Herkauwer november 2020

Samen werken aan diergezondheid

GD-magazine - november 2020 - nummer 102

herkauwer

REPORTAGE

Vader en zoons werken aan toekomst

MONITORING

Inzicht in de diergezondheidsstatus

LEVERBOTQUIZ

Maakt u ‘m foutloos?

HIPRABOVIS SOMNI/Lkt

Geïnactiveerd vaccin met Histophilus somni en Mannheimia ® Geïnactiveerd vaccin met Histophilus somni enemulsie Mannheimia haemolytica leukotoxoïd (Lkt) in injecteerbare voor runderen. haemolytica leukotoxoïd (Lkt) in injecteerbare emulsie voor runderen.

Geïnactiveerd vaccin met Histophilus somni en Mannheimia ® / voor runderen. haemolytica leukotoxoïd (Lkt) in injecteerbare emulsie

HIPRABOVIS SOMNI Lkt Geïnactiveerd vaccin met Histophilus somni en Mannheimia haemolytica leukotoxoïd (Lkt) in injecteerbare emulsie voor runderen.

PREVENTIE LONGONTSTEKING PREVENTIE LONGONTSTEKING VANDAAG VANDAAG MELKPRODUCTIE VAN PREVENTIE LONGONTSTEKING VANDAAG MELKPRODUCTIE VAN DE DE TOEKOMST TOEKOMST PREVENTIE LONGONTSTEKING VANDAAG MELKPRODUCTIE VAN DE TOEKOMST MELKPRODUCTIE VAN DE TOEKOMST dairyvet43 dairyvet43 dairyvet43 dairyvet43

ca

HIPRA BENELUX M Nieuwewandelinga n62 nhe 9000 Gent i m ia België

ol

yti

HIPRABOVIS SOMNI Lkt HIPRABOVIS SOMNI Lkt

LEUKOTOXINE van

: geïnactiveerd vaccin met Histophilus somni en Mannheimia haemolytica leukotoxoïd in injecteerbare emulsie voorrunderen.SAMENSTELLINGPERDOSIS(2ml):MannheimiahaemolyticabiotypeAserotypeA1,geïnactiveerdecelvrijesuspensiemetleukotoxoïdELISA > 2,8 (*) en geïnactiveerde Histophilus somni Bailie-stam MAT > 3,3 (**). (*) Ten minste 80% van de gevaccineerde konijnen heeft een ELISA-waarde van > 2,0; de gemiddelde ELISA is > 2,8. (**) Ten minste 80% van de gevaccineerde konijnen heeft een log2 MAT-waarde van ≥ 3,0; de gemiddelde log2 MAT > 3,3. INDICATIES: Voor de vermindering van klinische verschijnselen en longlaesies veroorzaakt door Mannheimia haemolytica serotype A1 en Histophilus somni bij kalveren vanaf 2 maanden oud. TOEDIENINGSWEG: Voor subcutaan gebruik. DOSERING: 2 ml/kalf van 2 maanden ® oud. Deze dosis van/2 ml moet na 21 dagen worden herhaald.

Vaccineer kalveren via een subcutane injectie in het prescapulaire Toediening emulsie : geïnactiveerd vaccin met Histophilus somni en Mannheimia haemolytica leukotoxoïdgebied. in injecteerbare van®de dosis aan afwisselende zijden heeft de voorkeur. BIJWERKINGEN: Na elke vaccinatie kan er een tijdelijke temperatuurverhoging (tot 2ºC) voorrunderen.SAMENSTELLING PER DOSIS(2ml):MannheimiahaemolyticabiotypeAserotypeA1,geïnactiveerdecelvrijesuspensiemetleukotoxoïdELISA / optreden, maar deze verdwijnt na 4 dagen. Gevaccineerde dieren kunnen na toediening van het vaccin op de injectieplaats een zwelling emulsie : geïnactiveerd vaccin met Histophilus somni en Mannheimia haemolytica leukotoxoïd in lokale injecteerbare > 2,8 (*) en geïnactiveerde somni Bailie-stam > 3,3 (**). (*) Tenverdwenen minste 80% van deingevaccineerde konijnen heeftin een ELISA-waarde hebben van Histophilus 1 totPER 7 cm.

Deze(2ml): zwelling kan 14MAT dagen na de vaccinatie of A1, duidelijk omvang afgenomen zijn, maar sommige voorrunderen.SAMENSTELLING DOSIS Mannheimia haemolytica biotypeAserotype geïnactiveerde celvrijesuspensie metleukotoxoïd ELISA van > 2,0; de gemiddelde is > 2,8. (**) Ten minste 80%aanhouden. van de gevaccineerde konijnen heeft een van ≥ 3,0; deeen gemiddelde gevallen naELISA de tweede toediening tot wel 4 weken CONTRA-INDICATIES: Vaccineer geenlog2 ziekeMAT-waarde dieren en vaccineer niet bij > 2,8 (*) en geïnactiveerde Histophilus somni Bailie-stam MAT > 3,3 (**). (*) Ten minste 80% van de gevaccineerde konijnen heeft een ELISA-waarde overgevoeligheidVoor voorde devermindering actieve bestanddelen, het adjuvans of hulpstoffen.

WACHTTIJD: 0veroorzaakt dagen. SPECIALE VOORZORGSMAATREGELEN: log2 MAT > 3,3. INDICATIES: van klinische verschijnselen en longlaesies door Mannheimia haemolytica serotype ® van > 2,0; de gemiddelde ELISA is 2,8.: (**) Ten minste 80%met van de gevaccineerde konijnen heeftophaemolytica een MAT-waarde van ≥ 3,0;komen. de gemiddelde / >mogen gezonde dieren gevaccineerd worden. hetHistophilus vaccin voordat hetVoor wordt toegediend een log2 temperatuur van +15 geïnactiveerd vaccin somni en Mannheimia leukotoxoïd in +25°C injecteerbare emulsie A1 en HistophilusAlleen somni bij kalveren vanaf 2 maanden oud.Laat TOEDIENINGSWEG: subcutaan gebruik.

DOSERING: 2 tot ml/kalf van 2 maanden log2 MAT > 3,3.

INDICATIES: deDOSIS vermindering van klinische verschijnselen longlaesies door Mannheimia Schudden voor Voor gebruik.

SPECIALE VOORZORGSMAATREGELEN, te nemenen door degene dieveroorzaakt het diergeneesmiddel toedient: Dit haemolytica product bevat serotype voor SAMENSTELLING PER (2ml): Mannheimia haemolytica biotype A serotype A1, geïnactiveerde celvrije suspensie met leukotoxoïd ELISA oud.runderen.

Deze dosis van 2 ml moet na 21 dagen worden herhaald.

Vaccineer kalveren via een subcutane injectie in het prescapulaire gebied.

Toediening minerale olie.

Onbedoelde injectie/zelfi njectie kan pijn en zwelling veroorzaken, vooral als de injectie in eenDOSERING: gewricht of vinger plaatsvindt.

In A1 en Histophilus somni bij kalveren vanaf 2 maanden oud.

TOEDIENINGSWEG: Voor subcutaan gebruik.

2 ml/kalf van 2 maanden > 2,8de(*)dosis en geïnactiveerde Histophilus somni Bailie-stam > 3,3 (**). (*)als Ten minste 80% van de er gevaccineerde konijnen heeftbewaren een ELISA-waarde van aanzeldzame afwisselende zijden heeft de voorkeur.

BIJWERKINGEN: Na vaccinatie kan een temperatuurverhoging (tot 2ºC) gevallen kan ditdagen leiden worden tot verlies van MAT de aangetaste vinger erelke niet onmiddellijk medische hulp tijdelijke wordt verleend.

Gekoeld en oud.

Deze dosis van 2 ml moet na 21 herhaald.

Vaccineer kalveren via een subcutane injectie in het prescapulaire gebied.

Toediening van > 2,0; maar de gemiddelde ELISA is tot >4 2,8. (**) Ten minste 80% van konijnen een log2 3,0; gemiddelde transporteren bij (+2 +8°C) en beschermd tegen licht.

Nietde in gevaccineerde de vriezer VERPAKKINGSGROOTTEN: 10 per flvan acon≥(20 ml)de en 50 optreden, deze verdwijnt na dagen.

Gevaccineerde dieren kunnen nabewaren. toediening vanheeft het vaccin opMAT-waarde dedoses injectieplaats een lokale zwelling van de dosis aanINDICATIES: afwisselende zijden heeft deINFORMATIE: voorkeur.

BIJWERKINGEN: Naof elke vaccinatie kan er een tijdelijke temperatuurverhoging (tot 2ºC) doses per flDeze es (100 ml). raadpleeg de bijsluiter kijk www.hipra.com.

REGISTRATIENUMMER: REG zijn, NLhaemolytica 10460 log2 MAT > 3,3.

Voor de OVERIGE vermindering van klinische verschijnselen en op longlaesies veroorzaakt doorafgenomen Mannheimia serotype hebben van 1 tot 7 cm. zwelling kan 14 dagen na de vaccinatie verdwenen of duidelijk in omvang maarUDD. in sommige optreden, maar deze verdwijnt na 4 dagen.

Gevaccineerde dieren kunnen na toediening van het vaccin op de injectieplaats een lokale zwelling VERGUNNINGHOUDER: LABORATORIOS HIPRA, S.A. Avda. la Selva, 135.

17170 Amer (Girona) Spanje.

Tel. +34(972) 430660 – fax +34(972) A1 en Histophilus somnitoediening bij kalverentotvanaf oud. TOEDIENINGSWEG: Voor subcutaan DOSERING: van niet 2 maanden gevallen na de tweede wel 2 4 maanden weken aanhouden.

CONTRA-INDICATIES: Vaccineergebruik. geen zieke dieren 2 enml/kalf vaccineer bij een op verantwoorde wijze. hebben van 1 tot430661.

7 cm.Gebruik Deze geneesmiddelen zwelling kan 14 dagen na de vaccinatie verdwenen of duidelijk in omvang afgenomen zijn, maar in sommige

HERMING T ESC EG TB

EN

HIPRABOVIS® SOMNI/Lkt

ME

860 likes 860 likes 860 likes dairyvet43 gevaccineerd dairyvet43 NetNet gevaccineerd tegen longontsteking met dairyvet43 Net gevaccineerd tegen longontsteking met 860 likes Hiprabovis SOMNI/Lkt! tegen longontsteking Hiprabovis SOMNI/Lkt!met #gezondgroeien dairyvet43 Net gevaccineerd Hiprabovis SOMNI/Lkt! #toekomstigemelk #gezondgroeien tegen longontsteking #BRDpreventie met #leukotoxinenstrijd #gezondgroeien #toekomstigemelk Hiprabovis SOMNI/Lkt! #toekomstigemelk #leukotoxinenstrijd #BRDpreventie #gezondgroeien #leukotoxinenstrijd #BRDpreventie #toekomstigemelk #leukotoxinenstrijd #BRDpreventie

hae m

HIPRABOVIS SOMNI Lkt

oud.

Deze dosis van 2 ml na 21 dagen worden kalverenWACHTTIJD: via een subcutane injectie in het prescapulaire gebied. Toediening overgevoeligheid voor demoet actieve bestanddelen, hetherhaald. adjuvansVaccineer of hulpstoffen.

0 dagen.

SPECIALE VOORZORGSMAATREGELEN: gevallen na de tweede toediening totheeft wel 4deweken aanhouden. CONTRA-INDICATIES: Vaccineer zieke dieren en vaccineer niet bij 2ºC) een van degezonde dosis aan afwisselende zijden voorkeur. vaccinatie kan op ergeen een tijdelijke temperatuurverhoging Alleen dieren mogen gevaccineerd worden.

Laat BIJWERKINGEN: het vaccin voordatNa hetelke wordt toegediend temperatuur van +15 tot +25°C(tot komen. overgevoeligheid voor de actieve bestanddelen, het adjuvans of hulpstoffen.

WACHTTIJD: 0 dagen.

SPECIALE VOORZORGSMAATREGELEN: optreden, deze verdwijnt na 4VOORZORGSMAATREGELEN, dagen. Gevaccineerde dieren te kunnen nadoor toediening op de injectieplaats zwelling Schudden maar voor gebruik.

SPECIALE nemen degenevan diehet hetvaccin diergeneesmiddel toedient:een Dit lokale product bevat Alleen gezonde dieren mogen gevaccineerd Laatna hetde vaccin voordatverdwenen het wordt toegediend op temperatuur van zijn, +15 maar tot +25°C komen. hebben tot 7 cm.

Deze zwellingnjectie kanworden.

14kan dagen vaccinatie of als duidelijk in een omvang in sommige mineralevan olie.1 Onbedoelde injectie/zelfi pijn en zwelling veroorzaken, vooral de injectie in eenafgenomen gewricht of vinger plaatsvindt.

In Schudden voor SPECIALE tot VOORZORGSMAATREGELEN, te nemen door degeneVaccineer die het diergeneesmiddel toedient: Dit productbijbevat gevallen de gebruik. tweede toediening wel van 4 weken aanhouden.

CONTRA-INDICATIES: geen zieke dieren en vaccineer zeldzamena gevallen kan dit leiden tot verlies de aangetaste vinger als er niet onmiddellijk medische hulp wordt verleend.

Gekoeld niet bewareneen en minerale olie.

Onbedoelde injectie/zelfi njectie kan pijn en zwelling veroorzaken, vooral als de injectie in een gewricht of vinger plaatsvindt.

In overgevoeligheid voortotde+8°C) actieve bestanddelen, het adjuvans WACHTTIJD: 0 dagen. SPECIALE VOORZORGSMAATREGELEN: transporteren bij (+2 en beschermd tegen licht.

Niet in of de hulpstoffen. vriezer bewaren.

VERPAKKINGSGROOTTEN: 10 doses per flacon (20 ml) en 50 zeldzame gevallen kanmogen dit leiden tot verlies worden. van de aangetaste vingervoordat als er het nietwordt onmiddellijk medische wordt verleend.

Gekoeld bewaren en Alleen dieren gevaccineerd Laat hetde vaccin toegediend op eenhulp temperatuur van +15 komen. doses gezonde per fles (100 ml). OVERIGE INFORMATIE: raadpleeg bijsluiter of kijk op www.hipra.com.

REGISTRATIENUMMER: REGtotNL+25°C 10460 UDD. transporteren (+2 tot +8°C) en beschermd tegen licht. Niet in de te vriezer bewaren.

VERPAKKINGSGROOTTEN: 10 doses per flacon (20 ml) en 50 Schudden voorbijgebruik.

SPECIALE VOORZORGSMAATREGELEN, nemen door Amer degene die hetSpanje. diergeneesmiddel toedient: Dit– product bevat VERGUNNINGHOUDER: LABORATORIOS HIPRA, S.A. Avda. la Selva, 135.

17170 (Girona) Tel. +34(972) 430660 fax +34(972) doses per fles Onbedoelde (100 ml). OVERIGE INFORMATIE: raadpleeg de bijsluiter of kijk op vooral www.hipra.com.

REGISTRATIENUMMER: REG NLplaatsvindt.

10460 UDD. minerale injectie/zelfi njectie kan pijn en zwelling veroorzaken, als de injectie in een gewricht of vinger In 430661. olie.

Gebruik geneesmiddelen op verantwoorde wijze.

VERGUNNINGHOUDER: HIPRA, S.A. Avda. la Selva, Amer (Girona) Spanje.

Tel.wordt +34(972) 430660 – faxbewaren +34(972) zeldzame gevallen kan ditLABORATORIOS leiden tot verlies van de aangetaste vinger 135. als er17170 niet onmiddellijk medische hulp verleend.

Gekoeld en 430661.

Gebruik geneesmiddelen op verantwoorde wijze. transporteren bij (+2 tot +8°C) en beschermd tegen licht. Niet in de vriezer bewaren. VERPAKKINGSGROOTTEN: 10 doses per flacon (20 ml) en 50 doses per fles (100 ml). OVERIGE INFORMATIE: raadpleeg de bijsluiter of kijk op www.hipra.com. REGISTRATIENUMMER: REG NL 10460 UDD.

Hiprabovis Ad 220x280.indd 1

Tel. (+31) 235 - 332526 HIPRA BENELUX Fax. (+31) 235 - 401125 Nieuwewandeling benelux@hipra.com HIPRA BENELUX 9000 Gent www.hipra.com Nieuwewandeling

62 62

België 9000 Gent België HIPRA BENELUX Nieuwewandeling 62 Tel. (+31) 9000 Gent235 - 332526 België Fax. (+31) 235 235 -- 332526 401125 Tel. (+31) benelux@hipra.com Fax. (+31) 235 - 401125 www.hipra.com benelux@hipra.com Tel. (+31) 235 - 332526 www.hipra.com Fax. (+31) 235 - 401125 benelux@hipra.com www.hipra.com

5/02/19 09:14

voorwoord

‘… BOUWT ALTIJD.’ ‘Een goede boer bouwt altijd’. Dat is een belangrijke les die ik van mijn vader heb geleerd. Hij begon in de jaren vijftig naar goed gebruik op arme zandgrond met één kip, één koe en één varken. Om het bedrijfje vervolgens samen met mijn moeder uit te bouwen tot een mooie familieonderneming. Als de omstandigheden het toelieten werd er ieder jaar geïnvesteerd; hetzij in stal, hetzij in de aankoop van grond, hetzij in de modernisering van het machinepark of in de veestapel.

Nee, het was geen ratrace of een onstilbare honger naar groei, maar een opvatting die stoelde op de wijsheid dat – of je nu wil of niet – de omgeving continu verandert en je daar als ondernemer op in hebt te spelen wil je zelf aan de bal blijven.

Het lijkt me een passend moment om dit te delen nu dit de laatste keer is dat ik dit voorwoord van Herkauwer mag schrijven. Want: ook GD verandert continu en ‘bouwt altijd’ om

zodoende in te spelen op de behoeftes van u als veehouder.

Daartoe is onder andere de Business Unit Dierhouder en Dierenarts gevormd. Daaraan ‘bouwen’ betekent dat ik het stokje als manager afdeling rund na zes jaar over zal geven aan Linda van Duijn, het huidige hoofd van het team dierenartsen rund bij GD. Terugkijkend op die zes jaar is er onnoemelijk veel op het boerenerf gebeurd. In Herkauwer is het allemaal voorbijgekomen, waarbij weer opvalt hoe boeren altijd zoeken naar langetermijnperspectief. Boeren verdraagt zich immers niet met een regeren naar de waan van de dag. Uit de reportage van het bedrijf van Kees van der Linden blijkt andermaal dat veehouders denken in generaties en niet in een wegwerpcultuur. Of zoals Kees het uitdrukt: “bezig zijn met leven, dat is prachtig.’ En: ‘dat mijn zoons doorwillen met het bedrijf is één van mijn drijfveren’.

Wijze woorden, om op voort te bouwen.

Bert de Lange, manager afdeling rund

inhoud 04 Actueel 07 Kalender 08 Goed drinkwater, wat is dat eigenlijk?

Bereikbaarheid U kunt Royal GD telefonisch bereiken via 0900-1770. Van maandag tot en met vrijdag van 08.00 tot 17.00 uur.

Tarieven Alle genoemde GD-tarieven in deze uitgave zijn exclusief btw en 9,95 euro basiskosten.

11

Ophaaldienst voor sectie- en monstermateriaal Aanmelden: via het aanmeldformulier op www.gddiergezondheid.nl of telefonisch 0900-202 00 12 (24 uur per dag). Wij halen het materiaal dan zo spoedig mogelijk bij u op. Sectie- en monstermateriaal kunt u brengen van maandag tot en met vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur. colofon Herkauwer is een uitgave van Royal GD Redactie Sietske Haarman, Bert de Lange, Jet Mars, Marjolijn Waanders, Linda van Wuijckhuise | Beeldredactie Wendy van de Streek | Eindredactie Jessica Fiks | Redactieadres Royal GD, Marketingsupport & Communicatie, Postbus 9, 7400 AA Deventer, T. 0900-1770, F. 0570-63 41 04, redactie@gddiergezondheid.nl, www.gddiergezondheid.nl | Productiecoördinatie Senefelder Misset Doetinchem B.V. | Basisontwerp Studio Kaap | Vormgeving Dock35 Media B.V. | Druk Senefelder Misset Doetinchem B.V. | Abonnementen Herkauwer wordt gratis toegezonden aan relaties van Royal GD. Een jaarabonnement (vier nummers) voor personen buiten de doelgroep kost 19,20 euro (exclusief btw) | Advertenties Dock35 Media B.V., T. 0314 - 35 58 52 | Verschijningsfrequentie vier keer per jaar | Suggesties Heeft u suggesties voor dit blad, dan kunt u deze via redactie@gddiergezondheid.nl doorgeven aan de redactie. Overname van artikelen is toegestaan uitsluitend na toestemming van de uitgever.

komst van het bedrijf

15 Wat weet u over leverbot?

16 De risicocheck 19 Resultaten monitoring van dierziekten 19

23 Webinars 24 VeeOnline: wisselwerking tussen dierenarts en veehouder

27 Klauwgezondheid verbeteren 29 De relatiebeheerders

ISSN: 1875a-2594 Wilt u dit blad niet meer ontvangen of wilt u een adreswijziging doorgeven?

Dat kan via 0900-1770 (lokaal tarief) en vraag naar klantdatabeheer, of stuur een e-mail naar brbs@gddiergezondheid.nl.

11 Reportage: samen werken aan de toe-

31 Het getal 24

32 Diergezondheid volgens Herkauwer, november 2020 - 3

Voorkom onnodig BVD-statusverlies Melkveehouders en een deel van de vleesveehouders in Nederland bewaken de BVD-situatie op hun bedrijf via één van de vier routes naar BVD-vrij. En dat gaat goed. Toch gebeurt het dat bedrijven hun BVDstatus onnodig verliezen en dat is jammer. Oplettendheid bij onder andere verandering van bedrijfssituatie (minder of geen jongvee), aankoop van dieren, het moment van vaccinatie en de onderzoekstermijnen zijn van cruciaal belang. We verzamelden voor u een aantal belangrijke tips en aandachtspunten die u helpen om onnodig statusverlies en extra kosten te voorkomen. Zie ook de bijlage bij deze Herkauwer.

KIJK OP WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/ AANDACHTSPUNTENBVD

Linda van Duijn nieuwe manager afdeling rund

Speelt mycoplasma een rol op uw bedrijf?

Mycoplasma bovis; u heeft er vast wel eens iets over gehoord of gelezen, vaak in relatie tot uierontsteking. Maar wist u dat deze bacterie ook gewrichtsontsteking bij koeien en jongvee kan veroorzaken? En longontsteking bij jongvee?

Als u wilt weten of mycoplasma op uw bedrijf een rol speelt of heeft gespeeld, kan dat nu gemakkelijk via een tankmelkonderzoek. Onze nieuwe Mycoplasma bovis-antistoffenELISA (tankmelk) is een eenvoudige en goedkope bedrijfsscreening om te bepalen of een Mycoplasma (M.) bovis-infectie op uw bedrijf is opgetreden.

Dit eenmalige tankmelkonderzoek kost 29,65 euro (exclusief btw en basiskosten). Ter introductie hanteren we tot en met 31 december 2020 een tarief van 19,50 euro (exclusief btw en basiskosten). Vraag ernaar bij uw dierenarts.

Sectie verworpen vrucht: stuur ook stukje nageboorte in U heeft het in het voorwoord wellicht gelezen, Linda van Duijn is de opvolger van Bert de Lange als manager afdeling rund. Linda werkte binnen GD als hoofd dierenartsen rund en zet nu een nieuwe stap. Bert zet zijn carrière voort als manager van de Business Unit Dierhouder en Dierenarts bij GD.

4 - Herkauwer, november 2020

Verwerpen hoeft lang niet altijd een besmettelijke oorzaak te hebben. De kans op het vinden van de infectieuze oorzaak wordt duidelijk groter als ook een stuk nageboorte met baarmoederkoekjes wordt meegezonden met het kalf. Voor mogelijke niet besmettelijke oorzaken.

ZIE OOK HET VERWERPERSPROTOCOL OP WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/VERWERPERS

actueel

Droogstandscheck vóór afkalven voorkomt problemen ná afkalven De droogstand staat aan de basis van een goede vruchtbaarheid en lange levensduur. Voor droge koeien spelen onder meer body condition, huisvesting en (voer) management een belangrijke rol. Goede droogstands- en melkveerantsoenen houden de koeien gezond en productief. Het afgelopen jaar was een uitdagende periode als het gaat om ruwvoerwinning. De kwaliteit en hoeveelheid van het gewonnen ruwvoer variëren sterk per regio. Op veel melkveebedrijven wordt het dit jaar dan ook een uitdaging om de rantsoenen optimaal samen te stellen.

De samenstelling van het rantsoen alleen vertelt niet het hele verhaal. Vooral de daadwerkelijke opname en benutting van de verschillende rantsoencomponenten zijn van cruciaal belang. Ook als het rantsoen op papier klopt, is het bij de droge koeien zinvol om na te gaan of er sprake is van afwijkingen in de energie-, eiwit- en magnesiumvoorziening. De Droogstandscheck geeft inzicht in gezondheidsrisico’s die de droge koeien na afkalven lopen. Met die informatie kunt u samen met uw dierenarts indien nodig tijdig bijsturen en zo diergezondheidsproblemen voorkomen. Tot 31 december 2020 is het tarief van de Droogstandscheck verlaagd naar 19,50 euro (exclusief btw en basiskosten). Vraag de Droogstandscheck aan via uw dierenarts.

Bijlage over middelen Mag ik dit middel gebruiken? Het is een vraag die veehouders zich regelmatig stellen, wanneer ze een nieuw middel krijgen aangeboden. In opdracht van ZuivelNL is de poster, die u bij deze Herkauwer aantreft, ontwikkeld en deze kan u helpen om hier snel inzicht in te krijgen. Door deze poster op te hangen in uw medicijnkast heeft u deze informatie altijd bij de hand. Heeft u behoefte aan meer informatie over de veiligheid van een nieuw middel? Dan verwijzen we u graag naar de checklist op www. checklistmiddelenmelkveehouderij.nl.

Deze uitgebreidere vragenlijst, ontwikkeld in opdracht van NZO, geeft u meer inzicht in de risico’s van een nieuw middel voor de kwaliteit en veiligheid van de melk.

E-book: In zeven stappen betere klauwen Ontvang een kalverdekje voor een goede start Door via tankmelkonderzoek de diergezondheid van uw koeien te monitoren, krijgt u inzicht waarmee u problemen kunt voorkomen. Zo werkt u aan een duurzame veestapel. En gezond melkvee begint al met een goede start. Daarom krijgt u tot en met 31 december 2020 bij aanmelding voor verschillende tankmelkprogramma’s een kalverdekje van ons cadeau.

Wist u dat kalveren pas vanaf 21 dagen leeftijd beter bestand zijn tegen kou? In de eerste levensweken hebben ze nog moeite om hun lichaamstemperatuur zelf te reguleren. Een lage buitentemperatuur kost energie. Een goede start is van groot belang voor de gezondheid, productiviteit en vruchtbaarheid in het verdere leven van een koe. Meer informatie over deze actie en over de programma’s waarvoor de actie geldt vindt u in de bijlage van deze Herkauwer.

Koeien met een goede klauwgezondheid vreten beter, produceren meer en worden sneller drachtig. Daarom is het belangrijk om de klauwgezondheid op het bedrijf te optimaliseren. Helaas krijgt bijna iedere veehouder wel een keer te maken met klauwproblemen.

Aan de hand van zeven stappen, helpen we u op weg naar een goede klauwgezondheid. Want alleen met een consequente en gestructureerde aanpak krijgt u grip op klauwen op het melkveebedrijf.

DOWNLOAD ONS E-BOOK NU GRATIS WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/EBOOK-KLAUWEN

Herkauwer, november 2020 - 5

Easy Hoof Gel ZO EFFECTIEF! 3-Voudig gebonden chelaten.

ZO STERK! Beste plakkracht en dekking.

ZO SNEL! Resultaat binnen 5 dagen!

Scan voor meer info

VERKRIJGBAAR BIJ UW AGRARISCHE WINKEL OF VIA WWW.BOERENWINKEL.NL

kalender

NOVEMBER DECEMBER JANUARI

Luchtwegproblemen doelgericht aanpakken Longen van rundvee zijn kwetsbaar. Bij kalveren kunnen luchtwegproblemen resulteren in groeivertraging, een hoger sterftepercentage, een verhoogd antibioticumgebruik en zelfs een lagere toekomstige melkproductie. Het is dus van belang om luchtwegproblemen te voorkomen en bij problemen tijdig in te grijpen.

Bij problemen aan de luchtwegen spelen meerdere factoren een rol. Het is daarom goed om meer inzicht te krijgen in de ziekteverwekker(s). Afhankelijk van de symptomen bij een individueel dier en op koppelniveau kan het nodig zijn om meerdere monsters, in verschillende stadia van het ziekteproces, te laten onderzoeken.

Daarbij is het belangrijk om bewust te kiezen voor een testmethode en een type test. Vraag uw dierenarts om advies. Op basis van de testresultaten kan doelgericht een passende aanpak worden uitgerold, waarbij stalklimaat, huisvesting, voeding en andere gezondheidsproblemen worden meegenomen.

GOED

Parameter E. coli (kve/mL)

Totaal kiemgetal (kve/mL)

Rund

< 10

< 10.000

Kalf

<1

< 1.000

> 100

> 100.000

> 10

> 10.000

AFWIJKEND Rund MEER OVER LUCHTWEGPROBLEMEN BIJ JONGVEE EN DE AANPAK: WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/LUCHTWEGPROBLEMEN

Kalf

Kalveren gevoeliger voor matige waterkwaliteit

Voer kalveren in de winter meer melk Een kalf moet groeien, ook tijdens de koude wintermaanden. Voor groei en onderhoud heeft een kalf energie nodig. Is het buiten koud? Dan heeft het extra energie nodig om zich warm te houden. Het advies is daarom om kalveren in een koude periode 10 procent extra energie te geven. Dit kan door dagelijks één liter melk meer te voeren met dezelfde concentratie (in dat geval drie keer per dag voeren) of door 10 procent extra melkpoeder per liter melk te geven. Zorg voor de juiste aanmaaktemperatuur van de melk, meestal 45 tot 55 graden Celsius. Verstrek de kunstmelk vervolgens bij een temperatuur van 39 tot 40 graden Celsius, op vaste tijdstippen van de dag. Uiteraard is het ook belangrijk dat het kalf een droog en warm ligbed heeft, niet in de tocht ligt en altijd vers water ter beschikking heeft, ook als het vriest.

Een kalf jonger dan twaalf maanden drinkt gemiddeld vijf tot vijftien liter water per dag. En omdat de jongste kalveren nog geen beschermende penswerking hebben, zijn ze gevoeliger voor een matige of slechte waterkwaliteit. Mede daarom zijn voor kalveren de normen voor ammonium, natrium, ijzer, mangaan en mest- en bacteriologische verontreiniging scherper dan die voor volwassen runderen. Wij hebben kwaliteitseisen en normen opgesteld voor rundveedrinkwater. Uitgangspunten zijn: water is smakelijk, niet schadelijk en goed beschikbaar (voldoende waterbakken en voldoende ruimte rondom de waterbakken). In de bovenstaande tabel staan de normen voor E. coli en het totaal kiemgetal voor runderen en kalveren. De waarden in de kolom ‘goed’ worden als veilig beschouwd, in de kolom ‘afwijkend’ als risicovol. Kijk voor een tabel met meer parameters op www.gddiergezondheid. nl/rundveedrinkwater. Wilt u weten of de waterkwaliteit op de drinkplaats van uw jongvee binnen de norm voor kalveren valt?

CHECK ’T MET DE DRINKBAKCHECK: WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/ DRINKBAKCHECK

Herkauwer, november 2020 - 7

VETERINAIR TOXICOLOOG LEGT UIT

Goed drinkwater: wat is dat eigenlijk?

Goed drinkwater is belangrijk voor uw dieren. Veterinair toxicoloog Deon van der Merwe weet precies hoe goed drinkwater eruitziet en waarom het zo belangrijk is. Hij legt dit graag uit en vertelt wat u kunt doen om de kwaliteit op uw bedrijf te optimaliseren.

Soms bestaat het vermoeden dat een dier is blootgesteld aan een stof die giftig kan zijn. In zo’n geval komt de veterinair toxicoloog om de hoek kijken. Veterinaire toxicologie is een specialisme binnen de dierenartsenwereld; een belangrijke tak, omdat de blootstelling aan giftige stoffen toch nog regelmatig gebeurt. Deon van der Merwe is zo’n dierenarts die zich hier, na lang studeren, in heeft gespecialiseerd. Als veterinair toxicoloog is hij dus bekend met giftige stoffen en wat deze kunnen betekenen voor dieren. “Net als mensen kunnen dieren ook te maken krijgen met vergiftigingen”, vertelt Deon. “Alleen kunnen zij zelf niet aangeven dat ze iets verkeerds hebben gegeten of gedronken. Daarom is het goed dat wij ze daar een handje bij helpen door te kijken naar de kwaliteit van hun leefomgeving. Daarbij ondersteunen en adviseren we de veehouders ook graag zo goed mogelijk door ze mee te nemen in het onderzoek en de uitleg hiervan. Uiteindelijk is het belangrijk dat zij verder kunnen.”

Bijdragen aan dierwelzijn Dieren zijn volgens Deon een belangrijk deel van de samenleving. “Een gezonde omgeving voor dieren is ook een gezonde omgeving voor mensen, en andersom”, vertelt hij. Daarom heeft hij in zijn werk veel oog voor welzijn. “In mijn adviezen aan veehouders staat voor mij centraal dat zij een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan een betere diergezondheid en daarmee automatisch ook aan het dierwelzijn.” Volgens hem betekent dat dat dieren een gezonde leefomgeving hebben, zonder

8 - Herkauwer, november 2020

bijvoorbeeld giftige planten om van te grazen, met voldoende goede voeding, maar zeker ook goed en smakelijk drinkwater.

Belang van goed water Als we inzoomen op het smakelijke en goede drinkwater wordt het belang hiervan al snel duidelijk. Een hoogproductieve koe drinkt wel 80 tot 200 liter water per dag. Zowel voor mens als dier is het een eerste levensbehoefte waarvan het belangrijk is dat het beschikbaar is. “Als mens willen we niet alleen graag drinkwater dat smakelijk is, maar we willen er het liefst ook niet te lang naar zoeken. Kraanwater is voor ons de ideale oplossing, want zo hoeven we niet eerst naar de supermarkt voor een fles mineraalwater. Dit geldt voor dieren eigenlijk net zo. De beschikbaarheid van het water is heel belangrijk, bij beperkte beschikbaarheid zullen koeien doorgaans minder water opnemen dan je zou willen voor een goede productie.”

Van ph-waarden, ammonium en nitriet tot zout, de hardheid en E.coli. Hij vist het er allemaal uit.

Anne Taverne en Jessica Fiks, redacteuren

water

Smakelijk drinkwater zodat koeien voldoende vreten Water: zowel voor koeien als voor mensen de eerste levensbehoefte. Het is de belangrijkste grondstof van melk, dat voor bijna 90 procent uit water bestaat. Goed drinkwater is dan ook een essentieel onderdeel van gezonde voeding.

Relatiebeheerder Toine van Erp en rundveedierenarts Sanne Carp-van Dijken maken deel uit van het FIT-Team van GD, onze experts als het gaat om de relatie tussen voeding, water en diergezondheid. Toine en Sanne helpen u graag met al uw watervragen!

Deze beschikbaarheid van het drinkwater is iets dat redelijk goed in de gaten te houden is. De kwaliteit van het drinkwater kan soms voor wat twijfel zorgen bij een veehouder. Sanne Carp-van Dijken en Toine van Erp zijn op zo’n moment het eerste aanspreekpunt. Zij geven advies over kritische punten in de stal, de waterbehoeftes van een koe en bijvoorbeeld het belang van schone leidingen. Bij twijfel is vaak het advies om wateronderzoek uit te laten voeren. En daar kan Deon zijn expertise op loslaten. Hij kijkt als veterinair toxicoloog naar wat er precies voor stoffen in het water zitten. “Je kunt zelf al veel zien en ruiken aan water. GD ontwikkelde hier een zelftest voor. Maar als een monster binnenkomt weet ik precies wat er wel en juist helemaal niet in mag zitten.”

Sanne: “Water dat bij de bron een goede kwaliteit heeft, kan toch van matige of slechte kwaliteit zijn op de uiteindelijke drinkplek. De aanleg van het leidingsysteem, aanwezigheid van een buffervat en het functioneren van een eventuele waterbehandelingsinstallatie bepalen mede de kwaliteit van het water op de drinkplek. Jaarlijks wateronderzoek in het kader van KKM/Foqus, betekent niet automatisch dat het water dat de koeien daadwerkelijk drinken van goede kwaliteit is. Daarom is het goed te meten hoe de kwaliteit van het water op die plek is.”

Inzicht in waterkwaliteit Zelf kunt u dus al veel zien aan het drinkwater dat uw dieren krijgen, maar Deon gaat dus een stapje verder. Van pH-waardes, ammonium en nitriet tot zout, de hardheid en E. coli. Hij vist het er allemaal uit. “Het is belangrijk om dit inzichtelijk te krijgen”, vertelt hij. “Een teveel aan nitriet kan bijvoorbeeld zorgen voor nitrietvergiftiging, zuurstoftekort of vruchtbaarheidsproblemen en als de pH-waardes uit balans zijn, is het water minder smakelijk of verontreinigd, waardoor dieren het niet graag drinken.” Als u een watermonster heeft ingestuurd voor onderzoek wordt dit in het laboratorium geanalyseerd en volgt er een uitslag over de mate van geschiktheid van het water. “Is het niet geschikt? Dan sturen we binnenkort aanvullende informatie mee die kan dienen als basis om het drinkwater aan te passen en te verbeteren. Ook voor meer uitleg staan we altijd klaar en kunt u terecht op onze website.”

Toine: “In de weideperiode drinken dieren regelmatig uit sloten, beken of via weidepompjes uit ondiepe bronnen. Als u regelmatig de kwaliteit van het water op de drinkplek controleert, krijgt u beter inzicht in de kwaliteit van uw water en kunt u tijdig de juiste maatregelen nemen om de kwaliteit van het drinkwater te borgen of te verbeteren. Een koe vreet minder als zij een matige of slechte kwaliteit water tot haar beschikking heeft. Om ervoor te zorgen dat een koe voldoende water opneemt, is het belangrijk dat het water smakelijk, beschikbaar en van goede kwaliteit is.”

Heeft u een vraag voor onze voedingsspecialisten of wilt u meer lezen over het onderwerp? Kijk dan op www.gddiergezondheid.nl/rundveedrinkwater

Herkauwer, Herkauwer, november november 2020 2020 - 9- 9

Blijft u IBR/BVD vrij?

Bezoekers

Aanvoer dieren

Besmet Vrij, maar onbeschermd Vrij en beschermd door vaccinatie

IBR en BVD blijven op de loer liggen.

Lang niet alle rundveebedrijven in Nederland zijn vrij.

Ga voor zekerheid en vaccineer tegen IBR en BVD. Bekijk hoe vaccinatie u kan helpen op www.ibrbvdtest.nl of scan de QR-code: MSD Animal Health Postbus 50, 5830 AB Boxmeer www.my-msd-animal-health.nl/rundvee

©2020 MSD Animal Health B.V. Alle rechten voorbehouden.

Jessica Fiks, redacteur

reportage

“Bezig zijn met leven, dat is prachtig” Het is een mooie nazomerdag wanneer de redactie van Herkauwer naar Breukelen gaat. Daar staat, tegen de rand van een woonwijk, de boerderij van Kees van der Linden.

Samen met zijn zoon Corné zit hij in de maatschap, jongste zoon Jan-Hendrik wil daar over enkele jaren bij aansluiten.

Kees: “Dat zij door willen is één van mijn drijfveren.”

Herkauwer, november 2020 - 11

Aan de keukentafel vertelt Kees zijn verhaal. Zijn vader begon het bedrijf op deze plek in 1959 met zestien koeien. “Ik vond het altijd erg mooi werk en was vaak in de stal te vinden om mee te helpen, al sinds mijn zevende. Ik kwam in het bedrijf toen ik zestien was en was eigenlijk de enige die zin had om het over te nemen. Destijds kon je met melkvee een goed inko-

men verdienen en ik houd van dit werk. Inmiddels ben ik meer manager geworden, zoveel dient er geregeld te worden. Maar als ik tussen de koeien sta, dan weet ik weer waar ik het voor doe. Bezig zijn met levende dieren, hen gezond houden en daarnaast voor een optimale productie zorgen: dat blijft het mooie aan dit beroep.”

Inmiddels is ook Jan-Hendrik aangeschoven, hij studeert nog en hoopt over enkele jaren aan te kunnen sluiten in de maatschap.

“Ik wil graag met dieren werken en vind koeien leuk en interessant. Ik ben graag bezig met de kalfjes en op het land. Mijn broer kan dan meer de technische zaken en het landwerk doen”, lacht hij. Kees is blij dat er opvolging is. “Er verandert zoveel momenteel qua regelgeving, maar dat zij het bedrijf willen overnemen is geweldig. Daarom ga ik ook door.”

“In de melkcarrousel krijgen de koeien krachtvoer.

Ze komen er graag.”

12 - Herkauwer, november 2020

Jessica Fiks, redacteur

reportage

Nieuwe melkcarrousel Waar zijn vader nog met de hand de koeien molk, is dat in de huidige tijd natuurlijk wel anders. Inmiddels telt het bedrijf 60 hectare land en zijn er 127 melkkoeien en 80 stuks jongvee aanwezig. Sinds drie maanden maken ze gebruik van een nieuwe melkcarrousel. Kees: “Een melkrobot is niet zo ons ding. De koeien weiden bij ons en als ze ’s avonds op stal gaan, komen ze in de carrousel. Daar krijgen ze krachtvoer, dus het is plezierig voor ze om te komen. Een investering voor de toekomst, de resultaten van deze melkmethode zijn goed en het gaat een stuk sneller. Ik ben er erg blij mee.”

Puzzelen voor optimale mineralenopname Kees herinnert zich nog hoe zijn vader koperkoekjes voerde aan de koeien. “Ik vraag me nu wel eens af wat daar in zat. Wat mij betreft komt er nog meer onderzoek en inzicht naar de opname van mineralen en hoe het kan dat ze soms gewoon niet worden opgenomen.” Om op voergebied zelf een vinger aan de pols te houden, maakt Kees gebruik van de Mineralencheck. Zodat inzichtelijk is hoe het staat met de opname van diverse mineralen. In 2018 waren de gehaltes jodium, zink en selenium bij ons extreem laag. “Je betaalt voor alle abonnementen, dan wil je ook dat het wat oplevert en een toegevoegde waarde heeft. We hebben na 2018 aanpassingen gedaan in het rantsoen, waardoor de gehaltes zijn verbeterd. De mineralen worden gemengd met mais en bietenpulp, in meelvorm. Dan kunnen de koeien de mineralen die we toevoegen makkelijk opnemen. Bij het persen van een brok gaan mineralen verloren, dus daar kiezen we niet voor. Het blijft een puzzel, want we zitten bijvoorbeeld in de laatste uitslagen met sommige mineralen onder de grenswaarde. Daarom neem ik ook deel aan een studiegroep van DLV en GD. Dan kun je met anderen sparren over diverse vraagstukken. Samen denken we daar na over mineralenopname en vruchtbaarheidsproblemen.”

Mineralencheck De Mineralencheck meet automatisch via tankmelk wat uw koppel melkgevende koeien daadwerkelijk opneemt aan jodium, selenium, zink en koper uit het rantsoen. De uitslag vertelt u of u te veel of juist te weinig mineralen voert. Daarnaast geeft het inzicht in de fosforuitscheiding. De uitslag is een aanvulling op de analyses uit grond- en ruwvoeronderzoek, de berekende mineralenbalans en de beoordeling van het rantsoen.

De Mineralencheck helpt u samen met uw voeradviseur of dierenarts de kans op over- of onderdosering van mineralen te verminderen. Heeft u vragen over de uitslag? Dan kunt u deze bespreken met het FIT-team van GD, dé experts als het gaat om de relatie tussen voeding, water en diergezondheid. Het FIT-team staat klaar om uw vragen over de Mineralencheck of voeding in relatie tot diergezondheid te beantwoorden.

Neem gerust contact op via 09001770 (optie 1) of info@gddiergezondheid.nl.

Herkauwer, november 2020 - 13

reportage

Jessica Fiks, redacteur

“Nieuw leven blijft verrassen en verwonderen.”

wege klauwproblemen. Na het aanpassen van het rantsoen en het toevoegen van mineralen, is de klauwgezondheid wel verbeterd.

Nu gaan we aan de slag met een nieuwe reinigingsloopmat voor de koeien. Voorheen gebruikten we een voetbad. Ik ben benieuwd of dit de klauwgezondheid verder verbetert.”

Klauwgezondheid De koeien worden niet standaard bekapt, omdat het overgrote deel van de koppel geen problemen heeft. Jan-Hendrik: “Onze oudste koe is 14 jaar en heeft de klauwbekapbox nog nooit gezien, terwijl andere koeien er wat vaker ingaan.” Kees vult aan: “Zo’n twintig jaar geleden waren er nooit klauwproblemen en nu wel, hoe komt dat? De hoornlaag gaat bij sommige koeien dood en komt niet terug. We hebben een aantal koeien afgevoerd van-

Stip op de horizon Rond de veehouderij is het nooit stil, wat het vak voor Kees wel heeft veranderd. “Vroeger was boer zijn iets waar je trots op mocht zijn. Tegenwoordig merk ik nogal wat argwaan. Sommige mensen denken na een paar uur op de bank wat programma’s te hebben gevolgd, dat ze al agrarische deskundigen zijn. Of ze suggereren dat boeren alleen op geld zijn gericht. Dat de natuur daarvoor moet boeten. Onze drive is absoluut anders. We hebben er heel wat voor over om te komen tot beter dierenwelzijn en natuurbehoud. Dat is door onze administratie alleen al aan te tonen. Ik hoop dat in de toekomst niet alleen de boer, maar ook de consument financieel bijdraagt aan verbeteringen.

Eerlijke melkprijzen hebben we nodig. Ik hoop ook dat de regering het belang gaat inzien van langetermijn streefdoelen. Een stip op de horizon waar we met de hele agrarische sector naartoe willen. Dan kunnen we investeringen weer terugverdienen en stimuleer je ook de jonge generatie om verder te gaan. Want het is gewoon een prachtberoep. Omgaan met leven en nieuw leven blijft verrassen en verwonderen. Werken in dit stukje van de schepping is gewoon geweldig!”

1414- Herkauwer, - Herkauwer, november november 2020 2020

quiz

DOE DE QUIZ!

Wat weet u over leverbot?

In Herkauwer 100 vroegen we u in de wormenquiz wat u weet over longworm en maagdarmwormen. Had u alle vragen goed? Nu is het de beurt aan de derde vervelende weideparasiet: wat weet u over leverbot?

A B C

2 A B C

3 A B C

4 A B C

5 A B C

De leverbot leeft in de galgangen van de lever van de gastheer (bijvoorbeeld een rund, schaap of geit). Maar welke tussengastheer heeft de parasiet nodig om te overleven en ontwikkelen?

Een hond Een slak Een vogel

Hoe lang kunnen leverboteieren ‘s winters overleven in mest?

Twee weken Een maand Zes maanden

Wat is een optimale omgeving voor de leverbotslak?

Schaduwrijke delen van de weide Vochtige bodem, zoals greppels en vertrapte slootkanten Het maagdarmkanaal van de gastheer

Welke infectieziekte bij runderen komt vaak samen met leverbot voor op een bedrijf?

Salmonellose Neosporose Paratuberculose

Hoe zijn leverbotinfecties bij rundvee gemakkelijk te monitoren?

Via bloedonderzoek Via tankmelkonderzoek Via mestonderzoek

Had u alle vragen goed? De antwoorden staan onderaan de pagina. Valt de uitslag van deze test tegen of wilt u nog wat meer weten over leverbot? Kijk op www.leverbot.nl.

Antwoorden: 1:b - 2:c - 3:b – 4:a – 5:b

1

Herkauwer, november 2020 - 15

2

1

Stel vooraf minimumeisen op waar de aan te voeren dieren voor u aan moeten voldoen. Communiceer deze met de veehouder van het herkomstbedrijf of uw handelaar. Controleer voor aanvoer of aan de eisen is voldaan.

Bereid de aanvoer voor

Niet aanvoeren is het veiligst. Is het toch nodig, doe dit dan van zo min mogelijk verschillende bedrijven.

Voer van zo min mogelijk bedrijven aan 3

Vergelijk vooraf de diergezondheidsstatussen van het herkomstbedrijf met die van uzelf. Dit kan met het openbaar register op VeeOnline. Heeft het herkomstbedrijf geen toestemming gegeven voor het openbaar register? Vraag dan om een actueel bedrijfscertificaat. Bij aanvoer van een bedrijf met een lagere diergezondheidsstatus moeten de runderen na aanvoer altijd worden onderzocht op infectieziekten als BVD, IBR, salmonella, leptospirose en paratuberculose. Controleer de statussen van het herkomstbedrijf nogmaals op de dag van aanvoer.

Vergelijk diergezondheidsstatussen

Om dierziekten buiten de deur te houden is niet aanvoeren het veiligst. Maar soms laat de bedrijfsvoering u geen andere keuze en moet dit toch gebeuren.

Dan helpt de Risicocheck u om de risico’s op insleep te beperken en vervelende gevolgen voor uw diergezondheidsstatus te voorkomen.

Runderen aanvoeren?

Doe de Risicocheck!

8

7

Zorg voor één-op-één transport, dus rechtstreeks vervoer van het herkomstbedrijf naar uw eigen bedrijf. Vervoer de runderen in een schone en ontsmette veewagen.

Zorg voor rechtstreeks vervoer

Onderzoek aanvoeren uit het buitenland op het herkomstbedrijf. Niet alle landen om ons heen hebben bestrijdingsprogramma’s voor bijvoorbeeld leptospirose, paratuberculose of salmonella. Daarnaast verschillen importeisen per land. Neem contact op met de NVWA voor de actuele informatie en eisen.

Screen aanvoeren uit het buitenland voor

Meer informatie vindt u op: www.gddiergezondheid.nl/risicocheck

6

5

4

Laat van de betreffende runderen op het herkomstbedrijf monsters nemen voor onderzoek naar eerdergenoemde infectieziekten. Denk ook aan neospora en mastitisverwekkers als Streptococcus agalactiae en mycoplasma. U kunt de monsters laten onderzoeken bij GD. Realiseer u wel dat het vanuit de infectieziekteprogramma’s meestal nodig is om de dieren na aanvoer alsnog te onderzoeken.

Screen de runderen voor

Bezoek voordat u gaat aanvoeren het herkomstbedrijf. Wat is uw indruk van het bedrijf? En van de dieren? Ogen ze gezond?

Hoe is de klauwgezondheid? Is de kans reëel dat ze zich gemakkelijk zullen aanpassen aan uw bedrijfsvoering?

Bezoek het herkomstbedrijf

Vraag naar de diergezondheids- en vaccinatiegeschiedenis en naar individuele diagnostiek (zoals MPR en bacteriologisch onderzoek van melk) van de aan te voeren dieren. Met name BVD-antistoffen door vaccinatie kunnen grote gevolgen hebben voor uw eigen BVD-status. Het kan ook nuttig zijn om te vragen naar diagnostiek op bedrijfsniveau, zoals tankmelkonderzoek naar mastitisverwekkers, parasieten of klauwgezondheid. Bekijk ook het tankcelgetal.

Vraag naar de diergezondheidsgeschiedenis

10

9

•

•

Laat bezoekers die de stal betreden altijd gebruikmaken van bedrijfskleding (laarzen en overjas/overall).

Ontvang aangevoerde runderen afgezonderd, zodat de handelaar of transporteur niet bij uw andere dieren hoeft te komen.

Tot slot nog deze tips:

Als de dieren direct na aanvoer al zijn onderzocht, kan het zinvol zijn om ze aan het einde van de quarantaineperiode nogmaals te laten onderzoeken. Ook tijdens het transport kan er namelijk een besmetting plaatsvinden. Het duurt dan een aantal weken voordat er antistoffen kunnen worden aangetoond.

Onderzoek de dieren na de quarantaineperiode nogmaals

Plaats de dieren na aanvoer altijd minimaal vier weken in quarantaine. Dit geldt voor melkgevende én niet-melkgevende dieren.

Bedenk voor u runderen aankoopt hoe de quarantaine op uw bedrijf is in te regelen.

Plaats dieren altijd in quarantaine

ADVERTEREN IN DIT MAGAZINE? Neem contact op met: Marcel Koot T+31 (0)314 - 355 852 E marcel.koot@dock35media.nl I www.dock35media.nl

VOOROP IN DIERGEZONDHEID

Actkievoor

tijdelij ro u 19,50 e

De Droogstandscheck voor een optimale opstart De Droogstandscheck geeft via bloedonderzoek vóór het afkalven een goed beeld van de kans op problemen ná het afkalven.

De uitslag helpt u bij te sturen in uw droogstandsmanagement om zo de prestaties van uw verse koeien te verbeteren.

Zo werken we samen aan gezonde koeien en een optimale opstart.

Doe de droogstandscheck www.droogstandscheck.nl

GD LOOPT VOOROP IN DIERGEZONDHEID VOOR GEZONDE VOEDING EN VITALE KOEIEN

monitoring

Anouk Veldhuis, Gerdien van Schaik, Paul Wever, Harmke Schrijver

INZICHT IN DE DIERGEZONDHEIDSSTATUS VAN NEDERLAND

Resultaten monitoring van dierziekten Veel veehouders weten heel goed welke dierziekten er wel of niet op hun bedrijf spelen en houden hun statussen nauwlettend in de gaten. Maar weet u ook hoe we er landelijk voor staan? GD onderzoekt eens per twee jaar de status van een aantal belangrijke infectieuze aandoeningen in de Nederlandse rundveehouderij. Wat houdt deze ‘specifieke monitoring’ in, en wat zijn de resultaten?

overleg met de sector. Hierbij spelen diverse zaken een rol, zoals de hoeveelheid schade die een ziekte aanricht, of de ziekte van dier op mens overdraagbaar is (zoönose), of van belang voor de exportpositie. Gedurende de afgelopen jaren is onder andere de landelijke status van ziekten als salmonella, IBR, BVD en schmallenbergvirus onderzocht.

Doel van het onderzoek, dat wordt gedaan met financiering door ZuivelNL en Stichting Brancheorganisatie Kalversector (SBK), is om te bepalen op hoeveel procent van de Nederlandse melkleverende en niet-melkleverende rundveebedrijven een bepaalde infectieuze aandoening voorkomt.

Het onderzoek naar de mate waarin een bepaalde ziekte voorkomt, gebeurt op basis van steekproeven van willekeurig geselecteerde melkleverende en niet-melkleverende bedrijven. Zij nemen, indien van toepassing, niet deel aan een certificeringsprogramma voor de desbetreffende ziekte. In de uiteindelijke berekeningen houden we vervolgens rekening met het aantal bedrijven in Nederland dat gecertificeerd vrij is van de ziekte, om zo een inschatting van de landelijke mate van voorkomen te maken.

Het gaat hierbij om ziekten of ziekteverwekkers, zoals salmonella, IBR, BVD, schmallenbergvirus, neospora of leptospirose.

Op welke ziekten het onderzoek zich richt wordt bepaald in

Willekeurige steekproeven

Herkauwer, november 2020 - 19

Op melkveebedrijven kan voor een aantal ziekten onderzoek worden gedaan met behulp van tankmelkmonsters. In de andere gevallen wordt tijdens de stalperiode bloedonderzoek gedaan, waarbij het aantal en de leeftijd van de te onderzoeken runderen per ziekte kan verschillen. Deelname is vrijwillig en de kosten van de dierenarts en de laboratoriumonderzoeken worden niet in rekening gebracht. Deelnemende veehouders ontvangen hun eigen uitslagen en krijgen zo inzicht in de situatie van de betreffende dierziekte op hun bedrijf.

Trends zichtbaar maken GD voert de specifieke monitoring sinds 2003 om het jaar uit.

Bij elke ronde worden resultaten van alle deelnemende bedrijven anoniem verwerkt tot een landelijk gemiddelde. Zo wordt duidelijk bij hoeveel procent van de rundveebedrijven in Nederland de betreffende ziekte voorkomt. Op die manier kunnen we trends in de tijd inzichtelijk maken. Komt een bepaalde ziekte meer of minder voor dan voorheen, of blijft de situatie ongeveer gelijk?

20 - Herkauwer, november 2020

En hoe verhoudt het voorkomen van de ziekte zich tussen melkleverende en niet-melkleverende bedrijven? Inzicht hierin is voor de sector van belang. Zo is het bijvoorbeeld goed om te weten hoe de situatie in Nederland is als het gaat om salmonella bij jongvee-opfokbedrijven, aangezien steeds meer melkveebedrijven de opfok van jongvee uitbesteden. In 2019/2020 zijn Mycoplasma Bovis en Coxiella burnetii op melkveebedrijven en IBR en BVD op niet-melkleverende bedrijven onderzocht.

Resultaten 2019-2020 Mycoplasma Bovis Mycoplasma bovis (M. bovis) is een ziekteverwekkende bacterie bij runderen. Internationaal gezien staat M. bovis sterk in de belangstelling, aangezien de diergezondheidsproblematiek als gevolg van infecties met M. bovis in veel landen lijkt toe te nemen. Echter, de hoeveelheid M. bovis-besmette bedrijven in Nederland is onbekend.

monitoring

Anouk Veldhuis, Gerdien van Schaik, Paul Wever, Harmke Schrijver

melkleverende bedrijven ook zal dalen. Om hier zicht op te houden was onderzoek naar BVD in kleinschalige en zoogkoebedrijven onderdeel van de specifieke monitoring 2019/2020.

Uit het bloedonderzoek bleek dat op 8 procent van de zoogkoebedrijven in Nederland het jongvee antistoffen heeft tegen BVD. In 2015 was dit 16 procent. Deze daling is vermoedelijk het gevolg van de BVD-bestrijding in de melkveehouderij en in omliggende landen. Op 12 procent van de kleinschalige bedrijven heeft het jongvee antistoffen tegen het virus, evenveel als in 2015. Om beter in beeld te krijgen wat de situatie op kleinschalige bedrijven is, is het voorstel om in een volgende ronde te kijken naar aanwezigheid van dragers op deze bedrijven.

In de specifieke monitoring is onderzocht in welke mate M. bovis op melkveebedrijven voorkomt door M. bovis-antistoffen in bloed te bepalen van jongvee en oudere koeien. Bij 47 procent van de bedrijven werd een indicatie van een recente M. bovis-infectie vastgesteld, maar het werkelijke aandeel van bedrijven met een meer of minder recente M.bovis-besmetting is waarschijnlijk een stuk hoger en betreft ongeveer driekwart van de onderzochte bedrijven. Grotere bedrijven en bedrijven met een open bedrijfsvoering bleken vaker seropositief dan kleinere bedrijven en bedrijven met een gesloten bedrijfsvoering. Oudere koeien waren vaker seropositief dan kalveren.

IBR De gunstige ontwikkeling van de IBR-situatie op melkveebedrijven wordt gevolgd via het IBR-programma. Het onderzoek richtte zich daarom op niet-melkleverende bedrijven. Op basis van bloedonderzoek op zoogkoebedrijven bleek dat in 2019 8 procent van deze bedrijven in Nederland runderen heeft met antistoffen tegen IBR. Daarnaast werd op 8 procent van de kleinschalige rundveehouderijbedrijven (bedrijven met minder dan twintig runderen) een indicatie voor infectie met IBR gevonden door de aanwezigheid van antistoffen. Deze percentages zijn niet verschillend van de laatste meting in 2015. Ook het aantal officieel IBR-vrij gecertificeerde niet-melkleverende bedrijven blijft nog laag.

BVD Het is de verwachting dat door de bestrijding van BVD in de melkveehouderij de mate van BVD-besmetting in de niet-

Q-koorts Het percentage melkveebedrijven met afweerstoffen tegen C. burnetii (veroorzaker van Q-koorts) in tankmelk was niet afwijkend ten opzichte van 2017 en bedroeg 70 procent.

Typering van DNA van C. burnetii leverde geen aanwijzingen op dat de geitenstam, die in 2007 een uitbraak heeft veroorzaakt op melkgeitenbedrijven, aanwezig was.

Onderzoek in 2021-2022 In het stalseizoen van 2021 worden in het kader van de specifieke monitoring opnieuw veehouders benaderd voor deelname aan onderzoeken. Het is nog niet bekend voor welke ziekten dit zal zijn. Als u wordt benaderd voor deelname aan een onderzoek stellen we uw medewerking erg op prijs. Voor de door u geĂŻnvesteerde tijd krijgt u inzicht in de situatie van een bepaalde ziekte op uw bedrijf en voor de sector levert het belangrijke informatie op.

Al sinds 2002 houdt Royal GD zich intensief bezig met de uitvoering van de diergezondheidsmonitoring in Nederland.

Hiervoor werken wij nauw samen met onder andere de diersectoren, de zuivel, het ministerie van LNV, dierenartsen en veehouders. Deze rubriek verhaalt over bijzondere gevallen, speciaal onderzoek en opvallende resultaten die het werk van de monitoring oplevert. Samen werken we aan diergezondheid in het belang van dier, dierhouder en samenleving.

Herkauwer, november 2020 - 21

MEER VAN MIJN KOEIEN STARTEN BETER OP,

OMDAT IK SUBKLINISCHE KETOSE VOORKOM Koeien die slecht opstarten lijden vaak aan subklinische ketose als gevolg van een tekort aan energie

Gevolgen subklinische ketose Later tochtig, moeilijker drachtig2

Koeien vanaf de 3e kalving lopen bijna twee keer meer risico 15-17

Minder weerstand3-8 meer transitieziekten9-11

1

300 tot 500 kg minder melk12-13 Kosten lopen op tot 257 euro per geval14

Bescherm koeien vanaf de 3e kalving

•3

à 4 weken voor het kalven toedienen • betere opstart door meer energie • 74% minder verborgen ketose in koppel 9-11

MET KEXXTONE®

18

Minder ketose betekent:

Betere energieopname uit voer19,20 Goede opstart van lactatie

9-11

Minder antibiotica21

Betere vruchtbaarheid2

1. Andrews, T. (1998). 2. Walsh et al. (2007). 3. Sartorelli et al. (1999). 4. Sartorelli et al. (2000). 5. Hoeben et al. (1997). 6. Hoeben et al. (2000). 7. Suriyasathaporn W., Daemen, A.J.J.M., Noordhuizen-Stassen, E.N. Dieleman, S.J. Nielen, Schukken Y.H. (1999). 8. Zdzisinkska B., Filar J., Paduch, R., Kazxor J., Lokaj, I. Kandefer-Szerszen, M. (2000). 9. Duffield, T.F., Lissemore, K.D., McBride, B.W. & Leslie, K.E. (2009). 10. Leblanc (2004). 11. Dohoo (1984). 12. Ospina (2010). 13. Duffield, T. (2000) 14. Raboisson et al. (2015). 15. Berge A.C., Vertenten, G. (2014) 16. Vanholder, T., Papen, J., Bemers, R., Vertenten, G., & Berge, A. C. B. (2015). 17. Santschi 2011. 18. Elanco Animal Health. Data on file.

19. Nagaraja et al. (1997). 20. Van Maanen RW et al. (1978) 21. Raboisson, D., Barbier, M., & Maigné, E. (2016) VERKORTE BIJSLUITER KEXXTONE® Benaming: Kexxtone 32,4 g intraruminaal hulpmiddel met continue afgifte voor runderen. Werkzaam bestanddeel: Monensin 32,4 g (overeenkomend met 35,2 g monensin-natrium). Doeldiersoort(en): Rund (melkkoeien en vaarzen). Indicatie(s): Ter vermindering van het voorkomen van ketose rond het afkalven bij melkkoeien/vaarzen waarvan wordt verwacht dat ze ketose krijgen. Contra-indicaties: Niet gebruiken bij dieren met een lichaamsgewicht van minder dan 300 kg. Niet gebruiken bij overgevoeligheid voor het werkzame bestanddeel of één van de hulpstoffen. Bijwerkingen: Spijsverteringsstoornissen (zoals diarree, maagaandoening bij herkauwers) werden zelden waargenomen. Slokdarmobstructie werd zeer zelden waargenomen. De frequentie van • Zeer vaak (meer dan 1 op de 10 behandelde dieren vertonen bijwerking(en)), • Vaak (meer dan 1 maar minder dan 10 van de 100 behandelde dieren), • Soms (meer dan 1 maar minder dan 10 van de 1.000 behandelde dieren), • Zelden (meer dan 1 maar minder dan 10 van de 10.000 behandelde dieren), • Zeer zelden (minder dan 1 van de 10.000 behandelde dieren, inclusief geïsoleerde rapporten). Wachttijd(en): Nul dagen.

Speciale voorzorgsmaatregelen voor gebruik bij dieren: Behandelde runderen moeten gedurende 1 uur na de toediening in een afgesloten ruimte worden gehouden om te controleren of het middel niet werd doorgeslikt of wordt geregurgiteerd. Als dit het geval is, dien het intraruminaal hulpmiddel dan opnieuw toe als het onbeschadigd is. Indien het beschadigd is, dien dan een nieuw intraruminaal hulpmiddel toe. Controleer behandelde dieren tot 4 dagen na de toediening op tekenen van vastzitten van het intraruminaal hulpmiddel in de slokdarm. Tekenen van vastzitten zijn onder andere trommelzucht, eventueel gevolgd door hoesten, kwijlen, gebrek aan eetlust en niet gedijen. Dosering en toedieningsweg: Intraruminaal gebruik. Eén enkel intraruminaal hulpmiddel dient 3-4 weken vóór de verwachte kalfdatum bij een melkkoe/vaars te worden toegediend door middel van een geschikt toedieningsinstrument. Kexxtone geeft bij benadering een gemiddelde dosis van 335 mg monensin per dag af gedurende ongeveer 95 dagen. Volg de instructies nauwgezet. Het dier moet op de juiste manier worden vastgezet om het intraruminaal hulpmiddel goed te kunnen toedienen. Bij het vastzetten moet de voor- en achterwaartse beweging worden beperkt en het hoofd in een naar voren gestrekte positie worden gehouden, zonder druk op de nek om stikken te voorkomen. 1. Elk intraruminaal de kern van het intraruminaal hulpmiddel en stop het hulpmiddel in een geschikt toedieningsinstrument, het uiteinde met de opening eerst. 3. Zet het dier vast met hoofd en nek naar voren gestrekt. Pak het dier met één hand in de hoek van de bek. Breng het toedieningsinstrument in de bek zonder daarbij de voortanden te raken. Gebruik niet te veel kracht, om trauma en letsel aan de keelholte en slokdarm te vermijden. 4. Breng het toedieningsinstrument voorbij de tongbasis en vermijd daarbij de kiezen. Wanneer het dier slikt, beweegt het toedieningsinstrument gemakkelijk over de tongbasis. GEBRUIK GEEN OVERMATIGE KRACHT. Trek bij weerstand het instrument wat terug en herhaal de procedure. 5. Zorg ervoor dat het uiteinde van het toedieningsinstrument de tongbasis is gepasseerd. Schiet het intraruminaal hulpmiddel uit het toedieningsinstrument wanneer het dier slikt.

Reg.: EU/2/12/145/001-003, REG NL 110814 UDA. Uitsluitend voor diergeneeskundig gebruik. Uitsluitend op diergeneeskundig voorschrift.

Verantwoordelijke onderneming: Elanco GmbH, Heinz-Lohmann-Str. 4, 27472 Cuxhaven, Duitsland. Verdere informatie is beschikbaar op aanvraag. 12/2018 Elanco Animal Health Papendorpseweg 83 | 3528 BJ Utrecht | Tel.: +31(0)30 307 92 45 | benelux@elanco.com Kexxtone®, Elanco en het schuine balk logo zijn handelsmerken van Elanco of haar filialen. PM-NL-19-0100

webinars

Up-to-date vanuit uw eigen stoel Met enige regelmaat organiseren wij leerzame webinars voor veehouders. Een makkelijke manier om vanachter uw eigen computer in een half uur bijgepraat te worden door onze experts. Zij geven interessante achtergrondinformatie en praktische tips over dat wat er speelt in de professionele veehouderij.

De webinars kunt u terugkijken op www.gddiergezondheid.nl/ webinars. Hier vindt u ook meer webinars en aankondigingen van nieuwe webinars Diergezondheid online managen en meer Hoe gaat de inschrijving van een BVD-oorbiopt in VeeOnline nu precies en waar moet u aan denken? Xander en Dennis van onze klantenservice nemen u mee tijdens deze webinar. Daarnaast laten zij u zien waar u bijvoorbeeld uw statusoverzicht, labuitslagen en openstaande onderzoeken en acties kunt vinden.

Wormen in de wei Runderen die in de weide lopen kunnen te maken krijgen met parasitaire infecties zoals maagdarmwormen, leverbot en longwormen. Kennis van de cyclus, symptomen en de aanpak van worminfecties helpt u problemen voor te zijn. GD-dierenarts Debora Smits vertelt u alles over de drie belangrijkste parasieten. Wanneer vormen ze een risico voor uw veestapel? Hoe kunt u zien of uw runderen last hebben van wormen en hoe kunt u problemen voorkomen?

Mastitispreventie in relatie tot voer en ligboxhygiĂŤne In de zomerperiode zien we vaak een toename van het aantal mastitisgevallen en een verhoging van het tankcelgetal. Met name omgevingsgebonden mastitisverwekkers kunnen zich door het warme weer makkelijker handhaven en zich bovendien razendsnel vermenigvuldigen. In deze webinar vertellen Sabine Tijs (GD) en Wilco de Crom (MS Schippers) over het verlagen van de infectiedruk in de ligbox en aan het voerhek en wat u daarbij zelf kunt doen.

We hebben ook een aantal webinars georganiseerd voor dierenartsen en voeradviseurs, maar deze zijn wellicht ook voor u interessant.

Kopervoorziening is maatwerk Een optimale kopervoorziening is nodig voor een goede weerstand, maar de koperabsorptie uit het ene rantsoen is niet automatisch hetzelfde als uit een ander samengesteld rantsoen. Hoe adviseert u uw klanten deze optimale voorziening te bereiken?

GD-dierenarts Sanne Carp-van Dijken deelt inzichten in de kopervoorziening.

Planmatig werken op het melkveebedrijf Veel veehouders hebben hun bedrijf de afgelopen decennia sterk laten groeien door zelf indrukwekkend hard te werken. Het is nu tijd om zich ook te richten op â&#x20AC;&#x2DC;slimâ&#x20AC;&#x2122; werken. Welke rol kan een dierenarts in dit proces vervullen?

Herkauwer, november 2020 - 23

VEEONLINE: WISSELWERKING TUSSEN DIERENARTS EN VEEHOUDER Erik van Valkengoed heeft op zijn bedrijf 120 melkkoeien en 70 stuks jongvee. Met 60 hectare grond zorgt hij voor zijn eigen voergewassen. Erik maakt gebruik van het programma BVD-vrij (route jongvee antistoffen). Dit houdt in dat zijn veearts Kees-Wim Jobse, werkzaam bij Wellensiek Dierenartsen, één keer in de zes maanden langskomt voor een BVDonderzoek. Erik: “Doordat dit tijdig in VeeOnline staat kan dit prima tijdens de reguliere bezoeken.”

Rundveehouder Erik van Valkengoed aan de slag met VeeOnline

Iedere dierenarts kan veehouders aan zijn naam koppelen. Als Kees-Wim een overzicht wil hebben van zijn veehouders, dan zet hij eenvoudig het filter op zijn naam.

Zo krijgt hij zijn klanten in beeld. Met dit overzicht is in één oogopslag duidelijk bij welke veehouder prioriteit ligt en op welk bedrijf nog iets moet gebeuren.

Demo VeeOnline Met VeeOnline heeft u alle actuele GD-informatie over de gezondheid van uw dieren altijd en overal beschikbaar. U vindt er onder andere uw labuitslagen, bedrijfsgezondheidsplan (BGP), bedrijfsbehandelplan (BBP) en een overzicht van de gezondheidsstatussen en deelnames aan GD-programma’s. Inloggen op VeeOnline is gratis voor veehouders. Ook de meeste modules zijn gratis. Log in op www.veeonline.nl. Heeft u nog geen login? Klik op de link ‘login aanvragen’ (onderaan het inlogscherm) en volg de stappen. U ontvangt uw toegang tot VeeOnline direct per e-mail. VeeOnline is continu in beweging. Heeft u vragen? Meld u dan aan voor een online-demonstratie met Teamviewer op www.gddiergezondheid.nl/demo. Wij praten u graag bij en beantwoorden uw vragen.

24 - Herkauwer, november 2020

VeeOnline

Carmen Nijenkamp, stagiaire en Jessica Fiks, redacteur

Dierenarts Kees-Wim Jobse

Kees-Wim: “We zien door het gebruik van VeeOnline dat wij, als dierenartsen, de veehouders kunnen ontzorgen. Ze vinden het erg prettig dat de dierenarts voor een bedrijfsbezoek op de hoogte is van welke taken moeten worden uitgevoerd.”

VeeOnline zorgt ervoor dat het overzicht niet alleen voor de dierenartsen duidelijk is, maar ook voor de veehouders. Zij kunnen eenvoudig zien waar de dierenarts voor komt en wanneer iets moet gebeuren. “Veehouders zien dierenartsen ook als tussenpersoon. VeeOnline zorgt voor een duurzame relatie tussen

VeeOnline-tip van Dennis: Wist u dat op VeeOnline de openstaande onderzoeken voor zowel u als de dierenarts staan? U vindt ze op uw homescherm in de tabel. Het is belangrijk om samen met uw dierenarts af te stemmen wie de aansturingen in de gaten houdt.

Dennis Voortman werkt bij de klantenservice van GD. Heeft u vragen of begeleiding nodig? Wij ondersteunen u graag. U kunt ons elke werkdag bereiken tussen 08.00 en 17.00 uur op het telefoonnummer: 0900-1770 (optie 1).

de dierenartsenpraktijk, veehouder en GD. Er zijn veehouders die ons bellen omdat ze op VeeOnline zien dat er bijvoorbeeld nog koeien moeten worden getapt. Dat zorgt voor een erg mooie wisselwerking tussen de veehouder en ons als dierenarts”, zegt Kees-Wim. Volgens Kees-Wim zorgt VeeOnline ervoor dat je als dierenarts een reden hebt om bepaalde veehouders te bellen, waar je zonder het programma geen reden voor hebt. Dit zorgt ervoor dat de samenwerking verbetert en ook wordt versterkt. Een winwinsituatie voor alle partijen. Dit bevestigt Erik: “Het werkt gewoon erg prettig, als je weet dat wanneer de dierenarts langskomt, deze ook kleine werkzaamheden kan uitvoeren. Denk aan het bloedtappen bij twee koeien. Het is niet kostenefficiënt om de dierenarts alleen daarvoor te laten komen. Door VeeOnline is het inzichtelijk dat er nog iets op de takenlijst staat en kan dit worden gedaan op het moment dat de dierenarts toch al op het bedrijf is voor grotere werkzaamheden.

Daarnaast blijven alle onderzoeken in het programma beschikbaar, een handig archief.”

MEER OVER VEEONLINE VINDT U OP WWW.VEEONLINE.NL

Herkauwer, november 2020 - 25

o ig em z D we n aa

De hoogste kwaliteit medische scanapparatuur

12 inch screen Touch screen

60 GB geheugen Probe 1-14 MHz Doppler: Colour, Power, Pulse Wave

Nu ook lease!

Vraag een vrijblijvende demo aan!

info@draminski-retail.eu • T 0646 038 514

WWW.DRAMINSKI-RETAIL.EU BOX PELLETS

De volgende stroproducten zijn zeer aantrekkelijk in prijskwaliteitverhouding ten opzichte van andere strooisels.

De producten nemen ook veel meer vocht op en hebben een zeer positieve uitwerking op de mest.

Boxpellets

BOX

PELLETS

Boxpellets (stropellets)

vanaf € 165 per ton

De volgende stroproducten zijn zeer aantrekkelijk in prijskwaliteitverhouding ten opzichte van andere strooisels.

De producten nemen ook veel meer vocht op en hebben een zeer positieve uitwerking op de mest.

• Diepstrooiselboxen is zeer aantrekkelijk in • Paardenboxenten prijs-kwaliteitverhouding • Vrijloopstallen opzichte van andere strooisels.

• Potstallen Boxpellets neemt zeer veel vocht op, en heeft een zeer positieve uitwerking op de mest.

Boxcrush Bij gebruik: schone koeien, vanaf € 188 per ton laag celgetal en mastitis • Pluimvee verwaarloosbaar.

• Rubbermatbedden • Diepstrooiselboxen

• Paardenboxen Prijs los gestort €152,00/ton, in big bag’s €154,00/ton.

Boxpellets

vanaf € 165 per ton • Diepstrooiselboxen • Paardenboxen • Vrijloopstallen • Potstallen

Boxcrush

Guido Sinnige • tel. 06 - 215 84 212 • www.boxpellets.nl

AGRI SERVICE JEUKEN B.V. A

+ B

C

M

Y

CM

MY

CY CMY

K

RISORSA®AGRI EASY SERVICE JEUKEN B.V. Nieuwee! formul

Dip spray producten en te

gebruiken bij melkrobotsystemen Anzeige Agri Risorsa A5-ha-4c 24.09.2008 10:07 Uhr Seite 1

A

C

M

Y

CM

MY

CY CMY

K

C

M

Y

CM

MY

CY CMY

K

+ B

voor celgetal

Anzeige Agri Risorsa A5-ha-4c 24.09.2008 10:07 Uhr Seite 1

+ B

A

De oplossing

+ B

problemen

Schubert straat 33, 6566 DL Millingen a/d Rijn (nl) RISORSA STRONG Tel: +31 481 433661 Vormt een + B bescherming A lichte Nieuwe e! formul Fax: +31 481 432075 ® ® Mob: +31 (0)6 53195804 RISORSA BARRIER RISORSA BARRIER Vormt een extreme bescherming www.agriservicejeuken.nl Nieuwe ule! ®

form

Menno Holzhauer, rundveedierenarts

Aan de slag

KLAUWGEZONDHEID VERBETEREN

Droge stalvloer en comfortabele ligboxen van belang Direct ingrijpen bij beginnende klauwproblemen is belangrijk. Vanuit dierenwelzijn, om verdere schade aan de klauw te voorkomen, maar ook vanuit economische oogpunt doordat problemen leiden tot een verlaagde melkproductie. Aan de hand van ons 7-punten klauwgezondheidsplan krijgt u problemen snel inzichtelijk en kunt deze verhelpen.

Zoolzweer in de buitenklauw na kneuzing van de lederhuid

Een belangrijke stap is de stalinrichting en daarbij het zorgen voor een droge stalvloer en comfortabele ligboxen. Een schone stalvloer zorgt voor minder mest in de boxen. Koeien hebben schonere klauwen, staarten en uiers, waardoor de kans op hygiëne gerelateerde klauw- en uieraandoeningen wordt verkleind.

Voorkom gladde vloeren Zorg voor droge roosters op het moment van binnenkomst van de runderen. Het kan gebeuren dat een vloer te glad wordt, dan heeft een koe te weinig grip en moet geforceerd lopen. In de winterperiode is er regelmatiger bezetting en met het koudere weer heb je hier minder last van. In de zomerperiode kan dit betekenen dat het af en toe nodig is om de vloer een beetje vochtig te maken, om zo de werking van de mestschuif gunstig te beïnvloeden. Een droge omgeving vermindert de infectiedruk en zorgt dat het klauwhoorn niet verweekt.

Langdurig staan geeft problemen Een schone stal is belangrijk, omdat bacteriën dan moeilijker kunnen overleven. Het is van belang dat de ligboxen comfortabel zijn voor de koe, zodat ze na betreden van een ligbox bin-

nen één minuut kan gaan liggen. Langdurig staan op harde oppervlakken verhoogt de kans op niet-infectieuze klauwaandoeningen. Het risico op niet-infectieuze klauwaandoeningen neemt toe door de voortdurende druk op de klauwen en zorgt voor een slechtere kwaliteit zoolhoorn. Hierdoor kan ook nieuw bot vormen aan de zoolzijde van het klauwbeen, wat zorgt voor irritatie van de lederhuid waardoor de kans op herhaling van het probleem wordt vergroot. Dieren die al eerder klauwproblemen hadden, hebben een grotere kans op herhaling.

Herkauwer, november 2020 - 27

Aan de slag

7

Menno Holzhauer, rundveedierenarts

Besteed aandacht aan klauwgezondheid bij de stierkeuze en voer koeien met steeds terugkerende (>drie keer) klauwaandoeningen af.

6

5

1

Zorg voor een schone, droge stalvloer en comfortabele ligboxen.

Manage de lichaamsconditie (schaal van 1-5) van de koeien en zorg voor een maximale afname van 0,5-1 punt na het afkalven.

Voer een uitgebalanceerd rantsoen voor een optimale klauw- en huidweerstand (vitaminen, spoorelementen en mineralen).

2

3

Controleer de klauwen van alle koeien voor het droogzetten, herhaal dit 2-3 maanden na afkalven (registreer dit).

Behandel kreupele koeien direct (registreer dit).

4

Maak selectief gebruik van desinfectie afhankelijk van de ernst van de infectieuze klauwgezondheidsstatus.

Het gevolg is dat er een vicieuze cirkel van herhaaldelijke klauwproblemen ontstaat die vaak tot vervroegde afvoer leidt.

Vuistregels voor juiste ligboxen 1. De afmetingen voor koeien die recht in de box kunnen staan en liggen: minimaal 1,80 meter afstand van de knie- en schoftboom tot de achterrand (sta- en ligruimte); plaats eventueel een flexibele schoftband.

Zorg voor voldoende lengte, zodat de koe haar kop kan uitzwaaien: minimaal 2,75 meter bij een dichte voorzijde van de box en minimaal 2,50 meter bij een open voorzijde. Bij een dubbele rij is een gezamenlijke kopzwaairuimte. Zorg dat er geen obstakels zijn tussen 0,10 en 1,00 meter hoogte aan de voorzijde.

2. Maak de box breed genoeg, zodat de koe vlot gaat liggen: minimaal 1,25 meter voor lacterende en droogstaande koeien.

3. De bevestiging van een normale schoftboom is recht boven de knieboom. In geval van een gegolfde schoftboom is de bevestiging 30 centimeter richting achterzijde van de ligbox, onder een hoek van ongeveer 30-35 graden.

Zacht en comfortabel liggen Met het dagelijks instrooien van de ligplaatsen zorgt u voor een zachte bodem met droog en schoon zaagsel. De koe landt en ligt dan zacht. Minimaal vijf centimeter diep strooisel of minimaal vijf centimeter rubbermatras zorgt ervoor dat een koe makkelijk kan liggen en opstaan en vermindert de kans op uitglijden. Comfortabele ligboxen zijn gebaseerd op HF-koeien van 725 kilogram. Vaarzen zijn het kleinst en bevuilen de ligboxen vaker. Een vaarzengroep met kleinere ligboxen brengt uitkomst en zorgt ook voor een betere productie en minder uitval. Voorkom dat de koeien te ver voorin de ligboxen staan, zodat de kans op bevuiling van de ligbox minimaal is. Bij ligboxen met de juiste afmetingen gaan koeien sneller liggen en voorkomt u dat ze met de achterpoten in de mest staan. Houd ook rekening met opstapjes en andere risicoplaatsen in de stal. Leg daar rubber op. Zorg dat koeien voldoende rust en ruimte hebben om er overheen te lopen. Probeer de koeien zo min mogelijk verplicht te laten staan, door onder meer de wachttijd voor het melken te beperken. Door meer onderlinge competitie en langere statijden ontstaat ook meer belasting op de klauwen en dit vergroot de kans op zoolzweren en wittelijnaandoeningen.

ALLE ZEVEN PUNTEN VINDT U OP WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/KLAUW

28 - Herkauwer, november 2020

relatiebeheerders

HULP BIJ VRAGEN

Advies voor u De GD-relatiebeheerders geven advies over uw bedrijfssituatie en de ondersteuning die wij u kunnen bieden. Bijvoorbeeld als u een vraag heeft over een onverwachte verandering van de gezondheidsstatus van uw koeien. Of als u meer informatie wilt over diergezondheid (zoals BVD, parasieten, klauwen uiergezondheid of drinkwater) en wilt weten welke GD-programma’s op uw bedrijf van meerwaarde kunnen zijn.

Relatiebeheerder Anton Gosselink hielp recent een klant met een vraag over statussen. “Hij belde met vragen over statussen en het beëindigen van het melkveebedrijf. Al pratende bleek dat er nog vaarzen waren voor de export en ook nog een heel aantal melkkoeien. Ook was het de bedoeling om jongvee op te fokken voor een melkveebedrijf in een veterinaire eenheid. Het is heel wat om dat allemaal te regelen voor het zover is. Vooral omdat de statussen bij de toekomstige melkveehouder van de

veterinaire eenheid anders zijn. Daarom gingen we eerst maar eens om tafel om de verschillen en overeenkomsten te bespreken.”

“Daarna hadden we regelmatig contact, om de juiste volgorde van alle te doorlopen stappen te zoeken. Voor export zijn niet zozeer statussen nodig, maar wel voor het verkopen van de melkkoeien. Voor het toekennen van de veterinaire eenheid moet eerst het bedrijfstype worden veranderd naar niet melkleverend, dan moeten ook de melkleveranties stoppen. Alle stappen zijn goed doorlopen en het eerste jongvee is inmiddels in de opfok bij de kersverse jongveeopfokker. Het is fijn dat ik daarbij heb kunnen ondersteunen.“ MEER INFORMATIE OVER DE RELATIEBEHEERDERS VINDT U OP WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/RELATIEBEHEER

Jan Marion

Staand:

Andreas

Walter

Midden:

Sietske

Joyce

Vooraan: Lammert

Laura

Mike

Sabine

Hans

Anton

Theo

Toine

Chantal

Renske

Herkauwer, november 2020 - 29

ADVERTORIAL

Rust bij de dieren door full spectrum zonlicht verlichting met ionisatie... ... dat merken veehouders op met de producten van Freshlight!

LUCHTZUIVERENDE LED-VERLICHTING Schone lucht Minder antibioticum Vermindering van pathogenen

De Heavy Duty Tube (HDT) van Freshlight B.V. uit Deventer is erkend op de RAV Lijst.

E 7.15 BWL nummer 2020.03. Het is de enige lamp die naast licht ook fijnstof reduceert door middel van ionisatie en mag stand alone worden toegepast.

Het product maakt al langer deel uit van de range van ioniserende verlichting van Freshlight B.V. Het zuiveren van ammoniak, stof, stank en pathogenen is een techniek waarin Freshlight zich onderscheidt en uniek in is. Het resultaat is een beter luchtklimaat voor het vee, maar ook voor de boer. De lamp leert 180 tot 204 lumen per Watt en is dus zeer energie zuinig.

De verlichting komt in de juiste omstandigheden in aanmerking voor fiscale regelingen zoals de EIA en de MIA/Vamil.

De HDT is de meest recente ontwikkeling. De lamp heeft een IP65 inflammable polycarbonate behuizing. De ionisatoren zijn geplaats in de achterzijde van de behuizing. Hierdoor is het product erg duurzaam en gaat lang mee. Alle lampen voldoen aan de LM79 certificering uitgevoerd door SGS. De tubes worden gemaakt met een uitwisselbare driver. Dit om de circulaire economie maximaal toe te passen.

Minder uitval Gezonde dieren

De ionisatie en het licht kan apart van elkaar aan-en uitgeschakeld worden. Wanneer in de avond de verlichting uitgaat, blijft de ionisatie zijn werk doen.

Inmiddels hangen er duizenden lampen in Nederlandse stallen. Door navraag te doen bij een aantal melkveehouders en kalverhouders leert men dat de ervaringen positief zijn.

+31(0)55 - 302 00 21

www.freshlightgroup.com

De melkkoeien en kalveren zijn rustiger. Het jongvee laat ook tochtigheid eerder en beter zien. Bij de kalveren zijn luchtwegproblemen verminderd. Het fullspectrum zonlicht van de lamp zorgt voor de vorming van vitamine D. Vitamine D zorgt ervoor dat dieren sterkere botten hebben, zich vitaler voelen, minder vatbaar voor ziekten zijn en een betere spierfunctie ontwikkelen.

het getal

4

… HET AANTAL KOEIEN DAT U NODIG HEEFT OM TE ZIEN HOE HET STAAT MET DE DROOGSTAND

DROOGSTAND: GOED OF VERBETERING MOGELIJK? Optimalisatie van de droogstand is de belangrijkste voorwaarde voor een goede start van de lactatie. Ook is het van groot belang voor gezonde, langlevende en hoogproductieve melkkoeien.

Gezondheidsproblemen, zoals aan de nageboorte blijven staan, vruchtbaarheidsproblemen, melkziekte of lebmaagverplaatsing vinden meestal hun oorsprong in de droogstand. De Droogstandscheck is een unieke test die vóór het afkalven aangeeft of uw droge koeien een verhoogd risico hebben op gezondheidsproblemen ná het afkalven.

Via bloedonderzoek (serum) worden de gehalten NEFA, BHBZ, ureum, magnesium en haptoglobine gemeten.

Voor de Droogstandscheck zijn vier tot tien bloedmonsters nodig van droog-

staande koeien in de periode van 21 tot 2 dagen voor het afkalven. De uitslag vertelt iets over uw droogstandsmanagement op koppelniveau. U ziet of er (mogelijk) sprake is van problemen met de energie-, eiwit- en magnesiumvoorziening en de gezondheidsstatus van uw koppel.

Wist u dat u de rest van dit jaar voordelig kennis kunt maken met de Droogstandscheck?

WILT U MEER WETEN? KIJK OP WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/DROOGSTANDSCHECK

vraag & antwoord

IN WELKE STAL ONTSTAAN DE MINSTE KLAUWPROBLEMEN?

Het optreden van klauwaandoeningen wordt vooral bepaald door de hoogte van de infectiedruk, voeding en huisvesting.

De infectiedruk heeft te maken met meer of minder contact met de aanwezige besmettelijke mest. Dit laatste is onvermijdelijk als de dieren aan het voerhek staan, maar wel te voorkomen op het

moment dat de dieren in de ligboxen zijn.

Voorkom overbezetting van de stal door voor elke koe een comfortabele ligplaats beschikbaar te hebben. Overbezetting betekent meer stress, minder weerstand en onder andere meer (klauw)problemen.

Diepstrooiselboxen zorgen voor een zachte bodem die goed grip geeft, zodat de koe zacht landt en ligt en ook langer wil blijven liggen. Hoogproductieve dieren liggen het langst.

Houd als vuistregel aan dat koeien gemiddeld twaalf uur per dag liggen Zorg voor de juiste boxmaten om te voorkomen dat koeien die willen opstaan vanuit de ligboxen alle druk op de punt van de klauw hebben. Dit is in geval van kreupelheid erg pijnlijk.

KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/KLAUW

Herkauwer, november 2020 - 31

diergezondheid volgens Jan Pieter van Tilburg Jan Pieter van Tilburg en zijn vrouw Margaretha hebben sinds 2007 het melkveebedrijf van zijn ouders overgenomen. Momenteel hebben ze 140 melkkoeien, 80 stuks jongvee en een aantal hobbydieren waaronder schapen en varkens. “Overzicht en inzicht in je bedrijf en de gezondheid van de koeien vind ik belangrijk om te hebben, zodat je kunt bijsturen.”

Als kind wist hij al dat hij boer wilde worden en hij was altijd erg veel bezig met de koeien. “Mijn ouders vertelden me al vroeg van alles over het bedrijf. Koeien hebben een prachtig karakter en zijn mooie dieren.”

Neospora via nieuw hondje Jan-Pieter: “We kochten in 2010 een hondje en hij liep ook door de stallen en het voer. Daarmee hebben we waarschijnlijk neospora ingesleept, met abortussen tot gevolg.

We hebben de hele veestapel onderzocht en middels selectief insemineren en het niet aanhouden van de kalfjes is het al met al redelijk snel van het bedrijf verdwenen. Maar het was een wake-up call hoe snel je een ziekte kunt hebben op je bedrijf. Recent wilden ze een wandelpad aanleggen naast ons weiland. Dan krijg je te maken met andere honden en mensen weten vaak niet dat die stront tot neospora kan leiden. Je wilt je eigen vee beschermen en nu is het gelukt om het wandelpad aan de andere kant van het water te krijgen.”

Vooral eigen opfok “Vee aankopen hebben we in die tientallen jaren maar één keer gedaan, toen we moesten groeien in 2000 omdat mijn broer in het bedrijf kwam. Dat was een sprong naar de toekomst en we hebben destijds goed onderzoek laten doen naar het vee dat op het bedrijf erbij kwam. Verder bepaalt ons eigen jongvee de groei, anders groeien we liever niet verder.”

Vinger aan de pols “Ik vind het belangrijk om alles goed te onderzoeken en als je dan toch verwerpers hebt, deze in te sturen voor onderzoek. Is het een signaal van een groter probleem?

Aan de hand van de Mineralencheck hebben we de samenstelling van het rantsoen aangepast. Ook voor uiergezond onderzoeken we de melkmonsters individueel. Welke ziektekiemen zijn er aanwezig? Voor het droogzetten zetten we de koeien op een droogstandsrantsoen en bouwen we het melken af. Dat doen we ongeveer in een week tijd. Is er geen drang meer naar de melkstal? Dan zetten we de koeien rustig droog. Vroeger deden we dat veel sneller en hadden we meer problemen. Het is goed dat er steeds meer nieuwe inzichten komen om de diergezondheid te verbeteren en wij zijn daar zelf ook mee bezig.”

Postbus 9, 7400 AA Deventer, T. 0900-1770, www.gddiergezondheid.nl, info@gddiergezondheid.nl