Er öryggi æðsta dyggðin?

Það var föstudagur í byrjun Covid faraldursins og fyrr um daginn hafði verið fundur um stöðu mála á hjúkrunarheimilum landsins með Samtökum fyrirtækja í velferðarþjónustu og Landlækni. Þar var rætt um hvað ætti til bragðs að taka ef Covid 19 næði fótfestu hér á landi. Það var rætt um heimsóknarbann en niðurstaðan var að hugsa málið um helgina og undirbúa mögulega verkferla í vikunni á eftir. Ég fékk símtal á leiðinni heim úr vinnu rétt fyrir kvöldmat og var sagt „Landspítalinn er búinn að loka fyrir heimsóknir“.

Lokað fyrir heimsóknir Á þessum tíma var orðið ljóst að sjúkdómurinn legðist sérstaklega þungt á aldraða og íbúa hjúkrunarheimila. Ég hafði lesið fréttir frá hjúkrunarheimili í Bandaríkjunum þar sem faraldurinn kom inn öllum að óvörum með hrikalegum afleiðingum. Á hjúkrunarheimilum búa margir einstaklingar alltaf á grunni sjúkdóma eða fötlunar í bland við félagslegar aðstæður. Langflestir aldraðir en aðrir á miðjum aldri, sumir saddir lífdaga en aðrir með lífsvilja. Þar vinnur einnig fjöldi starfsmanna, bæði fagmenntað fólk og almennt starfsfólk, sumir með langvinna sjúkdóma eða áhættuþætti en aðrir ungir og hraustir. Það var ljóst að úr vöndu var að ráða og tekin var sú ákvörðun að loka fyrir heimsóknir strax. Það má taka fram að við

fengum fljótt auka birgðir af hlífðarbúnaði en áttum takmarkaðar birgðir af sýnatökupinnum og augljóst mál ef sýking kæmi upp að mögulega myndu íbúar veikjast og deyja.

Starfsfólk lagði mikið á sig

Framhald sögunnar er flestum kunnugt og fór betur en nokkur þorði að vona. Ég tel að sérstaklega beri að þakka starfsfólki hjúkrunarheimila sem augljóslega fór með mikilli gát en ferðir starfsfólks á hjúkrunarheimili og heim til fjölskyldu og vina var líklegasta leiðin til að bera smit. En vegna skilnings á sinni ábyrgð gagnvart íbúum voru margir í sjálfskipaðri sóttkví nánast og fóru að reglum og tilmælum og gengu mun lengra en hægt var að ætlast til. Nú þegar það versta er yfirstaðið a.m.k. í bili er rétt að líta yfir farinn veg.

Gluggaheimsóknir og símtöl í mynd Það er ljóst að heimsóknarbannið bar tilætlaðan árangur en á kostnað lífsgæða íbúa og aðstandenda. Flestir voru ánægðir með þetta en aðrir liðu fyrir það, sérstaklega makar sem lifa fyrir að

sinna ástvinum sínum. Eins og gerist þegar á reynir, finnur fólk leiðir og gluggaheimsóknir og símtöl í mynd urðu algeng. Þær spurningar sem brenna á okkur stjórnendum núna lúta að því hvort við getum, ef/þegar Covid kemur aftur, veitt fleiri undantekningar en við gerðum áður? Hvað með sjálfsákvörðunarrétt íbúa og nánustu aðstandenda? Er öryggi æðsta dyggðin í þessu sambandi?

Ættu fulltrúar íbúa og aðstandenda að vera með í ráðum?

Þar sem við höfum skipt hjúkrunarheimilunum í sóttvarnarhólf er okkar von að ef til smits kemur síðar á þessu ári, geti lokanirnar verið takmarkaðri en áður. Einnig veltum við fyrir okkur því sem kallað er sóttkví B fyrir maka sem mættu heimsækja viðkomandi. Ég tek fram að ákvarðanir um þetta hafa ekki verið teknar enn. Uppástungur hafa einnig komið fram um að fulltrúar aðstandenda og íbúa eigi að vera með í nefndinni sem fjallar um þessi mál. Mér finnst einnig að við þurfum að huga vel að hagsmunum okkar almennu starfsmanna sem eiga allt undir að við fagfólkið setjum reglur sem stuðla að þeirra vernd og öryggi.

Helga Hansdóttir yfirlæknir Grundar og Markar hjúkrunarheimila.