Veterinair maart 2022

VOOROP IN DIERGEZONDHEID NIEUWSBRIEF VOOR PRACTICI • JAARGANG 28 • NUMMER 3 • MAART 2022

Veterinair Drinkwatervoorziening op de melkveebedrijven in uw praktijk Er wordt steeds meer aandacht besteed aan waterkwaliteit en watervoorziening, zeker als onderdeel van de totale (rantsoen)optimalisatie van het melkveebedrijf. Belangrijk, want een goede voeropname en melkgift begint bij een optimale wateropname.

Het water in de drinkbakken van de koeien moet in ieder geval schoon en helder zijn en geen afwijkende geur hebben. Laat altijd wateronderzoek uitvoeren als er twijfels zijn over de waterkwaliteit of wateropname. Daarnaast kan ook de waterbeschikbaarheid ontoereikend zijn en leiden tot een tegenvallende productie en/of diergezondheidsproblemen.

GD heeft de negen belangrijkste checkpunten, die van belang zijn voor een optimale drinkwatervoorziening, voor u op een rij gezet in een overzichtelijke infographic.

Samen met de veehouder bepaalt u aan de hand van de wateruitslag en door het nalopen van negen checkpunten in de drinkwatervoorziening of maatregelen, aanvullend wateronderzoek of aanpassingen in de drinkwatervoorziening nodig zijn. De infographic met toelichting staat op: www.gddiergezondheid.nl/rundveedrinkwater. drs. Patty Penterman, dierenarts rund

Overzicht mastitisverwekkers uit individuele melkmonsters 2021 Uit de duizenden individuele melkmonsters die GD jaarlijks mag onderzoeken van hoogcelgetalkoeien en klinische mastitisgevallen nemen de streptokokken met in totaal 27 procent het leeuwendeel in beslag (S. uberis 20 procent, S. dysgalactiae 6 procent, S. agalactiae 1 procent). E. coli werd in 18 procent van de melkmonsters aangetoond en Staphylococcus aureus in 17 procent van de gevallen.

GD is een van de weinige veterinaire laboratoria die met behulp van massaspectrometrie (MALDI-TOF) de groep van niet-aureus stafylokokken (NAS, voorheen CNS) nauwkeurig kan identificeren naar de afzonderlijke 'familieleden'. NAS kunnen zowel hoog celgetal geven als klinische mastitis. Echter een nauwkeurige identificatie is essentieel om de (koegebonden óf omgevingsgebonden) verspreiding en aanpak op het melkveebedrijf beter te kunnen begrijpen. Met deze informatie kan de veehouder de juiste maatregelen nemen. Uit 12 procent van de melkmonsters werd bij GD in 2021 een NAS geïsoleerd.

In de uitslag van het individueel bacteriologisch onderzoek vermeldt GD advies over aanwezigheid van soorten Staphylococcus chromogenes, S. epidermidis, S. haemolyticus, S. simulans, S. sciuri, S. equorum, S. xylosus en S. cohnii. Deze verwekkers komen frequent voor in de uiers van Nederlands melkvee en lijken steeds vaker een hoofdrol te spelen in de uiergezondheidssituatie op het bedrijf. Een gevoeligheidsbepaling is daarom sterk aan te raden, aangezien ook bij de NAS eigenschappen en resistentiegenen voorkomen die antibiotica onwerkzaam maken, net zoals dit bij grote zus Staphylococcus aureus het geval is.

GD Academy 2022 GD Academy helpt u graag het beste uit uzelf te halen. Dit voorjaar staan onder andere op het programma: • 28 maart: module ‘Avian Influenza’, master Poultry Health • 7 april: basiscursus 'Bacteriologie en het antibiogram melkvee' • 13 april cursus 'Parasitologie voor dierenartsen schaap/geit' (onder andere over maagdarmwormen en leverbot) • 1 4 april: basiscursus 'Parasitologie rund, schaap en paard' • 17 en 19 mei: basiscursus 'Bacterio­ logie voor gezelschapsdieren' Ook organiseren we een drieluik voeding melkvee, interpretatie bloeduitslagen paard en een Masterclass Klimaat & Gezondheid in de leghennenhouderij. Kijk voor meer informatie op: www.gddiergezondheid.nl/ trainingsaanbod.

De Veekijker: voor uw veterinaire vragen Voor veterinaire vragen kunt u de Veekijker rechtstreeks bellen op 088 20 25 555. Via het keuze­menu kiest u de diersoort waar u informatie over wilt hebben.

Voor de verschillende dier­soorten gelden andere openingstijden: Rund: 08.30 – 12.00 uur en 12.45 – 17.00 uur Rund uiergezondheid: 15.00 – 17.00 uur Kleine Herkauwers: 15.00 – 17.00 uur Varken: 08.30 – 12.00 uur en 12.45 – 17.00 uur Pluimvee: 08.30 – 17.00 uur, spoedgevallen 24/7 Paard (Helpdesk): alleen voor infectieuze aan­doeningen 15.00 – 17.00 uur

dr. Christian Scherpenzeel, dierenarts rund Veterinair, maart 2022 -

1

Tara de Haan projectleider paard

Klinische Avonden Paard 2022: praktisch en leerzaam!

Met welke onderzoeken kan ik een paard met neurologische klachten het beste opwerken? Hoe pak ik een chirurgische spoedingreep aan wanneer de omstandigheden niet ideaal zijn?

In hoeverre kan ik als dierenarts risico’s in verband met aansprakelijkheid het beste beperken? Deze onderwerpen kwamen allemaal aan bod tijdens drie inspirerende lezingen!

Gelukkig konden we dit jaar de Klinische Avonden Paard weer fysiek houden, op 15 en 17 februari bij Green Valley Estate in Deurne en op het Nationaal Hippisch Centrum in Ermelo. Daarnaast waren de lezingen ook online te volgen.

Dr. Joke Rijckaert trapte de avond af met ‘De do’s en don’ts van neurologisch onderzoek in de praktijk.’

Zij behandelde de diagnostiek bij paarden met neurologische klachten. Vervolgens was het woord aan drs. Carmen J.W. Scheffer over de ‘Praktische aanpak van chirurgische spoedingrepen in het veld’. Tips en tricks werden hierbij aan de hand van praktijkervaringen gedeeld. Tot slot kwam een stukje aansprakelijkheid van de dierenarts aan bod door mr. Wibe Reddingius met de lezing: ‘Voorkomen is beter dan genezen.

Wanneer heb ik een advocaat nodig?’

Zeer actueel, gezien de beroering in de paardenhandel over ‘de garantietermijn van een jaar’ die in de toekomst gaat gelden!

Tussen de lezingen door was er tijd voor een rondleiding op het bedrijf en om bij te praten tijdens het stamppotbuffet. De organisatie, PAVO, Virbac Nederland en GD, bedanken de sprekers en deelnemers.

We kijken uit naar de KAP 2023!

2

Mycoplasma gallisepticum: wees ook alert bij hobbypluimvee In het laatste kwartaal van 2021 en in januari 2022 zijn meerdere meldingen van klinische Mycoplasma gallisepticum (M.g.) in de commerciële pluimveehouderij gedeeld via het Early Warning System (EWS).

De EWS-meldingen voor M.g. laten zien dat ziekte door M.g. ook voorkomt bij hobbymatig gehouden pluimvee. Eerder onderzoek* heeft aangetoond dat in M.g.uitbraken bij hobbypluimvee dezelfde stammen voorkomen als in uitbraken bij commercieel pluimvee. M.g.-besmet hobbypluimvee wordt gezien als mogelijk risico voor besmettingen in de commerciële pluimveehouderij. Het advies is daarom alert te zijn op M.g. bij hobbypluimvee en om laagdrempelig M.g.-diagnostiek in te zetten. Bij respiratoire klachten of dikke koppen bevelen we aan om tracheaswabs in te sturen voor het respiratoir PCR-pakket pluimvee (M.g., M.s., TRT, ILT, IB en Coryza). * Christiaan ter Veen, Remco Dijkman, Sjaak de Wit, Miklos Gyuranecz en Anneke Feberwee (2021), Decrease of Mycoplasma gallisepticum seroprevalence and introduction of new genotypes in Dutch commercial poultry during the years 2001-2018. Avian Pathology, 50, 52-60.

Willem Dekkers MSc, dierenarts pluimvee EWS-meldingen voor M.g.-besmettingen in Nederland 11

Geen koppelbeeld bekend

10

Geen beeld van M.g.

9

M.g. niet uit te sluiten

8

Beeld van M.g.

7 6 5 4 3 2 1 0

Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 2019 2020 2021 Commercieel pluimvee

Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 2019 2020 2021 Niet-commercieel gevogelte

'Puffy hooves' bij melkkoeien Kreupelheid bij melkkoeien is vooral (90 procent) gecorreleerd aan klauwgezondheidsproblemen. Als rundveedierenarts wordt u regelmatig gevraagd naar behandeling en preventie van deze aandoeningen.

Afhankelijk van de oorzaak, is het advies het verbeteren van de roosterhygiëne, de afstelling van de ligboxen of de voeding. Een minder bekend symptomencomplex zijn de 'puffy hooves', gekenmerkt door een symmetrische zwelling boven de kroonrand bij meerdere poten, meestal de achterpoten. U sluit in eerste instantie uit dat het hier om tussenklauwontsteking gaat (vaak een jong dier met één aangedane poot).

Bij 'puffy hooves' zijn vaak meerdere poten aangedaan, bij meerdere koeien van ook hogere pariteiten op hetzelfde moment, en niet specifiek de hoogproductieve groep.

Deze aandoening lijkt een relatie te hebben met een iets te snel verteerbaar rantsoen en het optreden van arterioveneuze anastomosen net boven de hoornschoen.

De oplossing is dus vaak een kleine vertraging van het rantsoen en het voorkomen van hoge op- en afstapjes in de huisvesting. Nader onderzoek is nodig om de exacte pathofysiologische achtergrond van deze aandoening op te helderen.

Dr. Menno Holzhauer, dierenarts rund, specialist Rundergezondheid

Het Nationale PRRS-plan In 2021 is het Nationale PRRS-plan aangekondigd, een initiatief van CoViVa. CoViVa is de afkorting van Coalitie Vitale Varkenshouderij. Deze zet zich in voor een duurzame varkenshouderij met toekomst.

Het Nationale PRRS-plan heeft de doelstelling de gehele varkenssector aan de slag te krijgen met de aanpak van PRRS. Er is een stip op de horizon gezet waar de sector gezamenlijk naartoe zal werken, namelijk een PRRS-vrij Nederland in 2050. De weg hiernaartoe zal verschillende tussenstappen kennen, met als eerste het ontwikkelen van een monitoringssystematiek voor PRRS op bedrijfsniveau. Met behulp van deze monitoring kan op ieder varkensbedrijf in Nederland de PRRS-status in beeld worden gebracht en kan een verbetering van deze status meetbaar worden gemaakt.

Als startpunt voor de PRRS-situatie in Nederland zal een landelijke nulmeting worden uitgevoerd, om vervolgens niet alleen de verbeteringen op het individuele varkensbedrijf, maar ook die in heel Nederland door de tijd op te kunnen volgen.

Het echte werk moet natuurlijk op de bedrijven plaatsvinden. Het project start met de vorming van voorlopergroepen, die onder leiding van dierenartsenpraktijken aan de slag gaan met de aanpak van PRRS op de bedrijven. Kennis wordt zo meteen praktisch ontwikkeld en getoetst. Formatie van deze voorlopergroepen verloopt via varkensdierenartsen, zij zijn door CoViVa gevraagd om zich aan te melden als ze een voorlopergroep willen begeleiden. De voorlopergroepen zullen van start gaan met, of voortborduren op een al bestaande aanpak van PRRS. Verschillende interventies en aanpakken zullen worden geëvalueerd en de kennis die daarmee wordt opgedaan zal worden gebruikt om tools te leveren voor de verdere uitrol van de PRRS-aanpak in Nederland. Een aanpak die aan moet sluiten bij de variatie aan bedrijfsomstandigheden zoals die er in de praktijk is, zodat iedere varkenshouder zijn eigen weg kan volgen op weg naar een PRRS-vrij Nederland in 2050.

Karlijn Eenink MSc, dierenarts varken

Bigoverleving en infectieziekten Bigoverleving is een belangrijk aandachtspunt op zeugenbedrijven. Dat blijkt onder meer uit het aantal vragen dat aan de Veekijker gesteld wordt over onderwerpen zoals doodgeboren biggen, uitval van zuigende biggen, traag werpen, melkgift- of uierproblemen. Het aantal vragen over deze onderwerpen aan de Veekijker vertoont een stijgende lijn.

In de Online Monitor melden dierenartsen in ongeveer 20 procent van de bezoeken aan zeugenbedrijven gezondheidsklachten bij zuigende biggen, zoals uitval en te veel doodgeboren biggen. In de loop der tijd is het percentage meldingen geleidelijk gestegen met twee opvallende pieken in de warme zomers van 2019 en 2020. Mogelijk hebben de hoge buitentemperaturen een nadelig effect gehad op de zeugen rond het werpen. Als biggen geen goede levensstart maken en bijvoorbeeld onvoldoende biest opnemen, is het risico op infectieuze aandoeningen verhoogd. Een blik op de gegevens van de afdeling pathologie van GD leert dat het percentage onderzochte zuigende biggen waarbij een infectieziekte wordt gediagnosticeerd, de laatste jaren geleidelijk is toegenomen. In veel gevallen uit zich een infectieziekte bij jonge biggen als een sepsis.

Melding bij invullen Keurmerk Zoönosen Wij kregen recentelijk enkele meldingen van dierenartsen die tijdens het invullen van de digitale checklist van het Keurmerk Zoönosen op vreemde en onlogische vragen stuitten. Dit maakte de vragen in de checklist moeilijk te begrijpen en daarmee lastig te beantwoorden.

Dankzij ontvangen beeldmateriaal hebben we snel de oorzaak van het probleem gevonden. Het probleem doet zich alleen voor bij gebruik van Google Chrome. Het blijkt dat in deze gevallen Google probeert om de webpagina te vertalen. Dit is te herkennen aan het Google Translate-icoon dat aan de rechterkant in de adresbalk staat.

We zijn bezig dit voor u op te lossen. Totdat dit gereed is, kunt u zelf de instellingen wijzigen wanneer dit probleem zich voordoet.

Klik hiervoor op het icoon in de adresbalk en verander de taal die ingesteld staat. De pagina wordt dan niet meer vertaald.

Wij betreuren dat dit zich voordoet en we hopen dat u met deze instructie de checklist weer naar wens kunt invullen.

dr. Theo Geudeke, dierenarts varken 40% 35% 30% 25% 20% 15%

TREND

10% 5% 0%

Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Veterinair, maart 2022 -

3

Nieuws en mededelingen GD zoekt specialisten

Start module ‘Avian Influenza’ master Poultry Health

Royal GD is een onafhankelijk en marktgericht bedrijf; onze medewerkers zetten zich met passie in voor diergezondheid. Alles wat we doen richt zich er uiteindelijk op om diergezondheid te verbeteren en te borgen. Ben je resultaatgericht, slagvaardig en in staat om samen met anderen doelen te realiseren?

Dan sluit je goed aan bij de cultuur en ambitie van onze organisatie.

De laagpathogene aviaire influenzavirussen (LPAIV) en hoogpathogene aviaireinfluenzavirussen (HPAIV) zijn wereldwijd een probleem voor gedomesticeerd pluimvee, maar ook voor wilde dieren en de mens. De virussen verspreiden zich snel, evolueren en hebben zoönotisch en pandemisch potentieel. Daarom zijn onderzoek, vaccinatie en snelle signalering van infecties essentieel.

We zoeken specialisten in verschillende sectoren, zoals een rundveedierenarts. Affiniteit met en specifieke kennis van rundveevoeding of uiergezondheid is een sterke pre.

Met inbreng van kennis en ervaring op deze gebieden voor het ontwikkelen, ondersteunen en evalueren van producten en programma’s gerelateerd aan onze voedings- en uiergezondheidsaanpak.

Interesse in deze of andere vacatures? Kijk dan snel op www.gddiergezondheid.nl/werkenbij.

Tijdens de module ‘Avian Influenza’ van de post-graduate master Poultry Health behandelen we de oorsprong, kenmerken, genetica en evolutie van deze virussen.

We bekijken de invloed van infecties en bespreken risico’s, onderzoek en de verspreiding van de virussen over verschillende werelddelen. Met aandacht voor diagnostische technieken, toezicht en monitoring. De module begint op 28 maart 2022 en bestaat uit vier online-sessies. Alle informatie staat op: www.gddiergezondheid.nl/trainingsaanbod.

Schmallenbergvirus GD heeft weer enkele keren het schmallenbergvirus (SBV) vastgesteld bij misvormde lammeren die werden aangeboden voor pathologisch onderzoek. De misvormingen betroffen hoofdzakelijk aangeboren afwijkingen aan het skelet en een afwijkende aanleg van de hersenen. SBV behoort tot de orthobunyavirussen en wordt verspreid door knutten. Afwijkingen bij lammeren kunnen ontstaan wanneer de ooi tussen dag 25 en dag 60 van de dracht wordt geïnfecteerd door het virus.

De kans dat SBV de oorzaak is van afwijkende lammeren neemt om die reden af naarmate het voorjaar verstrekt. GD monitort het voorkomen van SBV jaarlijks met de bevindingen uit pathologisch onderzoek en via de GD Veekijker. Komt u laat in het seizoen toch nog afwijkende lammeren tegen? Neem dan contact op met de Veekijker.

Ophaaldienst

Veterinair is een uitgave van Royal GD | Redactie: Marian Aalberts, Tara de Haan, Daphne de Leeuw, Rob Nijland, Theo Geudeke, Katrien van den Brink | Eind­redactie: Jessica Fiks | Vormgeving: Dock35 Media B.V. | Druk: Senefelder Misset Doetinchem B.V. | Uitgever: GD | Verschijnings­f requentie: 12 keer per jaar Overname van artikelen is toegestaan na schriftelijke toestemming van GD.

Dierenartspraktijken en frequente inzenders van monstermateriaal kunnen gratis gebruikmaken van onze ophaaldienst voor monstermateriaal. PS Nachtdistributie is uitvoerder in opdracht van GD. U profiteert van een aantal gratis diensten: vaste chauffeurs, opdrachten online aanmelden én wijzigen via het webportaal en het volgen van de zendingen met Track & Trace.

Het ophalen plant u in via het webportaal of de ‘PS-Nachtdistributie’app. Meer informatie: www.gddiergezondheid.nl/ ophaaldienst-monstermateriaal.

Casussen avondsessie bekend De casussen voor de avondsessie, die GD op 19 april na het Praktijksymposium Hogere Varkensgezondheid in Veghel organiseert, zijn bekend. De eerste casus is getiteld ‘Help, mijn varkens gaan dood’. Hierin bespreekt Manon Houben de inzet van moderne technieken om problemen te achterhalen. Daarna gaat Theo Geudeke in de casus ‘De poot stijf houden’ in op de monitoring en analyse van stramme vleesvarkens. Kijk voor meer informatie op: www.gddiergezondheid.nl/agenda.

ISSN 1388-4042

Moment van BVD-steekproef vervroegen

Postbus 9, 7400 AA Deventer T. 088 20 25 500, www.gddiergezondheid.nl info@gddiergezondheid.nl

Deelnemers aan BVD-vrij (route jongvee antistoffen) of BVD-vrij (route intake virus, bewaking jongvee antistoffen) bewaken de BVD-situatie op het bedrijf door elk halfjaar vijf stuks jongvee te laten onderzoeken op BVD-antistoffen. Het is mogelijk om het moment van de steekproef te vervroegen, bijvoorbeeld naar net voordat de dieren naar buiten gaan. Op die manier is er in de zomerperiode, als het jongvee buiten loopt, geen bloedonderzoek nodig. Kijk op www.gddiergezondheid.nl/bvdsteekproef voor meer informatie en de voorwaarden voor het wijzigen van het steekproefmoment.

Alle genoemde tarieven zijn exclusief btw en basiskosten.