bachelor Supply Chain Management - goederen en aasprakelijkheidsverzekeringen

Goederen- en aansprakelijkheidsverzekeringen studiegebied handelswetenschappen en bedrijfskunde bachelor bedrijfsmanagement afstudeerrichting Supply Chain Management campus Kortrijk academiejaar 2022-2023

DEEL I: INLEIDING. ............................................................................................... 5 HOOFDSTUK 1: INLEIDENDE BEGRIPPEN. .................................................................................. 5 1.1 Wat is een verzekering? .......................................................................................................................... 5 1.2 Wat is een risico? .................................................................................................................................... 6 1.3 De grondslagen van de verzekering. ....................................................................................................... 6 1.4 Bestanddelen van een premie en hun bestemming. .............................................................................. 6 1.5 De verzekering: een kanscontract. .......................................................................................................... 7 1.6 De verzekering is een wederkerige overeenkomst. ................................................................................ 7 1.7 Bijzondere kenmerken. ........................................................................................................................... 8 1.7.1 De compensatietechniek. ................................................................................................................ 8 1.7.2 De verzekering als toetredingscontract. ......................................................................................... 9

HOOFDSTUK 2: DE VOORNAAMSTE SOORTEN VERZEKERINGEN. ............................................. 10 2.1 De kapitaal- of sommenverzekering. .................................................................................................... 10 2.1.1 Begripsomschrijving. ..................................................................................................................... 10 2.1.2 Voornaamste kenmerken. ............................................................................................................. 11 2.2 De schadeverzekering. .......................................................................................................................... 11 2.2.1 Begripsomschrijving. ..................................................................................................................... 11 2.2.2 De voornaamste kenmerken van de schadeverzekering in het algemeen.................................... 12 2.2.3 De voornaamste kenmerken van de aansprakelijkheidverzekering.............................................. 12

HOOFDSTUK 3:PERSONEN BETROKKEN BIJ DE VERZEKERINGSOVEREENKOMSTEN EN HUN VERPLICHTINGEN. .................................................................................................................. 12 3.1 De personen .......................................................................................................................................... 12 3.1.1 De verzekeraar. ............................................................................................................................. 12 3.1.2 De verzekeringnemer. ................................................................................................................... 13 3.1.3 De verzekerde................................................................................................................................ 13 3.1.4 De begunstigde.............................................................................................................................. 13 3.1.5 De verzekering voor rekening van derden .................................................................................... 13 3.1.6 De bemiddelaar ............................................................................................................................. 14 3.1.6.1 De makelaar. .......................................................................................................................... 14 3.1.6.2 De agent. ............................................................................................................................... 14 3.1.6.3 De algemene agent. ............................................................................................................... 15 3.2 De Verplichtingen. ................................................................................................................................. 15 3.2.1 Verplichtingen van de verzekeringnemer. .................................................................................... 15 3.2.1.1 De betaling van de premie..................................................................................................... 15 3.2.1.2 Verplichte meldingen bij het afsluiten van de verzekeringen. .............................................. 17 3.2.2 De verplichtingen van de verzekeraar. .......................................................................................... 20 3.2.2.1 Regeling van schade bij de kapitaalverzekering. ................................................................... 20 3.2.2.2 Regeling bij de zakenverzekering. ......................................................................................... 21 3.2.2.2.1 De winstverzekering in de zakenverzekering. ................................................................ 21 3.2.2.2.2 De wijze van vergoeding. ............................................................................................... 21 3.2.2.2.3. De onderverzekering..................................................................................................... 21 3.2.2.2.4 Het bewijs van het verwezenlijkt risico. ........................................................................ 22 3.2.2.2.5 Rechten van derden op de vergoeding. ......................................................................... 22 3.2.2.3 De regeling in de aansprakelijkheidsverzekering. ................................................................. 22 3.2.2.3.1 Algemeen. ...................................................................................................................... 22 3.2.2.3.2. Verdediging van de verzekerde. ................................................................................... 23 3.2.2.3.3. De vergoeding van de schade. ...................................................................................... 23 3.2.2.3.4. Subrogatie van de verzekeraar. .................................................................................... 23

DEEL II: INLEIDING. ........................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

HOOFDSTUK 1: HISTORISCHE DUIDING. .................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

Goederen- en aansprakelijkheidsverzekering 3LM

Lieve Lombaert

2

1.1 lnleiding ............................................................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

HOOFDSTUK 2: DEFINITIES. ............................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.1 Transportverzekering ....................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.2 Totaalverlies .................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.3 Constructief totaal verlies ................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.4 Particuliere averij ............................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.4.1 Kostenaverijen .............................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.5 Abandonnement .............................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.6 Averijgrosse of gemene averij ........................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.7 De evenredigheidsregel .................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.8 Het eerste risico ............................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.9 De herverzekering en de medeverzekering. ....................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.9.1 De herverzekering. ........................................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.9.2 De medeverzekering ..................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.10 Verklaringen van termen in verband met gevaar van oorlog ................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.10.1 Vijandigheden. ............................................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.10.2 Vergeldingen. .............................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.10.3 Oorlogsverklaring ........................................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.10.4 Blokkade van een haven. ............................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.10.5 Aanhouding op last van hogerhand. ........................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.10.6 Molest ......................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

DEEL III DE POLIS VAN ANTWERPEN............................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

HOOFDSTUK 1: INLEIDING. ..................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

HOOFDSTUK 2: BESPREKING VAN DE NIEUWE POLIS VAN ANTWERPEN. ....... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.1 Het toepassingsgebied. .................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.2 Tijd en plaats van de dekking. .......................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.3 Verzekeringsvoorwaarden. .............................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.4 Averij-Grosse. ................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.5 Vrij van particuliere averij. ............................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.6 Volle voorwaarden van Antwerpen. ................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.7 Alle risico’s ....................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.8 Deklading en containers. .................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.9 Kosten .............................................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.10 Uitsluitingen. .................................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.11 Abandonnement. ........................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.12 Opruimings-, lichtings- en vernietigingskosten. ............................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.13 Schaderegeling. .............................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.14 Diverse bepalingen. ........................................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.15 De schaderegeling. ......................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.15.1 De verplichtingen van de verzekerde. .................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.15.2 De berichten. .......................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.15.3 Containerverscheping. ........................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.15.4 Expertise. ................................................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

Goederen- en aansprakelijkheidsverzekering 3LM

Lieve Lombaert

3

2.15.5 De documentatie. ................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.16 De verjaring. ................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.17 Subrogatie. ..................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

DEEL IV: DE AANSPRAKELIJKHEIDSVERZEKERINGEN BIJ HET TRANSPORT............................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

HOOFDSTUK 1: DE POOL AREX EN DE VERZEKERING VAN FIATA ................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

1.1 De commissionair. ............................................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

1.2 De commissionairexpediteur. .......................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

1.3 De commissionair- vervoerder. ........................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

1.4 Algemene voorwaarden van de expediteurs van België. ................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

1.5 Pool Arex. ......................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

1.5.1 De Pool Arex polis verzekert de aansprakelijkheid ingevolge: . Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

1.5.2 De uitgesloten risico's. ............................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

1.5.3 Beperking. ................................................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

1.5.4 De betwistingen. ...................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

1.5.5 Uitgesloten bij de verzekering extracontractuele aansprakelijkheid zijn:....... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

1.6 Een complex functie. ........................................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

1.6.1 De hoedanigheid van de commissionair vervoerder. ............... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

1.6.2 De internationale conventies. .................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

1.7 De verzekering van het FIATA connossement. ................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

1.7.1 De aansprakelijkheidsverzekering. ........................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

1.7.2 De premie. ................................................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

HOOFDSTUK 2: De CMR polis.................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.1 De verzekerde risico's. ..................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.2 De uitgesloten risico's. ..................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.3 Aanvang, onderbreking en einde van de risico's.............................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.4 Het gespecialiseerd vervoer. ............................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

2.5 Schade en vordering......................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

HOOFDSTUK 3: DE "GEWONE" BURGERLIJKE AANSPRAKELIJKHEIDVERZEKERING OP MAAT. Fout!

Bladwijzer niet gedefinieerd.

3.1 BA beroep......................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

3.2 BA "Na levering.” .............................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

Goederen- en aansprakelijkheidsverzekering 3LM

Lieve Lombaert

4

DEEL I: INLEIDING. HOOFDSTUK 1: INLEIDENDE BEGRIPPEN. 1.1 Wat is een verzekering?

Volgens het Verscheuren woordenboek is een verzekering: "een contract waardoor een verzekeringsmaatschappij zich verbindt tegenover een particulier(de verzekerde) en waarbij, mits er een premie betaald wordt, de onderschrijver zelf of een derde door deze aangewezen, een schadeloosstelling ontvangt bij een bepaald voorval(brand, ongeval, afsterven of overleven)".

Volgens de nieuwe wet op de landverzekeringsovereenkomst(25 juni 1992) is een verzekering: "een overeenkomst, waarbij een partij, de verzekeraar, zich er tegen betaling van een vaste of veranderlijke premie tegenover een andere partij, de verzekeringnemer, toe verbindt een in de overeenkomst bepaalde prestatie te leveren in het geval zich een onzekere gebeurtenis voordoet waarbij, naargelang van het geval, de verzekerde of de begunstigde belang heeft dat die zich niet voordoet".

Uit deze definitie onthouden we een aantal belangrijke elementen nml: a) een overeenkomst; d.w.z. dat er een wederkerigheid is van verplichtingen, namelijk de premie geeft recht op de vergoeding wanneer een onzekere gebeurtenis zich voordoet. b) het mutualiteitbeginsel dat bij de moderne verzekering niet mag ontbreken. . De premie kan een vaste of variabele geldsom zijn, die ineens of op gezette tijden betaalbaar is. . De prestatie kan bestaan uit één bedrag of uit meerdere bedragen. c) het onzeker karakter van de prestatie van de verzekeraar.

Dit wil zeggen dat een risico zich al dan niet zal voordoen.

We mogen echter niet uit het oog verliezen dat deze nieuwe wet alleen van toepassing is op de landverzekering en dus niet van toepassing op de verzekering inzake goederenvervoer, de herverzekering, de zee- en binnenscheepvaartverzekering, de luchtvaartverzekering, de Goederen- en aansprakelijkheidsverzekering 3LM

Lieve Lombaert

5

transportverzekering dat niet hoofdzakelijk over land gebeurt. In deze vijf gevallen moet de oude wet van 11 juni 1874 gebruikt worden.

1.2 Wat is een risico?

Risico's zijn niet weg te denken uit ons leven. We kunnen er op verschillende manieren op reageren.

We kunnen het risico aanvaarden omdat we beseffen dat we het risico zelf opzoeken omwille van de aantrekkingskracht die van het risico uitgaat. We kunnen het risico aanvaarden omdat we anders de voordelen die daarmee samengaan willen behouden of verwerven. We kunnen ook het risico aanvaarden omdat we er toch niets aan kunnen doen, de mens heeft er geen vat op.

We aanvaarden het risico omdat het risico zo miniem is.

We kunnen ook de risico's ontwijken of zelfs weigeren.

We kunnen trachten een risico zo klein mogelijk te houden en de gevolgen ervan te beperken als het risico zich voordoet.

Daarnaast kunnen we ook risico's spreiden.

De laatste mogelijkheid is het risico overdragen aan anderen.

1.3 De grondslagen van de verzekering.

De voorwaarden om die overdracht van het risico mogelijk te maken.

- Er moet een groot aantal te verzekeren risico's zijn.

- Aan het voorvallen van een risico zit een onzeker aspect vast.

- Risico's moeten voldoende homogeen zijn.

- De risico's moeten voldoende geobserveerd worden en er moet statistisch materiaal ter beschikking zijn om daaruit algemene richtlijnen te distilleren.

1.4 Bestanddelen van een premie en hun bestemming.

In de eerste plaats zal de premie bestaan uit de "zuivere premie". D.w.z. dat de kostprijs van het risico zelf zal bepaald worden. Daarenboven zal men moeten bijdragen in de algemene onkosten van de verzekeringsmaatschappijen, de commissielonen die aan de makelaar of agent betaald worden en de winstmarge die de verzekeraar verwacht. Dit alles samen is de commerciële premie. De staat Goederen- en aansprakelijkheidsverzekering 3LM

Lieve Lombaert

6

moet daarenboven ook nog een graantje meepikken en zal een aantal taksen opleggen.

Met deze premie legt de verzekeringsmaatschappij een reserve aan om eventuele voorgedane risico's te kunnen betalen.

Daarom is het noodzakelijk dat deze premies zeer goed belegd worden. Om een goede belegging van de premies te waarborgen staan alle verzekeringsbedrijven onder staatstoezicht.

1.5 De verzekering: een kanscontract.

Kanscontracten zijn overeenkomsten waarvan de gevolgen met betrekking tot winst en verlies van een onzekere gebeurtenis afhangen. Voor de verzekeraar heeft de verzekering geen aleatoir karakter want het mogelijke verlies op één contract zal hij opvangen met een winst op andere contracten.

De verzekering heeft immers voor doel de onzekere risico's die verspreid zijn in tijd en in ruimte collectief zeker te maken met behulp van statistieken, zodat de verzekeraar steeds het hoofd kan bieden aan rampen bij middel van de bijdragen van al diegene die in het vooruitzicht van die rampen, deze hebben betaald. Ten opzichte van de verzekerde is de verzekering louter een kanscontract, want voor hem is de prestatie van zijn medecontractant helemaal onzeker. Een essentieel element van de overeenkomst is dus het onzekere van de prestatie van de verzekeraar.

Opmerkingen: . Een zekere gebeurtenis kan men met niets compenseren. Bijgevolg zou de vergoeding ervan gelijk zijn met de premie. . Een gebeurtenis waarvan men weet dat zij zich zeker zal voordoen heeft toch een onzeker karakter wanneer men onmogelijk kan weten op welk tijdstip zij zich zal verwezenlijken.

1.6 De verzekering is een wederkerige overeenkomst.

Alhoewel de prestatie van de verzekeraar afhangt van een onzekere, toekomstige gebeurtenis, zijn de verplichtingen van beide partijen wederkerig.

Goederen- en aansprakelijkheidsverzekering 3LM

Lieve Lombaert

7

De verplichting van de verzekeraar is echter aan een voorwaarde verbonden.

Het wederkerig karakter van een verzekeringsovereenkomst heeft voor gevolg dat de verplichting van de ene partij aan de verplichting van de andere partij gebonden is en dat bij niet nakomen van zijn verplichting door de ene partij de andere niet meer gebonden is.

1.7 Bijzondere kenmerken.

1.7.1 De compensatietechniek.

De compensatietechniek stelt zekere eisen. Men kan slechts compensatie toepassen tussen risico's die vergelijkbaar zijn. Daarom moet het risico beantwoorden aan de standaardnormen die de verzekeraar bij de compensatie weerhoudt.

Bij het afsluiten van de overeenkomst is de verzekeringnemer verplicht de hem bekende omstandigheden mee te delen die van invloed kunnen zijn op de veroordeling van het risico door de verzekeraar d.w.z. dat het risico moet meegedeeld worden. De verzekeringsnemer moet geen omstandigheden meedelen die de verzekeraar reeds kende of redelijkerwijze had moeten kennen.

Bij opzettelijke verzwijging of het opzettelijk onjuist meedelen van de gegevens is de overeenkomst NIETIG indien de verzekeraar misleid is bij de beoordeling van het risico.

Kan er geen opzet bewezen worden dan is de overeenkomst NIET nietig maar de verzekeraar kan dan wel beslissen om de overeenkomst te wijzigen en eventueel een premieverzwaring doorvoeren.

Indien in dit laatste geval de verzekeringnemer deze wijziging weigert of te lang wacht om ze te aanvaarden kan de verzekeraar de overeenkomst opzeggen.

Opmerkingen.

1. Grove schuld is de schuld waarvan de gevolgen niet gewild zijn, maar die wijst op een onvoorzichtigheid of nalatigheid van die aard dat de verzekerde er zich bewust van was of had moeten zijn. In de vorige wetgeving was grove schuld gelijk aan opzettelijke fout. De wet verbiedt grove schuld uit te sluiten en de Goederen- en aansprakelijkheidsverzekering 3LM

Lieve Lombaert

8

verzekeraar is dan ook verplicht om de schade te vergoeden die hieruit voortvloeien. De verzekeraar kan zich echter van de verplichting bevrijden indien hij alle gevallen van grove schuld uitdrukkelijk en volledig in de overeenkomst opsomt. De Koning kan echter een lijst publiceren van feiten die geen grove schuld zijn.

2. Inspectie van het risico.

Indien er bij een schadegeval de ware aard van het risico aan het licht komt en de verzekeraar kan het bewijs leveren dat hij in geen geval zou verzekerd hebben dan wordt de prestatie van de verzekeraar beperkt tot het betalen van een bedrag is aan alle betaalde premies.

3. Aanpassing van de premie.

Dit gebeurt wanneer er in de loop van de afgesloten verzekering er een omstandigheid komt die onbekend was bij het ontstaan van het contract. Die omstandigheid betekent een verzwaring van het verzekerde risico.

1.7.2 De verzekering als toetredingscontract.

Een toetredingscontract, zoals bij de aansluiting op het telefoon- of elektriciteitsnet wordt gebruikt, is een contract waarvan de voorwaarden eenzijdig door de leverancier van diensten worden bepaald zodat de klant alleen maar tot deze voorwaarden kan "toetreden" zonder mogelijkheid van negotiëren en verbetering van de opgelegde voorwaarden.

Het aspect "toetredingscontract" bij de verzekeringen wordt vaak in de hand gewerkt door overheidscontrole o.a. door de algemene voorwaarden en door de verplichte verzekeringen.

Enkele voorbeelden van verplichte verzekeringen.

Daartegenover staat het feit dat op de verzekeringsmarkt de concurrentie op efficiënte wijze speelt. De verzekeringsovereenkomst is bijgevolg een toetredingscontract binnen zekere grenzen, die min of meer elastisch zijn volgens de verzekeringstak.

Goederen- en aansprakelijkheidsverzekering 3LM

Lieve Lombaert

9

HOOFDSTUK 2: DE VOORNAAMSTE SOORTEN VERZEKERINGEN. 2.1 De kapitaal- of sommenverzekering.

2.1.1 Begripsomschrijving.

In de kapitaalverzekering(sommen- of personenverzekering) belooft de verzekeraar de betaling van een bepaalde som of rente, hetzij aan de verzekerde hetzij aan een aangeduide beneficaris, bij de verwezenlijking van een gebeurtenis of op een welbepaalde termijn.

De sommenverzekering is geen schadeverzekering. Die verzekering voorziet in de uitbetaling van een kapitaal op een bepaald ogenblik, als zich een gebeurtenis voordoet, zelfs al is er geen schade. De voornaamste kapitaalverzekering is de levensverzekering. Bij de levensverzekering komen verschillende vormen voor zoals: a) verzekering bij overlijden. . de tijdelijke verzekering is voor personen die denken dat hun overlijden slechts financiële problemen zal geven als het overlijden zich binnen een bepaalde termijn voordoet. Er wordt een premie betaald gedurende een bepaald aantal jaren, waardoor de verzekerde voor die periode verzekerd is. . levenslange verzekering. . schuldsaldoverzekering. b) de gemengde levensverzekering, is een verzekering waarbij de verzekeraar zich ertoe verbindt een bedrag uit te betalen bij het overlijden van de verzekerde binnen een bepaalde termijn en een uitkering aan de verzekerde bij het verstrijken van die termijn als de verzekerde nog in leven is. c) de verzekering bij leven met uitgesteld kapitaal of lijfrente.

Andere kapitaalverzekeringen zijn: . persoonlijke ongevallen- en ziekteverzekering. . verzekering van studiekosten of van huwelijk.

Goederen- en aansprakelijkheidsverzekering 3LM

Lieve Lombaert

10

2.1.2 Voornaamste kenmerken.

1. Het louter voorvallen van het verzekerde feit is voldoende.

2. De forfaitaire vergoeding. De verzekerde heeft steeds recht op de uitkering van de volledige verzekeringssom, wanneer de gebeurtenis zich voordoet, zonder dat daaromtrent enige verantwoording verschuldigd is.

Het algemeen verzekeringsprincipe, volgens hetwelk de verzekerde geen voordeel mag halen uit de verzekering en, bij ramp, de omvang van de schade moet bewijzen speelt hier niet.

3. Geen subrogatie.

De verzekeraar is niet in de plaats gesteld van de verzekerde t.o.v. derden, die voor het gedekt schadegeval zouden aansprakelijk zijn.

4. Het gevolg.

De verzekerde mag de verzekerde sommen, betaald door de verzekeraar, cumuleren met de vergoedingen die hem door de aansprakelijke derde zouden verschuldigd zijn.

2.2 De schadeverzekering.

2.2.1 Begripsomschrijving.

In de schadeverzekering belooft de verzekeraar het herstel van het verlies dat de verzekerde in zijn patrimonium kan lijden ter gelegenheid van een schadegeval.

Indien het schadegeval ontstaan is door "het teloor gaan" of de beschadiging van een goed spreekt men van "zakenverzekering". Indien het schadegeval bestaat door de aansprakelijkheid die de verzekerde t.o.v. een derde kan oplopen spreekt men van een "aansprakelijkheidsverzekering".

De burgerrechtelijke aansprakelijkheid van iedereen behelst een uitgestrekt gebied. Men is namelijk aansprakelijk voor de eigen daden, nalatigheid, onvoorzichtigheid met schade aan derden.

Men is verder aansprakelijk voor daden van personen voor wie instaan. Verder is men ook verantwoordelijk voor zaken of dieren die men onder zijn bewaking heeft.

Goederen- en aansprakelijkheidsverzekering 3LM

Lieve Lombaert

11

2.2.2 De voornaamste kenmerken van de schadeverzekering in het algemeen.

De schadeverzekering beoogt enkel het herstel van de schade. Een winst mag de verzekerde bij een schadegeval NIET maken. De betaalde vergoeding mag nooit meer zijn dan de effectief geleden schade.

Hieruit volgen enkele wettelijke regels: a) de verzekerde heeft de bewijslast van de schade en de omvang ervan. b) de verzekeraar is in de plaats gesteld van de verzekerde, voor het verhaal van de schade tegen een aansprakelijke derde. Het gevolg hiervan is dat er geen cumulatie mogelijk is. c) de proportionele vergoeding of evenredigheidsregel.

Wanneer de verzekeringssom lager is dan de werkelijke waarde van het verzekerd goed, heeft de verzekerde, bij partiële schade, slechts recht op een vergoeding die proportioneel is aan het verschil tussen de verzekerde som en de werkelijke waarde. Een uitzondering hierop is de verzekering "in eerste risico".

2.2.3 De voornaamste kenmerken van de aansprakelijkheidsverzekering.

De verzekeraar dekt slechts het gevaar dat de verzekerde loopt om de aanspraak van de derde te moeten voldoen. De verzekeraar waarborgt dus in de eerste plaats het patrimonium van de verzekerde, niet de vergoeding van het slachtoffer. Bijgevolg zal de verzekeraar de aansprakelijkheid betwisten en slechts vergoeden wanneer de aansprakelijkheid van de verzekerde bewezen is.

In aansprakelijkheidsverzekering zijn de volgende essentiële elementen vereist, namelijk het onzeker voorval, een "gelouterde" derde. Bovendien is deze verzekering niet onderworpen aan de proportionele regel.

HOOFDSTUK 3:PERSONEN BETROKKEN BIJ DE VERZEKERINGSOVEREENKOMSTEN EN HUN VERPLICHTINGEN. 3.1 De personen 3.1.1 De verzekeraar.

De verzekeraar is de persoon, die zich er toe verbindt, tegen betaling van een bijdrage, mogelijke schadegevallen te vergoeden waarvan hij de risico's Goederen- en aansprakelijkheidsverzekering 3LM

Lieve Lombaert

12

compenseert door toepassing van het mutualiteitbeginsel.

3.1.2 De verzekeringnemer.

De verzekeringnemer is de persoon die met de verzekeraar de verzekeringsovereenkomst onderschrijft en zich verbindt tot de betaling van de premie.

Men kan een verzekering onderschrijven voor eigen rekening of voor rekening van een derde, die dan de verzekerde is. Men kan ook een verzekering onderschrijven waarvan de begunstigde een andere persoon is dan de verzekerde.

3.1.3 De verzekerde.

De verzekerde is de persoon die het risico van schade loopt, en op wie de verzekering rust. Hij is niet altijd de verzekeringnemer, noch de begunstigde.

3.1.4 De begunstigde.

De begunstigde is de persoon die, bij een verwezenlijkt risico, recht heeft op de vergoeding van de verzekeraar.

De begunstigde kan een ander persoon zijn dan de verzekeringnemer of de verzekerde.

3.1.5 De verzekering voor rekening van derden Deze soort verzekering wordt vaak genoemd "de verzekering voor rekening van degene aan wie het behoort".

Bij dit type van contract zijn de verzekeringnemer en de verzekerdebegunstigde praktisch altijd onderscheiden personen.

Bij deze verzekering is het vaak zo dat noch de verzekeraar, noch de verzekeringnemer de ware verzekerde kennen.

Dit is het geval voor de verzekering van vervoerde goederen, namelijk op zee: de verzender van de goederen neemt een verzekering tot dekking van schade aan deze goederen tijdens het vervoer, voor rekening van diegene die op de goederen rechten zal kunnen laten gelden, nml. de drager van het Goederen- en aansprakelijkheidsverzekering 3LM

Lieve Lombaert

13

connossement.

De drager, die de verzekerde is, kan, in de loop van de reis, veranderen. Het is de drager die uiteindelijk recht heeft op de afgifte van de goederen, die ook op de vergoeding van de verzekeraar aanspraak zal kunnen maken.

Van dit type van verzekering zijn er ook voorbeelden terug te vinden bij de aansprakelijkheidsverzekering, namelijk - de verplichte motorrijtuigenverzekering.

- de bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering.

- de familiale verzekering.

3.1.6 De bemiddelaar Ondanks het feit dat de bemiddelaar doorgaans geen partij is in de verzekeringsovereenkomst, is zijn rol bij het tot stand komen van het contract vaak erg belangrijk.

Er zijn verschillende soorten bemiddelaars.

3.1.6.1 De makelaar.

De bemiddeling bestaat hoofdzakelijk uit het samenbrengen van de partijen voor het afsluiten van de verzekering.

In principe is een makelaar een onafhankelijke verzekeringsspecialist, op wie de cliënt beroep doet, omdat hij zelf niet voldoende ingelicht is in al die materies.

De makelaar wordt, voor zijn tussenkomst, vergoed door middel van een commissie, betaald door de verzekeraar.

De makelaar heeft een contractuele verantwoordelijkheid t.o.v. zijn cliënt, wat voor deze laatste een aanzienlijk waarborg is.

3.1.6.2 De agent.

De agent is een bemiddelaar, die met één bepaalde maatschappij een overeenkomst heeft gesloten, waarbij hij belooft aan deze maatschappij zaken aan te brengen.

In principe heeft de agent een verplichting jegens de verzekeraar, in Goederen- en aansprakelijkheidsverzekering 3LM

Lieve Lombaert

14

tegenstelling tot de makelaar, die t.o.v. de verzekeraars een vrije relatie onderhoudt.

Het is nochtans moeilijk om een nauwkeurige begripsomschrijving te geven van de agent omdat er in de praktijk een verscheidenheid van gevallen voorkomen.

Het is vaak zo dat de agent slechts verplicht is om alle zaken, voortgebracht in een bepaalde verzekeringstak, bij een zelfde verzekeraar aan te brengen.

Zelfs in deze laatste situatie bestaan er nog uitzonderingen: de verzekeraar sluit soms de ogen wanneer de agent de miskenning van de toegezegde trouw uitlegt door de wens van de verzekeringnemer om bij een ander verzekeraar een bepaald verzekeringscontract te zien onderbrengen.

De activiteit van agent kan een hoofdberoep of een bijberoep zijn.

3.1.6.3 De algemene agent.

Er bestaan, en dit vooral voor de zeeverzekeringen, algemene agenten die geen eigenlijke bemiddelaars zijn.

Zij hebben, in tegenstelling met gewone agenten en makelaars, een mandaat van de maatschappijen die zij vertegenwoordigen en onderschrijven rechtstreeks de polissen van hun opdrachtgevers.

Deze algemene agenten aanvaarden dan ook de bemiddeling van makelaars, die hun zaken aanbieden zoals zij het doen met maatschappijen.

3.2 De Verplichtingen.

3.2.1 Verplichtingen van de verzekeringnemer.

3.2.1.1 De betaling van de premie.

°Algemeen De betaling van de premie, prijs van de verzekering, is één van de belangrijke verplichtingen van de verzekeringnemer. Volgens het Burgerlijk Wetboek is de premie haalbaar.

De premie zou dus bij de verzekeringnemer moeten afgehaald worden door de verzekeraar bij elke vervaldag.

Goederen- en aansprakelijkheidsverzekering 3LM

Lieve Lombaert

15

Het haalbaarheidsprincipe is dwingend en algemeen. In de regel is de premie vooruit betaalbaar. Wanneer het juiste bedrag van de premie op voorhand niet kan vastgesteld worden, dan wordt doorgaans een provisie bedongen, waarvan het bedrag wordt berekend op de vermoedelijke omvang van een jaarpremie. Bij het begin van ieder verzekeringsjaar na het eerste, wordt aan de hand van de verstrekte gegevens over het verlopen jaar, de juiste premie vastgesteld. De verzekeringnemer heeft de verplichting, binnen een bepaalde termijn, de nodige gegevens te bezorgen om de verzekeraar in staat te stellen de premie te berekenen. ° Speciaal karakter van de premieschuld.

Technisch dient de premie voor compensatie van de risico's die andere verzekerden in dezelfde verzekeringstak zouden oplopen. Als eenheid van tijd, waarin premies en verwezenlijkte risico's gecompenseerd dienen te worden, nemen de verzekeraars een jaar.

Dit aspect heeft als gevolgen de zogenaamde "jaarlijksheid" en de "ondeelbaarheid" van de premie.

Het technisch beginsel van de ondeelbaarheid geldt enkel indien het uitdrukkelijk in de verzekeringsovereenkomst wordt bepaald.

Voor de verzekeringen, waarvan de premie op het budget van de particulier zwaar kan doorwegen, wordt de betaling van de ondeelbare premie toegelaten in halfjaarlijkse, trimestriële of maandelijkse schijven.

Maar dan voorziet de polis doorgaans dat die gesplitste betalingen geen afbreuk doen aan het ondeelbaar karakter van de jaarlijkse premie. ° Sancties bij wanbetaling.

Volgens de nieuwe wet op de landverzekering houden de verplichtingen van de verzekeraar op zodra de verzekerde verzuimt de premie te betalen op de vervaldag.

In de praktijk wordt echter in de overeenkomst bepaald welke sancties op wanbetaling van de premie staan.

De verzekeraar kan 2 sancties nemen ofwel: Goederen- en aansprakelijkheidsverzekering 3LM

Lieve Lombaert

16

a) de schorsing van de dekking. b) de schorsing van de overeenkomst.

3.2.1.2 Verplichte meldingen bij het afsluiten van de verzekeringen.

° De juiste beschrijving van het risico.

De rol van de tussenpersonen is hierbij van hoofdzakelijk belang; zij moeten hun verzekerden wijzen op hun verplichtingen bij de beschrijving van het risico en ze waarschuwen voor dan sancties waaraan zij bloot staan.

Het verzekeringsvoorstel kan dienen als een hulpmiddel bij de juiste beschrijving van het risico. Het bestaat uit een formulier, waarin de verzekeraar een reeks vragen stelt i.v.m. het te verzekeren risico. Dat neemt echter niet weg dat deze vragenlijst onvoldoende kan zijn en dat, als de verzekeringnemer een inlichting kent die er niet op voorkomt, hij verplicht is deze mede te delen.

Een andere nuttige maatregel om de verzekeraar veilig te stellen t.o.v. betwistingen vanwege de verzekeraar is de inspectie. ° Andere verplichte meldingen bij de onderschrijving. a) De hoedanigheid van de verzekeringnemer.

Voor de zakenverzekering bestaat de contractuele verplichting de verzekeraar in te lichten over de juiste hoedanigheid waarin de verzekeringnemer handelt: als eigenaar, huurder, enz... De hoedanigheid van de verzekeringnemer duidt het belang aan dat de verzekeringsnemer heeft bij het behoud van de zaak. b) De melding van vroegere schadegevallen, van opgezegde en geweigerde verzekeringen.

De verzekeraars nemen deze vermeldingen vaak als beoordelingscriteria van de te verzekeren gevaren. c) De melding van bestaande verzekeringen voor hetzelfde object.

Goederen- en aansprakelijkheidsverzekering 3LM

Lieve Lombaert

17

Deze bepalingen hebben voor doel te voorkomen dat de verzekerde belang zou hebben in een schadegeval dat hem méér zou opbrengen dan het werkelijke geleden verlies.

Ook is het nuttig dat de verzekeraar zou weten welke verzekeringen bestaan om de regeling van de schadegevallen te kunnen doen met inachtneming van de bepalingen i.v.m. pluraliteit van de verzekeringen. ° Sancties wegens ontoereikende meldingen bij het afsluiten van de verzekering.

De wettelijke sanctie voorziet dat bij opzettelijke verzwijging of onjuiste mededelen van het risico is de overeenkomst nietig.

3.2.1.3 Melding van verzwaring van risico's tijdens de duur van de verzekering.

Het kan gebeuren dat tijdens de verzekering het gedekte risico wordt verzwaard. Zo is het mogelijk dat er een grotere kans op schadegevallen kan ontstaan of dat de mogelijkheid geschapen wordt dat de gevolgen van een mogelijk schadegeval omvangrijker zouden kunnen zijn dan vroeger was voorzien. a) wettelijke regeling. zie supra. b) voorzieningen van de polissen.

Behalve voor de levensverzekeringen, waar de kwestie van de verzwaring tijdens de overeenkomst zich niet stelt, hebben de verzekeraars in hun polissen zeer uiteenlopende regelingen getroffen. Maar praktisch altijd wordt uitdrukkelijk bepaald dat de verzekeringnemer aangifte moet doen van de verzwaring. Wanneer de verzekeringsnemer de verzwaring niet kent en dus onmogelijk is deze te melden, wordt door de meeste polissen voorzien dat de dekking behouden blijft maar dat de verzekerde is gehouden een premie aanpassing te dulden.

3.2.1.4 Verplichting in geval van schade. ° De aangifte Goederen- en aansprakelijkheidsverzekering 3LM

Lieve Lombaert

18

De verzekeraar moet zo vlug mogelijk op de hoogte gesteld worden als er een schadegeval is. ° De plicht tot verstrekking van inlichtingen en bijstand.

De verzekeraar wenst grondig over de omstandigheden van de ramp en de mogelijke gevolgen ervan te worden ingelicht. Dit heeft zijn belang zowel in verband met de maatregelen tot het beperken van schade, als tot de vlotte regeling ervan.

De polissen voorzien derhalve dat de verzekerde, naast de gedane aangifte, alle nuttige inlichtingen dient te verstrekken die hem door de verzekeraar gevraagd worden en dat hij al de onderzoeken die door de verzekeraar ingesteld zijn, moet vergemakkelijken.

In de aansprakelijkheidsverzekeringen wordt voorzien dat de verzekerde elke schadevergoeding en aanmaning, zowel gerechtelijke als buitengerechtelijke, alle dagvaardingen en andere akten onmiddellijk aan de verzekeraar moet bezorgen.

Indien door de schuld van de verzekerde een procedure niet tot een goed einde zou kunnen gebracht worden, zou de verzekerde daarvoor moeten instaan en de verzekeraar vergoeden.

OPMERKING. De verzekerde mag, en moet zelfs de feiten verklaren zoals ze zich hebben voorgedaan maar hij mag zijn schuld NIET erkennen. ° De plicht tot beperking van de gevolgen dan de ramp. a) wettelijke regeling.

De wet op de verzekeringen voorziet dat de verzekerde al het redelijke in het werk moet stellen om de schade te voorkomen of te beperken.

Blijkbaar verstaat de wet onder voorkomen van de schade niet het voorkomen van het schade verwekkend feit.

Wat de wetgever heeft bedoeld is wel dat de verzekerde wanneer een feit Goederen- en aansprakelijkheidsverzekering 3LM

Lieve Lombaert

19

zich voordoet, dat dreigt schade te veroorzaken, de maatregelen moet treffen om die dreiging te weren.

Deze verplichting van de verzekerde dient te worden nagekomen als een "goede huisvader".

Een goed criterium is na te gaan wat de verzekerde zou gedaan hebben indien hij niet verzekerd was geweest. b)

De bepalingen van de polissen.

De polissen bevatten clausules die de wettelijke algemene verplichting van beperking van schade concreet aanpassen aan de noodwendigheden van de verzekeringstak tot dewelke de polis behoort. c)

De kosten gemaakt voor de beperking van de schade.

De wet op de verzekeringen bepaalt dat de verzekeraar gehouden is de kosten door de verzekerde gemaakt voor de beperking van de schade te vergoeden zelfs indien die kosten gevoegd bij het bedrag van de schade, het gedekte kapitaal zouden overschrijden en zelfs indien de genomen maatregelen geen gunstig gevolg hebben gehad.

Daartegenover staat dat de polissen vaak de tussenkomst van de verzekeraar in die kosten beperken tot een zekere som. Ook voorzien ze meestal dat de genomen maatregelen redelijk moeten zijn.

3.2.2 De verplichtingen van de verzekeraar.

De essentiële verplichting van de verzekeraar is de betaling van de voorziene vergoeding in geval van schade.

In de aansprakelijkheidsverzekering heeft de verzekeraar een bijkomende verplichting: zijn verzekerde in rechte te verdedigen, zolang het slachtoffer niet volledig is schadeloos gesteld.

In schade- en aansprakelijkheidsverzekeringen heeft de verzekeraar bovendien een recht van subrogatie.

3.2.2.1 Regeling van schade bij de kapitaalverzekering.

Goederen- en aansprakelijkheidsverzekering 3LM

Lieve Lombaert

20

De kapitaal- of sommenverzekering brengt geen moeilijkheden mee in verband met de bepaling van het bedrag van de vergoeding. Dat is op voorhand vastgesteld.

3.2.2.2 Regeling bij de zakenverzekering.

De wet op de verzekeringen bepaalt dat de vergoeding geregeld wordt op basis van de waarde die het verzekerd object had op het ogenblik van de ramp. a)

Gebruikswaarde.

Dit is het bedrag dat zou moeten uitgegeven worden om dat object aan te werven verminderd met de vetusteit (sleet of normale afschrijving). Deze waarde beantwoordt het best aan de bezorgdheid de verzekerde te herstellen in de toestand die bestond voor het verlies van het verzekerd object. b)

Verkoopwaarde.

Dit is de prijs die men in normale omstandigheden zou kunnen bekomen door de verkoop van het object, zoals het, juist voor de ramp, bestond.

Deze waarde dekt zelden het werkelijk geleden verlies. c)

Aangenomen waarde.

Dit is de waarde die op voorhand door deskundigen is vastgesteld en door de partijen is aanvaard.

De verzekeraar mag deze waarde niet betwisten. Wanneer de getaxeerde waarde aanzienlijk vermindert in waarde dan kan elke partij de getaxeerde waarde verminderen, ofwel een einde maken aan de overeenkomst.

3.2.2.2.1 De winstverzekering in de zakenverzekering.

De wet voorziet dat naast de uitbetaling van de schade ook de verwachte winst vergoed wordt.

3.2.2.2.2 De wijze van vergoeding.

In principe betreft de verbintenis van de verzekeraar een vergoeding in geld en in de praktijk gebeurt dat ook zo.

3.2.2.2.3. De onderverzekering.

Goederen- en aansprakelijkheidsverzekering 3LM

Lieve Lombaert

21

De wet bepaalt dat de verzekerde als zijn eigen verzekeraar moet beschouwd worden voor het bedrag van de waarde die de verzekerde som overtreft.

Een oplossing tegen de onaangename verrassingen van de onderverzekering bij partieel verlies is de verzekering "in eerste risico".

3.2.2.2.4 Het bewijs van het verwezenlijkt risico.

De verzekerde moet bewijzen dat: - hij ervoor verzekerd is en de omvang.

- hij schade heeft geleden.

- die schade het gevolg is van een feit dat door de polis als een gedekt risico wordt bestempeld.

Wanneer de verzekeraar een bepaald risico heeft omschreven en bij de algemeen definitie van het gedekt gevaar uitzonderingen voorziet door sommige uitsluitingen van het risico te stipuleren, dan heeft hij de bewijslast van het bestaan van de elementen van die uitzondering of uitsluiting.

3.2.2.2.5 Rechten van derden op de vergoeding.

Derden kunnen op het verzekerd object rechten hebben.

In principe kunnen derden geen aanspraak maken op de vergoeding daar zij geen partij zijn in de verzekeringsovereenkomst. Nochtans heeft de wet bepaalde gevallen geregeld.

3.2.2.3 De regeling in de aansprakelijkheidsverzekering.

3.2.2.3.1 Algemeen.

Deze verzekering heeft tot doel de bescherming van het patrimonium van de verzekerde in het algemeen tegen de vorderingen van derden die de aansprakelijkheid zouden inroepen.

Deze verzekering heeft dus helemaal niet de vergoeding van het slachtoffer op het oog. Het opzet van de verzekeraar bestaat erin de aanspraak te minimaliseren zoals de verzekerde zelf, in wiens plaats de verzekeraar treedt, zou gedaan hebben indien hij niet verzekerd was geweest.

Goederen- en aansprakelijkheidsverzekering 3LM

Lieve Lombaert

22

3.2.2.3.2. Verdediging van de verzekerde.

Doorgaans wordt bepaald dat de verdediging een verplichting is van de verzekeraars zolang het slachtoffer niet is vergoed.

Bijgevolg moet de verzekerde een passieve houding aannemen tegenover het slachtoffer. Hij mag bijgevolg: - niet onderhandelen - zijn aansprakelijkheid niet erkennen - niets vergoeden Wanneer de onderhandelingen, door de verzekeraar gevoerd, geen "regeling in den minne" hebben teweeggebracht, zal de verzekeraar instaan voor de verdediging in rechte, hetzij voor strafrechtbanken, hetzij voor de burgerlijke gerechten.

3.2.2.3.3. De vergoeding van de schade.

Alhoewel "in principe" de vergoeding aan de verzekerde toekomt voorzien de meeste polissen, dat de vergoeding aan het slachtoffer van een ongeval wordt betaald.

Het slachtoffer van een ongeval heeft inderdaad een voorrecht op het bedrag van de vergoeding en de verzekeraar loopt niet graag het risico tweemaal te moeten betalen indien de verzekerde nalaat de vergoeding aan zijn slachtoffer uit te keren.

3.2.2.3.4. Subrogatie van de verzekeraar.

De verzekeraar, die de schade heeft vergoed, is in de plaats gesteld van al de vorderingen en rechten die de verzekerde heeft tegen een derde die aansprakelijk is voor de schade.

Goederen- en aansprakelijkheidsverzekering 3LM

Lieve Lombaert

23