Harteraad Magazine ‘Alles over medicijnen en een hart- en vaataandoening’

magazine voor mensen met hart- en vaataandoeningen

it nummer In d

‘Alles over medicijnen en een hart- en vaataandoening’

Mijn specialisme ‘Goed medicijn­­ gebruik begint bij goed overleg met de arts’

4

Persoonlijk ‘Gelukkig heb ik het sterrenbeeld Pitbull: ik laat niet los’

8

Bekend met

‘Durf kritisch te zijn op je eigen leefpatroon’

16

2

Inhoud 4

Mijn specialisme

‘Goed medicijngebruik begint bij goed overleg met de arts’

3

Colofon

18 19

7

De professional

Veel verschillen in b ­ ijwerkingen geneesmiddelen tussen ­ mannen en vrouwen

8

Persoonlijk

10

Portret

11 12

Portret

‘Ik ben alert op verschillende merken’ Portret

‘App geeft mij grip op de medicijninname’

20

Service

21

Prijspuzzel

Gezond én lekker

Spinazie­stamppot met makreel In het hart

Feiten en cijfers over medicijnen

14

Column Bas Westerweel

16

Bekend met

Youngtimer

‘Durf kritisch te zijn op je eigen leefpatroon’

Project- en eindredactie Treffend & Co

Drukwerk Verloop drukkerij, Alblasserdam

22

Uitgave december 2020

Mogelijk minder infarcten en vaatproblemen dankzij gentest

Bronvermelding › Factsheet Harteraad: https://harteraad.nl/dossiers/wisselen-vanmedicijnen/ › https://www.zonmw.nl/nl/onderzoek-resultaten/geneesmiddelen/ polyfarmacie/

Samenwerkingsprogramma met Hartstichting Het programma Therapietrouw hartfalen’ is één van de samenwerkingsprogramma’s die gaat bijdragen aan het verminderen van de ziektelast voor hart- en vaatziekten: minder mensen die ziek worden, minder vroegtijdige sterfte en minder ernst van de gevolgen van hart- en vaatziekten.

Het programma voert Harteraad samen met de Hartstichting uit. We willen bereiken dat het gemakkelijker wordt voor mensen met hartfalen om hun therapie vol te houden. Als je je mentaal gezond voelt lukt dit beter. Daarom biedt Harteraad informatie en ondersteuning.

H

arteraad krijgt regelmatig vragen over het slikken van medicijnen. Onlangs nog naar aanleiding van een tv-programma waarin twijfel werd gezaaid over de noodzaak om cholesterolverlagers te slikken. Ik vind dat een kwalijke zaak.

Mensen met een hart- of vaataandoening slikken dagelijks al gauw meerdere medicijnen. Vaak ging daaraan een lange zoektocht vooraf, samen met de specialist. Op een gegeven moment wordt het slikken van medicijnen vanzelfsprekend. Toch is het goed om regelmatig stil te staan bij wat je slikt.

Inhoudelijke controle Hermien Kalkman, adviseur medische informatie (Hartstichting)

Vormgeving Treffend & Co

Baanbrekend onderzoek

Vragen over medicatie?

Stap naar de apotheek

Redactie Judith van der Vloed, Femke Ter Horst, Linda Ploemacher, Inge Schalkers

Fotografie Marijn Fidder

‘Gelukkig heb ik het sterrenbeeld Pitbull: ik laat niet los’

‘Steeds een ander merk, kan dat niet anders?’

Tekst Jeroen Fidder, Marco van den Berg

Harteraad is hét expertisecentrum voor mensen met een harten vaataandoening.

Contact Harteraad Postbus 300 2501 CH Den Haag T 088 11 11 600 E-mail algemeen: info@harteraad.nl E-mail redactie: magazine@harteraad.nl www.harteraad.nl

Anke Vervoord directeur Harteraad

Misschien krijg je vragen over de medicatie voor jouw hart- of vaataandoening. Is het middel nog nodig? Is de dosering nog juist? Hoe werken de medicijnen op elkaar in? Veel mensen blijven hun medicatie gewoon slikken, omdat ze dat gewend zijn. Een automatisme dus, maar op de achtergrond kan de twijfel blijven knagen. Dat kan ten koste gaan van de therapietrouw. Bijvoorbeeld dat je de pillen vanavond maar eens overslaat, omdat je last hebt van bijwerkingen, vindt dat de medicatie niet helpt of om nog een andere reden die jou aan het twijfelen brengt. Ik hoor dat regelmatig.

Mijn advies? Geloof niet blindelings wat er op tv wordt beweerd, maar ga naar de apotheek. Ze weten er veel over medicatie en over de werking en bijwerkingen ervan. Ook heeft de apotheker veel kennis van de combinatie van medicijnen. Je kunt daar altijd naartoe voor advies. Ook als je geen last hebt van bijwerkingen, maar gewoon wilt weten hoe de medicatie zoals je die nu slinkt, past in jouw huidige leven. Misschien slik je nu driemaal daags een bepaald medicijn, maar vergeet je dit soms in te nemen. In overleg kun je dan wellicht naar eenmaal daags een hogere dosis. Geloof me, het kan je enorm geruststellen. Dat helpt je weer om het medicijngebruik goed vol te houden.

Terugkomend op die tv-uitzending: als directeur van dé belangenbehartiger voor 1,5 miljoen mensen met een hart- en vaataandoening heb ik om uitleg gevraagd. Ik word daarin gesteund door vijf beroepsverenigingen.

Wordt dus ongetwijfeld vervolgd.

4

Mijn specialisme

Mijn specialisme

Apotheker en onderzoeker Bart van den Bemt:

‘Goed medicijngebruik begint bij goed overleg met de arts’ De helft van de mensen die medicatie krijgt voorgeschreven, slikt deze niet of stopt voortijdig. Vaak zonder overleg met de huisarts of de specialist, met alle risico’s van dien. Apotheker en onderzoeker professor Bart van den Bemt heeft ideeën over hoe dit beter kan. Het begint bij goed overleg tussen arts en patiënt.

Bart van den Bemt Bart van den Bemt is apotheker, klinisch farmacoloog en senior onderzoeker in het Radboudumc en in de Sint Maartenskliniek. Begin 2020 werd hij benoemd tot bijzonder hoogleraar Personalized Pharmaceutical Care aan de Radboud Universiteit/ het Radboudumc.

‘Ik stel mezelf ten doel om het geneesmiddelengebruik effectiever, veiliger en doelmatiger te maken. Mensen slikken hun medicatie om allerlei redenen niet. Sommige mensen willen wel, maar kunnen het niet. Omdat ze het vergeten, omdat ze last hebben van te veel bijwerkingen of omdat de pillen simpelweg te groot zijn. Ook zijn er mensen die vinden dat de voordelen van de medicatie niet opwegen tegen de nadelen, zoals bijwerkingen en de langetermijneffecten, en wat ze ermee bereiken. Als je medicatie hebt, maak je namelijk voortdurend een afweging, elke keer als je deze slikt. Stel dat je een infectie hebt, dan wil je zo snel mogelijk antibiotica, ongeacht de bijwerkingen.

Als de klachten na drie dagen weg zijn, gaan die bijwerkingen ineens zwaarder tellen. Daarom stopt 70 procent voortijdig met antibiotica.’

is therapietrouw belangrijk. De vraag is dus: hoe krijgt medicatie dan wel een plekje in iemands leven?’

Goed overleg met de arts Therapieontrouw is schadelijk De therapietrouw, je houden aan het voorgeschreven schema voor medicatie, is dus over het algemeen laag, terwijl dat schadelijke gevolgen kan hebben. Bart: ‘Meerdere studies tonen aan dat als je hart- en vaatmedicatie onvoldoende inneemt, je meer kans hebt op een infarct en op vroegtijdig overlijden. Gebruik je je stollingsmiddelen niet of niet volgens voorschrift, dan heb je meer kans op bloedingen of stolsels. Ook bij andere aandoeningen

Dat begint volgens Bart bij gedeelde besluitvorming. Wat is dat precies? ‘Als je met klachten naar de huisarts gaat, dan heb je een doel. Bijvoorbeeld: minder pijn, minder vermoeidheid, meer eetlust of beter kunnen slapen. Dan is het fijn als je samen met de huisarts bekijkt wat je weer wilt kunnen. Daarvoor helpt het om thuis het gesprek voor te bereiden. Bedenk vooraf wat je wilt bereiken met de behandeling.

En stel deze vragen aan de huisarts: Wat zijn de mogelijkheden? Wat zijn

5

6

Mijn specialisme

7

De professional

Tips › Bereid je voor op het gesprek met de (huis)arts;

› Bespreek samen wat voor jou de beste behandeling is; › Blijf in contact met de (huis)arts en apotheker, ook als je wilt stoppen met de medicatie.

Wat er toe doet: Bepaal aan de hand van vier vragen wat belangrijk is in jouw leven. Dat helpt als je praat met zorgverleners en de mensen om je heen, zodat je makkelijker keuzes maakt en de zorg krijgt die bij jouw leven past.

watertoedoet.info

de voor- en nadelen van die mogelijkheden? En wat betekent dit voor mijn situatie? Samen kom je dan tot een behandeling waar jij achter staat. Je bent veel gemotiveerder, waardoor de therapietrouw groter is.’ Dat vraagt niet alleen iets van de huisarts, zoals kennis en vaardigheden, maar ook van jou als patiënt. ‘Het gekke is: we regelen onze hypotheek, onze bankzaken en onze vakantie zelf, maar als het gaat om gezondheid zijn we veel volgzamer.

Jij kent jezelf het beste. Dus vraag jezelf af: wat past bij mij?’

slecht toegankelijk zijn. Dit geldt vooral voor medisch specialisten in het ziekenhuis. Mensen geven dat ook zelf aan.

Ik vind daarom dat wij onszelf moeten openstellen naar hen toe. We moeten de patiënt begeleiden op de manier die bij hem of haar past én die past bij de situatie. Bijvoorbeeld via de telefoon, beeldbellen of e-mail of via whatsapp of een chatbot. Ervaar ik seksuele bijwerkingen, dan wil ik mijn vraag anoniem kunnen stellen. Heb ik een kinderwens, dan wil ik wellicht een persoonlijk gesprek met de dokter.’

Zorgvuldige begeleiding

Naar persoonlijk medicatiegebruik

Maar daarmee ben je er nog niet. Want vervolgens moet je goed worden begeleid in het gebruik van de medicatie.

Bart: ‘Dat is belangrijk want als patiënt kom je misschien vier uur per jaar bij de huisarts, de specialist en de apotheek.

Maar je moet het hele jaar door gemotiveerd blijven om de medicatie te blijven slikken. Ondertussen kan er van alles gebeuren. Je leest iets over bijwerkingen en gaat twijfelen. Je ontdekt dat de medicatie niet goed samengaat met alcohol. Of je blijft angst houden voor de bijwerkingen en de langetermijneffecten. Dat laatste blijkt trouwens bij 90 procent van de medicatiegebruikers zo te zijn. Heel veel mensen haken daardoor af. Ze stoppen definitief met de medicatie of slikken de medicatie tijdelijk niet, om te kijken wat er gebeurt.

Verreweg de meesten overleggen niet met de arts of de apotheker. Maar dat is niet zonder risico.’

Overigens zit er momenteel veel ontwikkeling in de behandeling met medicatie. Volgens Bart gaan we de komende jaren toe naar persoonlijk medicatiegebruik, waarbij de medicatie steeds meer afgestemd is op de persoon die de middelen gebruikt. ‘We kunnen in de toekomst bijvoorbeeld aan het DNA aflezen of een bepaald medicijn bij jou past. Ook kunnen we kijken naar je leverfunctie. Sommige mensen breken bepaalde medicatie daar sneller af dan andere mensen.

Als jouw lever medicatie langzamer afbreekt, dan moet je een lagere dosis krijgen, omdat anders de kans op bijwerkingen groter is. Ook weten we dat bepaalde bloeddrukmedicatie anders werkt bij westerse mensen dan bij niet-westerse mensen. Zelfs zijn er verschillen tussen man en vrouw. Gecombineerd met informatie over de doelen die de patiënt zelf heeft, weten we dan van tevoren beter welke medicatie past bij welke patiënt. Dit kan bijdragen aan goed geneesmiddelengebruik en therapietrouw.’

Slecht toegankelijk ‘Dat laatste kunnen we onszelf als artsen en apothekers aanrekenen’, vervolgt Bart. ‘Want kennelijk ervaren mensen een drempel om met ons te overleggen. Waarom? Omdat we

Veel verschillen in ­bijwerkingen genees­ middelen tussen ­ mannen en vrouwen Bijwerkingen van geneesmiddelen kunnen bij mannen en vrouwen sterk verschillen. Ziekenhuisapotheker en klinisch epidemioloog Loes Visser doet er onderzoek naar. Vrouwen hebben gemiddeld genomen vaker bijwerkingen.

In haar werk bij het Erasmus MC en het HagaZiekenhuis combineert Loes Visser (51) onderzoek, onderwijs en klinische zorg voor mensen met een hartof vaataandoening. Zij weet veel over bijwerkingen van geneesmiddelen en verschillen tussen man en vrouw. In de meeste onderzoeken scoren vrouwen hoger op bijwerkingen. ‘Maar dat verschilt sterk per geneesmiddelgroep.’

Therapietrouw Visser doet nieuw onderzoek om de oorzaak van de verschillen op te sporen. ‘Pas dan kun je er iets aan doen.

Bijvoorbeeld door een lagere dosis aan vrouwen voor te schrijven.’ Ook het gedrag speelt mee, verwacht zij. ‘Vrouwen zijn bijvoorbeeld eerder therapietrouw dan mannen. Wie braaf medicijnen slikt, heeft meer kans op bijwerkingen.’ Over het algemeen zijn vrouwen zich bewuster van hun lichaam. ‘Zij verwoorden beter wat er met hun lichaam gebeurt bij een bijwerking’, vertelt Visser.

Anonieme gegevens Bij het onderzoek maakt zij dankbaar gebruik van een grote database met gegevens van huisartsen, apotheken, klinische laboratoria en ziekenhuizen.

‘Die gegevens zijn anoniem, maar wel op patiëntniveau aan elkaar gekoppeld. Zo krijg je per patiënt een breed beeld van geneesmiddelgebruik, waardes uit het laboratorium en ziekenhuis­opnamen.’

In deze database staan alleen de bijwerkingen die door dokters zijn herkend.

Dokters herkennen bijwerkingen niet altijd. ‘Uit ander onderzoek weten we dat 5% van alle ziekenhuisopnames wordt veroorzaakt door een bijwerking van een geneesmiddel. Wij vonden maar 1% terug’ aldus Loes. Voor het onderzoek naar sekseverschillen maakt die onderschatting niet zoveel uit. Maar voor de zorg is die slechte herkenning wel een probleem. Als voorbeeld noemt Loes een patiënt die na een val in het ziekenhuis belandt. Later blijkt dat die patiënt slaapmiddelen heeft geslikt. ‘Niemand

heeft bedacht dat die medicatie mogelijk de oorzaak is van de val.’ Bij ziekenhuisopname van ouderen die veel medicijnen slikken zou je vaker een apotheker moeten betrekken, vindt Visser. In sommige ziekenhuizen gebeurt dit al.

Vrouwenhart Vrouwen zijn op vele vlakken anders dan mannen, dus ook op het gebied van een hartaandoening. Op de online community vrouwenhart kan je terecht om je kennis en ervaringen te delen.

harteraad.nl/communities Tekst: Annemiek Hutten (Vrouwenhart)

8

Persoonlijk

Persoonlijk

Zonder enig voorteken krijgt apothekersassistent Mirjam Schavemaker op haar 48e een hartinfarct. Ze zou die avond met haar man naar het theater. In plaats daarvan belandt ze in een ambulance. Totaal overrompeld.

‘Ik zei: wat er ook gebeurt, ik kom hier bovenop.’

moest ik weer zitten.’ Haar man is behulpzaam, maar Mirjam wil alles zelf doen. ‘Al duurde het drie kwartier, dat maakte niet uit. Ik moest en zou energie opbouwen. Ja, gelukkig heb ik het sterrenbeeld Pitbull. Ik zet mijn tanden erin en laat niet los.’

Met een sportpsycholoog maakt ze een weekschema vol fiets- en bootcampoefeningen. Mirjam is eerst niet zo’n sporter, maar krijgt de smaak te pakken. Ze eet gezonder, neemt trouw haar medicatie en re-integreert al na drie maanden op haar werk. ‘Mijn conditie is zo goed dat ik de longmedicatie mag afbouwen. Het is een beloning voor alle inzet. Ik werk alweer volledig.’

Risico’s verkleinen Terug naar vrijdagmiddag 1 november 2019. Mirjam is vrij. Ze werkt via een detacheringsbureau bij meerdere apotheken. Als invalkracht ben je flexibel en dat ligt haar wel. Mirjam houdt van aanpakken - haar leaseauto maakt de nodige kilometers.

Die avond wacht een theatervoorstelling waar ze veel zin in heeft. Maar opeens… Alsof ze een verkeerde beweging maakt. Pijn op de borst. Mirjam krijgt het benauwd en begint te zweten. Haar man, die vanuit huis werkt, vertrouwt het niet en belt de huisarts. ‘Ik ben blij dat hij eigenwijs was en zijn gevoel volgde. Ik dacht: het zakt wel af.’

Loeiende sirenes

Mirjam Schavemaker

‘Gelukkig heb ik het sterrenbeeld Pitbull: ik laat niet los’

De huisarts vermoedt een infarct. Mirjam moet snel naar het ziekenhuis in Enschede. ‘Opeens lag ik in die ambulance, met loeiende sirenes. Ik geloofde nog steeds niet in een infarct, omdat ik voor die tijd geen pijn op de borst had.’ Dankzij hartkatheterisatie ziet de cardioloog een beschadiging bij een hoofdader. Vermoedelijk heeft die een bloedprop veroorzaakt. ‘Een derde van het hart zat zonder zuurstof. Toen besefte ik pas hoe kritiek het is geweest.’

Mirjam is jong en de cardioloog verwacht volledig herstel. Wel moet ze hartrevalidatie volgen, bijtijds medicatie nemen (hart- en longmedicijnen), gezond blijven eten en meer bewegen. ‘Dat gesprek gaf mij moed. Ik dacht: het zal niet gebeuren dat ik nú al achter de geraniums beland.’

Energie opbouwen De eerste periode blijkt pittig. ‘Ik kwam amper de trap op. Zette ik drie kopjes in de vaatwasser, dan

Mirjam is klachtenvrij en voelt zich zelfs beter dan voorheen. De cardioloog is tevreden, maar nog voorzichtig met afbouwen van medicatie. ‘Omdat ik jong ben en door onbekende oorzaak een zwaar infarct had, wil de arts alle mogelijke risico’s verkleinen. Ik slik nog altijd startdoseringen, maar die houden het stabiel. Ik heb geen hoge cholesterol, maar ik krijg injecties om dat ook zo te houden.’

Mirjam is verrast dat ze zo snel opknapt. Ook mentaal is er balans. Op mindere dagen kan ze tegenslagen prima relativeren. De onvoorwaardelijke steun van haar man helpt daarbij. ‘Als ik langer wegblijf, app ik even. Anders wordt hij ongerust. Die afstemming is prettig.’ De voorstelling die ze vorig jaar moest missen, haalt ze binnenkort nog in. ‘Dan gaan we alsnog en is de cirkel rond.

Mooi toch?’

Veilig bewegen Regelmatig bewegen verkleint de kans op verslechtering van je aandoening. Blijf daarom zo actief mogelijk op een manier die bij je past. Maar hoe begin je? Wat mag je wel en niet doen? Waar kan je veilig bewegen?

Lees het op harteraad.nl/bewegen

9

10

Portret

11

Portret

Gezond én lekker

Spinazie­ stamppot met makreel Stamppotmix › 1 deel kurkuma › 1 deel gedroogde lavas › ½ deel gemalen piment

‘Steeds een ander merk, kan dat niet anders?’

Bereiding

› 2 delen poedersuiker

Kook de aardappelen en uien in water gaar. Giet ze af, voeg de boter, melk, stamppotmix en spinazie toe en stamp tot een grove stamppot. Schep de stukken makreel er voorzichtig doorheen. Als alternatief voor de makreel kun je stukjes verse, rauwe zalm toevoegen.

› 2 delen gemalen mosterdzaad

Tip: Lekker met rode uiencompote

Karen van Wijngaarden (54) Bij de apotheker krijgt Karen van Wijngaarden regelmatig een ander merk medicatie. Dan wordt ze altijd wat onrustig. ‘De cardioloog en ik zoeken nu al drie jaar naar de juiste hoeveelheden en soorten medicijnen. Die zoektocht gaat voor mijn gevoel niet altijd in goed overleg.

Gelukkig gaat het tot nu toe goed, maar ik heb toch liever altijd hetzelfde merk medicijnen.’

Lees meer op: harteraad.nl/ ervaringsverhalen/karen

› 2 delen gemalen witte peper › 3 delen uienpoeder › 1 deel gemalen fenegriek Gebruik voor de delen bijvoorbeeld een theelepel: zo kloppen de verhoudingen. Wat je over hebt, kun je gewoon bewaren in een afgesloten potje voor de volgende keer!

Spinaziestamppot met makreel

Meer weten over medicijnwisseling?

Bekijk ons stappenplan op: harteraad.nl/stappenplan-medicijnen

Spice Wise

› 1 kg aardappelen, geschild en in stukken

Deze spinaziestamppot vind je terug in de boeken van Spice Wise: koken met kruiden en specerijenmixen zonder zout. SVH Meesterkok Michel Hanssen, die zelf een hartaandoening heeft, kookt schitterende gerechten zonder toegevoegd zout. Spice Wise deel 3 zal begin 2021 verschijnen. Voor meer info: spicewise.nu

› 250 gram sjalotten of kleine uien, gepeld › 50 gram ongezouten boter of margarine › 100 ml warme, halfvolle melk › 1½ eetlepel stamppotmix › 450 gram verse spinazie, goed gewassen en uitgelekt › 200 gram gerookte makreel, in stukken

4 pers

Fotografie: Bart Nijs

Ingrediënten

30 min

12

In het hart

In het hart

Feiten en cijfers over medicijnen

TIPS

Medicijnen hebben vaak een grote impact op je leven.

De cijfers op een rij.

Medicatiebeoordeling

40%

34%

van de mensen wisselt één keer per jaar van medicijn

van de mensen voelt zich zieker/ongezonder na de merkwisseling

Eén miljoen

23% van de mensen wisselt twee keer per jaar van medicijn

mensen wisselt jaarlijks één of meerdere keren van het voorgeschreven medicijn naar een medicijn van een ander merk.

37% heeft het gevoel de ziekte minder onder controle te hebben als gevolg van de medicijnwissel

37%

40%

van de mensen wisselt drie keer of vaker per jaar van medicijn

ervaart bijwerkingen van het nieuwe geneesmiddel

Bijwerkingen Veelvoorkomende bijwerkingen zijn o.a. maag- en darmklachten, hoofdpijn en duizeligheid. De belangrijkste bijwerkingen van een medicijn staan in de bijsluiter.

Vrouwen hebben 60% meer kans op bijwerkingen dan mannen

Sommige mensen gebruiken veel medicijnen tegelijk. Dit kan vragen oproepen. Bijvoorbeeld of je alle medicijnen ook echt nodig hebt. En of ze (nog) goed werken. Deze vragen kun je bespreken met je apotheker en/ of huisarts. Dit gesprek heet een medicatiebeoordeling. De medicatiebeoordeling is er om het gebruik van je medicijnen zo makkelijk mogelijk te maken. En te voorkomen dat er problemen ontstaan. Een beoordeling is dus voor je eigen veiligheid.

om dagelijks medicijnen slikken makkelijker te maken:

› Maak het innemen van medicijnen onderdeel van je dagelijkse routine: slik de medicijnen bijvoorbeeld bij het tandenpoetsen, voor/na het eten of telkens als je de hond uitlaat. › Hoe vaker je medicijnen op een dag moet innemen, hoe groter de kans dat je je medicijnen vergeet.

Bespreek met je arts of apotheker of het aantal innamemomenten per dag omlaag kan. › Er zijn verschillende hulpmiddelen die kunnen helpen bij het (op tijd) innemen van je medicijnen, zoals: een wekker, een pillendoos, een medicatieapp.

Meer geneesmiddelen tegelijk gebruiken 17% van de mensen met een chronische aandoening, zoals harten vaatziekten of diabetes, gebruikt ten minste 5 geneesmiddelen naast elkaar. De helft van de mensen die meer dan 5 geneesmiddelen gebruiken, is ouder dan 70 jaar.

Medicijnen die bij je passen Het is belangrijk dat je kan beschikken over veilige en betaalbare medicijnen. Ook is het belangrijk dat je medicijnen beschikbaar zijn en dat je het medicijn krijgt dat bij je past. Lees er meer over in ons dossier Medicijnen. harteraad.nl/dossiers/medicijnen/

13

14

Youngtimer

Bas Westerweel (57) is onder andere bekend als presentator van TopPop, Klokhuis, Fort Boyard, Radio 3 en Koffietijd.

Daarnaast speelde hij in Mama Mia! de Musical. In 2017 kreeg hij ­ een hartinfarct. Bas is ambassadeur van de Hartstichting.

Hij is vader van vier kinderen en woont samen met zijn vriendin Marieke Hulsegge.

w

‘Het is tijd voor een medicatieupdate voor de komende jaren.’

w

w. ha

ill

M

ijn papiertje heb ik nog. Denk ik. Het werd eind 2017 uit een bureaula gevist, ondertekend en overhandigd. Een officiële ontslagbrief uit het ziekenhuis, een boodschappenlijstje voor de apotheek en een vrijgeleide voor Bypass-Bas. Ik slik sindsdien iedere ochtend en avond mijn pillen. De pillen en poeders doen nog steeds wat de medische wereld ooit dacht dat ze zouden moeten doen in mijn lichaam. Denk ik. Medicatie innemen is inmiddels een vanzelfsprekendheid geworden. Als de regelmaat onderbroken wordt of vergeten of de voorraad is niet op tijd bijgevuld, word ik ongemakkelijk.

ig e

MELD JE AAN

r

Column Bas Westerweel

r te r

a a d. n l / w o r d

vr

ij w

Naarmate mijn hartherstelwerkzaamheden steeds verder achter me liggen en ik me steeds beter voel, begin ik steeds vaker te twijfelen aan het innemen en de werking van medicijnen. Toen leek het logisch, nu niet meer. Die omleidingen zijn inmiddels toch sterk genoeg? Mijn vitaliteit is toch heel anders nu? Kan ik niet gewoon stoppen met de medicijnen?

Ik voel me een gereviseerde youngtimer en ken de kleine gebreken het best. Ik weet dat de motor eerst even moet warmdraaien en wanneer er olie bijgevuld moet worden. Tijd dus voor een update. Denk ik. Vind ik. Een update waarbij chauffeur en expert samen onder de motorkap kijken en samen beslissen wat het beste is voor de komende jaren. Een medicatie-update?

Uit het kastje boven het aanrecht pak ik mijn gekleurde madiwodo-pillendoos. Ik open het vakje ‘ochtend’ keer de verzameling om in mijn hand, pak een glas water en slik. Aan tafel open ik mijn laptop en klik op agenda. Ik ga de garage bellen.

voor mensen met hart- en vaataandoeningen

Harteraad is hét expertisecentrum voor het leven met hart- en vaataandoeningen. .

Geef de steun en kennis die nodig is.

www.harteraad.nl/word-vrijwilliger Harteraad is partner van de Hartstichting.

16

Bekend met

Zorgondernemer Jos de Blok heeft geleerd van hartinfarct

‘Durf kritisch te zijn op je eigen leefpatroon’ Het is goed om regelmatig stil te staan bij je gezondheid en kritisch te zijn op je eigen patronen. Dat vindt Almelose zorgondernemer Jos de Blok. Hij spreekt uit ervaring, want begin 2017 kreeg hij een hartinfarct. Dat was voor hem het signaal dat hij anders moest gaan leven.

Bekend met

Jos de Blok is oprichter van Stichting Buurtzorg. Deze thuiszorgorganisatie levert met kleine teams van wijkverpleegkundigen en wijkziekenverzorgenden zorg aan huis. Buurtzorg kenmerkt zich door het ontbreken van dure en stroperige managementlagen. De professionals in de wijk weten zelf heel goed welke zorg iemand nodig heeft. Dit zorgt voor lagere kosten en een betere kwaliteit van zorg. Jos richtte Buurtzorg eind 2006 op. De organisatie groeide gestaag door. Nu telt Buurtzorg zo’n 15.000 medewerkers en 27 partners in andere landen. ‘Nee, dat was geen keurige 9-tot-5-baan’, zegt hij lachend. ‘Ik werkte soms 70 uur in de week. Het ging allemaal heel goed, maar op een gegeven moment kregen we door die snelle groei gedoe met de Belastingdienst en met zorgverzekeraars. Dat is uiteindelijk prima opgelost, maar het zorgde toen wel voor veel stress.’

Periode van bezinning Jos leidde, zoals zijn vriendin het omschreef, een pauzeloos bestaan. Hij ging maar door, enthousiast en gedreven als hij was.

Maar het hartinfarct betekende de omslag. ‘Ik ging nadenken: Hoe beïnvloedt dit mijn leven? Kan ik deze baan nog wel blijven doen? Ik voerde veel gesprekken met collega’s en met de Raad van Toezicht. Dat was een intensieve periode van bezinning. We besloten om het eerst eens aan te kijken. Ik bleef er werken en dat gaat goed.’ Jos is wel anders gaan leven. Hij doet tegenwoordig aan yoga en last meer rust in. Vooral ’s avonds doet hij nu een stuk minder. ‘Ik ben weer meer gaan bewegen. Drie, vier keer per week: hardlopen, roeien op het roeiapparaat en fietsen op de hometrainer. Voor de mentale ontspanning werk ik regelmatig in de tuin.’

Zoeken naar de juiste medicatie Geen zorgen Jos is sportief aangelegd. Hardlopen deed hij altijd graag en regelmatig liep hij marathons. Hoe drukker hij het kreeg, hoe minder tijd er overbleef voor het sporten. Op een gegeven moment ging hij alleen nog in het weekend hardlopen.

Doordeweeks zat Jos vooral; in bureau- en vergaderstoelen en in zijn auto, onderweg naar weer een gesprek, ook ‘s avonds. ‘In 2016 bleek dat ik een heel hoge bloeddruk had.

Dat had ik niet verwacht. Ja, ik merkte wel dat ik de laatste tijd kortademiger was, maar in het weekend liep ik nog gewoon twintig kilometer hard. Ik wist ook dat ik problemen zou kunnen krijgen, omdat mijn vader op jonge leeftijd ook hartproblemen kreeg. Toch ging ik niet naar de huisarts.’

Gillende sirenes In februari werd Jos ineens niet lekker. Hij had net een gesprek in Groningen gehad en was op de weg terug. ‘Ik weet nog goed dat die man tijdens het gesprek zei: ‘Voel je ergens pijn?’ Ja, ik had wat pijn op mijn borst. We beëindigden het gesprek daarom voortijdig. Ik kwam thuis, nam een paracetamol en ging naar bed. ‘s Nachts werd de pijn niet minder. Ik belde een bekende die zei: ‘Moet je niet naar de cardioloog?’ Ik antwoordde: ‘Ach, volgens mij wordt het al minder erg’ en ging slapen. De volgende ochtend bleef ik last houden. Ik ging naar de huisarts. Die maakte een hartfilmpje en concludeerde dat ik vrijwel zeker een hartinfarct had gehad.’ Met gillende sirenes ging Jos naar het ziekenhuis in Enschede. Nog dezelfde middag werd hij gedotterd.

En de volgende ochtend nog een keer. ‘Ze hadden namelijk een andere, veel ernstigere verstopping gevonden. Het was een hele opluchting dat ze die tijdig vonden.’

Na het hartinfarct bleek het lastig om het cholesterolgehalte onder controle te krijgen. Het werd een ruim twee jaar lange zoektocht naar de juiste combinatie van medicijnen. Jos krijgt nu twee soorten cholesterolpillen, een bloeddrukmedicijn, een maagbeschermer en voor noodsituaties een vaatverwijderaar. Als bloedverdunner gebruikt hij aspirine. ‘Ik zag op tegen de medicatie, want ik heb een hekel aan pillen. Ik gebruikte nooit iets, maar nu moest het wel. Ik merk vooral dat het effect heeft op m’n spieren; die worden strammer. Verder merk ik weinig. Inmiddels heb ik me erbij neergelegd dat ik medicatie nodig hebt.’

Nog meer yoga Terugkijkend had hij zijn leven anders moeten inrichten, geeft Jos toe. ‘Ik had de werk-privébalans beter in de gaten moeten houden en meer oog moeten hebben voor mijn fysieke conditie.

Ongemerkt kwam ik in een ongezond leefpatroon. Het gekke was: ik kon nog gewoon twintig kilometer hardlopen in een behoorlijk tempo. Toch heb ik mezelf verwaarloosd. Ik maakte lange dagen, had veel stress en dronk ’s avonds vaak nog een glas wijn. En de nootjes niet te vergeten. Ik ga nu ook veel bewuster om met eten.’

Nee, hij heeft geen angst voor weer een hartinfarct. ‘Mijn vriendin vindt dat ik nog te veel doe. Ze wil graag dat ik meer vrij ben en meer aan yoga ga doen.’

Stilstaan bij je gezondheid Jos daagt graag ook anderen uit om stil te staan bij hun eigen gezondheid. ‘Hiervoor zijn we binnen Buurtzorg een project gestart. Stel jezelf regelmatig vragen zoals: Wat zijn voor mij de risico’s? En hoe kan ik daar goed mee omgaan? Het is belangrijk dat je kritisch durft te zijn op je eigen leefpatronen. En heb je klachten, zoals vermoeidheid, ga dan naar de huisarts voor een check.’

17

18

Portret

Portret

19 Portret

‘App geeft mij grip op de medicijninname’

‘Ik ben alert op verschillende merken’

Pierre de Man (54)

Jody Super (62) Hoe ga je om met medicijngebruik als je veel last ervaart van de bijwerkingen? Jody is vooral alert als er van merk gewisseld wordt. ‘Mijn advies? Houd als patiënt altijd de regie. Een ander merk kan ook voor andere bijwerkingen zorgen.’

Lees meer op: harteraad.nl/ ervaringsverhalen/jody

Tips Kijk voor tips over medicijngebruik ook eens op: harteraad.nl/tips-medicijnen

Als je dagelijks diverse medicijnen gebruikt, hoe zorg je dan dat je deze tijdig inneemt, elke dag weer?

Pierre gebruikt hiervoor een app.

‘Ik krijg een signaaltje als ik medicatie moet slikken. Ook krijg ik een melding als mijn medicatie bijna op is. Dat werkt heel prettig.’ Eén specifieke app vindt hijzelf het handigst.

Lees meer op: harteraad.nl/ ervaringsverhalen/pierre

20

Service

21

Prijspuzzel medicatie

HEB JE BEHOEFTE AAN EEN LUISTEREND OOR? Heb je een vraag of behoefte aan een luisterend oor? Maak je je zorgen? Of ben je naaste en heb je behoefte om met iemand te praten? Onze ervaringsdeskundigen bij de Harteraadlijn zitten voor je klaar. Bel 088 11 11 661 of kijk op harteraad.nl/harteraadlijn Ook via de online communities kun je informatie uitwisselen over jouw ervaring of waar je tegenaan loopt. Er zijn verschillende groepen waarin je met mensen met dezelfde ervaring(en) in gesprek kunt gaan. Deel je ervaring of stel je vraag via harteraad.nl/ communities

Steun Harteraad en word lid

Wist je dat...

Veel verzekeraars je lidmaatschap volledig vergoeden?

Stuur onderstaande bon naar Harteraad, Antwoordnummer 24564, 2490 VB Den Haag.

Een postzegel hoeft niet, mag wel. Aanmelden kan ook eenvoudig via www.harteraad.nl/lidworden

JA, ik word lid van Harteraad voor € 22,50 per jaar.

Voorletters: Achternaam:

Tussenvoegsel:

m/v

BASISZORG

I

N

S

P

A

N

N

I

N

G

T

A

P

G

E

Z

O

N

D

H

E

I

D

H

O

M

T

S

P

O

R

T

I

E

F

L

E

H

E

H

B

C

B

D

N

A

M

A

E

R

A

D

B

A

A

L

P

E

C

E

R

E

A

R

I

L

S

R

O

R

N

H

D

M

F

P

T

C

O

I

D

E

E

E

A

I

A

P

I

I

I

E

S

I

D

V

R

T

C

C

A

E

N

J

MEDICATIE

D

Z

O

D

E

G

B

A

O

T

T

F

N

MEDICIJNDOOS

P

O

L

R

N

I

O

T

L

R

R

A

D

PREVENTIE

R

R

O

U

T

E

T

I

O

O

O

R

O

O

G

O

K

I

E

E

E

O

O

U

C

O

P

Y

G

M

E

R

K

K

G

N

W

T

S

BLOEDDRUK BLOEDPROP CARDIOLOOG CHATBOT DNA ENERGIE FARMACOLOOG GEZONDHEID HARTINFARCT INSPANNING LEEFPATROON

MERK SPORTIEF THERAPIETROUW YOUNGTIMER

Oplossing

Geboortedatum: Adres: Postcode:

Woonplaats:

Telefoonnummer: E-mail*: *Wil je alles uit je lidmaatschap halen? Geef ons dan je e-mailadres door.

Wij versturen onze informatie over nieuws en activiteiten zoveel mogelijk digitaal.

PRIJS Medimee.nl heeft handige etuis om je medicijnen

Stuur je oplossing vóór 31 maart 2021

overzichtelijk op te bergen en veilig mee te

naar winactie@harteraad.nl of

nemen. Wij mogen 1x een Bookstyle etui, 2x een

naar Harteraad Magazine,

rol-etui en 3x een sleutelhanger-etui weggeven!

Postbus 300, 2501 CH Den Haag.

22

Baanbrekend onderzoek

Baanbrekend onderzoek

ischemie. Deze laatste groep heeft veel pijn in de voet of de tenen in rust. Mensen liggen ’s nachts vaak wakker. Bovendien zorgt slagaderverkalking jaarlijks voor 2500 beenamputaties. Warlé vertelt: ‘Perifeer arterieel vaatlijden doet niet onder voor hartproblemen. Toch gaat het meeste geld naar studies rondom cardiologie. Daarom ben ik extra blij met subsidie voor dit onderzoek.’

Mogelijk minder infarcten en vaatproblemen dankzij gentest Inge Schalkers

Dankzij DNA-onderzoek kan de behandeling van perifeer vaatlijden sterk verbeteren. Bij dertig procent van de mensen is bij gebruik van bloedverdunners een hogere dosering of zelfs een compleet ander middel nodig. Een nieuwe test wijst uit voor wie dit geldt. Michiel Warlé (onderzoeksleider, Radboud UMC) en Inge Schalkers (beleidsadviseur Harteraad) geven uitleg.

De financiering komt van ZonMw in samenwerking met Zorg Evaluatie & Goed Gebruik (ZE&GG), een organisatie die bestaande zorg evalueert.

Vaatchirurg Warlé werkt nauw samen met farmacoloog Kees Kramers (eveneens Radboud UMC). Acht grote ziekenhuizen doen mee. ‘In drie jaar onderzoeken we 2276 patiënten. De helft hoort direct of sprake is van een genetische verandering. Daar passen we medicatie op aan. De andere helft houdt vooralsnog de huidige medicatie en krijgt de uitslag van de DNAtest pas na afloop.’

onderzoek wordt genetisch materiaal ingezameld. Die afname is gekoppeld aan regulier polibezoek. Dat betekent geen extra reistijd voor mensen die deelnemen. Vragenlijsten kunnen bovendien thuis worden ingevuld.

Beleidsadviseur Schalkers: ‘Harteraad werkt regelmatig mee aan wetenschappelijke studies. In dit geval levert innovatie een directe verbetering op bij behandeling van een grote groep mensen. Dat juichen wij uiteraard toe.’ Een positieve uitkomst kan een doorbraak betekenen. ‘Die baant de weg om de DNA-test onder de basiszorg te laten vallen. Het betekent dat verzekeraars de behandeling gaan vergoeden. Bovendien gebruiken meer patiëntgroepen deze bloedverdunner.

Ik verwacht dat de uitslag aanzet is tot meer studies.’

Die dertig procent heeft baat bij een dubbele dosering of een ander middel. Een DNA-test laat zien wie in die groep valt, maar daar hangt een prijskaartje aan. Reden om in een groot onderzoek eerst de kosten tegen de baten af te wegen, legt de vaatspecialist uit. ‘We meten daarbij niet alleen het medisch resultaat – zijn er bijvoorbeeld minder infarcten en vaatproblemen - maar ook kwaliteit van leven.’

Nederland telt zo’n 80.000 mensen met een ziekte aan de beenvaten, waarvan 12.500 met kritische

Patientenparticipatie bij wetenschappelijk onderzoek zorgt er voor dat het onderzoek en de uitkomsten beter aansluiten bij de dagelijkse realiteit van patiënten. Hierdoor gaat de kwaliteit van zorg en daarmee kwaliteit van leven van leven omhoog.

harteraad.nl/cve

Harteraadpanel Dit artikel is mede tot stand gekomen met de ervaringen van duizenden mensen. Deel ook jouw ervaring over uiteenlopende onderwerpen door een aantal keer per jaar een online vragenlijst in te vullen.

harteraad.nl/harteraadpanel

College van Ervaringsdeskundigen De standaard voorgeschreven bloedverdunner bij behandeling van beenvaten is clopidogrel. Door een genetische verandering werkt dit middel bij 26 procent van de mensen niet goed of goed genoeg. De bloedverdunner wordt bij hen onvoldoende omgezet in een werkzame stof, legt vaatchirurg Michiel Warlé van Radboud UMC uit. ‘Bij nog eens 4 procent heeft de bloedverdunner helemaal geen effect.’

College van Ervaringsdeskundigen

Vanuit Harteraad is beleidsadviseur Inge Schalkers betrokken bij het onderzoek. ‘Ten tijde van de subsidieaanvraag hebben vrijwilligers uit ons College van Ervaringsdeskundigen al meegedacht en feedback gegeven’, vertelt ze. Ook bij de uitvoering van het onderzoek blijven zij betrokken, onder andere voor het beoordelen van vragenlijsten en het verfijnen van de informatie en communicatie richting studiedeelnemers. ‘Medici gebruiken onderling vaktermen. Die taal kan deelnemers verwarren of afschrikken.

Daar letten wij op.’

De ervaringsdeskundigen, zelf allemaal hart- of vaatpatiënt, zijn ook alert op de belasting voor studiedeelnemers. Aan het begin van het Michiel Warlé

23

harteraadlijn 088 1111 661

STEUN ONS WERK juist nu w

ww .h a

r teraad.nl/d on

er

en

online communities

betrouwbare informatie

belangenbehartiging voor 1,5 miljoen mensen

aandacht voor zorg op afstand

Harteraad is er voor jou en voor 1,5 miljoen mensen met hart- en vaataandoeningen. Met jouw steun kan Harteraad mensen met een hart- en vaataandoening voorzien van betrouwbare informatie, een luisterend oor bieden en hun belangen behartigen in het zorgveld. .

En juist nu, is dat zo nodig en belangrijk.

Harteraad is hét expertisecentrum voor het leven met hart- en vaataandoeningen. Geef de steun en kennis die nodig is.

www.harteraad.nl/doneren Harteraad is partner van de Hartstichting.