Cultuur en toerisme

De kracht van Marcinelle

Op 8 augustus 2021 is het 65 jaar geleden dat de grootste mijnramp uit de Belgische geschiedenis in Marcinelle plaatsvond. Door een ongelukkige samenloop van omstandigheden kwamen 275 steenkoolarbeiders gevangen te zitten in de galerijen die zich vulden met rook en koolstofmonoxide. Op het einde van die dag slagen nog zes Vlaamse arbeiders erin om gered te worden op niveau 765. Nadien bleef het stil. Ondanks verwoede pogingen konden reddingswerkers pas op 23 augustus 1956 de rampplaats op 1035 meter diepte bereiken. Ze konden enkel vaststellen dat er geen overlevenden waren en kwamen met de boodschap ‘tutti cadaveri' (allemaal lijken).

In totaal vielen er die dag 262 slachtoffers van twaalf nationaliteiten. Er waren ook 33 Vlamingen bij, onder andere uit Begijnendijk en omstreken. Na de oorlog vertrokken immers ook van bij ons inwoners met de ‘rammelbus’ naar de mijnstreken om vaak in onveilige omstandigheden een inkomen te verwerven.

Het bestuur herdenkt jaarlijks de slachtoffers uit Marcinelle, zowel in Begijnendijk als in Marcinelle. Marie Louise De Roeck, een gepensioneerde lerares van Vlaamse origine, ontvangt de Vlaamse delegaties in Le Bois du Cazier al sinds 2006. In Begijnendijk is Frans Wijns de voortrekker van de jaarlijkse herdenkingstrip en ook Stef Boogaerts is sinds 2006 betrokken bij de herdenking van de mijnramp. We hadden een gesprek naar aanleiding van dit herdenkingsjaar.

Hoe komt een Vlaamse in Charleroi terecht?

Marie Louise De Roeck

Mijn man moest in 1976 voor zijn beroep naar Charleroi verhuizen. Ik vond het niet leuk om ver van mijn Antwerpse familie te gaan wonen, maar kon als germanist snel aan de slag als leerkracht. Het onthaal in de werkomgeving was enorm gastvrij. Zo ben ik hier goed geïntegreerd.

Wat heb je professioneel gedaan?

Marie Louise De Roeck

Ik stond in het onderwijs, onder meer in het jezuïetencollege Sacré-Coeur. Naast lesgeven had ik daar de taak om culturele initiatieven te nemen

Marie Louise De Roeck

rond sociale thema’s, zoals de vijftigste herdenking van de bevrijding, de herdenkingen in Marcinelle in 1986, 1996, 2006 en 2011 en de solidariteit met vluchtelingen. Solidariteit beleven, vind ik een belangrijke meerwaarde in een school. Vele families in deze regio hebben hun roots in de mijnen. Met gevolg dat we onze initiatieven rond Marcinelle telkens met een tiental scholen samen konden organiseren, zoals we dat ook deden in Begijnendijk in 2011. Sinds mijn pensioen in 2006 ben ik stadsgids in Charleroi en op de site van Le Bois du Cazier.

Wat betekent Le Bois du Cazier voor Marcinelle en voor jou?

Marie Louise De Roeck

De impact van het mijnwerkersgebeuren en de ramp in 1956 kan moeilijk overschat worden. De pas opgerichte Europese Unie (EGKS) heeft na deze mijnramp de eerste wetgevende maatregelen genomen voor de veiligheid op het werk op Europees niveau. Dat had voor gevolg dat de vakbonden op het gebied van de veiligheid een partner met spreekrecht en bevoegdheden werden, hetgeen voordien helemaal niet het geval was. Voor de ramp vielen er in de Belgische koolmijnen tientallen doden per jaar. De veiligheid op de Cazier was ondergeschikt aan het opgedreven ritme van de kolenslag zonder dat de mijnwerkers hierop konden reageren. Hun enige kracht was de solidariteit, Vlamingen, Walen, Italianen, 12 nationaliteiten werkten er samen in de ondergrond tot op 1100 m diepte. Deze solidariteit komt nog altijd tot uiting in een hartelijke stadsmentaliteit die op de muren van het expositiepaleis staat geschilderd in grote letters: Bisous M’chou, vrij vertaald, Kussen Schat.

Frans Wijns

Sinds wanneer ben je betrokken bij de herdenkingsmomenten?

Marie Louise De Roeck

Na de herdenking inn 2006 werd ik gids op de site en leerde ik er de Vriendenkring der Mijnwerkers kennen, de AMCW. Deze hadden al lang vele contacten met de Italiaanse delegaties, maar wensten een betere samenwerking met de Vlaamse families. Zo kwamen we in contact met Frans Wijns, een formidabele vriend, en Stef Boogaerts, voormalig schepen in de gemeente. We bezochten met onze mijnwerkers het GA&DC en de herdenkingsmonumenten in jullie streek. Jullie burgemeesters en schepenen hebben dit altijd zeer sterk gesteund. Ik wil met mijn aanwezigheid een brugfunctie vervullen tussen noord en zuid. De sociale verworvenheden verbinden ons en verdeling zal dit onvermijdelijk in gevaar brengen.

Stef Boogaerts

Waarom zouden we Le Bois du Cazier moeten blijven herdenken?

Marie Louise De Roeck

In de eerste plaats voor de families. Deze mensen werden diep getroffen en later nog meer toen ze beseften in welke omstandigheden hun man, vader, broer of oom werkte voor hun familie en hoe dramatisch hun dood was. Het monument ‘Stilte’ van Roger De Haes drukt dit zeer mooi uit. Het is ook een permanente waarschuwing dat als de winst belangrijker is dan de mens dit gebeurt. Dit is nog altijd van actueel belang om de brede blik op de wereld te behouden. Denk maar aan de energiesector. Er bestaan nog steeds gevaarlijke mijnontginningen. Vorig jaar op 8 augustus, in een bescheiden setting, was er bijvoorbeeld de verwijzing naar de coronadoden. In de stilte van de mijnsite nadenken over rampen vroeger en nu geeft kracht. Respect is hier een belangrijk woord. Als het respect verdwijnt, komt er dit.

Zoals gezegd leerde je onder andere ook Frans Wijns kennen.

Frans, jij hebt de herdenkingsmomenten altijd in goede banen geleid. Vanwaar die interesse?

Frans Wijns

Ik maakte deze ramp in de tijd vanop de eerste rij mee. Ik heb de meeste slachtoffers en hun families persoonlijk gekend. Later is mijn zoon ook getrouwd met een kleindochter van een van de slachtoffers. In de aanloop naar de vijftigste herdenking

vroegen de besturen van Begijnendijk en Tremelo mij om deze mee te organiseren en een tentoonstelling op te zetten. Toen werd er ook een wedstrijd georganiseerd om een monument te laten maken. Ik was voorzitter van de jury. Later werd er ook nog een boek samengesteld.

Hoe ziet zo’n herdenkingsdag eruit?

Frans Wijns

We vertrekken telkens heel vroeg om voor 8.00 u in Marcinelle te zijn. Dan is er de naamafroeping van elk slachtoffer, een koffiepauze, een bezoek aan het plaatselijke kerkhof en de bloemenhulde bij de witte zuil waarin de namen van de slachtoffers gebeiteld staan. In de namiddag is er nog een lunch en sermoen alvorens we terug naar huis keren. Veertien jaar lang had ik die organisatie in handen en toen kwam het coronavirus.

Stef Boogaerts had altijd al interesse in de geschiedenis van zijn dorp en ook de mijnramp. Stef, jij was eveneens betrokken bij de vijftigjarige herdenking van de mijnramp. Welke initiatieven heb je genomen?

Stef Boogaerts

Ik ben het jaar voor de vijftigste herdenking naar Italië getrokken, samen met lerares Italiaans Gerda Vandenbosch en collega-journaliste Saddie Choua. We zijn er van noord naar zuid en van zuid naar noord getrokken om weduwen en wezen te interviewen. Dat alles met de bedoeling om tegen de vijftigste verjaardag een boek te schrijven, maar dat is er toen niet van gekomen. Nu, in de aanloop naar de 65ste verjaardag, willen we dat boek wel publiceren als het coronavirus ons daarbij niet te veel dwarsboomt.

Je had ook de nodige contacten in Manoppello om er eventueel een stedenband mee aan te gaan?

Stef Boogaerts

We waren inderdaad toen ook in Manopello. Ik heb daar een aantal mijnwerkers en de toenmalige schepen van cultuur geïnterviewd.

Wat is jouw drijfveer om je hier zo voor in te zetten? Wat kan de huidige generatie leren van deze periode?

Stef Boogaerts

Mijn gootouders hadden een winkel in het huis waar ik nu woon en mijn grootmoeder vertelde over die ramp, omdat ze een aantal klanten en goede vrienden waren verloren bij de catastrofe. De bedoeling is om ook een Vlaamse vzw op te richten die op een duurzame wijze de herdenkingen van de mijnramp kan organiseren.

Marie Louise, de contacten met Franstalig België nemen de laatste jaren wel af. Betreur jij dat?

Marie Louise De Roeck

Uiteraard. Ik ben zelf altijd met grote hartelijkheid ontvangen hier in de streek. Ook dat ervaren de Vlamingen die naar hier op bezoek komen nu nog. Weet je dat er in de toeristische periodes soms tot drie à vier bussen per week uit Vlaanderen naar Charleroi komen? Zoals vele andere oude industriële centra transformeert deze stad, die gekend is om zijn vele problemen, wel degelijk met Europese hulp. Denk maar aan de lucht- en ruimtevaarttechnologie, maar ook biotechnologie. Als gids kan ik je zowel historische plaatsen laten zien als een blik op de toekomst laten werpen.

Welke toekomst zie jij voor Charleroi en hoe belangrijk zijn de relaties met Vlaanderen?

Marie Louise De Roeck

De sociale verworvenheden in België werden samen verwezenlijkt. Op de site is er een ruimte die de reddingsoperaties van 1956 uitbeeldt. Op de muren staan de namen van de redders, nl. mijnwerkers van Winterslag, Houthalen, Zolder, Beringen ... Maanden heeft de berging geduurd na de ramp. Deze redders moesten ook in quarantaine, een woord dat we onlangs veel hoorden, omdat dit werk in een hitte van 40°C zeer gevaarlijk was voor hun gezondheid. Toch deden ze dat. Dat is de solidariteit tussen noord en zuid in ons land, een vuurtje dat nog altijd brandt en veel meer aanmoediging nodig heeft in plaats van het omgekeerde dat we te veel horen. Gedurende de vijftien jaar als gids hoor ik bij onze Vlaamse bezoekers zoveel verwevenheid met Wallonië via werk, familie en sociale banden dat ik eigenlijk optimistisch ben over de toekomst. Onze eendracht is zo belangrijk om te koesteren.

Tips van

Kom snel mee aan boord! Deze toffe boekentips van de bibliotheek zetten voertuigen extra in de kijker. Niet de bestemming, maar het transport erheen staat dus centraal. Rij mee met de fiets, beleef avonturen op de trein of verken een land tijdens een roadtrip. Reizen verrijkt immers jouw leven en met een boek kan je elke reis maken die je wil. Stap je mee in?

Aap op straat

Toet-Toet! Papa Aap en kleine Aap zijn met de brommer onderweg, maar wat is het druk en gaat het traag. Kleine Aap heeft geen geduld. Hij ontsnapt uit zijn veilige zitje en slingert zich van brandweerladder naar hijskraan, springt over de stratenveger dwars door de taxi. De straat lijkt wel een speeltuin. Dit ultieme voertuigenboek zit boordevol grappige vehikels en verrassende apenstreken. Het is een tekstloos prentenboek met vrolijk gekleurde tekeningen voor speelvogels vanaf 3 jaar. Het werd door Leo Timmers gecreëerd. Querido gaf het in 2018 uit.

De trein naar onmogelijke bestemmingen

Als Suzy midden in de nacht een kletterend geluid hoort, sluipt ze naar beneden en treft ze daar een treinrails aan die dwars door haar huis loopt. Over deze rails rijdt geen gewone trein. Over deze rails rijdt de Onmogelijke Post Express die in de hele Unie van Onmogelijke Bestemmingen pakjes bezorgt! Suzy's wereld wordt ondersteboven gekeerd als ze aan boord wordt meegenomen. Een spannend, dikwijls ook humoristisch, verhaal dat met veel vaart wordt verteld. Waarschuwing! Eenmaal begonnen aan deze magische treinreis is er geen stoppen meer aan. Voor avonturiers vanaf 10 jaar. Het boek werd geschreven door P.G. Bell. Flavia Sorrentino is de illustrator van dienst. Moon gaf het in 2018 uit.

Het fietsboek

Wist je dat … De uitvinding van de fiets te maken had met een overvloed aan paardenpoep? De eerste fiets niet eens pedalen had en in de koers onder andere een kannibaal en een piraat rondreden? Nee? Straf, he! Dus smeer jouw ketting, zet jouw helm op en duik in de roerige geschiedenis van de allerbeste uitvinding ooit, nl. de fiets. Een weetjesboek voor zweetdieven, pedaalridders en luieriken die houden van luchtfietsen. Ontdek alles over de fiets, zoals leuke feitjes, de geschiedenis en wat techniek. Voor jong en oud. Het boek is van de hand van Paul De Moor en werd geïllustreerd door Wendy Panders. Het werd in 2020 uitgegeven door Lannoo.

On the road (Onderweg)

On the road vertelt het verhaal van Sal Paradise en zijn verslaafde vriend Dean Moriarty die liftend of in gestolen auto's kriskras door de Verenigde Staten reizen. Hun levenswijze is anti-intellectueel, zonder binding en zonder moraal. Ze zetten zich af tegen de gevestigde normen en waarden en kiezen voor een ongeremd en onaangepast bestaan. Een roadnovel die zijn gelijke niet kent. Het is een waanzinnig en energiek geschreven verslag van het leven 'onderweg' gedurende de jaren ‘40 van de vorige eeuw. Voor volwassenen. Deze cultklassieker van Jack Kerouac werd in 2020 heruitgegeven door De Bezige Bij.

Een onvergetelijke reis

John en Ella zijn al zestig jaar getrouwd. Ze besluiten om nog een keer samen op reis te gaan in hun camper ‘The Leisure Seeker’, ook al heeft John alzheimer en heeft Ella besloten om niet langer tegen kanker te vechten. Samen vormen ze een liefdevol stel dat niet bang is om voor de laatste keer het avontuur aan te gaan. Een authentiek en bitterzoet liefdesverhaal met een reis die tot het einde vol verrassingen, liefde, verdriet en humor zit. Voor volwassenen. Het boek werd door Michael Zadoorian geschreven. Het werd in 2018 heruitgegeven door HarperCollins.

bibliotheek 016 53 66 62 bibliotheek@begijnendijk.be

Ontdek de pelgrimsroute van Tremelo naar Scherpenheuvel

Met het project ‘Langs Pelgrimswegen naar Scherpenheuvel’ willen Interleuven, IGO, Trage Wegen, stad Scherpenheuvel-Zichem en vzw bedevaartsoord O.L.V. van Scherpenheuvel het netwerk aan eeuwenoude bedevaartswegen naar Scherpenheuvel terug herkenbaar maken. Aan de hand van een participatietraject in verschillende gemeenten reconstrueerden ze alvast, samen met de bevolking, de oude pelgrimswegen. Nu er meer dan ooit gewandeld wordt, willen ze jou niet langer laten wachten en wordt de pelgrimsroute vanuit Tremelo in première onthuld.

Wist je dat Pater Damiaan voor zijn vertrek naar Molokai te voet naar Scherpenheuvel ging? Je start dan ook aan het Damiaanmuseum en wandelt zo in de voetsporen van Pater Damiaan via Rotselaar, Begijnendijk en Aarschot tot aan de basiliek. Ga de uitdaging aan! Surf naar www.pelgrimswegen.be en ontdek de route. Deze is ongeveer 30 km lang. Terwijl jij op pad gaat, perfectioneren de partners samen met de verschillende gemeenten de route om ze nog groener, mooier en veiliger te maken. Volgende lente worden ook de drie andere pilootroutes vanuit Diest, Herselt en Landen onthuld.

016 28 42 27 www.pelgrimswegen.be info@pelgrimswegen.be

Het bankje Theaterverhalen in openlucht

Maak je tussen 1 juli en 30 september 2021 een wandeling of fietstocht in de gemeente? Neem dan zeker plaats op een bankje en wees getuige van de meest intieme, bizarre en aangrijpende dialogen die zich misschien wel hebben afgespeeld op de plek waar je zit.

De podcast ‘Het Bankje’ brengt, zelfs in tijden van het coronavirus Covid-19, theater tot bij het publiek. Om deze te realiseren, werken acteurs, schrijvers en beeldende kunstenaars samen. Zo kregen meer dan tachtig liefhebbers de kans om mee te werken aan deze podcast met twintig originele dialogen. Deze podcast is niet alleen in Begijnendijk te beluisteren, maar ook in meer dan honderd steden en gemeenten over heel Vlaanderen.

Het Bankje, naar een idee van Wim Chielens, is een initiatief van OPENDOEK in samenwerking met Creatief Schrijven en Kunstwerkt. Het audioproductiehuis Huis van Eustachius brengt alles samen in een wervelde podcast waarbij je helemaal in het verhaal kan kruipen.

dienst vrije tijd 016 53 66 75 vrijetijd@begijnendijk.be