Varken 93 - juli 2019

Samen werken aan diergezondheid

GD-magazine - juli 2019 - nummer 93

varken

REPORTAGE

Bij Varkens KI Nederland staat biosecurity op nummer één

TRAJECT OP MAAT

De PRRS-scan toegelicht

UIT HET LAB

Wat gebeurt er in de sectiezaal?

voorwoord

GEZONDHEIDSMANAGEMENT 4.0 Dat was het thema van het jaarlijkse Europese congres voor varkensdierenartsen, dat in mei van dit jaar in Utrecht werd gehouden. GD was medeorganisator en sponsor en een impressie van dit congres vindt u in dit nummer. De bestrijding van Afrikaanse varkenspest was (uiteraard) één van de onderwerpen die aan bod kwamen; er was vooral aandacht voor de maatregelen die in Tsjechië en België genomen zijn om uitbreiding van de ziekte tot staan te brengen. In Tsjechië lijkt zelfs uitroeiing van Afrikaanse varkenspest bereikt te zijn. Een ander belangrijk aspect van Gezondheidsmanagement 4.0. dat aan de orde kwam op het congres, is de toepassing van data in de varkensgezondheidszorg, onder andere voor real time gezondheidsbewaking en beslissingsondersteunende systemen.

Het gebruik van data komt ook terug in ‘Traject op Maat’ (TOM®), een nieuwe productlijn van GD. Het doel van Traject op

Maat: de vertaling van uitslagen en data naar een op maat gemaakt en concreet advies voor uw bedrijf.

Er lijken namelijk twee werelden te bestaan als het over de aanpak van ziekten gaat. Aan de ene kant de praktijk op het varkensbedrijf en aan de andere kant de laboratoriumuitslagen.

Soms lijken ze elkaar tegen te spreken. Wat is het verband tussen die twee? Bijvoorbeeld: wél PRRS virus vinden, maar geen ziekteverschijnselen zien of, andersom, géén aangetoond virus terwijl de ziekteproblemen sterk aan PRRS doen denken. En hoe moet de typering van het virus geïnterpreteerd worden? Denk bijvoorbeeld aan een nieuw veldvirus of een vaccinvirus dat niet op het bedrijf gebruikt is. Als eerste onderdeel van Traject op Maat introduceert GD de PRRS-scan. De PRRS-scan levert informatie om de PRRS-status van het bedrijf te evalueren en uw bedrijfsmanagement hierop aan te passen. Hoe? Dat kunt u lezen op pagina 19.

Tom Duinhof, specialist varkensgezondheidszorg

inhoud 04 Actueel 07 Online monitor: plotselinge sterfte Bereikbaarheid U kunt GD telefonisch bereiken via 0900-1770. Van maandag tot en met vrijdag van 08.00 tot 17.00 uur.

Tarieven Alle genoemde GD-tarieven in deze uitgave zijn exclusief btw en basiskosten.

08 Van wetenschap tot praktijk: 11

salmonella-onderzoek toegelicht

Ophaaldienst voor sectie- en monstermateriaal Aanmelden: telefonisch 0900-202 00 12 (24 uur per dag). Wij halen het materiaal dan zo spoedig mogelijk bij u op. Sectie- en monstermateriaal kunt u brengen van maandag tot en met vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur.

11 Reportage Varkens KI Nederland

COLOFON

Varken is een uitgave van de Gezondheidsdienst voor Dieren Redactie Manon Houben, Theo Geudeke, Monica van Eelen, Eva Onis | Beeldredactie Wendy van de Streek | Eindredactie Anne Taverne | Redactieadres GD, Marketing & Communicatie, Postbus 9, 7400 AA Deventer, T. 0900-1770, F. 0570-63 41 04, redactie@gddiergezondheid.nl, www.gddiergezondheid.nl | Productiecoördinatie Senefelder Misset Doetinchem B.V. | Basisontwerp Studio Kaap | Vormgeving Dock35 Media B.V. | Druk Senefelder Misset Doetinchem B.V. | Abonnementen Varken wordt gratis toege­zonden aan relaties van GD. Een jaarabonnement (drie nummers) voor personen buiten de doelgroep kost 11,60 euro (excl. btw en verzendkosten) | Advertenties Dock35 Media, T. 0314-35 58 52 | Verschijnings­frequentie drie keer per jaar | Suggesties Als u suggesties heeft voor dit blad, dan verzoeken wij u deze door te geven aan de redactie. Overname van artikelen is uitsluitend toegestaan na toestemming van de uitgever.

15 Verandering periodiek bloedonderzoek

16

16 Uit het lab: Wat gebeurt er met een ingezonden varken?

19 De PRRS-scan: alles wat u moet weten

ISSN: 1875-2594 Wilt u dit blad niet meer ontvangen of wilt u een adreswijziging doorgeven?

Dat kan via 0900-1770, vraag naar klantdatabeheer (lokaal tarief) of mail naar brbs@gddiergezondheid.nl.

23 De boer op 19

24 Diergezondheid volgens Annechien ten Have - Mellema

Varken, juli 2019 - 3

Jubileum met een koninklijk tintje Uw digitale facturen nu met iDEAL-optie Wist u dat u GD-facturen ook digitaal kunt ontvangen? U ontvangt ze dan per e-mail in pdf-formaat en kunt direct betalen met iDEAL. U kunt uw facturen met uw Z login inzien en downloaden op Z factuur, een betrouwbare online facturenservice. Uw facturen digitaal ontvangen? Ga naar www.gddiergezondheid.nl/voorkeuren Heeft u nog vragen? Neem dan contact op met onze klantenservice: 0900-1770.

Nieuw!

Veekijkernieuws Varken Met het nieuwe Veekijkernieuws Varken houden we u op de hoogte van allerlei nieuws uit de monitoring en de diergezondheid van varkens. Interesse? U kunt zich vanaf nu via www.gddiergezondheid.nl/email aanmelden voor deze digitale nieuwsbrief.

Sinds 2002 voert GD de diergezondheidsmonitoring in Nederland uit in nauwe samenwerking met onder andere de diersectoren, het bedrijfsleven, het ministerie van LNV, dierenartsen en veehouders. Voor de monitoring verzamelen we op verschillende manieren informatie waarbij het initiatief gedeeltelijk bij dierenartsen en veehouders en gedeeltelijk bij GD ligt. Met deze informatie kunnen we diergezondheidsproblemen snel signaleren en trends en ontwikkelingen volgen.

AANMELDEN VEEKIJKERNIEUWS WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/EMAIL

4 - Varken, juli 2019

In 1919 bundelden Friese veehouders hun krachten om dierziekten in ons land georganiseerd te bestrijden; een boereninitiatief dat honderd jaar geleden uitmondde in de oprichting van de Gezondheidsdienst voor Dieren. Zo’n bijzonder jubileum moet natuurlijk gevierd worden. En niet zomaar, want Koning WillemAlexander vereerde GD donderdag 16 mei met een bezoek. Een dag later overhandigde Ron König, de burgemeester van Deventer, GD namens de Koning het predicaat Koninklijk.

De Koning kan dit predicaat verlenen en het symboliseert het respect, de waardering en het vertrouwen van de Koning tegenover de ontvanger. Tijdens het honderdjarig jubileum ontving GD dit bijzondere predicaat voor de grote betekenis op het gebied van diergezondheid, zowel nationaal als internationaal. Iets waar we al jaren vanuit een gezamenlijke passie aan werken. En dat blijven we in de toekomst ook doen.

Ook tijdens het bezoek van de Koning was die passie duidelijk zichtbaar. Er was aandacht voor het moderne veterinaire laboratorium en het doorgeven van kennis over diergezondheid, veterinaire diagnostiek en laboratoriumonderzoek op internationaal niveau. De Koning werd rondgeleid door de directie van GD; samen namen ze een kijkje bij de speciale jubileumexpositie, waar het werk van GD door de jaren heen te bewonderen is. Van ouderwetse melkmachines tot unieke authentieke microscopen.

Heel toepasselijk leidde deze attributen uit het verleden het gezelschap zo het heden in. Gewapend met een kenmerkende witte laboratoriumjas betraden ze het moderne laboratorium, waar meegekeken, en -gewerkt, werd op de diverse afdelingen. Zo startte de Koning op de afdeling Bacteriologie de pipetteerrobot voor een gevoeligheidsbepaling en kreeg hij bij de afdeling Pathologie letterlijk een kijkje ín het onderzoek: veterinair patholoog Klaas Peperkamp (GD) gaf uitleg bij sectie op een varken.

Speciaal jubileumboek In de honderd jaar dat GD nu bestaat is er een hoop gebeurd, dat blijkt ook tijdens deze bijzondere rondleiding. Maar centraal staat: het begon met het bestrijden van ziektes en dat gebeurt nog steeds. Van rundertuberculose en Q-koorts tot Salmonella Pullorum en Aujeszky. GD is uitgegroeid tot dé regisseur van diergezondheid in Nederland. De ontwikkelingen binnen GD en de gehele diergezondheidssector zijn door Reimer Strikwerda gebundeld in een speciaal jubileumboek: ‘Gezonde dieren een nationaal belang’. De Koning nam donderdag 16 mei het eerste exemplaar in ontvangst van algemeen directeur Ynte Schukken.

actueel

Goed vertegenwoordigd op ESPHM 2019

Tijdens het European Symposium of Porcine Health Management (ESPHM) in Utrecht verzamelden zich van 22 t/m 24 mei ongeveer 1600 dierenartsen, onderzoekers, farmaceuten en veevoerbedrij-

ven. Het belangrijkste Europees congres op het gebied van varkensgezondheid trok geïnteresseerden van over de hele wereld en had als thema varkensgezondheidsmanagement 4.0.

Manon Houben

GD was sponsor en organisator van het congres en heeft daarnaast een aanzienlijke wetenschappelijke bijdrage geleverd: in vijf presentaties en met elf wetenschappelijke posters zijn de resultaten van onderzoeks- en monitorings­ bevindingen door GD gepresenteerd.

Theo Geudeke

Tijdens de keynote-presentaties zijn, zoals gebruikelijk, belangrijke aandachtspunten en actualiteiten in de sector onderwerp van gesprek. Bij deze editie

van het ESPHM waren dat varkensgezondheidsmanagement 4.0 (big data, smart data), antimicrobiële resistentie en stewardship, varkens met lange staarten en Afrikaanse varkenspest.

GD heeft tijdens het ESPHM congres een onderzoeksbeurs toegewezen gekregen om onderzoek uit te voeren naar ‘Exploring oral microbiome in pigs’. Aan deze beurs is een bedrag van 15.000 euro verbonden. “Samen met mijn collega’s van de sector varken en de afdeling R&D van GD én de samenwerking met de Faculteit Diergeneeskunde van Utrecht, hebben we dit mooie resultaat bereikt. De ESPHM was een mooie kans voor GD om haar producten en diensten te presenteren en ons internationale netwerk verder uit te breiden”, vertelt Lucía Dieste Pérez trots nadat ze de beurs in ontvangst nam.

Varken, juli 2019 - 5

PROBEER DE IDAL 3G TWIN* WE GEVEN U GRAAG EEN DEMO!

Wij zijn Jos en Ton van het IDAL team. We laten u graag zien, hoe naaldloos vaccineren werkt op úw bedrijf. Aan de slag?

Maak een afspraak via www.probeer-idal.nu en we komen eraan!

www.probeer-idal.nu

*Vraag naar de voorwaarden.

NAALDLOOS VACCINEREN? WIJ STAAN VOOR U KLAAR!

online monitor

Theo Geudeke, dierenarts varken

Verhoogde uitval De Online Monitor levert steeds meer interessante informatie op. De dierenartsen melden bij de bedrijfsbezoeken of sprake is van gezondheidsklachten en welk orgaansysteem daarbij betrokken is. Ook meldt men vaak de meest in het oog springende verschijnselen en wat naar alle waarschijnlijkheid de diagnose is. Dit keer staat verhoogde uitval centraal.

De informatie uit de Online Monitor kan benut worden om bepaalde vragen te beantwoorden. Als het bijvoorbeeld zou gebeuren dat in een bepaalde periode het antibioticumgebruik in de varkenshouderij hoger is dan verwacht, kan geanalyseerd worden of dat is gekoppeld aan bepaalde gezondheidsproblemen. In de vorige uitgave van Varken lieten we al zien dat bacteriële oorzaken van ziekten meer gemeld worden in de zomer en virusziekten meer in de winter. Deze keer duiken we wat dieper in het probleem van verhoogde uitval bij verschillende leeftijdscategorieën. In figuur 1 is te zien dat verhoogde uitval vooral gemeld wordt als probleem bij gespeende biggen en vleesvarkens en in veel mindere mate bij zuigende biggen en bij zeugen.

10% 9%

8,5%

8%

8,9%

6% 5% 4%

0%

8,5% 8% 7,5% 7% 6,5% 6% 5,5% 5%

J

F

M

A

M

J J 2018

A

S

O

N

D

J

F M 2019

A

Figuur 2: percentage meldingen van verhoogde uitval bij varkens in het verloop van 2018-2019.

In ruim de helft van de gevallen (55%) leggen de dierenartsen de meest waarschijnlijke diagnose vast. Dat zijn bij zeugen vooral niet-infectieuze oorzaken, zoals stalklimaat, voeding en stress. Minder vaak noemt men een infectieuze oorzaak van de verhoogde uitval, zoals griep of Lawsonia (PIA).

3,2%

2% 1%

9%

De meeste meldingen van verhoogde uitval betreffen vleesvarkens. Ook daar is sprake van een toename in het eerste kwartaal van 2019. Bij de vleesvarkens meldt de dierenarts in driekwart van de gevallen een diagnose, in dit geval meestal een infectieus probleem: vooral App, Lawsonia of Influenza.

7%

3%

10% 9,5%

1,9% zuigbig

speenbig

vleesvarken

zeug

Figuur 1: percentage meldingen van verhoogde uitval bij verschillende leeftijdscategorieën varkens (periode 2018-2019).

Als we kijken naar de ontwikkeling in de loop van de tijd, vallen een paar zaken op. Het blijkt dat de laatste maanden bij meer bedrijfsbezoeken verhoogde uitval als probleem is genoteerd, met een piek in maart 2019 (zie figuur 2). Die piek is te zien bij alle leeftijdscategorieën, behalve bij de gespeende biggen.

Het aantal meldingen van uitval bij gespeende biggen is in de loop der tijd zeer constant. De toename van het aantal meldingen van verhoogde uitval is relatief het sterkst bij de zeugen.

Al sinds 2002 houdt de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) zich intensief bezig met de uitvoering van de diergezondheidsmonitoring in Nederland. Hiervoor werken wij nauw samen met onder andere de diersectoren, de zuivel, het ministerie van LNV, dierenartsen en veehouders. Deze rubriek verhaalt over bijzondere gevallen, speciaal onderzoek en opvallende resultaten die het werk van de monitoring oplevert. Samen werken we aan diergezondheid in het belang van dier, dierhouder en samenleving.

Varken, juli 2019 - 7

ONDERZOEK SALMONELLA TOEGELICHT

VAN WETENSCHAP TOT PRAKTIJK Al viereneenhalf jaar lang duikt Linda Peeters, onderdeel van het Veekijkerteam van GD, in de wereld van salmonella. Tijdens haar promotie aan de Faculteit Diergeneeskunde in Gent houdt ze zich onder andere bezig met verschillende veldstudies om het effect van vaccinatie tegen Salmonella Typhimurium bij varkens vast te stellen. Inmiddels is ze, een hoop mest- en bloedmonsters, salmonellaslofjes en lymfeklieren later, bezig met de afronding van haar promotie.

Door de tijd die ze doorbracht op bedrijven, in slachthuizen en in het lab, weet ze als geen ander hoe je wetenschappelijk onderzoek praktisch maakt. “Dit was ook één van de belangrijkste redenen om na mijn studie diergeneeskunde een stap in de wetenschappelijke wereld te zetten. Praktische toepasbaarheid is voor mij heel belangrijk”, vertelt ze. Dus verhuisde ze in 2014 naar België om te doctoreren. “Dat staat gewoon gelijk aan een promotieonderzoek, maar dan in de mooie Vlaamse bewoording”, lacht ze.

Linda Peeters (1989) studeerde Diergeneeskunde aan de Faculteit Diergeneeskunde Utrecht. Na haar studie is ze gestart met een promotie-onderzoek aan de Faculteit Diergeneeskunde in Gent.

Momenteel is ze bezig met de afronding van haar promotie en werkt ze als salmonelladeskundige bij GD.

Waarom salmonella-onderzoek?

Subklinische Salmonella Typhimurium-infecties komen regelmatig voor bij varkens. Ze vormen een risico voor de volksgezondheid (humane salmonellose) en zijn moeilijk te controleren met de controlemaatregelen die momenteel beschikbaar zijn. “Vaccinatie tegen Salmonella Typhimurium kan een effectief hulpmiddel zijn om salmonella-infecties op bedrijfsniveau onder controle te krijgen en het risico op contaminatie in de voedselketen te verminderen, dus zijn we gaan kijken naar verschillende vaccinatiestrategieën”, vertelt ze.

De studie In een veldstudie is een Salmonella Typhimurium-vaccin dat gewoon op de markt is getest op drie subklinisch geïnfecteerde varkensbedrijven in België. Op elk van deze bedrijven zijn vijf verschillende vaccinatiestrategieën getest (figuur 1): vaccinatie van zeugen, vaccinatie van zeugen en biggen, vaccinatie van zeugen en vleesvarkens, vaccinatie van biggen, en vaccinatie van vleesvarkens. “Er is onder andere gekeken naar het effect van de vaccinatiestrategieën op de hoeveelheid salmonellaspecifieke antistoffen die de biggen meegekregen hebben van de (gevaccineerde) zeugen”, licht Linda toe.

“Daarnaast is de uitscheiding van salmonella bekeken door mestmonsters en overschoentjes bacteriologisch te onderzoeken. En omdat varkens drager kunnen worden in de (darm)lymfeklieren, kun je daar ook salmonellabacteriën terugvinden. Daarom zijn er monsters verzameld in het slachthuis en onderzocht.” Om het effect van de verschillende strategieën te bepalen, zijn de groepen vergeleken met een niet-gevaccineerde controlegroep.

8 - Varken, juli 2019

wetenschap

Anne Taverne, redacteur

Eigen kleurcode Op de bedrijven volgde Linda dus verschillende groepen, waarbij ze een systeem voor zichzelf en de veehouders bedacht. “Elke groep kreeg een andere kleur oormerk”, vertelt ze. “Zo wisten de veehouders welke dieren bij elkaar gehouden moesten worden en wisten we altijd welke dieren op welk moment gevaccineerd moesten worden. Veel grafieken in mijn presentaties nu zijn ook in die kleuren. Wel zo duidelijk voor mezelf én het publiek!”

Conclusie Vaccinatie blijkt geen wondermiddel, stelt Linda Peeters. “Maar het kan wel bijdragen aan de controle van salmonella-infecties, waarbij andere maatregelen, bijvoorbeeld hygiëne en biosecurity, ook belangrijk zijn.” De studie toont aan dat biggen van gevaccineerde zeugen meer salmonellaspecifieke antistoffen meekrijgen vanuit de biest dan biggen van niet-gevaccineerde

Groep

zeugen. Daarnaast zorgen bepaalde vaccinatiestrategieën voor een lager aantal varkens met Salmonella Typhimurium-positieve lymfeklieren (dragers) in het slachthuis. De meest consistente vermindering werd gevonden in de groep waarin zowel de zeugen als de biggen gevaccineerd zijn.

Kortom, vaccinatie kan een bijdrage leveren, maar elk bedrijf is anders. “Je ziet dit ook bij de salmonellaslofjes die GD aanbiedt voor salmonella-onderzoek. Het blijft belangrijk om een bedrijfsspecifiek plan op te stellen en elke situatie op zijn eigen manier aan te pakken.”

“Het onderzoek dat tot deze resultaten leidde, werd gesubsidieerd door de Belgische Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu via het contract [SUSALVAC; RT14/3].”

Zeugen

(subcutaan)

Biggen

Vleesvarkens

vaccinatie: 1 mL/dosis V = gevaccineerd nv = niet-gevaccineerd x = geen vaccinatie

1 = V-nv-nv

6 en 3 weken voor werpen

x

x

2 = V-V-nv

6 en 3 weken voor werpen

dag 3 en dag 24

x

3 = V-nv-V

6 en 3 weken voor werpen

x

11-12 weken en 14-15 weken

4 = nv-V-nv

x

dag 3 en dag 24

x

5 = nv-nv-V

x

x

11-12 weken en 14-15 weken

6 = nv-nv-nv

x

x

x

(oraal)

(subcutaan)

Figuur 1: Vaccinatieschema voor de verschillende groepen op de drie bedrijven. De kleuren in het schema sluiten aan op de kleuren van de oormerken.

Varken, juli 2019 - 9

ADVERTEREN IN DIT MAGAZINE? Neem contact op met: Marcel Koot T+31 (0)314 - 355 852 E marcel.koot@dock35media.nl I www.dock35media.nl

VOOROP IN DIERGEZONDHEID

NIEUagW en in

sl Alle uit rzicht e één ov

Wilt u inzicht in de PRRS-status op uw bedrijf?

Abonneer u dan nu op de PRRS-scan!

Met onze kennis, interpretatie én een concreet plan van aanpak verbetert u de PRRS-status op uw bedrijf. Door de PRRS-scan te herhalen bewijst u dat u doorlopend én op een gerichte manier bezig bent om PRRS aan te pakken, voor uzelf maar ook voor uw afnemers en omliggende bedrijven in uw regio.

Meer weten? www.gddiergezondheid.nl/prrs

GD LOOPT VOOROP IN VARKENSGEZONDHEID MET MONITORING VAN DE PRRS-BEDRIJFSSTATUS

reportage

De tubes worden gevuld met sperma. Uiteindelijk krijgt de zeugenhouder deze tubes binnen, waarna hij of zij kan insemineren. Foto: Varkens KI Nederland

VARKENS KI NEDERLAND

Modern, efficiënt en beregoede biosecurity Het KI-station van Varkens KI Nederland wordt gekenmerkt door drie dingen: een hoge gezondheidsstatus, de nieuwste technieken en een biosecurity waar je u tegen zegt. “Niet alleen de varkens die binnenkomen worden hier in quarantaine gezet, maar ook de materialen waar we mee werken.”

Varken, juli 2019 - 11

De moderne stallen van de Varkens KI liggen mooi tussen het groen net buiten Heerde. Een zorgvuldig gekozen locatie, ver weg van andere varkensstallen of vrachtwagenroutes. Bij binnenkomst moet iedereen douchen, camera’s en opschrijfboekjes worden ontsmet, alle bezoekers krijgen bedrijfskleding aan en iedereen volgt vooraf opgezette looplijnen. “Voor ons is dat heel normaal”, vertelt Dirk-Jan Horssen, bedrijfsleider.

“Bezoek mag bijvoorbeeld ook drie dagen niet met varkens in contact zijn geweest voor ze hier komen. Het personeel tekent een contract waarin staat dat ze privé helemaal niet met varkens in contact komen en we eten uit voorzorg geen vlees in de kantine. We proberen alles te doen om risico’s zo klein mogelijk te houden.”

Deze locatie van Varkens KI Nederland is een zusterbedrijf van Topigs Norsvin, de Nederlandse coöperatie voor varkensgenetica.

“We staan nu in één van de KI-stations”, vertelt Dirk-Jan. “Hier vangen we sperma en dat gaat de hele wereld over.”

Snel en efficiënt In het station in Heerde werken ze sinds de bouw tien jaar geleden met de nieuwste technieken, zowel in het vang- als in het verwerkproces. Een groot voordeel, want waar het vangen van sperma traditioneel met de hand gebeurt, doen ze het hier geautomatiseerd. “We hebben hier een ‘vangput’. Dat kun je vergelijken met een melkput bij koeien”, legt Dirk-Jan uit. “Dat zie je bijna nergens.” Waar bij een ander bedrijf de goede vangers als alles meezit vijf beren in een uur doen, zijn dat er hier elf.

“De vangers kunnen, als een beer eenmaal aangekoppeld zit, weglopen en met een volgende aan de slag. Daarbij is het ook veel beter voor je rug.”

Alles voor de biosecurity Om bij de berenstal en de vangput te komen, loop je een stukje via de binnenplaats. Eenmaal binnen bij de vangput worden de schoenen gewisseld en trekt iedereen schone laarzen aan. Ook hier blijkt dat de eerdergenoemde biosecurity erg belangrijk is.

“We doen er alles aan om insleep te voorkomen“, reageert DirkJan na een opmerking hierover. “Nieuwe dieren gaan voor ze hier komen eerst vier tot zes weken in quarantaine. Vervolgens wordt er bloed getapt. Bij een negatieve uitslag komen ze met een speciale SPF-vrachtwagen onze kant op.”

Met deze dummy wordt het sperma gevangen.

12 - Varken, juli 2019

“We doen er alles aan om insleep te voorkomen”

Anne Taverne, redacteur

reportage

“Van aanvoer tot klant: we weten precies wat er gebeurt”

Ook materialen die binnenkomen in het lab worden op een soortgelijke manier verwerkt. “Eigenlijk kun je wel stellen dat zowel dieren als materialen hier eerst in quarantaine gaan.” Dit gaat dus van de beren tot aan het zaagsel, dat getest wordt.

“Bij het zaagsel dat we gebruiken is vooral de herkomst momenteel erg belangrijk. We voeren niks aan vanuit België bijvoorbeeld. Alles wat binnenkomt wordt bij de houtverwerker eest uitgebreid getest.”

Hoge gezondheidsstatus Al deze regels zijn niet voor niets. Het effect is namelijk dat de gezondheidsstatus bij dit SPF-bedrijf erg hoog is. En dat willen ze graag zo houden, laat Dirk-Jan weten als we de stal instappen. “We lopen twee keer per dag alle 320 beren langs om te kijken hoe het gaat en tijdens het sperma vangen controleren we de lichaamstemperatuur. Ook als de beren al binnen zijn worden ze dus intensief getest.”

In de stal wijst een medewerker op het ventilatiesysteem.

“Misschien leuk om te weten: in dit systeem zit een fijn voorfilter dat bacteriën en virussen tegenhoudt. Dat zie je niet standaard in varkensstallen. Het is eigenlijk eenzelfde soort filter als wat je in een ziekenhuis in de OK ziet.” Dirk-Jan haakt hierop in. “Het zijn soms de kleine dingen die de kwaliteit verbeteren.”

Dier- en mensvriendelijk werken Tijdens een kop koffie vertelt Dirk-Jan nog even verder. “Het bijzondere aan dit bedrijf is de moderne en diervriendelijke huisvesting (de beren zijn staan op 40 centimeter zaagsel) gecombineerd met een mensvriendelijke manier van werken en moderne labtechnieken.” Dat laatste bleek al tijdens de ronde door het lab. Er staat de nieuwste apparatuur en ze gebruiken de meest geavanceerde analysetechnieken. “Hygiëne en veiligheid van onze eigen mensen staat centraal. We zorgen dat de lucht schoon blijft om risico’s tijdens het produceren van de inseminatiedosis te voorkomen.”

Monitoren van A tot Z Toch was er één ding waar ze in Heerde niet helemaal tevreden over waren. “We wisten precies wat we binnenhaalden en hier binnen wordt alles strikt gemonitord. Maar zodra het sperma met de koeriers ons bedrijf verliet, wisten we eigenlijk niet wat er gebeurde.” Dat zat ze niet helemaal lekker, dus bedachten ze

Dirk-Jan Horsen in de ‘vangput’

iets waarmee ze zeker zouden weten dat er onderweg niks geks gebeurt. “We kunnen het sperma nu volgen met speciale loggers: de temperatuur is bekend, we weten hoe lang het onderweg is en of een koerier ergens stilstaat. Voor het bij de klant is, kun je al actie ondernemen als iets onderweg niet goed gaat.

Zo weten we zeker dat alles waar wij met zoveel zorg voor werken, ook op die manier aankomt bij onze klanten.”

Varken, juli 2019 - 13

VACCINEREN OP MAAT

FOCUS OP CIRCO BESCHERMING De kracht van Metastim® dit adjuvans zorgt dat virusdeeltjes geleidelijk vrijkomen.

Daardoor kan het varken een langdurige, sterke weerstand opbouwen.1 - Een krachtig circo vaccin dat past binnen Vaccineren Op Maat - Slechts één enting op 3 weken leeftijd zorgt voor 23 weken bescherming - Ontwikkeld op basis van Suvaxyn Circo+MH RTU

www.vaccinerenopmaat.nl Inlog: varkenshouder Wachtwoord: 1234

1. J. Bubolz et al. Adjuvant selection for the development of a combined PCV2 and M. hyopneumoniea vaccine, 2014, Proceedings of the 23rd IPVS Congress, Cancun, Mexico

Zoetis BV Postbus 81055 3009 GB Rotterdam info.nl@zoetis.com www.zoetis.nl © 2019 Zoetis B.V.

MM-03777

SUVAXYN CIRCO emulsie voor injectie voor varkens •Uitsluitend voor diergeneeskundig gebruik - REG NL 120909 - EU/2/17/223/001-006 UDD • Werkzame bestanddelen: Geïnactiveerd recombinant chimerisch porcine circovirus type 1, dat het porcine circovirus type 2 ORF2 eiwit bevat. • Doeldier: Vleesvarkens. • Indicaties: Actieve immunisatie van: varkens vanaf een leeftijd van 3 weken tegen porcine circovirus type 2 (PCV2) ter vermindering van de virale belasting in het bloed en lymfoïde weefsels en fecale uitscheiding veroorzaakt door infectie met PCV2. Aanvang immuniteit: vanaf 3 weken na vaccinatie. Duur van immuniteit: 23 weken na vaccinatie. • Toedieningswijze en dosering: IM. Enkelvoudige injectie van 1 dosis (2 ml), in de nek achter het oor bij varkens vanaf een leeftijd van 3 weken. Goed schudden vóór toediening en met tussenpozen gedurende het vaccinatieproces. Zie bijsluiter. • Contra-indicaties: Geen. • Wachttijd: 0 dagen. • Bijwerkingen: Zeer vaak: een voorbijgaande stijging van de lichaamstemperatuur (gemiddeld 1°C) gedurende de eerste 24 uur na vaccinatie. Zeer vaak: lokale weefselreacties in de vorm van zwelling op de injectieplaats; deze kunnen tot 2 dagen aanhouden. Soms: milde overgevoeligheids-achtige reacties direct na vaccinatie, resulterend in voorbijgaande klinische symptomen als braken, diarree of depressie. Zeer zelden: anafylaxie.

Zie bijsluiter. • Speciale waarschuwingen & Bijzondere voorzorgen: Vaccineer alleen gezonde dieren. Niet gebruiken tijdens dracht en lactatie. Niet gebruiken bij fokberen. Zie bijsluiter. • Nadere informatie: zie verpakking/bijsluiter of op aanvraag beschikbaar bij de lokale vertegenwoordiger: Zoetis B.V. - Postbus 81055 - 3009 GB Rotterdam (e-mail: info.nl@zoetis.com)

product

PERIODIEK BLOEDONDERZOEK

Wat verandert er voor u?

De aansturing van het bloedonderzoek op salmonella, Klassieke Varkenspest, SVD en de ziekte van Aujeszky wordt volledig digitaal. Dit is één van de dingen die er verandert met de komst van de nieuwe abonnementen voor het periodiek bloedonderzoek voor varkensbedrijven. Bent u benieuwd wat er nog meer verandert en welk voordeel u hier uit haalt? Lees dan gauw verder.

Komt de dierenarts iedere maand of iedere vier maanden bloedmonsters nemen op uw bedrijf? Dan kreeg uw dierenarts van ons standaard een pakket met stickers en papieren om monsters in te sturen voor het bloedonderzoek. Dat is nu verleden tijd. Vanaf nu verloopt de aansturing volledig via VeeOnline. Als u monsters laat nemen via de slachtlijn is dit niet van toepassing en verandert er niets voor u.

Hoe werkt het?

Afhankelijk van uw abonnement krijgen u en uw dierenarts aan het begin van periode automatisch een bericht dat er bloedmonsters genomen moeten worden. Op VeeOnline is altijd een actueel overzicht te vinden van het aantal monsters dat (nog) genomen moet worden en u kunt er al uw uitslagen terugvinden.

A

B

Maandelijks

Elk trimester

C

D

Aujeszky, KVP

Aujeszky, KVP

Aujeszky, SVD, salmonella

Aujeszky, salmonella

salmonella, SVD

salmonella

excl. diagnostiek

incl. diagnostiek

excl. diagnostiek

incl. diagnostiek

Naast de reguliere onderzoeken die binnen het abonnement vallen kan uw dierenarts hetzelfde bloed ook gebruiken voor andere bepalingen, zoals PRRS. Hij of zij kan deze onderzoeken gemakkelijk toevoegen.

Vier verschillende abonnementen U kunt de keuze maken uit verschillende abonnementen (zie figuur 1). We hebben een abonnement voor maandelijkse bemonstering en één voor viermaandelijkse bemonstering.

Daarnaast kunt u kiezen uit een abonnement waarbij u de laboratoriumonderzoeken achteraf betaalt en een abonnement waar u tegen een scherp tarief een vast bedrag per kwartaal betaalt.

Een passend abonnement Met de verschillende abonnementen die we nu aanbieden kiest u precies het abonnement dat bij u past. De volledig digitale aansturing maakt uw bloedonderzoeken een stuk overzichtelijker. Ook bent u altijd direct zelf op de hoogte van wat er speelt en kunt u samen met uw dierenarts de resultaten inzien op uw eigen VeeOnline-pagina. Heeft u interesse of wilt u meer weten?

Neem dan contact op via 0900-1770 (optie 2).

MEER OVER DEZE ABONNEMENTEN EN AANMELDEN

Figuur 1: De verschillende abonnementsvormen

WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/PERIODIEKONDERZOEKVARKEN

Varken, juli 2019 - 15

DE SECTIEZAAL

Dode dieren liegen niet Zoals elke veehouderij heeft ook een varkensbedrijf te maken met uitval. Want wat als er opeens een aantal zeugen binnen korte tijd overlijdt? Soms is dit direct te verklaren, maar vaak ook niet. In zo’n geval biedt pathologisch onderzoek uitkomst.

Per jaar krijgt GD ongeveer 7000 runderen, varkens, kippen en kleine herkauwers binnen voor pathologisch onderzoek. Ruim een derde hiervan zijn inzendingen met varkens: zo ook de zeugen die in deze casus worden uitgediept. Bij pathologisch onderzoek denkt u misschien alleen aan het opensnijden van een dier (sectie), maar meestal houdt het onderzoek daar niet op.

In de meeste gevallen is het nuttig om meerdere dieren in te zenden voor onderzoek, omdat er dan vaak een beter beeld van de problemen ontstaat. Bij het onderzoeken van één dood dier kan het wel eens een toevalsbevinding betreffen die niet representatief is voor de klachten.

De zeugen komen binnen Nadat de varkens op het bedrijf zijn opgehaald door de Ophaaldienst komen ze binnen bij het laboratorium. De admi-

Praktische tips 1. Bel vóór inzenden met Veekijker Varken voor overleg over welke dieren ingestuurd moeten worden.

2. Jonge biggen tot zeven dagen leeftijd kunnen ook levend worden ingestuurd.

3. Opgeven voor de ophaaldienst kan tot 22 uur ‘s avonds via de website van GD. Voor onze planning heeft dit ook de sterke voorkeur.

4. Bij warm weer: koel de karkassen zodat ze nog te onderzoeken zijn (in de koeling of met water nat houden).

5. Ook het afwezig zijn van afwijkingen kan heel relevant zijn. Het uitsluiten van maag- of darmdraaiing, blaasontsteking en hartfalen kan zelfs nog bij karkassen die al deels in ontbinding zijn.

16 - Varken, juli 2019

nistratie controleert de diernummers. Volgens krijgen de varkens een eigen sectiezaalnummer (SZ-nummer) en worden alle gegevens en bijgeleverde informatie worden vastgelegd in de computersystemen. De informatie op het inzendformulier, zoals de leeftijd van de dieren, de klachten en of de dieren behandeld zijn, is belangrijk voor een goed onderzoek. Het maakt de kans op bruikbare resultaten een stuk groter. Door dit goed in te vullen kan de patholoog gerichter zoeken, waardoor de kans op een goede diagnose toeneemt.

De patholoog aan het werk De pathologen voeren de sectie vervolgens volgens het algemene voorschrift uit. Alle organen worden beoordeeld en aan de hand van de bevindingen van de patholoog en de klinische klachten die op het inzendformulier staan, wordt materiaal verzameld (en eventueel bewaard) voor vervolgonderzoek. In het geval van de plotseling dode zeugen is het belangrijk om in ieder geval goed naar de vitale organen, zoals het hart, de longen, lever, hersenen en nieren, te kijken.

Indien mogelijk wordt het weefsel in een pot met formaline gedaan en verder verwerkt tot coupes (dunne plakjes om onder de microscoop te bekijken). Voor deze stap is het belangrijk dat de organen in goede staat zijn. Het is daarom altijd goed de in te zenden dieren koel te houden en zo snel mogelijk in te sturen. De coupes worden later onder de microscoop bekeken door de patholoog. Vaak wordt er, om een infectieuze oorzaak uit te sluiten of juist te bevestigen, ook nog bacteriologisch onderzoek ingezet. Daarnaast kan er met behulp van PCR-testen gekeken worden naar de aanwezigheid van virussen. Hierbij moet dan gedacht worden aan PRRS, PCV2 en in het geval van plotselinge sterfte kan vooral acute griep (influenzavirus) wel eens een belangrijke rol spelen.

Het kan ook zijn dat de ingezonden dieren diarreeproblemen hebben, maar dat de dierenarts en veehouder graag willen weten hoe het met de longen is en of er nog eventuele andere virussen en bacteriën een rol spelen op het bedrijf. Tegen extra betaling kunnen er dan nog extra PCR-testen ingezet worden.

uit het lab

Sylvia Greijdanus, patholoog

1 De patholoog leest de meegeleverde anamnese

3 Er worden organen verzameld in formaline (‘sterk

2 De patholoog aan het werk

4

5

Weefsel voor verder onderzoek

water’) voor histologisch onderzoek

De uitslag Op de dag dat het onderzoek is gedaan stuurt GD een eerste voorlopige uitslag. De dierenarts krijgt een mail waarin staat welke onderzoeken zijn ingezet en kan daarop reageren of een extra onderzoek aanvragen. De einduitslag volgt als de resultaten van alle vervolgonderzoeken bekend zijn.

In het geval van de beschreven zeugen casus bleken er meerdere problemen te spelen. Bij sectie bleek al dat er aanwijzingen waren voor miltatrofie, waarbij de milt is verschrompeld.

Dit kan samenhangen met het regelmatig uitzetten van de maag door gasvorming. De bloedvoorziening van de milt komt dan in het nauw, waardoor deze kleiner wordt. Maar dat was niet het enige. Er was nog een sepsis (bloedvergifitiging) en een menin-

De verzamelde organen worden afgeleverd voor bacteriologisch onderzoek

gitis (hersenvliesontsteking ) ten gevolge van een streptokokkeninfectie opgetreden.

Dat er door middel van het pathologisch onderzoek een oorzaak voor de sterfte gevonden, betekent niet altijd dat het probleem op het bedrijf daarmee is opgelost. Op dat moment wordt de Veekijker Varken ingeschakeld om samen met de dierenarts de conclusies van de patholoog te bespreken. Op basis hiervan wordt een plan van aanpak voor het bedrijfsprobleem en eventuele nadere diagnostiek vastgesteld.

EEN DIER AANMELDEN VOOR PATHOLOGISCH ONDERZOEK? WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/OPHAALDIENST

Varken, juli 2019 - 17

diergezondheid

DE PRRS-SCAN

Alle uitslagen in één overzicht De PRRS-scan is een overzicht waarop alle uitslagen van gepoolde PRRS-PCR-onderzoeken worden samengevat. De scan is daarmee een eenvoudig hulpmiddel om de PRRS-status van uw bedrijf te bepalen.

De PRRS-scan geeft u inzicht in de PRRS-status op uw bedrijf. Deelnemers kunnen door herhaald onderzoek de status van het bedrijf verhogen, zie figuur 1. De scan is een hulpmiddel dat informatie levert om de PRRS-status van het bedrijf te evalueren en u in de gelegenheid stelt uw bedrijfsmanagement hierop aan te passen. GD kan u adviseren bij de vertaalslag van een uitslag naar een advies.

Status

Kleur

Beschrijving

0

Er is PRRS aangetoond in de ingezonden monsters van het bedrijf of de PRRS status is onbekend omdat onvoldoende varkens zijn bemonsterd.

1

Er is eenmaal geen PRRS aangetoond in de ingezonden monsters van het bedrijf.

2

Er is tweemaal geen PRRS aangetoond in de ingezonden monsters van het bedrijf.

3

Er is driemaal geen PRRS aangetoond in de ingezonden monsters van het bedrijf.

4

Er is viermaal geen PRRS aangetoond in de ingezonden monsters van het bedrijf.

5

De kans op het voorkomen van PRRS op het bedrijf is gering, de status is daarom ‘PRRS onverdacht.

Figuur 1: Te behalen bedrijfsstatussen in de PRRS-scan (zoals vermeld in de toelichting op de achterzijde van de PRRS-scan).

Varken, juli 2019 - 19

Figuur 2: Voorbeeld van een uitslag van de PRRS-scan.

Wat levert de PRRS-scan nog meer op?

De PRRS-scan levert u in één oogopslag meerdere resultaten; niet alleen uw eigen bedrijfsuitslagen en uw bedrijfsstatus, maar ook de geanonimiseerde status en testresultaten van alle andere deelnemers (zie figuur 2). Dit alles wordt op één pagina samengebracht.

Meer over PRRS PRRS is een ziekte die aan de hand van de klinische verschijnselen niet te onderscheiden is van andere ziekten.

Zowel voor verwerpen als voor luchtwegproblemen kunnen meerdere ziekten verantwoordelijk zijn. Het PRRS-virus kan zeker op grotere bedrijven gedurende meerdere jaren blijven circuleren, enerzijds doordat dieren het virus lang bij zich kunnen dragen en dus ook lang blijven uitscheiden. Vaak houdt de viruscirculatie onder gespeende biggen meerdere weken tot maanden aan.

20 - Varken, juli 2019

Maar hoe werkt dat dan?

Als er in een bepaalde maand minimaal dertig bloedmonsters zijn getest in de PRRS-PCR, wordt op grond van de beschikbare uitslagen een geactualiseerde PRRS-status berekend. De behaalde status vervalt als er vijf maanden niet ingezonden is of als er positieve monsters zijn gevonden. Het statusoverzicht kunt u op VeeOnline opvragen. Er is gekozen voor minimaal dertig bloedmonsters, omdat daarmee de steekproef voldoende groot is om het PRRS-virus te vinden. Met deze hoeveelheid monsters is aan te tonen dat zeer waarschijnlijk minder dan 10 procent van de varkens besmet is en dit is voor PRRS een belangrijk uitgangspunt.

Welke dieren bemonsteren?

U kunt beginnen bij de gespeende biggen. Dat geeft zowel een beeld van de virusuitscheiding door de zeugenstapel als van interne circulatie binnen het bedrijf die uit andere (externe of interne) bronnen komt.

Waarom virustesten?

Door te testen op virus is er direct in beeld of er virus aanwezig is in de biggen die geleverd worden en kan bovendien bepaald worden welk virustype aanwezig is. De typering van het virus is niet standaard een onderdeel van de PRRS-scan, maar u kunt daar wel voor kiezen. Door een virus-sequentie uit te voeren

Tom Duinhof, dierenarts varken

diergezondheid De PRRS-scan is onderdeel van de productlijn Traject op Maat (TOM®).

GD biedt u in de productlijn TOM® de vertaalslag van uitslag naar oplossing. Ieder bedrijf is anders en juist daar kan GD met haar ervaring hét verschil maken. Zowel door bedrijfsanalyses, periodieke screeningen en de interpretatie van beide, kunnen we inbreng leveren voor de evaluatie van bedrijfsmanagement, het opstellen van een plan van aanpak en het bieden van concrete bouwstenen. GD wil van meerwaarde zijn door kennis en interpretatie toe te voegen.

kan namelijk onderscheid gemaakt worden tussen veld- en vaccin-virussen en kan bovendien bepaald worden of het virus identiek is aan virussen die eerder op het bedrijf aanwezig waren.

Wat is de waarde van herhaling van de PRRS-scan?

Door de PRRS-scan te herhalen kunt u de status van uw bedrijf beter in beeld krijgen. Uitvoering van de PRRS-scan om de vier

maanden geeft een betrouwbaar beeld van de PRRS-status.

U levert daardoor ook het bewijs dat de status over langere tijd vastgehouden kan worden of u onderkent tijdig dat de status van uw bedrijf gewijzigd is. Een status kan ook beïnvloed worden door een circulerend intern virus of een virus dat van buiten wordt binnengebracht. Door de scan regelmatig uit te voeren kunt u bovendien ook een structurele aanpak van PRRS op uw bedrijf handen en voeten geven.

Varken, juli 2019 - 21

ADVERTORIAL

Een sterke reductie van fijnstof en geur dankzij de LED verlichting van Freshlight.

Veel varkenshouders hebben last van een te hoge concentratie ammoniak en fijnstof in de stallen. Een hoge concentratie ammoniak in combinatie met fijnstof gaat ten koste van de kwaliteit van de varkens, maar ook van de gezondheid van de medewerkers. Freshlight heeft een oplossing bedacht voor dit probleem, namelijk innovatieve ledverlichting met de unieke combinatie van fullspectrum zonlicht en krachtige ionisatie.

LUCHTZUIVERENDE LED-VERLICHTING Schone lucht Minder antibioticum Vermindering van pathogenen Minder uitval Gezonde dieren

+31 (0)55 - 302 00 21 www.freshlightgroup.com

Het fullspectrum zonlicht van Freshlight benadert het lichtspectrum dat van de zon afkomt. Zonlicht bestaat naast het zichtbare licht ook uit UV-A, UV-B en infrarood licht. Deze staling is voor mensen niet zichtbaar maar zorgen voor de vorming van vitamine D3. Op zijn beurt stimuleert vitamine D3 tot een betere opname van fosfor en calcium. Hierdoor groeien de dieren sneller, hebben sterkere botten en zijn minder vatbaar voor ziekten.

Verder zijn de dieren over het algemeen rustiger en hebben ze minder stress.

De armaturen van Freshlight zijn voorzien van ionisatie, waarbij er gebruik wordt gemaakt van negatieve ionisatie. De negatieve ionen hechten zich aan stofdeeltjes die door de zwaartekracht als overblijfsel op de grond vallen. Wanneer de stofdeeltjes zijn geïoniseerd worden pathogenen (bacteriën, virussen en schimmels), ammoniak, fijnstof en geur sterk gereduceerd. Op deze manier worden stallen 24 uur per dag gezuiverd, zelfs als de verlichting uit is. Het resultaat is een frisse stal met gezonde en vitale dieren.

De verlichting is zeer energiezuinig en geeft tot wel 217 lumen per opgenomen Watt. Ledverlichting van Freshlight is SGS, DEKRA en TUV gecertificeerd en komt daardoor in aanmerking voor fiscale regelingen zoals EIA en MIA/Vamil.

Door de jaren heen heeft Freshlight al een heel aantal stallen mogen inrichten met de verlichting. Door navraag te doen bij een aantal varkenshouders leer men dat de ervaringen positief zijn.

De ervaring is dat de dieren actiever zijn, minder stress hebben en beter groeien. Verder treden er minder huidbeschadigingen op.

Betreft de ionisatie is de positieve ervaring dat de lucht in de stal of afdeling schoner en frisser is waardoor het ademen gemakkelijker gaat. “Er is minder fijnstof en geur in de stal, alleen al voor de boer zelf en de medewerkers heeft ionisatie meerwaarde” aldus een varkenshouder.

Meer informatie over de producten van Freshlight?

Tel: 055 - 302 00 22 E-mail: info@freshlightgroup.com Website: www.freshlightgroup.com

de boer op

15 g/L

…ZOVEEL AFWEERSTOFFEN (IMMUUNGLOBULINEN) IN HET BLOED VAN BIGGEN IS GEWENST OP DRIE DAGEN NA DE GEBOORTE.

BETER, BEST, BIEST Biest is cruciaal voor biggen.

Als energievoorziening en voor afweerstoffen. Een goede biestopname door de pasgeboren biggen bevordert de bigvitaliteit.

Voor de opname van antistoffen uit de biest is het eerste etmaal na de geboorte essentieel. Daarna neemt de doorlaatbaarheid van de darm voor antistoffen uit de biest snel af. Die afname hangt af van de hoeveelheid biest die een big drinkt. Minimaal 250 milliliter biestopname zou genoeg moeten zijn voor een big. Tijdens de ‘biestfase’ is overigens nog geen sprake van een duidelijke tepelvolgorde: de biggen ‘shoppen’ voor biest tot bij wel zeven verschillende spenen.

Pas daarna heeft elke big een vaste speen. De antistoffen uit de biest bieden tegen de meeste ziekteverwekkers vier tot acht weken bescherming. Vanaf ongeveer zes weken leeftijd bouwen de biggen zelf actieve afweer op. Een goed begin is dus het halve werk.

MEER OVER BIEST WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/BIESTOPNAMEVARKEN

vraag & antwoord

VRAAG: HOE KAN IK DE BIESTOPNAME VAN BIGGEN HET BEST BEOORDELEN? ANTWOORD: THEO GEUDEKE

Door biggen net na de geboorte, en vervolgens een dag later nogmaals, te wegen krijgt u eenvoudig een eerste indruk van de biestopname. Als het goed is nemen biggen de eerste dag minstens 250 tot 300 milliliter biest op.

Na een dag zijn ze dus minstens 200 gram zwaarder. Het is voor biggen belangrijk om voldoende afweerstoffen (immuunglobulinen) op te nemen. Dit is goed te meten met bloedonderzoek onder minstens 25 biggen. Het is niet alleen belangrijk dat deze biggen gemiddeld genoeg afweerstoffen in het bloed hebben, het is vooral essentieel dat zo

weinig mogelijk biggen (<10 procent) echt een te lage concentratie afweerstoffen (<10 g/L) hebben. Dergelijke biggen zijn extra gevoelig voor infecties en kunnen vervolgens een bron van verspreiding van ziekteverwekkers worden. Als blijkt dat te veel biggen te weinig afweerstoffen hebben, kan ook nog onderzocht worden of dit komt door een matige biestkwaliteit. De biest van zeugen is te testen op de hoeveelheid aanwezig eiwit en dat is sterk gekoppeld aan de hoeveelheid afweerstoffen in de biest. Minder dan 145 g/L eiwit in biest is weinig.

Varken, juli 2019 - 23

diergezondheid volgens Annechien ten Have - Mellema Na jaren ervaring in de varkenshouderij was het voor Annechien en haar familie tijd voor een nieuwe stap. Eén ding was zeker: het welzijn van de varkens was de hoogste prioriteit. En zo ontwikkelden ze een nieuw merk varkensvlees: Hamletz®. “We wilden graag inspelen op de wensen van de consument.”

Het vlees van Hamletz® is afkomstig van een Nederlands varkensras dat gehouden wordt in diervriendelijke huisvesting en met een energie-neutrale bedrijfsvoering. De zeer lage CO2footprint en het ‘2 sterren Beter Leven Keurmerk’ maken van dit vlees een duurzaam product, maar het vlees is vooral lekkerder.

“Precies waar de consument in deze tijd naar op zoek is”, vertelt Annechien. “Het was even een zoektocht, maar uiteindelijk zijn we heel blij met wat er nu staat.”

Jarenlange voorbereiding Dat het een zoektocht was blijkt wel uit de voorbereidingen.

Het is alweer vijftien jaar geleden dat ze de eerste stappen zetten in de ontwikkeling van dit nieuwe merk. “We deden altijd al proeven om te kijken of het welzijn van varkens konden verbeteren, want er was in die tijd flink discussie over”, legt ze uit.

“Maar dat is natuurlijk niet het enige”, gaat ze verder. “We wilden grotere stappen maken, maar dat kan alleen als je het ook kunt verkopen. We zijn gaan zoeken naar welke stappen we daarvoor moesten zetten en hebben op basis daarvan een concept gemaakt. En dat concept is nu Hamletz®, boerderijvlees van Annechien.”

Diergezondheid centraal Annechien loopt al zolang als ze zich kan herinneren tussen de varkens. In al die jaren was er voor haar één ding het belangrijkst: de diergezondheid. “Als je, zoals bij de ontwikkeling van dit nieuwe merk, wilt kijken naar een beter leven voor dieren dan hoort een goede diergezondheid daar onherroepelijk bij.”

Op de boerderij van de familie ten Have - Mellema betekent dit zo min mogelijk medicijngebruik en gezonde, fitte en robuuste dieren. “We hebben gelukkig een stabiel klimaat en het is rustig qua ziektes op het bedrijf. We fokken onze eigen zeugen en voeren dus geen andere varkens aan. We vinden het belangrijk om gezonde dieren te houden.”

Focus op de markt Nu de tweesterren stallen klaar zijn, keert de rust langzaam weder in huize Ten Have - Mellema. “We moeten nog een paar kraamstallen aanpassen naar vrijloop. Dit is nog afhankelijk van de snelheid waarin het merk zich ontwikkelt. Onze grootste uitdaging nu is om de consument te laten ervaren dat Hamletz®, boerderijvlees van Annechien lekkerder en de moeite waard is om te kopen.”

Postbus 9, 7400 AA Deventer, T. 0900-1770, F. 0570-634104, www.gddiergezondheid.nl, info@gddiergezondheid.nl