Henk & Fred 4-2025

SPANNINGZOEKER

INSPECTIE PANELEN MET DRONE

Hoe zet je AI slim in?

VERKIEZING

EH3 DIN-voetpadkasten.

De perfecte behuizing voor infrastructuur, leisurelocaties en laadpleinen.

Deze kasten bieden een betrouwbare oplossing voor buitenomgevingen (zoals campings en jachthavens). Ze zijn bestand tegen impact en weersinvloeden dankzij UV-bestendig kunststof en hoge IP/IK-beschermingsgraden.

Uit te breiden met CombiLine-modules voor extra flexibiliteit en veiligheid. Dankzij de eenvoudige installatie, natuurlijke ventilatie en compatibiliteit met diverse DIN-montages is het systeem veelzijdig inzetbaar. to.abb/U6Brbrjr2

STEM OP JOUW FAVORIET

De twee shortlists met genomineerden voor de verkiezing ‘Installatiebedrijf van het Jaar’ zijn bekend. Tot 31 oktober kan er opnieuw gestemd worden!

Breng jouw stem uit op:

installatiebedrijfvanhetjaar.nl

installatiebedrijf van het jaar OF stem via de QR-code

Sponsoren:

COLOFON & INHOUD

Henk & Fred is het leukste magazine voor de elektrotechniek. Wij zijn er voor iedereen die werkzaam of geïnteresseerd is in de elektrotechniek. In elke editie is weer een glansrol weggelegd voor collega’s Henk, Fred en Daan. Hierdoor weten we zowel jong als oud binnen de gehele elektrotechniek aan ons te binden. Het magazine verschijnt vijf keer per jaar en wordt verspreid in een oplage van 24.000 exemplaren. Jaargang 13, nummer 4, september 2025

UITGEVER

Media Vakman B.V. Keulenstraat 9 7418 ET Deventer

HOOFDREDACTIE

Peter Besselink, redactie@henkenfred.nl

REDACTIE

Pim van de Beek, Michiel Elands, Sjoerd Geurts, Diede de Klein en Han Neijenhuis

BLADMANAGER

Matthea Kiemeney, matthea@henkenfred.nl

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE

Leony Bos (communicatie), Gejo Flierman (verkoop), Marco IJmker (vormgeving), Tim Nijhof (eindredactie) en Martijn Verspeek (column)

ADVERTENTIES advertenties@henkenfred.nl

VORMGEVING Media Vakman B.V. DRUK Tuijtel

ABONNEMENTEN EN ADMINISTRATIE info@henkenfred.nl

Verschijning: 5 x per jaar

Abonnementsprijs Nederland € 47,50 per jaar (excl. 9% BTW, incl. verzendkosten) Losse nummers € 9,75 (excl. 9% BTW, incl. verzendkosten)

Abonnementen kunnen op elk gewenst moment ingaan en worden automatisch verlengd, tenzij twee maanden voor de vervaldatum schriftelijk is opgezegd.

ALGEMENE VOORWAARDEN EN PRIVACYSTATEMENT

Zie henkenfred.nl

COPYRIGHT

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen aan de volledigheid en juistheid van de informatie, zoals weergegeven in deze uitgave, geen rechten worden ontleend. De uitgever en auteurs kunnen dan ook geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie uit deze uitgave.

VOLG ONS

facebook.com/HenkenFred instagram.com/henkenfred linkedin.com/company/henk-&-fred linkedin.com/in/fred-van-henk-en-fred info@henkenfred.nl

HENKENFRED.NL

44

28

10

6

AI WINT SNEL TERREIN IN INSTALLATIESECTOR

Steeds meer installatiebedrijven zetten AI in, oftewel kunstmatige intelligentie. Het slimme gebruik van data kan een flinke besparing opleveren in tijd, geld en benodigde arbeidsuren. Het kennisniveau in de branche groeit snel. En daarmee ook de toepassingen in het dagelijkse werkveld, ziet Avans-lector Ander de Keijzer.

10

BRANDENDE AMBITIE OM KOPLOPER TE ZIJN

Van der Sluis Technische Bedrijven in Genemuiden, derde bij Installatiebedrijf van het Jaar 2024, wil zich op alle fronten verbeteren. Eigenaar René van der Sluis: “We willen vooroplopen, niet achteraan aansluiten. Dat zit in ons DNA.”

24

“ONTWIKKELAAR VRAAGT EXPLICIET OM PREFAB”

Marjet Rutten noemt zichzelf transitieregelaar. Ze weet alles van innovatief, duurzaam en industrieel bouwen. Wordt het nog wat met de woningbouw in Nederland? Het aantal vergunningen daalt, de industriële bouw stagneert. Of lijkt dat maar zo? Acht vragen voor Marjet.

6

24

28 30

THUIS BIJ: BAREND VAN BEELEN

Dj Barend van Beelen is van het 3FM-programma Barend & Benner. Hij zat ook driemaal in het Glazen Huis. Maar Barend is meer dan dj. Hij presenteert, regisseert en doet tijdens zijn show de volledige techniek. Fred en Daan keken mee in de 3FM-studio.

“DE ACHTERDEUR MOET DICHT”

Het staat met stip op één op het prioriteitenlijstje van de nieuwe directeur Katinka Kensen van Wij Techniek: ze wil de aftocht van vakmensen uit de installatiebranche indammen. “We verliezen nu te veel mensen. Meer dan 50 procent uitstroom is onacceptabel.”

44 50

HOTSPOTS VINDEN IN ZONNEPANELEN

Henk kijkt nerveus naar de enorme drone die wordt klaargemaakt voor de vlucht. Hij heeft vaker last van zenuwen als hij iets niet zelf kan besturen. In de spanningzoeker zoeken Henk en Fred het hogerop, bij professioneel dronepiloot Marc Schouten.

KANTOOR LATEN MEEDENKEN

Het nieuwe hoofdkantoor van Fugro in Nootdorp wordt extreem duurzaam: volledig led, slimme monitoring via EMS en 56 laadpunten met load balancing. Henk en Fred zijn benieuwd hoe Van Doorn Totaalinstallateurs dit ‘klusje’ aanpakt.

TWEEDE STEMRONDE VAN START

Er kan weer gestemd worden! De tweede stemronde voor de verkiezing Installatiebedrijf van het Jaar 2025 is van start gegaan. Met wederom twee shortlists met elk tien bedrijven die kans maken op de titel.

De categorie ‘kleinere bedrijven’ is iets opgerekt naar bedrijven tot 50 medewerkers in plaats van 25. En dan is er nog een tweede categorie: ’50 medewerkers en meer’. Verderop in dit magazine vind je de beide shortlists. Tot vrijdag 31 oktober kun je je stem uitbrengen. Het bedrijf met de meeste stemmen – in beide categorieën – ontvangt de Publieksprijs. Ga dus snel naar de website installatiebedrijfvanhetjaar.nl en breng je stem uit op jouw favoriete bedrijf!

Verder is op dinsdag 7 oktober de voorronde van de Monteur van het Jaar. 24 deelnemers hebben zich daarvoor door middel van een onlinetest geplaatst. We organiseren dat dit jaar samen met IW in Amersfoort. Ook dat belooft een spannende strijd te worden. Die straks zes finalisten oplevert.

Alvast voor de agenda: de Grote Finale van de Monteur van het Jaar en de uitreiking en bekendmaking van de winnaars van Installatiebedrijf van het Jaar vinden plaats op donderdagavond 27 november.

Met Act Eventstudios in Arnhem hebben we daarvoor een mooie, toepasselijke locatie uitgekozen. Act Eventstudios bevindt zich namelijk op het innovatieve en duurzame Cleantech Park. Dit terrein is de thuisbasis van ruim 133 bedrijven die dagelijks werken aan verduurzaming en innovatie op het gebied van energie- en milieutechnologie. Kijk, op zo’n plek hoort een event van Henk & Fred thuis. En met onze columnist Martijn Verspeek hebben we ook een inspirerende hoofdspreker vastgelegd. Maar voordat het zover is: eerst stemmen!

Peter Besselink, hoofdredacteur redactie@henkenfred.nl

Informatiemiddag over AI

door Techniekcoalitie Brabant

Hoe de chatbot onze werkwijze gaat veranderen

Steeds meer installatiebedrijven zetten AI in, oftewel kunstmatige intelligentie. Slim gebruik van data kan een flinke besparing opleveren in tijd, geld en benodigde arbeidsuren. Het kennisniveau in de branche groeit snel. En daarmee ook de toepassingen in het dagelijkse werkveld, ziet Avans-lector Ander de Keijzer.

EMaar Henk, je gebruikt AI nu al volop!

en chatbot op de website die dag en nacht veelgestelde klantvragen automatisch beantwoordt. Telefoontjes van klanten direct omzetten in tekst. Het is allemaal mogelijk dankzij het combineren van data en kunstmatige intelligentie (AI). Maar ook een calculatie maken voor een nieuwbouwproject, het actuele energieverbruik

Fred: “We zijn weer een stuk wijzer geworden vanmiddag: AI verandert de manier waarop monteurs in de toekomst werken.” Henk: “Nou nou, zo snel gaat het allemaal niet jongen. Wat we vooral nodig hebben is onze vakkennis, onze handen, goed gereedschap en een mooie bus. Wij kunnen prima zonder AI.” Fred: “Henk, word wakker! Je gebruikt kunstmatige intelligentie al volop. Je zit op je telefoon en de gezichtsherkenning werkt met AI en je voert er ook zoekopdrachten mee uit.” “Dat is toch gewoon internet”, mompelt Henk.

Fred: “Dat is AI! En een chatbot die vragen van onze klanten beantwoordt, lijkt mij reuzehandig.”

van een gebouw in kaart brengen of met nummerbordherkenning checken of bedrijfsbussen weer op de hoofdvestiging zijn, is tegenwoordig mogelijk.

“Neem een gewone rekenmachine. Dat is een handig hulpmiddel, maar de uitkomst klopt alleen als je de juiste som invoert”, zegt lector Ander de Keijzer, die praktisch onderzoek doet naar het gebruik van datascience en artificial intelligence. “Hetzelfde geldt voor AI. Het is dus heel belangrijk om de juiste data te verzamelen en nauwkeurig op te schonen. Vervolgens ga je een AI-model trainen voor een praktische toepassing.”

Voldoende data

De Keijzer spreekt op een informatiemiddag van Avans Hogeschool en Techniekcoalitie Brabant. Daarin zijn naast de provincie Brabant ook de brancheorganisatie voor installateurs, Techniek Nederland en Wij Techniek (het opleidingsfonds voor de technische installatiebranche) vertegenwoordigd. “Het is belangrijk om te weten wanneer je AI niet moet inzetten, en wanneer dat prima kan. Je hebt om te beginnen

AAN DE SLAG MET AI VIA CURSUS BIJ AVANS HOGESCHOOL

voldoende data nodig. Bij het inzetten van camera’s of klantgegevens moet je ook rekening houden met privacywetgeving”, legt hij uit.

Zeker sinds de komst van ChatGPT, in het najaar van 2022, is AI niet meer weg te denken uit het bedrijfsleven. De Keijzer: “Je kunt de techniek gebruiken om voorspellingen te doen, bijvoorbeeld wanneer onderhoud nodig is, maar ook voor het optimaliseren van een bouwtekening. En je kunt zelfs het sentiment van klanten vaststellen door het analyseren van e-mails, of personeel werven. Maar alleen als je de juiste informatie gebruikt, krijg je goede voorspellingen of nuttige toepassingen.” Als voorbeeld noemt hij een groot Amerikaans bedrijf dat AI gebruikte om automatisch mensen uit te nodigen voor sollicitatiegesprekken.

“Ze kwamen erachter dat alleen mannen werden uitgenodigd. Zoiets wil je natuurlijk niet.”

Kopie van een gebouw

Maurits Hagemans is onderzoeker en richt zich onder andere op datascience en AI in de bouw. Hij laat zien wat het nut is van een praktische toepassing genaamd digital twin. Dat is simpel gezegd een identieke kopie van bijvoorbeeld een gebouw in een virtuele wereld. “Het idee is dat je op afstand ook onderhoud kunt ple-

De basis van artificiële intelligentie (AI) begrijpen, complexe datasets analyseren en ook de ethische kwesties rondom het gebruik van kunstmatige intelligentie begrijpen. Het komt allemaal aan bod tijdens de deeltijdcursus die Avans Hogeschool in Tilburg en Breda aanbiedt.

Tijdens deze opleiding gaan deelnemers in teamverband aan de slag met vraagstukken uit de praktijk. Dat kan bijvoorbeeld het optimaliseren van het energieverbruik van een gebouw zijn, het inzetten van chatbots of spraakherkenning. “Voor deze studie op hbo-niveau is affiniteit met informatietechnologie wel een grote pre”, aldus Patrick Ubags, een van de docenten.

gen en monteurs kunt aansturen bij complexe problemen. Met een digital twin heb je ook realtime informatie, afkomstig van alle aanwezige apparatuur die in het gebouw aanwezig is, die uitgelezen kan worden.” Volgens Hagemans is AI niet meer weg te denken als het gaat om het oplossen van complexe problemen, het herkennen van patronen, spraakherkenning en voor de ontwikkeling van bijvoorbeeld zelfbesturende voertuigen. “Bij renovaties kun je dankzij een scan van het gebouw en het toevoegen van data, uitstekend in kaart brengen waar alle leidingen zitten. Er worden zelfs fabrieken gebouwd die compleet via de digitale wereld op afstand bestuurd kunnen worden. AI gaat veel veranderen aan de manier waarop we nu werken.”

ANDER DE KEIJZER

Niko Hydro tuinpaal essential

Een slimme en betaalbare oplossing voor stroom in je tuin, zonder in te boeten op kwaliteit en design.

• Bestand tegen alle weersomstandigheden (IP55- en IK07-gecertificeerd)

• Eenvoudig te installeren dankzij twee voorbekabelde stopcontacten

• Voorzien van een subtiel en strak design

• Geschikt voor kabels van 4 mm tot 15 mm dankzij multilayer wartels

• Veilig door te lussen met wartels

Ontdek de nieuwe tuinpaal op niko.eu

AI VERBRUIKT

11 TOT 20%

VAN WERELDWIJDE

STROOM

DATACENTERS

STROOMVERBRUIK

DATACENTERS IN KORTE TIJD VERDUBBELD

Trainen GPT-3

kostte 700.000 liter water

voor koelen datacentra

1 VRAAG AAN CHATGPT

GELIJK AAN 1 LEDLAMP

DIE 1 UUR BRANDT

ChatGPT heeft nu al 500 miljoen gebruikers

GROTE TECHBEDRIJVEN WILLEN IN 2030 WATERPOSITIEF ZIJN

Verbinding cloud straks niet meer nodig door verbeterde chip

Vraag aan ChatGPT kost meer energie dan vraag aan Google

KEERZIJDE: AI

iview

RENÉ VAN DER SLUIS

DIRECTEUR-EIGENAAR

VAN DER SLUIS TECHNISCHE BEDRIJVEN

“De toekomst? Warmte en comfort als

abonnement”

Vorig jaar werd het bedrijf derde bij de verkiezing Installatiebedrijf van het Jaar. Van der Sluis Technische Bedrijven in Genemuiden wil zich dit jaar op alle fronten verbeteren. De focus ligt op het toekomstbehendig maken van de organisatie. Inspirator achter dit alles is directeur-eigenaar

René van der Sluis. Zijn visie? “Het gaat om de dag van overmorgen!”

JE WAS TELEURGESTELD OVER DE DERDE PLEK BIJ DE VERKIEZING

INSTALLATIEBEDRIJF VAN HET JAAR.

“We werkten als bedrijf hard om deze prijs te verdienen. Niet alleen vanuit de directie, maar iedereen, van monteurs tot projectleiders en kantoormedewerkers. Ik gunde ons dit stukje erkenning, omdat het ook laat zien dat je samen iets bijzonders neerzet. Maar we hebben het achter ons gelaten en zijn nog lang niet klaar. We zien onszelf nog steeds als koploper in de branche en gaan door waar we mee bezig zijn.”

JULLIE ZIJN VOLOP IN BEWEGING?

“We bouwen op alle fronten. Niet alleen aan installaties, woningen en technische oplossingen, maar ook aan onze eigen organisatie en onze mensen. Mooie voorbeelden daarvan zijn onze toekomstdagen, die we regelmatig houden. Jaarlijks nodigen we al onze medewerkers - jong en oud - uit om een volledige dag met ons mee te kijken. Wat houdt ons bezig voor de toekomst? Daarbij gaat het ook over zaken zoals veiligheid, gezondheid, vitaliteit, afvalscheiding en innovatie. Techniek is breder dan het vak alleen.”

HOE ZIEN DIE TOEKOMSTDAGEN ERUIT?

WAT LEVERT ZO’N DAG OP?

“Betrokkenheid. Dat is een van onze kernwaarden. Mensen voelen zich gehoord. We halen ook input op. Een voorbeeld is de behoefte aan flexibele werktijden. Daar kregen we vragen over en vervolgens hebben we er beleid op gemaakt. Nu kunnen mensen flexibeler tussen zeven en negen starten, als hun functie dat toelaat. Bijvoorbeeld om hun kinderen naar school te brengen. Natuurlijk is dat eenvoudiger in te plannen voor iemand op kantoor dan een monteur op de bouw, maar er is veel mogelijk. Allemaal als resultaat van de toekomstdagen.”

HOE BELANGRIJK ZIJN JONGEREN

VOOR JULLIE ORGANISATIE?

“We zien onszelf als een koploper in de branche”

“Heel belangrijk. Via ons Techniek Opleidingspunt (TOP), het opleidingscentrum in Genemuiden, leiden we jongeren op voor de installatie- en elektrotechniek. TOP is een eigen initiatief van Van der Sluis. Vroeger zat onze opleiding boven het magazijn, in een donkere ruimte zonder ramen. Nu hebben we een volwaardig opleidingscentrum. Leerlingen krijgen daar een goede basis en komen daarna veel zelfverzekerder op de bouw.”

“We hebben vorig jaar het terrein aan de overkant omgetoverd tot een festivalterrein, met zestien tenten. Er waren workshops, maar ook een directietent waar medewerkers alles konden vragen aan ons als directie.”

WAS HET ALTIJD JOUW DROOM OM HET FAMILIEBEDRIJF OVER TE NEMEN?

“Die vraag krijg ik vaak. Ik ben de derde generatie bij Van der Sluis. Mijn oom had geen kinderen, dus er lag wel druk. Mijn ouders hadden drie kinderen: ik heb een

WELKOM BIJ

VAN DER SLUIS

Elke nieuwe medewerker bij Van der Sluis begint met een welkomstdag. Twee keer per jaar organiseert het familiebedrijf deze dag om nieuwe collega’s kennis te laten maken met de organisatie en haar rijke historie. “Ik vertel ze alles over ons bedrijf”, vertelt René van der Sluis. “Zo leren we elkaar kennen. Ik laat ze bijvoorbeeld een aambeeld zien uit 1883, dat nog ouder is dan ons bedrijf. Mijn grootvader begon als smid in de crisisjaren. Hij hergebruikte materialen en dacht al circulair voordat dat woord bestond. Dat verhaal inspireert mensen. Het laat zien dat je met ambitie en het juiste gereedschap veel kunt bereiken. Ook nu nog.”

oudere zus en had een jongere broer, die helaas op 14-jarige leeftijd is verongelukt. Ik heb er lang over nagedacht, want het is een grote verantwoordelijkheid. Uiteindelijk voelde ik: ja, ik kan dit. Al vraag ik me nog steeds elke dag af of we de juiste dingen doen. Misschien is dat wel het geheim van succes. Er nooit van uitgaan dat je klaar bent.”

WAAR HAAL JIJ PERSOON ­

LIJK VOLDOENING UIT?

“Uit het feit dat ik de motor mag zijn van de organisatie. Let wel, ik doe het zeker niet alleen, maar samen met vele betrokken mensen om mij heen. Geld is niet het hoogste doel. Als iemand doodongelukkig naar huis gaat, wil ik weten waarom en kijken of wij daar iets aan kunnen doen. Ik wil met plezier naar mijn werk en weer met plezier naar huis. Dat gun ik iedereen.”

HOE ZIE JIJ DE TOEKOMST

VAN DE INSTALLATIESECTOR?

“Ik vraag me elke dag af of we wel de juiste dingen doen”

“We moeten verduurzamen en zuiniger omgaan met grondstoffen. Mensen willen comfort in huis en daar kunnen wij voor zorgen. Ik denk dat de wijze waarop wel verandert. Het gaat steeds meer van bezit naar dienst. Warmte en comfort als abonnement: je betaalt als klant voor het gemak en wij regelen de techniek. Je leaset de installatie. Dat vraagt om een andere manier van werken. Daarnaast worden installaties slimmer, efficiënter en meer op maat gemaakt. AI gaat daar een grote rol in spelen, bijvoorbeeld bij ontwerp, onderhoud en monitoring. We kunnen straks storingen voorspellen voordat iets uitvalt. Dat betekent ook dat we als bedrijf mee moeten in die ontwikkeling.

We willen vooroplopen, niet achter aansluiten. Dat zit in ons DNA.”

HOE VER ZIJN JULLIE AL MET AI?

“Nog in de voorfase, maar we gaan een eigen innovatie-afdeling oprichten, die dit oppakt. AI kan helpen bij berekeningen, ontwerp en optimalisatie. Maar je moet wel kritisch blijven: wat stop je erin en wat haal je eruit? Uiteindelijk wil ik dat Van der Sluis toekomstbehendig blijft. Ja, je hoort het goed. Toekomstbehendig. Stapje voor stapje pakken we dit op.”

VAN DER SLUIS: FAMILIEBEDRIJF MET VISIE

Familiebedrijf Van der Sluis Technische Bedrijven in Genemuiden is opgericht in 1934 en groeide uit tot een brede organisatie met ruim 650 medewerkers. Van der Sluis is actief in installatietechniek, constructie, plaatbewerking en agrarische techniek. René van der Sluis is de derde generatie in het bedrijf. “Bijzonder is onze integrale aanpak: van advies en ontwerp tot installatie en onderhoud. We hebben diverse dochterbedrijven in de techniek en agri, maar ook een onderhoudsbedrijf. Wij kunnen daardoor complete projecten oppakken. Precies dat is onze kracht. Wij denken niet alleen aan vandaag of morgen, maar vooral aan de dag van overmorgen. Zo blijven we bouwen aan een toekomstbestendig bedrijf.”

WELKE STAPPEN ZETTEN JULLIE DE KOMENDE JAREN?

“Wij willen meer proces- en productgericht gaan werken en blijven innoveren. We doen dat niet alleen, maar ook in samenwerking met partners verenigd in Biltin, de gezamenlijke innovatieafdeling. Onder andere Hanzestrohm, Breman en Hogeschool Windesheim maken deel uit van dit initiatief. Samen kun je sneller vooruit. Je kunt niet alles alleen. Door samen te werken en kennis te delen, kom je verder en kun je de grote uitdagingen in onze sector beter aan. Ik was bijvoorbeeld een van de 25 koplopers van regio Zwolle, bestaande uit vijftien gemeentes. Daar zat ik met mensen uit de bouw en andere branches. We keken dus ook naar andere vakgebieden.

Dat moet je durven: hoe vliegen zij dingen aan? Niet blind op je eigen installatievak staren. Kijk ook om je heen, naar natuur, andere processen of systemen. Daar haal je vaak dingen uit die je kunt toepassen in je eigen werk.”

DOEN JULLIE DIT JAAR WEER MEE AAN DE VERKIEZING INSTALLATIEBEDRIJF VAN HET JAAR?

“Haha, jazeker. Ik heb mijn verwachtingen wel bijgesteld. Maar voor mijn gevoel zitten we echt op de goede koers. Of we winnen? Dat weet ik niet. We doen in elk geval ons best om elke dag een beetje beter te worden. Uiteindelijk gaat het daar om.”

DE REVOLUTIE VAN DRAADLOOS BEHEER

DOWNLOAD DE FOLDER ‘DE REVOLUTIE VAN DRAADLOOS BEHEER’

VOORDELEN VOOR DE INSTALLATEUR

MAAK HET VERSCHIL MET INNOVATIEVE NOODVERLICHTING

VAN HBI BISSCHEROUX, DÉ EXPERT IN DRAADLOOS BEHEER VAN NOODVERLICHTING.

• 24/7 online inzicht in de technische staat van de noodverlichting

• Bespaar op arbeidskosten en inzet van middelen, beheer meer projecten met dezelfde inzetbare manuren

Co-flex en PV-Coor

Deelbare flexibele buizen

Eenvoudige montage

Deel de buis, leg de kabels in de binnenbuis, druk de buitenbuis er over en klaar!

Veilig en duurzaam

Bescherming van (voorgemonteerde) kabels bij PV-installaties, machines, etc.

Bestand tegen knaagdieren en weersinvloeden

Duurzaam stevige verbinding en goede buigwisselsterkte

Efficiënt

De ideale oplossing voor snelle bescherming van kabels achteraf voor vele toepassingsgebieden. Hersluitbaar voor installatie achteraf.

info.elektro@fraenkische.nl

Elektrosystemen www.fraenkische.nl

Voormalig keeper Bram van Amersfoort (32) uit Nijmegen verruilde het voetbalveld voor de meterkast. Inmiddels is hij vier jaar zelfstandig elektromonteur onder de naam De Elektromonteur. “Toen ik zag dat die URL nog vrij was, heb ik hem meteen vastgelegd als bedrijfsnaam.”

DBRAM VAN AMERSFOORT VAN DE ELEKTROMONTEUR

“Ik moet elke

dag

m’n bus opruimen”

e Elektromonteur werkt voornamelijk voor particulieren. Bram installeert groepenkasten, laadpalen en zonnepanelen, maar verdiept zich ook in nieuwe technieken zoals thuisbatterijen.

“Ik vind het belangrijk dat ik plezier houd in wat ik doe. En blijven leren hoort daarbij.’’ Zijn huidige bus? Een praktische keuze, maar zeker niet zijn droomwagen. “Ik had een Opel Vivaro uit 2019. Dat was een fijne bus, maar hij werd te duur in onderhoud. Ik had net een huis gekocht, dus ik moest financieel wat gas terugnemen.” De keuze viel op een Toyota Proace City. Klein, compact en zuiniger. “Ik dacht: overzichtelijker en minder rommel. Maar dat bleek een illusie. Het ligt nog steeds vol, alleen nu in het zicht.”

LOSSE BAKJES

De inrichting is een mix van oude kastjes en losse bakjes. Een systeem is ver te zoeken. “Ik ben nog steeds op zoek naar de juiste indeling. Alles ligt erin, maar niet altijd waar het moet zijn. Ik moet elke dag m’n bus opruimen om niet gek te worden”, zegt hij lachend.

Voor Bram is comfort in de bus steeds belangrijker geworden. “Goede muziek luisteren en een beetje luxe voorin is fijn. Bijvoorbeeld makkelijk je telefoon aansluiten en snel kunnen bellen tijdens het rijden. Dat soort dingen maken je werkdag prettiger. Je zit er elke dag in, dan wil je ook dat het een beetje goed voelt.” Een ideale bus heeft Bram wel voor ogen. “Ik droom

van een elektrische ID.Buzz. In het paars, dat sluit mooi aan bij mijn nieuwe huisstijl.” En elektrisch rijden past volgens hem helemaal bij zijn vak. “Ik ben elektricien, dus dan moet je eigenlijk ook elektrisch rijden. Het hoort bij de toekomst.” Voor nu moet hij roeien met de riemen die hij heeft. “De Proace is misschien niet perfect, maar hij brengt me waar ik zijn moet. En die ID.Buzz? Die komt er. Ooit.”

FRED: “DENK SLIM, NIET GROOT”

Bram maakt een herkenbaar punt: denken dat een kleinere bus automatisch voor meer overzicht zorgt. “Dat klinkt logisch, maar in de praktijk puilt zo’n bus juist sneller uit”, denkt Fred. “Het draait niet om formaat, maar om indeling. Als je geen vaste plek hebt voor je spullen, raak je óók in een kleine bus alles kwijt. En die bakjes? Alleen handig als je ze consequent gebruikt. Opruimen na elke klus is goed, maar met een slimme basisinrichting hoef je daar veel minder tijd aan te besteden. Zeker als je, zoals Bram, lange dagen maakt en meerdere klussen op een dag draait.”

PRO LINE Exclusief voor de installateur

5 JAAR

GARANTIE

DE FAVORIET VAN DE INSTALLATEURS

ECO-DIM.02

PRO (R,L,C)

a 0-250W led

a Vervangbare + extra zekering

a Ondiepe inbouw (23mm)

a MIN & MAX afstelling

SPECIAAL VOOR GROTERE INSTALLATIES

ECO-DIM.03

PRO (R,L,C)

a 0-700W led

a Vervangbare + extra zekering

a Ondiepe inbouw (23mm)

a MIN & MAX afstelling

DIMMEN HOEFT NIET DUUR TE ZIJN

ECO-DIM.04

PRO (R,C)

a 0-200W led a Goedkoopste in de markt

a Ondiepe inbouw (23mm)

a MIN & automatische MAX afstelling

DUO DIMMER MET WISSELSCHAKELING

ECO-DIM.05 PRO (R,L,C)

a 2 x 0-200W led

a Wisselschakeling per kanaal

a Ondiepe inbouw (23mm)

a 2 x MIN & 2 x MAX afstelling

www.ecodim.nl

Stemmen kan tot 31 oktober

Tweede stemronde van start

De tweede stemronde voor de verkiezing Installatiebedrijf van het

Jaar 2025 is van start gegaan. Er zijn twee categorieën en dus ook twee shortlists: tot 50 medewerkers en 50 medewerkers en meer. Je kan in beide categorieën één keer je stem uitbrengen. Dat kan tot vrijdag 31 oktober via installatiebedrijfvanhetjaar.nl.

In de eerste nominatieronde van de verkiezing Installatiebedrijf van het Jaar 2025 kwamen er maar liefst 821 inzendingen binnen. Op basis van het aantal stemmen en ingevulde motivaties heeft de jury twee shortlists gemaakt. Daarbij is de categorie ‘kleine bedrijven’ iets verruimd, naar ‘bedrijven tot 50 medewerkers’. En er is een categorie ’50 medewerkers en meer’. Tot 31 oktober kan in een tweede ronde opnieuw worden gestemd op beide of één van de twee shortlists. Het bedrijf met de meeste stemmen in zijn categorie wint de Publieksprijs. Daarnaast wordt in beide categorieën een Vakjuryprijs uitgereikt. De bedrijven die daarvoor zijn geselecteerd, zijn inmiddels bekendgemaakt via onze socials.

Fanatiek

De verkiezing Installatiebedrijf van het Jaar is een initiatief van het magazine Henk & Fred en wordt voor de derde keer gehouden. Hoofdredacteur en juryvoorzitter Peter Besselink daarover: “In de tweede stemronde werd vorig jaar maar liefst 6.600 keer gestemd. De genomineerde bedrijven waren toen heel fanatiek in het mobiliseren van hun achterban. We hopen dat ze dat nu weer gaan doen!”

De winnaars - zowel voor de Publieksprijs als de Vakjuryprijs – worden bekendgemaakt op donderdagavond 27 november tijdens een feestelijke uitreiking bij Act Eventstudios in Arnhem. Daarover meer in ons volgende magazine. Maar eerst stemmen! Ga daarvoor naar installatiebedrijfvanhetjaar.nl en stem op je favoriete bedrijf (je kan in beide categorieën één keer stemmen!).

Shortlist tot 50 medewerkers

DIBO Installatietechniek, Dimmen Engberts Elektrotechniek, Purmerend Hollander Electric Solutions, Roosendaal Van Dunschoten Elektrotechniek, Nijkerk Van Halteren Installatietechniek, Zeddam Schuurkamp Installatietechniek, Elburg Installatiebedrijf Verspeek, Valkenswaard Wesvin Elektrotechniek, Almere Installatiebedrijf Wiesenekker, Rhenen Van Wijngaarden Elektrotechniek, Papendrecht

Shortlist 50 medewerkers en meer Batenburg Installatietechniek, Twello BINK Techniek, Sprundel Breman Installatiegroep, Genemuiden Den Doorn Totaalinstallateurs, Giessen Feenstra, Lelystad Hoppenbrouwers, Udenhout Kremer, ’s-Heerenberg Linthorst Techniek, Apeldoorn Scheer & Foppen, Harderwijk Van der Sluis, Genemuiden

Sponsoren:

3 miljard winnen met led

MONSTEROVERNAME

DOOR BOSCH GROEP

De Bosch Groep heeft de verwarmings-, ventilatieen airconditioningactiviteiten van het AmerikaansIerse Johnson Controls overgenomen. Het gaat hierbij om de ‘lichte en residentiële tak’. Ook de joint venture Johnson Controls-Hitachi Air Conditioning is in handen gekomen van de Bosch Groep. De onderneming spreekt van de grootste overname in haar geschiedenis. Met de deal is een bedrag van 8 miljard dollar (7,4 miljard euro) gemoeid. Hiermee wordt Bosch wereldwijd een van de grootste leveranciers op de markt voor verwarming, ventilatie en koeling van woningen en kleine commerciële gebouwen.

Een versnelde overstap op ledverlichting kan Nederland tot 2043 een besparing van ruim 3 miljard euro opleveren, de druk op het elektriciteitsnet verminderen en de afhankelijkheid van aardgas verkleinen. Dat blijkt uit onderzoek van Berenschot, in opdracht van onder andere Techniek Nederland en de Fedet. Als alle verlichting in Nederland al in 2030 is vervangen door led, wordt jaarlijks 3,8 TWh extra aan stroom bespaard, evenveel als de productie van kerncentrale Borsele. De Fedet reikte het Berenschot-rapport uit aan demissionair klimaatminister Sophie Hermans.

ZOEKEN NAAR 121.000 VAKKRACHTEN

De installatiebranche heeft de komende vijf jaar 121.000 nieuwe vakkrachten nodig. Vanwege de verwachte groei én de ingecalculeerde uitstroom van 118.000 medewerkers. Dat staat in de arbeidsmarktprognose 2025-2029 van Wij Techniek. Wij Techniek komt met twee aanbevelingen voor installatiebedrijven. Eén: mik op behoud, zorg dat je minder mensen nodig hebt, bijvoorbeeld met hulp van digitalisering en AI. Twee: haal meer mensen binnen, via onderwijs en zij-instroom, met speciale aandacht voor ‘nieuwe doelgroepen’.

VAKBEURS ENERGIE: DUURZAME DAGEN

De Vakbeurs Energie wordt op 7, 8 en 9 oktober gehouden in de Brabanthallen in Den Bosch. De beurs, begonnen in 2005, is een zakelijk platform op het gebied van duurzaamheid en energie. Dit jaar wordt weer de Energie Innovatie Award uitgereikt. Verder geeft de Warmtepomp Innovatieroute informatie over de nieuwste ontwikkelingen in duurzame klimaattechnologie. Ook op het programma: de vakbeurzen Zero Emission | Ecomobiel, PREFAB en Industrial Heat & Power. Meer info: vakbeursenergie.nl

IN TIEN JAAR 31 PROCENT MEER LOON

De lonen in de bouw stegen de afgelopen tien jaar flink. Elektriciens profiteerden ook mee, zij het iets minder hard. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek, die zijn geanalyseerd door carrièreplatform Cvster. Volgens Cvster verdienen elektromonteurs gemiddeld 23,00 euro per uur, 5,40 euro meer dan in 2014 (+31 procent). Ze behoren tot de beter betaalden in de sector, maar hun loonontwikkeling bleef procentueel iets achter bij die van uitvoerende functies. Zo ging het uurloon van hulpkrachten in de bouw omhoog met 4,40 euro, naar 16,20 euro (+37 procent). Cvster schrijft de stijgingen deels toe aan caoafspraken en de aanhoudende vraag naar bouwpersoneel.

TERUGLEVEREN: BERGAFWAARTS

Fred: “Dit vind ik een slechte ontwikkeling. De terugleverkosten voor eigenaren van zonnepanelen schoten in vier maanden omhoog, met gemiddeld 10 procent. Kleinere huishoudens hebben daar financieel het meest last van. Overstappen.nl legde de tarieven van 21 energieleveranciers naast elkaar in de periode maartaugustus. De stijgende kosten op de onbalansmarkt zorgen voor hogere tarieven. Het volle stroomnet helpt daarbij niet mee. De onbalansmarkt is een ongrijpbaar iets. Ik verwacht dat meer en meer mensen overstappen naar thuisbatterijen. Misschien kunnen die ook wat goedkoper worden?”

Vattenfall en Feenstra komen met een fossielvrije generator: de Aquastroke. Hij draait op een mix van water (70 procent) en bioalcohol (30 procent).

‘Hij levert stille, schone en krachtige stroom, met een veel schonere verbranding dan conventionele generatoren’, aldus de betrokken bedrijven. De Aquastroke, ontwikkeld door MayMaan,

GENERATOR DIE DRAAIT OP WATER

werkt hetzelfde als conventionele verbrandingsmotoren. De motor heeft een gepatenteerd brandstofsysteem met een hoge compressieverhouding. De betonnen platen waar de generatoren op staan zijn van CO2-negatief beton. De samenwerkende bedrijven zeggen dat ze in een vergevorderd stadium zijn om de techniek op de Europese markt te brengen.

Wil je meer uit jezelf halen? Wij Techniek geeft je de kans om te groeien. Ontdek onze trainingen en workshops en zet de volgende stap.

Jij zoekt uitdaging in je werk

Wij geven coaching en advies

Ontdek ons aanbod voor medewerkers Ga naar www.wij-techniek.nl/medewerkers medewerkers.

Martijn Verspeek noemt zichzelf aanvoerder bij Installatiebedrijf Verspeek in Valkenswaard

Ik heb iets met woorden. Altijd al gehad. Daarom vind ik het bijster interessant waarom een verkoper ‘verkoper’ heet. Want waar ligt jouw belang? Bij jezelf of bij de ander? Een verkoper wil namelijk verkopen. Punt. Het maakt niet uit of jij als klant er beter van wordt. Als hij zijn target maar haalt. Doelstellingen bereiken, bonussen scoren, dat is waar het vaak om draait. Ik vind daar iets van. Natuurlijk ken ik alle trucs en technieken om mensen te overtuigen. Iedereen die ooit een salestraining heeft gevolgd, kent ze wel. Hele mooie technieken, maar als je ze gebruikt voor je eigen portemonnee, je eigen gewin, dan noem ik dat manipulatie.

Goed gevoel

Daarom noemen wij onszelf bij Verspeek geen verkopers. Wij zijn adviseurs. We gebruiken diezelfde principes, maar niet om jou iets aan te smeren. We gebruiken ze om jou echt te helpen. Om jou duidelijk te maken wat je echt nodig hebt. En of we er dan meer of minder aan verdienen, dat is ondergeschikt. Ik wil dat jij straks met een goed gevoel zit, omdat je weet: dit was het beste advies voor mij. Dat vertrouwen zie ik gelukkig elke dag terug in mijn werk. Als ik vroeger voor een opname voor een nieuwe ketel bij een oudere dame kwam, van wie de man zeven jaar eerder was overleden, zat er altijd een zoon of dochter bij

Ga klant eens echt helpen!

aan tafel. Ze waren bang dat ik hun moeder iets zou aansmeren. Gesprekken gingen dan vooral over prijzen, garanties en specificaties. Gespannen gezichten, wantrouwen en weinig plezier. Alles werd gecontroleerd, elk woord gewogen.

Eerlijk advies

Tegenwoordig kom ik binnen en zie ik een authentiek tafelkleedje, twee kopjes koffie en een vers stukje cake of peperkoek. De kinderen zijn er niet meer bij, want ze weten: mam krijgt een eerlijk advies. En precies dan gebeurt er iets moois. Terwijl ik uitleg welke ketel het beste past, zegt ze ineens: ‘Doe maar wa gij het beste vindt, jonge. Want vroeger deed onze Harrie dit soort dingen. Ik mis ons Harrie nog elke dag.’

“Je wilt straks niet herinnerd worden als die verkoper die iets kwam slijten”

Dan komen de fotoalbums op tafel en praten we over het leven. Over vroeger. Over haar kinderen en kleinkinderen. Dat zijn kleine kampvuurgesprekken. Dat is voor haar fijn en voor mij misschien nog wel fijner. Dus waarom heten verkopers eigenlijk nog verkopers?

Ga mensen écht helpen, ga adviseren. Want je wilt straks niet herinnerd worden als die verkoper die iets kwam slijten. Je wilt herinnerd worden als de man of vrouw die luisterde, hielp en écht tijd maakte. Daar word je zelf ook gelukkig van…

GEÏNTEGREERDE

PINHOLE

HANDSFREE

Merk: EcoDim

PRODUCT

EcoDim Led inbouwspot ED-10022

Fabrikantnummer:

ED-10022

Productgroep: inbouwspots

SPECificaties

Vermogen: 5W

Voltage (input): 220-240V

Dimtechniek: Fase afsnijding / RC

Dimbaarheid: 5-100%

Lichtopbrengst: 450 lumen

Lichtkleur: Dim to warm (3000K-2000K)

CRI waarde: >95

Lichthoek: 60⁰

Beschermingsgraad: IP54

Chip: COB met reflectietechniek

Kleur: mat wit (RAL9003)

Afmetingen

Zaagmaat: Ø 75 mm

Buitenrand: Ø 85 mm

Inbouwdiepte: 23 mm

Trafo (lxbxh): 55,5 x 34 x 20 mm

D. Langelaan

Olof Schuur Installatiebedrijf

+ Dimtraject is erg rustig, zeker in combinatie met de meegeleverde dimmer

+ Kleur verandert geleidelijk met dimmen + Compacte inbouwdiepte Beschermhulsjes van klemveren zitten niet erg vast

Wat vind je van de dimbaarheid en lichtkleur van de inbouwspot? Erg goed, zeker in combinatie met de EcoDim-dimmer.

Hoe ervaar je de installatie van de inbouwspot?

Vergelijkbaar met andere inbouwspots. Niet te groot gat boren. Goede doorlusmogelijkheden.

Zou je dit product aanbevelen? Zeker.

Kwalitatieve inbouwspot met bijzondere lichtkleur

Deze led inbouwspot van EcoDim heeft een dim to warm techniek.

Hiermee heb je in het hoge lichtniveau een lichtkleur van 3000K en in het lage lichtniveau 2000K. De spot heeft een hoge kleurechtheid, een compacte trafo en een kleine inbouwdiepte en is geschikt voor o.a. badkamers en overkappingen. De spot is geïnstalleerd met de ECODIM.04 PRO en uitstekend dimbaar met de EcoDim PRO line dimmers.

B. Fix

Unica Building Projects

+ Mooi compacte dimmer

+ Alle A-merken schakelmateriaal passen

− Schroeven waarop je de bedrading moet aansluiten zijn vrij klein

− Veerklem is aardig strak bij de inbouwspot

Wat vind je van de dimbaarheid en lichtkleur van de inbouwspot?

De dimbaarheid gaat vloeiend en het licht gaat niet knipperen.

Hoe ervaar je de installatie van de inbouwspot?

Monteren van de spot is vrij simpel. Wel zie ik graag dat er een stekkerbare uitvoering van komt.

Zou je dit product aanbevelen?

Ja, de dimmer kun je voor elk schakelmateriaal gebruiken. Wat betreft het spotje moet deze net in het bestek staan.

TESTPANEL BEOORDELING

M. Tromp De Graaf Elektrotechniek

+ Mooie uitstraling

+ Makkelijk aan te sluiten en door te lussen

+ Zwakstroomgedeelte is voorzien van koppelstekker

+ Lage inbouwdiepte

+ Kantelbaar

− Montageveertjes schieten soms los bij monteren

Wat vind je van de dimbaarheid en lichtkleur van de inbouwspot?

De spot is heel mooi en rustig dimbaar. De lichtkleur is van sfeer- tot werklicht.

Hoe ervaar je de installatie van de inbouwspot?

Snel en makkelijk te monteren.

Zou je dit product aanbevelen?

Ja, vooral als er weinig inbouwdiepte is.

T. Boere Bosman Bedrijven

+ Mooi ontwerp

+ Dimmer is makkelijk in te stellen en compact

+ Stekkerverbinding tussen driver en spot

Wat vind je van de dimbaarheid en lichtkleur van de inbouwspot?

Goed dimbaar en een mooie (gedimde) lichtkleur.

Hoe ervaar je de installatie van de inbouwspot?

Makkelijk aan te sluiten en als de driver is geplaatst is de spot met stekkerverbinding makkelijk te plaatsen.

Zou je dit product aanbevelen?

Ja. A. Cluistra HOMIJ

+ Lage inbouwdiepte benodigd

− Kantelbaar

− Niet verkrijgbaar in iedere groothandel

Wat vind je van de dimbaarheid en lichtkleur van de inbouwspot?

Laat zich heel goed dimmen, ook in het lage regelgebied, de kleur ‘dim to warm’ is mooi geel.

Hoe ervaar je de installatie van de inbouwspot?

Prima, voordeel is de lage inbouwdiepte in combinatie met een goede veerkracht van de veren.

Zou je dit product aanbevelen?

Zeker, prima inbouwspot voor een redelijke prijs.

MARJET RUTTEN

TRANSITIEREGELAAR

stagneert. Of lijkt dat maar zo? Wij vuurden acht brutale vragen op haar af. En Marjet? Die schoot er scherp en enthousiast op los.

INDUSTRIEEL BOUWEN

STAGNEERT. IS HET FEESTJE

ALWEER VOORBIJ?

“Dat is echt onzin. Mensen zeggen dat de groei stopt, maar inmiddels wordt één op de vijf huizen in de fabriek gebouwd. In 2018 waren dat er nog 6200, in 2025 naar verwachting 16.200. Dat is een enorme groei. Die kleine gevoelsmatige dip komt doordat er ook minder woningen worden gebouwd. Het aandeel industrieel groeit nog ieder jaar, van 9 procent in 2018 naar 23 procent in 2025. Alleen is

3 PREFAB BOUWEN IS VOLWASSEN AAN HET WORDEN

het niet zo zichtbaar. Je ziet niet ineens honderd huizen tegelijk verschijnen.”

HEB JE DE IMPACT VAN PREFAB

TE POSITIEF INGESCHAT?

zame transitie, zoals houtbouw, versterkt die beweging enorm.”

KOMT HET NOG GOED MET DE WONINGBOUW IN NEDERLAND?

2

“Ik zie het juist als bevestiging van mijn geloof in industriële bouw. Kijk eens waar we vandaan komen. Ontwikkelaars als BPD vonden prefab een paar jaar geleden niks, eenheidsworst, weinig keuze, ongezellig. Nu vragen ze er expliciet om. Prefab is volwassen aan het worden. En de duur-

“We bouwen te weinig voor de enorme vraag. En we verspillen tijd en geld aan eindeloze procedures en bezwaren. Natuurlijk moeten die er zijn, rechtsbescherming is essentieel, maar het is wel frustrerend dat iemand uit Friesland bezwaar kan maken tegen een woning in een andere provincie. Ondertussen zijn er

wél kansen. Ik geloof heilig in beter gebruik van de bestaande voorraad. Woningen splitsen, samenwoonvormen stimuleren, leegstand aanpakken. Dat zijn oplossingen die snel te realiseren zijn. En ook nog eens duurzaam én sociaal.”

PREFAB INSTALLATIES: HYPE, OF SLIMME ZET?

Je hebt twee soorten. De creatievelingen die willen knutselen, die zet je op renovatie. Dan de doeners, die het lekker vinden om elke dag een beetje sneller te werken. Beide zijn waardevol. Je moet het werk niet romantiseren, maar wel eerlijk verdelen.”

MOET JE ALS AANJAGER OOK

GEDULD HEBBEN?

4

“Slim. De eisen aan prestaties, duurzaamheid en borging worden hoger. Met prefab kun je veel beter garanderen dat iets klopt. Kijk naar de energiemodule: een complete installatie die je in één keer aansluit. Of de prefab badkamers die strak uit de fabriek komen en makkelijk schoon te maken zijn. Efficiënt, snel én minder faalkosten. Het is gewoon een kwestie van slim organiseren.”

MAAR STANDAARDISEREN IS TOCH HARTSTIKKE SAAI?

6

7

Stop met de scheiding tussen advies en uitvoering. Als jij zegt wat er moet gebeuren, moet je daar ook verantwoordelijkheid voor nemen. Dus niet achteraf zeggen: daar ga ik niet over. En kies ook een duidelijke focus. Woningbouw is echt iets anders dan een ziekenhuis. Je hoeft niet alles te doen. Liever twee dingen goed, dan overal een beetje van.”

BLIJFT DE INSTALLATEUR BIJ OF RAAKT HIJ ACHTEROP?

5

“Nee, helemaal niet. Met slimme software kun je veel maatwerk leveren binnen gestandaardiseerde systemen. Je moet als ontwerper alleen binnen andere kaders denken. En vakmensen?

“Het lijkt soms langzaam te gaan, maar als je vijftien jaar terugkijkt, is er juist veel veranderd. Toen ik in 2010 mijn boek schreef over de bouw in 2025, had niemand het over kunstmatige intelligentie. Nu krijgt AI in mijn nieuwe boek een heel hoofdstuk. Digitalisering, duurzaamheid en industrieel bouwen zijn echt in beweging gekomen. Wat wél nog achterblijft, is klantgerichtheid. We denken in de bouw nog te weinig vanuit de eindgebruiker: hoe maak je iets écht aantrekkelijk, verrassend of comfortabel voor degene die er straks in woont of werkt?”

WAT MOET DE KOMENDE JAREN

ECHT ANDERS IN DE SECTOR?

“De bouw en installatiewereld moeten professioneler worden.

8

“Installateurs kunnen hét verschil maken als het gaat om energie, netcongestie, gezondheid en luchtkwaliteit. Ze spelen een sleutelrol in de verduurzaming van Nederland. Maar dan moeten ze wel mee in de ontwikkeling: investeren in kennis, verantwoordelijkheid nemen en durven meedenken. Niet alleen uitvoeren wat gevraagd wordt, maar ook adviseren en vooruitkijken. Als je daar als sector leiderschap in pakt, word je echt sexy. Laat Nederland zien wat je kunt bijdragen. De installatiesector heeft goud in handen, maar je moet het nog wel zelf even oppakken.”

“HENK DE CREATIEVELING, WIE HAD DAT GEDACHT?”

Henk wordt niet echt blij van het verhaal van Marjet Rutten over innovatie, prefab en industrieel bouwen. “Er is toch niks mis met het oude vertrouwde installatiewerk. Waarom moeten we zo nodig alles automatiseren en standaardiseren?” Fred kan er wel om lachen en brengt daar tegenin dat het wel het antwoord is op het personeelstekort in de bouw en de installatiesector. “En het werk hoeft er echt niet saaier op te worden, Henk”, zegt hij. “Marjet maakt een onderscheid tussen doeners en creatievelingen in de bouw. Als ik jou zo hoor ben je meer een creatieveling die minder bij nieuwbouw, maar meer bij renovatie past. Henk, de creatieveling. Haha, wie had dat gedacht?”

PASCAL FIELMICH

Alles in huis met ABB

Van groepenkasten en componenten tot installatiedozen en schakelmateriaal: met ABB en Busch-Jaeger heb je alles in huis voor een veilige, snelle en toekomstbestendige installatie. En dit najaar komt daar iets bijzonders bij: een e-kart clinic met Nyck de Vries, exclusief voor installateurs die kiezen voor Hafonorm.

Wie kiest voor ABB Hafonorm, kiest voor een veilige en betrouwbare groepenkast. En dit najaar zit daar een ervaring bij die je niet snel vergeet. Schaf je via de groothandel een actiepakket Hafonorm groepenkasten aan, dan krijg je toegang tot de Hafonorm Paddock Club voor een geheel verzorgde, exclusieve e-kart clinic van Formule E-coureur Nyck de Vries. Een bijzonder kijkje achter de schermen dus. Geen loting, geen gedoe, gewoon meedoen.

De zekerheid van een originele Hafonorm

De actie geldt voor een selectie populaire Hafonorm-groepenkastmodellen, geleverd per vier of vijf identieke groepenkasten. Allemaal origineel geassembleerd in de ABB-fabriek in Ede en voorzien van tien jaar fabrieksgarantie.

Met een Hafonorm-groepenkast weet je precies wat je in huis haalt: een complete groepenkast, getest en gecontroleerd volgens de hoogste normen, direct te installeren. Je krijgt dus niet alleen een scherpe deal, maar ook zekerheid over kwaliteit, beschikbaarheid en garantie.

Zo werkt het

• Koop een of meer actiepakketten bij je groothandel tussen 1 en 31 oktober 2025

Bij elk actiepakket ontvang je één exclusieve e-kart clinic

Upload je factuur* via onderstaande

QR-code en kies een datum

* ABB heeft geen inzage in de geüploade facturen

Waarom meedoen?

Volledig verzorgde e-kart clinic met Nyck de Vries, vol snelheid, techniek en plezier

Originele Hafonorm-groepenkasten, eenvoudig te installeren en met tien jaar garantie

Tijdelijke actieprijs op veelgebruikte modellen

Direct leverbaar via je eigen groothandel

Gas erop!

Meer weten of meteen meedoen? Kijk op new.abb.com/low-voltage/nl/nieuws/ groepenkastactie of vraag ernaar bij je groothandel. Bestel op tijd, want op is op.

De Paddock Club wacht op je!

E-KART CLINIC MET NYCK DE VRIES: STAP IN

BATENBURG EMS MAAKT GROEI WÉL MOGELIJK

Slim doorgroeien met elektrificatie

Als bedrijf wil je duurzaam groeien: meer elektrische voertuigen, gasloos produceren of extra zonnepanelen plaatsen. Netcongestie kan die ambitie in de weg staan. Met het energiemanagementsysteem (EMS) van Batenburg maak je groei en verduurzaming wél haalbaar.

Het EMS biedt inzicht in je energieverbruik, simuleert impact van uitbreidingen en brengt lokale opwek, opslag en energiesturing samen. Allemaal afgestemd op jouw processen en doelen. Zo groei je duurzaam en betaalbaar door, ook met een beperkte aansluiting.

Inzicht en energiesimulaties

Het EMS laat precies zien wat op elk moment gebeurt in het energiesysteem. Denk aan verbruik, zonnestroom, batterijgebruik of laadsessies. Al die data worden automatisch gerapporteerd, bijvoorbeeld voor HBE-administratie, energieprestaties of subsidieaanvragen. Maar het systeem kijkt ook vooruit. Wat als er straks meer voertuigen moeten laden? Of als de productie groeit? Met energiesimulaties zie je vooraf wat dat betekent voor je aansluiting. Het systeem rekent scenario’s door en helpt om onderbouwde keuzes te maken vóórdat het knelt.

Bewaken van je aansluiting

Wanneer meerdere installaties tegelijk stroom vragen, dreigt overbelasting. Het EMS bewaakt continu de belasting van je aansluiting en stuurt verbruikers automatisch bij. Zo voorkom je piekbelasting en blijft alles veilig draaien. Bij krapte wordt

tijdelijk gedimd of gepauzeerd, en opgeschaald zodra er weer ruimte is.

AI-gestuurd besparen en verduurzamen

Achter de schermen rekent het systeem voortdurend door wanneer laden of ontladen het voordeligst is. AI helpt daarbij om batterijen en voertuigen slim te plannen, afgestemd op weersvoorspellingen, lage tarieven en ritplanningen. Zo bespaar je op energiekosten en verhoog je je eigenverbruik.

Voordelen op een rij

Uitbreiden en verduurzamen zonder netverzwaring

Bewaking van je aansluiting door energiesturing

AI-gestuurde kosten- en energieoptimalisatie

Energiescenario’s simuleren voor toekomstige uitbreidingen

Automatische rapportages en meldingen Koppelbaar met bestaande systemen

Meer weten over slim energiemanagement? Bekijk de mogelijkheden op batenburg.nl/energieoplossingen/ energiemanagement

batenburg-installatietechniek.nl

Dj Barend van Beelen thuis in 3FM-cockpit

Baas over muziek en mengpaneel

Dj Barend van Beelen is bekend van het 3FM-programma Barend & Benner. Ook zat hij namens die zender driemaal in het befaamde Glazen Huis. Maar Barend is meer dan dj. Hij presenteert, regisseert en doet tijdens zijn show de volledige techniek. Fred en Daan keken mee in de 3FM-studio.

Daan is tamelijk opgewonden als zij en Fred bij het Mediapark in Hilversum arriveren. Ze hebben een afspraak met Barend van Beelen, een van de populaire 3FM-dj’s. Als het even kan, dan luistert Daan heel graag naar Barend & Benner, de middagshow die Barend vier dagen in de week maakt, samen met Nellie Benner en sidekick Jelmer Gussinklo.

Fred gedraagt zich iets cooler, maar stiekem vindt hij het ook supergaaf om een kijkje achter de schermen bij Barend & Benner te mogen nemen. De ontvangst van Barend maakt het alleen maar leuker. Spontaan en hartelijk. De koffie staat klaar. Barend is een gemoedelijke, vlotte babbelaar. Logisch natuurlijk ook, voor een radio-dj. Hij neemt zijn bezoek meteen mee naar de studio, waar de voorbereidingen voor de show van deze middag worden getroffen.

Fred en Daan kijken hun ogen uit. Knopjes, schuifjes, apparaatjes, microfoons, beeldschermen, speakers. “En jij kan hier mee uit de voeten?”, vraagt Daan vol bewondering. “Nou”, zegt Barend eerlijk. “De eerste keer dat ik in zo’n studio kwam, wist ik ook niet wat ik zag. Ik moest denken aan de cockpit van een F16, haha. Maar ik was heel geïnteresseerd, wilde het ontzettend graag leren.”

Geoliede radiomachine

Dat leren heeft Barend flink gedaan. Via de lokale omroep en Veronica, kwam hij in 2009 terecht bij 3FM. Tussendoor zat hij ruim vijf jaar bij Radio 538, maar sinds 2022 is hij weer terug bij 3FM. De techniek zit hem inmiddels in de vingers.

“Kijk, mijn technische werk is natuurlijk heel anders dan wat jullie doen. Jullie werken met elektrische installaties, daar weet ik helemaal niks van. Maar ik regel wel dat tijdens de uitzending alles loopt. De muziek, de gesprekken, de jingles. Tussendoor zoek ik naar andere muziek, naar quotes, naar onderwerpen, zonder dat de luisteraar dat merkt. Ik doe het al zolang, het gaat helemaal vanzelf, het is mijn tweede natuur.”

“Maar er gaat toch weleens wat mis? Ging er niet eens koffie over de mengtafel tijdens jouw uitzending”, herinnert Daan zich. “Haha, ja. Dat is wel vaker gebeurt zelfs”, lacht Barend.

Koffie op de mengtafel: dat is echt even schrikken

“Dat is echt even schrikken en improviseren. Er is gelukkig standaard een tweede module beschikbaar, dus we kunnen altijd door. Maar voor onze technische mensen is het wel een gedoe, er zitten veel gevoelige componenten in zo’n mengtafel.

Alles moet weer schoon en soms zelfs worden vervangen.”

Of ik ooit de kant van de sport op wil?

Absoluut!

Ajax en de roes van ‘95

Fred zit ondertussen met zijn hoofd ergens anders: voetbal. Hij heeft gelezen dat Barend een enorme Ajax-supporter is. “Dat klopt toch, Barend? Over techniek gesproken, dan heb je niet erg genoten de afgelopen twee seizoenen, denk ik?”

“Hmm… nee, niet bepaald”, zegt Barend eerlijk.

“Maar twee jaar geleden ging het zo slecht met Ajax, dat we afgelopen seizoen al blij waren dat we weer wonnen en zelfs kampioen konden worden. Wat niet is gelukt, helaas.” Fred wil graag weten hoe het zo is gekomen met dat voetbal en Ajax. “Ajax won de Champions League in 1995, toen was ik 7, dat maakte veel indruk. En daarna het WK van 1998 in Frankrijk, met die geweldige goal van Bergkamp. Zo ben ik verslingerd geraakt aan voetbal en Ajax. Ik kan trouwens niet zo vaak naar de Arena, hooguit zes of zeven keer per seizoen, maar ik vind het wel geweldig”, zegt Barend. “Maar Ajax moet natuurlijk wel weer Ajax

Barend van Beelen zat inmiddels driemaal opgesloten in het befaamde Glazen Huis van 3FM. Voorafgaande aan Kerst presenteren drie dj's van daaruit een week lang alle programma's, zonder vast voedsel, zonder smartphones. Ze halen geld op voor een goed doel. Het is afzien, zegt Barend. Maar tegelijkertijd geeft het een enorme kick. "Je staat zes dagen lang helemaal aan. We doen alles, presenteren, entertainen, interviewen, geintjes maken en ondertussen zetten we ons doel op de kaart. Slapen? Hmm, het is niet de allerbeste plek voor goede nachtrust. Maar het gaat best. In het huis voel ik geen vermoeidheid, dat komt pas na afloop. Nee, nog geen idee wie dit jaar het Glazen Huis ingaat. Ik zou zeker weer heel graag willen."

worden. Voetballen alsof we het hebben uitgevonden, met wat Amsterdamse arrogantie, dat hoort erbij, haha. Daar moeten we weer naartoe."

Een uurtje Langs de Lijn

In februari mocht Barend, samen met zijn 3FM-collega Wijnand Speelman, een uur lang het sportprogramma Langs de Lijn presenteren. Een presentje vanwege hun goede werk in het Glazen Huis van 3FM, kort daarvoor. Geweldig, vond Barend het.

"Dan zit je in de studio te schakelen tussen al die megakundige sportverslaggevers. Dat was een prachtige ervaring. Of ik ooit de kant van de sport op wil? Absoluut. Ik ben nu nog bij 3FM, daar ben ik nog lang niet klaar. Maar als ik straks de kans krijg om een sportprogramma te maken, dan zal ik die zeker pakken. Je leeft maar één keer, je moet daarin doen wat je het allerliefst wilt. Dat is mijn motto."

KATINKA KENSEN DIRECTEUR WIJ TECHNIEK

“Vakmensen behouden is het nieuwe werven”

Katinka Kensen (55)

BEDRIJF

Wij Techniek, Woerden

FUNCTIE

Directeur

OPLEIDING

Bedrijfskunde

ZWEMDIPLOMA

A, B en C

WERKERVARING

Twintig jaar directeur in diverse organisaties, waarbij ik verantwoordelijk was voor veranderingen en het meenemen van mensen in nieuwe werkwijzen

WEKKER 7.15 uur

ONTBIJT Fruit

STERKSTE PUNT

Verbinden en doorzettingsvermogen

MINDER GOED

Details

VAKLITERATUUR

Ik lees veel vakbladen, maar vooral graag boeken over nieuwe managementinzichten en leidinggeven. Ik vind het daarnaast leuk om naar tv-programma’s op National Geographic of Discovery te kijken, om te horen hoe technieken zijn ontstaan of hoe iets is ontwikkeld!

CV OF WARMTEPOMP Cv

Je bent sinds begin dit jaar directeur van Wij Techniek. Wat trof je aan?

“Een krachtige sector met veel trots en vakmanschap, maar ook met grote uitdagingen. Wat mij meteen opviel, is dat er ontzettend veel gebeurt. Tegelijkertijd zie je ook dat er flinke uitstroom is, dat we hard moeten werken aan een betere instroom én dat we volop moeten inzetten op ontwikkeling en innovatie.”

De branche is je niet onbekend. Vertel eens?

“Klopt. Mijn opa, vader en broer zaten en zitten in de installatiebranche. Het familiebedrijf is inmiddels gestopt, maar ik heb het vak altijd van dichtbij meegemaakt. Ik heb in het begin van mijn carrière een andere weg gekozen, maar ik ben blij dat ik nu op deze manier kan bijdragen aan de sector.”

“Meer dan 50 uitstroomprocentis onacceptabel”

Wat is jouw belangrijkste boodschap?

“De uitstroom in de branche moet omlaag. De achterdeur moet dicht. We verliezen nu te veel mensen, terwijl we ze hard nodig hebben. Meer dan 50 procent uitstroom is onacceptabel. Wij Techniek zet alles op alles om vakmensen niet alleen binnen te halen, maar vooral ook te behouden. Vakmensen behouden is het nieuwe werven.”

Waarom is die uitstroom zo groot?

“Bij de groep die stopt zitten mensen die met pensioen gaan, maar ook jongeren die uitvallen na een opleiding, of zijinstromers die afhaken. Het is een divers beeld, maar wel een signaal: we moeten zorgen voor een goed leer- en werkklimaat, zodat mensen blijven.”

Wat doet Wij Techniek hieraan?

“Wij Techniek is het opleidings- en ontwikkelingsfonds voor de installatiebranche. Wij helpen vakmensen vooruit in hun ontwikkeling. We zorgen dat bedrijven zich verder kunnen ontwikkelen om klaar te zijn voor de opgaven van morgen. Wij ondersteunen vakmensen in elke fase van hun loopbaan. Van leerling tot bijna-pensioen. We bieden trajecten, vouchers, trainingen en advies. We organiseren themadagen, workshops en trainingen. Voor monteurs, engineers, hr-professionals en leidinggevenden. Maar ook voor ondernemers. We werken daarvoor met regiomanagers en branchecoaches en bieden maatwerk. Alles dicht bij de praktijk. Daarnaast stimuleren we de werkgever om een leercultuur te creëren. Want leren is geen luxe, zonder leren geen toekomst.”

Duurzame inzetbaarheid is ook een belangrijk begrip geworden?

“Je moet er wat voor doen om jouw mensen te behouden. Het draait niet alleen om bijscholen in techniek, maar duurzame inzetbaarheid gaat om werkplezier, vitaliteit, samenwerking en leiderschap. We bieden workshops over slim leidinggeven en over teamvorming. Ook mentale en fysieke fitheid hoort daarbij. We hameren er ook op dat de installateur zelf voor een aantrekkelijke werkplek moet zorgen. Geef aandacht, toon interesse, bied ontwikkelmogelijkheden. Wees flexibel waar nodig. Dat kan al met simpele dingen: een compliment geven, luisteren, elkaar helpen. Samen bouw je aan een cultuur waarin mensen willen blijven.”

Aleum Glow

De bewegingsmelder voor buiten in een puristisch design

beg-luxomat.com/nl

 Tijdloos, helder design, hoogwaardige technologie

 Beschikbaar in 2 kleurvarianten

 Glow , selecteerbare accentverlichting in 8 kleuren

 3 m tot 16 m reikwijdte

 Elektronische en mechanisch instelbaar bereik

Installateurs zijn druk. Gunnen ze hun medewerkers tijd voor scholing?

“Niet altijd. Maar het zou wel verstandig zijn. Investeren in je mensen is investeren in je bedrijf. Het is essentieel. Daarom werken we aan een flexibel en behapbaar aanbod, zoals microtrainingen, korte modules, of leren via game-based formats.”

Kun je daar een voorbeeld van geven?

“Zeker. Denk aan een game waarin je een storing moet oplossen of een klant helpt. Of een training waarin je een cv-ketel installeert, maar dan digitaal. Leren wordt leuker door het relevant, praktisch en speels te maken. Je leert spelenderwijs, zonder dat het voelt als leren. Dat werkt goed, zeker bij jongeren. Game-based learning is daarin een sleutel. Maar je kunt ook leren door kleine momenten, op je werkplek, zonder dat je hele dagen kwijt bent. Via korte YouTubefilmpjes bijvoorbeeld. Zolang het maar aansluit bij hoe mensen echt werken.”

Wordt jullie aanbod voldoende gevonden?

“Ja en nee. Ja, omdat we elke dag zien dat er veel van ons aanbod aan trainingen, workshops en bijeenkomsten gebruik wordt gemaakt. Nee, omdat we weten dat er ook nog veel bedrijven en vakmensen zijn die ons

niet kennen. Daarom adverteren we, bijvoorbeeld in vakbladen, en werken we aan onze zichtbaarheid.”

Zijn er voldoende docenten om mbo-studenten les te geven?

“Dat blijft een zorg. Daarom werken we steeds vaker met hybride docenten, mensen uit de praktijk die lesgeven. Verder zoeken we naar slimme vormen van stagebegeleiding. Ook ouderejaars studenten kunnen daarin een rol spelen. Zo benutten we de kennis die er al is.”

Komt het goed met de personeelstekorten in de installatiebranche?

“Als we blijven samenwerken wel. Werkgevers, werknemers, opleiders: we hebben allemaal een rol. Als we innovatie, digitalisering en een goede werkomgeving combineren, dan houden we mensen vast én trekken we nieuwelingen aan. Vakmanschap blijft, maar verandert. Als we daarin meebewegen, komt het goed.”

Leren zonder dat je het merkt

Game-based learning is een innovatieve leervorm waarbij je leert door te doen. In een digitale, spelachtige omgeving voer je realistische opdrachten uit: een storing oplossen, een klant helpen, of een warmtepomp installeren. Je leert spelenderwijs, in je eigen tempo en in een veilige setting.

“We willen dat mensen leren zonder dat ze het doorhebben. Dat werkt motiverend én effectief”, zegt Katinka Kensen.

“Vooral jongeren vinden het leuk, het sluit perfect aan bij hun manier van werken en denken.”

Game-based learning maakt het leren volgens Katinka leuker, praktischer en beter toepasbaar.

“Ideaal in een branche waar tijd schaars is en vakkennis cruciaal.”

CLASS 7 jaar garantie

5 jaar garantie

LEDVANCE introduceert T8 LED BUIZEN met MULTI LUMEN: twee lichtstroomniveaus in één buis. Dit helpt u om flexibeler te zijn in uw projecten. Met een indrukwekkende levensduur tot maximaal 100.000 uur, een hoge lichtstroom tot 4.100 lumen geniet u bovendien van tot 7 jaar garantie.

Waarom Pascal Kwakkel een allrounder wil zijn

Mijn leermeester laat me veel zelf doen

Pascal Kwakkel (18) uit Kampen is bijna klaar met zijn niveau 2-opleiding elektrotechniek, via opleidingsbedrijf TOP in Genemuiden. Vier dagen per week werkt hij bij allround installateur Boer en Van Veen, ook onderdeel van Van der Sluis. “Het bevalt me enorm”, aldus Pascal.

Waarom koos je voor het vak techniek?

“Ik vond techniek altijd al interessant, vooral omdat je vaak oplossingen moet bedenken voor dingen die je niet van tevoren weet. Ik heb nog naar andere richtingen gekeken, zoals bouw en economie, maar dit past het beste bij mij. Vooral de afwisseling. Iedere dag is anders.”

Waarom specifiek elektrotechniek?

“Dat weet ik eigenlijk niet precies. Ik doe er nu ook al wat werktuigbouwkunde bij. Uiteindelijk wil ik mezelf verbreden, zodat ik allround inzetbaar ben.”

Hoe bevalt de combinatie leren en werken?

“Het is pittig. Op school heb je normaal vijf dagen om ergens aan te werken, nu maar één. Dus zit je vaak ’s avonds huiswerk te maken. Maar het is wel een goede manier om te leren.”

Wat leer je op school?

“Vooral berekeningen: welke diameter kabel heb je nodig en hoeveel ampère kan erdoorheen. In de praktijk leer je meer de aansluitingen en hoe je dingen echt maakt.”

Wat vind je het voordeel van een bedrijfsschool zoals TOP?

“Daar zijn we ook maandelijks een dag. Je kunt hier dingen oefenen die je tijdens het werk niet zo vaak tegenkomt. Aan het begin van je opleiding ben je hier ook vier weken elke dag aanwezig om de basis te leren. Daarnaast is het ook nog gezellig en helpen ze me op een manier die bij mij past.”

Hoe word je begeleid bij Boer en Van Veen?

“Goed. Mijn leermeester laat me veel zelf doen en stuurt bij waar nodig. Hij legt ook uit waarom iets op een bepaalde manier beter kan. Dat werkt fijn.”

Hoe maken we techniek aantrekkelijker voor jongeren?

“Meer reclame op social media. Nu zie je alleen maar advertenties voor kantoorbanen. Laat zien hoe leuk en afwisselend dit werk is.”

Waar ligt jouw uitdaging?

“Ik vind het leuk om nieuwe dingen te proberen. Andere installatietechnieken of wat meer werken met laptops en automatisering. Ik hoop na deze opleiding verder te gaan met niveau 3 elektrotechniek. Misschien daarna ook nog een opleiding in werktuigbouwkunde, zodat ik straks breed inzetbaar ben.”

En jouw stip op de horizon?

“Misschien ooit voorman worden bij Van der Sluis. Heel misschien een eigen bedrijf. Dat weet ik nog niet. Ik moet nog veel leren.”

Monteur van het Jaar 2025: voorronde bij IW Amersfoort

Zenuwenspel om finaleplek

De Monteur van het Jaar-wedstrijd van Henk & Fred werkt toe naar de climax. Eén hobbel is al genomen. De 24 beste kandidaten strijden in de voorronde op dinsdag 7 oktober bij IW in Amersfoort om een plek in de finale.

De derde editie van Monteur van het Jaar is in volle gang. Na het invullen van een test op de website monteurvanhetjaar.nl hebben de 24 beste deelnemers zich geplaatst voor de voorronde. Bij de beoordeling is gekeken naar vakkennis en snelheid. De voorronde wordt gehouden op dinsdag 7 oktober, vanaf 17.00 uur, op de opleidingslocatie van IW in Amersfoort. Voor de editie van dit jaar werken we samen met IW Zuid & Midden. De technische opleider is de bedenker van de opdrachten die de deelnemers krijgen voorgeschoteld. Tijdens de voorronde zijn dat een case en twee praktijkopdrachten.

Veilig en stekerbaar

De case staat in het teken van veiligheid. De 24 monteurs moeten duidelijk en compleet omschrijven hoe je met een installatietester of een tweepolige meter aantoont dat de installatie spanningsloos is, er veilig aan gewerkt kan worden en hoe je dit meet in de groepenkast. De inhoud van de eerste praktijkopdracht is ook bekend. De deelnemers moeten een kabel herstellen met een gietmof of kabelaftakmof. Het gaat om een kabel waarvan de voeding van de

Hoofdsponsoren:

buitenverlichting (3g2,5) tijdens werkzaamheden is beschadigd. De tweede praktijkopdracht staat in het teken van het stekerbaar koppelen van verlichting met schakelingen.

Opvolger van William

De zes kandidaten die hierbij als beste uit de bus komen, plaatsen zich voor de grote finale. Die is op donderdagavond 27 november bij Act Eventstudios in Arnhem. Die dag wordt de opvolger van William Terpstra, de winnaar van vorig jaar, bekendgemaakt. Naast de eretitel staat er wat op het spel. De Monteur van het Jaar 2025 wint een cursus of training naar keuze bij IW Zuid & Midden ter waarde van 1500 euro, een Carhartt-outfit voor harde werkers ter waarde van 500 euro, een Makita-pakket ter waarde van 1325 euro en een reischeque ter waarde van 500 euro.

Meer info: monteurvanhetjaar.nl

Douchen van de zon, zonder schuldgevoel

Henk en Fred rijden in Leerdam het erf op van een rietgedekte woonboerderij uit 1866. Het is de woonboerderij van Marjet Rutten, aanjager van vernieuwing in de bouwsector. “Denk je echt dat ze dit verwarmt met alleen een warmtepomp?”, vraagt Henk zich af. Fred knikt: “Marjet Rutten heeft hier bijna alles verduurzaamd.”

Marjet Rutten is specialist in innovatief, duurzaam en industrieel bouwen. Henk en Fred zien met Marjet dat industrieel bouwen toeneemt en het belang van duurzaamheid groeit. Daar willen de mannen meer van weten. Marjet ontvangt hen enthousiast. Als zelfverklaard ‘transitieregelaar’ slaat ze bruggen tussen innovatie en praktijk in de bouwsector. Naast haar praktijkwerk geeft ze lezingen en adviseert ze organisaties over verduurzaming. “Ik vind het leuk om in een sector te werken die tastbare dingen maakt en resultaatgericht is. Daarom ben ik in de bouw terechtgekomen”, vertelt Marjet.

Gasgebruik geminimaliseerd

In 2011 kocht ze samen met haar partner de woonboerderij. “Het huis was in slechte staat. Je keek aan de binnenkant tegen het rieten dak aan. We hebben muren, dak en vloeren geïsoleerd, kozijnen vervangen en duurzame technieken geïnstalleerd, waaronder ledverlichting, een douche-wtw en infraroodverwarming boven. Op het dak zijn achttien oudere zonnepanelen vervangen door 58 nieuwe, die jaarlijks ongeveer 17.000 kWh opwekken.”

MARJET RUTTEN BIJ DE NESTORE WARMTEBATTERIJ

Ze wilde direct helemaal gasloos worden, maar liep tegen praktische bezwaren aan. “Installateurs vonden in 2011 een warmtepomp voor zo’n oude boerderij te spannend. Dus ik kocht een nieuwe cv-ketel. Maar ik heb wel loze leidingen gelegd, zodat we een warmtepomp later eenvoudig zouden kunnen aansluiten. Dat bleek een gouden greep. Inmiddels draait hier alweer jaren een hybride warmtepomp. Die doet het zo goed dat we nauwelijks nog gas gebruikten, alleen voor warm tapwater. Met de NEStore kunnen we helemaal van het gas af.”

Bekende oplossing kiezen

Henk vraagt zich af wat de infraroodpanelen op de eerste verdieping dan nog toevoegen. Marjet: “Die voegen vooral comfort toe op momenten dat het echt nodig is. Ze geven directe stralingswarmte af, zoals de zon, waardoor het snel aangenaam aanvoelt, zonder dat je de hele ruimte hoeft op te warmen. Ideaal voor kamers die je af en toe gebruikt, zoals een werkkamer of badkamer.”

Is ze de laatste jaren anders naar de bouwsector gaan kijken, vraagt Fred. “Weet je, er is voldoende innovatiekracht, maar de daadwerkelijke implementatie, oftewel de

“Is de thuisbatterij straks onmisbaar?”

NED KAB powers your world

Wanneer er grote vermogens gevraagd worden, wil je geen verassingen. Wél slimme oplossingen! Met aluminium kabels bespaar je op je installatie zonder in te leveren op kwaliteit.

Onze kabelspecialisten adviseren over toepasbaarheid én geven praktische aansluitinstructies. Kom in contact via 0412 - 21 30 30 of info@nedkab.nl

Smart cable solutions .

Minder installatietijd, meer efficiëntie

Als installateur weet je hoe belangrijk snelheid en efficiëntie zijn. Daarom leveren we onze laadpalen voorgeprogrammeerd, zodat jij direct aan de slag kunt.

Geen gedoe met instellingen op locatie

Snellere en eenvoudigere installatie

Direct operationeel

Meer weten? Scan de QR-code en ontdek meer!

toepassing, blijft lastig. Als er werk genoeg is, kiezen installateurs liever voor bekende oplossingen. Daar is nog werk te verzetten. Het begint allemaal met intrinsieke motivatie bij de installateur: liefde voor innovatie, maatschappelijke verantwoordelijkheid en toekomstgerichtheid.”

Douchewater door warmtebatterij

Nog niet zo lang geleden zette Marjet een volgende stap naar gasloos wonen: het tapwater. Daarvoor koos ze de NEStore, een innovatieve warmtebatterij die zonne-energie omzet in warm water. Newton Energy Solutions adviseerde haar daarbij. Vic is heel nieuwsgierig. Marjet: “De NEStore is geen boiler, maar een slimme warmtebatterij die overtollige zonnestroom omzet in warm water van 110 graden. Dankzij vacuümisolatie blijft dat water dagenlang warm en kun je zelfs op bewolkte dagen douchen op zonnestroom die komt van de zonnepanelen. Je gebruikt het via een warmtewisselaar: koud leidingwater stroomt langs het hete water in de NEStore en wordt zo direct opgewarmd tot douchetemperatuur.”

Marjet straalt: “Ik kan nu heerlijk lang douchen zonder schuldgevoel. Ik douche nu letterlijk van de zon.”

Fred is nieuwsgierig of ze nu ook helemaal van het gas af kan. Marjet twijfelt niet: “Jazeker. We hebben de gasketel nog wel, maar ik verwacht hem binnenkort definitief uit te schakelen.”

Opgeslagen stroom later gebruiken

Sinds februari beschikt de familie ook over twee thuisaccu’s met een gezamenlijke opslagcapaciteit van 30 kilowattuur. “In deze periode gebruiken we daardoor ’s avonds geen stroom meer van het net. Wat we overdag opwekken, slaan we op in de accu’s en gebruiken we

INFRAROODPANELEN OP DE EERSTE VERDIEPING

Het gemak van loze leidingen Marjets belangrijkste tip bij verbouwen: leg loze leidingen aan! Marjet Rutten: “Het heeft me enorm veel gemak opgeleverd. We konden de zonnepanelen, de warmtepomp en de NEStore daardoor aansluiten zonder breekwerk. Dat scheelde enorm veel kopzorgen en kosten achteraf. Ook boven de kookplaat ligt een loze leiding, mocht ik ooit nog een afzuigkap willen ophangen. Boven hebben we leidingen klaargelegd voor eventuele radiatoren, voor het geval de infraroodpanelen niet voldoende zouden zijn. Zelfs naar de schuur ligt een dikke loze leiding voor elektra. Je weet nooit wat er nog komt. Je bent hiermee echt klaar voor de toekomst!”

later op de dag, bijvoorbeeld voor de tv en het laden van de auto. Overigens denk ik dat een batterij financieel alleen interessant is met een dynamisch energiecontract.” Henk vraagt of een thuisbatterij noodzakelijk wordt als de salderingsregeling stopt. “Ik zie niet altijd de oplossing in individuele batterijen per woning. Collectieve opslag in de wijk biedt meer kansen. Maar opslagtechnologieën ontwikkelen zich razendsnel en kunnen dan belangrijk worden.” Het bezoek zit erop. Cor en Vic vertrekken geïnspireerd. Fred: “Die duurzame toekomst komt wel goed, als iedereen zo denkt als de familie Rutten.”

Ons nieuwe private label voor multimedia oplossingen: DYNAMIC Multimedia

Bij Cable Partners zijn wij continu bezig met het verbeteren en uitbreiden van ons aanbod om aan de wensen en behoeften van onze klanten te voldoen. Daarom zijn wij trots om ons nieuwe private label DYNAMIC Multimedia te introduceren, waarmee wij een mooi afgestemd assortiment aan multimedia-oplossingen aanbieden.

DYNAMIC Multimedia staat voor kwaliteit en innovatie. Het assortiment is speciaal ontwikkeld om betrouwbare verbindingen en hoogwaardige prestaties te garanderen in alle multimediatoepassingen. Van geavanceerde netwerkproducten tot oplossingen voor internet, radio en televisie, voor thuis- en kantoorgebruik, Cable Partners biedt een breed scala aan slimme multimediaoplossingen die voldoen aan de hoogste normen.

Met de lancering van DYNAMIC Multimedia hebben wij een sterke basis gelegd om onze klanten te ondersteunen met toekomstbestendige oplossingen, waarbij gebruiksgemak, kwaliteit en betrouwbaarheid centraal staan. Wij zijn ervan overtuigd dat ons nieuwe private label een uitstekende aanvulling is op ons huidige aanbod en wij kijken ernaar uit om samen met onze klanten de mogelijkheden van dit assortiment te ontdekken.

Wilt u meer weten over DYNAMIC Multimedia en wat dit voor uw projecten kan betekenen? Neem contact met ons op via en ontdek de kracht van ons nieuwe private label.

www.cablepartners.nl/contact

Conex en Farfisa maken deur openen makkelijk

Een NederlandsItaliaanse intercombinatie

Het gelouterde Italiaanse familiebedrijf Farfisa levert intercomsystemen “van superieure kwaliteit”. Het citaat komt van de Conex-eigenaren Igor Novitski en Maurice Toehpah. Conex is met Farfisa in zee gegaan. “We willen in Nederland een nieuwe standaard zetten voor intercomoplossingen.”

De vergelijking met een speld in een hooiberg dringt zich op. Novitski en Toehpah hebben lang gezocht naar dat ene intercomsysteem dat voldoet aan de eisen van deze tijd. “Als je kijkt naar de bouw, zie je dat 80 procent renovatie is en 20 procent nieuwbouw. Wij komen veel in bestaande gebouwen, die draaien op oude techniek, waar je niet veel aan kunt veranderen”, beschrijft Novitski. “Daar moesten we iets voor bedenken. We deden ervaring op met verschillende systemen. Daarbij liepen we tegen grenzen aan. En wij willen geen nee verkopen.”

Kinderlijk eenvoudig systeem

Er is een Farfisa-app waarmee de deur op afstand geopend kan worden, gaat Novitski verder. “Door de app kun je de intercom regelen met de iPhone of Android. Een paar klikken en het is geregeld: kinderlijk eenvoudig.” Zo komen we vanzelf bij de kern. Toehpah: “We leveren nu een intercomsysteem dat makkelijk in gebruik is, voor zowel kinderen als ouderen. En bijvoorbeeld ook voor mensen met een handicap. Een systeem dat installateurs en monteurs net zo simpel met de Farfisa-app kunnen programmeren en configureren.”

Langer leven in gebouwen

“Wij willen ervoor zorgen dat bewoners langer kunnen leven in gebouwen, dat ze er oud in

kunnen worden”, schetst Novitski. Of het nu gaat om draadloze systemen, of systemen voor tijdelijke of permanente bewoning: voor alle situaties wil Conex een technische oplossing hebben. “Stabiliteit en zekerheid bieden, over een lange termijn, dat is ons doel”, zegt Toehpah.

Met die gedachte in het achterhoofd klopte Conex bij Farfisa aan. Het Italiaanse bedrijf, van origine bouwer van muziekinstrumenten, is een geluidsexpert. Toehpah: “Farfisa, een familiebedrijf dat al bijna tachtig jaar bestaat, is onze ervaren technische back-up. Dit sluit perfect aan bij wat de Nederlandse markt nodig heeft. En bij waar wij voor staan: maatwerk leveren, verder gaan waar anderen stoppen.” Novitski: “Innovatieve toegangscontrole, goed afgebakende beveiliging: alles komt samen in dit systeem.” Conex wil met deze troef de nummer 1 in intercom worden in Nederland. Toehpah: “Een stevige ambitie. Maar het kan.” Een Nederlands-Italiaanse intercombinatie: het klinkt de mannen van Conex als muziek in de oren. “Bellissimo: niks meer aan doen.”

Meer info: conexholland.nl/farfisa-intercom-systemen

SPIEDEN NAAR ‘HOTSPOTS’ IN ZONNEPANELEN

Inspecteur op hoogte

In de spanningzoeker reizen we kriskras door Nederland, op zoek naar bijzondere en spannende hobby’s van mensen uit de branche.

Vandaag bezoeken Henk en Fred dronepiloot Marc Schouten. Wat voor hem begon als een hobby, nam een nogal hoge vlucht…

Henk en Fred werken vanmiddag mee met dronepiloot Marc. Henk kijkt wat nerveus naar de enorme drone die Marc intussen klaarmaakt voor de vlucht. Henk heeft vaker last van zenuwen als hij iets niet zelf kan besturen. “Vlieg je nou op goed geluk met zo’n drone?”, vraagt hij. “Natuurlijk niet Henk”, lacht Fred. “Marc heeft hiervoor een brevet gehaald.”

Henk: “Benieuwd of hij ook een looping kan.” “Laten we dat maar niet proberen”, reageert Marc professioneel. “Daar is deze drone niet voor bedoeld.”

MOEILIJK BEREIKBARE PLEKKEN

Normaal nemen Henk en Fred een kijkje bij de hobby van iemand uit de installatiebranche. Bij Marc is dat iets anders, want Marc is juist door zijn hobby de technische wereld ingerold. Met zijn bedrijf UwDroneService maakt hij allerlei drone-opnames, met name voor (thermografische) inspecties. “Hoe zit dat precies?”, wil Fred weten. Marc vertelt hoe hij als jochie al een drone had en hobbymatig vloog. “Toen ik de middelbare school had afgerond, wist ik niet goed welke opleiding ik moest kiezen. In het tussenjaar deed ik steeds vaker klusjes met de drone en dat werd steeds meer. Zodoende ben ik nu ruim 3,5 jaar commercieel actief als dronevlieger. Ik heb affiniteit met techniek

“ Bij schilderen komt veel techniek kijken ”

en zo bedacht ik dat een drone ook veel kan betekenen bij technische toepassingen. Tweeenhalf jaar geleden kocht ik daarom mijn eerste drone met een warmtebeeldcamera. Met drones kan ik snel, veilig en efficiënt inspecties uitvoeren op plekken waar je met een gewone camera niet of moeilijk kan komen. Ik bied ondertussen een breed pallet aan drone-inspecties aan.”

DE ENIGE MET LEVEL 3

Het kwam Marc niet aanwaaien, want er is heel wat nodig om te mogen vliegen met de drones die hij heeft én om thermografische inspecties te kunnen doen. Inmiddels behoort Marc tot de best opgeleide dronepiloten van ons land, met onder andere een EU Specific-Certificering.

“Daarmee mag ik ook vluchten met hoger risico uitvoeren, bijvoorbeeld op de Maasvlakte, of bij grote luchthavens. Daarnaast hebben we ontheffing, zodat we ook ‘s nachts mogen vliegen. En ik heb thermografische opleidingen gevolgd. Na level 1 en level 2 wil ik dit jaar het certificaat ITC level 3 halen. Voor zover ik weet, is er in Nederland nog geen andere dronevlieger met een level 3.”

Fred kent de term ITC nog niet, maar begrijpt het beter als Marc uitlegt dat ITC staat voor Infrared Training Centre, een opleidingscentrum dat de wereldwijd geaccepteerde standaard is voor warmtebeeldcertificering.

“Je bent echt een specialist”, mompelt Henk.

INSTALLATEURS DIE TERUGKOMEN

“Tegelijk is mijn werk heel gevarieerd”, reageert Marc. “Wie zijn je opdrachtgevers bijvoorbeeld?”, wil Henk weten. Marc: “Dat

is ook heel verschillend. Ik werk veel voor vastgoedbeheerders, ingenieurs- en adviesbureaus en beheerders van zonneparken. Maar we doen ook steeds vaker ecologisch onderzoek voor bijvoorbeeld gemeentes of natuurbeheerders. Vannacht vlogen we bijvoorbeeld in de buurt van een kanaal om opwellende grondwaterstromen in beeld te brengen. Vandaag kijken jullie mee bij een onderzoek naar hittestress en morgen staat er weer een klus om zonnepanelen te inspecteren op de planning. In de winter voeren we juist weer veel thermische inspecties uit bij vastgoed, om te zien waar gebouwen kunnen verduurzamen. Met deze ‘warmtescans’ zie je heel goed waar de warmte uit de gebouwen verloren gaat.”

Fred luistert gefascineerd en wil meer weten over de inspecties van zonnepanelen. “Met een warmtebeeldcamera boven een grote installatie zie je heel snel de ‘hotspots’. Dat zijn de cellen die opwarmen omdat ze niet of nauwelijks werken. Daar is het risico voor de brandveiligheid het grootst. Zeker bij grote installaties zie je soms dat hele strings niet meer werken. Het is ongelofelijk wat je soms tegenkomt…”

“Hele strings zonnepanelen werken soms niet”

“Niet alle installateurs zullen blij met je zijn”, merkt Henk op. Marc knikt instemmend: “Na oplevering van een installatie worden we weleens door een opdrachtgever gevraagd voor een opleverinspectie. Dan blijkt regelmatig dat de installateur nog eens terug

Met JUNG HOME comfortabel het licht bedienen en dimmen – met de app of via de tasters.

Slimme tasters

“De grootste drone weegt ruim 6 kilo”

moet komen om het af te maken. Tegelijk zijn er ook installateurs die de meerwaarde van zo’n drone-inspectie juist zien en het zelfs aanbieden in het onderhoudscontract. Dan is het van toegevoegde waarde voor de installateur.”

ZES VERSCHILLENDE DRONES

Voor al die verschillende toepassingen heeft Marc andere drones, zes in totaal. “Dit is de grootste”, wijst hij naar het apparaat op de landingsplaats, tussen vier pionnen. “Deze weegt ruim 6 kilo en maakt vrij veel geluid. Voor de klus vandaag boven een natuurgebied is dat geen probleem, want we vliegen op 120 meter hoogte. De resolutie van deze camera is daar hoog genoeg voor.” Na wat ‘in-flight checks’ kiest de drone het luchtruim. “Moet je opletten wat een techniek erin

zit”, roept Marc. Hij geeft vervolgens een flinke duw tegen het onderstel, die de drone moeiteloos stabiliseert. Daarna laat Marc hem beginnen aan zijn volautomatische vlucht om hittestress in kaart te brengen. Even later is Henk bijgetrokken: hij maakt geen grapjes meer over drones.

“Marc is een vakman”, zegt hij beslist. Fred: “Hoor ik dit goed, geef jij jouw goedkeuring?”

Lachend: “Dat moet de ultieme erkenning voor een dronepiloot zijn.”

LUCHTVAARTREGELS

Op goed geluk of voor de lol vliegen met een drone zit er niet in, vertelt Marc. “Je moet voldoen aan de wet- en regelgeving die voor alle luchtvaart geldt”, vertelt de dronepiloot, terwijl hij een dik boek vol protocollen laat zien. “Net als in de luchtvaart vliegen we daarom vaak met z’n tweeën: eentje voor de besturing en de inspectie, de ander voor het zicht rond de drone en de communicatie met de luchtverkeersleiding.” Ook voor de inrichting van de landingsplaats en, voor de piloot, het dragen van herkenbare kleding, gelden strenge regels. “Alles voor de veiligheid!”

ONBEGRENSDE

‘Goeiegast,

het Event’: sturen op goed gevoel

Martijn Verspeek over de kunst van fans maken

Het evenement van Martijn Verspeek op maandag 27 oktober in het Parktheater in Eindhoven laat zich volgens hemzelf het best omschrijven als “een mix van theater, een goed gesprek bij het kampvuur en een flinke schop onder je ondernemerskont”.

Voor wie het niet weet: Martijn Verspeek is de eigenaar van Installatiebedrijf Verspeek uit Valkenswaard. Al noemt hij zich liever aanvoerder. Zijn evenement wordt “een dag vol échte verhalen, scherpe inzichten, goeie humor en vooral: veel passie”, is de belofte. “Want als je ergens energie van krijgt, dan is het van mensen die doen waar ze in geloven.”

Geen klanten, maar fans

Verspeek is er zo eentje. Hij is een veelgevraagd spreker, blogger van De Ondernemer en columnist van dit magazine. Hij is ook hoofdspreker tijdens het Henk & Fred-event op 27 november bij Act Eventstudios in Arnhem, waar de winnaars van Installatiebedrijf van het Jaar en Monteur van het Jaar worden onthuld. Maar Verspeek is eerst en vooral bezeten van het installatievak. Met zijn alternatieve kijk op ondernemen trekt hij de aandacht. Zo ziet Verspeek zijn werknemers als ‘goeie gasten’ en zijn klanten als ‘fans’. “Mensen moeten een goed gevoel krijgen als ze onze bussen zien rondrijden”, legt hij uit.

Kwispelen in je kracht

Verspeek vertelt waarom die visie aanslaat, tijdens zijn evenement in het Eindhovense Parktheater, toepasselijk omgedoopt in ‘Goeiegast, het Event’. Het vindt plaats op maandag 27 oktober en begint om 13.13 uur. Verspeek heeft drie sprekers “van

wereldklasse” uitgenodigd. Hun namen worden vlak voor het evenement bekendgemaakt. Ze zijn essentieel geweest voor de manier waarop Verspeek zijn bedrijf leidt. De sprekers delen hun eigen lessen: hoe maak je van klanten fans, waarom werkt vertrouwen beter dan controle en wat gebeurt er als je jezelf en je collega’s laat “kwispelen in hun kracht”? Andere attracties, deze dag: kampvuurgesprekken met Martijn, meerdere Verspeek-bussen, een muur met fanmail die het bedrijf door de jaren heen heeft ontvangen en er zijn springkussens.

‘Ervaar het liever zelf’

Bezoekers kunnen rekenen op een “persoonlijke knuffel zonder kloppen”, het handelsmerk van Verspeek. Maar ook op kleine verrassingen tussendoor, “van spontane mini-optredens tot momenten die je liever zelf ervaart dan dat je ze van tevoren leest”. Dagvoorzitter is Frans Reichardt, radiomaker Koen Wijn maakt een live podcastopname. 25 procent van de opbrengst van het evenement gaat naar Stichting Vrienden van Valkenhof in Valkenswaard. Kaarten zijn verkrijgbaar via martijnverspeek.nl/goeiegast-het-event

Meer info: martijnverspeek.nl

Nieuwe hoofdkantoor Fugro

gaat voor BREEAM Outstanding

Alle installaties communiceren met elkaar

Het nieuwe hoofdkantoor van Fugro in Nootdorp wordt extreem duurzaam: volledig led, slimme monitoring via EMS en 56 laadpunten met load balancing. Henk en Fred zijn benieuwd hoe Van Doorn Totaalinstallateurs dit ‘klusje’ aanpakt.

Met de werkbus in de vijfde versnelling stuurt Henk zijn werkbus richting Nootdorp. “Fugro, is dat niet van de grondonderzoeken?”, vraagt Fred.

“Ja, dat klopt. En hier gaan ze de grond in voor eigen gebruik”, grijnst Henk.

SANDER NEDEREND (LINKS) EN JAN VAN DER SCHOOT

“Benieuwd wat Den Doorn Totaalinstallateurs hier allemaal uit de kast trekt.”

Op de bouwplaats is het een drukte van jewelste. Hier bouwt hoofdaannemer De Vries en Verburg Bouw in opdracht van Fugro aan een toekomstbestendig hoofdkantoor voor 550 medewerkers.

Het ontwerp van het nieuwe hoofdkantoor is opvallend, met vier bouwdelen die met elkaar verbonden zijn door een centraal atrium. Dit atrium fungeert als ontmoetingsruimte en zorgt voor natuurlijke lichtinval en ventilatie.

Grootste opdracht

Namens Van Doorn Totaalinstallateurs staan Jan van der Schoot en Sander Nederend de bezoekers op te wachten. Jan is teamleider/projectmanager op het gebied van de elektrotechniek. Sander is projectleider voor de W-installaties.

Jan: “Het is de grootste opdracht die wij tot dusver als Den Doorn mogen uitvoeren.

Hier komt alles wat je aan techniek maar kunt bedenken samen. En het project is duurzaam. Het gebouw werkt aan het predicaat BREEAM Outstanding. Het ontwerp is beloond met een BREEAM Outstanding certificaat en heeft al een award ontvangen.”

Henk is nog even benieuwd hoe het ook alweer zat met BREEAM Outstanding. Sander: “BREEAM is een internationaal keurmerk voor duurzame gebouwen. Outstanding is de zwaarste categorie en slechts weggelegd voor gebouwen die op álle vlakken uitblinken.”

Jan: “Dat betekent dat we hier over elk detail nadenken. Zelfs de verlichting rondom het terrein wordt 's nachts gedimd, in verband met lichthinder voor omwonenden, vogels en vleermuizen.” In september moet het nieuwe hoofdkantoor van Fugro klaar zijn. Er liggen inmiddels al zonnepanelen op het dak, die zijn door een andere partij geplaatst.

WERKNEMERS

Ledverlichting

Fred wil alles weten over de E-installaties in het pand. Jan: “Het gebouw is volledig voorzien van ledverlichting, aangestuurd via bewegingsdetectie en individueel instelbaar via QR-codes per ruimte. Alle armaturen zijn gekozen op basis van een lage verblindingsfactor. Dat betekent: veel licht, weinig hinder. Goed voor de ogen én het werkcomfort.”

Wat Den

Doorn hier realiseert gaat verder dan standaard domotica

Naast verlichting speelt energiemanagement een hoofdrol. Jan: “We installeren hier een energiemanagementsysteem (EMS) dat per gebruikersfunctie en per zone het verbruik bijhoudt, analyseert én bijstuurt.”

Oplaadpunten

In de parkeergarage op het terrein komen 56 oplaadpunten voor elektrische auto’s. Daar moeten de werkzaamheden nog voor beginnen. “Die laadpalen krijgen load balancing”, legt Jan uit. “Dat betekent dat de stroom automatisch verdeeld wordt over de auto's, afhankelijk van beschikbaarheid van stroom.”

“Is het gebouw voorzien van domotica”, vraagt Fred? “Wat Den Doorn hier realiseert, gaat verder dan standaard domotica”, antwoordt Jan. “Alles communiceert met elkaar. Van licht en zonwering tot luchtkwaliteit en bezetting. En als de zon schijnt en

STELLEN WERKPLEK NAAR WENS IN Het nieuwe hoofdkantoor van Fugro denkt mee met wie er werkt en hoe het gebruikt wordt. Via het slimme gebouwbeheersysteem BGrid worden bezetting, verlichting, temperatuur en CO₂-waarden per ruimte gemonitord. Medewerkers zien straks via een scherm waar vrije werkplekken zijn én kunnen vervolgens hun eigen werkplek naar wens instellen. “Dat is niet alleen comfortabel, maar ook energiezuinig”, zegt Jan van der Schoot. Het gekoppelde EMS-systeem stuurt verlichting, zonwering, ventilatie en temperatuur centraal én lokaal aan. De zonwering reageert daarnaast automatisch op weersomstandigheden. “Zo ontstaat een slimme wisselwerking tussen elektrotechniek, klimaat en gebruikersgemak.”

niemand is op kantoor, gaan de schermen automatisch dicht, de ventilatie omlaag en de verlichting uit.”

Het gebouw is nog niet voorzien van batterijen. Maar er zijn al wel voorwaarden gecreëerd om die in de toekomst aan te kunnen sluiten. Net als een koppeling voor een noodstroomaggregaat, zodat bij stroomuitval alles door kan draaien. Jan: “We bouwen een kantoor dat

Goeiegast-event over leven en ondernemen vanuit passie en vertrouwen!

Een installateur die in een groot theater zijn visie over klantgerichtheid, medewerkergerichtheid en marketing uitdraagt. Op maandag 27 oktober is het Parktheater in Eindhoven het decor voor Goeiegast het Event, georganiseerd door Installatiebedrijf Verspeek.

Verwacht humor, scherpe inzichten en een volle tank inspiratie, waarmee je de volgende dag al aan de slag kunt.

Meer info over het Event!

Jij

Datum: 27 oktober 2025

Tijd: 13:13 – 22:00 uur

Locatie: Parktheater Eindhoven

maakt ontwikkeling mogelijk

Wij geven je de middelen

Ontdek ons aanbod voor leidinggevenden. Ga naar www.wij-techniek.nl/leidinggevenden

niet alleen duurzaam is, maar ook bedrijfszeker. En alles is modulair, stekerbaar, en ontworpen voor flexibiliteit. Veel hebben we ook prefab in onze eigen werkplaats voorbereid.”

Klimaat

Ook op klimatologisch gebied gebeurt er veel in dit nieuwe gebouw, vertelt Sander Nederend. “Wat hier allemaal aan klimaat- en W-techniek samenkomt, zie je zelden in één gebouw. We werken met een WKO-installatie op aardenergie, met vier open bronnen van elk 115 meter diep, gekoppeld aan twee grote warmtepompen. Samen goed voor een vermogen van circa 700 kW. In het atrium

Op de

gebruiken we vloerverwarming en -koeling, maar alle kantoor- en labruimtes krijgen klimaatplafonds.” Fred wijst omhoog. “Die zitten er deels al in, zie ik.” Sander: “Klopt. Die zorgen straks voor verwarming, koeling én ventilatie. En het mooie is: elke ruimte is apart regelbaar. Alles is flexibel opgezet, dus als er ooit wandjes verschoven worden, schuift de techniek gewoon mee.” Ook aan ventilatie is gedacht: vier luchtbehandelingskasten met warmteterugwinning bedienen de verschillende bouwdelen. Sander: “Zelfs het regenwater wordt hergebruikt voor toiletspoeling en het bewateren van de groendaken en het dakterras.”

Jan: “Het einddoel is een kantoor dat meedenkt. Dat zich aanpast aan gebruik, leert van bezetting en rekening houdt met comfort én energie.” Henk en Fred knikken. “De techniek is hier nu al zijn tijd ver vooruit.”

OP de terugweg hebben HENK en FRED veel te bespreken. FRED: “Het is indrukwekkend hoeveel techniek hier samenkomt, zonder dat je het ziet.” HENK: “Ja, alles is slim, efficiënt en duurzaam geregeld. Echt een gebouw van de toekomst.” FRED: “En toch voelt het straks gewoon comfortabel en logisch aan. Daar zit de klasse in.” HENK: “Wat mij betreft verdienen ze die BREEAM Outstanding dubbel en dwars.” FRED: “Nu alleen nog een sensor die herkent wanneer ik koffie nodig heb.” HENK: “Of eentje die de vergadering overneemt als jij afdwaalt, haha.”

elfvoorzienend zijn. Veel mensen streven ernaar.

Thuisbatterij en omvormer ineen: xStorage Hybrid van Eaton

Zo haal je alles uit je eigen zonne-energie

Eaton, al jaren kennispartner op het gebied van energieverdeling, brengt als een van de weinige bekende fabrikanten een thuisbatterij op de markt. Het xStorage Hybrid energieopslagsysteem moet mensen meer regie geven over hun opgeslagen zonne-energie.

“Mensen willen minder afhankelijk zijn van de energiemarkt. Een thuisbatterij kan dat proces helpen sturen”, zegt key accountmanager Paul Van Lümich van Eaton. Met het xStorage Hybrid energieopslagsysteem blijft alle energie die je hebt opgewekt van jou, legt hij uit. “Door het verdwijnen van de salderingsregeling wordt het optimaal benutten van eigen stroom interessanter. Met een thuisbatterij kun je de overtollige energie die je nu opwekt later gebruiken. Het maakt je flexibeler en helpt je verder met verduurzamen.”

Mikken op lage tarieven

Op welk moment je die opgeslagen voorraad aanboort? Als de vraag naar energie hoog is, of de productie van hernieuwbare energie laag, vertelt Van Lümich. “In de winter kun je bijvoorbeeld het beste laden in de nacht, tussen 1 en 6. De daluren. Dan zit je voor 90 procent op de laagste tarieven. In de zomer is dat tussen 1 en 3. De pieken in

stroomverbruik zitten in de avond en ochtend. In die periodes zijn de tarieven duurder. Je kunt hier op inspelen door het afsluiten van een dynamisch energiecontract, dat je aan de thuisbatterij koppelt. Of dat de beste oplossing is, hangt af van de persoonlijke situatie van de gebruiker. Die moet je goed in kaart brengen.”

Oriëntatie zonnepanelen

De xStorage Hybrid kan binnen en buiten geplaatst worden, gekoppeld worden aan bestaande en nieuwe zonne-installaties en is geschikt voor 1-fase en 3-fasen aansluitingen. Van Lümich: “Dit is een ACen DC-gekoppeld batterijsysteem en omvormer ineen, met een lange levensduur, van 10.000 cycli.” Hoe groot de thuisbatterij moet zijn, is mede afhankelijk van de oriëntatie van de zonnepanelen in een gebouw. Van Lümich: “Zijn de panelen op het zuiden gericht, dan vang je meer zonneschijn. Je kunt het formaat van de thuisbatterij daar op aanpassen.” De batterij is ontworpen voor huizen, appartementen en lichte commerciële gebouwen. Hij is goed beveiligd, smart grid ready en draait zowel on- als off-grid. Eatons thuisbatterij heeft ook een solide back-upfunctie. “Mocht de spanning wegvallen omdat er geen verbinding is met een netwerk, dan houd je toch stroom.”

Meer info: eaton.nl/xstoragehybrid

PAUL VAN LÜMICH

BBij Oosterberg Beveiliging zijn ze altijd in beweging

Slimme keuzes, blijven leren, stevige groei

Jim van Heumen en Leo Houwink zijn accountmanagers bij de Businessunit Beveiliging van Koninklijke Oosterberg.

Samen met hun collega’s weten ze wat er speelt in de markt én wat installateurs nodig hebben om hun werk goed te doen. “We willen niet alleen spullen verkopen, maar meedenken en écht van toegevoegde waarde zijn”, zegt Jim.

ij Oosterberg snappen ze het spel. Al 132 jaar levert het familiebedrijf elektrotechnische producten. En niet alleen dat: met 21 vestigingen en ruim vierhonderd collega’s is het bedrijf een van de grotere spelers. Toch voelt het nergens log of stroperig. “We werken met businessunits, ieder met zijn eigen specialisatie. Daardoor zit je veel dichter op de klant”, vertelt Leo. “Bij ons geen eenheidsworst.”

Beveiliging met visie

Drie jaar geleden ging de Businessunit

Beveiliging van start. Inmiddels weten klanten en leveranciers de weg te vinden. En dat biedt kansen. “We kunnen nu zelf kiezen met wie we samenwerken”, vertelt Jim. “Dat betekent: merken die bij onze klanten passen. Betrouwbaar, innovatief én toekomstgericht.” Waar vroeger veel gewerkt werd met grote merken uit China, kijkt Oosterberg nu nadrukkelijk ook naar leveranciers die niet uit China komen. “Niet

omdat de één beter is dan de ander”, benadrukt Jim. “Maar je ziet dat er binnen de overheid en semioverheid andere eisen ontstaan. Dan is het slim om een breder aanbod te hebben. Zo kunnen we iedereen goed blijven bedienen.”

Doeners en denkers

Oosterberg werkt vooral met VEB- en BORGgecertificeerde installateurs – vakmensen die weten wat ze doen. En die krijgen bij Oosterberg geen standaard praatje. “We geven ook trainingen, bij onze vestigingen, samen met leveranciers”, zegt Leo. “Dat wordt gewaardeerd. Je helpt klanten vooruit.”

Beveiliging is trouwens allang niet meer alleen een kwestie van een doos met een camera. “Het gaat steeds vaker om systemen met een simkaart of cloudoplossing”, zegt Jim. “Wij regelen de eerstelijns support, de rest pakken we samen op met de leverancier. Zo houd je het simpel voor de installateur.”

Familiebedrijf in hart en nieren

Wat je volgens Leo vooral merkt bij Oosterberg? “Dat we een familiebedrijf zijn. Geen poeha, gewoon met beide benen op de grond. En altijd blijven leren en groeien.” Jim knikt: “We investeren in mensen, in relaties en in kennis. Zo blijven we relevant, ook in een wereld die razendsnel verandert.”

Meer info: webshop.oosterberg.nl/beveiliging

JIM VAN HEUMEN (LINKS) EN LEO HOUWINK

NEE, IK HEB ZELF NOG GEEN ELEKTRISCHE AUTO

Arjen Koster (25) uit Enter vindt zijn werk als servicemonteur bij Lanova Laadpalen in Enter fantastisch. “Iedere dag ziet er weer anders uit.”

7.00 UUR

“Ik woon in Enter bij mijn ouders, drie broertjes en zusje. Dat is vijf minuten rijden van het werk. Ik ontbijt en rijd naar de zaak. Ik werkte eerst als kraanmachinist in de bouw. Totdat de directeur van Lanova Laadpalen me vroeg of ik daar wilde komen werken. Ik heb er geen spijt van gehad.”

8.00 UUR

“Nee, ik heb zelf nog geen elektrische auto. Dat komt vast nog. Lanova Laadpalen is een Nederlandse groothandel van laadoplossingen voor elektrische voertuigen. We leveren voorgeprogrammeerde AC- en DC-laadpalen aan installateurs, met ondersteuning van advies tot service op locatie. Mijn werkdag begint steevast met een kop koffie en het doornemen van de e-mails.”

“Hier werken ongeveer tien mensen. Als servicemanager ben ik het aanspreekpunt voor installateurs die onze laadpalen installeren. We scholen ze soms ook bij. Na het checken van mijn mail overleg ik met een collega over een specifieke serviceaanvraag: wat is het probleem, pakken wij het op, of de installateur?”

“Rond de middag rijd ik naar een locatie in de buurt waar een laadpaal niet goed functioneert. Ik meet ter plekke alles door en controleer de instellingen. Soms ligt het aan de aansluiting, soms aan de configuratie. Door snel te schakelen, helpen we de installateur én klant weer vooruit.”

“In de werkplaats inspecteer ik een grote DC-lader. Deze snelladers worden vooral gebruikt in de transportsector. Lanova levert laadoplossingen voor uiteenlopende toepassingen: van bedrijfspanden tot logistieke hubs. We zorgen dat alles werkt zoals het hoort, zodat de installateur op locatie snel kan installeren en de eindgebruiker zorgeloos kan laden.”

IN HENK & FRED? JIJ

“Ik loop even naar beneden, de hal in. Daar stel ik een paar laders in die vandaag nog verstuurd worden. Elke laadpaal krijgt instellingen op maat, afhankelijk van de wensen van de klant. Zo zorgen we ervoor dat de installateur ze direct kan plaatsen, zonder gedoe of extra werk.” 12.45 UUR 9.15 UUR 10.30 UUR 15.00 UUR 16.30 UUR

Wil jij ook eens een werkdag gevolgd worden door Henk & Fred?

“Nog een kop koffie met een collega. Ik geniet van mijn werk omdat het zo afwisselend is. Op kantoor, onderweg, installeren, programmeren, storingen oplossen. Ik mag alles doen. Rond vijf uur eindigt de dag. Naar huis. Ik heb niet veel hobby’s, maar ik geniet ’s avonds wel van een goede film of een avond met vrienden.”

Of wil je met je bus of hobby in ons blad? Mail ons dan op redactie@henkenfred.nl

Misschien sta jij de volgende keer dan wel in ons magazine!

Puur. Tijdloos. Functioneel.

De Gira F100 wordt gekenmerkt door zijn robuuste uiterlijk, die optimaal in harmonie is met moderne architectonische stijlen. Het combineert functionaliteit met een elegante uitstraling die het verfijnde ontwerpconcept benadrukt.

Meer informatie: partner.gira.nl/f100

Altijd leuk, die rapportjes over de installatiemarkt. Ik kreeg er afgelopen zomer weer twee op mijn bureau, via Marjolein die bij ons op de administratie werkt. Allereerst de Salarismonitor van Techniek Nederland. Opvallend daarin is dat de salarissen in de markt de afgelopen twee jaar gemiddeld niet zo hard gestegen zijn dan verwacht. Ga je uit van de cao dan moet die stijging minimaal 11 procent zijn, maar dat is slechts 9 procent. Ik heb navraag gedaan waardoor dat komt. Reden: aan de onderkant komen er weer meer nieuwe leerlingen binnen. De schoolbankjes voor de techniek zitten voller dan voorheen. En dat is goed nieuws! Als gevolg daarvan is ook het gemiddelde salaris in de markt minder hard gestegen. Een nieuwe jonge leerling kost verhoudingsgewijs nou eenmaal minder dan een ervaren rot.

Begeleid leerlingen op slimmere wijze

Leg de nadruk op behoud personeel

Henk kreeg afgelopen zomer twee interessante rapporten op zijn bureau. De Salarismonitor van Techniek Nederland en de Arbeidsmarktprognose voor de komende vijf jaar van Wij Techniek. Hoe ontwikkelen de lonen zich? En hoe zit het met de krapte, kansen en groei van de markt. Henk zocht het voor je uit.

Maar hoe zorg je dat een jonge monteur ook blijft?

Gelijk maar het bruggetje naar de prognoses voor de arbeidsmarkt tot 2029. Uit een recent rapport van Wij Techniek blijkt dat we de komende vijf jaar 121.000 nieuwe mensen nodig hebben in onze markt. Dus die nieuwe leerlingen zijn meer dan welkom. Maar ik merk daarbij ook dat het probleem zich aan het verplaatsen is. Want de meeste installatiebedrijven beschikken over te weinig praktijkbegeleiders om al die nieuwe leerlingen wegwijs te maken en in te werken. Organiseer die begeleiding daarom wat slimmer, is mijn tip. Bijvoorbeeld door een paar middagen of avonden te plannen, waarbij je alle leerlingen binnen je bedrijf gezamenlijk een aantal basisvaardigheden bijbrengt. Daardoor ontlast je de bestaande monteurs. Maar je zou die interne opleiding ook samen met een aantal collega-installateurs kunnen oppakken. Goed voorbeeld is Duo Elektro in Brabant, waar een aantal installateurs uit de regio hun krachten hebben gebundeld en samen een bedrijfsschool runnen.

Concrete acties

De verwachte uitstroom is de komende vijf jaar 118.000 medewerkers. Best veel. Het is niet voor niks dat Wij Techniek in de Arbeidsmarktprognose 2025-2029

aandringt op extra inspanningen om te voorkomen dat werknemers de markt verlaten. Als concrete actiepunten worden genoemd: houd jongeren binnen, investeer gericht in opleiding en zij-instroom en wordt én blijf een aantrekkelijke werkgever. Dat laatste doe je bijvoorbeeld door slimme oplossingen te bedenken rondom werktijden. Of door starters op de arbeidsmarkt als werkgever te helpen bij huisvesting of hun studieschuld. Maar het belangrijkste voor een monteur is dat er voldoende doorgroeikansen zijn binnen het bedrijf. En met die werkgelegenheid in de installatiebranche zit het voorlopig wel goed. Los van een kleine dip in 2025 is de verwachting dat deze tot 2029 jaarlijks groeit met 0,5 procent. Genoeg werk dus, nu de mensen nog!

GOED GESPREK EEN

MET

LUUK LAARVELD

AI-ENGINEER QIAI

“AI is een slimme collega waar je op kunt bouwen”

Installateurs maken steeds vaker gebruik van AI. Het levert direct voordeel op:

je werkt slimmer, plant efficiënter en maakt minder fouten. Luuk Laarveld, zelfstandig AI-engineer en oprichter van QIAI, helpt bedrijven met het toepassen van kunstmatige intelligentie. Welke stappen kun je zetten?

En waar begin je als installatiebedrijf?

KUN JE ALS ONDERNEMER ANNO 2025 NOG

ZONDER AI?

“Ja, je kúnt nog zonder AI, maar ik zou het niet aanraden als je concurrerend wilt blijven. AI helpt je om processen slimmer en efficiënter in te richten. Over vijf jaar is het ook niet meer de vraag óf je AI inzet, maar hóe. Ondernemingen die het negeren, lopen het risico zichzelf uit de markt te prijzen.”

WAT LEVERT HET WERKEN MET AI OP VOOR

EEN BEDRIJF?

“AI helpt je om overzicht te houden en sneller te werken. Het neemt je saaie taken die steeds weer terugkomen uit handen en zorgt dat belangrijke informatie goed wordt vastgelegd. Je kunt snel telefoontjes omzetten naar een offerte. Je klanten worden sneller geholpen, offertes gaan vlotter de deur uit en je bespaart tijd op de administratie. Zo kun je meer werk doen met dezelfde mensen en beter ook.”

uit documenten te halen, zoals inkoopfacturen of productgegevens. Dat scheelt veel tijd en voorkomt fouten.”

WAT LEVERT HET EEN INSTALLATIEBEDRIJF OP?

"Voor een installatiebedrijf levert AI vooral duidelijkheid en snelheid op. Je verzamelt alle kennis over je bedrijf op één plek, zodat iedereen dezelfde informatie gebruikt. Je borgt al jouw kennis. Veel informatie zit nu in hoofden of in losse mails. Zorg dat je die kennis op één plek opslaat. Geen verschillende antwoorden meer op klantvragen, maar één lijn in je communicatie. Dat maakt je werk niet alleen efficiënter, maar ook professioneler. Klanten merken dat meteen.”

“AI neemt je saaie taken uit handen”

KUN JE VOORBEELDEN GEVEN WAARBIJ EEN

INSTALLATIEBEDRIJF AI KAN INZETTEN?

“Een goed voorbeeld is een chatbot op je website, die veelgestelde klantvragen automatisch beantwoordt, ook buiten kantooruren. Veel beter dan de ‘robotbots’ die nu vaak worden gebruikt. Of het omzetten van klanttelefoontjes naar gestructureerde tekst, die direct als offerteaanvraag kan worden verwerkt. Op kantoor zet je AI in om snel informatie

ALS EEN BEDRIJF HET WIL

PROBEREN, HOE GA JE AAN DE SLAG?

“Veel bedrijven willen alles tegelijk aanpakken, maar dan loop je vast. AI is nieuw en vraagt om gewenning. Als je klein begint, kun je rustig wennen, medewerkers meenemen en ontdekken wat voor jullie werkt.”

WAARMEE BEHAAL JE ALS INSTALLATEUR SNEL WINST?

“Bijvoorbeeld met het omzetten van spraak naar tekst. Monteurs kunnen gewoon inspreken wat ze hebben gedaan en AI zet dat om naar duidelijke notities of werkbonnen. Dat scheelt veel tijd én fouten. Zeker voor installateurs op de werkvloer is dat een makkelijke en waardevolle stap.”

MONTEUR VAN DE TOEKOMST

Een AI-assistent die live meedenkt op locatie? Dat is volgens Luuk Laarveld geen sciencefiction meer. Hij schetst het beeld van een monteur die zijn telefoon op een installatie richt en aan AI vraagt: wat is dit?

“De AI-assistent herkent het onderdeel, signaleert een defect en stelt voor het direct te bestellen. Geen handleidingen meer doorzoeken of collega’s bellen, je krijgt meteen antwoord. Dat gaat binnen vijf jaar gewoon gebeuren. En het werkt niet alleen sneller, maar ook met minder fouten. Slimmer werken begint straks gewoon op de werkvloer, met je camera en AI in je broekzak.”

JIJ WERKT AL VOOR

INSTALLATIEBEDRIJVEN.

HOE GA JIJ AAN DE SLAG?

“Ik begin met goed kijken en luisteren. Hoe werkt het bedrijf nu? Wat doen de medewerkers precies? Waar zitten de knelpunten? Pas als ik dat weet, kan ik slimme oplossingen bedenken. Zo zorg ik dat AI echt iets oplost en niet alleen ‘nieuw speelgoed’ is. Ik ontdek zo welke taken sneller of slimmer kunnen.”

WAT HEB JE GEDAAN BIJ

MICHORIUS INSTALLATIEBEDRIJF IN HAAKSBERGEN?

“Bij Michorius zijn we bijvoorbeeld begonnen met het verzamelen van bedrijfsinformatie en het inrichten van een eigen AI-assistent. We hebben gegevens over projecten, materialen en klantvragen op één plek verzameld. Daarna zijn we gaan kijken waar AI het meeste kon opleveren. Een concreet voorbeeld is dat het wagenpark in kaart is gebracht. Michorius wilde de kosten en inkopen per kenteken in kaart brengen. Normaal moest iemand dat handmatig uit verschillende systemen halen en in een overzicht zetten. Dat kost gerust een dag werk. AI doet dat in minder dan een uur. Je voert één opdracht en documenten in en krijgt een duidelijk overzicht: per auto, per aankoop, netjes in een tabel.”

JE HEBT VOOR MICHORIUS OOK

EEN CHATBOT GEMAAKT?

“Op de website van Michorius staat een warmtepompvergelijker. Klanten vullen daar stap voor stap hun gegevens in, om te zien welke warmtepomp bij hun situatie past. Maar we zagen dat veel mensen halverwege afhaakten, bijvoorbeeld omdat ze twijfelden of iets niet snapten. Daarom hebben we een slimme chatbot toegevoegd die in dat proces meedenkt. Stel: iemand vult in dat hij een tussen-

woning heeft en vloerverwarming, maar twijfelt tussen twee typen warmtepompen. Dan kan die klant direct vragen: ‘Wat is het verschil tussen type A en B?’ De chatbot weet waar de klant in het proces zit en geeft direct een helder antwoord. Dat zorgt ervoor dat mensen niet afhaken, maar doorgaan. De chatbot neemt twijfels weg, geeft duidelijkheid en leidt sneller naar een offerte-aanvraag.”

VEEL INSTALLATEURS WERKEN MET EEN ERP-SOFTWAREPAKKET. STAAN DE LEVERANCIERS

DAARVAN OPEN VOOR AI?

“Nee, vaak zijn dat gesloten systemen. Je kunt er geen AI aan koppelen en dat is jammer. Want juist door systemen met elkaar te laten praten, kun je veel werk besparen. AI kan al een complete offerte klaarzetten, maar je moet hem dan alsnog handmatig overnemen in zo’n pakket. Dat is zonde. Ik hoop dat dergelijke leveranciers zich meer gaan openstellen. En dat zou henzelf ook iets opleveren. Door samen te werken, houd je klanten

tevreden en voorkom je dat ze overstappen naar flexibelere systemen. Daar kunnen ze als leverancier zelfs aan verdienen, bijvoorbeeld met licenties. Maar belangrijker: je helpt bedrijven echt vooruit.”

“Praat in je telefoon, AI maakt er een werkbon Van”

HOE ZIET HET WERK ER OVER VIJF JAAR UIT?

“Dan werk je nog steeds met mensen, maar wel anders. Nu is AI nog een gereedschap, maar straks is het echt een slimme collega waar je op kunt bouwen. Monteurs praten in hun telefoon, zeggen wat ze gedaan hebben en AI maakt er een nette werkbon van. Klantvragen worden deels afgehandeld door een slimme assistent en offertes staan snel klaar. Met hetzelfde team kun je twee of drie keer zoveel werk doen. Niet omdat je harder werkt, maar omdat je slimmer werkt.”

EN WAT IS JE TOEKOMST ALS JE NU NIET INSTAPT?

“Dan loop je op termijn echt achter. AI is geen hype, het verandert hoe we werken. Bedrijven die het nu goed aanpakken, pakken een voorsprong. En klanten merken het ook: die verwachten snelheid, duidelijkheid en gemak. Als jij dat niet biedt, doet een ander het wel.”

“AI

MAAKT JE BEDRIJF MINDER KWETSBAAR”

In veel bedrijven zit cruciale kennis verstopt in hoofden van medewerkers, oude mailtjes of verspreide Excel-bestanden. “Als die mensen ziek zijn of vertrekken, ben je die informatie kwijt”, zegt Luuk Laarveld. “AI helpt om die kennis te verzamelen, te ordenen en toegankelijk te maken voor iedereen in het bedrijf. Denk aan projectgegevens, productinfo of standaardantwoorden op klantvragen. Alles op één plek, direct doorzoekbaar. Dat zorgt niet alleen voor rust en overzicht, maar maakt je bedrijf minder afhankelijk van losse personen. Je bouwt aan een slimme, stabiele kennisbasis, dat is goud waard.”

Wij staan voor je klaar, op locatie

Als installateur wil je snel en zonder zorgen aan de slag. Loop je ergens tegenaan? Onze servicemonteurs staan voor je klaar en lossen het snel en vakkundig op, zodat jij én je klant probleemloos verder kunnen.

Meer weten? Scan de QR-code en ontdek de mogelijkheden!

Innovatie en betrouwbaarheid voor elke installatie

GEWISS Nederland is uw partner voor innovatieve, veilige en duurzame oplossingen op het gebied van energie, installatie en mobiliteit.

De uitdaging: betrouwbaarheid onder tijdsdruk

DAEL is actief op uiteenlopende technische gebieden. Bij de bouw van het nieuwe pand waren snelheid, kwaliteit en betrouwbaarheid essentieel. “Onze werkzaamheden gaan altijd door, dus vertraging was geen optie,” zegt Owen, Junior Projectleider bij DAEL. Het kabeldraagsysteem moest snel te monteren, robuust, flexibel en betrouwbaar zijn, én passen binnen een efficiënt logistiek proces.

DAEL kiest

voor snelheid en kwaliteit met kabeldraagsystemen van Stago

In het Westland bouwde technisch dienstverlener DAEL een nieuw bedrijfspand dat past bij hun groeiambitie. Voor de elektrotechnische installatie zocht DAEL een partner die niet alleen hoogwaardige materialen levert, maar ook actief meedenkt en ontzorgt. Die partner vonden ze in Stago.

De oplossing: samenwerken met een flexibele specialist

Eerdere samenwerking tussen DAEL en Stago, zoals bij Stolze Installatietechniek, zorgde voor vertrouwen. “We denken altijd mee met de klant,” vertelt Simon van Stago. “En via onze betrouwbare montagepartners kunnen we de volledige montage uit handen nemen.” Dankzij deze aanpak en het volledig schroefloze systeem verliep de installatie snel en strak volgens planning.

Het installatieproces: soepel, snel en zonder concessies

Tjarko, bedrijfsleider bij DAEL: “Montagegemak en betrouwbaarheid zijn bij ons leidend. De systemen van Stago zijn robuust en doordat ze schroefloos zijn, besparen we veel tijd.” Ook het brede portfolio van Stago draagt bij aan efficiëntie en werkplezier voor de installateurs.

Het resultaat: een strak afgewerkt pand én een sterk partnerschap

De samenwerking resulteerde in een modern pand dat binnen de gestelde deadlines in gebruik is genomen. “Het resultaat maakt ons trots,” zegt Simon. Owen vult aan: “We zijn zeer tevreden met Stago als partner en kijken uit naar toekomstige projecten samen.”

Lees hier het hele verhaal

Blijde boodschap voor technische vrouwen

WAAROM WE ‘INCLUSIEF’ MOETEN ZIJN

Als ik iemand over inclusie hoor praten, krijg ik de bibbers. Ik kan er niks aan doen. De boodschap steun ik. We sluiten niemand uit, iedereen is welkom, kom erbij. Wie kan daar tegen zijn? Maar dat woord. Inclusie. Klinkt als een chirurgische ingreep. Daar dacht ik aan toen ik las dat aannemer

Mourik zich heeft verbonden aan het landelijke programma

Techniek Inclusief.

HET KAN OOK

AAN MIJ LIGGEN

Bij het programma, dat wordt uitgevoerd in vijf regio’s, zijn twaalf bedrijven en organisaties aangesloten, waaronder Techniek Nederland. Techniek Inclusief wil groepen die op dit moment ondervertegenwoordigd zijn in de technieksector er meer bij betrekken. Vrouwen in het bijzon-

der. Goeie zaak, natuurlijk. Op de middelbare school kiezen meisjes tegenwoordig even vaak voor een natuurprofiel als jongens. Toch blijft de doorstroom naar technische opleidingen en beroepen achter. Tot vorig jaar werkten zo’n 17.000 vrouwen in onze sector. Nog altijd maar 11,4 procent van het totaal. Laat die inhaalrace maar komen. Alleen al omdat je met meer vrouwen in huis een deel van het personeelstekort in de techniek kunt wegwerken. Toch, even nog: inclusie. Mijn reserves komen misschien omdat het zo’n woord voor de bühne lijkt. Kijk ons eens inclusief zijn. Die gedachte. Maar wat verandert er echt? Ik geef toe: het kan ook aan mij liggen. Wat vinden jullie? Mail me op redactie@henkenfred.nl, onder vermelding van @Daan.

AIRCO IS ‘HOT’

Daan: “Kleine onthulling: ik heb nog geen airco. Hij staat wel op mijn verlanglijstje. Handig in de hitte. Maar dat niet alleen. Ik denk goed na over het type dat bij mijn situatie past. Misschien een lucht-lucht warmtepomp, waarmee ik mijn huis ook kan verwarmen. Met zo’n aankoop zou ik een trend volgen. In 2025 doorbreken we waarschijnlijk de grens van 300.000 verkochte airco’s: een record. Goed nieuws voor de branche. Het zegt ook veel over de eisen die we stellen aan comfortabel wonen.”

NEFIT BOSCH OPENT KENNISCENTRUM

Nieuw, aan de Mollerusweg 2-6 in Haarlem: het eerste Nefit Bosch Experience Center. In het centrum vind je de laatste innovaties op het gebied van warmtepompen, cv-ketels en hybride systemen. Beoogd publiek: consumenten en installateurs. Voor installateurs moet de plek fungeren als kenniscentrum. Er worden praktijkgerichte demonstraties van de nieuwste installatietechnieken en installateursdagen rond een actueel thema gehouden.

MEER TURBOFLUSH

Geberit heeft nu ook zijn iCon-modellen en driehonderd basis-wc’s uitgerust met de TurboFlush spoeltechnologie. Andere wc’s van het bedrijf, zoals de Geberit ONE, waren al zover. Door de TurboFlush ‘stuurt de asymmetrische binnenvorm van het closet het spoelwater met maximale precisie in een krachtige draaikolk door het randloze keramiek’. Volgens Geberit zorgt de techniek er ook voor dat het spoelgeluid wordt geminimaliseerd.

LOTEC STAPT OVER NAAR VDK GROEP

De VDK Groep heeft Lotec overgenomen. Lotec is in de Benelux een gerenommeerde speler op het gebied van installatie- en zwembadtechniek. Lotec, opgericht in 1843, heeft vestigingen in Eindhoven, Twello en het Belgische Heverlee.

De meer dan 75 werknemers van het bedrijf maken ook de overstap. Het is een van de recente overnames van de VDK Groep, die uit meer dan honderd installatiebedrijven bestaat.

De VDK Groep zetelt in Zwolle en heeft een jaaromzet van meer dan een miljard.

STROOMSLURPER

Daan: “Nederland heeft zo’n 2,2 miljoen airco’s. De komende vijf jaar komen er miljoenen bij. Dat kost bakken met stroom. Kunnen we dat aan? Ik weet het eerlijk gezegd niet. Netbeheerders zitten met de handen in het haar. Slimme oplos singen zijn nodig. De stroomloze airco bestaat al. Zelf goed koelen door het sluiten van gordijnen en het gebruik van een zonwering en ventilator, dat scheelt natuurlijk ook.”

De groei zit erin bij

Big Ass Battery

Ons grootste product is de 10 voetcontainer

Big Ass Battery: de naam verraadt al veel. Voor dit bedrijf uit Helmond is groot de norm. De batterijsystemen van het bedrijf worden zowel ‘on-grid’ als ‘off-grid’ gebruikt en hebben een bufferfunctie die netcongestie tegengaat. Henk en Fred trekken hun grootste schoenen aan. Op naar Helmond.

JELLE VAN BEEK (LINKS) EN ALEX OOSTERBOSCH

Het is druk op de weg. Met enige vertraging arriveren Henk en Fred bij Big Ass Battery in Helmond. Om een kijkje te nemen in de keuken van een batterijproducent. “Ik ben benieuwd naar de kracht en mogelijkheden van grote batterijen”, zegt Fred. Henk denkt er het zijne van. “Ze zullen best beter zijn dan die van Duracell, maar hoe lang gaan ze mee?”

De mannen worden ontvangen door marketeer Annicke Kleve. Ook twee techneuten sluiten aan: Jelle van Beek is qualification test engineer en Alex Oosterbosch teamcaptain final assembly.

Zij vertellen het verhaal van Big Ass Battery, dat begon in 2021 toen Guido de Jong het bedrijf oprichtte.

Garantie van tien jaar

uit. Fred is benieuwd welke soorten batterijsystemen precies door Big Ass Battery worden geleverd. Jelle wijst naar een grote container. “Dit is ons grootste product, de 10 voetcontainer. Deze containers zijn beschikbaar in 200, 400, 600 en 800 kWh. De 10 voetcontainer is ongeveer drie bij drie bij drie meter en wordt ingezet in bijvoorbeeld de bouw en infra en zonne- en windparken en op agrarische bestemmingen. De batterijen zijn duurzaam. Big Ass Battery geeft een garantie van tien jaar of 10.000 cycli.”

“Grote batterijen worden steeds vaker mobiel gebruikt”

Annicke: “Guido wilde een grote, mobiele batterij ontwikkelen voor de evenementenbranche. Alleen kregen we plotseling te maken met corona en is Big Ass Battery zich toen gaan focussen op andere sectoren. Anno 2025 richt Big Ass Battery zich hoofdzakelijk op grote en hoogwaardige lithium-ijzer-fosfaat batterijsystemen voor het bedrijfsleven.”

Jelle en Alex nemen de gasten meteen mee voor een rondje door de fabriek. Op verschillende plekken wordt druk gewerkt. Jelle en Alex zijn liefhebbers want ze praten honderd-

Het batterijsysteem bestaat volgens Alex in drie varianten: basic, fast charger en de energie trading. “De basic is een standaard energieopslagsysteem, dat zowel vast als mobiel kan worden ingezet. Sommige klanten plaatsen hem op een permanente locatie, terwijl anderen hem verplaatsen met zogenaamde power locks. Dat zijn speciale stekkers voor tijdelijke aansluiting. Grote batterijen worden steeds vaker mobiel gebruikt.”

Laadpaal voor hijskraan

De fast charger is een mobiele laadpaal, die vooral in de bouw en infra wordt ingezet. Alex: “Bijvoorbeeld voor het opladen van zwaar materieel, zoals graafmachines en hijskranen op bouwplaatsen. Dit model is te leveren met

Kunnen installateurs hiermee werken?” “

één of twee geïntegreerde laadkabels tot 360kW, de standaard laadkabel voor elektrische voertuigen. Tenslotte hebben we de ‘energy trading’. Die wordt gebruikt om energie te verhandelen met het net. Bijvoorbeeld bij zonneparken of bedrijven met veel zonnepanelen. Daar wordt de batterij opgeladen met zonne-energie. De opgeslagen stroom wordt vervolgens teruggeleverd aan het net wanneer de prijs hoog is.”

Nieuw en

‘klein’:

The Box

Fred heeft gehoord over een nieuwe, kleinere batterijvariant. Alex: “Dat is The Box. Die is nog gloednieuw en binnenkort beschikbaar. The Box is ontworpen om op een aanhanger vervoerd te kunnen worden. Hij is geschikt voor bedrijven die tot 200 kWh nodig hebben.”

De batterijsystemen kunnen volgens Jelle zowel on-grid als offgrid gebruikt worden. Jelle: “De batterij verovert de bouwplaats. Fast chargers worden vaak off-grid ingezet. De andere modellen kunnen zowel on-grid als off-grid werken. Je sluit de batterij dus aan op het net, of je gebruikt hem los en laadt hem steeds opnieuw op.”

Henk is benieuwd wat Big Ass Battery kan betekenen voor de installatiebranche. Jelle: “Installateurs kunnen prima met onze systemen werken. Ze zijn namelijk eenvoudig te installeren. Voor de installateur werkt het als een plug en play systeem.”

Overbelasting vermijden

Batterijsystemen zijn volgens Alex heel zinvol bij netcongestieproblemen. Het volle energienetwerk zorgt ervoor dat bedrijven niet altijd meer de aansluiting kunnen krijgen die ze willen. Alex: “Dit

PERSONEELSWERVING MET EEN KNIPOOG

Ook voor Big Ass Battery is het lastig technisch personeel te vinden. Toch groeide het bedrijf vorig jaar met 35 mensen, naar een totaal van 75 medewerkers. Chief growth Ivo Munsters: “Wij trekken mensen aan met technische affiniteit, maar kijken ook naar mensen die passen bij Big Ass Battery. We leiden ze zelf op en kijken naar standaardisatie van werkprocessen, zodat minder technisch opgeleiden kunnen doorgroeien binnen het bedrijf.”

Big Ass Battery wil mensen binden door een ander geluid te laten horen. “We onderscheiden ons met een knipoog en een beetje humor. Kijk naar onze kernwaarden: ‘We are one ‘Bad ass team’, ‘We get sh*t done’ en ‘We are *** awesome’. We doen het net even anders.”

kan problematisch zijn bij piekbelastingen, bijvoorbeeld wanneer meerdere machines tegelijkertijd worden ingeschakeld. Een batterijopslagsysteem zoals dat van Big Ass Battery fungeert als een buffer: er wordt energie opgeslagen tijdens periodes van lage vraag en er wordt teruggeleverd tijdens piekmomenten. Hierdoor kunnen bedrijven hun energieverbruik stabiliseren, onnodige kosten voor netverzwaring vermijden en efficiënter omgaan met hun stroomvoorziening. Bovendien helpt de batterij bij het integreren van duurzame energiebronnen, door overtollige zonne- of windenergie op te slaan en deze op een later moment in te zetten. Dit maakt bedrijven minder afhankelijk van het overbelaste net en draagt bij aan een duurzamere bedrijfsvoering.”

Flexibele energieopslag is in

De groei zit erin bij Big Ass Battery. Dat betekent ook dat in december 2023 een

verhuizing plaatsvond. Jelle: “We begonnen in Nuenen, maar groeiden snel uit ons pand. In Helmond beschikken we over een grotere fabriek. Hier produceren we elk jaar een flink aantal systemen.”

Waar de ambities van het bedrijf liggen?

Annicke: “We zien dat de energiemarkt volop in beweging is. De vraag naar flexibele energieopslag groeit en bedrijven willen steeds vaker off-grid werken. Wij anticiperen hierop door onze systemen steeds flexibeler en efficiënter te maken.” Henk en Fred zijn onder de indruk. Zelfs Henk! “Toch wel handig, een batterij die de energie overdag opslaat om ‘s avonds te gebruiken of pieken af te vlakken. Die zou ik zelf ook wel willen hebben”, zegt hij. Fred lacht: “Helaas voor jou kunnen bij Big Ass Battery alleen bedrijven terecht.”

INTERLIGHT EDGE PLUS

Past op elke plek, nachtdierveilig

Interlight Edge Plus armaturen combineren moderne vormgeving met hoge energieefficiëntie. Veelzijdig toe te passen als portiekverlichting en als plafonnière. Leverbaar in twee formaten en in de kleuren wit en zwart.

Dankzij de robuuste behuizing van slagvast (IK10) en vlamdovend polycarbonaat bieden deze armaturen een optimale bescherming tegen omgevingsinvloeden, zoals stof en stoten, wat ze perfect maakt voor veeleisende (werk)omgevingen. Daarnaast zijn de armaturen ook IP54 spatwaterdicht.

Flicker-free driver

Een van de belangrijkste voordelen van de Edge Plus-serie is de geïntegreerde flicker-free driver, die zorgt voor een stabiele, comfortabele verlichting, zonder flikkeringen. Dit draagt bij aan een verbeterd visueel comfort en vermindert vermoeidheid van de ogen, wat vooral belangrijk is in werkruimtes waar langdurige verlichting vereist is.

Drie beschikbare lichtkleuren

Om maximale flexibiliteit te bieden, zijn de armaturen uitgerust met instelbaar wattage en lichtkleur. Dit stelt je in staat om de verlichting volledig af te stemmen op jouw specifieke behoeften en voorkeuren. De beschikbare lichtkleuren zijn 3000K, 3500K en 4000K.

De armaturen zijn leverbaar in aan/uit versie, met bewegingssensor, met noodverlichting of een combinatie van sensor en

noodverlichting. De sensor biedt hierbij een comfortabele stand-by stand. Daarnaast is de sensor volledig instelbaar op het gebied van gevoeligheid, nalooptijd, stand-by periode en minimaal Lux level.

Nachtdiervriendelijk

Het Edge Plus verlichtingsarmatuur voor portieken en trappenhuizen combineert veiligheid en comfort met respect voor de natuur. Door te kiezen voor warmwitte tinten van 2700K of lager, wordt hinderlijk blauw en wit licht vermeden, waar vleermuizen bijzonder gevoelig voor zijn. Bovendien maakt het armatuur gebruik van amberkleurige verlichting met een specifieke golflengte (ideaal rond 593nm). Dit type licht is nachtdiervriendelijk en zorgt ervoor dat vleermuizen zich vrij kunnen verplaatsen, zonder dat hun navigatie of voedselzoekgedrag worden verstoord.

De nachtdiervriendelijke uitvoering van de Edge Plus (1800-2200K) voldoet aan beide voorgaande belangrijke punten. Zo biedt de verlichting niet alleen een prettige en veilige omgeving voor bewoners, maar draagt ze ook bij aan de bescherming van kwetsbare nachtelijke dieren.

interlightled.com/edgeplus

KABELINNOVATIE VOOR JOUW PROJECT

Slimmer installeren begint hier

Ontdek de Draka EVCS Hybrid Cable: één kabel voor stroom én data. Geen dubbele bekabeling meer, wel sneller, veiliger en netter installeren. Ideaal voor elke slimme laadoplossing en een flinke stap vooruit in jouw werk.

Wat als één kabel alles verandert aan hoe we de ev-infrastructuur voor laadpalen bouwen? De energietransitie versnelt, en daarmee groeit de vraag naar slimme laadoplossingen. Als installateur weet je hoe belangrijk het is om snel, veilig en netjes te kunnen werken. De Draka EVCS Hybrid Cable is speciaal ontwikkeld om jouw werk eenvoudiger te maken.

Deze innovatieve kabel combineert stroom en data in één. Een primeur op de Nederlandse markt. Geen dubbele bekabeling meer. Geen overspraak. Geen rommelige installaties. Je trekt één kabel en bent klaar. Dat bespaart tijd, voorkomt fouten en zorgt voor een strakke afwerking.

Slim, veilig en toekomstbestendig

De kabel is halogeenvrij, brandveilig en bestand tegen vocht, hitte en mechanische belasting. Dankzij de afscherming blijft de dataverbinding storingsvrij. Dit is essentieel bij slimme laadpalen. Je sluit de kabel eenvoudig aan met standaard connectoren en voldoet direct aan de NEN 8012-normen. “Met de EVCS Hybrid

Cable bespaar ik tijd. Geen aparte kabels meer trekken voor data en stroom, gewoon één kabel, netjes en veilig. Dit is precies het soort slimme oplossing waar wij in het veld op zitten te wachten.” – Erik, EV-installateur uit Utrecht.

Waarom jij dit wilt gebruiken

De EVCS Hybrid Cable is ontworpen met jouw gewenste praktijk in gedachten. Minder materiaal, minder handelingen, meer resultaat. Of je nu werkt aan een woning, bedrijfspand of parkeergarage: deze kabel past in elk project waar efficiëntie en betrouwbaarheid voorop staan.

nl.prysmian.com/draka

Stago: kampioen in duurzaamheid

Het is onze plicht om hierin mee te gaan

Wibe Group, de Europese aanbieder van kabelmanagementoplossingen, heeft afgelopen voorjaar de prestigieuze EcoVadis Gold Rating ontvangen. Een hoge internationale onderscheiding voor duurzame, maar ook sociale en ethische prestaties. Het Nederlandse Stago is, als onderdeel van Wibe Group, dan ook apetrots om een topbedrijf in duurzaamheid te zijn.

Sustainability', oftewel duurzaam ondernemen, zit diep in het DNA van Wibe Group en dus ook van Stago verankerd, zegt Maarten Schotanus, verantwoordelijk voor de productmarketing van Wibe Group wereldwijd. “In de kern zijn wij een onderneming met een bedrijfsvoering waarop niet alleen wij, maar onze hele community, heel trots is. Het gaat ons niet om het nu, maar vooral om de generaties na ons. Die willen we een duurzame wereld nalaten. We zijn vereerd dat we tot de internationale top van duurzame bedrijven in onze sector behoren.” Schotanus doelt op het feit dat wereldwijd slechts vijf procent van de door EcoVadis beoordeelde bedrijven de Gold Rating heeft ontvangen. Van de producenten van stalen goederen, waartoe Wibe Group gerekend wordt, is dit zelfs maar één procent. Kortom, met ‘internationale top’, zegt Schotanus niets te veel.

De duurzaamheid zit hem in een veelheid aan factoren. Denk aan duurzaam transport, het gebruik van zoveel mogelijk groene energie en van duurzame productiematerialen en -behandelingen. “We kijken naar de duurzaamheidsprestaties

van onze toeleveranciers. En hoe zij grondstoffen als staal en aluminium winnen en produceren”, noemt commercieel manager Jasper Cohen van Stago voorbeelden. “We hebben sinds kort een nieuwe aluminium wandgoot met de laagst mogelijke CO2-footprint. We kijken ook naar nieuwe oppervlaktebehandelingen en in onze productontwikkeling zijn duurzaamheid en hergebruik essentiële onderdelen.”

Inzicht

Met deze duurzame bedrijfsvoering anticipeert Wibe Group op nationaal en Europees beleid, zegt Cohen. “De overheid stuurt enorm op duurzaamheid en dus vraagt de markt er ook steeds meer om. Het is onze plicht om daarin mee te gaan.” Zo heeft Wibe Group een ‘sustainability leader’ aangesteld. Die meet voortdurend hoe duurzaam er bij het bedrijf wordt geproduceerd. Cohen: “Het begint bij inzicht. Van daaruit gaan we waar mogelijk verder verduurzamen.” Schotanus: “We willen daarin transparant zijn, ook naar buiten toe. De resultaten leggen we vast in zogeheten EPD's; Environmental Product Declarations.”

STAGO

Stago produceert kabelgoten, ladderbanen en draad- en wandgoten van de merken Wibe, Defem, Mita en Stago. Het in Hoorn gevestigde bedrijf is sinds 2021 onderdeel van de Zweedse Wibe Group, een bedrijf dat bijna honderd jaar bestaat. In Zweden én in Hoorn worden volop kabeldraagsystemen geproduceerd, die over de hele wereld worden geleverd. Er werken in Hoorn ongeveer negentig mensen. Wibe Group is eigendom van Störskogen. Een Zweedse investeringsmaatschappij, bestaande uit solide bedrijven die duurzaamheid hoog in het vaandel hebben staan.

Materiaalstaat

Bij grote projecten is je footprint al belangrijk

Installateurs moeten deze duurzaamheidsslag ook gaan maken. Simpelweg omdat het van overheidswege vereist wordt. In grote projecten is dat al gebruikelijk, daarom zijn grotere installatiebedrijven er al mee bezig. De kleinere nog wat minder, zegt Cohen. “Bij grote projecten is je footprint al belangrijk, anders mis je simpelweg de opdracht. Bij kleine klussen is het minder aan de orde. Maar dat gaat komen.” Stago wil alle installateurs, de grote, maar zeker ook de kleine bedrijven, daarin ondersteunen. Met hulp en advies, maar ook met een nieuwe service: de ‘bill of material’, in goed Nederlands ‘een materiaalstaat’. “Deze toont precies wat de footprint is van de benodigde Stago-materialen voor

een project. Een duurzaamheidofferte noemen we dat. Ook voor de opdrachtgever heel helder. Daarnaast kun je op onze website per artikel exact aflezen wat daarvan de CO2footprint is.”

Korte lijnen

Jasper Cohen voegt eraan toe dat Stago nog altijd in Nederland produceert. "Korte lijnen, flexibiliteit, geen enorme transportbewegingen en zoveel mogelijk lokale inkoop. Ook dat is duurzaam. Daarbij betrekken we de installateurs altijd bij productontwikkeling. We zijn in gesprek, laten hen nieuwe producten uitproberen. De installateur weet het tenslotte net iets beter dan wij. Zo komen we tot het beste resultaat."

MAARTEN SCHOTANUS (LINKS) EN JASPER COHEN

zeker:veilig

Vergroot

jouw

kennis over veiligheid in de groepenkast

Veiligheid in de meterkast is van essentieel belang voor een betrouwbare elektrische installatie. Van het voorkomen van stroomlekken tot het waarborgen van de juiste ruimte en brandbeveiliging, het goed inrichten van de meterkast is essentieel voor de veiligheid van het hele systeem.

Hoe maak je de groepenkast veilig?

• Kies voor de juiste componenten: aardlekbeveiliging, zekeringen, brandveilige materialen.

• Volg geldende normen en richtlijnen voor de installatie van elektrische componenten.

Versterk je kennis over veilige elektrotechniek

Download nu de kennisserie van Hager!

• Nieuwe producten & slimme oplossingen

• Duidelijke maattekeningen, lichtverdelingen & specificatietabellen

• QR-codes voor directe online info

• Klikbare artikelnummers & handige index

• Alles gericht op snel en eenvoudig kiezen

EOver het dumpen van grondstoffen

Miljoenen vapes op een hoop

Vapen? Fred heeft er niets mee. Hij kan toe met een bak koffie. Noem dat maar zijn verslaving. Wat zijn gevoel versterkt, is de gedachte dat dagelijks 28.000 vapes bij het restafval belanden. 28.000? Fred kan er met zijn kop niet bij.

sther Musch leunt tegen een bak met afgedankte vapes. Alle kleuren van de regenboog komen samen op een netjes geordende schroothoop. Groene kabouters met potten goud zijn hier ver te zoeken. Dit is geen vrolijk fabeltje. Het is een maar al te echt plaatje, waar je heel somber van kunt worden. Ik zie dit plaatje, omdat Esther, werkzaam bij Stichting OPEN (bekend van Wecycle), er een LinkedIn-bericht van heeft gemaakt.

Ze schrijft: “In 2024 belandden 10 miljoen vapes in het restafval.

Dat zijn er 28.000 per dag (!). Deze vapes bevatten lithium, kobalt, koper – grondstoffen die we hard nodig hebben. Maar in plaats van ze netjes in te leveren, verdwijnen ze in de vuilnisbak. En dus in de verbrandingsoven. Recycling is dan niet meer mogelijk.”

VERBODEN SMAAKJES

“Tachtig procent van die vapes is illegaal. Dat weten we, omdat ze smaakjes bevatten die in Nederland verboden zijn. Toch liggen ze overal in de schappen – en belanden uiteindelijk op straat of in het restafval”, gaat Esther verder. Man man man, denk ik. Wát een verspilling. Omdat roken slecht is. Maar ook hierom. Lithium, kobalt en koper zitten in accu’s en batterijen en kunnen dienen voor de opslag van energie. Elektrische auto’s zitten er vol mee. Brandstof voor de energietransitie. Een tekort aan deze grondstoffen, die vooral van buiten Europa hier-

naartoe komen, dreigt. Wat te doen? Laten we beginnen met het beter recyclen van de stoffen die al circuleren. “Vapes bevatten lithiumbatterijen. In een vuilniswagen of sorteerinstallatie kunnen ze onder druk komen te staan, beschadigd raken en vlam vatten. Afvalbranden komen helaas meerdere malen per week voor”, geeft Esther mee.

Ook daarom vraagt ze of mensen hun vapes willen inleveren bij een Wecycle-inleverpunt.

RECYCLE ALS EEN BAAS

Veel scholieren vapen. We kunnen niet verwachten dat ze er allemaal op commando mee stoppen. Eerste actiepunt: zorg voor meer inleverpunten. En verder? Voed de rokers beter op. Laat mensen als Esther dit verhaal vertellen op scholen. Geef lessen ‘stop de dump’ en ‘recycle als een baas’. Henk zou zeggen: verbeter de wereld, begin met vapes.

Draadloos schakelen makkelijk installeren

Ontdek hét centraaldoosdeksel voor actoren van Busch-free@home® wireless. Met de CD/RVI wordt installatie eenvoudiger dan ooit. Het slimme ontwerp biedt ruim voldoende plek voor de actor en bedrading, waardoor proppen in de doos verleden tijd is. De actor klikt u eenvoudig vast, direct op het deksel. Deze slimme positionering zorgt voor een optimaal draadloos signaal. Ook bedraden is efficiënt dankzij de handige steekklemmen voor alle elektrische aansluitingen. Ervaar hoe de CD/RVI bijdraagt aan het makkelijk installeren van draadloos schakelen. Gewoon klikken en klaar! to.abb/Jm9y0gQJB

Ontdek ons aanbod voor praktijkbegeleiders. Ga naar www.wij-techniek.nl/praktijkbegeleiders

PRODUCT

Norton DVL-SV ledarmatuur

Merk: Norton

Fabrikantnummer:

3153703266

Productgroep: Waterdichte armaturen

SPECificaties

Energie-efficiëntie: tot 160 lm/W

Levensduur: 50.000 uur (L80/B10)

Lichtkleur: 4000K

Lichtstroom: van 3.250 tot 6.250 lumen

Beschermingsgraad : IP65

Slagvastheid: IK10

Kleurweergave: CRI > 80

Profiel: slagvast polycarbonaat met opale diffuser

Gebruikstemp.: -20 °C tot +40 °C

Montagewijze: opbouw of pendel

Opties: 3-fase doorvoerbedrading

Afmetingen

Lengte: 1230 mm

Breedte: 74 mm

Hoogte: 72 mm

J. Wallenburg

Klussenbedrijf Wallenburg

+ Slagvast + Waterdicht + Zeer robuust

− Ophangbeugels gaan snel los

Wat vind je van het installatiegemak?

Draden zijn makkelijk aan te sluiten, omdat de aansluiting naar buiten te schuiven is. Snel te monteren door draaibare inzetwartel.

Wat is je licht- en kwaliteitsbeleving van dit armatuur?

Zeer hoge lichtopbrengst en solide, eendelige behuizing.

Zou je dit armatuur aanbevelen?

Ja, met schakelaar ook in te stellen op 50/75/100 procent lichtsterkte. Hoge beschermingsgraad (IP65) en verhoogde slagvastheid (IK10).

DVL-SV: robuust waterdicht armatuur

Dit IP65/IK10 ledarmatuur met een slagvaste, eendelige behuizing en homogeen lichtbeeld is ideaal voor diverse industriële toepassingen. Dankzij de zeer hoge efficiëntie (tot 160 lm/W 50.000 u L80/B10) en reparabele constructie is dit multilumen armatuur bovendien heel duurzaam.

Snelle montage kan dankzij de draaibare M25 wartel.

R. Gerritsen

IP Groep

+ Makkelijk aan te sluiten

+ Makkelijk te monteren

− Bij dit model geen doorvoerbedrading*

− Wartel in afwijkende kleur ten opzichte van kleur armatuur

Wat vind je van het installatiegemak?

Zeer gemakkelijk en snel te monteren, aangezien de montagebeugels niet op een vaste maat gemonteerd hoeven te worden.

Wat is je licht- en kwaliteitsbeleving van dit armatuur?

Prima licht- en kwaliteitsbeleving.

Zou je dit armatuur aanbevelen?

Ja, indien als enkel armatuur toegepast.

G. Barends

Piet Brouwer Elektrotechniek

+ Strak en slank

+ Goede lichtopbrengst

− De manier van aansluiten is anders dan gebruikelijk

Geen doorvoerbedrading*

Wat vind je van het installatiegemak?

Het installeert anders dan je gewend bent.

Je moet eerst de kabel in het armatuur aansluiten voordat je het armatuur kan plaatsen en de kabel in een buis kan installeren.

Wat is je licht- en kwaliteitsbeleving van dit armatuur?

Prima licht- en kwaliteitsbeleving.

Zou je dit armatuur aanbevelen?

Niet voor alle toepassingen. Maar als het armatuur met een stekker/snoer kan worden aangesloten prima toepasbaar.

TESTPANEL BEOORDELING

M. Udo

Van Eck Elektro

+ Compact en licht armatuur

+ Snel te monteren

Wat vind je van het installatiegemak?

Twee beugels vastschroeven en je klikt het armatuur vast en dan via een handige draaiaansluiting de kabels aansluiten.

Wat is je licht- en kwaliteitsbeleving van dit armatuur?

Armatuur geeft standaard al veel licht, maar met de ingebouwde schakelaar bij de kabelaansluiting is deze nog in twee stappen feller te zetten.

Zou je dit armatuur aanbevelen?

Ik zou dit armatuur zeker aanbevelen in vochtige ruimtes waar veel licht nodig is.

J. Lefferts

W&S NEN Keuringen

+ Makkelijk aansluiten + Meegeleverde beugels

Wat vind je van het installatiegemak? Montage van ledbalk met meegeleverde beugels en aansluiting van de bekabeling aan de zijkant van van het armatuur is gemakkelijk.

Wat is je licht- en kwaliteitsbeleving van dit armatuur?

Kwaliteit is goed en geeft voldoende licht.

Zou je dit armatuur aanbevelen?

Ik ga dit armatuur zeker aanbevelen bij klanten.

*) Optioneel is dit armatuur af fabriek met doorvoerbedrading leverbaar.

DE KNIEËN ONTLASTEN

Superlicht zijn ze. En ze hebben een ergonomische kniepasvorm. De Interoperable Knee Pads van Carhartt moeten comfort, demping en bescherming bieden. De kniebeschermers zijn EN 14404-4:2024 gecertificeerd.

De Carhartt werkbroeken met kniebeschermerzakken zijn ontworpen voor het stevige werk. Gemaakt van robuust stretch ripstop, met rugged flex technologie en versterkt met een Flex Cordura kruis en Comfortflex tailleband. Zo geconstrueerd dat je nooit een lus of zak kapottrekt, belooft Carhartt.

CARHARTT.COM

EEN PANEEL DAT JE KUNT OPVOUWEN

Voor op vakantie: een opvouwbaar zonnepaneel. Ja, het bestaat. Met een vermogen van 100W en een 12V controller zou je er batterijen of apparaten mee moeten kunnen opladen, van smartphones tot laptops. Dit is een set, er zitten ook aansluitkabels bij. Handig op plekken waar stopcontacten schaars zijn, zoals campings, zo klinkt het.

BOL.COM

GPS MET OOG VOOR DETAILS

Garmin introduceert de Edge® MTB, een nieuwe GPS-fietscomputer voor mountainbikers. Hij heeft full colour kaarten, nieuwe enduro- en downhill-ritprofielen en 5 Hz GPS-registratie, zodat rijders hun traillijnen gedetailleerder kunnen zien tijdens afdalingen. Met een batterijlevensduur van 14 uur bij veeleisend gebruik en tot 26 uur in de batterijspaarstand.

GARMIN.COM/NL-NL

EEN REINIGER DIE DWEILT EN ZUIGT

Twee voor de prijs van één: de X-Clean 10 van Rowenta is een vloerreiniger die tegelijkertijd stofzuigt en dweilt. De reiniger is volgens Rowenta geschikt voor alle harde vloeren. Met een handgewicht van 0,8 kilo en een zelfaangedreven rollersysteem glijdt hij licht en makkelijk over de vloer. Rowenta noemt de X-Clean 10 ideaal voor gezinnen met kinderen, huisdiereigenaren en alle andere mensen die houden van een schone vloer in huis.

ROWENTA.NL

SNEAKERS VOOR DE VEILIGHEID

De nieuwste Safety Sneakers van Redbrick hebben zolen van ProTec Foam. Ze bieden een combinatie van een flexibele ETPU-tussenzool en een sterke TPU-loopzool. Dit moet zorgen voor draagcomfort en goede demping.

REDBRICK.EU

EEN BUDDY VOOR HET SLAPENGAAN

Tegen slaap- en stressproblemen bij kinderen: de moonbuddy. De ademhalingsbuddy moet kinderen speels en schermvrij helpen ontspannen en beter slapen. Gecreëerd met hulp van gezinnen in België en Nederland. Met focus op intuïtief gebruik, integratie in dagelijkse routines en een emotionele connectie (een ontwerp met oogjes).

MOONBIRD.LIFE

SPEAKERS IN HET NIEUW

De AT-SP3x-serie draadloze boekenplankspeakers van Audio-Technica is uitgebreid met een witte uitvoering. De speakers zijn gemakkelijk te installeren en gebruiken. Ze hebben geen externe ontvanger of versterker nodig en brengen alle muziek tot leven, stelt Audio-Technica vast.

AUDIO-TECHNICA.COM

DOOR HET

DOOLHOF NAVIGEREN

De A-maze-ing safe puzzelbox is een houten spaarpot met een doolhofslot. Activeer het spel met een munt, navigeer door het doolhof en ontwijk valstrikken. Als je slaagt, open je de doos en verzamel je de munten. Maar er is ook een snelle ontsnappingsroute.

COOLGIFT.COM

Harm Edens

radio en tvpresentator

De Favorieten van

Annie M.G. schreef al over het laatste groen”

Documentaire

“Ja, duurzaamheid is echt mijn ding. Aanrader op het gebied van documentaires is ‘Beyond Zero’. Over de vervuilende tapijtfabriek Interface, die in de jaren negentig het roer drastisch omgooide. Inmiddels nemen hun tapijten meer CO2 op dan de productie aan uitstoot veroorzaakt. Een indrukwekkende documentaire!”

Films

“De films ‘Silent Snow’ en ‘Chasing Ice’ zijn misschien wat moeilijk te vinden op internet. Maar ze gaan beide over de smeltende gletsjers. De eerste film toont ook aan hoe chemicaliën en pesticiden via oceaanstromen op Groenland terechtkomen. Beide films roepen op tot actie en bewustwording.”

Documentaire

“Nog een tip op het gebied van documentaires: De erfenis van de Groene Musketier. Over lelieteler Pieter Hoff die zijn leven compleet omgooide en ging werken aan het groot schalig herbebossen van de planeet. Daarmee wist hij in maar liefst 43 landen erosie en verwoestijning tegen te gaan.”

“Lelieteler Pieter Hoff ging de planeet herbebossen”

Musical

“Volgend jaar keert de iconische musical Foxtrot van Annie M.G. Schmidt terug in de Nederlandse theaters. Het is één al klimaatverandering wat daarin zit. Annie M.G. Schmidt schreef in de jaren 70 al over de laatste vogel, de laatste lente en het laatste stukje groen dat nu ook beton geworden is.”

Boek

“Haha. In dit rijtje mag natuurlijk mijn nieuwe boek ‘De belangrijkste vragen van je leven’ niet ontbreken. Daarin interview ik zestien jonge groene denkers over klimaatverandering. Of het goed komt met het klimaat? Nou, we zullen er met z’n allen echt alles aan moeten doen om die positieve omslag te maken.”

WOORD ZOEKER

In deze woordzoeker staan woorden verborgen. Sommige letters worden vaker gebruikt. De overgebleven letters vormen een woord. Hoe luidt dit woord?

AARDING DIMMER DIODE DRADEN GELIJKSTROOM KABEL

© Persbelangen

OPLOSSING:

Stuur de oplossing met je naam en adres naar info@henkenfred.nl o.v.v. Puzzel Editie 4-2025 en maak kans op een Dagje Uit Cadeaukaart t.w.v. 100 euro.

Winnaar Editie 3 - 2025: Sandro Eversdijk

Kiezen. Installeren. Klaar.

Ga voor energie-efficiënte LED verlichtingsoplossingen met hoge prestaties van Signify

Voor meer info scan de QR

Kies wat bij jou past: met of zonder randaarde, met aanraakbeveiliging, met klapdeksel of handige USB-poorten. Geschikt voor ieder project! Wandcontactdozen van in alle soorten en kleuren

MAT ZWART

MAT ALPIN WIT

ALPIN WIT