Harteraad Magazine ‘Alles over grip op je gezondheid’

magazine voor mensen met hart- en vaataandoeningen

it nummer In d

‘Alles over grip op je gezondheid’

Van twee kanten ‘Wat is nu belangrijk voor je’

Bekend met

‘Luister naar je hart én volg je hart’

Portret ‘Ik ben dankbaar dat ze net op tijd belden’

4

16

18

2

Inhoud 4

3

Colofon Tekst Jeroen Fidder, Marco van den Berg

Van twee kanten

‘Wat is nu belangrijk voor je’

Project- en eindredactie Treffend & Co

6 9 10

Mijn specialisme

‘Heel gewoon dat je samen met je dokter beslist’ Column Bas Westerweel

Grip op gezondheid

19

Portret

20 21

‘Ik ben dankbaar dat ze net op tijd belden’

14

Interview

Service

Illustratie Eveline Schram Vormgeving Treffend & Co

Prijspuzzel Drukwerk Verloop drukkerij, Alblasserdam Uitgave oktober 2021

22

VGZ

Eigen regie leidt tot betere zorg

Bekend met

‘Luister naar je hart én volg je hart’

Anke Vervoord directeur Harteraad

Grip op je gezondheid

‘Zet een gezonde stap naar de toekomst’

Inhoudelijke controle Hermien Kalkman, adviseur medische informatie (Hartstichting) Fotografie Marijn Fidder

‘Een gezonde leefstijl levert zó veel op’ In het hart

A

Redactie Femke Ter Horst, Linda Ploemacher

‘Door meditatie kan ik rustig blijven’

Persoonlijk

12

16

18

Portret

‘Kennis over je eigen gezondheid geeft rust’

Bronvermelding › begineengoedgesprek.nl › harteraad.nl/wp-content/uploads/2020/02/Rapport-Hartrevalidatiein-Nederland-2019.pdf › harteraad.nl/wp-content/uploads/2019/11/2019-Mensen-methartfalen-een-app-helpt-bij-het-volhouden-van-de-behandelingSAMENVATTING.pdf › Harteraad magazine Emoties, 2020

Harteraad is hét expertisecentrum voor mensen met een harten vaataandoening.

Contact Harteraad Postbus 300 2501 CH Den Haag T 088 11 11 600 E-mail algemeen: info@harteraad.nl E-mail redactie: magazine@harteraad.nl www.harteraad.nl

ls je het beste uit je leven wilt halen, is het extra belangrijk dat je grip houdt op je gezondheid. Dat is niet makkelijk.

Want waar ligt jouw grens? Beweeg je wel voldoende? En hoe weet je of het goed gaat met je gezondheid? Gelukkig is er veel mogelijk.

Er zijn mensen met een vergelijkbare ervaring en professionals die willen helpen. En er zijn handige hulpmiddelen, bijvoorbeeld om je hartslag en bloeddruk te meten. Ikzelf doe dat niet elke dag, maar toch regelmatig. Onlangs besefte ik weer hoe goed het is dat je je vinger aan de pols houdt.

Een tijdje geleden belde mijn moeder: ‘Ik voel me niet goed. Ik ben klammig, heb druk op mijn borst en ben benauwd’. Ik sprong direct in de auto.

Niet veel later werd ze met een klein hartinfarct opgenomen in het ziekenhuis. Mijn moeder heeft nu medicijnen. Ook meet ze nu regelmatig haar bloeddruk. En ja, ze is ook wel wat angstiger geworden. Maar het zelf kunnen meten van haar bloeddruk geeft haar geruststelling. Grip houden op je gezondheid begint bij kennis. Kennis over gezondheid, signalen, je aandoening en over je eigen lichaam. Als mijn moeder bepaalde signalen had gekend en herkend, dan was ze misschien eerder naar de huisarts gegaan. En dan had ze er misschien eerder op kunnen acteren.

Een nieuwe vorm van vinger aan de pols houden is telemonitoring. Hierbij krijg je meetapparatuur thuis, waarmee de arts op afstand je gezondheid in de gaten houdt. Dat stelt gerust. Je ziet welk effect het heeft als je iets doet of laat. Je leert je lichaam beter kennen. Zo houd je grip op je gezondheid. Met datzelfde doel ontwikkelde Harteraad het hulpmiddel ‘Wat er toe doet’.

Aan de hand van vier vragen ontdek je wat jij belangrijk vindt in het leven. Daarover kun je het gesprek voeren. Hoe wil jij je leven inrichten? Wat wil je kunnen? En wat moet je daarvoor doen?

Je leert vrijer te leven.

4

Van twee kanten

Van twee kanten

‘De belangrijkste vraag:

niet opeens beter lopen. Dergelijke klachten horen bij een andere aandoening en blijven bestaan. Soms geeft dat achteraf teleurstelling. Zelfs dat mensen zeggen: als ik dit geweten had, was ik er nooit aan begonnen.”

‘Wat is nu belangrijk voor je?’

Een behandeling of ingreep is nooit zonder risico en lost niet altijd alle problemen op.

Een patiënt heeft soms andere verwachtingen waardoor de afloop teleurstelt, weet interventie-cardioloog Arnoud van ’t Hof. Vroegtijdig verwijst hij door naar de website Wat ertoe doet, waar vragen helpen bij een goede voorbereiding. Hart- en vaatpatiënt Koos van Staveren weet hoe waardevol dat is.

Alertheid Goede informatie vooraf is dus cruciaal.

Dat vraagt bij een bezoek aan de poli alertheid van de specialist, verpleegkundige en secretaresse, vindt Van ’t Hof. “Zij moeten daarop wijzen, maar het vraagt ook iets van de mensen zelf.

Je kunt niet zeggen: de dokter weet wel wat het beste is voor mij…”

De website www.watertoedoet.info biedt op de eerste pagina al vier belangrijke vragen. Van ’t Hof: “Die gaan over wat jij belangrijk vindt om te doen en wat je daarvoor nodig hebt. Dus neem ruim de tijd voor de antwoorden, want die helpen bij het gesprek met de specialist. Zodat je uiteindelijk goed weet waarom je voor die behandeling of ingreep kiest.”

In eigen handen Geef bij een consult ook meteen aan dat er vragen leven, zegt Van Staveren.

“Je hebt vaak maar tien minuten, dus je moet dat stukje gezondheid in eigen handen nemen.” De belangrijkste vraag vindt hij: wat is nu belangrijk voor je?

“Want het maakt veel uit of je een jongvolwassene bent, een werkende ouder met twee kinderen of een gepensioneerde. De kwaliteit van leven staat steeds voorop, maar de levensfase bepaalt wel de kijk op een ziekte en beïnvloedt de motivatie.”

Meer tijd voor een consult maakt ook verschil, vindt Van Staveren. “Dan kom je sneller toe aan achterliggende vragen en daardoor persoonsgerichte zorg.” Extra oog moet er zijn voor oude-

Online tool Koos van Staveren

Van ’t Hof is hoofd interventie cardiologie in het ziekenhuis Maastricht UMC+ en Zuyderland MC. Regelmatig heeft hij te maken met dotterbehandelingen en operaties aan de aortaklep. Soms worden die onderschat. “Dan denkt men: een dotterbehandeling betekent een half uurtje liggen en dan is het weer klaar. Maar er hangen altijd risico’s aan.

Als iemand ook nog diabetes of longproblemen heeft, is de kans op ernstige complicaties een stuk groter.”

Mensen kunnen de verkeerde verwachtingen hebben bij een ingreep. “Iemand met ernstige artrose aan de gewrichten gaat door die dotterbehandeling

Koos van Staveren heeft een hart- en vaataandoening en maakte rondom behandelingen dankbaar gebruik van de website Wat ertoe doet. Als vrijwilliger en ervaringsdeskundige is hij actief bij de Harteraadlijn en geeft hij zo’n 200 mensen per jaar telefonisch advies. “Ook dan verwijs ik graag door naar de online tool, zodat mensen inzicht krijgen in hun situatie.”

Specialisten zetten in een consult vaak de ziekte of aandoening voorop, merkt Van Staveren. “Terwijl een patiënt naar de kwaliteit van leven kijkt; wat wil ik nog graag doen en wat kan ik straks nog?

De tool helpt om het gesprek aan te gaan met de behandelaar.” De vragen stimuleren ook om met naasten te overleggen en te kijken naar mogelijke ondersteuning.

Arnoud van ’t Hof

ren, vindt hij. “Die komen uit het tijdperk waarbij je de hoed afnam voor een arts.

Dus die moeten wennen aan het stellen van vragen. Bovendien kan niet iedereen overweg met een computer. Bij het maken van de ‘wat er toe doet’-tool is hier rekening mee gehouden.”

www.watertoedoet.info helpt je om duidelijk te maken wat jíj belangrijk vindt in je leven. Wil je liever met iemand hierover praten? Bel de Harteraadlijn voor ondersteuning, tel. 088 11 11 661, maandag t/m vrijdag van 10.00 tot 13.00 uur.

5

6

Mijn specialisme

Mijn specialisme

Prof. dr. Dirk Ubbink

‘Heel gewoon dat je samen met je dokter beslist’ Prof. dr. Dirk Ubbink (60) weet veel over de werking van haarvaten, de kleinste bloedvaten in ons lichaam. Hoe belangrijk zijn die voor de doorbloeding? En wat betekent dat voor genezing van wonden?

Het is niet zijn enige specialisme. Hij legde zich ook toe op ‘samen beslissen’. Dat is een nieuwe aanpak waarbij patiënt en specialist samen tot de beste behandeling kunnen komen.

Ubbink is opgeleid als arts en werd later klinisch epidemioloog. In Maastricht volgde hij een promotietraject bij de afdeling Vaatchirurgie. ‘Daar onderzocht ik de doorbloeding van haarvaatjes in vingers en tenen. Dat was onder meer bij mensen met vaatlijden die met vervelende wonden zaten die niet wilden genezen.’

Dotteren of een bypass aanleggen helpt niet als de kleine bloedvaatjes dicht zitten, legt Ubbink uit. Zijn onderzoek hielp ook bij het beter kunnen inschatten of een amputatie de beste oplossing is. Als de wond niet geneest en gaat ontsteken, kan zelfs sprake zijn van een levensbedreigende situatie.

‘Een dokter wil het liefst zoveel mogelijk van een been of voet behouden, maar soms is een grote amputatie echt noodzakelijk.’

Mogelijkheden Een been inleveren is een groot verlies.

Maar vaak ervaren mensen het als een nieuwe start in het leven, merkt Ubbink.

‘Omdat ze eindelijk van de pijn af zijn en snel kunnen revalideren. Daarom zeggen vaatchirurgen ook: u dreigt een been te verliezen, maar weet ook wat de mogelijkheden daarna zijn.’

Na zijn promotieonderzoek werd de begeleider van Ubbink - Michael Jacobs - hoogleraar in Amsterdam. ‘Hij werd hoofd Vaatchirurgie bij het AMC en vroeg of ik naar Amsterdam wilde komen om het vaatlaboratorium te runnen. Daar gebeurt allerlei diagnostiek om de toestand van bloedvaatjes vast te stellen – van aorta tot teen.’

Vanwege de vele data die daar worden verzameld, is het tevens een belangrijke

bron van informatie. ‘Daar kon ik dus mijn onderzoek naar vaatdiagnostiek voortzetten,’ vertelt Ubbink.

Hij raakte nauw betrokken bij de sectie Vaatchirurgie en was ook research­ coördinator bij de afdeling Chirurgie. ‘Ik heb daar een aantal jaren allerlei chirurgisch onderzoek begeleid en mijn onderzoek voortgezet naar vaatpatiënten met doorbloedingsproblemen.’

Bewijs voor behandeling Vanuit de afdeling Chirurgie kwam steeds meer aandacht voor het zogeheten evidence based werken. Dat wil zeggen: behandelen op basis van wetenschappelijk bewijs. Niet altijd is dat bewijs even sterk. Ubbink: ‘Het is nodig dat je kritisch blijft en vragen stelt: waarom doen we dit zo?’

7

8

Mijn specialisme

9

Column Bas Westerweel

Samen beslissen Wil je met jouw zorgverlener ‘Samen beslissen’ over welke zorg het beste bij jou past? Kijk op www. harteraad.nl/grip-op-jegezondheid hoe je dat het beste kan doen. Hier vind je ook de vier keuzehulpen die Dirk Ubbink met Harteraad ontwikkelde voor de behandeling van etalagebenen, aneurysma in de buik, halsslagadervernauwing en spataderen.

Om chirurgen hierin op te leiden werd bij het AMC de cursus Evidence-Based Chirurgie opgezet. ‘We wilden chirurgen niet alleen kritisch laten kijken naar de literatuur, maar ook naar de stap erna.

Dus: ik heb nu het bewijs voor deze behandeling, maar wat kan ik ermee in de praktijk?’ Per situatie moet een chirurg kunnen berekenen hoe risicovol een behandeling is om daarna het gesprek aan te gaan met de patiënt, legt Ubbink uit. Daarbij geldt: niet één patiënt is hetzelfde.

Etalagebenen Een specialist moet laten merken dat er iets te kiezen valt, zegt Ubbink. ‘En dat de patiënt daarin een stem heeft.

Het is dus niet: de dokter heeft ervoor gestudeerd… Nee, je doet het samen.

Van een behandelaar wordt dus ook goede voorlichting verwacht. Neem de behandeling bij etalagebenen. Kies je bijvoorbeeld voor looptraining, dotteren of een bypass? En waarom heeft het ene de voorkeur boven het andere?

Wat zijn de risico’s? Dat moet je kunnen uitleggen.’

Dat klinkt logisch, maar de praktijk is weerbarstig. ‘Wij zijn goed bezig binnen de huidige geneeskunde, omdat er steeds meer behandelopties zijn.

Maar dan moet je als behandelaar wel weten wat belangrijk is voor de patiënt om de meest passende optie te kiezen.

Dat kan alleen door het gesprek aan te gaan. Die bewustwording kan nog veel beter.’

Nieuwe lichting Inmiddels hebben deze ideeën tot een nieuwe aanpak geleid. Deze heet ‘Samen beslissen’ en de nieuwe lichting dokters en verpleegkundigen krijgt daar al les in. ‘Maar de huidige lichting in ziekenhuizen heeft dat tijdens de opleiding niet meegekregen. Dat vraagt om een

Grip op gezondheid

omschakeling in de praktijk.’

Ubbink helpt mee bij het ontwikkelen van meerdere hulpmiddelen. ‘Denk aan gespreksvaardigheidstrainingen, waarbij zorgverleners oefenen om aan de hand van een aantal stappen dat traject van ‘Samen beslissen’ te doorlopen. Maar ook aan de keuzehulpen voor patiënten. We willen graag dat zij zich vooraf goed kunnen voorbereiden op een gesprek met de specialist.’

E

Hoogleraar Inmiddels is Ubbink drie jaar hoogleraar.

Hij geeft les aan de Universiteit van Amsterdam en rondom ‘Samen beslissen’ ontwikkelt hij onderwijs voor bachelor studenten Geneeskunde. Zeven promovendi begeleidt hij nu. Daarnaast publiceert hij met enige regelmaat over vaatchirurgie, ‘Samen beslissen’ en behandelkeuzehulpen.

Er komt steeds meer draagvlak voor ‘Samen beslissen’, merkt Ubbink. ‘Patiëntenorganisaties, beroepsverenigingen, maar ook zorgverzekeraars zien de voordelen en zijn bereid om het uitgebreidere beslisgesprek te vergoeden.

Je kan immers niet alles in tien minuten bespreken; ook een specialist moet leren om tijd te nemen en indien nodig een tweede gesprek in te plannen.’

‘Ik begon te onderzoeken wat mij onderzocht.’

Campagne De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft aangegeven dat ‘Samen beslissen’ een noodzaak is binnen de moderne geneeskunde.

Dat is ook aanleiding geweest om een landelijke campagne op te starten.

‘Daarin zeggen we: het is de gewoonste zaak van de wereld dat je samen met je dokter beslist.’ Zelfs bij een online bestelling van een wasmachine krijg je al een keuzehulp aangeboden, zegt Ubbink. ‘Als dat zo gangbaar is, waarom dan niet als ‘t om ons eigen lijf gaat?’

Bas Westerweel (57) is onder andere bekend als presentator van TopPop, Klokhuis, Fort Boyard, Radio 3 en Koffietijd. Daarnaast speelde hij in Mama Mia! de Musical. In 2017 kreeg hij e ­ en hartinfarct.

Bas is ambassadeur van de Hartstichting. Hij is vader van vier kinderen en woont samen met zijn vriendin Marieke Hulsegge.

en horloge, een weegschaal en een app.

De onontkoombare digitale oppassen voor een gezond leven. Ze arriveerden begin dit jaar in een kartonnen doos. Na wat gerommel en gehannes met inlogcodes was ik snel aangesloten via website en platform op de databasis. De arts met wie ik daarvoor een plan van aanpak had gemaakt, had me beloofd dat zij mij in de gaten zou houden. Als er een lijntje de verkeerde kant uit zou gaan pieken of in de rode vlekken zou duiken? Alarmbellen en whatsapp berichten. Hoppa; vitaliteitsbrother is watching me. En waarom niet? Vier jaar geleden lag ik nog gestrekt op het voetbalveld met hartstilstand die ik wellicht had kunnen voorkomen. Stel je voor dat ik op weg naar het trainingsveld was gewaarschuwd of eerder al, bij het inpakken van mijn voetbaltas?

Ik vouwde het karton tot een pakketje en drukte op het horloge.

Hmmm mijn hartslag knipoogde een waarde. Ik wachtte even en keek weer. Ja, lager nu. Voorzichtig stapte ik met het stapeltje onder mijn arm naar buiten en legde het bij de rest van het oud papier.

Horloge zei niks. Zelfde waarde. Ik sloom, horloge sloom. Ik opende de website om te controleren of ook het platform mijn trage stappen had opgemerkt. Naam, inlogcode, doorklikken en …ja. Mooi.

Ik heb die weken mezelf aan allerlei tests onderworpen om te kijken of en hoe digitale getallen versprongen. Hoe er lijnen ontstonden door een week ’s avonds en ’s ochtends op de weegschaal te gaan staan en de week die er op volgde alleen op maandag en woensdag. Ik wilde bijvoorbeeld direct weten van mijn digitale gezondheidsbegeleider wat de invloed op mijn hartslag zou zijn als ik in de supermarkt op mijn tenen zou gaan staan om geitenyoghurt te pakken achter uit het koelvak. En wat er zou gebeuren bij bukken voor kattenvoer. Ik begon te onderzoeken wat mij onderzocht.

Ik zat en keek. Ik sportte en keek en treinde en keek. Ik wikte en woog.

En daar werd ik zenuwachtig van.

De arts belde. Er kwamen geen gegevens meer binnen. Horloge nog goed? Weegschaal? Alles in orde met mij? Fijn om haar weer te horen. Ja, alles goed.

Alles werkt, maar niet digitaal via apparaten en platform. Wel via voelen en ervaren. Op de stoel naast mijn bed ligt het horloge.

Het is echt een stoer en mooi ding. Onder de kledingkast zie ik de weegschaal.

Misschien morgen weer ­aanmelden?

10

Persoonlijk

Persoonlijk

Maxine Bosman, voedings- én ervaringsdeskundige:

‘Een gezonde leefstijl levert zó veel op’

zien, raakte Maxine een derde van haar hartfunctie kwijt.

Ze werd afgekeurd voor werk. Met toestemming van het UWV schoolde ze zich om tot voedingsdeskundige en opende ze een praktijk. Hier bepaalde ze zelf het werktempo: geen stress.

Lifestyleplatform In 2019 moest ze ook daarmee stoppen. In dat jaar kreeg ze een gevaarlijke hartritmestoornis. Ze kreeg een medicinale cardioversie (het toedienen van medicijnen voor herstel van een regelmatig hartritme) en kreeg een ICD geïmplanteerd. Voortaan moest ze het nog een tandje rustiger aan doen. Om bezig én van nut te blijven, begon ze hartinshape.nl, een lifestyleplatform voor mensen met hart- en vaataandoeningen.

Hartrevalidatie “Een hartaandoening heeft veel impact”, weet ze. “Je bent geneigd minder te bewegen, uit angst en omdat je weinig energie hebt. Dat beïnvloedt het slapen, het eten en je gewicht. Ook beïnvloedt het je mentale gezondheid.”

Hartrevalidatie is volgens Maxine daarom heel belangrijk.

“Stapje voor stapje durfde ik weer meer te bewegen en ontdekte ik mijn grenzen. Ik kreeg weer vertrouwen in mijn lichaam. Na de hartrevalidatie ben ik nog een tijdje doorgegaan bij een fysiotherapeut. Ziekenhuizen bieden hartrevalidatie niet bij elke aandoening aan, maar je hebt er recht op. Vraag daar dus naar.”

Blijven bewegen

Voldoende bewegen, gezond eten, genoeg slapen. Het is allemaal belangrijk. Dat weten we allemaal best. Maar hoe pak je het aan, zo’n gezonde leefstijl? Maxine Bosman deelt tips en adviezen op haar lifestyleplatform. Ze put daarbij uit haar kennis als voedingsdeskundige én uit haar persoonlijke ervaring.

Want Maxine heeft zelf een hartaandoening. “Een gezonde leefstijl levert zó veel op.”

Maxine Bosman (49) woont in Deventer met een levendige puppy. Ze had een leuke en drukke baan als vestigingsmanager van een uitzendbureau. In 2008 kreeg ze een zwaar hartinfarct. De oorzaak: atherosclerose, door een erfelijke aandoening waarbij er verkalking is in de slagader. Haar vader had het ook. Hij overleed helaas op 51-jarige leeftijd aan de gevolgen ervan.

Geen stress Aanvankelijk werd haar hartinfarct niet herkend, vertelt ze. “Ik ben weggestuurd bij de dokterspost. Het zou slokdarmkramp zijn. Een andere specialist stelde de diagnose burn-out. En het zou tussen mijn oren zitten. Uiteindelijk ben ik naar cardioloog Angela Maas gegaan. Zij is gespecialiseerd in vrouwenharten. Dat was mijn redding, want een paar weken later lag ik op de operatietafel.”

Omdat haar hartinfarct zo lang over het hoofd was ge-

om slagaderverkalking tegen te gaan en om je bloeddruk op peil te houden. Een mediterraan dieet bevat veel plantaardig voedsel: groenten, fruit en granen. Dit vul je aan met magere zuivelproducten, veel vis en weinig tot geen vlees. Wil je vlees eten? Kies dan kip of kalkoenfilet, en eet hooguit één keer per week vlees.”

Dé uitdaging is dat je blijft bewegen. Want als je niet oppast, verval je in je oude patroon. Maxine geeft advies: “Zoek allereerst een beweegactiviteit die bij je past. Houd je niet van zwemmen, ga dan niet drie keer per week in het water liggen. En: bouw het rustig op. Ik begon met kleine stukjes wandelen en nu doe ik intervaltrainingen: 5 minuten wandelen en, om m’n hart te triggeren, 5 minuten snelwandelen. En maak de activiteit gezellig. Vraag bijvoorbeeld een vriendin mee.” Bij alles wat je doet is het belangrijk om stress te vermijden en je grenzen te bewaken. “Want als je op een goede dag te veel doet, dan moet je dat de dag erna bezuren. Je mag best wat egoïstisch zijn. De ander snapt dat meestal prima, is mijn ervaring.”

Mediterraan dieet Iedereen weet: gezond eten is belangrijk. Maar wat is gezond eten? Maxine: “Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat een mediterraan dieet het meest effectief is

Het kan best lastig zijn om zelf een goed dieet samen te stellen én vol te houden. Dan is het verstandig om naar een diëtist of een gewichtsconsulent te gaan. De effecten van gezond eten zijn namelijk groot, weet Maxine uit eigen ervaring. “Je slaapt beter en krijgt meer energie. En voor mijzelf betekent dit dieet een kleinere kans op een nieuw hartinfarct.” Wat voor bewegen geldt, gaat ook op voor gezond eten: begin met kleine stapjes. “Maak eerst eens een paar kleine gezondere keuzes. Zoals: minder verzadigde vetten eten. Je eten op smaak brengen met kruiden in plaats van met zout. En geen suiker meer in je koffie of thee. Als dat lukt, word je mentaal gestimuleerd om verder te gaan, vooral als je de positieve effecten begint te merken.”

Voor iedereen Eigenlijk zijn de tips en adviezen van Maxine nuttig en werkzaam voor ieder mens. Dus ook voor mensen zonder hart- en vaatproblemen. Al was het alleen al om klachten te voorkomen. “Mensen denken al gauw: dat overkomt mij niet’. Dat had ik ook. Maar dat is een verkeerde gedachte. Een hoge bloeddruk of een hoog cholesterol zijn signalen, zeker als je ook overgewicht hebt. Met mijn kennis en ervaringsdeskundigheid hoop ik een inspiratiebron te zijn voor anderen. Een gezonde leefstijl levert zo veel winst op. Ik vind het belangrijk – én leuk – om daarover te schrijven.”

Hartrevalidatie Als je behandeld bent voor je hart, heb je recht op hartrevalidatie. Het helpt bij je herstel en is onderdeel van de behandeling.

Lees er meer over op:

harteraad.nl/revalideren

11

12

In het hart

In het hart

Grip op je gezondheid Als je het beste uit je leven wilt halen, is het belangrijk dat je zelf regie kan voeren op je gezondheid. Soms moet je weer een nieuw evenwicht zien te vinden in je leven.

Probeer zo veel als mogelijk is het heft in eigen handen te nemen. In deze infographic geven we aantal tips voor grip op je gezondheid.

› Vertel je dokter wat jíj belangrijk vindt. › Zoek en vraag informatie, bij je

Samen met je arts over je behandeling beslissen.

Hoe doe je dat?

90%

wil samen met de arts beslissen over welke behandeling en zorg het beste past.

zorgverlener of op harteraad.nl › Vraag de dokter om een samenvatting

aan het eind van het gesprek. › Begrijp je het niet? Durf te zeggen dat je

het niet begrijpt. › Vooral bij een moeilijk gesprek hebben

je hersenen meer moeite om informatie te onthouden. harteraad.nl/samen-beslissen watertoedoet.info

Zelfzorg en controle via de app!

Het volhouden van je behandeling

70% van de mensen met een hart- en vaataandoening houdt zich aan de afgesproken behandeling.

Het volhouden van je behandeling verbetert je gezondheid of zorgt er voor dat je gezondheid niet achteruit gaat. Stel haalbare doelen, dan houd je het langer vol. Lukt het een keer niet? Pak de draad gewoon weer op. harteraad.nl/meten-is-weten

80% van mensen met een hartaandoening (hartfalen) geeft aan dat een app helpt bij het volhouden van een behandeling of plan. harteraad.nl/ apps-hartfalen

Hart onder de riem Het krijgen van een hart- of vaataandoening is voor veel mensen een ingrijpende gebeurtenis. Zo kun je je onzeker voelen en het vertrouwen in je lichaam kwijt raken. Dit is heel normaal.

Bij een deel van de mensen herstelt dit op den duur. Toch houdt ongeveer een kwart van de mensen klachten, zoals angst of depressieve klachten. Dit is van invloed op je gezondheid en je gedrag. Je herstelt minder goed, het is moeilijker om je therapie vol te houden, het is moeilijker om gezond te leven. Blijf hier niet mee zitten, maar zoek hulp.

Hoe zit het met fit zijn en je emoties?

Hoe word of blijf je fit?

Regelmatig bewegen vermindert de kans op verslechtering van de aandoening of een nieuw incident. Ook helpt bewegen om je bloeddruk te verlagen. Blijf daarom zo actief mogelijk op een manier die bij je past. Maar hoe begin je? Wat mag je wel en niet doen? En hoe houd je vol? harteraad.nl/bewegen

50%

minder kans op nieuwe hartproblemen als je hartrevalidatie volgt harteraad.nl/revalideren

harteraad.nl/emoties

Blijf bewegen!

75% 35% ervaart dat hun emoties tijdelijk uit evenwicht zijn.

Als je klaar bent met hart­ revalidatie kan je bij de ­beweegclubs van Harteraad ­ onder deskundige begeleiding blijven bewegen.

ervaart angst of angstgevoelens na ontslag uit het ziekenhuis.

Eerder ontdekken van een aandoening: maak de keuze die bij jou past Wist jij dat je je preventief kan laten onderzoeken op boezemfibrilleren, hartfalen of erfelijke hart- en vaataandoeningen? Als een aandoening eerder ontdekt wordt, kan je de keuze maken om je te laten onderzoeken en behandelen. harteraad.nl/eerder-opsporen

harteraad.nl/locaties

Vind je eigen weg Veel mensen die (langdurige) zorg nodig hebben, vinden het huidige zorgsysteem veel te complex. Het regelen van passende zorg is te ingewikkeld. En wie kan je bellen als er een probleem is? Hoe kan je toch de informatie vinden die je nodig hebt?

Bel met de Harteraadlijn op tel. 088 11 11 661 voor een goed gesprek (maandag t/m vrijdag van 10.00 tot 13.00 uur)

Lees meer op:

harteraad.nl/ grip-op-je-gezondheid

13

14

Interview

Michel Hanssen, SVH Meesterkok:

‘Zet een gezonde stap naar de toekomst’ SVH Meesterkok Michel Hanssen ging na zijn hartinfarct aan de slag met zoutloos koken.

Met succes: alle drie zijn Spice Wise-boeken gaan als warme broodjes over de toonbank.

Dat terwijl grote uitgeverijen er geen heil in zagen. Wat is het succes achter de boeken en waarom is zoutloos koken belangrijk?

We spreken Michel over zoutloos koken, zijn boeken en zijn hartaandoening.

Interview

15

Vertel eens, hoe kwam Spice Wise tot stand?

“De verstopping vlakbij m’n hart werd net op tijd gedotterd. De cardioloog kwam met slecht nieuws aan mijn bed en vertelde dat de helft van mijn hart niet meer zou functioneren én dat ik de zoutpot wel uit het raam kon gooien.

Als kok was dat even slikken: ik wilde natuurlijk wel lekker blijven eten. Al in het ziekenhuis begon ik met het bedenken van kruidenmengsels. Tijdens mijn revalidatieperiode sprak ik anderen die zoutloos aten, die stuk voor stuk aangaven dat het eten hen niet meer smaakte zonder zout. Ik deelde wat recepten met hen en die bleven maar gekopieerd worden!”

Hoe werden die recepten het eerste Spice Wise boek?

“Foodfotograaf Bart Nijs kwam op visite, mijn samenwerkingspartner voor de boeken. Hij was enthousiast over de recepten en wilde er iets mee doen.

Toch wezen uitgeverijen het af: er waren al zoveel kookboeken. Jammer, want onze boeken zijn echt doeboeken.

Toen hebben we besloten het zelf uit te geven. De eerste oplage bestond uit 3000 exemplaren. In ziekenhuizen werd reclame gemaakt voor de boeken, maar het werd ook opgepakt door landelijke bladen. Binnen zes weken waren we alle boeken kwijt. Inmiddels is van dat eerste boek de negende druk een feit!”

Hoe komen de kruidenmengsels tot stand?

Bij leerlingen vroeg ik weleens: als jij na een lange avond in de keuken nog even een broodje shoarma haalt, wat proef je dan? Wat voor kruiden zitten erin?

Als je dat weet, kun je dus zelf ook weer kruidenmengsels maken. Die kennis is uniek. Er staat inmiddels een hoofdstuk kruiden en specerijen in de leerboekenreeks van SVH (Stichting Vakonderwijs Horecabedrijven). Ook de Regionale Opleidingscentra met horecaopleidingen gebruiken onze boeken.”

Het derde boek is onlangs uitgekomen en is geheel vegetarisch. Hoe zijn de reacties?

“We kregen de vraag of ik kruidenmengsels had die goed pasten bij groenten. Daar heb ik ongeveer twee jaar over gedaan. Het is als met het bloemkool-voorbeeld: alle groenten smaken weer anders als je ze rauw

eet, kookt of bakt. Ook met dit boek is er al een tweede druk uitgegeven. De reacties zijn heel goed. Ik zou tegen iedereen willen zeggen: zet een gezonde stap naar de toekomst. Maak je eigen bouillon, kijk eens of je zelf mayonaise kunt maken. Neem eens echt de tijd om een goede maaltijd te koken. Ik krijg regelmatig van hartpatiënten terug dat koken inmiddels echt een hobby is geworden. Daar doe je het dan voor!”

Spicewise Geïnspireerd door het verhaal van Michel en zin om de handen uit de mouwen te steken? Kijk op spicewise.nu/zoutarmerecepten voor recepten op basis van kruidenmelanges.

Heb je vragen over het aanpassen van je leefstijl? Bel de Harteraadgevers van de Harteraadlijn.

Je kunt van maandag t/m vrijdag van 10.00 tot 13.00 uur bellen, tel. 088 11 11 661.

Fotografie: Bart Nijs

“Kok zijn is voor mij een levensstijl. Ik heb niet alleen als SVH Meesterkok gewerkt, maar ook als culinair expert in de foodindustrie. Je verdiept je in wat er precies gebeurt met het eten dat je maakt. Bloemkool bijvoorbeeld geeft een geheel andere smaak als je het rauw eet, bakt of kookt. Als je die smaak hebt geanalyseerd, kun je er een kruidenmengsel bij maken die een

boost geeft aan de groente. Dat geldt ook voor groente in bouillon. Je doet een kip in de pan, samen met prei, ui, wortel en knolselderij. Die vier soorten groenten passen samen goed bij elkaar én geven elk een specifieke smaak af.

Ga maar na: rauwe ui is heel anders dan als het gekookt uit de bouillon komt.

16

Bekend met

Voormalig topsporter Jeroen van Hoorn:

‘Luister naar je hart én volg je hart’

Hij was hard op weg professioneel wielrenner te worden. Een hartaandoening gooide roet in het eten.

Dat was flink slikken. Maar voor Jeroen van Hoorn (nu 48) geen reden om bij de pakken neer te zitten. Hij verlegde zijn koers en bleef actief. Sinds kort staat hij op de wachtlijst voor een harttransplantatie. Ook nu blijft hij positief. Hoe doet hij dat toch?

Bekend met

Jeroen leefde voor de topsport.

In 1993 werd hij eerste bij het Nederlands Kampioenschap wielrennen op de 50 kilometer.

In 1997 en 1998 won hij een bronzen medaille tijdens het Nederlands Kampioenschap Koppelkoers, samen met Peter van Ommen. De Paralympics 2000 in Sidney lonkten, samen met de visueel beperkte wielrenner Sander van Donk. Zover kwam het niet. “Het was tijdens een wedstrijd in Zeeland, in 1998.

Ik deed mee in de kopgroep en plots werd het een aantal seconden zwart voor mijn ogen. Maar in het ziekenhuis vonden ze niets.”

Sindsdien kreeg hij tijdens koersen vaker last van een hoge hartslag.

Zo ook in februari 1999, toen ze zijn hartritme in het ziekenhuis met moeite weer op normaal niveau kregen. Een maand later kreeg hij een elektrofysiologisch onderzoek (EFO). “Dat ging helemaal niet goed; ze moesten me twee keer reanimeren.”

Diagnose De diagnose: aritmogene cardiomyopathie, een erfelijke hartspierziekte waarbij vet- of bindweefsel delen van de hartspier vervangt. Bij Jeroen bleek de rechterkamer aangedaan. “Ik moest stoppen met topsport en kreeg een Implanteerbare Cardioverter Defibrillator (ICD). “Ik kon het eerst niet beseffen. Mijn grootste angst was werkelijkheid geworden.

Namelijk dat ik geen topsport meer mocht bedrijven. Ik leefde volledig voor de sport. Wilde prof worden, net als de andere jongens van mijn lichting, zoals Michael Boogerd, Max van Heeswijk en Koos Moerenhout.”

Marathons Maar het leven ging door, besefte Jeroen. “Ik werd ploegleider van nieuwe lichtingen junioren.

Dat deed ik tot 2003. In al die jaren merkte ik niets van mijn aandoening. Ik trainde mee het de junioren en kwam conditioneel prima mee.” Vanaf 2003 zocht Jeroen naar een andere sportinvulling. Hij vond een nieuwe uitdaging in de Marathon van Rotterdam. “Ik vroeg de arts of dat wel kon. Hij vertelde me dat ik geen topsport mocht bedrijven, maar wat verstond hij onder topsport? Dat bleef onduidelijk. Daarom besloot ik gewoon naar mijn lichaam te luisteren, zoals ik heb geleerd als topsporter. Je moet je lichaam leren kennen en de signaleren leren herkennen.”

Tussen 2007 en 2019 liep Jeroen dertien marathons, waaronder tien keer die van Rotterdam. Het had maar weinig gescheeld of hij had de tiende niet gelopen. “In 2018 bleek namelijk dat het draadje tussen mijn hart en de ICD was beschadigd en niet meer 100% goed werkte. De cardioloog vertelde me dat ik een risico liep door de marathon te lopen, maar ik wilde dolgraag lopen, want dan kwam ik op de lijst van Super Marathon Masters. En het was die dag ook twintig jaar geleden dat ik mijn ICD kreeg.

In meerdere opzichten dus een bijzondere dag.”

een hartritmestoornis van 240 slagen per minuut terwijl ik op de fiets zat. In datzelfde jaar kreeg ik de diagnose chronisch hartfalen. Sinds januari sta ik op de lijst voor een harttransplantatie. Dat is opnieuw lastig te bevatten. Gelukkig krijg ik goede maatschappelijke begeleiding vanuit het ziekenhuis, om erover te praten en mijn draai te vinden.”

Dat laatste lukt hem trouwens zelf al behoorlijk goed. “Ik verstop me niet achter de geraniums, maar probeer gewoon te leven. Ik kan niet meer hardlopen, maar ik begeleid nog wel andere lopers. Af en toe rijd ik mee op de fiets.” Toch merkt hij de beperkingen. “Ik ben sneller moe. Als ik met mijn kinderen door de stad loop, houd ik ze soms niet bij. Toch blijf ik positief en blijf ik luisteren naar mijn lichaam. Wil het vandaag niet lukken? Niet getreurd, want morgen is een nieuwe dag.”

Vallen, opstaan en ­verdergaan Terugkijkend heeft Jeroen geen spijt van de dingen die hij heeft gedaan. “Soms vroegen mensen of ik niet bang was dat het zou misgaan bij die marathons. Dan zei ik altijd: ‘Doodgaan is wel het laatste wat ik doe. Tot het zover is, wil ik lekker leven’. Ik had mijn hartfalen misschien wat kunnen uitstellen door het kalmer aan te doen, maar een leven van stilzitten past niet bij me. Als je maar goed luistert naar je lichaam en blijft kijken naar wat je wél kunt. Ik had een tante met reuma. Toch gaf ze gewoon een hand en zei daarbij: ‘Niet te hard knijpen’. Dat is het mooie van het leven. Doe wat je kunt en blijf erin geloven. Als topsporter heb ik geleerd om te gaan met tegenslagen. Als je valt, sta dan op en ga verder. Soms betekent dat dat je iets nieuws moet zoeken. Luister naar je hart én volg je hart.”

Eerder ontdekken: maak de keuze die bij jou past Harteraad zet zich samen met de Hartstichting in om mensen met een erfelijke hart- en vaataandoening, boezemfibrilleren of hartfalen goed te informeren over het eerder ontdekken van deze aandoeningen. Want als een aandoening eerder ontdekt wordt, kan je bijvoorbeeld de keuze maken om je te laten onderzoeken en behandelen. Harteraad ziet het als haar rol om mensen goed te informeren, zodat je de keuze kan maken die bij jou past.

Sneller moe Jeroen liep de tiende Marathon van Rotterdam uit. In 2020 begon hij weer wat klachten te krijgen. “In het voorjaar kreeg ik

Kijk dan op:

harteraad.nl/eerder-opsporen

17

18

19

Portret

Portret

‘Ik ben dankbaar dat ze net op tijd belden’ Tracey de Vroedt (53) Vanwege de coronadrukte in het ziekenhuis moest Tracey de Vroedt (53) vorig jaar lang wachten op een ingreep aan haar aorta. Het vocht in haar longen bouwde zich op en ze raakte steeds sneller uitgeput.

Gelukkig werd ze op tijd gebeld en voelde ze zich direct na de operatie een stuk beter. Ze is dankbaar dat het ziekenhuis op tijd belde voor de operatie.

Lees meer op: harteraad.nl/ ervaringsverhalen/tracey

‘Door meditatie kan ik rustig blijven’ Henk Olk (67) Oud topsporter Henk Olk (67) heeft al twintig jaar last van boezemfibrilleren. De voormalig profvoetballer en triatleet merkt een duidelijke relatie met spanning en drukte.

Als zijn hart op hol slaat, duurt het soms wel 65 uur voordat het weer rustig wordt. Enorm vervelend, maar hij heeft ermee leren leven.

Ook dankzij meditatie.

Lees meer op: harteraad.nl/ ervaringsverhalen/henk

20

Service

21

Prijspuzzel medicatie

HEB JE BEHOEFTE AAN EEN LUISTEREND OOR? Heb je een vraag of behoefte aan een luisterend oor? Maak je je zorgen? Of ben je naaste en heb je behoefte om met iemand te praten? Onze ervaringsdeskundigen bij de Harteraadlijn zitten voor je klaar. Bel 088 11 11 661 of kijk op harteraad.nl/harteraadlijn Ook via de online communities kun je informatie uitwisselen over jouw ervaring of waar je tegenaan loopt. Er zijn verschillende groepen waarin je met mensen met dezelfde ervaring(en) in gesprek kunt gaan. Deel je ervaring of stel je vraag via harteraad.nl/communities

BLOEDDRUK

K

V

A

A

T

C

H

I

R

U

R

G

F

E

H

U

L

P

M

I

D

D

E

L

A

E

R

B

L

O

E

D

D

R

U

K

A

D

T

F

L

E

E

F

S

T

IJ

L

R

E

I

A

E

V

E

R

Z

A

D

I

G

D

U

E

L

L

G

Z

O

P

S

P

O

R

E

N

E

A

IJ

R

W

A

C

H

T

L

IJ

S

T

T

G

K

I

E

H

B

O

U

I

L

L

O

N

E

REANIMEREN

H

P

U

L

F

K

R

U

I

D

E

N

B

REVALIDATIE

E

P

I

D

E

M

I

O

L

O

O

G

E

VERZADIGD

I

P

O

R

E

A

N

I

M

E

R

E

N

D

O

W

I

E

L

R

E

N

N

E

N

E

F

R

E

V

A

L

I

D

A

T

I

E

N

BOUILLON DIEET EPIDEMIOLOOG ERFELIJKHEID ETALAGEBENEN FOODFOTOGRAAF GRIP HULPMIDDEL KRUIDEN LEEFSTIJL OPSPOREN

Steun Harteraad en word lid

Wist je dat...

Veel verzekeraars je lidmaatschap volledig vergoeden?

Stuur onderstaande bon naar Harteraad, Antwoordnummer 24564, 2490 VB Den Haag.

Een postzegel hoeft niet, mag wel. Aanmelden kan ook eenvoudig via www.harteraad.nl/lidworden

JA, ik word lid van Harteraad voor € 22,50 per jaar.

VAATCHIRURG WACHTLIJST WIELRENNEN

Voorletters: Achternaam:

Tussenvoegsel:

m/v

Oplossing

Geboortedatum: Adres: Postcode:

Woonplaats:

Telefoonnummer:

WIL JE ÉÉN VAN DEZE BOEKEN WINNEN? › Hartstikke lekker – Voorkomen is beter dan genezen

Mail je oplossing vóór 31 januari

› Te veel cholesterol, wat moet je ermee? Hoe je eraan komt

2022 naar winactie@harteraad.nl.

en wat je er zelf aan kunt doen E-mail*:

› Het vitamine K kookboek – Gezond en lekker koken voor

trombosedienstpatiënten *Wil je alles uit je lidmaatschap halen? Geef ons dan je e-mailadres door.

Wij versturen onze informatie over nieuws en activiteiten zoveel mogelijk digitaal.

› Diabetes type 2? Maak jezelf beter

Per post kan ook: Harteraad prijspuzzel, Postbus 300, 2501 CH Den Haag. Vermeld ook naar welk boek je voorkeur uit gaat.

22

VGZ advertorial

Zelf bepalen zorgt voor betere zorg

VGZ advertorial

Heb je een hart- of vaataandoening? Dan heb je vaak de rest van je leven zorg nodig.

Het is natuurlijk fijn als je zelf jouw eigen zorg kunt kiezen. Zo kun je grip houden op je eigen gezondheid. Dit is waar Zinnige zorg voor staat. Maar hoe werkt dat eigenlijk?

Of je zelf kunt bepalen over jouw zorg is natuurlijk afhankelijk van zorgaanbieders. Het is daarom belangrijk dat zorgaanbieders je betrekken bij het stellen van een diagnose. Of bij een behandelplan.

Luisteren is daarbij erg belangrijk: zo zijn er aantoonbaar betere keuzes voor jou én een hogere tevredenheid. Mensen kunnen langer thuis wonen of je kunt bij een chronische aandoening een leefstijlprogramma volgen.

Zinnige zorg Dit zijn voorbeelden van Zinnige zorg. Zorg die beter is voor jou en die de zorg op termijn ook betaalbaar houdt. Wij geloven dat dit kan door sámen met zorgaanbieders te werken aan Zinnige zorg. Zij weten immers wat het beste is voor jou en waar kosten bespaard kunnen worden. Zo blijft de kwaliteit en de toegang van jouw zorg altijd goed.

Collectieve zorgverzekering met ­lidmaatschap Harteraad Samen met Coöperatie VGZ biedt Harteraad een collectieve zorgverzekering aan. Speciaal voor ouderen en mensen met een chronische aandoening. Je vindt vergoedingen terug voor hart- en vaataandoeningen. Het Harteraad-lidmaatschap wordt vergoed door VGZ. Je krijgt als verzekerde én als lid van Harteraad 4% korting op je zorgpremie voor de basisverzekering. Op de aanvullende verzekering VGZ Zorgt ontvang je 10% korting.

Preventiebudget VGZ en Harteraad gaan regelmatig met elkaar in gesprek over wat we kunnen doen om de zorg voor mensen met een hart- en vaataandoening beter te maken. Hierdoor is er ook een preventiebudget opgenomen in de aanvullende verzekering.

Het idee achter dit budget is eenvoudig. Door goed voor jezelf te zorgen, voel je je gezonder.

Dat is goed voor jou én de mensen om je heen. ­ Zo zorgen we samen voor een gezonder Nederland. Het preventiebudget kun je onder andere gebruiken voor een leefstijlcheck en -programma, een online slaaptraining of een cursus valpreventie. Het preventiebudget past in onze visie van Zinnige zorg.

E-health Een ander goed voorbeeld van Zinnige zorg is e-health. Zo kun je via e-health gemakkelijk digitaal – via de laptop of een app – met elkaar communiceren. Zo hoeven mensen met hart- en vaataandoeningen minder vaak naar het ziekenhuis of zorginstelling, hebben eigen regie op hun behandeling en meer inzicht in hun gezondheid. Wil je nog meer zelf de regie in handen nemen om fitter en gezonder te leven? Kijk op ons Gezond Leven Platform. Je vindt er gratis allerlei workshops en apps voor een fitter en gezonder gevoel. Van webinars tot oefenprogramma’s, van slaaptips tot lekkere, gezonde recepten. Lees meer op vgz.nl/ gezond-leven.

Lees meer op:

vgz.nl/preventie

23

harteraadlijn 088 1111 661

STEUN ONS WERK juist nu w

ww .h a

r teraad.nl/d on

er

en

online communities

betrouwbare informatie

belangenbehartiging voor 1,5 miljoen mensen

aandacht voor zorg op afstand

Harteraad is er voor jou en voor 1,5 miljoen mensen met hart- en vaataandoeningen. Met jouw steun kan Harteraad mensen met een hart- en vaataandoening voorzien van betrouwbare informatie, een luisterend oor bieden en hun belangen behartigen in het zorgveld. .

En juist nu, is dat zo nodig en belangrijk.

Harteraad is hét expertisecentrum voor het leven met hart- en vaataandoeningen. Geef de steun en kennis die nodig is.

www.harteraad.nl/doneren Harteraad is partner van de Hartstichting.