Jaargang 9 April 2019

Special Online seksueel geweld Steeds meer kinderen en jongeren slachtoffer  Nee is oké! Uniek voorleesboekje voor kinderen

Nabestaande verkeersongeval:

“Specialistische hulp voor nabestaanden zou enorm veel erkenning geven en helpen in de rouwverwerking.”

INHOUD

4

Verkeersongevallen Tim Overdiek verloor zijn vrouw en moeder van zijn kinderen bij een verkeersongeval. Hij beschrijft het (rouw)proces waar hij doorheen ging.

8

Special ‘Herstel na online seksueel geweld’ Er vindt een explosieve groei plaats van kinderen die slachtoffer worden van online seksueel geweld. Wat doen wij daaraan?

10

COLOFON Eindredactie Nikki Vader Redactie Kirsten Snel, Dusjka Stijfhoorn, Ivan Arts, Nathalie Franse en Nicky Bredemeijer Fotografie Joshua Rood, Roy Beusker

14

Ontwerp & realisatie Mediaresponse, Buren Contact Fonds Slachtofferhulp Postbus 93166, 2509 AD Den Haag Telefoon 070 392 52 00 donateurs@fondsslachtofferhulp.nl www.fondsslachtofferhulp.nl

Geweldsmisdrijven Jan van Kleeff en Jack Keijzer over bestuurswissel bij de Federatie Nabestaanden Geweldsslachtoffers (FNG).

Voor giften en donaties: Fonds Slachtofferhulp, ING Bank nr. NL60INGB0000006700, Den Haag Als donateur van Fonds Slachtofferhulp informeren wij u graag over onze activiteiten en relevante ontwikkelingen uit ons werkveld. Als u geen prijs stelt op deze informatie kunt u dit melden via genoemde contactgegevens. Als een familielid of bekende ook donateur wil worden van Fonds Slachtofferhulp en de nieuwsbrief wil ontvangen, dan kunt u uiteraard ook contact met ons opnemen. Deze nieuwsbrief wordt drie keer per jaar toegestuurd aan alle donateurs en relaties van Fonds Slachtofferhulp.

2 | Fonds Slachtofferhulp | Nieuwsbrief

6

In ’t kort In deze rubriek brengen we u op de hoogte van ontwikkelingen en nieuws uit het werkveld en berichten voor onze donateurs.

Wetenschappelijk onderzoek Marieke Saan onderzoekt hoe belangrijk sociale steun is voor slachtoffers en wat een slachtoffer doet besluiten om hulp te zoeken. Lees hoe u slachtoffers kunt steunen.

COLUMN

Slachtofferrechten: van papier naar praktijk

We zijn alweer even op stoom in 2019 en hebben de afgelopen maanden niet stilgezeten. Dankzij uw bijdrage en een extra schenking van de VriendenLoterij konden we bijvoorbeeld van start gaan met ons verkeersproject TrafVic. Zodat slachtoffers en nabestaanden van ernstige verkeersongevallen straks kunnen rekenen op specialistische en laagdrempelige hulp. We zijn ongelofelijk blij met uw steun en die van de VriendenLoterij, mogelijk gemaakt door alle deelnemers. Op pagina 5 leest u meer over TrafVic. Dat het ontwikkelen van nieuw hulpaanbod essentieel is, leest u terug in de special over online seksueel geweld op pagina 8. Samen met experts wordt toegewerkt naar een gerichte interventie waarmee jongeren die vastlopen na het meemaken van online seksueel geweld de draad weer zoveel mogelijk kunnen oppakken.

heel vaak nauwelijks informatie over hun zaak en is een gesprek met de Officier van Justitie zeker niet vanzelfsprekend. We zien dat slachtoffers zonder een goede slachtofferadvocaat extra kwetsbaar zijn in ons rechtssysteem. Terwijl juist die advocaten ernstig onder druk staan: hun vergoedingen uit gefinancierde rechtsbijstand zijn onder de maat en het is voor velen van hen lastig de broek op te houden wanneer zij enkel slachtoffers bijstaan. Dat gaat ten koste van de kwaliteit.

Het is mooi om die verbeterslagen met elkaar te kunnen maken. We zien dat bijvoorbeeld ook terug in het strafrecht waar op papier de nodige veranderingen ĂŠn verbeteringen zijn doorgevoerd de afgelopen jaren. Daar leest u over in het artikel over de bestuurswissel van de Federatie Nabestaanden Geweldsslachtoffers op pagina 10.

Ik maak me door deze ontwikkelingen ernstig zorgen over de toch al kwetsbare positie van slachtoffers en nabestaanden en heb in een brief aan de Tweede Kamer aandacht voor deze zorg gevraagd. Mijns inziens moeten slachtofferrechten veel serieuzer in praktijk worden gebracht. En als het recht van slachtoffers wordt veronachtzaamd, moet daar een sanctie op komen te staan. Zodat wat op papier staat ook werkelijk voor slachtoffers en nabestaanden wordt uitgevoerd. Daar zullen we ons als Fonds de komende tijd hard voor blijven maken. We vinden het fantastisch dat u ons daarbij steunt!

Ondanks mooie wetten en goede intenties is de praktijk weerbarstig. We krijgen namelijk steeds meer signalen dat slachtoffers hard moeten vechten voor de rechten die dus op papier bestaan. Veel van deze rechten zijn nu niet afdwingbaar en door sommige rechtsambtenaren genegeerd. Zo krijgen slachtoffers

Ineke Sybesma, directeur Fonds Slachtofferhulp

HulpPost | april 2019 | 3

VERKEERSONGEVALLEN ‘Papa, je moet nu komen, mama is aangereden’ De vrouw van Tim is op de dag van het ongeval onderweg naar het park, samen met hun twee zonen en de hond. Wanneer Jennifer terugloopt om een speeltje voor de hond te pakken, steekt ze nietsvermoedend het zebrapad over. Ze wordt aangereden door een motoragent, die te hard en door rood rijdt. De jongens zijn getuige van het ongeval: ze horen de klap en zien de motor schuiven. Om iets voor vier uur ‘s middags wordt Tim op zijn werk door zijn zoon gebeld: ‘Papa, je moet nu komen. Mama is aangereden door een motoragent.’ “Ik was destijds adjunct-hoofdredacteur bij de NOS. Ik zat midden in het nieuws en dan krijg je dit bericht. Het drong niet tot me door: verbijstering, ongeloof. Ik wist alleen dat ik op moest staan, de auto in, op weg naar het AMC. In het ziekenhuis was Jennifer weer bij kennis. De artsen vertelden me: ‘Het is ernstig. Hersenletsel, schedelbasisfractuur, maar niet levensbedreigend. Als ze een goede nacht maakt, dan is het morgen een stuk beter.’ Ik heb toen getwijfeld of ik de jongens zou halen, zodat ze even met hun moeder konden praten, maar het zag er zo naar uit allemaal dat ik dacht: ‘dat komt morgen wel’. Diezelfde nacht kreeg ze een hersenbloeding en raakte in een coma. De bloeding was zo heftig dat ze niet meer uit haar coma is geraakt.” Het mag er allemaal zijn “Toen Jennifer overleed wist ik dat dit het ergste was wat ons als gezin kon overkomen, maar ik had ook de sterke overtuiging dat het goed zou komen. Dit wist ik, omdat mijn vader overleed toen ik dertien was. Als ik terugkeek naar mezelf, wist ik dat je het kunt: doorleven. Ik wilde het voor mijn jongens wel heel anders doen. Destijds was er namelijk weinig ruimte voor emotie; de rouw was heel onzichtbaar. Ik heb ervoor gekozen om mijn emoties altijd te laten zien. En mijn zonen hebben ook hun emoties laten zien: woede, onmacht en alles wat erbij komt kijken. Het mag er allemaal zijn.”

4 | Fonds Slachtofferhulp | Nieuwsbrief

‘Tranen van Liefde’ Na Jennifers overlijden houdt Tim een dagboek bij. Hij beschrijft de rauwe emotie van het eerste jaar, zonder vrouw en zonder moeder. “Na de uitvaart realiseerde ik me dat mijn jongens en ik een heel bijzonder jaar tegemoet gingen en dat we ons jaren later vast afvroegen hoe we dat in die eerste maanden hadden gered. Om die reden wilde ik het vastleggen. Het waren vaak zulke heftige gebeurtenissen dat ik geen raad met mezelf wist en dat ik het op móest schrijven om het van me af te kunnen schudden. Ik was op zoek gegaan naar hulpboeken, ervaringen van lotgenoten en vond heel veel boeken, maar alleen door (en voor) vrouwen. Toen realiseerde ik me dat andere mannen misschien iets zouden kunnen hebben aan mijn ervaringen. Ik besloot om alles te publiceren, dus geen censuur toe te passen. Niet mooier maken en ook niet zwaarder, want de rouw in dat eerste jaar is gruwelijk van ellende en schoonheid. Een dierbaar jaar, noem ik het.” In 2011 publiceert Tim zijn dagboek ‘Tranen van Liefde’, in de hoop hier anderen mee te kunnen helpen. Tot op de dag van vandaag krijgt hij prachtige reacties. Van mannen en vrouwen die zich in bepaalde situaties herkennen en zich hierdoor minder alleen voelen. De verbinding en de ontmoeting is heel belangrijk “De journalistiek was een groot deel van mij: dat was mijn identiteit. Na de dood van Jennifer kwam ik vrij snel tot de ontdekking dat dat helemaal niet zo is. Dat ik eerst man ben, dan vader en dan pas journalist. In 2015 besloot ik een opleiding tot therapeutisch coach te doen. Als therapeut laat ik me leiden door mijn persoonlijke geschiedenis. De verbinding aangaan vanuit mijn eigen ervaring. Ik word nog wel geraakt door het verdriet van een ander, maar het verdriet dat ik nog heb om Jennifer, dat staat daar los van. Anders zou ik dit werk niet kunnen doen. Ik vind dat ik nu heel mooie dingen aan het doen ben. Het gaat om het contact met mensen en de kracht

die je hierdoor kunt geven. De verbinding en de ontmoeting is heel belangrijk.” ‘TrafVic’ Tim zit in de begeleidingscommissie van ons project ‘TrafVic’. Met dit project zorgt Fonds Slachtofferhulp er samen met partners uit het werkveld en ervaringsdeskundigen voor dat slachtoffers en nabestaanden van een ernstig verkeersongeval straks kunnen rekenen op specialistische en laagdrempelige hulp. “Als ervaringsdeskundige vind ik het heel mooi om me namens de doelgroep met dit project bezig te houden. Specialistische hulp voor verkeersslachtoffers en nabestaanden bestaat nu nog niet, terwijl ik denk dat dit enorm veel erkenning kan geven en daarmee kan helpen in de rouwverwerking. De wetenschap dat het niet gek is wat je voelt en dat de hulp beschikbaar is. Ik denk dat ik daar, toen Jennifer overleed, veel baat bij zou hebben gehad. En zelfs nu zou dat nog waardevol kunnen zijn. Ik voel bijvoorbeeld nog steeds die woede wanneer ik het zebrapad nader waar Jennifer werd aangereden. Die pijn zit in mijn lichaam en iedere keer dat het bij me terugkomt, dan weet ik dat ik daar aandacht aan moet besteden. Want als je dat gaat ontkennen of wegpraten, dan krijg je er last van.”

Het boek ‘Tranen van Liefde’ van Tim Overdiek is te koop via de website www.timoverdiek.nl

THEMA Tim Overdiek, schrijver, therapeut en weduwnaar:

“Het is niet erg om te rouwen, om pijn te voelen. Het mag er allemaal zijn.” Specialistische hulp voor slachtoffers en nabestaanden

Tim Overdiek (54) is vader van twee zonen (18 en 21), schrijver, therapeut en weduwnaar. In 2009 kwam Jennifer, zijn vrouw en moeder van zijn kinderen, om het leven door een verkeersongeval. Twee straten verwijderd van hun woning wordt Jennifer op een zebrapad aangereden door een motoragent. ‘Weggerukt uit het leven’, zoals Tim het doeltreffend beschrijft in de overlijdensadvertentie. Zeven jaar na het overlijden van Jennifer maakt Tim een carrièreswitch. Hij werkt nu als therapeutisch coach en begeleidt volwassenen, maar ook kinderen, die door verlies vastlopen in het leven. HulpPost | april 2019 | 5

IN ’T KORT

‘Stel je gaat aangifte doen…’ De Stichting Landelijk Advocaten Netwerk Gewelds- en Zeden Slachtoffers (LANGZS) richt zich op de juridische bijstand aan slachtoffers van ernstige gewelds- en zedenmisdrijven. De stichting is door een aantal advocaten opgericht. Voorzitter is Richard Korver. LANGZS heeft tot doel het vergroten van de deskundigheid van advocaten die slachtoffers bijstaan, het versterken van de positie van slachtoffers van gewelds- en zedenmisdrijven en publieksvoorlichting. Ter gelegenheid van het 10 jarig bestaan heeft LANGZS, met financiering van Fonds Slachtofferhulp, een infographic ontwikkeld. Met deze infographic, genaamd ‘Stel je gaat aangifte doen….’, wil LANGZS slachtoffers van ernstige gewelds- of zedenmisdrijven informeren over hoe je aangifte doet en wat er precies gebeurt vanaf het moment dat je aangifte hebt gedaan. Goede informatie kan vooral zedenslachtoffers helpen, na overweging, om aangifte te doen. Ook kunnen zij zich hiermee beter voorbereiden op het traject wat hen na aangifte te

wachten staat. Door te kiezen voor een infographic hoopt LANGZS vooral ook jongeren en laaggeletterden beter te bereiken. In de praktijk merkt LANGZS dat er nog veel vragen leven bij slachtoffers. De infographic moet ervoor zorgen dat slachtoffers goed geïnformeerd worden en op de hoogte zijn van hun rechten. De infographic is de downloaden via de website van LANGZS (www.langzs.nl/infographic) en is verspreid onder advocatenkantoren en hulporganisaties.

VriendenLoterij cheque nieuw te realiseren project ‘TrafVic’. Dankzij dit project kunnen nabestaanden en slachtoffers van ernstige verkeersongevallen binnenkort rekenen op specialistische en laagdrempelige hulp, die volledig wordt afgestemd op hun klachten of problemen en behoeften. En dat allemaal dankzij de deelnemers van de VriendenLoterij die iedere maand de helft van hun lot aan het goede doel doneren. Wij willen alle deelnemers daar heel hartelijk voor bedanken!

Tijdens het Goed Geld Gala, op 11 februari 2019, werd onthuld dat Fonds Slachtofferhulp een structurele en geoormerkte bijdrage ontvangt van maar liefst € 1.492,660,-. Daarnaast ontvingen wij een extra schenking van maar liefst € 395.000,-. Dit bedrag is bestemd voor het

6 | Fonds Slachtofferhulp | Nieuwsbrief

Speel mee met de VriendenLoterij en steun Fonds Slachtofferhulp! De VriendenLoterij steunt veel organisaties op het gebied van gezondheid en welzijn in Nederland. Als u voor Fonds Slachtofferhulp meespeelt is het leuke dat de helft van uw inleg rechtstreeks naar ons gaat. En ú maakt elke maand kans op tienduizenden prijzen! Koop nu een lot en word vriend van Fonds Slachtofferhulp. Kijk voor meer informatie op www.fondsslachtofferhulp.nl/help-ook/koop-een-lot

Nee is oké Eén van onze belangrijke thema’s is seksueel geweld. Seksueel geweld is een actueel en groeiend probleem in onze maatschappij. Elk jaar krijgen duizenden vrouwen, mannen en kinderen in Nederland hiermee te maken. Kinderen die soms jarenlang misbruikt worden, ongewenste intimiteiten op school, sportclub of kerk, aanranding of verkrachting. Fonds Slachtofferhulp vecht hier al jaren tegen, want seksueel geweld is onacceptabel! Doorbreek de vicieuze cirkel Voorlichting, bewustwording, advies over hoe je seksueel misbruik tijdig kunt signaleren en informatie over wat je kunt doen als het je overkomt, is een belangrijk onderdeel binnen ons programma seksueel geweld. Want slachtoffers durven vaak niet naar buiten te komen met hun verhaal, hulp te zoeken of aangifte te doen. Veel slachtoffers lopen daarom vast, want de impact is groot en het tekent je leven. Het is daarom ontzettend belangrijk om die vicieuze cirkel te doorbreken. De grens is vaak dun Seksueel misbruik is een complex en moeilijk te voorkomen probleem. Zeker wanneer bij kinderen liefdevolle aanraking van iemand die dicht bij hen staat, omslaat in seksuele verleiding of misbruik. Kinderen krijgen vaak te maken met schuldgevoelens, een loyaliteitsconflict en worden angstig of raken verward. Liefde en aandacht is ontzettend belangrijk voor kinderen en hun ontwikkeling. Aanraking en intiem contact, zeker van mensen die hen lief zijn, horen daarbij en is heel gewoon. Daar moeten we ook zeker niet in doorslaan. Maar voor kinderen is de grens tussen wat wel en niet kan vaak dun en moeilijk te herkennen. We leren kinderen om te luisteren en beleefd te zijn naar andere mensen, maar ze kunnen daardoor ook in een loyaliteitsconflict komen. Bijvoorbeeld wanneer ze een intuïtieve weerstand voelen bij een niet zuivere benadering door mensen uit hun directe omgeving of daarbuiten. Hoe kunnen we seksuele verleiding en misbruik voorkomen en hoe kunnen we onze kinderen beschermen?

Maak zaken bespreekbaar Het vormen van normen en waarden begint bij de opvoeding. En we weten hoe ontzettend belangrijk het is om al vanaf heel jonge leeftijd zaken bespreekbaar te maken. Vanuit deze gedachte hebben wij het voorleesboekje ‘Nee is oké’ ontwikkeld voor kinderen van 4 tot 8 jaar. Het verhaal stimuleert kinderen om assertiever te zijn in het aangeven van hun grenzen met betrekking tot hun eigen lijf. Dat zij hierover zelf de baas zijn en ‘nee’ mogen zeggen als er hiermee iets gebeurt dat ze niet willen. En ook ‘nee’ moeten accepteren van anderen. Maar ook dat het goed is om iemand in vertrouwen te nemen als er iets tegen je zin in gebeurt. Het boekje is geschreven vanuit de belevingswereld van kinderen. In samenwerking met experts en partners uit ons werkveld. We hopen kinderen te raken met een leuk verhaal, waarin zij zich kunnen herkennen. Het leert hen: wat is wel gewoon en wat niet? Maar hoe en wanneer geef je het aan als je iets niet wilt of als er iets gebeurt wat je niet (meer) fijn vindt? In het verhaal van Lotte en Ties komen verschillende situaties voor. Het geeft kinderen op een luchtige en ludieke manier de boodschap mee hoe ze hier zelf mee kunnen omgaan. Het kan voor ouders/verzorgers, opa’s en oma’s of leerkrachten helpen om dit soort zaken bespreekbaar te maken. Ook zijn er vragen opgenomen die hierbij kunnen helpen. Kijk voor meer informatie op www.fondsslachtofferhulp.nl/neeisoke Wilt u het voorleesboekje ‘Nee is oke’ ontvangen? Vraag met Donateurskaart nr. 2. ons kinderboekje aan. Wij vragen een symbolisch bedrag van € 2,50 voor de productie- en verzendkosten. We hopen zoveel mogelijk kinderen te kunnen bereiken met deze belangrijke boodschap.

HulpPost | april 2019 | 7

Herstel na online seksueel geweld De afgelopen jaren vond een explosieve groei plaats van kinderen en jongeren die slachtoffer worden van online seksueel geweld. Deskundigheid en ervaren hulpverlening op dit gebied is er nog niet. Daar willen wij als Fonds Slachtofferhulp wat aan doen! Liza was 12 toen ze een pikante foto naar haar vriendje stuurde. De gevolgen waren desastreus: de foto lekte uit. Liza’s leven werd verwoest. “Ik schaamde me kapot, iedereen had de foto gezien. Zo vernederend.” Online seksueel misbruik is een actueel probleem Het aantal zedenmisdrijven groeit elk jaar en daar komen ook nieuwe vormen van seksueel misbruik bij. Bijna alle Nederlandse jongeren (98%) zijn in het bezit van een smartphone en zijn actief op sociale media. Naast de mogelijkheden en positieve kanten die sociale media bieden, zijn er ook zorgen. Steeds meer kinderen en jongeren worden slachtoffer van diverse vormen van online seksueel misbruik. Kinderen en jongeren worden afgeperst met naaktfoto’s van zichzelf (sextortion), ondervinden de heftige gevolgen van de verspreiding van seksueel getinte foto’s of video’s (sexting),

8 | Fonds Slachtofferhulp | Nieuwsbrief

maar ook worden jongere kinderen in toenemende mate slachtoffer van digitale vormen van kinderlokken (grooming). Problematiek bij jongeren Als slachtoffer sta je letterlijk ‘te kijk’ voor de hele wereld. Er is geen ontkomen aan. Slachtoffers blijven, soms nog jaren later, geconfronteerd worden met niets verhullende foto’s of filmpjes van zichzelf op internet en kunnen door miljoenen mensen bekeken worden. Eén “grapje” van een ex-vriendje in hun jeugd kan voor altijd aan hun identiteit blijven kleven. Uit een aantal recente studies blijkt dat dit grote impact heeft op het leven van kinderen en jongeren. Ze ervaren veel stress- en stemmingsklachten, schamen zich voor wat hen is overkomen en stagneren hierdoor in hun ontwikkeling en deelname aan het sociale leven. Zonder hulp, kunnen zij in een enorme negatieve spiraal terecht komen.

Marjon, moeder van Nina (16): “Van mijn dochter is een naaktfoto gemaakt toen ze stond te douchen na een voetbalwedstrijd. De gevolgen hiervan zijn zeer verdrietig en niet te overzien. Het heeft ons hele gezin stuk gemaakt. Nina heeft EMDR therapie gehad en we zijn nu op zoek naar passende vervolgtherapie.” Nieuw hulpprogramma Fonds Slachtofferhulp wil daarom een project starten voor het ontwikkelen van een nieuw hulpprogramma voor kinderen en jongeren tussen de 12 en 21 jaar, gericht op het verminderen of wegnemen van de negatieve psychische-, medische- en maatschappelijke gevolgen na online seksueel geweld. Het project en de uitkomsten ervan zijn verder gericht op de professionals die in hun werk te maken krijgen met deze hulpvragen. Het project is succesvol afgerond wanneer het hulpprogramma is ontwikkeld en uitgegeven, zodat het kan worden toegepast door jeugdhulpverleners. In de vorm, van een boek, maar ook van eHealth modules. De interventie wordt aangeboden aan de Erkenningscommissie van het Nederlands JeugdInstituut voor opname in de databank effectieve jeugdinterventies.

AANTAL SLACHTOFFERS VAN ONLINE SEKSUEEL GEWELD STIJGT EXPLOSIEF IN 8 JAAR TIJD RUIM 5 KEER ZO HOOG

Special

“Zo, nu krijg je het lekker terug”, dacht Loes toen ze ruzie had met één vriendin in de klas. Met één druk op de knop stuurde ze een naaktselfie van de vriendin naar een klasgenoot. Binnen de kortste keren was de foto verspreid onder tachtig klasgenoten. “Ik voelde me eerst een beetje stoer, want iedereen lachte haar uit”, zegt Loes erover tegen het NOS Jeugdjournaal. Al snel kreeg ze spijt. “Ik voelde me heel schuldig. Ik merkte aan haar dat ze zich heel rot voelde en toen dacht ik: dat was het niet waard.”* Gebrek aan hulpverlening Deze groep kinderen, jongeren en hun ouders komt bij de jeugdhulpverlening terecht, met een diversiteit aan hulpvragen. Vanuit onderwijs en jeugdzorg komt de vraag hoe online seksueel geweld te voorkomen is en welke hulpprogramma’s er zijn die gericht zijn op de gevolgen waar slachtoffers tegenaan lopen. Er zijn nog geen hulpverleningsprogramma’s beschikbaar die zich richten op het verminderen van de negatieve psychische gevolgen van online seksueel geweld.

*Bron: NOS

LEVENSLANGE GEVOLGEN VOOR SLACHTOFFERS

zowel psychisch, medisch als sociaal

VORMEN VAN ONLINE SEKSUEEL GEWELD CYBER PESTEN, WRAAKPORNO, INTIMIDATIE, VERNEDERING, STALKING EN CHANTAGE

DADERS VAN ONLINE SEKSUEEL GEWELD ZIJN VAAK ONGRIJPBAAR EN MOEILIJK OP TE SPOREN

JAARLIJKS 400.000 JONGEREN ONLINE GEPEST Download de infographic Sexting Speciaal voor ouders/verzorgers heeft Fonds Slachtofferhulp een infographic over sexting ontwikkeld. Deze infographic kan helpen het onderwerp bespreekbaar te maken. U kunt de infographic downloaden op de website van SlachtofferWijzer.nl. Kijk daarvoor op: www.slachtofferwijzer.nl/hulppagina/sexting

HulpPost | april 2019 | 9

THEMA Jack Keijzer, Ineke Sybesma en Jan van Kleeff

“Van Ineke en het Fonds krijgen wij alle vertrouwen in onze organisatie en in hoe wij ons manifesteren.� Bestuurswissel bij de FNG Jan van Kleeff neemt na 10 jaar afscheid als voorzitter van de Federatie Nabestaanden Geweldsslachtoffers (FNG). Onder zijn bezielende leiding maakte de FNG een flinke transformatie door. Van Kleeff draagt het stokje nu vol vertrouwen over aan Jack Keijzer die, op zijn beurt, ook een steen wil verleggen voor de belangen van nabestaanden. 10 | Fonds Slachtofferhulp | Nieuwsbrief

GEWELDSMISDRIJVEN Benadering Jan van Kleeff: “Iedere voorzitter heeft natuurlijk een andere manier van leidinggeven. Ik had er in het begin een beetje moeite mee dat er zoveel nadruk werd gelegd op het ‘hand op de schouder’principe. Want ik vond dat er meer gedaan kon worden om de belangen van de nabestaanden goed te behartigen en dat dit ook zichtbaar gemaakt moest worden. Mijn benadering, die onder andere voortkomt uit mijn jarenlange werkervaring bij Shell, was wat zakelijker dan de meesten gewend waren.” Jack Keijzer vult aan: “Daar slaat Jan de spijker op zijn kop, maar hij heeft daar ook veel mee kunnen bereiken als voorzitter. Als ik naar mezelf kijk, is mijn aanpak wel iets minder zakelijk. Toch ben ik voornemens om aan de bel te blijven klingelen bij zaken die ons allemaal aangaan. Niet schreeuwerig of vanuit de emotie, maar in alle rust. Net als Jan dat altijd deed. Maar de ‘hand op de schouder’ wordt zeker niet vergeten.”

Slachtofferhulp, heel wat mijlpalen weten te bereiken. De uitbreiding van het spreekrecht en de verbetering van de positie van slachtoffers en nabestaanden binnen het rechtssysteem zijn daar voorbeelden van. Van Kleeff: “Voor mij persoonlijk was de verbetering van de positie van kinderen als nabestaanden ook een heel belangrijke mijlpaal. Mijn vrouw en ik hebben de zorg voor de twee kinderen van mijn dochter die door hun vader werd vermoord. Vanaf het begin hebben wij echter enorme problemen ervaren met Jeugdzorg die de kinderen toegewezen kreeg. Jeugdzorg beriep zich daarbij op Europese wetgeving waardoor de vader recht had op omgang met de kinderen terwijl dat totaal niet wenselijk was. Mede door de inspanningen van de FNG is dat bij wet veranderd. Dat was voor mij een mooi hoogtepunt. Het belang van de kinderen staat nu voorop en de rechter beslist, waardoor je een veel eerlijker en gewogen oordeel krijgt.”

Professionaliseringsslag “In de tien jaar dat ik voorzitter was, is er best een hoop gebeurd.” vertelt Jan van Kleeff. “Je ziet naar mijn idee een duidelijke groei en professionalisering. Ook al klinkt dat laatste misschien gek als je met alleen maar vrijwilligers werkt. We worden erbij gehaald wanneer er nieuwe wetgeving wordt gemaakt en denken bijvoorbeeld op beleidsniveau mee met het Openbaar Ministerie. We worden voor vol aangezien en zijn echt een partij geworden in de markt. Daar ben ik best een beetje trots op.” Jack Keijzer, die zelf ook al jaren actief is binnen de organisatie, erkent dat: “10 jaar geleden werden lotgenoten nauwelijks gehoord en nu zijn wij vorige maand nog op de koffie geweest bij minister Dekker, op zijn initiatief. Dat doet de FNG nu twee keer per jaar en dat hebben we toch maar mooi voor elkaar gekregen. Dat betekent dat we serieus worden genomen en dat moeten we zo houden.”

‘Welletjes’ Van Kleeff heeft besloten het stokje als voorzitter over te dragen en heeft zijn opvolger gevonden in Keijzer. “Ik heb dit altijd met veel plezier gedaan, maar het is ook goed om na tien jaar te zeggen ‘jongens, het is wel welletjes’. De FNG staat nu stevig op zijn pijlers en de samenwerking binnen het bestuur is goed. Dit is voor mij het moment om afstand te gaan nemen van het onderwerp. Hoewel loslaten na tien jaar best een ding zal zijn. Gelukkig is Jack een heel goede opvolger. Doordat hij ook

Hoogtepunt De afgelopen jaren heeft de FNG, samen met andere partijen, waaronder Fonds

al jaren meedraait heeft hij de drive én ervaring. Dat is enorm fijn en scheelt veel tijd qua overdracht”, aldus Van Kleeff. Voor elk wat wils Fonds Slachtofferhulp staat de FNG, die ooit ontstaan is vanuit drie zelfstandig opererende lotgenotenorganisaties, al jarenlang met raad en daad bij. Sinds 2018 is de oprichting van de FNG formeel gezien een feit. Keijzer: “En dat was meer dan alleen een simpele weg naar de notaris.” Van Kleeff vult aan: “Het was inderdaad best ingewikkeld om die drie verschillende culturen bij elkaar te brengen. Men was vooral bang de sfeer te gaan missen. Maar wat je nu ziet is dat er een variëteit aan activiteiten is ontstaan en dat iedereen juist iets van zijn gading vindt. Dat is heel plezierig en daar hopen we ook weer anderen mee te bereiken.” Binnen de FNG is er een werkgroep in het leven geroepen die verantwoordelijk is voor de organisatie van deze uiteenlopende activiteiten (zie kader). Keijzer: “Die diversiteit aan activiteiten is enorm belangrijk. Er is behoefte aan het één, maar ook aan het ander. En dat kunnen we nu ook allebei bieden.” Van Kleeff: “Het werkt heel goed en men komt met constructieve ideeën. Ik vind het heel belangrijk dat iedereen gevoed blijft met zaken die ze leuk of interessant vinden zodat men zich ook thuis blijft voelen. Dat blijft wel een aandachtspunt. Dat zou ik Jack dan ook heel graag willen meegeven voor de komende jaren. En dat is hem zeker toevertrouwd!”

Agenda Federatie Nabestaanden Geweldsslachtoffers 20 april 18 mei 26 mei 7 t/m 9 juni 22 juni 6 juli 6 t/m 9 sept 21 sept

Themabijeenkomst ‘Geloof’ Naamplaatjes ophangen op de ‘Muur tegen geweld’ Bijeenkomst Ommen / Koesafari Sport & spel weekend Wilhelminaoord Familiedag in Amersfoort Broers en zussen bijeenkomst Kidsweekend Slagharen Dag Herdenken Geweldsslachtoffers

HulpPost | april 2019 | 11

IN ’T KORT

Boekentip: Verkeersslachtoffer 22/10, op zoek naar de man die mijn zusje doodreed haar zusje naar boven en heeft Fleur gevoelsmatig veel muren moeten afbreken. Tijdens het einde van dit schrijfproces drong zich onverwachts de vraag op: ‘Wie was die man eigenlijk die mijn zusje heeft doodgereden?’. Deze vraag zou de basis leggen voor haar tweede boek: ‘Verkeersslachtoffer 22/10, Op zoek naar de man die mijn zusje doodreed’.

In ‘Verkeersslachtoffer 22/10’ gaat Fleur van der Bij op zoek naar de man die haar zusje op 22 oktober 1996 doodreed. Fleur heeft alles wat met de dood van haar zusje te maken had in de ogen gekeken en dit blijkt van groot belang voor haar verwerking. Wie was de man die mijn zusje doodreed? Op de kaft van haar boek is het smalle polderweggetje ‘Haudmare’ in Tjalleberd te zien, waar het noodlot op 22 oktober 1996 toesloeg. Fleurs drie jaar jongere zusje ‘Ylse’ wordt onderweg naar school door een auto geschept en overleeft het ongeval niet. Hoe haar omgeving hiermee omging is bepalend geweest voor haar verwerkingsproces. Tijdens het schrijven van haar debuut ‘De Nijl in mij’ kwam het onverwerkt verdriet om

Leren verhouden tot de veroorzaker “Hij heet meneer Smeets en hij is op wereldreis gegaan: dat waren mijn startgegevens. Ik ben begonnen vanaf een soort nulpunt en tijdens mijn zoektocht heb ik me moeten leren verhouden tot deze man. Uiteindelijk heb ik alles wat met de dood van mijn zusje te maken had in de ogen gekeken en dit heeft me niet uit balans gebracht, het heeft me juist gesterkt. Dit is voor mij heel belangrijk geweest om de blinde vlek weg te nemen. Uiteindelijk is ‘Verkeersslachtoffer 22/10’ ook een maatschappelijk geëngageerd betoog geworden. Ik wil heel duidelijk de vraag stellen: hoe gaan wij nou als samenleving om met het leed van verkeersslachtoffers, maar ook met het leed van veroorzakers? En ik hoop ook oprecht dat slachtoffers, maar ook veroorzakers in dit boek steun en erkenning kunnen vinden.” ‘Verkeersslachtoffer 22/10, Op zoek naar de man die mijn zusje doodreed’, door Fleur van der Bij is te koop via alle gerenommeerde boekhandels en online besteldiensten. Het hele interview dat wij met Fleur hadden is te lezen op www.fondsslachtofferhulp.nl/nieuws/ verkeersslachtoffer-22-10.

Misschien ook iets voor u? Voor 1 mei moeten we allemaal weer onze belastingaangifte doen. Maar wist u dat u uw giften aan Fonds Slachtofferhulp kunt opgeven als aftrekpost? Steeds meer donateurs maken van deze mogelijkheid gebruik. Als u Fonds Slachtofferhulp steunt met een vast bedrag per jaar, mag u het totale bedrag jaarlijks met uw belastbaar inkomen verrekenen. Uw donatie aan Fonds Slachtofferhulp is daarmee volledig fiscaal aftrekbaar. Op deze manier kunt u tot wel de helft van uw donatie(s) van de Belastingdienst terugkrijgen. Enige voorwaarde van de Belastingdienst is, dat het is vastgelegd in een ‘Periodieke Schenkingsovereenkomst’ voor minimaal vijf jaar. Op dit formulier kunt u aangeven met welk bedrag

12 | Fonds Slachtofferhulp | Nieuwsbrief

u ons jaarlijks wilt steunen. Ook kunt u uw lopende automatische incasso onderbrengen in de overeenkomst. U stuurt het ondertekende formulier terug naar ons en wij regelen de rest. U kunt dit nu gelijk in orde maken voor belastingjaar 2019, dan plukt u hier volgend jaar rond deze tijd de vruchten van. Dat noemen we nog eens duurzaam doneren: u profiteert van belastingteruggave en wij kunnen onze uitgaven aan meerjarenprojecten voor slachtoffers beter plannen en optimaal besteden. Ook geld terug ontvangen van uw donatie? Vraag met Donateurskaart nr. 3. vrijblijvend informatie en het formulier Periodieke Schenkingsovereenkomst aan.

Erfbelasting en úw situatie In 2018 heeft Fonds Slachtofferhulp vijf nalatenschappen mogen ontvangen met een totaalbedrag van € 49.795. Ook na je overlijden slachtoffers helpen, dat vinden wij ontzettend bijzonder. Als iemand overlijdt, betalen de erfgenamen in de meeste gevallen erfbelasting. Heeft u zich ooit afgevraagd hoeveel dit is? Het bedrag aan erfbelasting is afhankelijk van de grootte van de erfenis, de vrijstellingen en de belastingtarieven. Dit is afhankelijk van een aantal zaken en kunt u als volgt berekenen: Stap 1. Wat is de hoogte van de erfenis? Stap 2. Erfbelasting wordt niet betaald over de gehele nalatenschap. Er gelden vrijstellingen, afhankelijk van de graad van verwantschap. (zie onderstaande tabel, per 1 januari 2019) Relatie tot erflater

Partners

Vrijstelling

Kinderen en kleinkinderen

€ 650.913

Zieke en Ouders gehandicapte kinderen

€ 20.616

€ 61.840

Overige erfgenamen

€ 48.821

€ 2.173

Stap 3. Is de erfenis hoger dan de vrijstelling? Over het bedrag boven de vrijstelling wordt erfbelasting betaald. (zie onderstaande tabel, per 1 januari 2019) Relatie tot erflater

Partner / Kinderen

Bedankt voor uw hulp aan slachtoffers in nood! Eind vorig jaar stuurden wij u een brief over ons Noodhulpfonds. Wij deden een oproep om slachtoffers in nood een nieuwe start te geven. Wij steunen slachtoffers en nabestaanden die niet (meer) in hun basisbehoeften kunnen voorzien, omdat ze in financiële problemen zijn gekomen door een ongeval of misdrijf. Op deze brief werd massaal gereageerd. We ontvingen het prachtige totaalbedrag van € 76.840 voor ons Pieter van Vollenhoven Noodhulpfonds. Geweldig! Wij willen u hartelijk danken voor uw bijdrage om onder andere kindercadeautjes voor de feestdagen, boodschappen- en verzorgingspakketten te kunnen uitdelen. Hier hebben we veel slachtoffers die in een acute financiële noodsituatie verkeerden heel blij mee kunnen maken. Dit is nou precies die helpende hand vanuit de samenleving die deze mensen weer moed en vertrouwen geeft om de draad van het leven weer op te pakken.

Kleinkinderen en verdere Overige erfgenamen, afstammelingen zoals broer/zus

Bedrag boven vrijstelling Tussen € 0 - € 124.727

10%

18%

30%

Vanaf € 124.727

20%

36%

40%

Fonds Slachtofferhulp is door de Belastingdienst aangemerkt als ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling). Dit betekent dat Fonds Slachtofferhulp géén erfbelasting hoeft te betalen. Wilt u vrijblijvend meer informatie over nalaten aan Fonds Slachtofferhulp? Vraag onze brochure ‘Nalaten’ aan via donateurskaart nr. 3 of neem contact op met Kirsten Snel via 070 – 363 5936. Ook als u al van plan bent om na te laten aan de slachtoffers van de toekomst, en u dit met ons wilt delen, vragen wij u ons dit te laten weten. We vinden het fijn om u te leren kennen en uw wensen te vernemen.

Dankzij uw gulle giften kon ik heel veel mensen blij maken. Dank u wel. Cindy, medewerker Noodhulp

HulpPost | april 2019 | 13

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK Wat doet een slachtoffer besluiten om hulp te zoeken? Marieke heeft allereerst onderzocht wat maakt dat een slachtoffer ervoor kiest om de sociale omgeving wel of niet om hulp te vragen. De keuze om er wel of niet over te praten, bleek sterk afhankelijk van de specifieke behoeften van het slachtoffer. “We zien dat slachtoffers behoeften hebben rondom de persoon die steun geeft. Het is bijvoorbeeld belangrijk voor slachtoffers dat empathie getoond wordt en dat mensen bereid zijn om te luisteren, zonder oordeel. Daarnaast zien we veel culturele invloeden. In veel culturen is het een taboe om hulp te zoeken of om over je problemen te praten met andere mensen. Die mensen zullen hierdoor ook niet snel op zoek gaan naar hulp. Ik denk dat het wegnemen van culturele barrières, een van de moeilijkste dingen is. Verder blijft het natuurlijk enorm genuanceerd. We zagen dat niet iedereen behoefte heeft aan hulp. Sommige mensen praten er niet over, omdat ze dat simpelweg niet willen of nodig hebben. In het geven van steun is het daarom belangrijk altijd rekening te houden met wat het slachtoffer aangeeft nodig te hebben. “ Steunende en niet-steunende reacties Nadat duidelijk is geworden wanneer slachtoffers de stap zetten om hulp te vragen, heeft Marieke onderzocht welke reacties slachtoffers krijgen. Wat ervaren slachtoffers nou als steunend en wat als niet-steunend? “Je ziet dat slachtoffers het heel prettig vinden om emotionele hulp te krijgen van hun sociale omgeving. Zoals empathie en een luisterend oor. Daarnaast is praktische hulp ook enorm belangrijk. Denk hierbij aan hulp met de kinderen of met de verzekeringspapieren. Een mix van emotionele en praktische steun door de directe omgeving, blijkt voor slachtoffers heel waardevol. Uit het onderzoek komt verder naar voren dat slachtoffers veel langer behoefte hebben aan steun, dan we doorgaans denken. Helemaal als er een rechtszaak bij komt kijken, met langere gevolgen.

14 | Fonds Slachtofferhulp | Nieuwsbrief

Dan is het soms te makkelijk om te denken: ‘nu is de piek wel voorbij’. Je hoort ook dat slachtoffers reacties krijgen als: ‘het is nu tijd om eroverheen te komen en verder te gaan, er is al een jaar voorbij’. Slachtoffers geven aan dit als niet-steunend te ervaren, omdat ze hierdoor het gevoel krijgen er na een aantal maanden weer alleen voor te staan.” Schadelijke reacties “Naast de niet-steunende reacties heb je de heel schadelijke reacties. Zoals mensen die aan hun werkgever vertellen dat ze iets vreselijks hebben meegemaakt en worden ontslagen. Of reacties die slachtoffers het gevoel geven dat het hun eigen schuld is, wat hen is aangedaan. Het is ongelofelijk, maar dit soort negatieve reacties en ‘victim blaming’ komen helaas veel voor. Reacties die verder gaan dan het nietzeggen van bepaalde essentiële dingen of het geven van te korte steun, maar daadwerkelijk schadelijk zijn. Slachtoffers geven aan, door deze negatieve reacties, het gevoel te hebben voor een tweede keer slachtoffer te zijn geworden.” Bewustwording is nodig We weten dat heel veel mensen wel steun zouden willen geven, maar niet weten hoe. Want wat moet je zeggen tegen iemand die iets vreselijks heeft meegemaakt? Wat helpt iemand verder en wat juist niet? Uit de angst het verkeerde te zeggen, kunnen mensen een slachtoffer uit de weg gaan, waardoor iemand zich alleen en niet erkend kan voelen. Hier wil Fonds Slachtofferhulp iets aan doen. Naast het bevorderen van de deskundigheid van hulpverleners, richten wij ons daarom op het bieden van handvatten aan de sociale omgeving van slachtoffers. Marieke vertelt over het belang hiervan: “Ik denk dat een stukje bewustwording nodig is. Zodat mensen zich meer bewust worden van wat schadelijk of niet-steunend kan zijn. Steun hoeft ook niet altijd groots te zijn om van waarde te zijn. Het kan zelfs heel klein zijn. Zoals een bordje eten waarmee je op de stoep staat. Of dat je zegt: ik ontferm me even over de kinderen, dan

kan jij er tussenuit. Vragen hoe het is: écht vragen. En luisteren: zonder oordeel en zonder advies. En misschien niet één keer, niet twee keer, maar wel honderd keer. Het is van onschatbare waarde. Waar je als naaste van een slachtoffer echter wel bewust van moet blijven, is dat je niet alleen verantwoordelijk bent. Sociale steun is een belangrijk onderdeel van een groter proces voor slachtoffers.” Het verbeteren van de hulpverlening “Ik denk dat dit onderzoek de deskundigheid van hulpverleners kan bevorderen. Het onderzoek biedt namelijk een mooi overzicht, van zaken die voor slachtoffers kunnen werken en juist niet werken. Daarnaast biedt het onderzoek ontzettend veel aanknopingspunten voor vervolgstudies. Zoals het onderzoeken van de interactie tussen slachtoffers en de sociale omgeving. Wat denkt de persoon die steun geeft aan het slachtoffer te hebben gegeven? En wat vond het slachtoffer van de geboden steun? Door hier meer inzicht in te verkrijgen, kan de steun aan slachtoffers verder verbeterd worden. Op basis van deze eerste inzichten kunnen we stellen dat de sociale omgeving van ontzettend groot belang is voor slachtoffers. Voor alle slachtoffergroepen, of het nu geweldsmisdrijven, ongevallen of rampen betreft. Mensen weten wellicht nog niet altijd hoe ze steun moeten geven of welke dingen ze beter wel en niet kunnen zeggen. Hier valt nog enorm veel te winnen.”

Het onderzoek dat Marieke uitvoert, is ontstaan als samenwerking tussen Fonds Slachtofferhulp, Slachtofferhulp Nederland en de Universiteit Utrecht en is nog in volle gang. We willen met de resultaten van dit onderzoek directe naasten van slachtoffers straks betere handvatten kunnen geven om die belangrijke sociale steun te bieden. Om er te zijn voor slachtoffers.

THEMA Marieke Saan, onderzoeker:

“Mensen weten niet altijd hoe ze een slachtoffer kunnen steunen. Ik denk dat daar nog veel te winnen valt.� Sociale steun van groot belang

Marieke Saan (29) doet promotieonderzoek naar de mogelijkheden om de hulpverlening aan slachtoffers te verbeteren. Het onderzoek is ontstaan als samenwerking tussen Slachtofferhulp Nederland en de Universiteit Utrecht en wordt mogelijk gemaakt door Fonds Slachtofferhulp. De eerste inzichten zijn van grote waarde voor de deskundigheidsbevordering van de slachtofferhulpverlening en benadrukken tevens hoe essentieel steun door de sociale omgeving is. HulpPost | april 2019 | 15

WOORDZOEKER De woorden in deze woordzoeker kunnen horizontaal, verticaal, diagonaal en achterstevoren staan. De overgebleven letters vormen samen een zin.

Actueel Campagne Filmpje Gedrag Gevolgen Geweld

Grenzen Internet Intimidatie Kinderen Misbruik Pesten

Probleem Seksueel Sexting Smartphone Thema Voorlichting

Maak kans op 4 entreekaarten voor Madurodam, inclusief goodiebag! Doe mee aan de puzzel voor € 2,50 Sms hiervoor “FSH” spatie en dan de “oplossing” naar 4333 (€ 2,50 per sms). Of bel naar 070-392 52 00 (tussen 08:30 en 12:30) om uw oplossing en eenmalige machtiging voor incasso van € 2,50 door te geven. Bedankt voor uw deelname en uw gift! De winnaar ontvangt van ons binnen een maand bericht.

Oplossing:

In Madurodam staat u een groot avontuur te wachten. Durft u in de nieuwe indoor attractie de strijd aan te gaan met de woeste Waterwolf? Een show over de indrukwekkende overwinning op water: de drooglegging van de Haarlemmermeer.

De oplossing van de puzzel uit HulpPost december 2018 was ‘verkeersveiligheid’. De gelukkige winnaars van de fietsverlichtingssetjes waren: mevrouw Braak, de heer Van der Velde, de heer Keultjes, de heer Stark en de heer Brinkman.

Ons werk voor slachtoffers kunnen wij doen dankzij u. We danken onze 56.000 donateurs en onderstaande sponsoren.

SPONSORING MEMBERS

SUPPORTERS

FONDSEN