ERFGOED
36
Een nieuwe snelweg, dwars door Betekom! Het mobiliteitsvraagstuk is een van de grote uitdagingen van deze tijd. Een goed uitgebouwd en onderhouden wegennet zijn van groot belang om de economie en het sociale leven draaiend te houden. Dat was vroeger niet anders. In de prehistorie hadden de jagers-verzamelaars meestal al genoeg aan een paar losse paden door de natuur om in hun levensbehoefte te voorzien. Dat veranderde wanneer de mens aan landbouw ging doen en in vaste nederzettingen ging wonen. Mettertijd kwam er meer behoefte aan een vast wegennet om akkers en weidegronden te bereiken en voor communicatie tussen de verschillende boerderijen en nederzettingen. In de gemeente werd op die manier een heel dicht weggennet gevormd dat grotendeels een lokale functie had. Daarnaast had de gemeente reeds in de middeleeuwen een belangrijke transitfunctie. Er liepen zelfs niet minder dan twee interstedelijke verbindingswegen door de gemeente. In het oosten van Begijnendijk lag de oude handelsweg tussen Aarschot en Lier die het tracé van de Vennestraat, Waterstraat en Sleutelbaan volgde om dan verder via Booischot en Heist-op-den Berg naar Lier te lopen. Deze weg werd in de eerste helft van de negentiende eeuw vervangen door de huidige Liersesteenweg. Dwars door Betekom liep zelfs nog een belangrijkere verkeersas, nl. de Grote Baan. Die vormde in de middeleeuwen de verbinding tussen twee sterke economische grootmachten, nl. Keulen in het Rijnland en Brugge in Vlaanderen.
Een middeleeuwse heirbaan De Grote Baan werd in oude teksten vaak ‘Herbaene’ of ‘Herstraete’ genoemd. Een herbaene of heirbaan was in feite een weg die voor militaire doeleinden werd aangelegd of gebruikt. Dergelijke banen werden in ons land geïntroduceerd door de Romeinen kort voor het begin van onze tijdrekening. De kracht van het Romeinse rijk werd immers bepaald door de sterkte van haar legers. Om het immense imperium onder controle te houden was een goed uitgebouwd wegennet dan ook noodzakelijk. Dit moest een snelle verbinding mogelijk maken tussen de belangrijkste nederzettingen en bovendien geschikt zijn voor zware transporten van legermaterieel. Daardoor waren die wegen ook uitermate geschikt voor het vervoer van handelsgoederen. De aanleg ervan betekende een bijzondere stimulans voor de uitbouw van de interregionale handel. Na de Romeinse tijd bleven deze heirbanen meestal in gebruik, maar door de opkomst van nieuwe steden zo'n
1 000 jaar geleden ontstonden ook nieuwe handelsroutes. Er wordt vermoed dat de verbinding tussen Keulen en Brugge via Mechelen toen ontstaan is. Deze weg liep via Averbode en Gijmel naar Ourodenberg en zo door het dorp naar Tremelo en Mechelen. Er zijn sterke aanwijzingen dat de oorspronkelijke route van deze heirbaan liep van Ourodenberg via de Oude Mechelsebaan, Bloemsehoeve, Groenstraat en Moorsemsestraat naar Baal en zo verder naar Tremelo.
Een nieuwe snelweg Dat traject liep via de middeleeuwse woonkernen van Moorsem, Heetsveld (Kwetter) en Baal en bleek op termijn misschien minder geschikt als militaire baan en handelsweg. Het maakte in feite een omweg rond de Betekomse heuvels en liep gedeeltelijk over vochtige gronden, waardoor de weg ook minder geschikt was voor zwaar transport. Door het toenemend interstedelijk verkeer was er nood aan een snellere verbinding en werd op een bepaald moment beslist om de omweg via Moorsem en Baal af te
