KONFERENCJA EKONOMIA SPOŁECZNA W PRAKTYCE - doświadczenia dolnośląskie
Główny cel projektu pt. EKONOMIA SPOŁECZNA W PRAKTYCE – doświadczenia dolnośląskie: Wsparcie rozwoju regionalnej ekonomii społecznej, jako elementu modelu ogólnopolskiego oraz podniesienie jakości i zwiększenie zakresu wsparcia dolnośląskich podmiotów ekonomii społecznej (ES). Realizację tego celu umożliwi diagnoza dotychczasowej praktyki i barier rozwoju ES, ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju przedsiębiorczości społecznej w ramach spółdzielni socjalnych na Dolnym Śląsku. Ponadto projekt ma zwiększyć zainteresowania i poziomu wiedzy na temat ekonomii społecznej, a przez to – do upowszechniania i promocji idei przedsiębiorczości społecznej oraz dobrych praktyk w tym obszarze.
Projekt współfinansowany ze środków otrzymanych od Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Projekt obejmuje 3 etapy: Socjologiczną diagnozę dotychczasowej praktyki ekonomii społecznej w województwie dolnośląskim. Wydanie publikacji pt. „Ekonomia społeczna w praktyce. Doświadczenia dolnośląskie”. Organizację konferencji pt. „Ekonomia społeczna w praktyce doświadczenia dolnośląskie”.
DIAGNOZA ES PROBLEM, na który odpowiada nasza diagnoza to konieczność poznania i pokonania barier oraz optymalizacja możliwości rozwoju ekonomii społecznej na Dolnym Śląsku ze szczególnym uwzględnieniem przedsiębiorczości społecznej realizowanej w ramach spółdzielni socjalnych. Diagnoza opiera się na badaniach jakościowych oraz na analizie źródeł wtórnych.
PROBLEMATYKA BADAWCZA Bariery oraz optymalne warunki rozwoju ekonomii społecznej na Dolnym Śląsku, ze szczególnym uwzględnieniem przedsiębiorczości społecznej realizowanej w ramach spółdzielni socjalnych. Ocena dotychczasowego funkcjonowania oraz możliwości rozwoju ES na Dolnym Śląsku, z punktu widzenia lokalnych, dolnośląskich „Ekspertów” i „Praktyków” ES. Identyfikacja silnych i słabych stron sektora ES na Dolnym Śląsku wraz ze wskazaniem szans i zagrożeń leżących w poszczególnych obszarach jego otoczenia.
Próba badawcza Wywiady (40 sztuk) przeprowadzono na terenie badanych podmiotów w dwóch grupach respondentów: wśród „Praktyków” ekonomii społecznej (ES) wśród „Ekspertów” ES
„Praktycy” to następujące podmioty: spółdzielnie socjalne centra integracji społecznej (CIS) kluby integracji społecznej (KIS) zakłady aktywizacji zawodowej (ZAZ) warsztaty terapii zajęciowych (WTZ) towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych (TUW) organizacje pozarządowe (NGO) prowadzące działalność gospodarczą
„Eksperci” są rozumiani jako instytucje już wspierające lub mogące wspierać „Praktyków” ES. Są to następujące podmioty: lokalne instytucje publiczne odpowiedzialne za politykę społeczną Wojewódzki Urząd Pracy powiatowe urzędy pracy wydziały i komórki instytucji samorządowych Dolnośląski Ośrodek Polityki Społecznej, gminne lub powiatowe ośrodki pomocy społecznej firmy, instytucje szkolące podmioty ES
BADANIA JAKOŚCIOWE: metoda badawcza Badania przeprowadzono metodą indywidualnych wywiadów pogłębionych Indywidual In-Depth Interview (tzw. IDI). Jakościowa metoda odpowiada na pytania: Jak? i Dlaczego? Ze względu na swą "miękkość" i mniejszą standaryzację, pozwoli nam stwierdzić, w jaki sposób respondenci na co dzień działający w zakresie dolnośląskiej ES postrzegają diagnozowane zjawiska. Wywiady pogłębione są niezastąpione w badaniach eksperckich, liderów opinii, osób trudno dostępnych i w przypadku problemów słabo rozpoznanych bądź w ogóle nie diagnozowanych.
ANALIZA ŹRÓDEŁ WTÓRNYCH desk research
A. Działalność w organizacjach pozarządowych i wolontariat w świetle danych ilościowych
Odsetek dorosłej ludności należącej do przynajmniej jednej organizacji non-profit (2007)
Węgry 10%
Bułgaria 7%
Czechy 19%
Słowacja 20% Europa ŚrodkowoWschodnia (6) 12% Rumunia 6%
Europa Zachodnia (15) 18% Polska 8%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Social and Economic Potentials of the Civil Society Organizations in CEE after 1989” , Nałęcz, Bartkowski, 2007
Odsetek dorosłej ludności świadczącej pracę społeczną w przynajmniej jednej organizacji non-profit (2007)
Europa ŚrodkowoWschodnia (6) 12%
Europa Zachodnia (15) 16%
Słowacja 25%
Czechy 16% Rumunia 7%
Bułgaria 8% Polska 9%
Węgry 7%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Social and Economic Potentials of the Civil Society Organizations in CEE after 1989” , Nałęcz, Bartkowski, 2007
Liczba fundacji i stowarzyszeń w podziale na regiony (2008) 13,4
Region wschodni
0,6 12,6
Region
Region centralny
2,2 11,8
Region południowy
1,1 Stowarzyszenia i organizacje społeczne
10,9
Region północno-zachodni
0,7
Fundacje
9,4
Region północny
0,6 6,9
Region południowo-zachodni
0,6 0
5
10
15
w tys.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego, REGON 2008, www.gus.gov.pl
Liczba fundacji i stowarzyszeń w podziale na województwa (2008) MAZOWIECKIE WIELKOPOLSKIE
6,2
0,4
MAŁOPOLSKIE
Województwo
8,2
2 5,9
0,7
ŚLĄSKIE
0,4
DOLNOŚLĄSKIE
0,5
5,9 4,8
LUBELSKIE
0,2
4,5
PODKARPACKIE
0,2
4,5
ŁÓDZKIE
0,2
4,4
KUJAWSKO-POMORSKIE
0,2
3,4
POMORSKIE
0,3
3,3
ZACHODNIOPOMORSKIE
0,2
WARMIŃSKO-MAZURSKIE
0,1
ŚWIĘTOKRZYSKIE
0,1
2,3
PODLASKIE
0,1
2,2
OPOLSKIE
0,1
2
LUBUSKIE
0,1
1,8
0
Stowarzyszenia i organizacje społeczne
2,9
Fundacje
2,6
2
4
6
8
10
w tys. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego, REGON 2008, www.gus.gov.pl
Procent wolontariuszy wśród dorosłych Polaków (2001-2010) 25% 23,2% 21,9% 20%
18,3% 17,4% 16,0%
15% %
13,4% 11,1%
13,0% 11,0%
10,0% 10%
5%
0%
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Rok
Źródło: Opracowanie własne na podstawie na podstawie badań Stowarzyszenia Klon/Jawor, 2010 , www.civicpedia.ngo.pl
B. Przedsiębiorczość w świetle danych ilościowych
Województwo
Poziom przedsiębiorczości na 10 tys. ludności (2002-2009) ZACHODNIOPOMORSKIE
1 150
MAZOWIECKIE
1 080
DOLNOŚLĄSKIE
1 016
POMORSKIE
990
WIELKOPOLSKIE
965
LUBUSKIE
949
POLSKA
907
ŚLĄSKIE
883
MAŁOPOLSKIE
859
KUJAWSKO-POMORSKIE
892
ŁÓDZKIE
891
OPOLSKIE
801
ŚWIĘTOKRZYSKIE
768
WARMIŃSKO-MAZURSKIE
755
PODLASKIE
783
LUBELSKIE
680
PODKARPACKIE
659 0
1 270 1 238 1 101 1 118 1 054 1 004 981 928 952 880
2009 2002
868 926 832 805 753 724 690 200
400
600
800
1 000 1 200 1 400
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego, www.gus.gov.pl
Poziom przedsiębiorczości na 10 tys. ludności - województwo dolnośląskie (2002-2009) 1 120 1 101
1 101
2008
2009
1 100
1 071
1 080 1 055
1 060
1 052
1 051
1 048
1 040 1 016 1 020 1 000 980 960 2002
2003
2004
2005
2006
2007
Rok
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego, www.gus.gov.pl
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego, www.gus.gov.pl
C. Spółdzielczość i spółdzielnie socjalne w świetle danych ilościowych
Udział poszczególnych typów podmiotów wśród ogółu aktywnych spółdzielni (2008) SKOK
1,0%
Spółdzielnie użytkowników (poza… Grupy producentów rolnych (GPR)
1,2%
Spółdzielnie rzemieślnicze – budowlane
1,4%
Spółdzielnie rzemieślnicze (oprócz… Typy spółdzielni
1,1%
Spółdzielnie inwalidów i niewidomych
2,2% 2,6%
Spółdzielnie konsumentów – spożywcze
3,6%
Banki spółdzielcze
6,2%
Inne spółdzielnie wiejskie
6,8%
Spółdzielnie kółek rolniczych (SKR)
6,9%
Rolnicze spółdzielnie produkcyjne (RSP)
9,0%
Spółdzielnie pracy i usługowe poza rolnictwem
11,6%
Samopomoc chłopska
13,8%
Spółdzielnie mieszkaniowe
32,7% 0%
10%
20%
30%
40%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: „Od trzeciego sektora do przedsiębiorczości społecznej” 2008, www.civicpedia.ngo.pl
Liczba spółdzielni w Polsce (2000-2009) 19 500 19 011 19 000
18 812 18 682 18 548
18 500
18 435 18 303
18 200
18 128
18 000
17 500
17 352 17 193
17 000
16 500
16 000 2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Rok
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego, www.gus.gov.pl
Liczba spółdzielni według województw (2009) 3 296
WIELKOPOLSKIE
1 925
DOLNOŚLĄSKIE
1 555
LUBELSKIE
1 321
ŚLĄSKIE
1 288
ZACHODNIOPOMORSKIE
1 256
MAŁOPOLSKIE
1 224
POMORSKIE
1 145
ŁÓDZKIE
1 086
KUJAWSKO-POMORSKIE
1 064
Województwo
MAZOWIECKIE
PODKARPACKIE
843
WARMIŃSKO-MAZURSKIE
788
ŚWIĘTOKRZYSKIE
567
OPOLSKIE
556
PODLASKIE
560
LUBUSKIE
537 0
3 156 1 749 1 378 1 164 1 161 1 115 1 124 1 063 2009
963
2000
962 730 695 496 489 473 475 1 000
2 000
3 000
4 000
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego, www.gus.gov.pl
Liczba spółdzielni w województwie dolnośląskim (2000-2009) 1 600 1 555 1 550
1 543 1 525 1 509 1 495
1 500
1 476 1 458
1 458
1 450
1 389
1 400
1 378
1 350
1 300
1 250 2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Rok
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego, www.gus.gov.pl
Powiaty z liczbą spółdzielni ≥ 45 w roku 2000 380 403
m.Wrocław 99 110
świdnicki
71 81
Powiat
kłodzki oleśnicki
46 59
ząbkowicki
53 54
wrocławski
42 51
Rok 2009
0
m.Wałbrzych
Rok 2000
51
m.Jelenia Góra
40 49
bolesławiecki
34 47
m.Legnica
39 46
trzebnicki
44 45 0
100
200
300
400
500
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego, www.gus.gov.pl
Powiaty z liczbą spółdzielni ≤ 25 w roku 2000 24
Powiat wołowski
25 23
Powiat głogowski
25 17
Powiat legnicki Powiat
25 Rok 2009
67
Powiat wałbrzyski
Rok 2000
18 17
Powiat milicki
17 14
Powiat kamiennogórski
15 0
20
40
60
80
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego, www.gus.gov.pl
Społdzielnie Pracy (2008) MAZOWIECKIE
180
MAŁOPOLSKIE
132
WIELKOPOLSKIE
123
ŚLĄSKIE
102
POMORSKIE
77
Województwo
DOLNOŚLĄSKIE
75
ŁÓDZKIE
58
ZACHODNIOPOMORSKIE
55
LUBELSKIE
51
KUJAWSKO-POMORSKIE
46
PODKARPACKIE
38
ŚWIĘTOKRZYSKIE
37
LUBUSKIE
37
WARMIŃSKO-MAZURSKIE
36
PODLASKIE
29
OPOLSKIE
26 0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Ekonomia społeczna w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki”, 2009, www.ekonomiaspoleczna.pl
Spółdzielnie Socjalne (2008) WIELKOPOLSKIE
20
ŚLĄSKIE
20
MAZOWIECKIE
15
WARMIŃSKO-MAZURSKIE
13
Województwo
MAŁOPOLSKIE
11
DOLNOŚLĄSKIE
9
ŁÓDZKIE
9
PODKARPACKIE
7
POMORSKIE
6
LUBELSKIE
5
ZACHODNIOPOMORSKIE
4
LUBUSKIE
4
KUJAWSKO-POMORSKIE
4
OPOLSKIE
3
PODLASKIE
2
ŚWIĘTOKRZYSKIE
1 0
5
10
15
20
25
Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Ekonomia społeczna w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki”, 2009, www.ekonomiaspoleczna.pl
Spółdzielnie Socjalne (2009-2010) 28
ŚLĄSKIE 22
WIELKOPOLSKIE 18
MAZOWIECKIE 11
ŁÓDZKIE
29 Raport Krajowej Rady Spółdzielczej 2009
20 17 19
WARMIŃSKO-… Województwo
36
23
13
MAŁOPOLSKIE
40
14
DOLNOŚLĄSKIE 7
KUJAWSKO-…
17
6
POMORSKIE
Baza Ogólnopolskiego Związku Rewizyjny Spółdzielni Socjalnych 2010
16
5
LUBELSKIE
19
13 10 12
LUBUSKIE 5
PODKARPACKIE
11
4
ZACHODNIOPOMOR…
11 6 7
OPOLSKIE 3
ŚWIĘTOKRZYSKIE 1
PODLASKIE
0
5
4
10
20
30
40
50
Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Raportu o stanie spółdzielczości” według Krajowej Rady Spółdzielczej na 2009 r. (www.krs.pl) oraz danych Ogólnopolskiego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Socjalnych na 2010 r. (www.ozrss.pl)
D. Inne Podmioty ES w świetle danych ilościowych
Centra Integracji Społecznej (2008) KUJAWSKO-POMORSKIE
6
WARMIŃSKO-MAZURSKIE
5
Województwo
ZACHODNIOPOMORSKIE
4
DOLNOŚLĄSKIE
3
LUBUSKIE
3
ŚWIĘTOKRZYSKIE
3
ŚLĄSKIE
3
MAZOWIECKIE
2
OPOLSKIE
2
POMORSKIE
1
LUBELSKIE
1
PODLASKIE
1
WIELKOPOLSKIE
1
ŁÓDZKIE
0
PODKARPACKIE
0
MAŁOPOLSKIE
0 0
1
2
3
4
5
6
7
Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Ekonomia społeczna w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki”, 2009, www.ekonomiaspoleczna.pl
Zakłady Aktywności Zawodowej (2007) WIELKOPOLSKIE
7
ŚLĄSKIE
7
PODKARPACKIE
6
Województwo
MAŁOPOLSKIE
5
WARMIŃSKO-MAZURSKIE
4
KUJAWSKO-POMORSKIE
4
LUBELSKIE
3
MAZOWIECKIE
3
DOLNOŚLĄSKIE
3
POMORSKIE
2
ŚWIĘTOKRZYSKIE
2
ZACHODNIOPOMORSKIE
2
OPOLSKIE
2
ŁÓDZKIE
1
PODLASKIE
0
LUBUSKIE
0 0
1
2
3
4
5
6
7
8
Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Ekonomia społeczna w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki”, 2009, www.ekonomiaspoleczna.pl
Warsztaty Terapii Zajęciowej (2007) WIELKOPOLSKIE
76
MAZOWIECKIE
68
MAŁOPOLSKIE
58
ŚLĄSKIE
54
LUBELSKIE
54
Województwo
POMORSKIE
41
DOLNOŚLĄSKIE
40
KUJAWSKO-POMORSKIE
38
ŁÓDZKIE
38
WARMIŃSKO-MAZURSKIE
35
PODKARPACKIE
35
ZACHODNIOPOMORSKIE
26
ŚWIĘTOKRZYSKIE
24
PODLASKIE
22
LUBUSKIE
19
OPOLSKIE
15 0
10
20
30
40
50
60
70
80
Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Ekonomia społeczna w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki”, 2009, www.ekonomiaspoleczna.pl
Liczba podmiotów ekonomii społecznej w powiatach województwa dolnośląskiego (2010) 35
WTZ (31) 30
Liczba ES
25
20
15
Spółdzielnie Socjalne (14) NGO gospod. (7)
10
5
TUW (5)
ZAZ (4)
0 dolnośląskie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie bazy danych Fundacji Ekonomii Społecznej, 2010, www.fres.org.pl
Liczba podmiotów ekonomii społecznej w powiatach województwa dolnośląskiego (2010) 20 18 2 16
TUW
14
5
NGO Gospod.
12
10
WTZ
8 6
7
ZAZ
1 1
2
1 Spółdzielnie Socjalne
4
strzeliński
legnicki
polkowicki
zgorzelecki
oławski
1 głogowski
oleśnicki
1
jeleniogórski
bolesławiecki
górowski
lwówecki
1 złotoryjski
lubiński
lubański
5
1
2
1 kamiennogórski
1 średzki
1
jaworski
1
ząbkowicki
1
1 1 milicki
1
1 1 świdnicki
1
2 kłodzki
wrocławski
wałbrzyski
0
1 1
wołowski
3
dzierżoniowski
5
trzebnicki
2
4
Powiaty
Źródło: Opracowanie własne na podstawie bazy danych Fundacji Ekonomii Społecznej, 2010, www.fres.org.pl
BADANIA JAKOŚCIOWE
1. Charakterystyka badanych Ekspertów ES a.
Lokalizacja według powiatów: legnicki, lubiński, oleśnicki, świdnicki, trzebnicki wrocławski, wałbrzyski
a.
Typy Podmiotów:
Wojewódzki Urząd Pracy Powiatowe Urzędy Pracy Dolnośląski Ośrodek Polityki Społecznej Starostwa powiatowe Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Ośrodki Pomocy Społecznej (MOPS, GOPS) NGO eksperckie wraz z oddziałami
2. Charakterystyka badanych Praktyków ES a.
Lokalizacja według powiatów: jaworski, lubiński, legnicki, milicki, strzeliński, świdnicki, trzebnicki, wrocławski, wałbrzyski
b.
Typy Podmiotów:
c.
Spółdzielnie Socjalne KIS, CIS WTZ, ZAZ TUW NGO prowadzące działalność gospodarczą
Oceny aktualnej sytuacji ekonomicznej:
bardzo dobra, dość dobra (WTZ, ZAZ, NGO, Spółdzielnia Socjalna, CIS, KIS, TUW) średnia (WTZ, Spółdzielnia Socjalna) niekorzystna (WTZ, Spółdzielnia Socjalna)
d. Prognozy odnośnie sytuacji ekonomicznej w kolejnych dwunastu miesiącach: poprawa sytuacji ekonomicznej (NGO, Spółdzielnia Socjalna, TUW) stabilizacja sytuacji ekonomicznej (NGO, WTZ, Spółdzielnia Socjalna) spodziewane pogorszenie się sytuacji ekonomicznej (WTZ, ZAZ)
Formy wsparcia osób zagrożonych wykluczeniem społecznych świadczone przez dolnośląskich Praktyków ES (1) SPÓŁDZIELNIE SOCJALNE: aktywizacja zawodowa osób długotrwale bezrobotnych, niepełnosprawnych, bezdomnych tworzenie miejsc pracy dla innych osób zagrożonych bezrobociem integracja społeczna członków spółdzielni resocjalizacja osób bezdomnych Dziedziny działalności: gastronomia, usługi hotelarsko-turystyczne, usługi informatyczne
KIS, CIS:
aktywizacja społeczna, organizacja czasu wolnego, integracja osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (bezrobotnych, niepełnosprawnych, walczących z uzależnieniami) aktywizacja zawodowa, podnoszenie kwalifikacji zawodowych organizacja szkoleń, kursów inicjowanie, wpieranie założycieli spółdzielni socjalnych
Formy wsparcia osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (2) WTZ, ZAZ:
nauka zawodu, przyuczanie do zawodów aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych rehabilitacja osób niepełnosprawnych aktywizacja społeczna (uczestnictwo w zajęciach, szkolenia, przygotowanie do samodzielnego życia) prowadzenie zajęć artystycznych, teatralnych organizacja imprez integracyjnych dla osób niepełnosprawnych
TUW: działalność polegająca na świadczeniu usług ubezpieczeniowych na zasadach wzajemności dla dużych przedsiębiorstw i podmiotów gospodarczych różnych sektorów branżowych.
NGO prowadzące działalność gospodarczą:
pomoc osobom w sytuacjach kryzysowych (bezdomność) wsparcie materialne osób bezdomnych (sklep charytatywny) szkolenia, kursy wsparcie psychologiczne dla osób wychodzących z uzależnień kontrakty socjalne, indywidualna praca z beneficjentami aktywizacja kulturalna, uczestnictwo w imprezach integracja społeczna: np. poprzez gry zespołowe, wspólną rozrywkę zajęcia sportowe
3. Lokalny obraz Ekonomii Społecznej Definicja według teorii ES: Pojęcie ekonomii społecznej (gospodarki społecznej, ekonomii solidarności, przedsiębiorczości społecznej) jest bardzo szerokie. Najbardziej popularna jest definicja europejskiej sieci badawczej EMES (European Reseasrch Netwrok). Według EMES, za przedsiębiorstwo społeczne uznaje się działalność o głównie celach społecznych, której zyski w założeniu są reinwestowane w te cele lub we wspólnotę, nie w celu maksymalizacji zysku lub zwiększenia dochodu udziałowców lub właścicieli. Kryteria ekonomiczne wg EMES: prowadzenie w sposób względnie ciągły, regularny działalności w oparciu o instrumenty ekonomiczne niezależność, suwerenność instytucji w stosunku do instytucji publicznych ponoszenie ryzyka ekonomicznego istnienie choćby nielicznego płatnego personelu •
Kryteria społeczne wg EMES: wyraźna orientacja na społecznie użyteczny cel przedsięwzięcia oddolny, obywatelski charakter inicjatywy specyficzny, możliwie demokratyczny system zarządzania możliwie wspólnotowy charakter działania ograniczona dystrybucja zysków
a. Lokalna definicja Ekonomii Społecznej Badani eksperci i praktycy: osiąganie zysków połączone z pomaganiem innym, tworzeniem nowych miejsc pracy nastawienie przede wszystkim na efekty społeczne, w mniejszym stopniu na zysk ekonomiczny działania na granicy aktywności obywatelskiej i biznesu, z nastawieniem na osiąganie celów, „zysków” społecznych działalność stowarzyszeń, fundacji szersze skojarzenie ze spółdzielniami socjalnymi działania oparte na kooperacji podmiotów praca zawodowa w ramach spółdzielni socjalnej opieka państwa, wsparcie osób gorzej przystosowanych do życia w społeczeństwie sprzeczność pomiędzy „ekonomią społeczną” a podejściem ekonomistów „sztuczne” pojęcie ukute na potrzeby pozyskiwania środków, zastąpienie terminu „pomoc społeczna” zawiłość, niejasność, brak jednej definicji
SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA: Czym jest ES dla pana? Dla mnie? Dla mnie konkretnie jest to forma przeżycia. Ja po prostu z tego żyję.
WTZ: Mówiąc szczerze, nie zastanawiałam się nad tym. Ekonomię społeczną można określać w różny sposób na przykładzie różnych stowarzyszeń czy fundacji. Myślę, że nie ma jednej podręcznikowej definicji, która określałaby ES.
ZAZ: To są wszelkiego rodzaju działania zmierzające do współpracy na rożnych szczeblach. ES to optymalizowanie działań każdego przedsiębiorstwa na danym terenie poprzez współpracę i pomaganie innym, tworzenie nowych miejsc pracy dla osiągnięcia celu, jakim jest miejsce pracy, czy jakiś zysk dla ludzi lub zakładu pracy.
WZT: Ekonomia społeczna w Polsce jest na bardzo niskim poziomie. Podejście ekonomisty do osoby niepełnosprawnej to kategorie – jak zarobić, ile zarobić. Osoba niepełnosprawna niestety nie wytworzy na godzinę nie wiadomo ile sztuk, nie może pracować tyle godzin co inni.
Eksperckie NGO: Ja przez to rozumiem, że jest to działanie na styku działań obywatelskich i biznesowych, ale takie które za główny cel stawia sobie nie osiąganie zysku finansowego, ale zysku społecznego.
MOPS: ES to bardzo szerokie pojęcie i jest to zestawienie dwóch przeciwstawnych pojęć z uwagi na fakt, że ekonomia wiąże się z przedsiębiorczością, z czymś co jest ukierunkowane na zysk, natomiast społecznie to „pomagamy” i jest to związane z reintegracją i wsparciem. ES, w połączeniu, w najprostszym języku, jest to działanie pomagające ludziom w trudnej sytuacji wejść z powrotem na dobre tory.
b. MAPA WSPÓŁPRACY DOLNOŚLĄSKIEJ ES Spółdzielnie Socjalne
Spółdzielnie Socjalne CIS/KIS WUP PUP-y Urzędy miejskie Urzędy gminy
WTZ/ ZAZ
WTZ Spółdzielnie socjalne Urząd Marszałkowsk i Urząd miasta, burmistrz, prezydent PUP Starostwa powiatowe DOPS PCPR-y Domy Opieki Społecznej NGO Firmy prywatne
CIS / KIS
Spółdzielnie socjalne PUP-y DOPS OPS-y NGO Firmy prywatne Ośrodki kształcenia zawodowego
NGO gospodarcze
Spółdzielnie socjalne CIS DOPS NGO Firmy prywatne
TUW
Firmy prywatne
c. SZANSE I MOCNE STRONY ES: czynniki sprzyjające rozwojowi ES (1)
SZANSE Obszary geograficzne: kraje rozwiniętej demokracji (Włochy, Skandynawia) lokalizacja w wielkich miastach, w „centrum”: stolicy, województwa, kraju „ściana zachodnia” kraju, centralna Polska Wielkopolska, Śląsk podregion wałbrzyski i Wrocław na Dolnym Śląsku
Uwarunkowania społeczne: rozwinięta aktywność społeczna zaufanie społeczne, silne więzi społeczne znajomość i pozytywne postawy wobec idei spółdzielczości rosnąca świadomość społeczna na temat NGO, spółdzielni socjalnych zapotrzebowanie na pomoc (np. dla osób niepełnosprawnych), duża ilość beneficjentów oddolna aktywność rodziców, rodzin osób niepełnosprawnych (WTZ, ZAZ)
Uwarunkowania ekonomiczne: większa możliwość pozyskiwania środków na działalność podmiotów ES współpraca z sektorem prywatnym, wspieranie podmiotów ES przez biznes (jako podwykonawców, dostawców usług)
c. SZANSE I MOCNE STRONY ES (2):
Uwarunkowania formalno-prawne, polityczne: przychylność lokalnych władz (gminnych, powiatowych, miejskich) wsparcie ze strony urzędników rosnąca wiedza pracowników PUP, władz samorządowych na temat spółdzielni socjalnych zamówienia na usługi i produkty ze strony lokalnych instytucji samorządowych
MOCNE STRONY lokalnej ES: wsparcie ze strony lokalnych ekspertów ES, np. NGO doradzających spółdzielniom socjalnym, PCPR-y współtworzące WTZ-ty lokalne projekty skierowane do spółdzielni socjalnych (np. doposażenie, zakup sprzętu komputerowego itp.) bezpłatne wsparcie ze strony ekspertów (prawo, doradztwo) spotkania z innymi podmiotami (spółdzielniami socjalnymi, NGO) zaangażowanie spółdzielców w prowadzenie własnej działalności
d. ZAGROŻENIA I SŁABE STRONY ES czynniki utrudniające rozwój ES (1)
ZAGROŻENIA: Obszary geograficzne: małe miejscowości „ściana wschodnia” kraju Dolny Śląsk, powiaty poza ośrodkami miejskimi (Wrocławiem, Wałbrzychem, Legnicą, Jelenią Górą)
Uwarunkowania społeczne: brak wiedzy, świadomości społecznej na temat spółdzielni socjalnych negatywne postawy wobec idei spółdzielczości małe zaangażowanie w działalność społeczną, niski poziom aktywności społecznej bierność potencjalnych beneficjentów
Uwarunkowania ekonomiczne: pauperyzacja społeczeństwa, brak siły nabywczej wysoki poziom bezrobocia niewielki dostęp do środków finansowych dla ES (spółdzielnie socjalne, NGO) brak niewielkich grantów umożliwiających rozpoczęcie działalności spółdzielni socjalnych
d. ZAGROŻENIA I SŁABE STRONY ES (2):
Uwarunkowania formalno-prawne, polityczne: niejasne przepisy, skomplikowane ustawodawstwo ograniczające możliwości działania przepisy brak zainteresowania ze strony lokalnych władz (głównie spółdzielczością socjalną)
SŁABE STRONY lokalnej ES: mała wiedza na temat możliwości współpracy w ramach ES brak współpracy pomiędzy ES brak promocji ekonomii społecznej niechęć działaczy (NGO) do łączenia działalności społecznej z ekonomiczną brak możliwości stworzenia nowych miejsc dla nowych beneficjentów (osób niepełnosprawnych) brak szkoleń dla osób prowadzących spółdzielnie socjalne
4. Problemy dolnośląskich praktyków ES związane z zakładaniem, rozpoczynaniem działalności (1)
SPÓŁDZIELNIE SOCJALNE:
bierność potencjalnych beneficjentów niewiedza urzędników brak wsparcia ze strony PUP, innych urzędów problemy z zabezpieczeniem finansowym, z pozyskaniem poręczycieli
SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA: Biznesplan był przygotowany, ale nie mieliśmy poręczycieli. A to jest nieosiągalne. I to najlepiej, żeby miał 3000 brutto. My chcieliśmy tego wsparcia, co jest obiecywanie przez samorządy, przez państwo. Niestety, to tylko działa w teorii.
Ekspert (NGO) o spółdzielniach socjalnych: A pana zdaniem, jakie są bariery przy zakładaniu spółdzielni socjalnych? Na jakie napotykają się problemy, co ich ogranicza? Chodzi mi o bariery instytucjonalnoprawne. Wydaje mi się, że mechanizm prawny akurat jest dobry. Natomiast w Polsce nie ma już nikogo, kto by pamiętał na czym polega spółdzielczość. Najpierw trzeba by wysłać do Skandynawii setki liderów z Polski, żeby się tego nauczyli.
4. Problemy dolnośląskich praktyków ES związane z zakładaniem, rozpoczynaniem działalności (2) WTZ, ZAZ:
niespójność przepisów prawnych biurokracja działalności, konieczność szczegółowej sprawozdawczości bariery mentalne: niechęć, negatywne postawy rodziców osób niepełnosprawnych podział na regiony, regionalizacja beneficjentów według powiatów brak wystarczającej ilości miejsc dla chętnych problemy lokalowe (za mało pomieszczeń) problemy finansowe problemy z konkurencją (ZAZ)
WTZ: Sama ustawa o warsztacie terapii zajęciowej to masa biurokracji. Ustawa mówi także, że nie możemy przyjmować osób z innych powiatów, z tym że to też nie jest tak do końca, ponieważ ostatnio na szkoleniu było mówione, że my nie mamy prawa zabraniać osobom z innych powiatów do nas dołączać. Musimy się jednak liczyć z tym, że pierwszeństwo mają osoby z naszego powiatu. Warsztat to taki twór, który daje bardzo wiele możliwości, ale zawsze najwięcej zależy od osób, które w nim pracują.
4. Problemy dolnośląskich praktyków ES związane z zakładaniem, rozpoczynaniem działalności (3) NGO prowadzące działalność gospodarczą:
problemy z rozpoczęciem działalności gospodarczej, niewiedza działaczy brak pomysłu na działalność gospodarczą strach przed zwiększoną kontrolą finansową działalności brak funduszy na prawników, księgowych
NGO PROWADZĄCE DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ: Nikt z nas nie był przygotowany na tego typu działalność. Jedynie księgowa, która miała wcześniej doświadczenie w prowadzeniu księgowości dla podmiotów komercyjnych. Ale na początku nic nie wiedzieliśmy, ani jakie podatki trzeba będzie płacić, ani co z VAT-em. Do tej pory zastanawiamy się, co będzie, jeśli przyjdzie kontrola i jak pokazać, że te fundusze przeznaczamy na cele statutowe, bo tylko wtedy unikniemy płacenia podatku dochodowego. A są przeznaczane. I jesteśmy wciąż w takim zawieszeniu, bo ja mam wrażenie, że ustawodawca nie nadąża za zmianami. Zawsze jesteśmy traktowani jako przedsiębiorcy, a przecież nie jesteśmy stricte przedsiębiorcami, gdyż nie mamy „zysku dla zysku”, tylko działamy w celu osiągnięcia zysku dla naszej działalności programowej.
5. Problemy dolnośląskich praktyków ES związane z prowadzeniem i rozwojem działalności (1) SPÓŁDZIELNIE SOCJALNE:
świadomość społeczna , uprzedzenia wobec spółdzielni socjalnych brak odpowiedniej wiedzy i pomocy ze strony urzędów brak zainteresowania lokalnych władz spółdzielczością socjalną konieczność w konkurowaniu z innymi firmami na rynku, problemy z konkurencyjnością brak popytu na usługi, brak zleceń konieczność odprowadzania składek do ZUS od początku działalności brak możliwości finansowych: otrzymania kredytu z banku, otrzymania sprzętu, maszyn w leasing brak pomysłu na działalność przynoszącą zyski, nieznajomość rynku wysokie koszty prowadzenia księgowości – konieczność zatrudniania specjalistów z zewnątrz wysokie koszty utrzymania lokalu, zaległości z czynszem, opłatami za media nieosiągalność dotacji dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym brak profesjonalizmu, doświadczenia spółdzielców w danej dziedzinie działalności gospodarczej brak odpowiedniego wykształcenia członków spółdzielni (prawo, ekonomia, marketing) niski poziom zarobków osób prowadzących spółdzielnie socjalne brak silnego lidera, animatora brak samodzielności osób prowadzących spółdzielnie konflikty w ramach grupy prowadzącej spółdzielnie, brak zaufania pomiędzy członkami problemy z motywacją do prowadzenia spółdzielni
SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA: Ja myślę, że jest tu po prostu zbyt mała konkurencja [na Dolnym Śląsku]. Nikt też się nie interesuje spółdzielniami, które powstają. Odpowiednie instancje urzędowe w ogóle się tym nie interesują. (…) Wydaje mi się, że tych barier jest coraz mniej, ale myślę że jedną z jeszcze istniejących jest niewiedza. My szkolimy ludzi w innych regionach, bo na naszym terenie ludzie nie bardzo wiedzą co to jest spółdzielczość socjalna. Nie jest to forma promowana w powiatowych urzędach pracy. SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA: Na przykład tak się rozpadła spółdzielnia X. Dostali zlecenia, pojawiły się większe pieniądze i powywracało im się w głowach. Wszyscy chcieli nagle być prezesami. Nikt nie chciał pracować. Ja jednak byłbym za tym, żeby spółdzielnia przynajmniej w połowie była spółdzielnią rodzinną.
SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA: Ludzie nie wiedza czym tak naprawdę jest spółdzielnia socjalna, że nie utrzymuje nas państwo, tylko sami na siebie pracujemy. Często ma na to wpływ nazwa [„socjalna”]. Czyli macie problem z prawidłowym odbiorem społecznym? – Dopóki to była instytucja dla osób niepełnosprawnych wszystko było w porządku. Od kiedy jesteśmy spółdzielnią socjalną… jest już gorzej.
5. Problemy dolnośląskich praktyków ES związane z prowadzeniem i rozwojem działalności (2) CIS, KIS: brak możliwości pozyskiwania środków zewnętrznych (poza dotacją miejską) niepewność, zagrożenie likwidacją działalności CIS problemy z beneficjentami: bierność, niechęć do uczestnictwa w zajęciach
WTZ, ZAZ: planowane oszczędności w dotowaniu tych podmiotów trudniejszy dostęp do środków finansowych podmiotów spoza wielkich miast brak wsparcia ze strony władz samorządowych nadmierna kontrola ze strony urzędów, brak samodzielności podmiotów niechęć pracodawców do zatrudniania osób niepełnosprawnych problemy finansowe, za małe środki z PFRON-u na prowadzenie działalności problemy z prowadzeniem wymaganej dokumentacji problemy lokalowe, trudności z rozszerzeniem zasięgu działalności, zwiększeniem liczby beneficjentów trudności z łączeniem działalności WZT z pozostałą działalnością organizacyjną (dla WTZ prowadzonych przez stowarzyszenia), konflikty merytoryczne na tym tle problemy kadrowe, brak środków na zatrudnienie, niskie płace, problemy z fluktuacją kadr
WTZ: Na pewno słyszał pan o tym co nasi posłowie wymyślili odnośnie ZAZ i WTZ. Zamierzają na nas oszczędzać. Jeśli skończy się finansowanie takich placówek, to w tym momencie te wszystkie osoby są przykute w domu.
WTZ: W sumie jesteśmy za bardzo kontrolowani przez urzędników. Brakuje nam trochę samodzielności i wolności. Przede wszystkim wiadomo, że brakuje środków finansowych na stworzenie nowych miejsc pracy. A my chcieliśmy poszerzać działalność, iść do przodu.
WTZ: Poza tym PCPR wymaga przygotowywania niezmiernie licznej dokumentacji. Papiery muszą być niejako na wszystko. Mam poczucie, że wręcz „toniemy” w papierach i koniecznych dokumentach. Jest to bardzo poważne utrudnienie dla naszej pracy. Niestety zdarza się nawet teraz, że brakuje pieniędzy na wynagrodzenia. A i wynagrodzenia są naprawdę niewysokie jak na tak wykwalifikowana kadrę jaką tutaj mamy. To jest kolejne bardzo poważne utrudnienie, bo niektórzy zastanawiają się czy tu dalej pracować.
5. Problemy dolnośląskich praktyków ES związane z prowadzeniem i rozwojem działalności (3) TUW :
niski popyt na ubezpieczenia w TUW dominacja na rynku tradycyjnych firm ubezpieczeniowych brak wiedzy na temat Towarzystw Ubezpieczeń Wzajemnych brak świadomości firm, instytucji publicznych z korzyści ekonomicznych płynących z ubezpieczeń wzajemnych mała ilość TUW-ów w Polsce komercjalizacja TUW-ów w Polsce
TUW: Ta idea nie jest rozpowszechniona. Powiem szczerze, od dwóch lat prowadzimy tak naprawdę akcję edukacyjną, bo klienci o tym nie słyszeli. Niedużo się o tym mówiło i to jest taki margines. I tak jak pani mówiłam, TUW-ów w Polsce też jest niewiele, chyba siedem. (…) Mało tego, nie wszystkie funkcjonują na takich zasadach jak my, bo część z nich powolutku przekształca się w komercję i właściwie nie różnią się od komercyjnych firm.
5. Problemy dolnośląskich praktyków ES związane z prowadzeniem i rozwojem działalności (4) NGO PROWADZĄCE DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ:
niejasne przepisy dotyczące działalności gospodarczej NGO nadmierne kontrole urzędowe biurokratyzacja działań NGO, niemierzalność efektów „miękkich” działań za małe wsparcie samorządu dla NGO, niechęć do współpracy z NGO w realizacji zadań publicznych brak zainteresowania sektora prywatnego działalnością społeczną, wspieraniem podmiotów ES problemy z uzyskaniem kredytu, brak zaufania ze strony banków bardzo duża konkurencja w pozyskiwaniu środków w otwartych konkursach (np. w Urzędzie Marszałkowskim) brak lokalnych partnerów – organizacji pozarządowych prowadzących podobną działalność specyfika działalności opartej w większej mierze na zaufaniu społecznym partnerów i otoczenia niż na „twardych” wynikach ekonomicznych problemy z ciągłością działalności, brak płynności, stabilności finansowej, działanie „od projektu do projektu” dla małych NGO: wymogi profesjonalne, brak księgowych, prawników problemy lokalowe, problemy z utrzymaniem budynku „schizofrenia organizacyjna”: problemy z łączeniem działalności statutowej z działalnością ekonomiczną brak przedsiębiorczości wśród liderów NGO, niechęć do działalności biznesowej bariery mentalne członków: traktowanie działalności gospodarczej jako sytuacji przymusowej
Ekspert (NGO): Podejrzewam, że profesjonalizacja organizacji pozarządowych z jednej strony ma swoje zalety dla tych, które już istnieją, mają swoje struktury. Porównując nas z trzema czy czterema osobami pracującymi w księgowości, czy w kadrach do organizacji, która w ogóle nie ma księgowości… Każda fundacja musi spełniać mnóstwo wymogów, co jest ciężkie dla małych czy lokalnych podmiotów.
NGO PROWADZĄCE DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ: To problem włożenia w strukturę organizacji, która ma charakter misyjny, podmiotu biznesowego, który funkcjonuje według reguł biznesowych i konkuruje na rynku komercyjnym. W biznesie patrzy się w kategoriach zarobków, kosztów, zysków czyli liczb, natomiast my myśleliśmy w kategoriach dobra wspólnego. Osoby, które były pedagogami nagle musiały stać się menadżerami. To było osłabienie zespołu, rozczarowanie wśród partnerów, którzy wcześniej współpracowali personalnie z pewnymi osobami… a tutaj nagle te osoby się wycofują.
6. Zapotrzebowanie na wsparcie ES OGÓLNE WSPARCIE LOKALNYCH ES:
promocja działań zakresu ES (spółdzielczości socjalnej, TUW) zwiększanie wiedzy, świadomości społecznej na temat spółdzielni socjalnych, TUW, NGO zacieśnianie kontaktów pomiędzy różnymi podmiotami ES: spotkania, dyskusje, zjazdy szkolenia z zakresu działalności poszczególnych typów podmiotów lokalny portal internetowy, forum internetowe dla ES indywidualne doradztwo, coaching
SPÓŁDZIELNIE SOCJALNE:
uproszczenie procedur pozyskiwania środków na działalność większa pomoc ze strony urzędników w przygotowaniu i rozliczaniu wniosków o dotacje niewielkie granty na rozpoczęcie działalności
KIS, CIS:
możliwość pozyskiwania wsparcia finansowego z różnych źródeł zmiana zachęcanie potencjalnych beneficjentów do uczestnictwa przez różne instytucje
WTZ, ZAZ:
zmiana mentalności, pomoc ze strony potencjalnych pracodawców, którzy oferowaliby staże dla osób niepełnosprawnych informacje na temat możliwych form wsparcia podmiotów działających na rzecz osób niepełnosprawnych warsztaty, szkolenia z zakresu ekonomii społecznej dla pracowników szkolenia z zakresu finansowania, z zakresu prawa obowiązującego te podmioty dostęp do lokali, umożliwienie rozszerzenia działalności, zwiększenia ilości beneficjentów
NGO PROWADZĄCE DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ:
szkolenia dla pracowników na temat pozyskiwania środków i prowadzenia działalności gospodarczej kontakty biznesowe organizacja „sieciowej” współpracy organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą pomoc prawna wsparcie finansowe działalności nie związanej z konkretnymi projektami powstanie funduszu pożyczkowego, pożyczki dla NGO na preferencyjnych warunkach profesjonalna pomoc w przypadku kontroli finansowej z Urzędu Kontroli Skarbowej
NGO: Gdyby wśród społeczeństwa było wiadomo, że spółdzielnie socjalne to są osoby, którym praca jest potrzebna do powrotu do społeczeństwa, to może [spółdzielcy] byliby przychylniej traktowani. ZAZ: Potrzebne są spotkania. Ostatnio mieliśmy konferencję na temat właśnie ES w Strzelinie. Dowiedzieliśmy się, jakie podmioty zaczęły współpracować na tamtym terenie, to wiele nam dało. Dużo osób się wiele dowiedziało. Tak zacieśniają się nowe kontakty. Przydałby się portal internetowy czy forum dla ES. Nieraz trzeba się czegoś dowiedzieć, a nie ma prostego przekazu informacji.
Ekspert: – Jakich form wsparcia według pana brakuje? – Wydaje mi się, że jeśli chodzi o spółdzielnie socjalne, to po pierwsze maksymalnego uproszczenia procedur zdobywania środków publicznych na działalność, po drugie wsparcia ze strony urzędów współpracujących w tym zakresie… Czyli, tak jak jest w kodeksie urzędnika, jeżeli petent nie potrafi czegoś, np. napisać, to de facto jest tak, że powinien to zrobić urzędnik, tak jest w przepisach. No, ale to zależy tylko od ludzi.
DOBRE PRAKTYKI ES
a. Przykłady dobrych praktyk ES (według analizy źródeł wtórnych)
Dobre praktyki: zasady działania i realizowane projekty, które prowadzą do dobrych lub bardzo dobrych wyników organizacji. Powinny one również spełniać dodatkowe warunki, takie jak:
dobre planowanie wypracowana autoewaluacja możliwość implementacji przez inne organizacje etyka działania
Dodatkowo dobre praktyki mogą wyróżniać się nowatorstwem w podejściu do rozwiązywania problemów lub w jakimś innym aspekcie działalności.
Zakład Introligatorsko-Drukarski Stowarzyszenia „Teatr Grodzki”
Adres: ul. Sempołowskiej 13, 43-300 Bielsko-Biała. Forma organizacyjna: stowarzyszenie, zakład aktywności zawodowej – status zakładu aktywności nadany przez wojewodę śląskiego. Data rozpoczęcia działalności: 28 grudnia 2004. Zakres prowadzonej działalności: zakład introligatorsko-drukarski stowarzyszenia „Teatr Grodzki” to zakład produkcyjno-usługowy. W jego strukturze działa pracownia introligatorska, niewielka pracownia drukarska oraz studio składu tekstu i projektowania komputerowego. Zakład świadczy szeroką gamę usług introligatorsko-drukarskich. Zatrudnionych jest 16 pracowników kadry obsługowo-rehabilitacyjnej oraz 40 niepełnosprawnych osób, w tym: 12 niewidomych i niedowidzących, 8 osób chorych psychicznie, 11 z dysfunkcją ruchu i 9 osób zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności z innych przyczyn. Mocne strony:
Zakład jest przedsiębiorstwem całkowicie podporządkowanym potrzebom pracujących w nim niepełnosprawnych a jednocześnie nastawionym na aktywizację i społeczną rehabilitację pracowników. Jego celem, jak każdego przedsiębiorstwa, jest przychód i zysk, który zależy od wydajności pracy, a więc również od procesu rehabilitacji społecznej pracowników. Źródło informacji: www.poligrafia.bielsko.pl
Żarska Spółdzielnia Socjalna
Adres: ul. Kujawska 39, 68-200 Żary. Forma organizacyjna: spółdzielnia socjalna. Data rozpoczęcia działalności: 25 lipiec 2005. Zakres prowadzonej działalności: usługi szkoleniowe, reklamowe, ogólnobudowlane, handlowe. Żarska Spółdzielnia Socjalna w ramach prowadzonej przez siebie działalności oferuje następujące usługi: szkoleniowe z zakresu ekonomii społecznej oraz przedsiębiorstw społecznych, szkolenia zawodowe, reklamowe (reklama wizualna, wydruki wielkoformatowe, szyldy, napisy), działalność handlowa (prowadzenie bufetów szkolnych), usługi i roboty hydrauliczne (gazowe, kanalizacyjne, wodne, c.o.) Mocne strony:
Ciągłe nastawienie na rozwój i osiąganie wyznaczonych celów. Poszukiwanie nisz rynkowych i pomoc w wyjściu z długotrwałego bezrobocia. Przedstawiciele spółdzielni mogą prowadzić „mobilne” szkolenia komputerowe na terenach zakładów karnych w całej Polsce. Wyremontowano i wydzierżawiono punkty barowe w szkole, w celu prowadzenia działalności handlowej. Przeprowadzono wiele szkoleń na terenie Polski z zakresu funkcjonowania spółdzielni socjalnych (dobre praktyki na przykładzie Żarskiej Spółdzielni Socjalnej), zakupiono profesjonalny sprzęt do wykonywania usług hydraulicznych, przejmując w ten sposób część lokalnego rynku. Źródło informacji: www.socjalna.pl
Lokalne Centrum Integracji Społecznej „Piątkowo” przy Stowarzyszeniu ETAP
Adres: ul. Jana III Sobieskiego 105, 60-688 Poznań, Piątkowo, Osiedle. Forma organizacyjna: Centrum Integracji Społecznej. Data rozpoczęcia działalności: 2008. Zakres prowadzonej działalności: aktywizacja społeczna i zawodowa mieszkańców wielkomiejskich bloków, pozostających bez pracy. Powołanie spółdzielni socjalnej „Tajemniczy ogród” (sprzątanie mieszkań podopiecznych ośrodka) oraz „Art-Smak” (przygotowywanie obiadów dla dzieci). Mocne strony:
Lokalność działań: dobre rozpoznanie problemów. Elastyczność: możliwość dopasowywania oferty do zmieniającej się sytuacji, bliskość instytucji do potencjalnych beneficjentów. Dobra współpraca z lokalnymi partnerami. Do rozpoczęcia działalności przygotowuje się rękodzielnicza spółdzielnia socjalna „Kredens”.
Źródło informacji: www.ekonomiaspołeczna.pl, Atlas dobrych praktyk, 2009
Pensjonat „U Pana Cogito”
Adres: ul. Miodowa 9, 31-055 Kraków. Forma organizacyjna: Zakład Aktywizacji Zawodowej prowadzący działalność hotelarską. Data rozpoczęcia działalności: 2003. Zakres prowadzonej działalności: w pensjonacie „U Pana Cogito” pracuje 21 osób po kryzysach psychicznych, głównie chorych na schizofrenię. Zyski pochodzące z jego działalności w całości przeznaczane są na rehabilitację pracowników – głównie dofinansowanie zakupu leków, turnusy rehabilitacyjne, dokształcanie. Poza tym, że „U Pana Cogito” jest miejscem służącym rehabilitacji, jego funkcjonowanie polega na prowadzeniu działalności gospodarczej. Mocne strony:
Dobra kondycja ekonomiczna pensjonatu. Uznanie w branży turystycznej. Nagroda „Dobre Praktyki” PFRON-u. Wyróżnienie „Po Prostu Najlepszy 2006” na najlepsze polskie przedsiębiorstwo hotelowe i tytuł Menadżera Roku 2006 przyznawany przez prasę branżową Doradcę Hotelarz. Źródło informacji: www.ekonomiaspołeczna.pl, Atlas dobrych praktyk, 2009
Spółdzielnia Socjalna „WwwPromotion”
Adres: ul. Fabryczna 10 pok. 26, 53 - 609 Wrocław. Forma organizacyjna: spółdzielnia socjalna. Data rozpoczęcia działalności: 1 września 2005. Zakres prowadzonej działalności: zawodowa reintegracja członków spółdzielni (głównie niepełnosprawnych) oraz przywrócenie ich na rynek pracy, poprzez prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa. Telepraca w zakresie projektowania stron internetowych, tworzenia grafiki reklamowej, optymalizacji i pozycjonowania witryn internetowych i aktualizacji oraz administrowania serwisów WWW. Ponadto, spółdzielnia oferuje tłumaczenie treści serwisów internetowych na język angielski, niemiecki i rosyjski (cyrylica) oraz prowadzi usługi biura rachunkowego. Mocne strony: Zatrudnienie osób niepełnosprawnych jest swoistą terapią i sprzyja polepszeniu stanu ich zdrowia. Rozwinięcie działalności o wsparcie i wzmocnienie spółdzielni socjalnych, dostarczenia grupie docelowej spółdzielniom socjalnym usług wspierających ich działalność gospodarczą: opublikowanie centralnej platformy internetowej „Dolnośląskie spółdzielnie socjalne”. Źródło informacji: www.promotion.org
b. Przykłady
dolnośląskich dobrych praktyk (według badań jakościowych)
Według Praktyków i Ekspertów: Spółdzielnia Socjalna „Austeria Krokus” z Rzeczki Spółdzielnia „Arkadia” ze Żmigrodu Spółdzielnia Socjalna „Mona Lisa” z Wałbrzycha Spółdzielnia Socjalna „RAZ-DWA-TRZY” z Żarowa ZAZ „Rosa” w Jeleniej Górze ZAZ we Wrocławiu CIS we Wrocławiu
Dolnośląskie Dobre Praktyki w obiektywie IRS-u ZDJĘCIA Z REALIZACJI PROJEKTU
DYSKUSJA z udziałem Ekspertów
Problem: Bariery i szanse rozwoju ekonomii społecznej, spółdzielczości socjalnej na Dolnym Śląsku
Dziękujemy Państwu za udział w konferencji! www.fundacjairs.org/projekty