehad: de helft van de uitkeringsgerechtigden die aan het werk ging, verdiende over een langere periode een zelfstandig inkomen. Maar de vraag is: hoe lang gaat dat goed? Kunnen de mensen een tijdje aan het werk blijven of vallen ze uiteindelijk terug op een bijstandsuitkering? Daar is weinig over bekend. Pas als mensen langdurig aan het werk gaan én fatsoenlijk kunnen leven van hun inkomen is het beleid echt geslaagd. ‘Werken moet lonen’ is al sinds de jaren negentig het motto van opeenvolgende kabinetten, maar om van dit motto werkelijkheid te maken is nog niet gemakkelijk. Want wie geen aanspraak meer maakt op een uitkering komt ook niet langer in aanmerking voor allerlei fiscale voordelen en toeslagen. Dat kan betekenen dat iemand met een baan financieel slechter af is dan als hij in de uitkering was gebleven. "

Opinie

Er leven in Nederland mensen die zich het schompes werken en minder overhouden dan toen ze in de bijstand zaten. Voor jou tien anderen Er leven in Nederland mensen die zich het schompes werken en minder overhouden dan toen ze in de bijstand zaten. Dit aantal groeit ieder jaar. Sinds een paar jaar maken werkende armen zelfs het grootste deel uit van de groep Nederlanders die te weinig inkomsten heeft om sociaal mee te kunnen komen. Volgens het laatste Armoedesignalement van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) telde Nederland 348 duizend werkende armen. Iets minder dan de helft van hen is – meestal noodgedwongen – zelfstandig ondernemer, met of zonder personeel. Daartegenover stonden 255.000 ontvangers van een uitkering en 79.000 65-plussers. Werknemers met maximaal een vmbo-diploma vormen zo’n kwart van de Nederlandse beroepsbevolking. Ze werken veelal in de schoonmaak, thuiszorg, catering, beveiliging, kastuinbouw, vleesverwerkende industrie, postbezorging, in supermarkten, het transport en bij industriële productiebedrijven. Vaak is het werk zwaar en zijn de tijden onregelmatig. Daartegenover staat een karig loon op onzekere basis: een tijdelijk contract via een payroll- of uitzendbureau of werken als oproepkracht. Bovendien staan deze mensen permanent onder druk, want ‘voor jou tien anderen’. Er zijn immers, zeker sinds het uitbreken van de crisis in 2008, meer arbeidskrachten dan banen. Het is tegenwoordig ook nog eens een stuk moeilijker om in aanmerking te komen voor een uitkering, die verre van een vetpot is.

Een baan is meer dan een inkomen De afgelopen jaren heb ik veel gesprekken gevoerd met werkende armen. Wat ik opmerkelijk vond, was dat de meesten van hen helemaal geen uitkering wíllen. Werken is voor hen meer dan een inkomen. Een baan geeft hun sociale contacten, structuur, voldoening, kansen op ontplooiing en zelfwaardering. Alleenstaande moeders – een groep die over-

vertegenwoordigd is onder werkende armen – vertelden me dat ze hun kinderen het goede voorbeeld willen geven. Kinderen mogen niet opgroeien met de gedachte dat een inkomen vanzelf op je rekening wordt gestort, zonder dat je ervoor hoeft te werken. Een halve eeuw verzorgingsstaat heeft het arbeidsethos kennelijk niet om zeep geholpen. De mensen die ik sprak hadden uiteraard geen bezwaar tegen een hoger inkomen, maar hoe slecht ze er financieel ook voor stonden, dat was niet hun eerste zorg. Waar ze veel meer naar snakten was een beetje zekerheid, in plaats van altijd op de schopstoel te zitten en van het ene tijdelijke baantje naar het volgende te hoppen. Wat ook in vrijwel elk gesprek naar voren kwam, was dat veel mensen waardering missen. Ze willen een beetje waardering van hun werkgever en naaste collega’s voor het werk dat ze doen en respect van de mensen met wie ze te maken krijgen. Ze ervaren het als een totale ontkenning van hun wezen als ze na een jaar hard en toegewijd werken te horen krijgen dat ze overbodig zijn geworden. Ze voelen zich diep vernederd als ze bezig zijn een stationshal schoon te maken en passanten een leeg frietbakje voor hun voeten werpen. Het kan de dag van caissières vergallen als klanten hen niet aankijken bij het afrekenen. En zorgverleners voelen zich misbruikt als er poepluiers van senioren in de hoek liggen, terwijl er een zoon of dochter in de buurt woont.

Mensen generen zich niet meer Ik sprak een Turkse schoonmaker die op onmogelijke tijden met de bus naar Schiphol ging om te werken. Zijn twee banen telden op tot 55 uur per week, maar dat vond hij geen probleem. Hij deed het om zijn gezin te onderhouden en bovendien: “Je omgeving schoonhouden, dat is de menselijke natuur. Maar mensen maken er echt een zwijnenstal van. Ze generen zich er niet eens voor als een schoonmaker de troep voor hun neus komt opruimen. Ze zitten te eten en gooien het afval soms gewoon voor je op de

Opinie

grond! Of ze weigeren een urinoir te gebruiken. In plaats daarvan plassen ze over de bril van toiletpotten waar daarna weer een kind op moet zitten. Ik kan toch niet achter iedere bezoeker aanlopen om de wcrand schoon te maken?”

Heb je je nog niet in de vingers gesneden? Aan lage lonen en slechte arbeidsvoorwaarden kun je als individuele burger niet veel veranderen. Dat is het werk van vakbonden en politieke partijen. Maar het is een kleine moeite om zo nu en dan waardering te tonen aan laagopgeleide mensen met banen waar weinig status aan kleeft. Een medewerkster in de Limburgse kastuinbouw vertelde me dat ze na vijftien jaar trouwe dienst was ontslagen door een werkgever die liever met goedkope Polen werkte. Via een uitzendbureau vond ze een nieuwe baan. “Toen ik in de kas aan het werk was, kwam de baas langs. Hij vroeg: ‘En, hoe gaat het? Heb je je nog niet in de vingers gesneden?’ Zomaar, uit aardigheid! Ik wist niet wat me overkwam.” Voor veel

werknemers klinkt dit misschien alledaags, voor de Limburgse was het een hoogtepunt en haar hart maakte een sprongetje. Zo beleeft de receptionist een heel andere dag als hij ’s ochtends vriendelijk begroet wordt. De mevrouw van de catering vindt de hitte in de keuken waarschijnlijk een stuk draaglijker als ze af en toe te horen krijgt dat het eten weer prima verzorgd was. De man van de beveiliging zal het op prijs stellen als hem eens gevraagd wordt of hij de afgelopen tijd nog iets ongebruikelijks gezien of gehoord heeft. Maak eens een praatje met de toezichthouder of de postbezorger en kijk eens in de ogen van de vakkenvuller. Gooi geen afval op plekken waar de schoonmaker nauwelijks bij kan en laat geen kranten en afval liggen op bankjes waar u van de zon heeft genoten. Er is geen enkel excuus om een menselijk gebaar achterwege te laten. We kunnen allemaal gedag zeggen, mensen in de ogen kijken, onze eigen troep opruimen en hartelijk zijn tegen een ander. Voor mensen die een dagelijkse strijd voeren om het hoofd boven water te houden is het niet genoeg, maar het is een begin dat we direct zelf in praktijk kunnen brengen. !

Stelling

Armoede in Nederland is makkelijk te voorkomen. Als mensen hier schulden hebben komt dat door onverantwoord gedrag. “Mensen rak schulden en ook in de door baa nverlies, hog ere huisv estingskos ten, zorg kosten en nog v eel meer. Het is erg kort door de b ocht om ‘eige n schuld , dikke bult!’ te zeggen.” — Linda Hoogend onk en mens n a a t b dat he blemen he bij d j i t l cht a ldpro lliger ben “Ik da t als ze ge vrijwi atie ben ik g tr zelf li ar sinds ik minis jn genoeg a d M a . s i n be un Thu r zi nitas randerd. E liezen en h a m u H r e e enig v un baan ve talen. Als j m n a h v e onen b t verk en die mens t meer kun moet je da ater w ie t, huis n phuis heb taat onder . Je s p oo een k ar dat huis e schuld o en dat a m g pen. M rt een enor omaar zeg ijn aan z e z en lev s echt niet g schuldig i u d kunt d zelf volle .” n n e mens dprobleme l e hun g us Smari e n n — Ria

met een mensen n a a k odra n De ing die z “Onjuist! e beperk ing jk n li e e k d e n t versta n hand n zijn hu ten voor ie c a tt tr h c n a o ze rlei c ij nder alle ingen. Z zetten o s en len n o fo n e le te evolg mobiele om de g es in staat r reclam o o D . zijn niet n ie rz k in e a v a o v te raken ze hiervan lden, f gedrag u ie h c ls s u p n en im piraal va ef op atieve s erspecti een neg e g n en p e rk e w geen e.” re situati een bete — Silvia

Heilbron

“Ge ef (iem nooit and ) op !” —L ion Spil t

“Het valt mij op dat de mensen die ik op de tv na ar de voedselbank zie gaan , ook altijd roken als een ke tter. Is daar dan wel geld vo or? Als je drie pakjes per week rookt, kost dat je per jaar 936 euro!” — Berrie Kar

Stelling “Mens en de bijs kunnen om allerle ta i wanne nd komen. Als ze redenen in er het werklo bedrij failliet f waar os rak ga en ze mense at bijvoorb eeld. M werkten n met een eig aar er proble zijn oo m en bed k rij opeen en zijn geko s kred men n f die in de iet int a geen e d a t de ban rok. O nk ndern van de ele ruimte emers k meer bank. die k onden Als dit zonde k gebeu rr rt bij b rijgen volled echtsvorm edr is d ig moete privé-aansp e eigenaar ijven n die o rakelijk ndern op de . Vaak em sc kooph huldhulpve ers beroep doen rlenin uis on g, maa der be dat nie r slag b t eenv ijvoorb met een oudig eeld, is .” — Fre d Mich els

t flink in de n u k e J . s n e nge“Niet mee e or arbeidso o d n e m o k het overlijproblemen , g in id e h c . een s organisatie schiktheid, re n e e f o r e artn den van je p aarcentjes p s je n e k k n slo een Vaste laste kwam ik na lf e Z . p o m langzaa tand. Er wa s ij b e d in ing echtscheid die beslag rs e is e ld u h sc or ik ren allerlei ng, waardo ri e k it u n ij an legden op m ndkomen v ro t s e o m t ee op het laats and, met tw a m e d in am ik twintig euro manitas kw u H ij z k n a D een kinderen. ik ben naar , k n a lb e s d isd en heb bij de voe u rh e v g in n wo goedkopere gen. Nu heb re k e g r e rd voe g een bewind ben nog lan ik r a a m r, e im ik het iets ru chulden.” niet uit de s — Monique

Verlind

“Arm o of je ede is r e e land ten ha latief. A alt b se n ls je Is ar i orm en a j de voe kind nie m ding oede r dse t me m. M hi lb e belk n kope er te vo aar ec ank be e kan o h p n di oste n je o t e r kom e ze opb volg school nm en armoe o a r n e gele uwen, j ken, op iet kun ? Ja, so de ken ns Ned eisje, a da n m n erd e d e e s u n n re v wel t vin gee we n rbuff beta .M ak n e d i nog r achte geld ui ik onv anties len, tore ensen et. eran gaa t te r de die noo n h o n g it in t h g de s and te even da woord g en gee e —A n bu heb chu edra t je nne ffer l b n d g e ie en g . n jet J eko . Zo be t hebt Mij is oos men en a n ik ten lt .” in ie der ijd een gev al

Armoede en het hebben van financiële problemen is in bepaalde situaties te voorkomen, maar dat is niet altijd makkelijk. Het is belangrijk dat mensen erkennen dat er problemen ontstaan en dat zij zo vroeg mogelijk hulp zoeken. Humanitasvrijwilligers helpen álle mensen die geholpen willen worden, mits zij hun eigen kracht willen aanboren om hun financiële problemen aan te pakken. Het hebben van schulden komt echter lang niet altijd door onverantwoord gedrag. Wij zien steeds vaker mensen die door omstandigheden administratieve problemen hebben of in de schulden zijn geraakt. Dit kan zijn doordat iemand een partner is verloren en zelf niet in staat is de eigen administratie op orde te houden. Daarnaast zien wij steeds meer mensen die door een onverkoopbaar huis, echtscheiding of verlies van een baan in de problemen zijn geraakt. Het komt natuurlijk ook voor dat mensen in de schulden raken door onverantwoord gedrag. Maar ook deze mensen verdienen een kans om een nieuwe start te maken. Juist als zij bereid zijn hun eigen situatie te veranderen en hier op eigen kracht iets aan te doen. — Rebecca Gerritse, landelijk projectleider Humanitas Thuisadministratie

Reacties op de stelling zijn verzameld via onze sociale-mediakanalen Facebook en LinkedIn. humanitasnederland,

@HumanitasNL,

De vrijwilliger ...

Maaike van Noppen (39 jaar). Parttime office employee. Sinds anderhalf jaar vrijwilliger bij Thuisadministratie.

“ Cinthia heeft heel veel grenzen voor zichzelf verlegd”

Fotografie: Deen van Meer

“De eerste keer dat ik bij Cinthia kwam, ben ik zeven uur gebleven. Ik weet niet of dat de bedoeling was, maar de situatie was zo hectisch. Cinthia zat midden in een nare scheiding, moest een nieuw huis vinden, uitkeringen aanvragen, overleggen met haar advocaat en ondertussen werd de elektriciteit bijna afgesloten. Haar man had de administratie altijd gedaan, ze had geen idee wat er allemaal geregeld moest worden. Dat Cinthia uit Brazilië komt en haar Nederlands niet goed is, hielp niet mee. Ik heb haar bijgestaan, maar uiteindelijk heeft ze alles zelf gedaan. Ik ben heel trots op haar. Nu heeft ze alles op orde en is het allang niet meer nodig dat ik iedere week langskom.”

... en de deelnemer

Cinthia Uchoa (35 jaar). Deelnemer bij Thuisadministratie.

“ Afgelopen jaar heb ik zoveel geleerd, en niet alleen over administratie” “Het is een heftige tijd geweest, maar Maaike was er voor me wanneer dat nodig was. In het begin belde ik vaak als er iets was: kun je me alsjeblieft helpen? Maaike hield het overzicht en is vaak mee gegaan naar afspraken met instanties, maar ze laat me veel zelf doen. Telefoon gesprekken voer ik bijvoorbeeld zelf, Maaike luistert mee en schiet te hulp als dat nodig is. Bellen en dingen regelen lukt me vaak wel, maar de post en e-mail vind ik nog steeds ingewikkeld, dan vraag ik of ze helpt. Daarnaast is Maaike ook een vertrouwenspersoon voor me. Mijn familie woont in Brazilië, het is dus heel fijn dat ik haar heb en dat we zo’n goede klik hebben.”

Via Thuisadministratie onder steunen en begeleiden Humanitasvrijwilligers deelnemers bij het op orde brengen en houden van de thuisadministratie. Wil je net als Maaike aan de slag als vrijwilliger bij Humanitas Thuisadministratie? Stuur dan een mail naar info@humanitas.nl en vraag om informatie.

In perspectief

Op zoek naar houvast Over armoede in Nederland

Tekst: Hilde Duyx Illustraties: Adrien Parlange

Nederland is één van de rijkste landen ter wereld. Toch leven zo’n 1,3 miljoen mensen hier onder de armoedegrens. En dat aantal neemt ieder jaar toe. Hoe komt dit? En wat voor hulp is er voor deze mensen? Redacteur Hilde Duyx ging op onderzoek uit. "

In perspectief

de crisis voorbij is. Eén op de vijf Nederlanders denkt zelfs dat het de komende tijd slechter zal gaan en blijft bezuinigen, laat onderzoek van het Nibud zien. “Mensen zijn enorm op zoek naar houvast”, zegt Gerjoke Wilmink, directeur van het Nibud dat als doel heeft om de financiële zelfredzaamheid van huishoudens te vergroten. “We zien al langer dat gezinnen met drie kinderen hun begroting niet meer rond krijgen. Maar nu zien we dit ook bij gezinnen met twee kinderen. Dat is echt zorgelijk. Daarnaast hebben we ook het aantal informatiezoekers bij het Nibud flink zien stijgen, tot ruim boven de vijf miljoen. Twee jaar geleden waren het er nog twee miljoen. Mensen willen weten wat ze kunnen doen om hun situatie te verbeteren.”

“De crisis is nu echt voorbij”, kopten kranten begin dit jaar vrolijk. “De woningmarkt trekt weer aan”, “We kruipen uit het dal!” Positieve berichten over het einde van een crisis die ons land sinds 2008 in een ijzeren greep hield. Inmiddels groeit de Nederlandse economie weer, in 2014 met zo’n 0,75 procent. Maar de economische groei vertaalt zich nog niet in een lagere werkloosheid. En ieder jaar stijgt het aantal mensen dat onder de armoedegrens leeft in Nederland. In totaal gaat het nu om ruim 664.000 huishoudens, waar ruim 375.000 minderjarige kinderen opgroeien. Uit onderzoek blijkt dat tienduizenden kinderen dagelijks met honger in de klas zitten. Het overgrote deel van de Nederlandse bevolking denkt helemaal niet dat

ARMOEDE IN NEDERLAND

1000 €

1310

1570

1490

1960

1390

1740

1430

1040

990

1350

1650

2000 €

1850

Niveau van lage-inkomensgrens en niet-veel-maar-toereikendcriterium (netto maandbedrag in euro)

0€

zonder kinderen

alleenstaande

Lage-inkomensgrens 2012 *

* Om te bepalen of het inkomen onder of boven de lage-inkomensgrens valt, is de huurtoeslag niet bij het inkomen geteld.

1 kind

2 kinderen

paar

niet-veel-maar-toereikendcriterium 2012

Bron: CBS (lage-inkomensgrens) en SCP (niet-veel-maar-toereikendgrens)

1 kind

2 kinderen

eenoudergezin

In perspectief

Oorzaken van financiële problemen meerdere antwoorden mogelijk

een verandering in de relationele sfeer

67% 60%

op te grote voet leven slordig in de administratie

55%

gebrek aan financiële vaardigheden

53%

verkeerde keuzes in het verleden

48%

moeite om met een laag inkomen rond te komen

36%

als gevolg van een verandering in inkomen

34%

door psychologische problemen

30%

niet begrijpen van brieven van instanties

25%

problemen met de verkoop van het huis

23% 13% 10%

Eigen schuld, dikke bult

geen interesse in geldzaken ziekte

Kwetsbare groepen als eenouder gezinnen, alleenstaanden, minderjarigen, ouderen, niet-westerse huishoudens en nu ook zzp'ers en mkb'ers lopen veel risico om in grote financiële problemen te komen. Maar ook mensen met een goed inkomen zijn door de crisis geraakt. Bijvoorbeeld doordat één van de inkomens van tweeverdieners is weggevallen en er een hoge hypotheek af te lossen is. Of ze kampen met een complexe woekerpolis, een beleggingsverzekering met onevenredig hoge kosten, die ze zelf ook niet meer begrijpen.

of vaardigheden, maar vooral gedrag, legt Wilmink uit. “Of je nu een laag of hoog inkomen hebt, het gaat erom of je goed vooruit kunt kijken. Wie bij de dag leeft en niet nadenkt over de consequenties van zijn gedrag, loopt de grootste risico’s. Dus ook mensen met een hoog inkomen kunnen ver boven hun stand leven. Dan hoeft er maar iets fout te gaan, zoals een echtscheiding of het verlies van werk, en het gaat helemaal mis. Als je ook nog eens passief in het leven staat en makkelijk te overreden bent – door telefonische verkopers bijvoorbeeld – is dat in tijden van crisis knap gevaarlijk.”

Toch is de grootste voorspeller of iemand in financiële problemen kan raken niet zijn of haar kennis, situatie

“Er is door de crisis wel meer begrip voor armoede in de samenleving”, vertelt Leo Wijnbelt, voorzitter Voed-

Bron: Nibud

selbanken Nederland. “Geen ‘eigen schuld, dikke bult’ meer. Toch begrijp ik niet dat we in dit land aanvaarden dat zoveel kinderen in armoede opgroeien. Het heeft vreselijke consequenties, zoals eenzaamheid, problemen met de sociale en geestelijke ontwikkeling, pesten op school, schaamte en angst.” En niet alleen voor kinderen zijn de maatschappelijke gevolgen groot. Een langdurig laag inkomen kan ervoor zorgen dat mensen in een neerwaartse spiraal terechtkomen, waardoor het probleem alleen maar groter wordt en de oplossing steeds moeilijker. Er is geen geld meer om bij clubs te gaan, om visite te ontvangen of een cadeautje mee te nemen naar bezoek. Sociale uitsluiting en gevoelens van ‘ik hoor er niet meer bij’ zijn het gevolg. "

In perspectief

ultIeme preventIe ZIt In eDucAtIe we moeten als samenleving eerder ingrijpen, vindt wilmink. Ze is vanuit het nibud een samenwerking aangegaan met de stichting weet wat je besteedt, die de financiële zelfredzaamheid van jongeren wil vergroten. “De ultieme preventie van latere problemen is een goede financiële educatie”, vertelt ze. “De eerste verantwoordelijkheid ligt hiervoor bij de ouders. Zeg vaker nee tegen je kinderen als ze iets willen. Daarmee

geef je hen zoveel mee. maak afspraken over zakgeld en geef nooit iets wat ze achteraf mogen terugbetalen. leer je kinderen dat geld niet alleen voor de leuke dingen in het leven is. Ik vind dat het onderwijs hier ook een rol in mag spelen, om jongeren voor te bereiden op het volwassen leven. want inmiddels heeft één op de drie jongeren vaak geld te kort.” voorkomen is dus essentieel. het nibud helpt geldproblemen voorkomen met populaire hulpmiddelen zoals het nibud persoonlijk budgetadvies.

Daarin staat wat mensen gemiddeld uitgeven, zodat je kunt kijken waar je zelf bovengemiddeld geld aan uitgeeft . maar ook door inzicht te geven. “Dat is zo belangrijk, want het is niet weinig geld dat ongelukkig maakt, maar geen grip op geld”, verklaart wilmink. “het is net als met tijd: als je het druk hebt en je verliest het overzicht, dan raak je in de stress. maak je vervolgens een to-do-lijstje met de prioriteiten bovenaan, dan komt er weer rust. Zo werkt het ook met geld.”

In perspectief

een op De Zes huIshouDens heeFt schulDen “het probleem is dat de overheid niet meer voldoende voor ons zorgt. De zorgverzekering is duurder, terwijl de drempel voor huurtoeslag hoger is en de toeslag lager. “en zo kun je nog even doorgaan”, zegt joke de kock. Zij is bestuursvoorzitter van de nvvk, de vereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren. Daarnaast is ze manager van bureau schuldhulpverlening in tilburg. “we moeten het allemaal zelf zien te rooien en dat lukt niet iedereen.” Dat blijkt ook uit de cijfers. eén op de zes huishoudens heeft schulden, die variëren van rood staan tot consumptieve kredieten. Zo’n 400.000 huishoudens hebben problematische schulden. vaak hebben zij minimaal 30.000 euro schuld. Daarnaast is tussen 2002 en 2012 het aantal huishoudens dat hun huur of hypotheeklasten niet kon betalen verdubbeld. het planbureau voor de leefomgeving (pbl) zegt dat in 2012 circa 510.000 huishoudens een zogeheten ‘betaalrisico’ hadden. Die huishoudens hebben een inkomen dat niet voldoende is voor de netto woonlasten en de meest essentiële uitgaven voor levensonderhoud. Zij lopen dus het risico dat ze op een bepaald moment de huur of hypotheek niet meer kunnen betalen.

wat doe je dan, als het financieel tegenzit? “bij het nibud raden we mensen eerst aan om een overzicht te maken”, vertelt Gerjoke wilmink. “wat komt er binnen en wat gaat eruit? waar kan ik op bezuinigen? misschien moet de auto wel de deur uit. niet fijn, maar soms kan het niet anders. een overzicht geeft inzicht en hierdoor kun je veel eerder aan de bel trekken als het mis dreigt te gaan. mensen die door het verlies van een baan hun huis moeten verkopen, komen door de crisis vaak met een restschuld te zitten. hen raden we aan om met de bank te gaan praten. onderken het probleem en ga ermee aan de slag.” Als De schulD te Groot Is helaas lukt het niet iedereen om er op deze manier zelf uit te komen. Gelukkig zijn er goede instanties voor schuldhulpverlening in nederland, die mensen op een strak financieel regime zetten. joke de kock van bureau schuldhulpverlening in tilburg ervaart dat de tijden veranderd zijn. “vroeger namen we mensen met een uitkering aan de hand, samen van stap naar stap. nu krijgen we vaak te maken met complexe situaties, waarbij ingewikkelde financiële producten een rol spelen en inhoudelijke en juridische kennis belangrijk is. je moet "

DeFInItIe ArmoeDe ‘Armoede is een situatie waarin sprake is van onvoldoende materiële, culturele en sociale middelen, waardoor mensen zijn uitgesloten van een levensstandaard die in de samenleving waarin men woont als minimaal wordt gezien’ bron: europese unie

In perspectief

er als schuldhulpverlener echt induiken. Soms gaat het om samengestelde gezinnen, waarbij een van de partners nog een woning heeft met zijn of haar ex-partner. De juridische status van dit soort zaken is heel ingewikkeld. Daarnaast krijg je niet alleen te maken met complexe zaken, maar ook met psychische problemen van mensen waar je ook weer goed mee moet kunnen omgaan. Wij zijn er om te ordenen, uit te zoeken en te onderhandelen. Eerst kijken we naar de schulden en de verplichtingen. Zodra het hele plaatje helder is, nemen we contact op met de schuldeisers om hen een voorstel aan te bieden. Gelukkig zien we dat schuldeisers hier steeds vaker mee akkoord gaan. En vervolgens is het belangrijk dat we mensen leren hoe ze met hun geld moeten omgaan, zodat er niet meer uitgaat dan er binnenkomt. Dat is vaak enorm wennen.”

Stinkende wonden Omdat de groep mensen die in de problemen zit inmiddels zo groot is, wordt er bij steeds meer partijen op de deur geklopt voor hulp. Bij de Amsterdamse woningcorporatie Ymere heeft dit geleid tot extra zorg voor kwetsbare huurders. Dit houdt in dat de corporatie hulp biedt aan Amsterdamse gezinnen met een inkomen dat langdurig op bijstandsniveau zit en een huur hebben tussen de 596 en 699 euro per maand. Voor hen komt er een compensatieregeling, waarbij ze achteraf geld terugkrijgen. “De huren blijven tenslotte maar stijgen, terwijl dat voor de salarissen niet opgaat”, legt Jan Voskamp uit. Hij is binnen de corporatie verantwoordelijk voor het programma Armoede & Schulden. “Ons beleid is zakelijk, maar wel met zorg voor onze kwetsbare bewoners.” 

Gebieden met de grootste armoede percentage huishoudens met een laag inkomen

15,4% 14,9%

14% Den Haag

Amsterdam

Rotterdam

14% Groningen SCP en CBS: Armoedesignalement 2013

11,8%

13,7%

Kerkrade Vaals

13% Heerlen

In perspectief

Natuurlijk erkent Voskamp dat Ymere ook haar eigen belang dient door vroeg in te grijpen. “Ook wij willen gewoon ons geld krijgen. We zijn jarenlang soepel geweest, maar het gezegde klopt: zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Nu zitten we er veel eerder bovenop, zodat we niet tot een ontruiming hoeven over te gaan. We proberen er samen uit te komen.” Ymere doet dit door, zodra er een betaalachterstand ontstaat, snel contact op te nemen met de huurder. Met een sms, een telefoontje of met een persoonlijk bezoek. “We proberen dan om de financiën te begeleiden of om een afbetalingsregeling te treffen.” Dit heeft tot positieve resultaten geleid. In 2011 had Ymere 10.000 huurders met een betalingsachterstand, dat zijn er nu nog 8.000. Toch ziet Voskamp niet snel een permanente oplossing voor de problemen. “De huurverhoging wordt nog ieder jaar vastgesteld door de minister. Door de verhuurdersheffing zijn wij gedwongen om dat te volgen. Ik verwacht dit jaar wel een discussie over de huurverhoging, want er moet iets veranderen. Anders komen er nog grotere groepen in de problemen. Zelf blijven we nadenken over manieren om onze huurders te helpen. Bijvoorbeeld met een ontzorgservice voor mensen die echt de regie over hun leven kwijt zijn. Je kunt dan denken aan hulp op het gebied van de energiekosten en het huishoudboekje. En het automatisch afschrijven van de huur, zodat ze daar zelf niet meer over hoeven na te denken.” Negen euro per dag Gaat het echt helemaal mis en houd je zelfs geen geld over om van te eten? Dan kun je terecht bij de voedselbank. Inmiddels zijn er 155 voedselbanken in Nederland die directe voedselhulp bieden aan de armste mensen. Daarmee gaan ze tegelijkertijd de verspilling van goed voedsel tegen. De 8.500 vrijwilligers bij de voedselbanken zorgen voor een wekelijks voedsel-

pakket voor zo’n 85.000 mensen. In 2013 was de toename van het aantal klanten dertig procent. “Helaas kunnen wij maar vier procent van de mensen onder de armoedegrens helpen”, legt Leo Wijnbelt, voorzitter Voedselbanken Nederland uit. “Dat heeft puur en alleen te maken met de beschikbaarheid van voedsel. Meer kunnen we gewoon niet bieden.” Een moeder met twee kinderen die maximaal negen euro per dag heeft voor zaken als eten, drinken, kleding, verjaardagen en schoolreisjes komt in aanmerking voor hulp van de voed selbank. Net als een gezin (twee volwassenen en twee kinderen) dat moet rondkomen van elf euro per dag. De voedselbank geeft maximaal drie jaar hulp, in de vorm van voedsel en begeleiding door maatschappelijk werk, de kerk of de gemeente, zodat mensen na dit traject weer op eigen benen kunnen staan. Meer vertrouwen Ondanks alles gloort er hoop aan de horizon. Onlangs stond in de krant dat de voedselbank een daling in het aantal afnemers ziet in NoordHolland, de Haaglanden en in steden in Brabant en Twente. Daar staat tegenover dat er nog steeds voedselbanken zijn waar de vraag oploopt, zoals in het noorden van Nederland. Hopelijk lezen we de komende tijd steeds vaker positieve berichten, zodat we weer optimistisch durven zijn en erop kunnen vertrouwen dat we het einde van de crisis hebben bereikt. Niet omdat de cijfers het zeggen, maar omdat we écht iets merken van de economische groei. 

Advertentie

dubois + co = verder kijken dan de cijfers

Wij combineren een scherp oog voor cijfers met een hart dat klopt voor een wereld die beter in balans is. Zo werken wij van harte voor culturele instellingen, overheden en maatschappelijke organisaties zoals Humanitas. We controleren de boeken en toetsen de jaarrekening. Maar geven ook advies in een steeds complexere financiĂŤle wereld met steeds strengere regelgeving. Voor meer informatie kijk op www.dubois.nl

Betrokkenheid telt

Humanitas community

STEUN HUMANITAS We kunnen elke bijdrage goed gebruiken Bijdragen aan het werk van Humanitas kan op verschillende manieren. Door als vrijwilliger aan de slag te gaan bijvoor beeld. Of door donateur of lid van Humanitas te worden. Maar wist je dat je Humanitas ook kunt opnemen in je testament?

Nalaten aan Humanitas – Wij helpen je graag Vivian Rinat, manager relatiebeheer nalatenschappen bij Humanitas: “Soms is het goed even stil te staan en na te denken over hoe je de zaken geregeld wilt hebben na je overlijden. Het is een geruststellende gedachte te weten dat dit goed geregeld is en past bij je levenswijze. Door (een deel van) je erfenis aan Humanitas na te laten draag je bij aan een samenleving waarin mensen zich verantwoordelijk voelen voor elkaar. Zo kunnen wij ons blijven inzetten voor mensen die tijdelijk hulp nodig hebben volgens de humanistische waarden. Sommige mensen

kiezen Humanitas als erfgenaam omdat ze het belangrijk vinden dat er mensen zijn die zich voor anderen inzetten. Of omdat ze vinden dat de ondersteuning van Humanitas gratis moet blijven. En het mooie is dat er geen belasting afgedragen hoeft te worden als je aan een goed doel zoals Humanitas nalaat. Maar wat je motivatie ook is: Humanitas opnemen in je testament is waarschijnlijk geen beslissing die je zomaar neemt. We begrijpen dat je je vooraf goed wilt informeren over de besteding van het geld, hoe je het beste een testament opstelt en wat er gebeurt zodra je komt te overlijden. Daarom geef ik je graag vrijblijvend uitgebreid advies en informatie.”

Vivian Rinat

Overw eeg je om Hu manita nemen in jouw s op te heb je testam vragen ent of ? S t uur de Later-k Ik Geef a a r t op de pagina volgen naar H de umanit contac a s. O f n t op m eem et Vivia via 020 n Rina t, -52311 00, of v.rinat @huma nitas.n l.

Ik geef mijn stem

Ik geef mijn energie

Ik geef een bijdrage

Ik geef later

Ik geef mijn energie Bij Humanitas kun je bijzonder werk doen als vrijwilliger. Je kunt bijvoorbeeld mensen ondersteunen die een dierbare verloren hebben, die tijdelijk hulp kunnen gebruiken bij de opvoeding of hun administratie op orde willen brengen. Maar er is nog veel meer te doen. Als je tijd en energie over hebt en denkt dat je iets kunt betekenen voor onze deelnemers, word dan een van onze vrijwilligers. Al onze vrijwilligers worden gedegen opgeleid, zodat zij goed getraind en goed voorbereid op pad gaan. Bovendien kun je als vrijwilliger van Humanitas gratis lid worden van onze vereniging. Interesse? Stuur ons je gegevens via deze kaart of via humanitas.nl. Wij nemen contact met je op om samen te kijken wat je kunt doen voor Humanitas, en hoe je je kunt inzetten voor anderen.

Ik geef mijn stem De activiteiten van Humanitas sluiten aan bij de onderwerpen die leven in de maatschappij, zoals eenzaamheid, opvoeding of schulden. Je kunt actief meedoen met Humanitas door lid te worden van onze vereniging. Voor € 30 per jaar steun je niet alleen de vrijwilligers maar kun je ook meepraten over onze vereniging en programma’s. Je ontvangt twee keer per jaar ons verenigingsblad Van Mens Tot Mens. En: je contributie komt rechtstreeks ten goede aan de afdeling in je regio. Vraag je lidmaatschap aan via deze kaart of regel het meteen op humanitas.nl. Meneer

Mevrouw

Voornaam Achternaam

Meneer

Mevrouw

Geboortedatum

Voornaam

Adres

Achternaam

Postcode

Geboortedatum

Woonplaats

Adres

E-mail

Postcode

Telefoonnummer

Woonplaats E-mail

Hierbij geef ik toestemming aan Humanitas om tot

Telefoonnummer

wederopzegging de contributie van € 30 te incasseren van

Stuur deze kaart in een envelop (geen postzegel nodig) naar: Humanitas Landelijk Bureau, Antwoordnummer 10155, 1000 PA Amsterdam

IBAN rekeningnummer Ik ben vrijwilliger en word gratis lid. Handtekening

Datum

Stuur deze kaart in een envelop (geen postzegel nodig) naar: Humanitas Landelijk Bureau, Antwoordnummer 10155, 1000 PA Amsterdam

Ik geef later Wie na overlijden een bijdrage wil geven aan Humanitas, kan ons in het testament opnemen. Bijvoorbeeld door Humanitas als erfgenaam te benoemen. Of door een specifiek bedrag of bepaald bezit aan Humanitas na te laten, een zogenaamd legaat. Je bepaalt altijd zelf waar het geld naar toe gaat. Naar een specifieke activiteit bijvoorbeeld, of de afdeling waar je lid van bent. Is je interesse gewekt? Vul dan je gegevens in op deze kaart of via humanitas.nl. Meneer

Mevrouw

Voornaam Achternaam Geboortedatum Adres Postcode Woonplaats E-mail Telefoonnummer Ik wil graag meer informatie over nalaten aan Humanitas. Ik wil de vereniging Humanitas opnemen in mijn testament. Neem contact met mij op om de mogelijkheden te bespreken. Ik heb Humanitas al opgenomen in mijn testament. Stuur deze kaart in een envelop (geen postzegel nodig) naar: Humanitas Landelijk Bureau, Antwoordnummer 10155, 1000 PA Amsterdam

Ik geef een bijdrage Met een eenmalige of structurele donatie aan Humanitas draag je bij aan de financiering van onze activiteiten en de opleidingen van onze vrijwilligers. Dankzij je donatie kunnen we ons werk goed en gratis blijven doen. Wil je donateur worden? Meld je dan aan via deze kaart of regel het meteen op humanitas.nl. Meneer

Mevrouw

Voornaam Achternaam Geboortedatum Adres Postcode Woonplaats E-mail Telefoonnummer Bedrag:

€ 15

Frequentie:

€ 25

per maand

€ 50

€ 100

per jaar

€

eenmalig

IBAN rekeningnummer Handtekening

Datum

Stuur deze kaart in een envelop (geen postzegel nodig) naar: Humanitas Landelijk Bureau, Antwoordnummer 10155, 1000 PA Amsterdam

Omdat Humanitas onvoorwaardelijk voor mensen kiest

Net lien als Roe den? ur wor dragedonate f Een Bij e e . G Ik manitas Stuur de naar Hu ld u v e g en kaart in tie kunn je dona ij z k n n e a D ed werk go wij ons n e jv li gratis b . doen

Fotografie: Ivo van der Bent

Roelien de Vries (54) uit Aalsmeer, vanaf 2013 vrijwilliger en sinds kort ook donateur d.m.v. een schenkingsovereenkomst.

“Ik ken Humanitas nog niet zolang. Pas sinds begin vorig jaar, toen ik vrijwilliger bij Thuisadministratie werd. Ik vind het zeer bevredigend werk. Sterker, het is zo leuk dat ik de opleiding tot beschermings bewindvoerder ben gaan volgen en inmiddels mijn eigen kantoor ben begonnen. Laatst las ik over notarieel schenken. En ik dacht: dát ga ik doen. Drie

organisaties krijgen nu een vast bedrag per jaar van mij. Humanitas is daar een van. Waarom? Omdat Humanitas er onvoorwaardelijk voor mensen is. En mensen volledig in hun waarde laat. Dat geeft ook wel weer een spanningsveld, want je ziet soms gedrag dat echt niet kan. En daar moet je dan weer ‘zacht’ mee omgaan, zoals ik het altijd maar noem. Niet oordelen maar mensen liefde en veiligheid geven.

Als bewindvoerder ga ik anders met mensen om dan als vrijwilliger. In het eerste geval neem ik mijn cliënten alles uit handen. Bij Thuis administratie vraag ik deelnemers om zelf bepaalde zaken uit te zoeken. Dat doen ze in 70% van de gevallen. Over de overige 30% ga je dan praten. Want ook dat is een uit gangspunt van Humanitas dat bij mij past: uitgaan van wat mensen wél kunnen.”

Quiz

Test je kennis over geldzaken 1

A …met 5 jaar B …met 7 jaar C …met 9 jaar

3 2

Hoeveel geld hebben middelbare scholieren gemiddeld te besteden? A € 56 per maand B € 118 per maand C € 236 per maand

Rond welk bedrag ligt de armoedegrens in Nederland voor een gezin met twee kinderen? A € 978 netto per maand B € 1.408 netto per maand C € 1.850 netto per maand

Wat bedraagt het netto AOW-maandinkomen voor een alleenstaande in 2014? A € 1.045 B € 1.489 C € 1.724

Hoeveel bedraagt het minimum bruto-uurloon voor een achttienjarige? A € 3,93 bruto per uur B € 7,35 bruto per uur C € 9,55 bruto per uur

Hoeveel procent van de Neder landse huishoudens heeft te weinig buffer voor onverwachte uitgaven (bijvoorbeeld voor reparatie aan de auto, nieuwe wasmachine)?

A 15% B 30% C 40%

Welke huishoudens in Nederland zijn het meest welgesteld? A Huishoudens met twee verdieners zonder kinderen B Huishoudens met hoofdkost winnaar tussen 55 en 65 jaar oud C Eenpersoons huishoudens met kostwinnaar tussen 35 en 45 jaar oud

Wat is de juiste volgorde van beroepen als je ordent op inkomen, het eerste verdient het meest, het laatste het minst? • Minister • Kassière • Universitair docent • Politieagent • Directeur groot ziekenhuis • Elektricien • Directeur kleine basisschool • Secretaresse

Wat geeft een gezin met een kind van zeven en een kind van twaalf jaar oud gemiddeld per week uit aan voeding? A € 79,06 B € 109,27 C € 146,52

Antwoorden: 1A, 2B, 3C, 4C, 5B, 6A, 7: Directeur groot ziekenhuis, minister, universitair docent, directeur kleine basisschool, politieagent, secretaresse, elektricien, kassière 8B, 9A

45% van de kinderen krijgt zakgeld…

Quiz

Uitleg bij de antwoorden 1

Het Nationaal Instituut voor Budgetvoor lichting (Nibud) heeft in 2013 onderzoek gedaan naar de leeftijd waarop kinderen in Nederland zakgeld krijgen. Daaruit blijkt dat bijna de helft van de kinderen van vijf jaar al zakgeld krijgt. Nibud is daar blij verrast over en adviseert zelf om kinderen vanaf zes jaar zakgeld te geven. Want dan beginnen kinderen op school met rekenen, herkennen van munten en biljetten en het aflezen van geldbedragen. Als ouders vinden dat hun kind hier eerder aan toe is, is er geen bezwaar om dan al te beginnen met zakgeld. Het is positief dat ouders zakgeld belangrijk vinden.

Scholieren hebben gemiddeld 118 euro per maand te besteden in 2014. Dat is iets meer dan twee jaar geleden (103 euro), maar nog altijd minder dan vier jaar geleden (144 euro). Scholieren hebben verschil lende inkomstenbronnen. Ze krijgen geld van hun ouders, maar verdienen ook zelf geld met bijbaantjes. Meisjes krijgen gemid deld per inkomstenbron minder geld dan jongens. Zo krijgt een jongen gemiddeld 65 euro per maand aan kleedgeld en meisjes 59 euro. Maar meisjes hebben gemiddeld meer verschillende inkomstenbronnen. Van de jongens krijgt 32 procent kleedgeld, terwijl van de meisjes de helft kleedgeld ontvangt. Ook hebben iets meer meisjes dan jongens een bijbaantje. Van de scholieren krijgt 88 procent zakgeld, 41 procent krijgt kleedgeld en 42 procent heeft een bijbaantje.

Zo'n 20% van de huishoudens heeft geen enkele financiële buffer en nog eens 20% heeft een buffer van minder dan 2.000 euro. Dit is te weinig. Uit berekeningen van het Nibud blijkt dat iedereen minstens 3.550 euro aan spaargeld zou moeten hebben. Dit staat in het onderzoek Een referentiebuffer voor huishoudens dat het Nibud met medewerking van ING heeft uitgevoerd. Het Nibud maakt zich zorgen om de grote groep huishoudens die geen of te weinig geld achter de hand heeft voor het vervangen van de inventaris of het onderhoud van huis en/of auto. Het Nibud

heeft berekend dat een alleenstaande minstens 3.550 euro achter de hand moet hebben (onafhankelijk van het huishoud inkomen), een echtpaar 4.000 euro en een gezin met twee kinderen 5.000. Dit bedrag is bedoeld voor de vervanging van de minimale noodzakelijke inventaris, zoals een televisie, koelkast of wasmachine. Hierbij is geen rekening gehouden met het inkomen en levensstijl. Heeft een huis houden bijvoorbeeld ook een auto, dan zou dat bedrag hoger moeten zijn. Toch komt 40% van de huishoudens niet aan dat minimale bedrag van 3.550 euro. De meeste mensen wensen echter wel een financiële buffer van 5.000 euro.

De armoedegrens in Nederland ligt op een inkomen van 1.850 euro netto per maand voor een gezin met twee kinderen. Dit bedrag is inclusief toeslagen (huurtoeslag, kindgebonden budget, zorgtoeslag etc.). Gezinnen die minder dan 1.850 euro netto per maand te besteden hebben, leven onder de armoedegrens, oftewel in armoede. Voor een eenoudergezin met twee kinderen ligt die grens op 1.450 euro netto per maand.

Huishoudens met een hoofdkostwinner tussen de 55 en 65 jaar oud zijn het vaakst welgesteld. In deze leeftijdsgroep bevinden mensen zich aan het einde van hun werkzame leven. Een kwart van deze huishoudens had in 2011 een hoog inkomen of een groot vermogen. Bij bijna vier op de tien van deze welgestelden was sprake van zowel een hoog inkomen als een groot vermogen. Ook bij huishoudens met een hoofdkostwinner in de leeftijd van 45 tot 55 jaar en 65 tot 75 jaar was het aandeel welgestelden met 20 procent betrekkelijk hoog. Bij de gefortuneerde huishoudens van 45 tot 55 jaar had de helft een hoog inkomen én een groot vermogen, maar bij de oudere huishoudens kwam deze combi natie met een op de tien juist veel minder voor. De hoge welvaart van deze oudere huishoudens komt vooral door het bezit van een eigen woning. Wordt niet naar de leeftijd van de hoofdkostwinner gekeken, maar naar de voornaamste inkomensbron, dan blijken huishoudens met inkomen uit een eigen onderneming het vaakst gefortu neerd te zijn. In 2011 behoorde 36 procent

van de ondernemershuishoudens tot de welgestelden, een op de vier had zowel een hoog inkomen als een groot vermogen.

Een alleenstaande die van een AOWuitkering moet rondkomen en geen pensioen of ander kapitaal heeft opgebouwd ontvangt in 2014 maandelijks van de Sociale Verzekeringsbank (SVB) netto 1.045 euro. Voor een getrouwd of samenwonend stel bedraagt de AOW netto 721,69 euro per maand per persoon.

Per dag besteedt dit gezin aan voeding: Volwassen man € 4,74 + volwassen vrouw € 4,31 + kind van 7 jaar € 2,87 + kind van 12 jaar € 3,69 = totaal € 15,61 per dag. Per week is dat € 109,27

Het minimumloon is het laagste bedrag dat een werkgever wettelijk verplicht is aan een werknemer als loon te betalen. Het minimumloon is uitgedrukt als loon per maand (bij een volledige dienstverband, meestal veertig uur per week) en als brutoloon, dus nog zonder inhouding van belastingen en sociale zekerheidsbij dragen. Het minimumloon wordt ieder half jaar aangepast. Deze cijfers zijn van 1 juli 2014 op basis van veertig uur per week. Een achttienjarige verdient minimaal 680,30 euro bruto per maand. Dat is € 3,93 bruto per uur.

BRONNEN Vraag 1: w ww.nibud.nl, Nibud Kinderonderzoek 2013. Klik op Over het Nibud, Actueel, Onderzoeksrapporten, 2013. Vraag 3: www.nibud.nl, 40% van de huishoudens heeft te weinig buffer. Klik op Over het Nibud, Perskamer, Overzicht persberichten. Vraag 4: financieel.infonu.nl, Armoedegrens in Nederland. Zoek op Armoedegrens. Vraag 5: www.cbs.nl, zoek op Welvaart in Nederland 2014. Vraag 6: www.svb.nl, zoek op Hoogte AOW. Vraag 7: www.gemiddeld-inkomen.nl, klik op Salaris per beroep. Vraag 8: www.nibud.nl Wat geeft u uit aan voeding? Klik op Uitgaven, Huishouden, Voeding. Vraag 9: www.rijksoverheid.nl, zoek op Hoe hoog is het minimumloon?

Nederland, het land van papier Tekst: Irene van den Berg Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Maaike Koning

Eropuit

Vrijwilligster Lenny Cevaal helpt Omar Salim Khames en Afaf Aydanous, vluchtelingen uit Somalië, met hun administratie. Financieel journaliste Irene van den Berg interviewt hen en beseft weer hoe lastig al dat papierwerk is. Zeker als je alleen contant geld gewend bent en het Nederlands niet beheerst.

Irene van den Berg, financieel journalist

Verzekeringen in Somalië? Omar maakt met zijn hand een wegwerpgebaar. “Maar wat gebeurt er dan als je in Somalië met je auto ergens tegen aanrijdt?” vraagt vrijwilligster Lenny verbaasd. “Niemand wil laten merken dat hij geen geld heeft om zijn auto zelf te repareren. Dus dan gaat het van: is goed, niks aan de hand, is goed”, legt Omar uit. Ik ontmoet vrijwilligster Lenny en vluchtelingen Afaf en Omar in de woning van het Somalische gezin in Middelburg. Mevrouw Lenny, zoals Afaf haar noemt, is vrijwilligster binnen het programma Thuisadminis tratie van Humanitas. Ze helpt het gezin om hun financiën op orde te brengen en te houden. Daarin zit een overeenkomst tussen Lenny en mij. Allebei proberen we mensen wijzer te maken in geldzaken. Ik werp als journalist en columnist persoonlijke financiën een kritische blik op alles wat ons in onze portemonnee raakt. Zij helpt als vrijwilliger mensen heel direct bij hun financiële administratie. Als journalist ben ik gespitst op bedrijven en overheden die consumenten zand in de ogen strooien met allerlei ingewikkelde producten en diensten. Lenny ziet in haar werk als vrijwilligster hoe mensen in de problemen kunnen raken als ze hun eigen financiën niet begrijpen.

Op de vlucht

Afaf en Omar vertellen me openhartig hun verhaal. Het stel komt oorspronkelijk uit Somalië maar woont jarenlang in Saudi-Arabië. Omar werkt daar als grafisch ontwerper en webdesigner. Afaf zorgt voor hun drie kinderen, zoon Mohammed en dochters Nura en Nada. Hun leven verandert als de familie van Omar wil dat het jonge gezin terugkeert naar Somalië om de meisjes daar te laten besnijden. Afaf vlucht vijf jaar geleden met de kinderen naar Nederland. Omar volgt drie jaar later. “Besnijdenissen in Somalië zijn heel gevaarlijk. Sommige meisjes gaan dood”, legt Afaf uit. Zelf ben ik vier maanden geleden moeder geworden van een dochtertje en voel mijn maag omdraaien als ze vertelt over de besnijdenissen. De risicovolle ingrepen gebeuren vaak onverdoofd, met een schaar of een ander niet gesteriliseerd voorwerp. De meisjes die het overleven, houden er meestal hun hele leven complicaties aan over. “Ik ben zelf ook besneden en heb er iedere maand weer last van”, vertrouwt ze me toe. Een dappere beslissing dus om naar Nederland te komen, maar geen makkelijke. Zowel in Somalië als in Saudi-Arabië heeft Afaf als vrouw nooit de kans "

Eropuit

gekregen om te leren schrijven of lezen. Maar om het met haar drie kinderen in Nederland te rooien, is dat hard nodig. “Ik ben heel blij dat ik hier de kans krijg om te leren, ook al vind ik het Nederlands wel heel lastig.” Inmiddels kan ze zich gelukkig uitstekend verstaanbaar maken. En ze is net geslaagd voor haar inburgeringscursus.

Via maatschappelijk werk komt het Somalische gezin in contact met het programma Thuisadministratie van Humanitas. “Toen ik hier de eerste keer kwam, had Afaf een heel grote stapel papier maar ze had geen idee wat ze moest bewaren. We hebben toen wat mappen gekocht en zijn samen gaan ordenen”, vertelt Lenny. Afaf pakt alle ordners uit de kast en legt ze op tafel tussen de goudkleurige schalen met heerlijke authentieke Somalische hapjes. Ze begint ze te tellen; acht zijn het er inmiddels. “Nederland, het land van papier”, grapt Omar.

Want veel mensen dreigen de weg kwijt te raken in het oerwoud van instanties en hun procedures. Want hoe leg je bijvoorbeeld contact met instanties? Waar kun je met vragen terecht over belastingen, of hoe stel je een vraag aan je gemeente? Hoe stap je over naar een goedkoper energiebedrijf en hoe geef je niet meer geld uit dan je ontvangt? Afaf en Omar moeten rondkomen van een bijstandsuitkering. En dat is niet altijd gemakkelijk. “Iedere keer zijn er weer extra kostenposten die ze van hun bijstandsuitkering moeten betalen. Bijvoorbeeld het eigen risico van 360 euro per persoon voor de zorgverzekering”, weet Lenny. Deze maand kosten de verblijfsvergunningen van Afaf en de kinderen weer extra geld. Dit is per kind 53 euro en voor Afaf 154 euro. Plus de reiskosten naar Rotterdam voor de vingerafdrukken en de foto. Om geen schuld op te bouwen, probeert Afaf goed vooruit te kijken. “Ik reken aan het begin van de maand uit welke extra uitgaven ik heb en hou het bedrag apart”, vertelt ze.

Bij het programma Thuisadministratie helpen vrijwilligers als Lenny mensen hun persoonlijke financiën en administratie op orde te brengen en te houden.

Het bijhouden van de persoonlijke financiële administratie is voor veel mensen een hele opgave. De hulp van vrijwilligers is dan meer dan welkom. Dat geldt "

Alles in mappen

Eropuit

ook voor vluchtelingen die in een nieuw land komen en vaak helemaal niet weten hoe alles werkt. “Het doel is hen zo goed te begeleiden dat ze de hulp uiteindelijk niet meer nodig hebben”, legt Lenny uit. Zo belt Afaf inmiddels zelf naar allerlei instanties. “De eerste keren zat mevrouw Lenny ernaast. Ik praatte toen alleen nog in woorden, niet in zinnen. Als ik er niet uitkwam, nam zij het over. Maar nu durf ik inmiddels zelf te bellen”, vertelt ze. Lenny betekent voor haar meer dan een hulp bij de financiën. “Door met haar te praten is mijn Nederlands ook beter geworden.” Andersom is het contact ook een verrijking voor Lenny. “Er is een vriendschap ontstaan. Ze leren me veel over de Somalische cultuur.”

Maar het Nederlandse woord schuld willen ze niet toevoegen aan hun vocabulaire. “Soms kom ik bij mensen over de vloer die direct alles uitgeven zodra hun loon of uitkering op de rekening staat. Maar dat geldt absoluut niet voor Afaf en Omar. Afaf weet precies wat er in- en uitgaat”, zegt Lenny. Soms slaat heel even de onzekerheid toe en dan maakt het stel een afspraak met de vrijwilligster. Lenny met een lach: “Vorige week kwam ze ineens met een reclamefolder van opticien Pearle aanzetten. Die was persoonlijk geadresseerd dus ze wist niet of ze die moest bewaren. Maar ach, dat zijn kleine dingen. Ik weet zeker dat Afaf en Omar het binnenkort alleen af kunnen.” 

Nederlandse bureaucratie

Als geboren Nederlander valt het al niet mee om je geldzaken te regelen. Laat staan als je van ver komt en de taal niet machtig bent. Hoe lang zou het duren voordat ik in het Arabisch een rekening kan openen?, vraag ik me af. De wil van het Somalische stel om alles goed te regelen raakt me dan ook. Dapper worstelen ze zich door de Nederlandse bureaucratie heen. Afaf en Omar hadden geen verblijfsvergunning in Saudi-Arabië en daarmee ook geen bankrekening, hypotheek of verzekeringen. “Alles ging contant”, vertelt Omar. Het bijhouden van een financiële administratie is dus helemaal nieuw voor hen.

Over Humanitas Thuisadministratie De vrijwilligers van Humanitas Thuisadministratie helpen mensen bij het op orde brengen en houden van hun financiële administratie. En niet alleen bij nieuwe Nederlanders zoals Afaf en Omar, maar aan iedereen die in Nederland tijdelijk ondersteuning nodig heeft bij het vergroten van de financiële zelfredzaamheid. Zo helpen de vrijwilligers bijvoorbeeld mensen die er na het overlijden van hun partner alleen voor zijn komen te staan of mensen die hulp nodig hebben bij het voorbereiden van een schuldhulpverleningstraject.

tips

kIjken wAt kost een honD?

stA jIj je FInAncIële mAnnetje? halverwege de maand en nu al door je stufi heen? Alweer in de rode cijfers door de afschrijving van je collegegeld? helemaal blut na een avondje in de kroeg? het zal veel jongeren in nederland niet vreemd in de oren klinken. Zij hebben schulden en een structureel gat in hun hand. valerio Zeno zoekt uit of bekende nederlanders, het publiek en de kijkers thuis hun financiële mannetje staan in de nationale geldtest (2011). Bekijk de test op www. gezond24.nl, zoek op ‘nationale geldtest’.

nederland telt zo'n 1,7 miljoen honden. hoewel honden vroeger vaak een specifieke taak hadden zoals bewaken, houden ze ons tegenwoordig vooral gezelschap. en daar betalen we graag voor. De trouwe viervoeter kan alleen een stuk duurder uitvallen dan je in eerste instantie misschien zou denken. De rekenkamer duikt in de wereld van honden en bazen en zoekt uit wat een hond nou eigenlijk kost. Kijk de aflevering Wat kost een hond (2014) terug op derekenkamer.kro.nl, zoek op ‘hond’.

ZwArt ZAAD Daan bol en marinka de jongh zijn in de luxepositie dat ze geen idee hebben wat het betekent om arm te zijn. hoewel… Daan leeft al maanden op de grens van min duizend euro en marinka’s ouders hebben duidelijk gemaakt dat ze nu toch echt haar eigen boontjes moet doppen. na de optelsom van hun uitgaven begrijpen ze dat ze niet langer op grote voet kunnen blijven leven. Door een week lang op zwart zaad te zitten duiken Daan en marinka in de wereld van de ‘nieuwe armen’. Kijk de korte documentaire (2012) terug op www.vpro.nl, zoek op ‘zwart zaad’.

surFen De GemIDDelDe neDerlAnDer op de site van het centraal bureau voor de statistiek kun je zien hoe gemiddeld je leeft. vergelijk jezelf op het gebied van bestedingen bijvoorbeeld en bekijk of je meer of minder uitgeeft dan de gemiddelde nederlander van jouw leeftijd aan boodschappen, kleding of vaste lasten. ook kun je kijken in hoeverre je inkomen van het gemiddelde afwijkt. Ga naar www.cbs.nl, klik eerst op publicaties, dan op webpublicaties en dan op Ben ik gemiddeld?

Apps het nIeuwe huIshouDboekje Illustraties: marloes toonen

kIDZ ’n cAsh met de app kidz’n cash leren kinderen spelenderwijs omgaan met geld in een uitnodigende en inspirerende omgeving. Ze leren hoe belangrijk het is om na te denken over hoe ze geld uitgeven, maar ook om wat geld te sparen. Download de app op www.kidzncash.nl.

soms heb je geen idee waar je geld heen gaat. om meer controle over je financiën te krijgen is het handig nauwkeurig bij te houden wat je met je geld doet. een digitaal huishoudboekje kan hierbij helpen: AFAS Personal, Cashflow Online en Simpel Huishoudboekje. Een overzicht van digitale huishoudboekjes vind je op www.wijzeringeldzaken.nl, klik op Direct Hulp en dan op Huishoudboekjes.

GelD en Ik Geld & ik is hét platform voor kinderen en jongeren die alles willen weten over geld. praat mee, stel vragen aan ervaringsdeskundigen, lees interviews, bekijk de tips, bezoek interessante links en leer alles over geld. Ga naar www.geldenik.nl.

Tips

LEZEN

Vrolijk besparen Marieke Henselmans is dé bespaardeskundige van Nederland. Ze heeft een column in het Algemeen Dagblad en Genoeg Magazine en heeft diverse boeken over besparen en opvoeding op haar naam staan. In haar boek Vrolijk besparen (2012) laat ze op een leuke en vrolijke manier zien hoe je als gezin eigenwijs om kunt gaan met geld. En dat wil zeggen: maak keuzes! Kies waar je je tijd en geld aan uitgeeft en bespaar waar nodig. Bestel het boek via www.forteuitgevers.nl

Hoe word ik snel rijk? Als het crisis is, waarom maken ze er niet meer geld bij? Hoe is de rijkste man ter wereld aan zijn geld gekomen? Kun je zwemmen in geld? Waarom lenen mensen geld als ze het toch moeten terugbetalen? Waarom worden bank directeuren altijd dik getekend? In het boek Hoe word ik snel rijk (2012) heeft Bas van Lier vijftig vragen geselecteerd uit de stortvloed die kinderen hem via het Geldmuseum in Utrecht stelden. Niet alleen heel leerzaam en leuk voor kinderen, ook voor hun ouders. Bestel het boek via www.gottmer.nl.

Het Pauperparadijs Roza Dingemans, moeder van een door schulden en alcoholisme getroffen gezin, probeert koste wat kost haar waardigheid te bewaren. Ze ontleent trots aan een gerucht over een voorname afkomst en een misgelopen erfenis. Het Pauper paradijs is geschreven door haar kleindochter die in het boek op zoek gaat naar de feiten. Ze stuit op een verborgen stuk Nederlandse geschiedenis: een heropvoedingsexperiment in Veenhuizen. In drie enorme gestichten werden tienduizenden arme stadsgezinnen daar vanaf 1823 gedrild tot nuttige burgers. Maar wat begon als een bevlogen plan om de onderklasse te verheffen, veranderde al snel in een fuik. Bestel het boek via www.suzannajansen.nl.

DOEN Geld en je leven!

ruilen Jij hebt iets over wat je niet nodig hebt en wilt dat ruilen tegen iets dat je wél nodig hebt? Ruilen is het nieuwe kopen. Zaden, planten of tegels voor in de tuin bijvoorbeeld, kun je op www.degroenevinger.net/ruiltuin gratis aanbieden. Op www.groenteruilen.nl kun je de groenten ruilen die je in je moestuin hebt geoogst maar zelf niet op krijgt. De kinderkleren waar je kinderen uit zijn gegroeid ruil je op www.krijgdekleertjes.nl in voor een pakket met spullen die wel passen bij de leeftijd van je kind. En op www.huizenruil.com kun je je huis ruilen tegen dat van iemand anders voor een goedkope vakantie of een weekendje weg.

Waar kun je beter leren over geld dan in De Nederlansche Bank? Precies. Nergens. De bank organiseert voor jongeren van tien tot en met zestien jaar een inter actieve belevenis waarin ze bewust leren omgaan met geld. Ze krijgen inzicht in de balans tussen inkomsten en uitgaven en in het feit dat geld eindig is en dat er dus keuzes gemaakt moeten worden waar altijd consequenties aan verbonden zijn. Wil je je aanmelden voor deze rondleiding? Meld je aan op www.dnb.nl door te klikken op Over DNB, onderwijs, VMBO, Geld en je leven!

delen Tachtig procent van onze spullen gebruiken we minder dan eens per maand. Je zou ze dus best af en toe eens kunnen uitlenen. En andersom: iets wat je niet vaak nodig hebt, kun je ook van iemand anders lenen in plaats van het te kopen. Op www.peerby. com kun je van alles lenen van mensen bij je in de buurt. Van springvorm tot diskdrive, van breekijzer tot avondjurk. Op www.snappcar.nl kun je een auto huren van vrienden, buren of wie dan ook. Bij het zoeken kun je filteren hoeveel mensen er in de auto moeten passen, of je een cabriolet of een camper wilt en of je wel of niet wilt schakelen. En op www.oopoeh.nl kunnen ouderen die geen geld hebben voor een kat of hond oppassen op het huisdier van iemand anders.

Samen op weg naar financiële zelfredzaamheid Het maatschappelijk fonds van de Rabobank investeert in de zelfredzaamheid van mensen wereldwijd. In Nederland is er veel aandacht voor het thema financiële educatie. Daarom is de Rabobank Foundation een driejarige samenwerking aangegaan met Humanitas en het Nibud onder de noemer ‘samen op weg naar financiële zelfredzaamheid’.

Rabobank Foundation investeert al veertig jaar in mensen die hard werken om op eigen benen te staan. In binnen- en buitenland biedt het fonds kansarme en kwetsbare groepen mensen een duurzaam toekomst perspectief. Al sinds de oprichting door lokale Rabobanken in 1974 is het uitgangspunt: zelfredzaamheid stimuleren. In het buitenland ondersteunt de Foundation kleine boeren via de coöperaties waar ze lid van zijn. In Nederland richt het fonds zich op drie maatschappelijke hoofdthema’s: arbeidsparticipatie, sociale parti cipatie en educatie, waaronder ook financiële educatie. Van Stempvoort: “Onze samenwerking met Humanitas en het Nibud voor het project Thuis administratie past heel goed bij dit thema. Het is essentieel dat in de komende jaren meer mensen grip krijgen op hun financiën en leren achterstanden weg te werken én te voorkomen.”

Precies daarin voorziet Humanitas al enige jaren met het succesvolle programma Thuisadministratie. Van Stempvoort: “De vrijwilligers van Humanitas helpen mensen met financiële en administratieve problemen weer op weg. Zij zorgen voor orde en overzicht, zodat er weer een nieuw perspectief ontstaat. In het verlengde daarvan ontwikkelt het Nibud een nieuwe training voor alle vrijwilligers in Nederland – waaronder die van Humanitas – die hulp bieden op dit terrein. Financiële problemen geen taboe Volgens Van Stempvoort groeit de groep die hulp nodig heeft. “Het zijn echt niet alleen mensen met een uitkering of een laag inkomen. Steeds vaker betreft het huizenbezitters, zzp’ers, jongeren in problemen of mensen die gaan scheiden. Armoede heeft ook gevolgen voor sociale activiteiten. Mensen trekken zich

terug, schamen zich en raken in een sociaal isolement. Juist daarom is het zo belangrijk dat er op dit onderwerp geen taboe rust. Dan durven mensen eerder om hulp te vragen, bijvoorbeeld aan Humanitas.” Rabobank Foundation spreekt graag het uitgebreide netwerk van Rabobank aan om het programma Thuisadminis tratie zoveel mogelijk bekendheid te geven. “We hebben onze lokale banken in het land gevraagd dit onder de aandacht te brengen. Er was al interesse bij een aantal banken om bijvoorbeeld een financieel café of een voorlichtingsbijeenkomst te organiseren. Ook hopen wij dat veel mensen enthousiast worden om zich als vrijwilliger aan te melden. Onze Vereniging Gepensioneerden Rabobank gaat bijvoorbeeld een oproep doen onder gepensioneerde medewerkers. En natuurlijk proberen we straks zoveel mogelijk informatie te

Roelie van Stempvoort, programmamanager Rabobank Foundation: “Steeds meer mensen verkeren in financiële nood. Wij willen mensen graag bewust maken van hun economische situatie en helpen om hun leven op de rit te krijgen.”

Roelie van Stempvoort

verspreiden, zodat onze klanten op de hoogte zijn van de laagdrempelige en persoonlijke hulp van Humanitas.” Lokale verankering Humanitas klopte zelf bij Rabobank Foundation aan met de vraag om het programma Thuisadministratie verder te ontwikkelen. Van Stempvoort: “De match was snel gemaakt. We zien Humanitas als een professionele organisatie met een groot lokaal bereik en heel veel vrijwilligers. De opzet van de organisatie is een beetje vergelijkbaar met de lokale verankering van de Rabobank. Humanitas is voor ons dan ook een logische partner. Ook hebben we er een derde partij bij betrokken, namelijk het Nibud. Eén deel van onze financiering gaat naar de doorontwikkeling van het programma Thuisadministratie door Humanitas, een ander deel naar het Nibud voor de ontwikkeling van nieuw trainingsmateriaal voor de vrijwilli-

gers. Het Nibud krijgt daarvoor van veel kanten input, onder meer van Rabobank. Op deze manier streven we naar maximale samenwerking.” Wat ziet Van Stempvoort als grootste uitdaging voor het project Thuis administratie? “Nóg meer betrokken partijen laten samenwerken op dit thema. Naast Humanitas-afdelingen en het Nibud denk ik aan woningbouwverenigingen, gemeenten, lokale stichtingen Welzijn en Schuldhulpmaatje. Allemaal partijen die in staat zijn mensen in financiële nood tijdig de hand te reiken. Het gaat erom dat deze partijen zoveel mogelijk samenwerken. Dat zien we ook als belangrijke rol voor Rabobank Foundation in het verlengde van onze coöperatieve roots: we verbinden partijen om gezamenlijk succesvol te kunnen zijn.” Dit artikel is mede tot stand gekomen met de Rabobank Foundation

Samen op weg naar financiële zelfredzaamheid Rabobank Foundation gaat van 2014 tot en met 2016 een partner schap aan met Humanitas en het Nationaal Instituut voor Budget voorlichting (Nibud) voor het project ‘Thuisadministratie – Samen op weg naar financiële zelfredzaamheid’. Het doel is om 6.000 extra mensen te onder steunen. Eind 2016 zijn dat in totaal 14.000 mensen in het hele land. Hiervoor zijn 1.200 extra vrijwilligers nodig. Rabobank Foundation maakt de doorontwikkeling en verdere pro fessionalisering van het program ma mogelijk. Daartoe behoort ook de ontwikkeling van een kwali teitsborgingsysteem door het Nibud voor de Thuisadministratie.

Factsheet

humAnItAs In het kort humanitas is er voor mensen die op eigen kracht iets willen doen aan een situatie. bij ons vind je de tools om weer verder te kunnen. jaarlijks bieden ruim 13.800 goed getrainde vrijwilligers gratis professionele steun op maat aan ruim 52.400 deelnemers. Deze steun bieden wij binnen zes verschillende thema’s: eenzaamheid, verlies, opvoeden, opgroeien, detentie en thuisadministratie.

De humAnItAswAArDen

humanitas vindt dat iedereen recht heeft op een volwaardig bestaan, waarin mensen zich onderdeel voelen van een gemeenschap. Daarbij hoort: • regie behouden over je eigen leven; • samenleven op basis van gelijkwaardigheid; • verantwoordelijkheid nemen voor jezelf en voor een ander; • vraaggericht werken: kijken wat er leeft in de maatschappij en de activiteiten daarop aanpassen.

bespArenD

contact met een vrijwilliger kan preventief werken, waardoor de noodzaak van professionele hulpverlening (met bijbehorende kosten) minder wordt.

13.800 vrIjwIllIGers

humAnItAs AcADemIe

niemand gaat bij ons ongeschoold op pad. via de humanitas Academie bereiden we onze vrijwilligers goed voor op hun werk.

52.400 Deelnemers

persoonlIjk

humanitas werkt kleinschalig en persoonlijk. De contacten zijn van mens tot mens en worden lokaal georganiseerd. wat ons bindt, is het gevoel dat we iets voor elkaar willen betekenen en een zinvolle bijdrage willen leveren aan de maatschappij.

bron: jaarverslag humanitas 2013

Factsheet

Alle humanitas-activiteiten zijn onderverdeeld in 6 thema’s:

eenZAAmheID

sociale contacten leggen en onderhouden Iedereen heeft sociale contacten nodig: een goede vriend, familie, enkele kennissen of bekende gezichten in de buurt. mensen die je vertrouwt. het voelt goed wanneer je iets kunt betekenen voor anderen en anderen voor jou. toch zijn er veel mensen die zich eenzaam voelen. eenzaamheid kan iedereen overkomen. je kunt je bijvoorbeeld tijdelijk eenzaam voelen door een echtscheiding, verhuizing, ziekte of verlies van werk. of misschien vind je door een psychiatrisch verleden of verstandelijke beperking moeilijk aansluiting bij de maatschappij. wat de reden ook is, humanitas kan je helpen om zelfstandig een sociaal netwerk op te bouwen en te onderhouden. je staat er niet alleen voor.

verlIes

omgaan met rouw, echtscheiding of andere vormen van verlies vroeger of later krijgt iedereen te maken met verlies. van een geliefde of familielid bijvoorbeeld. of verlies van vrijheid, gezondheid, mobiliteit of zelfstandigheid. meestal gaat het om een abrupte wending in je leven, waarbij je moet leren omgaan met een nieuwe situatie en vaak een blijvend gemis van dat wat vroeger was. Afscheid nemen is niet makkelijk, maar betekent ook zeker niet het einde. met humanitas kun je je nieuwe situatie langzaam verkennen, leren accepteren en van daaruit je leven opnieuw inrichten.

opGroeIen

DetentIe

De jeugd heeft de toekomst, wordt vaak gezegd. maar jong zijn is niet altijd makkelijk. het kan zijn dat je niet goed met je ouders kunt opschieten, je gepest wordt op school of leeft in armoede. misschien heb je problemen met huiswerk, geld of kun je niet op vakantie zoals andere kinderen. soms lijken problemen echt veel te groot om aan te pakken. bijvoorbeeld wanneer je in je tienerjaren zwanger raakt, of je te maken hebt met een loverboy. Gelukkig is er voor veel zaken een oplossing en die hoef je echt niet alleen te zoeken! humanitas kan je helpen jouw plek te vinden in de samenleving, zodat je kunt meedoen met de rest en iets kunt betekenen voor anderen.

Als je in de gevangenis zit, is het leven vaak eenzaam. je hebt te maken met verlies van vrijheid en zelfstandigheid, maar ook met de afwezigheid van je kinderen of partner. humanitas kan je tijdens detentie helpen met je sociaal netwerk in stand houden, de opvoeding van je kinderen op afstand of je financiën weer op orde krijgen. we kunnen ook steun bieden aan het thuisfront, door te zorgen voor een min of meer normale thuissituatie voor kinderen. we kunnen hen onderbrengen bij familie, meegaan op bezoek, hen begeleiden bij activiteiten als zwemles en eens langs gaan bij de school. ben je eenmaal weer vrij? Dan helpen we je weer aansluiting te vinden bij de samenleving.

een fijne jeugd hebben

leven tijdens en na gevangenschap

opvoeDen over ouderschap

In ieder gezin kan het wel eens een tijdje minder goed lopen. Zo valt opvoeden echt niet altijd mee. spanningen kunnen hoog oplopen, het gezin kan uit elkaar vallen of door andere omstandigheden tijdelijk uit balans raken. Gelukkig zijn de meeste gezinnen erg veerkrachtig. humanitas ondersteunt bij de opvoeding. we zorgen voor een beetje extra aandacht en proberen de zelfredzaamheid van alle gezinsleden te versterken. Zo kunnen we nieuwe problemen voorkomen.

thuIsADmInIstrAtIe organisatie van financiële en administratieve zaken

wanneer het leven tegenzit, kun je makkelijk grip verliezen op de organisatie van je financiën of andere administratie. en als de klad er eenmaal in zit kan het snel bergafwaarts gaan. enveloppen blijven ongeopend, schulden stapelen zich op en het overzicht is ver te zoeken. humanitas helpt je de zaken weer op een rijtje te zetten. we kunnen je tijdelijk ondersteunen bij het op orde brengen en houden van je (financiële) administratie.

Factsheet

humAnItAs thuIsADmInIstrAtIe De vrijwilligers van humanitas thuisadministratie helpen mensen bij het op orde brengen en houden van hun financiële administratie en het vergroten van hun financiële zelfredzaamheid. op 76 locaties in het hele land bieden 2.884 vrijwilligers tijdelijke ondersteuning aan bijna 9.000 deelnemers. Deelname is gratis. thuIsADmInIstrAtIe GroeIt

toeGenomen compleXIteIt

De armoede en schuldenproblematiek in nederland groeien. op dit moment leven 1,2 miljoen mensen in nederland onder de armoedegrens.1 Zo zijn steeds meer schulden onoplosbaar en steeg de gemiddelde schuld in één jaar met dertien procent naar 37.700 euro.2 Deze toename merken we in de praktijk. het aantal deelnemers van humanitas thuisadministratie is sinds 2010 met 47% gegroeid. humanitas ondersteunt mensen die in de problemen komen door bijvoorbeeld een laag inkomen, maar we ondersteunen ook steeds vaker mensen met financiële zorgen door verlies van werk, echtscheiding of een onverkoopbaar huis.

het is voor mensen steeds complexer geworden om hun eigen administratie goed op orde te houden. De toegenomen complexiteit van regels, procedures en bevoegdheden van instanties blijkt onder andere uit de verschillende rapporten van de nationale ombudsman. mensen komen vaak niet alleen uit deze wirwar van regels en procedures. ondersteuning bij het creëren van inzicht en overzicht is hard nodig. en dat is precies wat de vrijwilligers van humanitas thuisadministratie doen. contact met een vrijwilliger is vaak laagdrempeliger dan het contact met een beroepsmatige hulpverlener. hierdoor bereikt humanitas bepaalde doelgroepen gemakkelijker dan professionele organisaties.

toenAme AAntAl Deelnemers humAnItAs thuIsADmInIstrAtIe: 2010: 2011: 2012: 2013: 2014:

6.000 7.500 8.000 9.000 10.0003

InteGrAle AAnpAk humanitas biedt niet alleen tijdelijke ondersteuning, maar hanteert een integrale aanpak. we richten ons op preventie en vroege signalering van financiële problemen, en bieden daarnaast ook nazorg. preventIe: voorlichting en informatie training en bewustwording tIjDelIjke onDersteunInG: ordenen (financiële) administratie overzicht inkomsten en uitgaven/huishoudboekje wegwijs maken in weten regelgeving en bij instanties betrekken eigen sociaal netwerk, nu en in de toekomst deelnemers voorbereiden op schuldhulpverlening of schuldsanering nAZorG: vinger aan de pols houden, bijvoorbeeld na schuldhulpverlening of schuldsanering

Factsheet

wAt Is humAnItAs thuIsADmInIstrAtIe wel en wAt nIet? wel:

nIet:

Aanmelden op eigen initiatief of via verwijzing

Gedwongen ondersteuning

De deelnemer beslist, de vrijwilliger ondersteunt en begeleidt

uitvoeren van bewindvoering, schuldhulpverlening en/of schuldsanering

ordenen (financiële) administratie

overnemen van de administratie

overzicht en inzicht creëren in inkomsten en uitgaven (huishoudboekje)

onderhandelen met schuldeisers

Geldbesparende en inkomensverhogende mogelijkheden nagaan

verplichten tot besparingen

Deelnemer wegwijs maken in weten regelgeving en werkwijze van instanties

Afspraken met instanties maken namens de deelnemers

steun in de rug

Dwingend advies

tijdelijk (uitgangspunt 1 jaar)

langdurig/meerjarig

sAmenwerkInG

humanitas werkt op het gebied van thuisadministratie en armoede- en schuldenproblematiek zowel lokaal als landelijk samen in een groot netwerk van organisaties, zoals: Gemeenten kredietbanken maatschappelijke organisaties o.a. voedselbanken, schuldhulpmaatje, leger des heils en landelijk steunpunt thuisadministratie welzijn- en zorginstellingen o.a. mee en GGD/GGZ kennisorganisaties zoals nibud, stimulansz, movisie woningcorporaties nederlandse vereniging voor volkskrediet bedrijven zoals banken, energiebedrijven en telecombedrijven ministerie van sociale Zaken en werkgelegenheid (sZw)

voor wIe?

humanitas thuisadministratie is bedoeld voor mensen die:

thuIsADmInIstrAtIe werkt uit onderzoek blijkt dat ondersteuning door humanitas thuisadministratie effectief is in het vergroten van de zelfredzaamheid van de deelnemer (universiteit van tilburg 2011). De dienstverlening van thuisadministratie is gericht op empowerment. Deelnemers voelen zich geholpen en beter in staat hun zaken weer zelf aan te pakken. Grotere problemen worden voorkomen. Daarnaast blijkt dat de besparing aan kosten voor de maatschappij hoger is dan de kosten die de uitvoering van de activiteit met zich meebrengt.4 bovendien vermindert de kans op terugval aanzienlijk door de extra aandacht die vrijwilligers aan de deelnemers besteden.

tijdelijk ondersteuning nodig hebben bij het ordenen van de eigen administratie door echtscheiding of verlies van hun partner moeite hebben om hun administratie zelf te beheren via een instantie worden doorverwezen of zichzelf aanmelden een schuldhulpverleningstraject of schuldsaneringstraject willen voorbereiden gemotiveerd zijn om iets aan hun situatie te veranderen na de ondersteuning zelf weer verder kunnen of met hulp van de eigen sociale omgeving

FInAncIerInG

humanitas thuisadministratie wordt op landelijk niveau mede mogelijk gemaakt door: rabobank Foundation, ministerie van sZw en de nationale postcode loterij. op lokaal niveau wordt humanitas thuisadministratie veelal gefinancierd door gemeenten en lokale fondsen.

wil je ook vrijwilliger worden bij thuisadministratie? stuur een mail naar info@humanitas.nl en vraag om meer informatie.

1 2 3 4

cbs en csp, Armoedesignalement 2013 nvvk 2014 verwacht aantal deelnemers eind 2014 op basis van intern onderzoek humanitas onderzoek maatschappelijk rendement regioplan 2011

Factsheet

76 AFDelInGen In neDerlAnD wAAr humAnItAs thuIsADmInIstrAtIe worDt uItGevoerD

Eemsmond

’t Hoogeland NoordwestFriesland

ZuidwestFriesland

Groningen Stad

Westerkwartier

Leeuwarden

Haren Noordenveld

SmallingerlandOpsterland

Tynaarlo Ooststellingwerf

Kop van Noord-Holland

Steenwijkerland Noordoostpolder

Westfriesland

Monnickendam

Lelystad/Dronten

IJmond ZuidKennemerland

Amsterdam Amstelland

Hardenberg Ommen Raalte

Eemland Zutphen

Haagland Heuvelrug Delft Nieuwe Rijn-IJssel Waterweg Rotterdam Noord Lansingerland Tieler- en Drechtsteden Culemborgerwaarden Voorne/Putten/ Gorinchem Rozenburg Nijmegen e.o.

Oostelijke Achterhoek

Doetinchem e.o.

Bommelerwaard 's-Hertogenbosch Breda Midden-Brabant/Tilburg Zeeland

Twente

Deventer

MiddenHolland

Hoeksche Waard

Coevorden

Apeldoorn

Utrecht-Stad, Lek en Weide

Zoetermeer

Zwolle

’t Gooi

Haarlemmermeer Rijnland

Zuid-Drenthe

Noordwest Veluwe

Almere/ Zeewolde

Midden-Drenthe Emmen

Meppel e.o.

Noord-Kennemerland Purmerend Zaanstreek

Oldambt Veendam / Menterwolde/ Pekela

Aa en Hunze Kanaalstreek Westerwolde

Assen

De Friese Meren HeerenveenWeststellingwerf

HoogezandSappemeer/ Slochteren

Venlo-Venray e.o.

Roosendaal Helmond

Venlo e.o.

Eindhoven

Weert Roermond

Westelijke Mijnstreek Parkstad MaastrichtHeuvelland

Humanitas en de Postcode Loterij

advertentie

7514 HVad183_117Hmnts.indd 1

22-09-14 16:02

COLOFOn Dit magazine is een uitgave van vereniging Humanitas. Heb je het magazine uit? Gooi het dan niet weg, maar geef het door aan anderen.

Bijvoorbeeld:

Je kunt dit magazine ook online vinden: Kijk op IssUU.com en je vindt onze publicaties met het trefwoord ‘Humanitas magazine’.

COnCePT, vORmGevInG en eInDReDaCTIe vandejong, amsterdam

naBesTeLLen eerdere themanummers van dit magazine zijn na te bestellen:

DRUKWeRK Lecturis, eindhoven facebook.com/humanitasnederland

@HumanitasnL over eenzaamheid vereniging Humanitas Postbus 71, 1000 aB, amsterdam 020-5231100 info@humanitas.nl www.humanitas.nl

Ons online jaarverslag 2013 kun je vinden op: www. humanitasjaarverslag2013.nl Tekst, foto’s en illustraties mogen alleen worden overgenomen na schriftelijke toestemming van vereniging Humanitas.

over opvoeden

Samen maken we het verschil. w w w.postcodeloterij.nl

KvK: 40530895 Issn: 0166-1124 Rekeningnummer voor giften: nL58 InGB 0000 294050 op naam van vereniging Humanitas o.v.v. ‘Gift’.

OVER thuisadministratie

“Werk is inkomen, maar ook erkenning, waardering en respect”

magazine van vereniging Humanitas, uitgave november 2014

VAN MENS TOT MENS

van mens TOT mens

Will Tinnemans over werkende armen

“Nederland, het land van papier” De economie groeit, maar merken we daar al iets van?

Als Nederlander valt het al niet mee je geldzaken te regelen. Laat staan als je van ver komt.

Alles over armoede in ons land

HUMANITAS 2014

Balans

over thuisadministratie