Cor & Vic - editie 1 2025

EEN PITTIGE OPLEIDING

Exposant worden?

Scan de QR-code voor meer info

4 & 5 juni 2025

Op de hoogte blijven?

Meld je aan voor de nieuwsbrief

COLOFON & INHOUD

Cor & Vic is het leukste magazine voor de W­installateur. Van verwarming tot ventilatie en van sanitair tot riool. We reizen mee met onze vakmaatjes Cor en Vic. Zij gaan elke editie het land in en komen terug met verhalen uit de praktijk: altijd herkenbaar en uit het hart gegrepen. Hierdoor verbinden we jong en oud in de installatietechniek. Het magazine verschijnt vijf keer per jaar.

Jaargang 2, nummer 1, maart 2025

UITGEVER

Media Vakman B.V.

Keulenstraat 9 7418 ET Deventer

HOOFDREDACTIE

Peter Besselink, redactie@mediavakman.nl

REDACTIE

Pim van de Beek, Sjoerd Geurts, Diede de Klein, Han Neijenhuis en Eric Sleeuwits

BLADMANAGER

Matthea Kiemeney, matthea@mediavakman.nl

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE

Suzanne Beurmanjer (communicatie), Gejo Flierman en Tim Kollen (verkoop), Marco IJmker (vormgeving) en Tim Nijhof (eindredactie)

ADVERTENTIES

info@mediavakman.nl

VORMGEVING Media Vakman B.V. DRUK Tuijtel

ABONNEMENTEN EN ADMINISTRATIE info@mediavakman.nl

Verschijning: 5 x per jaar

Abonnementsprijs Nederland € 47,50 per jaar (excl. 9% btw, incl. verzendkosten)

Losse nummers € 9,75 (excl. 9% btw, incl. verzendkosten)

Abonnementen kunnen op elk gewenst moment ingaan en worden automatisch verlengd, tenzij twee maanden voor de vervaldatum schriftelijk is opgezegd.

ALGEMENE VOORWAARDEN EN PRIVACYSTATEMENT Zie corenvic.nl

COPYRIGHT

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen aan de volledigheid en juistheid van de informatie, zoals weergegeven in deze uitgave, geen rechten worden ontleend. De uitgever en auteurs kunnen dan ook geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie uit deze uitgave.

VOLG ONS

Cor: @CorvanCenV | Vic: @VicvanCenV facebook.com/CorEnVic instagram.com/corenvicmagazine linkedin.com/company/cor­vic linkedin.com/in/vic­van­cor­en­vic info@corenvic.nl

CORENVIC.NL

THEMA

VERWARMEN, KOELEN & VENTILEREN

“LEG HET ANDERS

UIT AAN DE KLANT”

Arnold Bakker van Resideo weet alles van slim verwarmen, waterzijdig inregelen, zoneregelingen en nachtverlaging. Hij verzorgt trainingen voor installateurs. “Ze verzuimen vaak het waterzijdig inregelen aan te bieden.”

De maart-editie van Cor & Vic heeft een thema. We besteden speciale aandacht aan de onderwerpen verwarmen, koelen en ventileren. Het gaat over kansen voor de warmtepomp, co-certificering en zoneregeling. We nemen ook een kijkje achter de schermen bij ventilatiefabrikant Zehnder.

“WIND TEGEN, MAAR BEWEGING GAAT DOOR”

Voorzitter Frank Agterberg van Vereniging Warmtepompen houdt vertrouwen in de warmtepomp, ondanks een mager verkoopjaar. "Een dergelijke grote transitie gaat altijd met horten en stoten. Maar het is onomkeerbaar."

DUURZAME TIP: HOUD ‘T SIMPEL

Robin van den Hooven en zijn echtgenote Marjola kochten in 2016 een bouwval van bijna honderd jaar oud, in ‘t Loo. Samen verbouwden ze het krot tot een duurzame woning, die ze ook verhuren voor vakantieweekenden. Cor en Vic zijn benieuwd.

“IK WERK NU MET VOLWASSEN LEGO”

Ben van de Bunt was verkoper en werd servicemonteur. “De technieken waar ik nu mee werk veranderen continu. Maar service en onderhoud, bijvoorbeeld aan cv­ketels en warmtepompen, dat blijft altijd bestaan.”

DE SENSOREN

DOEN DE TRUC

Softwarebedrijf Ultraware heeft het groenste pand van Assen. Door alle installaties, waaronder de warmtepomp en zonnepanelen, slim met elkaar te combineren, wordt er 75 procent energie bespaard. Het maakt Cor en Vic nieuwsgierig.

BALANSVENTILATIE DE NIEUWE NORM

De mannen hebben er zin in. Cor en Vic mogen een kijkje nemen achter de technische schermen bij Zehnder in Zwolle. Zehnder is Europees marktleider op het gebied van ventilatie. Cor en Vic zijn benieuwd naar trends en nieuwtjes.

WEL OF NIET VAN HET GAS AF?

Het zijn best rare tijden voor de W­installateur. Want ga maar na. Het kon niet op met de warmtepomp, totdat afgelopen jaar de markt inklapte. Geen 150.000 verkochte warmtepompen, maar slechts 110.000. Vooral veroorzaakt door het afschaffen van de hybride warmtepomp als standaard vanaf 1 januari 2026 en verder zijn ook de subsidies op de warmtepomp flink teruggeschroefd. Tegelijkertijd zien we dat het aantal verkochte cv­ketels weer terug is op het oude niveau. Met 434.000 verkochte toestellen in 2024 zelfs 98.000 meer dan in het jaar daarvoor. Thema van dit nummer is ‘Verwarmen, koelen en ventileren’. Natuurlijk zijn we langsgegaan bij Frank Agterberg van de Vereniging Warmtepompen met de vraag of het nog goed komt met de warmtepomp. Een hoopgevend verhaal. “Die energietransitie, het gaat gewoon gebeuren”, zegt hij. “Zoiets groots gaat altijd met horten en stoten. Nu zit het even tegen, maar deze beweging is niet te stoppen!”

Ook duiken we in de wereld van de COcertificering. Gevolg van die certificering is dat de kosten van het ketelonderhoud fors duurder zijn geworden. Maar hoe ga je daarmee om? Bereken je alle certificeringskosten door aan de klant, of er zijn er alternatieven?

Voor handige tips: lees ons trendverhaal. Verder een kijkje in de fabriek bij Zehnder in Zwolle, Europees marktleider op het gebied van ventileren. Daar vertelt Jerôme Corba alles over balansventilatie, maar ook over de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van geluidsreductie, rendement en slimme geïntegreerde systemen. Tenslotte brengen we een bezoek aan het groenste bedrijfspand in Assen, waar met slimme sensoren 75 procent op de energie wordt bespaard en het altijd de juiste temperatuur is. Veel leesplezier!

Peter Besselink, hoofdredacteur redactie@mediavakman.nl

Extra certificeringskosten en administratieve regeldruk

HOE BEREKEN JE CO-CERTIFICERING DOOR AAN KLANT?

De verplichte CO-certificering voor het werken aan bijvoorbeeld cv­ketels zorgt ervoor dat steeds meer installatiebedrijven de vereiste papieren in huis hebben. Dit heeft tot gevolg dat de kosten van het ketelonderhoud fors duurder zijn geworden. Maar hoe ga je daarmee om? Bereken je alle certificeringskosten door aan de klant of zijn er alternatieven?

Als gevolg van de Gasketelwet hebben inmiddels ruim 3.100 installatiebedrijven zich gecertificeerd. De verwachting is dat we straks uitkomen op zo’n 3.500 bedrijven die het gewenste papiertje in huis hebben. Inmiddels hebben zo’n 23.000 monteurs hun vakbekwaamheidsbewijs binnen. Als het gaat om de veiligheid en het verkleinen van ongelukken met koolmonoxide is dit natuurlijk een goede zaak. Keerzijde is wel dat de kosten van het ketelonderhoud door de verplichte CO-certificering fors zijn toegenomen. Dit als gevolg van extra scholingskosten en meer administratieve regelingen. De vraag is in hoeverre je

deze extra kosten als installatiebedrijf doorberekent in je (onderhouds) tarieven. Uit onderzoek blijkt dat de tarieven de afgelopen twee jaar flink zijn gestegen. Gemiddeld genomen tussen de 21 en 41 procent. Deels komt dat door de CO-certificering, maar ook door andere factoren, zoals gestegen personeels­ en materiaalkosten. Met name kleinere installateurs worstelen met de vraag hoe ze moeten omgaan met die extra kosten. Bereken je alles door aan de klant, of zijn er ook alternatieven?

MINDER VAAK GAAN

Deze vraag legden we voor aan accountant Stefan van Maasakkers

"MINDER REGELDRUK, BETERE HANDHAVING"

Op basis van het rapport ‘Evaluatie CO­stelsel’ heeft minister Mona Keijzer toegezegd te willen kijken hoe de regeldruk van de CO-certificering voor kleine installatiebedrijven kan worden aangepast. Voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland is blij dat de minister oog heeft voor de lastendruk, die het stelsel vooral kleinere bedrijven bezorgt. Verder is hij tevreden dat de minister inziet dat de handhaving van de ‘Gasketelwet’ door de gemeenten niet op orde is. “Dat is wel een cruciaal punt. Zonder goede handhaving vallen meldingen over onveilige installaties tussen wal en schip en krijgen gecertificeerde bedrijven te maken met oneerlijke concurrentie door bedrijven zonder certificaat.”

Stefan van Maasakkers Accountant Bol Adviseurs

van Bol Adviseurs. Zijn bedrijf is gespecialiseerd in de installatiebranche. Volgens hem zou je als installateur bij vaste contracten voor ketelonderhoud minder vaak kunnen komen. Bijvoorbeeld niet één keer per jaar, maar één keer in de anderhalf jaar. “De prijs blijft hetzelfde en hoeft dus niet per se omhoog. Daardoor kun je in dezelfde tijd meer klanten bezoeken. Je verdient de CO­kosten dus terug door bij een vast contract minder vaak te komen.”

Bijkomend voordeel is dat er dan gelijk wordt ingespeeld op het grote probleem dat er nu eigenlijk al te weinig ‘handjes’ zijn om al het serviceonderhoud uit te voeren. Daar komt nog eens bij dat 10

tot 15 procent van de miljoenen ketels in Nederland niet eens periodiek onderhoud krijgt. Dat blijkt uit de ‘Evaluatie CO­stelsel’, uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. Techniek Nederland denkt zelfs dat dit percentage met rond de 40 procent nog veel hoger ligt en ondersteunt het streven van Minister Keijzer om het periodiek onderhoud te bevorderen.

KLEINERE INSTALLATEURS

Cor moppert wat. Hij vindt het niet kunnen dat er nog steeds installateurs zijn die doelbewust zonder CO-certificering werken. “Oneerlijk ten opzichte van collega’s die wel het keurmerk ‘CO-vrij’ voeren. Om eerlijk te zijn snap ik de klant ook niet…”, moppert hij. Vic snap de frustratie van zijn oudere collega. “Grootste probleem is misschien wel dat veel klanten helemaal niet weten dat er een verplichte CO-certificering is. Misschien dat de overheid daar iets aan kan doen! Bijvoorbeeld door een voorlichtingscampagne te voeren, over meerdere jaren. Dat helpt ook om het aantal bedrijven zonder certificaat dat wél werkzaamheden blijft uitvoeren, terug te dringen.”

Vooral kleinere installatiebedrijven – zoals zzp’ersworstelen met de vraag hoe ze moeten omgaan met de CO-certificering. Vooral met de toegenomen regeldruk en administratie, maar ook met de toegenomen kosten en het doorberekenen daarvan aan de klant. Accountant Stefan van Maasakkers vraagt deze groep om serieus na te denken in hoeverre cv­onderhoud voor hen nog een goed verdienmodel is. “Je moet flink wat vaste contracten hebben, anders verdien je er aan de voorkant al weinig aan. Een alternatief is om te stoppen met onderhoud. Vaak durf je zoiets niet, omdat je bang bent dat de klant boos wordt. Maar een klant is dat snel vergeten. Zeker als je hem een alternatief biedt, door je onderhoudscontracten te verkopen aan een specialist. Op die manier kun je je als installateur richten op ander werk, waar je een betere marge op maakt.”

“KLANT WEET VAAK NIETS VAN VERPLICHTING”

TROTS OP 30 JAAR

Wij zijn jarig! En wie jarig is, trakteert! Van 1 maart t/m 30 juni 2025 spaar je bij elke aankoop van een promobox automatisch voor mooie cadeaus. Scan de QR-code en ontdek alle actievoorwaarden. CALEFFI GUARANTEED.

Thermische batterij voor het duurzaam verwarmen van tapwater

De Charge, nieuw in Masterwatts assortiment, is een slimme bedieningseenheid die u aansluit op de Sagaboiler. Hij geeft u volledige controle over uw elektriciteits- en warmwaterverbruik.

Hoe werkt de Charge?

Thermische batterijen werken vaak op één manier, maar de Charge kan meer:

■ regelen op dynamische energietarieven; ■ koppeling met pv-panelen.

Dynamische energietarieven

De Charge is gekoppeld aan Nord Pool, het Euro-

pese platform voor energietarieven. Met behulp van deze koppeling, warmt de boiler op wanneer de prijs het meest gunstig is. Dit is meestal vóór een piek in een gebruiksmoment, waardoor netcongestie verlaagd wordt.

Koppeling met pv-panelen

Daarnaast kunt u de Charge koppelen aan uw pvpanelen. Wanneer de spanning op het stroomnet stijgt, schakelt de Charge in. Zo gebruikt u zelfopgewekte energie en minimaliseert u terugleverkosten.

Alles regelen met één app

De besturingsunit wordt aangestuurd met een eenvoudige mobiele app. In de app kunt u precies zien hoeveel warm water beschikbaar is, hoeveel u heeft verbruikt, wat de kosten zijn en nog veel meer.

Maar dat is niet alles!

In de boiler zit een dompelbuis met drie sensoren. Deze meet de temperatuur in de boiler op drie verschillende plekken. Zo kan hij altijd op het juiste moment de juiste hoeveelheid water verwarmen.

Jaarlijks 10-20 doden in Nederland door koolmonoxidevergiftiging (en zo’n 200 ziekenhuisopnames)

BIJ 15 TOT 40 PROCENT CV-KETELS GEEN PERIODIEK ONDERHOUD

Merendeel klanten stelt cv-onderhoud ondanks hogere kosten niet uit

Rookmelder niet hetzelfde als CO-melder Rook stijgt omhoog en CO blijft hangen op 1,5

Bron: Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OvV), Evaluatie CO-stelsel van Kwink Groep, Techniek Nederland en Nederlandse Brandwondenstichting

EVEN VENTILEREN

Applicatiespecialist Arnold Bakker van Resideo weet alles van slim verwarmen, waterzijdig inregelen, zoneregelingen en nachtverlaging. Namens Resideo verzorgt hij onder andere trainingen voor installateurs, waarin hij zijn kennis overdraagt. Wat hem opvalt? “Installateurs verzuimen vaak het waterzijdig inregelen aan te bieden.”

ARNOLD BAKKER Applicatiespecialist Resideo

“INSTALLATEUR MOET VANUIT COMFORT VOOR KLANT DENKEN”

WAT IS WATERZIJDIG INREGELEN

EIGENLIJK?

“Met waterzijdig inregelen stel je de warmtepomp of cv­installatie zo in dat het water gelijkmatig verspreid wordt over de verwarmingselementen. Je creëert balans met het water, zodat er geen verschil is tussen radiatoren of vloerverwarming die kort op de warmtepomp of ketel zijn gekoppeld, of juist verder weg. Je zorgt ervoor dat het water overal op een bepaalde temperatuur het verwarmingselement ingaat en met inregelbare ventielen stel je in dat de uitgaande temperatuur ongeveer 25 procent lager ligt. Door waterzijdig in te regelen houd je de retourtemperatuur onder controle, komen kamers gelijktijdig op temperatuur en verhoog je het comfort in de ruimte. Daarnaast is de installatie op deze manier zuiniger.”

IS WATERZIJDIG INREGELEN VERPLICHT?

“Volgens de wet is het verplicht bij bestaande woningen waar bijvoorbeeld een cv­ketel of warmtepomp wordt vervangen of vernieuwd. Of wanneer meer dan dertig procent van alle afgifteapparaten zoals radiatoren zijn vervangen. Maar het gebeurt niet altijd. Veel problemen bij installaties ontstaan wanneer er niet waterzijdig is ingeregeld.”

WAAROM LATEN INSTALLATEURS

DIT LIGGEN?

“Ik proef een stuk weerstand bij de installateur, die het ziet als een extra kostenpost voor de

klant. Hij wil het niet aankaarten met de angst te duur te zijn. Soms begrijpen ze er zelf niet voldoende van. Je moet het de klant ook anders uitleggen. Door enerzijds jouw installatie naar een nulbeurt terug te brengen ­ slangen doorspoelen, et cetera ­ en vervolgens waterzijdig in te regelen haal je voor de bewoner het maximale rendement uit de installatie. Wie wil dat niet? Door waterzijdig in te regelen, bespaar je altijd! Dat moet je duidelijk maken.”

HOE KAN DE INSTALLATEUR HET BETER

AANPAKKEN RICHTING DE KLANT?

“Zorg dat jouw offerte niet een overzicht is van zaken die je uitsluit. Laat in jouw offerte zien wat je wél kunt betekenen voor de klant met het optimaliseren van de installatie. Laat zien wat je kunt betekenen op de drie pijlers comfort, controle en energie. Je wilt comfort in huis, controle op de instelbaarheid van de installatie en zo efficiënt mogelijk met energie omgaan.”

HOE GAAT HET NU IN DE PRAKTIJK?

“Het is vaak zo dat een klant bijvoorbeeld vraagt om een tweede thermostaat boven. Daar moet je niet meteen ja op zeggen, maar vraag eerst eens wat het probleem is. Waarom wil hij die extra thermostaat? Naar welke oplossing of welk comfort zoekt de klant? Zoek naar de echte vraag en geef

HUISCOMFORT EN VEILIGHEID

Resideo is een wereldwijd opererend technologiebedrijf dat zich richt op slimme oplossingen voor huiscomfort, beveiliging en energiebeheer. Het bedrijf, voortgekomen uit de thermostaat- en beveiligingstak van Honeywell, heeft een rijke geschiedenis van innovatie en kwaliteit. In Nederland werken bij Resideo ongeveer 120 mensen, twintig op het hoofdkantoor in Amsterdam en honderd bij de fabriek voor gasblokken in Emmen. Resideo biedt een breed scala aan producten, waaronder slimme thermostaten onder het label Honeywell Home, waterbeheeroplossingen onder het label Braukmann en veiligheidssystemen zoals rook- en CO-melders. Een van de producten van Resideo is evohome. Dit zoneregelsysteem stelt gebruikers in staat de temperatuur per ruimte te regelen.

geen antwoord op een door de klant bedachte oplossing. We worden in deze branche te vaak gezien als probleemoplossers. Maar ons nut is dat we de klant van comfort voorzien.”

HOEVEEL ENERGIE KUN JE MET

WATERZIJDIG INREGELEN BESPAREN?

“Minstens twaalf procent. Maar dat kan flink oplopen. Het is dus veel meer dan alleen een verplichting.”

EN DAN HEB JE OOK NOG DE ZONEREGELING?

“In de laatste versie van het Bouwbesluit uit 2020 is niet alleen de verplichting van waterzijdig inregelen opgenomen, maar er is ook gesteld dat je bij mutaties zelfregulerende apparatuur moet aanbieden. Bewoners moeten de temperatuur in verschillende zones, bij voorkeur per leefruimte, apart kunnen regelen. Dit kan in de bestaande bouw met thermo­

staatknoppen. Wordt het te warm, dan schakelt de verwarming daarmee automatisch terug.”

IN VEEL HUIZEN IS HET BOVEN KOUD

WANNEER DE THERMOSTAAT BENEDEN DE TEMPERATUUR HEEFT BEREIKT?

“Inderdaad. Beneden moest de thermostaat hoger gezet worden en kon je met naregelingen de temperatuur op de afzonderlijke kamers terugbrengen. Als een soort handrem. De nieuwe standaard biedt een oplossing. Dat is de vraaggestuurde zoneregeling. In de oude situatie kenden we een master/ slave­regeling. Daarmee werd de temperatuur in de hele woning bepaald vanuit de hoofdthermostaat, die meestal in de woonkamer hing. Bij een zoneregeling gebruiken we een master/master­regeling, waarbij iedere ruimte een eigen thermostaat heeft die de temperatuur regelt, zonder afhankelijk te zijn van een hoofdthermostaat. Het voordeel hiervan is dat de eindgebruiker de temperatuur per ruimte kan instellen. Ook veel zuiniger.”

ZIJN TECHNISCHE RANDVOORWAARDEN

"

Door waterzijdig in te regelen, bespaar je altijd”

NODIG WANNEER JE WIL OVERSTAPPEN OP EEN ZONEREGELING?

“Soms wel, bijvoorbeeld wanneer de bestaande installatie het in een woning niet aankan. Die vereist dan extra inhoud, met een buffervat, een bypass voor de vereiste doorstroming, oftewel flow, een betere afstelling van de ketel of warmtepomp. Of

misschien een radiator met meer capaciteit, omdat de bestaande niet voor de functie als verblijfsruimte was geselecteerd. Bij nieuwbouw is het een stuk eenvoudiger, dan maak je de gewenste installatie van A tot Z volgens de geldende eisen en wensen van de klant.”

MET EVOHOME HEBBEN JULLIE ZELF EEN

SLIMME ZONEREGELING ONTWIKKELD?

“Deze zoneregeling kan tot wel twaalf ruimtes onafhankelijk van elkaar regelen. Dit product brengen we, net als alle thermostaten en inregelbare radiatorkranen, onder de merknaam Honeywell Home op de markt, een merk van Resideo. Evohome is dus geen thermostaat, maar een zoneregeling waarmee je in verschillende ruimtes de temperatuur en het energieverbruik automatisch regelt. Hiermee vergeet je nooit meer de temperatuur terug te brengen naar een basis. Het is ook een zelflerend systeem. Wanneer jij om 7 uur ’s morgens 20 graden wil hebben in de keuken, dan rekent evohome zelf uit wanneer de installatie moet beginnen te draaien.”

TOT SLOT, HOE BELANGRIJK WORDT

KOELEN IN HUIS?

“In nieuwbouwwoningen wordt het standaard meegenomen. Daar is het mogelijk, omdat veel

“TEMPERATUUR KAN ‘S NACHT BEST GRAADJE LAGER”

Veel installateurs drukken klanten op het hart om de temperatuur van een warmtepompinstallatie 24 uur per dag constant te houden. Arnold Bakker is het daar niet mee eens. “In mijn ogen kan de installatie, ook als je vloerverwarming hebt, ‘s nachts best een halve of hele graad lager worden gezet. Dan hoeft de ketel of warmtepomp ’s nachts, wanneer het kouder wordt, niet steeds aan te slaan om alles op temperatuur te houden. Dat op minimaal vermogen aan en uit gaan is slecht voor een toestel. Mensen hebben ‘s morgens ook minder behoefte aan warmte dan ‘s avonds. Je bespaart op deze manier en geeft de installatie wat rust.”

warmtepompen ook topkoeling kunnen verzorgen. Bij renovatie wordt vaak voor hybride verwarmingssystemen gekozen. Daarbij blijven mensen soms gebruikmaken van bestaande radiatoren en vloerverwarming. De installateur raadt het in die gevallen vaak af om te koelen. ‘Gebruik maar een airco’, wordt dan gezegd. Een probleem in deze situaties is dat je de temperatuur nooit stabiel houdt. Bij koeling via de vloer absorbeer je warmte in de ruimte. Dat kun je maar beperkt doen.”

Arnold Bakker

“

Aron Millenaar (25), volgt opleiding Service Technicus

OPLEIDING IS STUK PITTIGER DAN VORIGE”

Aron Millenaar (25) werkt als monteur kortlopende projecten bij totaalinstallateur

Den Doorn in Giessen. Na acht jaar werkervaring is hij afgelopen zomer gestart met de mbo niveau 4­opleiding tot servicetechnicus. “Ik blijf doorleren, omdat de techniek nooit stilstaat.”

DUS BESLOOT JE OOK JE W-PAPIEREN TE HALEN?

“Ja, ik heb in totaal nu drie mbo niveau 3­diploma’s: Elektro, Eerste monteur W en Monteur Service & Onderhoud. Ik blijf doorleren, omdat de techniek nooit stilstaat.”

JE KOOS EERST VOOR DE E-INSTALLATIE. WAAROM TOCH DE W-KANT OPGEGAAN?

“Toen ik 16 jaar was, ben ik begonnen als elektricien bij een klein installatiebedrijf. Op mijn eerste werkdag liep ik met een loodgieter mee. Omdat ze klein waren, had je geen specifieke E- of W-monteur. Je deed gewoon alles.”

JE BENT DUS ALLROUND. ALS JE MOET KIEZEN, WAT VIND JE DAN LEUKER?

“Bij elektra zit veel verborgen in de muur, daar zie je niet veel van. Hooguit de meterkast, maar daar blijft het bij. De WTB­kant is veel zichtbaarder en er zit meer technische opbouw in. Daarom vind ik de W­kant leuker.”

WAAROM HEB JE GEKOZEN VOOR DE SERVICETECHNICUS-OPLEIDING?

“Mijn plafond lag niet bij mbo niveau 3, dus ik heb bewust voor niveau 4 gekozen. Deze opleiding richt zich op grote installaties, zoals ketelruimtes in bedrijfspanden. Dat vind ik leuk.”

HOE BEVALT DE OPLEIDING TOT NU TOE?

“Deze opleiding is een stuk pittiger dan de eerdere. Waar ik bij mijn vorige opleidingen nog makkelijk wegkwam, vraagt niveau 4 om veel zelfstandigheid. Ik moet vaak thuis ook nog aan de slag. Het vraagt meer tijd en energie, maar ik wil het zeker halen.”

HOE COMBINEER JE WERK EN STUDIE?

“Maandag is mijn studiedag, en de rest van de week werk ik. Het leer­werktraject wordt betaald door Den Doorn. Vaak kan ik de opdrachten uitvoeren tijdens mijn werk bij klanten, wat het makkelijker maakt om de theorie in de praktijk te brengen.”

WAT MAAKT JOUW WERK ALS MONTEUR ZO AFWISSELEND?

“Elke dag is anders. De ene dag los ik storingen op, de andere dag stel ik een warmtepomp in bedrijf. Daarnaast heb ik veel contact met klanten.”

WAT IS JE TOEKOMSTVISIE?

“Mijn doel is om mezelf steeds verder te ontwikkelen. Ook vind ik het leuk om jongeren te enthousiasmeren voor dit vak. Mijn broertje van 15 jaar heeft vorig jaar bij Den Doorn een snuffelstage gelopen en is nu aangenomen. Volgend schooljaar start hij zijn BBL­traject. Dan zijn we collega’s, daar kijk ik erg naar uit.”

Aron Millenaar

ER ZITTEN STERKE VEREN ONDER”

Vanaf zijn zeventiende werkt hij in de installatietechniek. Servicemonteur Bjorn Schaars (31) uit

Didam combineert bij Peters Installatietechniek in Zevenaar de E met de W. Hij is blij met zijn Volkswagen Transporter, waarmee hij naar iedere klus rijdt. “Ik vind het leuk om allround te zijn. Want aan een warmtepomp zit ook een draadje.”

W

e ontmoeten Bjorn op de locatie Iseldoks in Doetinchem, waar Peters Installatietechniek – een allround bedrijf, met vestigingen in Zevenaar en Winterswijk ­ werkt aan een gloednieuw appartementencomplex bij het water. “Mijn werk bestaat uit opleveringen, het in bedrijf stellen van installaties en het keuren van afgeleverd werk. Hier ben ik op Iseldoks mee bezig. Bij klachten of storingen word ik ook ingevlogen. Ik ben begonnen als loodgieter, maar heb mijn werk na tweeënhalf jaar neergelegd om de papieren voor elektrotechniek te halen. Zodat ik zowel met W als E aan de slag kon. Ik heb veel vrijheid in mijn werk, wat het erg fijn werken maakt bij Peters.”

Het is Bjorns vijfde werkbus. De eerste drie waren Volkswagen Caddy’s, de laatste twee Volkswagen Transporters. “In de huidige bus rijd ik een half jaar. Dit is een nieuwe dieseluitvoering, waarmee ik ook de grote steden in kan. Bij Peters ligt de focus op elektrisch rijden, maar voor dit formaat is dat in de praktijk niet handig. Grote voordelen van deze bus zijn het laadvermogen en de sterke veren die eronder zitten. Je voelt niet dat je in een bus rijdt.”

Servicemonteur Bjorn Schaars van Peters Installatietechniek

De inrichting van de bussen is bij iedere monteur van Peters Installatietechniek hetzelfde. “Je mag het aangeven als je iets anders wil, maar ik vind deze inrichting prima. De hoge lades vol onderdelen, zoals printplaatjes en thermostaten, zijn ideaal. Daar kun je ook goed bij als er groot materiaal onder staat. Het zwaardere gereedschap staat op de grond en het lichte gereedschap ligt wat hoger. Dat is fijn.” Of de bus groot genoeg is? “Een bus is altijd te klein. Je ziet hoe vol hij staat. Maar een grotere bus rijdt niet fijn. Je kunt er ook nergens mee parkeren. Deze bus is gewoon lekker praktisch en comfortabel.”

VIC: “DEZE BUS STRAALT PROFESSIONALITEIT UIT”

Vic geniet van de opvallende uitstraling van de bus. “Deze is niet alleen ruim qua inhoud, maar met de bestickering straal je uit dat je een modern en innovatief bedrijf bent. En je laat dankzij de groene kleur zien dat je een groen bedrijf bent. Hoe mooi.” Volgens Bjorn stond vroeger alleen de P van Peters op de zijkant. Dat is een paar jaar geleden veranderd.

Vic: “Een prima beslissing. Er is echt wat aan de uitstraling gedaan en dat is een goede zaak. Het straalt een stukje professionaliteit uit. Misschien moet ik ook eens naar mijn eigen bus kijken.”

Bijna vier op de tien Nederlanders verwachten binnen tien jaar volledig energieneutraal te wonen. Dat blijkt uit onderzoek van duurzaamheidsplatform Slimster.nl onder 1.000 ondervraagden. Het wordt echter een behoorlijke kluif om iedereen mee te krijgen, want een op de vijf geeft namelijk weinig tot niets om energieneutraal wonen. “Het benadrukken van andere voordelen dan klimaatwinst, zoals meer wooncomfort en lagere lasten, is belangrijk om deze groep te motiveren”, aldus het onderzoeksrapport. Jongeren zijn daarbij optimistischer dan ouderen: 60 procent van de twintigers verwacht binnen tien jaar energieneutraal te wonen, tegenover slechts 25 procent van de vijftigers.

4 OP DE 10 ENERGIENEUTRAAL

JAGA VALT IN DE PRIJZEN

Jaga heeft onlangs twee internationale prijzen in ontvangst mogen nemen voor de baanbrekende en innovatieve Briza Net Zero. De nieuwe design fancoil is recent bekroond met de German Design Award 2025, in de categorie Excellent product design energy. Ook won Briza Net Zero de Henry van de Velde Award in de categorie Environment. Dit dubbele succes benadrukt Jaga’s inzet voor innovatie, duurzaamheid en design en laat zien dat deze pijlers perfect gecombineerd kunnen worden. Tijdens de Installatie Vakdagen, vorig jaar in Hardenberg, werd Briza Net Zero voor het eerst in Nederland gepresenteerd.

NIEUWE ROL ROB MAASSEN

We kennen Rob Maassen als de algemeen directeur van ATAG Verwarming. Vanaf 1 januari van dit jaar is hij ook verantwoordelijk voor Brink Climate Systems. Als countrymanager verwarming & ventilatie Nederland gaat hij beide functies combineren. Zowel Brink Climate Systems als ATAG Verwarming is onderdeel van de Ariston Group, het Italiaanse concern dat wereldwijd hoogstaande verwarmings­ en ventilatieproducten produceert en verkoopt. Brink en ATAG blijven elk zelfstandig opereren.

OPLEVING WARMTEPOMP

In de laatste twee maanden van 2024 zijn aanzienlijk meer warmtepompen verkocht dan in de tien maanden daarvoor. Dat had alles te maken met de ISDE­subsidie die vanaf 1 januari 2025 flink is teruggeschroefd. Voor consumenten die eind 2024 nog snel even een warmtepomp kochten ­ maar die pas in 2025 wordt geïnstalleerd ­ gold een overgangsregeling. Bij warmtepompspecialist Quatt kwamen eind 2024 maar liefst 7.000 getekende offertes binnen. Dat was meer dan in de tien maanden daarvoor.

BEURS GREEN HEATING SOLUTIONS

Op woensdag 4 en donderdag 5 juni vindt in de Brabanthallen in Den Bosch Green Heating Solutions plaats, de grootste vakbeurs voor duurzame klimaattechnologie in de Benelux. Nu de energietransitie op stoom komt, is dit de plek waar alle vragen beantwoord worden over verwarming, koeling en ventilatie. Green Heating Solutions draait om de nieuwste innovaties, praktische seminars en netwerkgesprekken met iedereen die er toe doet in de branche. De beurs biedt exposanten en bezoekers uit de HVAC­sector de kans om met elkaar in contact te komen, zich te laten informeren en de nieuwste ontwikkelingen in de industrie te volgen. Info: greenheatingsolutions.nl

Flinke besparing met hybride

Vic: “De hybride warmtepomp kan wel een duwtje in de goede richting gebruiken. Het afgelopen jaar is die markt behoorlijk ingestort. Daarom is het goed om te lezen dat bij een vervolgonderzoek blijkt dat de consument met een hybride warmtepomp gemiddeld zo’n 75 procent op zijn gasverbruik bespaart. Bij dit onderzoek van de Vereniging Duurzame Warmte werden de data van 174 woningen gebruikt. Gemiddeld daalde het gasverbruik van 1875 kuub naar 478 kuub. Hoewel het gemiddelde stroomverbruik (2.514 kWh) wel toenam, levert dit per woning - tegen elkaar weggestreept - nog steeds een jaarlijkse besparing van zo’n duizend euro op. Kijk, dat zijn dingen die de klant graag wil horen!”

APPARTEMENT VAN HET GAS AF

Om appartementen en kleine woningen gasvrij te maken, heeft fabrikant ETHERMA een nieuw concept ontwikkeld. De basis van dit concept wordt gevormd door de Fire+Ice warmtepomp. Deze lucht­luchtwarmtepomp is speciaal ontwikkeld om op een efficiënte en snelle manier de hoofdvertrekken in kleine woningen te verwarmen. De overige ruimtes worden verwarmd met LAVA infraroodpanelen (in bijvoorbeeld de slaapkamer en badkamer) en eFLOOR vloerverwarming (in bijvoorbeeld de badkamer). Voor warm water zorgt de AQUA warmtepompboiler of doorstroomheater. In de zomer kan de Fire+Ice bovendien de hoofdvertrekken aangenaam koel houden. Het concept van ETHERMA vergroot de mogelijkheden om appartementen en kleine woningen gasloos te maken.

“EVEN WIND TEGEN, MAAR DE BEWEGING IS NIET TE STOPPEN”

Er zijn in 2024 fors minder warmtepompen verkocht. Ruim een derde minder zelfs, dan een jaar eerder. Oorzaken? Een kabinet dat minder inzet op klimaat, onduidelijkheid over subsidie, te weinig vakmensen om te installeren. Voorzitter Frank Agterberg van Vereniging Warmtepompen kent de dilemma's, maar heeft onverminderd vertrouwen. "Een dergelijke grote transitie gaat altijd met horten en stoten. Maar het is onomkeerbaar."

1

De verkoop is ingestort, Frank. Dat kunnen we wel zo stellen?

"De afzet is inderdaad flink gedaald in 2024, met 35 procent maar liefst. Ik wil dat wel nuanceren. Sinds de ISDE­subsidie in 2016 waren we gewend aan enorme groeicijfers, tussen de 30 en zelfs 100 procent. Dus het is lang heel goed gegaan. We hebben al een grote slag geslagen. Maar nu zitten we in een dip. Het recente Warmtepomp Trendrapport zegt dat we onze duurzame doelstelling voor de bebouwde omgeving lang niet gaan halen. Extra zuur, omdat

de branche flink heeft geïnvesteerd om dat wél te halen."

Dit zagen we toch allang aankomen met deze nieuwe regering?

2

"Je bedoelt dat het nieuwe kabinet minder waarde hecht aan klimaat? Dat klopt. De verkiezingen van november 2023 wierpen hun schaduw vooruit. Klimaatmaatregelen hadden geen prioriteit in sommige verkiezingsprogramma's en dus is de markt aan het afwachten. Maar dat is niet het enige. Andere oorzaak van de verkoopdaling is de gasprijs, die is gestabili­

seerd. De gasprijs is weliswaar niet zo laag als in 2021, maar wel zodanig dat de noodzaak voor mensen om een warmtepomp te kopen minder groot is. Op al die zaken hebben wij geen invloed."

Als branchevereniging kun je toch bij de politiek lobbyen?

3

"Jazeker, dat doen we continu. Zeker nu we in deze grote energietransitie zitten. Daarvoor hebben we een overheid nodig die met maatregelen de markt stimuleert om te kiezen voor de warmtepomp. Maar dit kabinet

maakt simpelweg gas goedkoper, terwijl we met zijn allen in Parijs klimaatdoelen hebben geformuleerd. Dat vind ik onbestaanbaar. Niet alleen als voorzitter van de branchevereniging, maar ook als burger én als opa. Dat laatste is voor mij een intrinsieke motivatie om me hier vol voor in te zetten. Wij maken als branchevereniging helaas geen beleid, maar we blijven stevig in gesprek met de verantwoordelijke mensen."

4

Maar die hebben heel andere prioriteiten, zoals asiel?

"In het hoofdlijnenakkoord zegt dit kabinet letterlijk dat het verduurzamen van een pand goed is voor de portemonnee. Dus het is wél een onderwerp. Maar de uitdaging is hoe we Jan met de pet aan de warmtepomp krijgen. De mensen die er al één hebben, die konden dat betalen. Een grote groep kan dat niet. Hen moeten we helpen, vertrouwen geven. Daarover wil ik met de overheid en installatiesector in gesprek."

Jan met de pet heeft wel andere zaken aan het hoofd, denk je niet?

5

"Dat is waar. Maar de businesscase van de warmtepomp is altijd goed. Het is duurzaam, maar het bespaart ook geld. Dat moeten we communiceren. En nieuwe klanten moeten financieel worden gefaciliteerd. Hoe, dat weet ik niet precies. Subsidie ja, maar er is bijvoorbeeld ook een klimaatfonds. Of een groene hypotheeklening met lage rente. Dat soort opties willen we bespreken."

6

Maar maken de PVV en BBB zich daar ook druk om?

"Er zijn nog twee andere partijen, die voelen hopelijk meer verantwoordelijkheid. Vooral de VVD. Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei is van die partij, zij staat achter de klimaatdoelen en voor het groene bedrijfsleven. Zij is onze gesprekspartner. Dus ik heb er vertrouwen in dat er werk van wordt gemaakt."

7

Ah, er is nog hoop!

"Hoop is te zacht uitgedrukt. Het gaat gewoon gebeuren, die energietransitie. Daarvan ben ik overtuigd. Zoiets groots gaat altijd met horten en stoten, nu zit het even tegen. Maar het gaat door, deze beweging is niet te stoppen. Natuurlijk besef ik dat er hordes zijn. Hebben we genoeg vakmensen voor installatie en onderhoud als de vraag weer loskomt, lukt het met ons elektriciteitsnet? Er moet een hoop gebeuren. Maar dat gaat goedkomen."

Zijn de producenten van warmtepompen er echt klaar voor?

8

"Ja, er is veel geïnvesteerd. In levering van apparaten en in vakmensen. De productiecapaciteit is sterk omhooggegaan, in Nederland, maar ook in het buitenland. Heel Europa zit trouwens in een economische dip, niet alleen wij. Europa moet weer omhoog. Dat gaat ook gebeuren, we hebben tenslotte met zijn allen doelen gesteld."

VIC: “FRANK KIJKT VERDER DAN DE WARMTEPOMP”

Cor is benieuwd namens wie Frank Agterberg eigenlijk spreekt. Vic antwoordt: “In de eerste plaats namens de Vereniging Warmtepompen. Maar Frank is ook voorzitter van de commissie Gebouwde Omgeving en bestuurslid van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie. Hij kijkt bij de energietransitie dus verder dan de warmtepomp.” Vindt de Vereniging Warmtepompen dit goed, vraagt Cor zich af. “Ja”, weet Vic. “Frank noemt dit ook belangrijk, want het gaat volgens hem om integraal verduurzaamde wijken. De warmtepomp is één van de mogelijke oplossingen. Beleidsmakers worden geadviseerd over het beste totaalplaatje. Soms is een warmtenet een beter passende oplossing dan individuele warmtepompen. Lastig voor de branche, maar er is begrip voor."

“HOE

SIMPELER HOE BETROUWBAARDER”

Ze zijn er gewoon aan begonnen. Robin van den Hooven kocht in 2016 samen met zijn echtgenote Marjola een bouwval van bijna honderd jaar oud. Samen verbouwden ze het krot tot een duurzame woning, die ze ook verhuren voor vakantieweekenden. Cor en Vic zijn benieuwd en reizen af naar ’t Loo (Oldebroek).

Robin van den Hooven

Via een onverhard pad bereiken Cor en Vic de woning van Robin en Marjola. Ook het naastgelegen gastenverblijf springt in het oog. Het is het tweede project van het stel.

De schuur werd omgebouwd tot een energieneutraal gastenverblijf. Cor parkeert zijn bus en wijst op het dak vol zonnepanelen op de ‘schuur’. Hij ziet ook op de woning een glimp van zonnepanelen: “Die zijn wat moeilijker te zien vanwege de dakkapellen.”

Vic en Cor komen voor de woning waar Robin en Marjola in wonen en die ook verhuurd wordt. In dat laatste geval verhuizen de twee naar hun gastenverblijf. Vic is benieuwd, omdat de woning helemaal van het gas af zou zijn. Robin, die de mannen ontvangt, bevestigt dat. “De woning dateert uit 1928 en was een bouwval toen we haar kochten. Het gas was vanwege de veiligheid afgesloten. Wij hebben het gewoon niet meer laten aansluiten.”

Opvallend is dat het echtpaar zelf de handen uit de mouwen stak. Robin: “Ik was industrieel productontwerper en heb ook werktuigbouwkunde gestudeerd. We hebben de hele verbouwing vrijwel zelf gedaan, ook omdat veel aannemers zich geen raad wisten met onze plannen.”

Sloopmateriaal

De woning werd compleet leeggetrokken en waar mogelijk werd het sloopmateriaal hergebruikt. Cor wil weten hoe de opbouw vervolgens begon. Robin:

“Wat wil je installateurs meegeven?”

“We hielden alleen de buitenmuren over, simpele steensmuren die ooit op zand werden gebouwd. We besloten de muren aan de buitenkant te isoleren en er met een houten frame een isolatieschil omheen te zetten. De muren zijn op veel plaatsen 65 centimeter dik. Het dak is ook vervangen en geïsoleerd. We maakten zelf geïsoleerde kozijnen met triple glas. Dankzij het eigen ontwerp is er geen koudebrug meer. De nieuwe buitengevels zijn zo vormgegeven dat de ‘jaren dertig­uitstraling’ intact is gebleven.”

Vic wil weten hoe de woning verwarmd wordt. Robin: “We hebben de kleinste houtkachel gekocht die er bestond. Eentje van 4,5 kW. Die kan de woning prima verwarmen. Omdat we zijn gaan verhuren, hebben we ­ voor wat meer comfort ­ op twee plekken in de keuken en kamer elektrische vloerverwarming gelegd. Deze ligt ook in de badkamer en slaapkamer op de begane grond. In totaal bedraagt het vermogen van de vloerverwarming ongeveer 4 kW. De rest van de woning heeft geen verwarming. Op het dak liggen 36

RVS GreenFlex

The Dynamic Way RVS GreenFlex is dé oplossing voor installateurs die op zoek zijn naar betrouwbaarheid en efficiëntie bij de installatie van warmtepompen en solar.

Ontworpen met hoogwaardige materialen, biedt deze flexibele ribbelbuis alles wat je nodig hebt voor snelle, duurzame en energieefficiënte installaties.

Flexibel RVS (316L)

Uitstekende corrosiebestendigheid en lange levensduur.

EPDM-isolatie tot 175°C

Minimaliseert warmteverlies bij warmtepompen en solar.

UV-bestendige en waterdichte mantel Duurzaam en geschikt voor ondergrondse toepassingen.

Scheidbare duo-leiding met sensorkabel Bespaart tijd, ruimte en kosten.

O.a. verkrijgbaar bij:

www.thedynamicway.com | info@thedynamicway.com | 06 27 90 86 16

NIEUWE CERTIFICERINGSEISEN VOOR WARMTEPOMPEN:

VEILIG EN DUURZAAM MET LAAG GWP-KOUDEMIDDELEN

Op 11 maart 2024 is de nieuwe F-gassenverordening 2024-573 in werking getreden, waarmee de Europese Unie een duidelijke richting heeft gegeven aan het gebruik van koudemiddelen met een laag Global Warming Potential (GWP), waaronder koolwaterstoffen, CO2 en ammoniak. Deze verordening is van grote invloed op diverse sectoren, zoals de warmtepomptechnologie, die een cruciale rol speelt in de verduurzaming van de gebouwde omgeving en de energietransitie.

VEILIG WERKEN MET KOUDEMIDDELEN IN WARMTEPOMPEN

De focus op koudemiddelen met een laag GWP brengt nieuwe veiligheidsuitdagingen met zich mee. Veel van deze stoffen zijn brandbaar, wat specifieke kennis en zorgvuldigheid vereist. De nieuwe uitvoeringsverordening uit september 2024 beschrijft de minimumeisen voor certificering. Er gelden nu ook eisen voor het werken met niet-F-gassen, zoals koolwaterstoffen, CO2 en ammoniak.

DE ROL VAN NVKL

NVKL, de brancheorganisatie van koeltechnische bedrijven, speelt in Nederland een belangrijke rol bij de implementatie van de nieuwe F-gassenverordening en certificering. Samen met de sector worden relevante opleidingen ontwikkeld die aansluiten bij de nieuwe certificeringseisen en wordt regelgeving praktisch toepasbaar gemaakt.

NVKL zet zich daarnaast in om de veiligheid en vakbekwaamheid van installateurs te verhogen, zodat zij goed voorbereid zijn op de nieuwe eisen en veilig kunnen omgaan met brandbare en laag GWP-koudemiddelen.

DE NOODZAAK VAN INTERNATIONALE SAMENWERKING

De groeiende populariteit van warmtepompen in Europa maakt internationale samenwerking op het gebied van certificering en regelgeving nog belangrijker. NVKL werkt hiervoor samen met Europese partnerorganisaties in AREA, de Europese vereniging van koel-, klimaat- en warmtepompinstallateurs.

Daarnaast werkt NVKL ook samen met EHPA aan het project Skillsafe Europe om een internationale standaard voor veilig werken met R290-monoblock warmtepompen te ontwikkelen.

zonnepanelen, die zelfs in deze bosrijke omgeving jaarlijks nog 10.000 kWh stroom opleveren. Ongeveer de hoeveelheid die we jaarlijks ook verbruiken.”

Karakter behouden

Het doel was volgens Robin en Marjola om het karakter van het huis te behouden, maar de woning ook zo min mogelijk energie te laten gebruiken. Daarom kwamen er ook drie zonnecollectoren, een lucht­water warmtepomp en een 300 liter buffervat. “Het is een warmtepomp van 5 kW. Omdat we ons huis ook wel eens verhuren, waarschuwen we de gasten wel dat je rekening moet houden met 300 liter water. Doorgaans is dat genoeg voor een gezin om te douchen, maar je moet niet overdrijven.”

Vic ontdekt een wtw­ventiel aan het plafond. “Wij hebben zelf balansventilatie aangelegd met wtw. Dat betekende heel veel leidingen trekken, maar omdat we het huis helemaal gestript hebben, kon dat heel goed”, zegt Robin. Vic wil weten wat hij geleerd

heeft van zes jaar verbouwen. “We leren iedere dag. Ik wil mijn opgedane kennis graag delen. Daarom ben ik tegenwoordig werkzaam als onafhankelijk verduurzamingsadviseur. Ik geef graag adviezen. Voorbeelden? Je kunt vaak meer dan je zelf denkt door logisch na te denken. Hoe simpeler je iets maakt, hoe betrouwbaarder het wordt. Alles wat wij hebben gebouwd, werkt zonder storingsgevoelige apps of moeilijke software. Het is low­tech. Daar hebben we geen whizzkid bij nodig. Maar het werkt wel. En onze woning heeft zelfs het hoogste energielabel A++++ gekregen.”

Cor vraagt wat Robin installateurs wil meegeven? “Dat het allemaal maatwerk is. En dat je eerst goed moet uitrekenen wat een woning precies nodig heeft. Dat doe ik ook voor klanten. En nogmaals: denk niet te ingewikkeld.” Cor en Vic zijn onder de indruk van de handige familie Van den Hooven. Cor: “Misschien ga ik deze woning eens een keertje huren om te ervaren hoe het allemaal werkt.”

DUURZAME HUIZENROUTE

Tijdens de landelijke Duurzame Huizenroute openen honderden huiseigenaren hun deuren om anderen te inspireren met duurzame oplossingen. Van zonnepanelen en warmtepompen tot complete nul-op-de-meter-woningen: bezoekers krijgen praktijkvoorbeelden en tips van ervaringsdeskundigen. De route benadrukt het belang van energiebesparing en het verduurzamen van woningen. Robin en Marjola openden in het verleden ook hun woning voor ‘de route’. “Het is mooi om onze ervaringen te delen en anderen te motiveren”, zegt Robin. “Alleen doen we vaak niet mee als onze woning is verhuurd. Dat was de laatste edities het geval.”

De drie zonnecollectoren op het dak

MENSEN BLIJ MAKEN, DAT IS HET MOOISTE ’’

BEN VAN DE BUNT

servicemonteur

CV VAN

BEN VAN DE BUNT (26)

BEDRIJF

Den Doorn in Giessen

FUNCTIE

Servicemonteur

OPLEIDING

Retail management Service en Onderhoud W-installatie

ZWEMDIPLOMA

A, B & C

WERKERVARING

Electro World en Expert

HOBBY’S

Voetballen en uitgaan

WEKKER

6:00 uur

ONTBIJT

Twee boterhammen

STERKE EIGENSCHAP

Spontaan

MINDER GOED IN Nee zeggen

VAKLITERATUUR

TEB-vakschool, handleidingen fabrikanten

CV OF WARMTEPOMP

Cv

VAN VERKOPER

NAAR SERVICEMONTEUR – EEN LOGISCHE STAP?

“Eigenlijk wel! Ik werkte ruim vijf jaar in de retail. Eerst als verkoper in het witgoed en later ook als monteur. Alles wat ik verkocht, installeerde ik ook zelf bij de klanten thuis. Van vaatwassers tot soundbars: eigenlijk alles waar een stekker aan zit.”

WAT MISTE JE IN JE VORIGE

BANEN?

“Vooral diversiteit. Een vaatwasser blijft een vaatwasser. Het trucje blijft hetzelfde. De technieken waar ik nu mee werk, veranderen continu en dit blijft altijd bestaan.”

WAT BEDOEL JE

MET ‘HET BLIJFT BESTAAN’?

“Ik ben nu 26. Als ik straks 40 ben, vraag ik me af of speciaalzaken op het gebied van witgoed nog bestaan. Alles is misschien wel online tegen die tijd. Van mijn huidige werk – service en onderhoud, bijvoorbeeld aan cv­ketels en warmtepompen – weet ik dat het altijd blijft bestaan.”

naar de installatietechniek te maken.”

EN NU BEN JE ALS ZIJINSTROMER BIJ DEN DOORN BELAND.

“Ja, via via werd ik getipt over Den Doorn. Zij hadden plek voor een zijinstromer en die uitdaging wilde ik graag aangaan. Na een proefmaand kreeg ik een jaarcontract. Inmiddels werk ik hier met veel plezier en heb ik al een contract voor onbepaalde tijd.”

GEFELICITEERD!

“Dankjewel. Ik pak het gelukkig snel op. Technisch inzicht heb je, of dat heb je niet. Het is vaak gewoon doen en niet bang zijn. Fouten maken is menselijk, ook bij klanten. Liever niet natuurlijk, maar je hoeft er niet bang voor te zijn. Het gaat er vaak ook om hoe je het brengt.”

“Ik werk nu met een soort volwassen Lego”

HOE KWAM JE OP HET IDEE OM ECHT VOOR DE TECHNIEK TE KIEZEN, ALS MONTEUR?

“Techniek heeft me altijd al aangesproken. Als klein mannetje was ik al dol op Lego. Nu werk ik met een soort ‘volwassen Lego’.”

HOE BELAND JE DAN IN DE INSTALLATIETECHNIEK?

“Op zaterdagen hielp ik mijn schoonvader, die een cv­ketelbedrijf had. Zo ontdekte ik dat techniek veel meer is dan alleen apparaten aansluiten. Dat heeft me getriggerd om de overstap

KLANTCONTACT IS EEN BELANGRIJK ONDERDEEL VAN JE WERK. HOE VIND JE DAT?

“Ik vind mensen blij maken het leukste onderdeel van dit werk. Als iemand zonder warm water zit en jij komt om dat op te lossen, maak je iemands dag goed. Het is heel dankbaar werk.”

EN NU WEER IN DE SCHOOLBANKEN OP JE 26STE – HOE BEVALT DAT?

“Het was even wennen. Als monteur ben ik de hele dag bezig en ik zit niet graag acht uur lang stil. Maar op woensdagen zit ik nu weer in de klas. Gelukkig is de stof vakgericht; dat maakt het interessant.”

WAAROM KOOS JE VOOR DE OPLEIDING SERVICE EN ONDERHOUD VAN DE W-INSTALLATIE?

“Elektronica is veel fijner werk; W-installatie past beter bij mij. Het werk is grover,

en dat ligt me meer. Daarnaast leer ik veel in de praktijk, vooral over cv­ketels, WTW­units, radiatoren en warmtepompen. Het is fijn dat Den Doorn praktijk en theorie goed op elkaar afstemt.”

HOE WORD JE INTERN BEGELEID?

EEN ONVERWACHTE LOOPBAAN

Met een achtergrond bij Defensie en later in de retail, lijkt Bens loopbaan op het eerste gezicht verrassend. Toch is hij blij met de keuzes die hij heeft gemaakt. “Ik wilde soldaat worden, maar na de opleiding raakte ik geblesseerd en moest ik na revalidatie opnieuw beginnen. Dat was toen vervelend, maar nu ben ik er blij mee. Ik ben elke dag op pad, maak mensen blij en leer elke dag iets nieuws. Dit werk past perfect bij mij, dus het heeft zo moeten zijn.”

“De eerste vijf maanden heb ik meegelopen met een ervaren monteur. Van hem heb ik de kneepjes van het vak mogen leren. Sinds een maand werk ik zelfstandig. Maar ik heb een praktijkbegeleider die ik altijd kan bellen voor hulp en ik heb regelmatig ontwikkelgesprekken.”

HOE ZIEN DIE ONTWIKKELGESPREKKEN ERUIT?

“We behandelen de lesstof van dat moment en dat wordt aan de praktijk aangepast. Binnenkort gaan we bijvoorbeeld op school warmtepompen behandelen. Ik ga nu al met een collega mee op pad die warmtepompen installeert.”

JE DOET DUS PRAKTIJKERVARING OP, VOORDAT JE DE LESSTOF KRIJGT?

“Ja, dat doen ze heel goed hier. Omdat ik dan al wat praktijkervaring heb, neem ik de informatie in de klas veel beter op. Ik herken het dan sneller en kan het beter toepassen.”

WAT VIND JIJ BELANGRIJK IN DE BEGELEIDING VAN LEERLINGEN?

“Luisteren naar wat de leerling nodig heeft en leerlingen de ruimte geven om fouten te maken en daarvan te leren.”

WAT ZOU JE TEGEN TWIJFELENDE

ZIJINSTROMERS WILLEN ZEGGEN?

“Gewoon doen! Trek de stoute schoenen aan en loop een dagje mee met een monteur. Techniek is veelzijdig en nooit saai. Wat ook mooi is: je kunt leren en werken tegelijk. Veel werkgevers, zoals Den Doorn, bieden opleidingen aan tijdens je werk. Dan kun je leren én je geld verdienen.”

HEB JE NOG VERDERE AMBITIES?

“Absoluut. Over anderhalf jaar rond ik mijn opleiding af en wil ik doorgroeien naar servicetechnicus. Werken in utiliteit, waar veel wordt gewerkt met grote warmtepompen en regeltechniek, lijkt me interessant.”

EN DE E-KANT?

“Ja, die staat ook nog op mijn lijstje. Veel cv­ketels en warmtepompen werken tegenwoordig samen met internet, en dan is kennis van elektronica essentieel. Ik wil allround zijn en blijven leren.”

PIPELIFE MASTER3PLUS

LICHTER. STILLER. SLIMMER.

Pipelife Master3Plus is een robuust en geluidsarm binnenrioleringsysteem dat makkelijk en snel te installeren is dankzij diverse handige features. Daarnaast is het ook nog het lichtste systeem op de markt. Dat maakt installeren sneller, prettiger én eenvoudiger. Zonder dat je inlevert op kwaliteit, stijfheid en robuustheid.

Het innovatieve PP-systeem is ontwikkeld om te voldoen aan de strengste eisen op het gebied van kwaliteit, geluidsisolatie en levensduur. En dankzij het uitgebreide assortiment is er voor elk gebouw en voor elke uitdaging een passend systeem samen te stellen.

Meer informatie?

Check snel www.pipelife.nl/master3plus

PIPELIFE Nederland B.V.

Flevolaan 7, 1601 MA, Enkhuizen | pipelife.nl

Zo werkt Oosterberg aan luchtkwaliteit

ENERGIEVERBRUIK GAAT

40 PROCENT OMLAAG DOOR SLIMME VENTILATIE

Aanpassing van de ventilatie wordt vaak gezien als een noodzakelijk kwaad: essentieel voor een gezond binnenklimaat, maar een extra energiekostenpost die we voor lief nemen. Dat beeld is achterhaald. Moderne, slimme ventilatiesystemen kunnen het energieverbruik in gebouwen drastisch verlagen – met besparingen tot wel 40 procent op de energierekening.

I

n tegenstelling tot traditionele systemen, die continu draaien, werken slimme systemen vraaggestuurd: ze passen zich aan op basis van CO2­niveaus, vochtigheid en aanwezigheid van mensen. Dit betekent dat alleen wordt geventileerd wanneer dat nodig is, zonder onnodige warmteverliezen.

Eén van de grootste inefficiënties in traditionele ventilatiesystemen is warmteverlies. Warme lucht wordt vaak afgevoerd, terwijl de verwarming blijft draaien om de ruimte op temperatuur te houden. Slimme ventilatieoplossingen, zoals warmteterugwinning (WTW), hergebruiken deze om de binnenkomende lucht te verwarmen. Dit resulteert in een energie-efficiëntere luchtverversing zonder comfortverlies. Bovendien kunnen ze automatisch luchtstromen optimaliseren en afstemmen op de daadwerkelijke behoeften van de ruimte. Dit voorkomt verspilling en zorgt ook voor een stabieler en aangenamer binnenklimaat.

Duurzame noodzaak

Slimme ventilatie biedt financiële voordelen, maar draagt ook bij aan een betere luchtkwaliteit en een gezondere leefomgeving. Verhoogde CO2­waarden in binnenruimtes leiden tot vermoeidheid, concentratieproblemen en hoofdpijn.

Door gebruik te maken van intelligente ventilatie wordt het binnenklimaat continu gemonitord en aangepast,

zonder dat de gebruiker hier iets voor hoeft te doen. Dit is interessant voor woningen, kantoren, scholen en andere openbare gebouwen waar luchtkwaliteit een directe impact heeft op prestaties en welzijn. Door de combinatie van energiebesparing en gezondere lucht is slimme ventilatie een noodzaak voor duurzame gebouwen.

Oosterberg: jouw partner

“Koninklijke Oosterberg begrijpt hoe belangrijk een goed ventilatiesysteem is”, zegt Wouter Wijma, businessunit manager klimaat en ventilatie. “Als Nederlands familiebedrijf met meer dan 130 jaar ervaring levert Oosterberg producten voor energie-efficiënte installaties en denkt actief met de klanten mee. De Business Unit Klimaat & Ventilatie biedt ondersteuning op een compleet assortiment ventilatieoplossingen, inclusief WTW­systemen, CO2­gestuurde ventilatie en slimme regeltechniek.”

Met 21 vestigingen in Nederland en een team van specialisten staat Oosterberg klaar om installateurs te ondersteunen met advies, trainingen en snelle leveringen, voegt Wijma toe. “Samen bouwen we aan een toekomst waarin ventilatie niet langer een kostenpost is, maar een slimme investering in energie-efficiëntie en comfort.”

“Neem contact op met ons Klimaat & Ventilatie­team, via klimaatenventilatie@oosterberg.nl, of telefonisch op 055369 55 37. Oosterberg brengt je verder!”, besluit Wijma.

Meer info: oosterberg.nl

Sensoren maken pand Ultraware in Assen slimmer

DOOR SLIMME SOFTWARE ALTIJD JUISTE TEMPERATUUR

Het pand van softwarebedrijf Ultraware is het groenste pand van Assen. Door alle installaties, waaronder de warmtepomp, slim met elkaar te combineren wordt er inmiddels 75 procent energie bespaard. Cor en Vic gaan op ontdekkingsreis door het energiezuinige pand.

ALLES BEGINT MET EEN VISIE

Het fraaie pand van Ultraware ligt vlak naast snelweg A28 in Assen. Waar ook de fietsenstalling vol ligt met zonnepanelen en naar later zal blijken ook het dak. “Het pand heeft een A­label met het maximale aantal van vijf plusjes”, vertelt Cor terwijl hij zijn bus parkeert. “Ik ben benieuwd hoe ze dat voor elkaar hebben gekregen”, zegt Vic.

In het pand ontmoeten de mannen Serge de Mul, directeur bij Ultraware. Zijn bedrijf is gespecialiseerd in IT­software. Cor vraagt waar zijn duurzame drive vandaan komt. “Eigenlijk begint het verhaal met mijn eigen woning. Toen ik duurzaam wilde bouwen, kon ik geen aannemer of installateur vinden die in mijn gedachten mee wilde. De installateur vond het maar eng. Ik heb het huis toen zelf gebouwd.”

In 2014 kocht Ultraware het huidige pand in Assen, waar twintig medewerkers kwamen te werken. Serge: “Het dateerde uit 1998. Het verbruikte 17.000 m3 gas en 110.000 kWh elektriciteit per jaar. Dat moest beter kunnen, vond ik.”

Studentenproject

Serge zocht contact met de Hanzehogeschool in Groningen. Samen met studenten werden nieuwe oplossingsrichtingen bekeken. Daarnaast betrok Serge ook technologiepartner Sinewave, sterk in hardware, bij de ontwikkeling. Serge: “We hebben het pand eerst luchtdicht gemaakt, want daar begint het mee. Vervolgens zijn we naar de technieken gaan kijken. We kregen het idee om met sensoren te gaan werken. Om die te koppelen aan de verwarmings­ en koelinstallatie, het licht en de ventilatie. We kregen subsidie en gingen met enkele panden, waaronder ons eigen pand, aan de slag. Als pilot. Het werd een groot succes.”

Installateurs vinden het lastig om innovatieve ideeën om te zetten in nieuw werk. Althans dat merkt Serge de Mul, directeur van Ultraware en Comforest in Assen. “Het begint allemaal met een visie. Daar ontbreekt het nog wel eens aan. Maar de energietransitie gaat alles veranderen. Wil je een toekomst hebben, dan moet je daarin mee. Nieuwe technieken maken verduurzaming ook leuk. Net als het gebruik van kunstmatige intelligentie (AI). Daar moet je een visie op loslaten. Een visie kan ook zijn dat je alles bij het oude laat. Prima, maar dan weet ik niet hoe de toekomst van jouw bedrijf eruitziet.”

Basisregels

Als ons pand leeg is, gaat alles uit

Cor heeft gehoord dat er enkele basisregels worden gehanteerd. Serge: “We wilden niet meer dat mensen zelf aan knopjes konden zitten. Alle ruimten worden apart aangestuurd. Dus niet een heel pand tegelijk. Dat doen we met sensoren. Pas als iemand ergens binnenkomt, gaan het licht en de verwarming, koeling of ventilatie aan. Overdag houden we de temperatuur wel als basis op 19 graden en als iemand binnenkomt kun je met onze luchtverwarming iets bijverwarmen. Dat werkt heel goed. Het sluipverbruik is aan banden gelegd. 70 procent van de tijd staat een kantoorpand leeg. Maar ook op die momenten wordt veel energie verbruikt. Van de lift, het koffieapparaat en de wifi tot de printer. Bij ons gaat alles uit. Zelfs de stopcontacten.”

“Ook de verwarming?”, vraagt Cor. Serge: “Omdat je ’s nachts altijd wat warmte verliest naar buiten toe, brengen we de temperatuur terug naar 15 graden. Daardoor hoef je niet de hele nacht bij te stoken tot 19 graden. Dankzij onze Daikin lucht­lucht warmtepomp en de luchtverwarming kunnen we alles snel weer op temperatuur brengen. Daarbij komt ook kunstmatige intelligentie om de hoek kijken, oftewel AI. Dankzij onze eigen software en het zelflerende systeem weet de warmtepomp precies wanneer hij ‘s nachts in actie moet komen om de ruimten om 8 uur op 19 graden te hebben. Hij leert van het gebruik en de instellingen. Het mooie is dat je ook optimaal gebruikmaakt van de warmtepomp, die niet overbelast wordt.”

Comforest

Ultraware en Sinewave besloten hun concept uit te rollen en de start­up Comforest op te

Serge de Mul Ultraware

Draadloze Comforest multisensor

richten. “We zijn met Comforest al bij 25 panden aan de slag gegaan. Waaronder de UMCG ambulancepost, de NOM in Groningen en een advocatenbureau in Assen.”

Omdat Serge zijn kennis graag deelt, gebruikt hij zijn bedrijfspand ook als living lab. Ook Cor en Vic worden meegenomen voor een rondje. Plafonds en wanden zijn deels voorzien van glas, om de technieken daarachter niet te verstoppen. “Wij ontvangen ondernemers, maar ook installateurs, die een kijkje komen nemen. Veel

ondernemers zijn afwachtend. Ook veel installateurs en aannemers vinden nieuwe ideeën vaak lastig en ingewikkeld. Er heerst angst. Installateurs denken vaak in vaste prijzen en aanneemsommen. Gelukkig zijn er ook installateurs die openstaan voor innovatie. Logisch, we kunnen met techniek veel verduurzamen. Wij willen met ons systeem ook geen concurrent zijn voor de installateur, maar een aanvulling. Als wij aan de voorkant mee mogen praten bij een project, kan de installateur het installeren

en komen wij in het traject daarna weer in beeld bij de monitoring. Want die is heel belangrijk om het systeem goed te laten werken en waar nodig bij te kunnen ‘tweaken’.” Cor en Vic genieten van het enthousiasme van Serge én de rondleiding. Vic: “Mooi wat je allemaal met techniek kunt doen…”

OP DE TERUGWEG

Op de terugweg hebben Cor en Vic veel te bespreken. COR: “Ik ben in veel duurzame gebouwen geweest. Maar dit bezoek vond ik wel bijzonder.” VIC: “Eigenlijk is het ook heel simpel. Geen stroom of energie gebruiken waar je het niet nodig hebt en daar moet je een installatie voor bedenken.” COR: “Dat is hier gelukt en dat je daarmee al vijf jaar lang 75 procent bespaart, vind ik wel indrukwekkend. Misschien moet ik thuis ook maar eens iets bedenken om ‘s nachts alle stroom uit te zetten die niet nodig is.” VIC: “Als jij ‘s avonds op tijd naar bed gaat en minder tv kijkt, scheelt het al de helft, haha.”

DE DAG VAN

NIECK ARNOLD projectleider

Peters Installatietechniek Zevenaar

Hij begon als leerling bij een klein loodgietersbedrijf.

Nieck Arnold (32) was meteen verkocht. In 2011 kwam hij bij Peters Installatiebedrijf terecht, waar hij tegenwoordig werkzaam is als projectleider. “Ik geniet iedere dag van mijn werk.”

5.30

“Ik woon in Tolkamer, samen met mijn vriendin Priscilla en dochtertje Jaydi (2). Soms laat ik de hond uit, maar vaak doet Priscilla dat. Ik zorg dat ik rond 7 uur op kantoor in Zevenaar ben. Ik ben bij Peters Installatietechniek begonnen als leerling­monteur, werd achtereenvolgens hoofdmonteur en montageleider en tegenwoordig ben ik projectleider.”

IK KAN GENIETEN VAN EEN MOOIE INSTALLATIE”

“Ik pak koffie. Peters Installatietechniek is van origine een loodgieter. Toen ik hier kwam werken stonden er 25 mensen op de loonlijst, nu ruim 140. We hebben vestigingen in Zevenaar en Winterswijk, een engineeringsbureau in Roemenië en HDF is ons prefabbedrijf. In Zevenaar staat de W centraal, vanuit Winterswijk bedienen we ook de E.”

7.00

9.00

“Ik ga achter mijn bureau zitten om e­mail weg te werken. Peters is een fijn bedrijf. Ze verwachten er dat je hard werkt, maar motiveren je ook om jezelf te ontwikkelen. Om mee te groeien met het bedrijf. Die kansen heb ik altijd aangegrepen. Leuk is dat je veel vrijheid krijgt en dat geen dag hetzelfde is.”

9.45

“Ik kan genieten van een mooie installatie. In het bedrijf hebben we een glazen wand gemaakt waar je de installatie gewoon kunt zien. Deze morgen hebben we planningsoverleg met collega’s. Dat doen we één keer per week. We werken bij Peters met drie projectenteams en kijken waar we de beschikbare monteurs inplannen.”

“Ik loop even naar de overkant, naar HDF Prefab, een dochterbedrijf van Peters Installatietechniek. Daar prefabriceren we bijvoorbeeld mechanische ventilatie, warmtepompborden, rioolstelsels en vloerverwarmingsverdelers. Alle componenten die we kunnen voorbereiden. Mijn vader werkt daar ook. Die is vandaag vrij. Ik overleg even met bedrijfsleider Marcel Piek.”

“Ik bezoek project Iseldoks in het centrum van Doetinchem, aan de IJssel. Daar worden in opdracht van Ter Steege Bouw drie appartemententorens en negentien grachtwoningen gebouwd. Een heel mooi project. Ik ben hier nog vanuit mijn oude rol als montageleider. Ik controleer de voortgang. De oplevering is binnen enkele weken.”

11.00

12.20

Wil jij ook eens een werkdag gevolgd worden door Cor en Vic? Of wil je met je bus of hobby in ons blad? Mail ons dan op redactie@corenvic.nl. Misschien sta jij de volgende keer dan wel in ons magazine!

“Terug op kantoor. Ik vul het planbord voor de komende dagen aan. Rond half 5 rond ik af en ga ik een uurtje sporten. Daarna schuif ik thuis met het gezin aan tafel. ‘s Avonds kijk ik graag een serie op Netflix, maar ik klus ook regelmatig. Rond 22.30 uur duik ik het bed in.”

15.00

“ KENNIS OVER VENTILATIE TE BEPERKT”

Kijkje achter de technische schermen bij Zehnder

De mannen hebben er zin in.

Cor en Vic mogen vandaag een kijkje nemen achter de technische schermen bij Zehnder in Zwolle. Zehnder is Europees marktleider op het gebied van ventilatie.

Cor en Vic zijn benieuwd naar trends en nieuwtjes.

Cor en Vic kibbelen wat af op weg naar het bedrijf Zehnder in Zwolle. De mannen willen alles weten van ontwikkelingen in de ventilatie, maar Cor zweert ondertussen nog steeds bij de wat traditionele mechanische ventilatie. “Waarom moet het nu allemaal plotseling anders?”, klinkt hij stuurs. Vic is het niet met zijn collega eens. “Balansventilatie heeft de toekomst. We vragen het zo aan Jerôme Corba, adviseur bij Zehnder.”

Zehnder Zwolle is al meer dan twintig jaar te vinden in Zwolle, waar

dagelijks 240 medewerkers aan de slag gaan. Zehnder ontwikkelt en produceert voor diverse Europese landen ventilatiesystemen voor woningen. Zowel voor nieuwbouw als renovatie. Daarnaast levert Zehnder designradiatoren. Zehnder heeft vestigingen in Europa, Azië en Noord­Amerika.

Vic vraagt meteen naar de ontwikkelingen in ‘ventilatieland’. “Mechanische ventilatie verdwijnt wat naar de achtergrond”, zo begint Jerôme te vertellen. “Maar we leveren het nog wel. Balansventilatie is de nieuwe norm. Zowel in nieuwbouw als in bestaande woningen, waar ventilatie zorgt voor een beter binnenklimaat

“Balansventilatie is de nieuwe norm”

en meer comfort Daar vraagt de consument om. Die wordt zich steeds bewuster van het effect van het binnenklimaat op de gezondheid. Een goede ventilatie kan daarbij helpen.”

VERSCHILLEN

Cor wil meer weten over de verschillen tussen mechanische ventilatie en balansventilatie. Jerôme: “Bij mechanische installatie zuig je lucht uit de woning en wordt de lucht ververst met roosters. Daarmee komt in de winter wel de kou binnen. Het is dan lastiger om vocht af te voeren. Zeker wanneer je een lage temperatuurverwarming hebt. Daarnaast ben je bij mechanische ventilatie afhankelijk van bewonersgedrag. Roosters worden dichtgezet wanneer het niet moet, waardoor de luchtverversing niet goed verloopt. Balansventilatie werkt anders. Daarbij blaas je lucht in de woning, die ook weer wordt afgevoerd. De lucht wordt op deze manier prima ververst. De aanvoer van lucht gaat hierbij gelijk op met de afvoer. Door middel van warmteterugwinning zorg je ervoor dat de

Jerôme Corba Zehnder

ZEHNDER ACADEMIE

warme binnenlucht de binnenkomende koude lucht opwarmt. Dat zorgt voor een gezond en comfortabel binnenklimaat. Daarbij blijft het warmteverlies met balansventilatie beperkt. Hierdoor verbruik je minder energie en heb je minder vermogen nodig om een woning te verwarmen. Dankzij een goede balansventilatie kun je met een kleinere warmtepomp toe. Balansventilatie wordt tegenwoordig in de meeste nieuwe huizen geïnstalleerd.”

ONTWIKKELINGEN

Vic vraagt naar de nieuwste ontwikkelingen op ventilatiegebied. Jerôme: “In het verleden moest je vooral een energie-efficiënt product leveren. Nu kijken we ook naar zaken er omheen. Bijvoorbeeld de effecten op het gebied van milieu en de levensduur van producten. Ook bij de productie zijn zaken veranderd. We zorgen ervoor dat in een tijd waarin we steeds minder handjes hebben, de installaties eenvoudiger worden en sneller geïnstalleerd kunnen worden.”

Cor wil graag een kijkje bij de productie nemen, maar dat mag vanwege veiligheid en uit concurrentieoverwegingen alleen op afstand. Vanaf een balustrade zien de gasten toch hoe het er in de productiehal aan toegaat. Jerôme: “We maken hier een echt Nederlands product. We werken met veel regionale toeleveranciers. In onze

fabriek assembleren we de systemen. Wij ontwikkelen alle onderdelen samen met onze toeleveranciers. Daarvoor beschikken we over een eigen research & development­afdeling. Wij assembleren het product handmatig. We overwegen wel een stukje robotisering en optimalisatie van de processen, maar we hebben het zo ontwikkeld dat het product eenvoudig op te bouwen en te stekkeren is. Daardoor kunnen we ook werken met minder technisch geschoolde mensen.”

MINDER GELUID

Vic vraagt wat in de technieken van ventilatiesystemen allemaal verbeterd is. Jerôme: “Bijvoorbeeld het geluid dat een installatie produceert. Daar hoorde je vaak klachten over. Daarnaast is het rendement van de warmtewisselaar en elektromotoren beter geworden. De regelingen worden doorontwikkeld. We werken tegenwoordig met

De ‘Zehnder Academy’ in Zwolle biedt trainingen en cursussen – ook voor installateurs – op het gebied van ventilatie- en klimaattechniek. De academie speelt in op actuele uitdagingen, zoals energiezuinige ventilatiesystemen en duurzame installatietechnieken. Adviseur Jerôme Corba: “Er is te weinig kennis in Nederland over ventilatiesystemen. Installateurs nemen daar te weinig tijd voor. Daarom hebben we een eigen academie opgezet. We werken in modules. Een basiscursus, hoe ontwerp je een installatie, hoe regel ik een installatie in, hoe onderhoud ik een installatie. Soms is het ook goed om een monteur een deel te laten volgen. De een is beter in installeren, de ander in onderhouden en inregelen.”

Hoe zijn de technieken

van ventilatiesystemen verbeterd?

geïntegreerde vochtsensoren, CO2gestuurde systemen en bedieningen via de app. De app waarschuwt bijvoorbeeld automatisch wanneer je filter vervangen moet worden. Dat stukje connectiviteit gaat steeds verder. We willen dat installaties in huis slimmer worden en steeds meer gaan samenwerken.”

Ook de vraag vanuit de markt verandert, vertelt Jerôme. “Nu de consument bewuster met gezondheid bezig is, krijgen we vaker de vraag naar speciale filters. In onze toestellen zit een standaard filter, maar je kunt ook fijnstoffilters, pollenfilters of actieve koolfilters gebruiken.”

BESTAANDE WONING

Cor wil weten hoe eenvoudig het is om in een bestaande woning de mechanische ventilatie aan te passen naar balansventilatie. Jerôme: “Het gebeurt steeds vaker. We hebben daar ‘overflow technology’ voor ontwikkeld. Daarmee pas je bestaande mechanische ventilatie vrij eenvoudig aan naar balansventilatie. Overflow technology haalt extra lucht van buiten naar binnen. Daarvoor

vervang je eenvoudig de mechanische ventilatie op zolder door een wtw­unit. Er zijn alleen enkele nieuwe toevoerkanalen naar de eerste verdieping nodig.”

Vic wil samen met Jerôme nog even naar de toekomst kijken. Jerôme: “De systemen blijven zich doorontwikkelen. We optimaliseren de algoritmes en de installaties gaan meer samenwerken. Ik denk dat je straks één apparaat krijgt dat alles doet.”

Het bezoek zit erop. Vic is onder de indruk en ook Cor heeft veel geleerd.

“Misschien toch maar eens kijken of balansventilatie ook iets voor mij is…”

Totaalleverancier Celsis nu ook in klimaattechniek

“ALLE INFORMATIE OVER PRODUCTEN OP EEN PLEK

Celsis is bekend als toeleverancier op gebied van koudetechniek. Dat het Apeldoornse bedrijf tegenwoordig ook een breed pakket aan producten voor klimaattechniek levert, weet nog niet iedere installateur. Ramon Koster, manager klimaat, vertelt er meer over en licht één product uit: de Krauma Easyfix Buffertank.

De afgelopen jaren heeft

Celsis een belangrijke metamorfose ondergaan. De gerenommeerde totaalleverancier van producten en middelen in de koudetechniek is drie jaar geleden uitgebreid met de afdeling klimaattechniek. "Een nieuwe, dynamisch bedrijfstak, die zijn sporen aan het verdienen is in de klimaattechniek", zo zegt Ramon Koster, manager klimaat. Met deze uitbreiding levert het Apeldoornse bedrijf de installateur nu een totaalpakket op gebied van koudemiddelen, koudetechniek, airconditioning en warmtepompen.

"Als toeleverancier voor de installatiemarkt kijken wij voortdurend naar ons assortiment, om het optimaal te laten aansluiten op de vraag uit markt. We willen innovatief zijn, met nieuwe oplossingen komen. We merken vooral dat de installateur behoefte heeft aan meer uniformiteit en standaardisatie", vertelt Koster. Met 'innovatief' bedoelt hij plug & play-oplossingen, waardoor de installatie eenvoudiger wordt. Het levert tijdwinst op en zorgt voor vermindering van faalkosten. Als voorbeeld belicht Koster de Krauma Easyfix buffertank. Een buffertank

Ramon Koster

manager klimaat

CELSIS

“met de krauma kun je een halve dag tijdwinst boeken”

is kort gezegd de scheiding tussen de warmtepomp en het warmteafgiftesysteem, ofwel de vloerverwarming of radiator. De tank zorgt voor opslag, zodat de warmtepomp ook kan draaien wanneer er geen warmtevraag is. De Krauma is volgens Koster een heel efficiënte buffertank.

SNEL EN EENVOUDIG

"Alle losse componenten die normaal gesproken nodig zijn in zo'n hydraulisch circuit, zoals een circulatiepomp, een expansievat of een magneetfilter, zijn allemaal voorgemonteerd op de Krauma. Dat maakt deze buffertank direct geschikt om te installeren. Er zijn wel meer buffertanken waarop componenten zijn voorgemonteerd, maar vooralsnog niet één zo uitgebreid als de Krauma."

De markt wil dit, weet Ramon Koster. "Zoveel mogelijk plug & play, zodat de installatietijd verkort wordt. Dat is belangrijk in deze tijd van een tekort aan vakmensen. Wij krijgen die vraag ook heel concreet van de installateur."

AANZIENLIJK

Die tijdwinst is aanzienlijk, volgens Koster. "De installatie van een warmtepomp duurt gemiddeld twee tot drie dagen. Met de Krauma kan je een halve dag tijdwinst boeken, zeker in nieuwbouw is dat haalbaar. In renovatiepanden hangt het af van de situatie, maar tweeënhalf tot drie uur sneller moet ook daar lukken."

Totaalleverancier Celsis in Apeldoorn is al sinds 1951 gespecialiseerd in koudemiddelen en leveringen aan koude- en klimaattechnische bedrijven. Met de veranderende vraag naar verduurzaming van woningen en bedrijfsgebouwen is de oorspronkelijke bedrijfsnaam Uniechemie in 2021 veranderd in het eigentijdse Celsis. In dat jaar is ook de bedrijfstak klimaattechniek toegevoegd. Bij Celsis werken ongeveer vijftig mensen. De koude- en klimaattechnische installateur is de belangrijkste klant van Celsis. Bij de nieuwe naam hoort een nieuwe slogan: 'Warm. Koud. Geregeld'.

Daarbij scheelt het ook dat de installateur niet alle benodigde componenten los hoeft te bestellen. "Het gaat dan om zo'n acht à negen losse componenten. Die komen vaak van verschillende leveranciers. Bestellen kost dan veel tijd. Dit is vele malen eenvoudiger. Bovendien is het risico op faalkosten flink verminderd, doordat alles is voorgemonteerd."

LANGER MEE

Een buffertank is sowieso nuttig om te gebruiken bij een warmtepomp, stelt Koster. De warmtepomp kan zodoende efficiënter draaien en heeft minder starts en stops, waardoor met name de compressor in de pomp minder zwaar wordt belast. "De warmtepomp gaat in combinatie met een buffertank simpelweg langer mee", aldus Koster, die vertelt dat een nieuwe versie van de Krauma aanstaande is. "Een modernere uitvoering, maar vooral met een grotere capaciteit. Geen 50, maar 100 liter. Daarmee kunnen we in de woningbouw iedere warmtepomp voorzien van een buffertank."

TRAININGSCENTRUM

Om installateurs wegwijs te maken op het brede vlak van koude­ en klimaattechniek, opent Celsis in het eerste kwartaal van 2025 een trainingscentrum. "Daar is ons hele portfolio te zien en kunnen we installateurs trainen en opleiden. Het wordt echt een experience center."

SANITAIR TIPS

2

GEKLEURD KERAMIEK: VAN KOEL TOT WARM

Grijs, mosterd, Italiaans zand, blauw, roze of pijnboomgroen. Van koel en beheerst, tot warm en uitbundig. En toch allemaal eigentijds. Er zijn drie mooie keramische modellen om uit te kiezen. De Flush 3 is de klassieker bij uitstek en toch net dat beetje specialer dan alle imitators, dankzij de ovale afvoerplug. De Vale­serie, met zijn zachte curve, spreekt tot de verbeelding. Welke kleur fontein je ook kiest, een vrolijke sfeer is gegarandeerd, belooft Clou. CLOU.NL

4

1

DEZE DOUCHEVLOER IS MAKKELIJK TE PLAATSEN

De ACO ShowerDrain Floor douchevloer is gemaakt van de nieuwste generatie composietmateriaal. Hierdoor ontstaat een superlichte, slag­ en stootvaste douchevloer, die perfect geluid dempt en dankzij de isolerende eigenschappen lekker warm aan de voeten voelt. Door de beperkte inbouwhoogte van 35 millimeter kan deze douchevloer vrijwel overal in de vloer worden geplaatst. Zijn extreem lage gewicht en grote sterkte maken de douchevloer eenvoudig te vervoeren, hanteren en plaatsen. ACO.NL

EEN FONTEIN VAN KUNSTSTOFAFVAL

3

STIJLVOLLE PANELEN IN VIER NIEUWE KLEUREN

Je kunt je sanitaire mogelijkheden uitbreiden met WISA Delos panelen. Ze zijn er nu in vier stijlvolle nieuwe kleuren: geborsteld nikkel, geborsteld brons, geborsteld koper en geborsteld titanium zwart. Deze toiletpanelen combineren functionaliteit met een hoogwaardige, esthetische uitstraling. Perfect voor installateurs die klanten net dat beetje extra willen bieden. Maak ieder toiletproject compleet met deze moderne en tijdloze afwerkingen, tipt Wisa. Eenvoudig te monteren, mooi om te zien. WISA-SANITAIR.COM

De Ecorazzo is de eerste volledig uit afval gerecyclede fontein voor de toiletruimte. Dit gerecyclede en circulaire materiaal ademt ecologie en heeft een eigen karakter. Om milieuvervuiling tegen te gaan wordt (industrieel) kunststofafval opnieuw gebruikt. Een proces van verzamelen, rangschikken per kleur, versnipperen en hergebruiken, brengt nieuwe duurzame producten tot stand. Kleine afwijkingen in kleur, zoals ‘verloren snippers’, zijn eigen aan het maakproces en maken jouw duurzame wasbakje écht uniek. CLOU.NL

TIJDLOZE LADEKAST VAN MASSIEF EIKEN

Het is de schoonheid van massief eiken in de badkamer die het hem hier doet. De Basic Drawer ladekast is een fijn tijdloos design. Het eiken is beschermd tegen alle invloeden in de badkamer. Het badmeubel is standaard leverbaar in 60, 70, 80, 100 en 120 centimeter, in de kleuren Old Grey en Black. De Basic Drawer ladekast is uitstekend te combineren met diverse waskommen, spiegels en accessoires, zodat je je badkamer geheel naar eigen stijl kunt inrichten. LOOOX.NL

DOUCHEGOOT OM U TEGEN TE ZEGGEN

De R­Line Clean Color is functioneel en fraai van vorm. De geborstelde rvs douchegoot is verkrijgbaar in brushed stainless steel, matt black, matt white, brushed black chrome, brushed bronze, brushed brass en brushed red gold en is perfect te combineren met andere badkameritems. De R­Line Clean Color heeft standaardlengtes van 700 tot 1200 millimeter. Een ander praktisch voordeel van de douchegoot: hij is voorzien van de krachtige en onderhoudsarme Dryphon® Techniek. Daardoor ben je minder tijd kwijt aan schoonmaken. EASYDRAIN.NL

BOOGVORMIGE INBOUWNIS EN MEER OPBERGTRENDS

EEN MULTIFUNCTIONELE

TROEF VAN EASY DRAIN

LoooX heeft zijn opbergcollectie uitgebreid met drie producten. De inbouwnissen hebben een boogvormige variant gekregen: de Colour BoX Arc. De ‘arc’ speelt in op een trend, is van roestvrij staal en in het wit en zwart verkrijgbaar. Makkelijk in installatie en tegelplaatsing. Met de Wooden BoX Oval, een ovaalvormig wandrek, voeg je stijl toe aan badkamer en douche. Perfect te combineren met een ovale spiegel. De Corner Shelf Rounded tenslotte. Dit praktische shampoorek kun je naadloos integreren in de voegen van de tegels. LOOOX.NL

De bekende Easy Drain Multi douchegoten worden veel in huishoudens gebruikt, maar ook projectmatig. Ze zijn multifunctioneel, met bijna onbeperkte mogelijkheden. Zo kun je kiezen voor een zero (gesloten) rooster en een sleuvenrooster (Fixt­1) van geborsteld rvs. Nu ook leverbaar in de kleur ‘black’. Het ‘unieke gepatenteerde multi sifonhuis’ kun je inkorten tot elke gewenste hoogte, met een minimale inbouwdiepte van 79 millimeter. De uitloop is 360 graden draaibaar, waardoor hij gemakkelijk geïnstalleerd kan worden. EASYDRAIN.NL

KRUISWOORDPUZZEL

Haal letters met een gelijk getal naar het verzameldiagram en lees zo de oplossing.

Horizontaal: 1 Vlinderlarve (4) 4 Rotan (5) 8 Zoogdier (4) 11 Koordans (3) 12 laboratorium (3) 13 Hulpverlening bij

Ongevallen en Calamiteiten (afk.) (3) 14 Ketel (4) 16 Vent (5) 18 Roofvis (4) 20 Loodzegel (6) 22 Zich inzetten (7) 24

Geluid (5) 25 Kleiduivenschieten (5) 26 Zerk (5) 28 Bijwoord (5) 30 Chemisch element (2) 31 Niettegenstaande (2) 32 Jood (3) 34 Dominee (2) 35 Intramusculair (afk.) (2) 37 Titel (3) 38 Gepensioneerde voorgangers (7) 39 Rivier in België (4) 40 Kilometer (2) 41 Eenheid van kracht (2) 42 Bospad (3) 43 Eerwaarde (afk.) (2) 45 Europese normen (afk.) (2) 46 Benodigd gereedschap (5) 49 Negatief geladen deeltje (5) 52 Kwartsgesteente (5) 53 Bakenton (5) 55 Roeiboot (6) 58 Vuil (6) 60 Vruchtbare plaats in een woestijn (4) 61 Ui (5) 64 Idem (4) 65 Drie (Romeins) (3) 66 Atomaire Biologische Chemische wapens (3) 67 Voornaamwoord (3) 68 Deel van het lichaam (4) 69 Landgoed (5) 70 Reukorgaan (4).

Oplossing:

Verticaal: 1 Plaats in Gelderland (5) 2 Heildronk (6) 3 Boetepreek (7) 5 Gong (3) 6 Nationaalsocialist (4) 7 Order of the British Empire (afk.) (3) 8 Uit de Bohemen (7) 9 Afgelegen (6) 10 Bouwval (5) 15 Oosterlengte (afk.) (2) 16 Verlegenheid (4) 17 Bemiddelde (5) 19 Als eerder (afk.) (2) 21 Gebochelde (9) 23 Beuren (9) 26 Griekse letter (5) 27 Geurstof (5) 29 Voorwaarden stellen (5) 30 Hals (3) 32 Straalvliegtuig (3) 33 Document

Interchange Architecture (afk.) (3) 36 Onbepaald voornaamwoord (3) 41 Uitje (7) 44 Plaats in Overijssel (7) 47 Letsel (6) 48 Indianenvolk (4) 49 Bijbelse figuur (4) 50 Olievetstof (6) 51 Broeierig (5) 54 Schatje (5) 56 Hectare (afk.) (2) 57 Blaasinstrument (4) 59

Landcode van Italië (2) 62 Klauw (3) 63 Informatie­ en communicatietechnologie (afk.) (3).

integrated piping verbindt: zijn eenvoudig met combineren

ons complete assortiment press-, groef-, push- en knelfittingen maakt jouw werk sneller, eenvoudiger en efficiënter!