Jaargang 8 April 2018

10 jaar LANGZS ter versterking rechtspositie slachtoffers Lotgenotenorganisaties verenigen zich in FNG

Nabestaande verkeersslachtoffer over haar verwerkingsproces

“Het is belangrijk dat er gesproken wordt over wat je hebt meegemaakt.�

INHOUD

4

8

Rechtspositie Richard Korver geeft zijn visie op 10 jaar LANGZS en de rechtspositie van slachtoffers.

Geweldsmisdrijven Jan van Kleeff over zijn rol als bestuursvoorzitter van de FNG en zijn rechten als nabestaande.

10

14

COLOFON Eindredactie Nikki Vader Redactie Kirsten Snel, Dusjka Stijfhoorn, Ivan Arts, Nathalie Franse en Nicky Bredemeijer Fotografie Joshua Rood, Klaas-Jelmer Sixma, Paolo Bouman Ontwerp & realisatie Mediaresponse, Buren Contact Fonds Slachtofferhulp Postbus 93166, 2509 AD Den Haag Telefoon 070 392 52 00 donateurs@fondsslachtofferhulp.nl www.fondsslachtofferhulp.nl Voor giften en donaties: Fonds Slachtofferhulp, ING Bank nr. NL60INGB0000006700, Den Haag Als donateur van Fonds Slachtofferhulp informeren wij u graag over relevante ontwikkelingen en verwante activiteiten. Als u geen prijs stelt op deze informatie kunt u dit melden via genoemde contactgegevens. Als een familielid of bekende ook donateur wil worden van Fonds Slachtofferhulp en de nieuwsbrief wil ontvangen, dan kunt u uiteraard ook contact met ons opnemen. Deze nieuwsbrief wordt drie keer per jaar toegestuurd aan alle donateurs en relaties van Fonds Slachtofferhulp.

2 | Fonds Slachtofferhulp | Nieuwsbrief

Verkeersongevallen Fleur van der Bij maakte een ontdekkingstocht langs de oevers van de Nijl. Een reis op zoek naar haar eigen verdriet om het verlies van haar zusje.

6

In ’t kort In deze rubriek brengen we u op de hoogte van ontwikkelingen en nieuws uit het werkveld en berichten voor onze donateurs.

Vermissingen Lonneke Lenferink promoveert op het onderzoek ‘Leven met Vermissing’.

COLUMN Een stevigere rechtspositie voor slachtoffers De afgelopen jaren zijn de rechten van slachtoffers aanzienlijk versterkt. Toch is er nog veel ruimte voor verbetering, met name als het gaat om de uitvoering van slachtofferrechten. Want wat heb je aan een recht als je er geen gebruik van kunt maken? Voor Fonds Slachtofferhulp blijft de rechtspositie van slachtoffers daarom een belangrijk aandachtspunt. En het belangrijkste recht is natuurlijk het recht op goede hulp. Nieuwe plannen van de minister Gelukkig heeft ook Sander Dekker, de nieuwe minister voor Rechtsbescherming, dit in het vizier. In zijn Meerjarenagenda Slachtofferbeleid heeft hij behalve de versteviging van de positie van slachtoffers in de rechtszaal ook oog voor de omgang met slachtoffers door hulpinstanties. Zo krijgt de politie meer mankracht om slachtoffers de bescherming te geven die ze nodig hebben en wordt de online dienstverlening van Slachtofferhulp Nederland uitgebreid. Verder wil de minister de privacy van slachtoffers beter waarborgen doordat persoonsgegevens in de toekomst niet meer automatisch in het strafdossier terecht komen. En het verhalen van schade die slachtoffers hebben geleden moet beter vindt Dekker. Ons voorstel over de vergoeding van misdrijfschade, zullen wij daarom nu samen met het Ministerie gaan bekijken. We zijn er blij mee dat er naar ons en onze achterban geluisterd wordt!

Samenwerkingspartners Het is belangrijk dat er met de plannen van de minister daadwerkelijk recht wordt gedaan aan het leed van slachtoffers en nabestaanden. Samen met diverse partners en belanghebbenden volgen wij de ontwikkelingen daarom op de voet. Zoals met LANGZS, het Landelijk Advocaten Netwerk Gewelds- en Zeden Slachtoffers, waar u op pagina 4 meer over leest. En ook met FNG, de Federatie Nabestaanden Geweldsslachtoffers waarin diverse lotgenotenorganisaties zich hebben verenigd, zullen we samen blijven strijden (zie pagina 8). “Klaar met roekeloos rijgedrag” Dat we met belangenbehartiging en ons stemgeluid echt iets voor elkaar kunnen krijgen, blijkt ook uit het nieuwe wetsvoorstel van Minister Grapperhaus van Justitie waarmee hij gevaarlijk en roekeloos rijgedrag zwaarder wil bestraffen. Ons onderzoek naar de strafmaat in het verkeer ligt daar namelijk aan ten grondslag. Grapperhaus is “helemaal klaar met roekeloos rijden”. Wij delen zijn mening! Hopelijk zullen slachtoffers en nabestaanden zich in de komende jaren steeds meer erkend voelen. Want dat is precies waar we het voor doen! Wij waarderen het zeer dat u ons steunt. Ineke Sybesma, directeur Fonds Slachtofferhulp

HulpPost | april 2018 | 3

RECHTSPOSITIE De afgelopen jaren kon procesadvocaat Richard Korver rekenen op veel aandacht voor de strafprocessen waarin hij slachtoffers en nabestaanden bijstond. Ook zijn rol als voorzitter van het Landelijk Advocaten Netwerk Gewelds- en Zeden Slachtoffers (LANGZS) bleef niet onopgemerkt. “LANGZS zet zich al 10 jaar in om de juridische positie van slachtoffers te versterken en dat blijkt nog steeds hard nodig.” Deskundigheidsbevordering Een groepje advocaten richtte samen met Richard Korver ruim 10 jaar geleden LANGZS op. Het doel? Deskundigheidsbevordering van slachtofferadvocaten en het verbeteren van de rechtspositie van geweld- en zedenslachtoffers. Dankzij financiële steun van Fonds Slachtofferhulp kan daar door LANGZS op verschillende manieren invulling aan worden gegeven. “LANGZS heeft onder meer bijgedragen aan een specialisatieopleiding van de Raad voor Rechtsbijstand. Als je als advocaat toegevoegd slachtoffers wilt bijstaan, moet je die opleiding hebben gedaan. Ook bestaat er een postdoctorale opleiding van een jaar. Een mooie ontwikkeling. Slachtoffers moeten tenslotte kunnen rekenen op goede rechtsbijstand. Het is alleen jammer dat er weinig animo voor is. Dat heeft te maken met het feit dat veel slachtofferzaken pro deo plaatsvinden. Als je dan enkel slachtoffers bijstaat, kun je als advocaat lastig een goede boterham verdienen en daarmee je kantoor openhouden.” Rechtspositie van slachtoffers Door te investeren in de relatie met onder andere het Openbaar Ministerie is er de afgelopen jaren dankzij LANGZS meer oog gekomen voor slachtoffers en hun advocaten. “Heel veel zaken voor slachtoffers zijn nu beter geregeld. Zoals beslagen die het OM kan leggen voor een slachtoffer, de uitbreiding van het spreekrecht, het verkrijgen van een dossier en ga zo maar door. Ook heeft LANGZS intervisie voor de advocatuur opgezet en organiseren we jaarlijks een congres dat goed wordt bezocht. Er is veel geïnvesteerd in contacten leggen met het netwerk en het zichtbaar maken van het gebrek aan slachtofferrechten. En als die rechten er wel waren, dan lag onze focus op het nakomen van die rechten. Zo brengen wij bijvoorbeeld zwartboeken uit.”

4 | Fonds Slachtofferhulp | Nieuwsbrief

Mitch Henriquez Doordat Korver veel slachtoffers en nabestaanden bijstaat, loopt zijn dagelijkse praktijk vaak vloeiend over in zijn werk voor LANGZS. Het proces tegen de agenten die betrokken waren bij de fatale aanhouding van Mitch Henriquez, waarin hij de familie bijstond, is daar een sprekend voorbeeld van. “De rechter beschikte in deze zaak niet over het juiste materiaal om een oordeel te kunnen vellen en dat vind ik ernstig. Zeker als het oordeel gaat over de overheid, politieagenten in dit geval, dan mag er niets aan te merken zijn op het dossier en daar was juist heel veel op aan te merken. Aan de ene kant is dat uiterst zorgelijk en aan de andere kant hebben de nabestaanden, door bewijs toe te voegen aan het dossier, ervoor kunnen zorgen dat de rechter uiteindelijk toch de informatie kreeg die hij nodig had. In dat opzicht zou je kunnen zeggen dat juist deze zaak ervoor pleit om de positie van het slachtoffer nog steviger te maken. Dat is kennelijk nodig om te zorgen dat de overheid, als er wordt verzaakt, op de vingers getikt kan worden door een rechter.” Eigenstandige rol Het verkrijgen van een gelijkwaardige positie van slachtoffers en verdachten in allerlei opzichten blijft ook de komende jaren bij LANGZS op de agenda staan. “Slachtoffers van ernstig geweld en zeden zijn in het meest fundamentele van hun bestaan aangetast. Je lijf én je leven zijn tenslotte de twee meest kostbare bezittingen die een mens kan hebben. Als daar op een strafbare wijze inbreuk op wordt gemaakt, dan vind ik dat je als slachtoffer recht hebt op een eigenstandige rol in het strafproces met dezelfde juridische mogelijkheden en middelen als de verdachte. Het ultieme doel is eigenlijk simpelweg gelijkheid.

Dat een slachtoffer op dezelfde wijze kan participeren in het strafproces als de verdachte dat kan.”, aldus Richard Korver.

Zwartboek LANGZS brengt gemiddeld één keer per jaar een Zwartboek uit met meldingen van slachtoffers en advocaten over zaken waarin slachtofferrechten niet goed zijn nageleefd. LANGZS brengt het zwartboek onder de aandacht van alle betrokken instanties en nodigt hen van harte uit hier inhoudelijk op te reageren of over in gesprek te gaan. Door het bundelen van deze misstanden wil LANGZS de kans op herhaling voorkomen en bijdragen aan meer bewustwording voor de positie van slachtoffers en hun rechten onder allerlei professionals in de strafrechtketen. Zie voor meer informatie www.langzs.nl.

Meerjarenagenda Op 22 februari j.l., de Europese Dag van het Slachtoffer, presenteerde minister Dekker zijn Meerjarenagenda Slachtofferbeleid. Behalve een versteviging van de positie van slachtoffers in de rechtszaal wil de minister ook de omgang met slachtoffers door hulpinstanties verbeteren. Zowel LANGZS als Fonds Slachtofferhulp zullen bij het realiseren van deze doelstellingen vinger aan de pols houden en zich er gezamenlijk hard voor maken dat de daadwerkelijke wensen van slachtoffers en nabestaanden hierin goed worden meegewogen.

THEMA 10 jaar LANGZS Richard Korver, procesadvocaat en voorzitter van LANGZS

“De rechten van slachtoffers en verdachten zijn nog niet gelijkwaardig” HulpPost | april 2018 | 5

IN ’T KORT

Dam tot Dam Wandeltocht Fonds Slachtofferhulp doet dit jaar voor het eerst mee aan misschien wel het gezelligste wandelevenement van Nederland; de Dam tot Dam Wandeltocht. Deze vindt plaats op zaterdag 22 september. Ruim 17.000 wandelaars finishen gezamenlijk in het Dam tot Dam Park in Zaandam. En u kunt hieraan meedoen! De paden op…. Bent u er klaar voor om een sportieve prestatie neer te zetten door 10, 20, 27 of misschien zelfs 42 kilometer te lopen? Meld u dan aan voor het wandelteam van Fonds Slachtofferhulp. Wij regelen dat u een startbewijs krijgt. Naast uw sportieve bijdrage vragen wij u 250 euro te werven voor de juiste hulp aan slachtoffers, zodat zij de draad van

het leven weer kunnen oppakken. Uiteraard helpen wij u hierbij graag op weg en ontvangt u van ons de nodige tips voor het ophalen van dit bedrag. Wij hebben een handige donatieomgeving waar u mensen naartoe kan verwijzen om u te sponsoren! Gaat u de sportieve uitdaging aan? En wilt u zich inzetten voor slachtoffers in Nederland? Meld u dan direct aan! Voor meer informatie en aanmelden kunt u contact opnemen met Nikki Vader via vader@fondsslachtofferhulp.nl. Wij zien u graag aan de start!

Recordbijdrage van de VriendenLoterij Tijdens het Goed Geld Gala van de VriendenLoterij op 19 februari 2018 hebben wij een structurele bijdrage en een geoormerkte bijdrage van maar liefst €1.444.923,- ontvangen. Met dit fantastische bedrag kunnen wij ontzettend veel goed werk voor slachtoffers verrichten. En dat allemaal dankzij de deelnemers van de VriendenLoterij die iedere maand de helft van hun lot aan het goede doel doneren. Dit kunnen wij heel goed gebruiken voor onze projecten en programma’s voor slachtoffers. Hartelijk dank!

6 | Fonds Slachtofferhulp | Nieuwsbrief

Geen cadeaus, maar een donatie Eind 2017 nam de heer Peter Hennephof afscheid als hoofddirecteur van de Dienst Justitiële Inlichtingen. In plaats van cadeaus deed de heer Hennephof genodigden de suggestie een donatie te doen aan Fonds Slachtofferhulp. “De Dienst Justitiële Inlichtingen staat voor insluiten, herstellen en voorkomen. Er is niks mooiers dan bij je eigen afscheid dat herstel centraal te zetten. Herstel als een cadeautje voor de samenleving”, aldus de heer Hennephof. Wij danken de heer Hennephof hartelijk voor dit mooie gebaar!

Uw giften aftrekken van de belasting? Dat kan! Ongeacht de hoogte van uw donatie en de wijze waarop u ons steunt. Enige voorwaarde van de Belastingdienst is dat het is vastgelegd in een ‘Periodieke Schenkingsovereenkomst’ voor minimaal vijf jaar. Dit is een formulier waarop alle gegevens van Fonds Slachtofferhulp alvast zijn ingevuld. U kunt hierop aangeven met welk bedrag u ons per jaar wilt steunen. Ook kunt u uw lopende automatische incasso onderbrengen in de overeenkomst. U stuurt uw ondertekende formulier terug naar ons. Wij regelen de rest.

Wist u dat u uw giften aan Fonds Slachtofferhulp kunt opgeven als aftrekpost bij uw belastingaangifte? Als u Fonds Slachtofferhulp steunt met een vast bedrag per jaar, mag u het totale bedrag jaarlijks met uw belastbaar inkomen verrekenen. Uw donatie aan Fonds Slachtofferhulp is daarmee volledig fiscaal aftrekbaar. Op deze manier kunt u tot wel de helft van uw donatie van de Belastingdienst terugkrijgen.

U kunt dit nu gelijk in orde maken voor belastingjaar 2018, dan plukt u hier volgend jaar in april de vruchten van. Dat noemen we nog eens duurzaam doneren; u profiteert van belastingteruggave en wij kunnen onze uitgaven aan meerjarenprojecten voor slachtoffers beter plannen. Ook uw giften aan Fonds Slachtofferhulp aftrekken van de belasting? Vraag met Donateurskaart nr. 3. het formulier Periodieke Schenkingsovereenkomst aan.

HulpPost | april 2018 | 7

THEMA

Lotgenotencontact en belangenbehartiging

Jan van Kleeff, bestuursvoorzitter Federatie Nabestaanden Geweldsslachtoffers

“In de tijd dat mijn dochter vermoord werd, had ik als nabestaande nog niet veel rechten� 8 | Fonds Slachtofferhulp | Nieuwsbrief

GEWELDSMISDRIJVEN Twaalf jaar geleden werd Simone (31), de dochter van Jan en Ineke van Kleeff, vermoord door haar vriend en tevens de vader van haar kinderen. Met deze verschrikkelijke gebeurtenis worden Jan en zijn vrouw nog dagelijks geconfronteerd. Jan van Kleeff kwam hierdoor in aanraking met de Vereniging Ouders van een Vermoord Kind (VOVK) en is sinds 2010 bestuursvoorzitter.

De moord op Simone Op 25 juni 2005 werd Simone met messteken om het leven gebracht. De moord vindt plaats in hun eigen woning in Barendrecht, in aanwezigheid van hun twee kleine kinderen. Een loodzware tijd breekt aan, waarin Jan en zijn vrouw de zorg voor de twee kleinkinderen op zich nemen. Sinds 2016 is de moordenaar van Simone op vrije voeten. “Vrij snel na zijn vrijlating heeft hij geprobeerd contact op te nemen met mijn kleinkinderen. Hij spant talloze rechtszaken aan. Variërend van verzoeken om contactregelingen tot omgangsregelingen. Hierbij kan hij altijd een beroep doen op gratis rechtsbijstand en dan heb je als nabestaande een achterstand. Dit herinnert ons elke keer weer aan wat er gebeurd is.” De VOVK In eerste instantie lag de focus van de VOVK op het mogelijk maken van lotgenotencontact. Hier konden lotgenoten elkaar steunen in het herkenbaar verdriet. Door de jaren heen is de VOVK getransformeerd. Naast het lotgenotencontact bleek ook de belangenbehartiging van nabestaanden enorm belangrijk. “In 2008 ben ik lid geworden van de VOVK en merkte ik dat er weinig sprake was van rechten voor nabestaanden. Alles draaide om de dader. Er was destijds bijvoorbeeld geen plekje in de rechtszaal. Je moest je dan tussen de familie en kennissen van de dader wringen. We merkten dat de wet op dat gebied achter liep en trokken aan de bel. Toen was de tijd er ook rijp voor; de maatschappij was aan het veranderen. Het eerste wat de VOVK wist te bereiken, was het spreekrecht. In 2005 kregen nabestaanden het recht om tijdens de strafzaak een verklaring af te leggen. Dit was een heel mooie eerste stap.”

Mijlpalen Door de jaren heen is er meer erkenning gekomen voor de positie van nabestaanden. Soms namen de gezamenlijke lotgenotenorganisaties, in samenwerking met Fonds Slachtofferhulp, hierin het voortouw. Op andere momenten kwam dit vanuit de politiek of het Openbaar Ministerie. “Omdat de VOVK zich steeds meer gingen richten op de belangenbehartiging van nabestaanden, konden wij hier in de politiek ook druk op uitoefenen. In 2015 heeft de moordenaar van mijn dochter bijvoorbeeld een verzoek ingediend om zijn naam uit een online artikel te laten verwijderen. In het artikel werd gesproken over de moord op mijn dochter. Ik heb toen overleg gehad met Ineke Sybesma, directeur van Fonds Slachtofferhulp. Zij heeft mij in contact gebracht met advocaat Richard Korver die een geweldig pleidooi heeft gehouden. Hij heeft aangedragen dat het recht van vermoorde kinderen om herinnerd te worden, zwaarder weegt dan het recht van de dader om vergeten te worden. We hebben dit proces gewonnen en zijn naam is niet van het internet verwijderd. Het is heel mooi dat we dat toen gezamenlijk bereikt hebben.” ‘Een schaduw levenslang’ Dit jaar is het gedenkboek ‘Een schaduw levenslang’ van de VOVK gepubliceerd. In het gedenkboek wordt een selectie aangrijpende verhalen verteld van kinderen die vermoord zijn. Ook wordt het gebrek aan erkenning en de problemen waarmee nabestaanden te maken krijgen, beschreven. “In eerste instantie is dit een gedenkboek voor de leden van de VOVK. Tegelijkertijd geeft het boek een signaal, dat er voor de positie van nabestaanden nog heel veel ruimte voor verbetering is. Wat we niet verwacht hadden, is dat er zo veel media-aandacht voor het gedenkboek zou ontstaan. ‘Een schaduw levenslang’

staat nu zelfs op de agenda van de Tweede-Kamer om besproken te worden. De combinatie tussen de persoonlijke verhalen en de speerpunten van de VOVK heeft geresulteerd in iets heel moois. Het is ongelofelijk hoe dat gegaan is.” De Federatie Nabestaanden Geweldsslachtoffers Het gedenkboek markeert het einde van de VOVK. Sinds vorig jaar werken zij op het gebied van lotgenotencontact en belangenbehartiging samen met twee andere lotgenotenorganisaties; de Landelijke Organisatie voor Nabestaanden Geweldsslachtoffers en de Vereniging voor Veiligheid, Respect en Solidariteit. Samen vormen zijn nu de Federatie Nabestaanden Geweldsslachtoffers. “Door samen te werken hebben wij de krachten kunnen bundelen. Gezamenlijk proberen wij nu de problemen waar wij tegenaan lopen op de politieke agenda te krijgen. Grote bijeenkomsten die we organiseren, zoals de Dag Herdenking Geweldsslachtoffers, helpen hier ook bij. Voor een dag als deze nodigen wij ook politici en andere betrokkenen uit, die samen met ons de namen van alle geweldsslachtoffers voordragen. Dit zijn altijd indrukwekkende en emotionele bijeenkomsten. Het helpt ons een brug te slaan naar de politiek en de instanties die voor ons belangrijk zijn. Samen hebben we dan veel meer kracht en kunnen we meer bereiken.”

FNG Fonds Slachtofferhulp biedt de Federatie Nabestaanden Geweldsslachtoffers doorlopende financiële steun en advies. Dit is mogelijk dankzij uw bijdrage. Wij willen u hier dan ook heel hartelijk voor bedanken.

HulpPost | april 2018 | 9

VERKEERSONGEVALLEN Fleur van der Bij (36) is journaliste en historica. Begin 2018 publiceerde zij haar eerste boek: ‘De Nijl in mij’. Voor het schrijven van haar boek maakte Fleur een reis door Afrika, dwars door het onrustige Soedan en Ethiopië. Op reis werd zij geconfronteerd met het verdriet om haar zusje, die in 1996 door een verkeersongeval om het leven kwam. Fleur begon haar project met als doel de raadsels rondom de dood van de Nederlandse ontdekkingsreiziger Juan Maria Schuver (1852-1883) te onderzoeken. Terwijl zij haar ontdekkingstocht langs de oevers van de Nijl maakt, blijkt dit vooral een confrontatie met haar eigen verdriet. Het verdriet om zusje Ylse die op twaalfjarige leeftijd overleed door een tragisch verkeersongeval. Een trauma dat Fleur nooit heeft kunnen verwerken, tot zij haar boek schreef. “De rivier de Nijl heb ik in de voetsporen van Schuver gevolgd. Maar al die woelingen en stroomversnellingen en wat deze ontdekkingsreis naar boven heeft gebracht van mijn zusje, dat is de Nijl in mij.” Tragisch verkeersongeval Op 22 oktober 1996 fietst Ylse, het jongere zusje van Fleur met haar vader naar school. Wanneer een automobilist vanuit het niets naar links koerst, wordt haar vader geschampt en Ylse geschept. Ylse klapt op de motorkap en belandt daarna in de sloot. Ze raakt onderkoeld en de ambulance laat lang op zich wachten. Ylse overleeft het noodlottige ongeval niet en overlijdt diezelfde middag in het ziekenhuis. Fleur was destijds vijftien jaar en kon het verdriet om haar zusje niet verwerken. “Er was toen geen steun. Er was zelfs sprake van onbegrip. Toen het gebeurde sloeg dat een enorme kloof tussen mij en mijn leeftijdsgenoten. Het was een heel eenzame tijd in mijn leven. Dan denk ik wel eens: wat als een lotgenotenorganisatie als de Landelijke Organisatie Verkeersslachtoffers (LOV) toen had bestaan? Dat had veel verschil kunnen maken. Als je dit soort dingen namelijk op een goede manier bespreekt met leerlingen, dan is er meer begrip. Ik kreeg destijds het gevoel dat de dood van mijn zusje niets met mij te maken had. Terwijl wij zo ontzettend close waren. We leken zelfs op elkaar. Mensen dachten dat we een tweeling waren.

10 | Fonds Slachtofferhulp | Nieuwsbrief

Tijdens het schrijven van mijn boek heb ik de band met mijn zusje voor mijn gevoel terug geclaimd.” ‘De Nijl in mij’ Gefascineerd door de Nederlandse ontdekkingsreiziger Juan Maria Schuver, begint Fleur in november 2008 haar reis door Afrika. Fleur beschouwt de dood van Schuver als een ‘cold case’. Ze maakt het haar persoonlijke missie deze op te lossen. De zoektocht naar het ware verhaal achter Schuver’s dood is al een boek waardig, maar er blijken twee verhaallijnen naast elkaar te lopen. Doordat Zuid-Soedan nog altijd een oorlogsgebied is, komt Fleur geregeld in aanraking met de dood. Fleur ontmoet tijdens haar reis ook veel nieuwe mensen, met wie zij voor het eerst in haar leven over haar verdriet spreekt. ”Je had de reis door Afrika en de reis dwars door al mijn herinneringen. Tijdens mijn reis verbleef ik in het gezin van mijn gids. Ik kon heel goed met zijn zus opschieten. Zij had een broer verloren en ik een zus. Voor het eerst vertelde ik haar over mijn zusje. Er zijn geen woorden voor het verdriet. Niet in het Arabisch, niet in het Engels en niet in het Nederlands.” Veerkracht Na terugkomst in Nederland breekt voor Fleur een moeilijke periode aan. In haar boek beschrijft ze op een prachtige manier hoe ze kampt met manische en psychotische episodes. Haar reis door Afrika bracht het onverwerkte trauma aan de oppervlakte. “Er kwamen zo veel herinneringen boven, waarvan ik niet meer wist dat ik ze had. Het mooie is dat ik met mijn boek nu anderen tot steun kan zijn. Ik krijg veel reacties van mensen die iets soortgelijks hebben meegemaakt. Ik vind het mooi om te zien hoe mensen door het lezen van mijn boek in gesprek komen met hun ouders bijvoorbeeld. Ik ga meer boeken schrijven en ik hoop daar ook mensen mee te kunnen helpen.”

De Landelijke Organisatie Verkeersslachtoffers (LOV) In maart 2017 woont Fleur voor het eerst een lotgenotenbijeenkomst van de LOV bij. “Ik ben in aanraking gekomen met de LOV via Fonds Slachtofferhulp. Het was een enorme stap voor mij, want een onderdeel van het wegstoppen van mijn verdriet was ook het anti-slachtofferschap. Onder de aanwezigen was een meisje van vijftien, zij had pas geleden haar moeder verloren. Het was een hele aparte confrontatie; alsof ik mijzelf in de spiegel zag. Tijdens het voordragen van mijn speech op de landelijke herdenking in november stond zij naast mij en refereerde ik aan haar en onze ontmoeting. We hebben nog steeds contact.” Twintig jaar na het dodelijk verkeersongeval van haar zusje heeft Fleur haar eigen monument opgericht. ‘De Nijl in mij’ is opgedragen aan Ylse.

‘De Nijl in mij’ Is online verkrijgbaar en bij alle grote boekhandels.

LOV De Landelijke Organisatie Verkeersslachtoffers (LOV) is een lotgenotenorganisatie die zich op landelijk niveau richt op de belangen van verkeersslachtoffers en nabestaanden. Fonds Slachtofferhulp steunt de LOV met een doorlopende bijdrage. Zonder uw steun was dit niet mogelijk geweest. Wij willen u hier dan ook heel hartelijk voor bedanken.

THEMA Medeleven is belangrijk bij de verwerking van verdriet

Fleur van der Bij, journaliste en historica

“Pas toen ik mijn boek schreef, begon mijn verwerkingsproces� HulpPost | april 2018 | 11

IN ’T KORT

Hogere straffen voor gevaarlijk en roekeloos rijgedrag Minister Grapperhaus van Justitie gaat roekeloos rijden harder aanpakken om de verkeersveiligheid te bevorderen. De minister laat met een nieuw wetsvoorstel zien dat hij automobilisten zeer gevaarlijk en onverantwoord rijgedrag aanrekent, ongeacht of hierdoor een ongeluk wordt veroorzaakt. De bevindingen van het onderzoek naar de strafmaat in het verkeer, dat vorig jaar in opdracht van Fonds Slachtofferhulp werd uitgevoerd, liggen hier aan ten grondslag. Wij zijn er erg blij mee dat de besluitvorming van de minister in lijn is met onze aanbevelingen. Met name omdat hiermee meer recht wordt gedaan aan het leed van verkeersslachtoffers en nabestaanden en er zo meer erkenning komt voor wat hen is overkomen. Tijdens de consultatieperiode van dit wetsvoorstel zullen we ons nog uitgebreid buigen over de inhoud en het ministerie voorzien van onze feedback.

Bedankt voor uw extra gift voor noodhulp Eind vorig jaar stuurden wij u een brief over ons Noodhulpfonds. Wij vroegen om een extra donatie om slachtoffers in nood een nieuwe start te geven. Wij steunen slachtoffers en nabestaanden die niet (meer) in hun basisbehoeften kunnen voorzien, door het ongeval of misdrijf dat ze meemaakten. Op deze brief werd massaal gereageerd. Wij willen u hartelijk danken voor het totaalbedrag van ruim € 57.000 om onder andere boodschappen- en verzorgingspakketten te kunnen uitdelen. Geweldig! Hier hebben we veel slachtoffers die in een acute financiële noodsituatie verkeerden mee kunnen helpen. Dit is nou precies die helpende hand vanuit de samenleving die deze mensen weer moed en vertrouwen geeft om de draad van het leven weer op te pakken.

Donateursbijeenkomst 2018 Het is nog ver weg, maar in het najaar organiseren wij weer een donateursbijeenkomst. U kunt luisteren naar een bijzondere gastspreker en deelnemen aan een aantal workshops, lezingen, interactieve sessies en rondleidingen. Onze donateursbijeenkomst vindt plaats op vrijdagmiddag 28 september in het hoofdkantoor van de ANWB in Den Haag. Noteer deze datum vast in uw agenda! Begin augustus ontvangt u bij de volgende HulpPost een persoonlijke uitnodiging. Wilt u zich alvast aanmelden? Dat kan! U kunt hiervoor een mailtje sturen naar donateurs@fondsslachtofferhulp.nl of bellen naar onze donateurslijn 070 – 392 52 00 (dagelijks bereikbaar van 8:30 uur tot 12:30 uur).

Nieuwe samenwerking Noodhulpfonds Aanvragen aan ons Noodhulpfonds konden tot voor kort alleen gedaan worden via Slachtofferhulp Nederland. Wij zijn blij u te kunnen vertellen dat wij sinds enige tijd ook een samenwerking hebben met stichting Perspektief. Stichting Perspektief staat klaar voor iedereen die hen nodig heeft. Mensen met

12 | Fonds Slachtofferhulp | Nieuwsbrief

psychiatrische problemen, mensen die geen dak boven hun hoofd hebben en mensen die te maken hebben met huiselijk geweld. Wij hebben vanuit ons Noodhulpfonds al meerdere vrouwen, die in een noodopvang van Stichting Perspektief verbleven, geholpen een nieuwe start te maken.

Een toegift aan Fonds Slachtofferahulp Vorig jaar ontvingen wij van drie personen een legaat of erfenis. Wij vinden het nog steeds heel bijzonder als we zo’n bericht ontvangen. Daar worden we vaak even stil van. Soms zijn dit mensen geweest die zelf, of waarvan iemand in hun nabije omgeving, iets hebben meegemaakt. Zij weten wat de impact is en hoe belangrijk de juiste hulp kan zijn. Maar ook mensen van wie wij het niet wisten en die heel bescheiden na hun leven nog hun steentje willen bijdragen aan goede hulp voor slachtoffers. Wat de reden ook is; we waarderen het zeer dat mensen bij het opstellen van hun testament aan de slachtoffers in Nederland denken. En we kunnen dit uiteraard heel goed besteden om het verschil voor slachtoffers te maken. Overweegt u ook om een goed doel in uw testament op te nemen? Of bent u benieuwd wat u persoonlijk kunt realiseren voor slachtoffers met uw nalatenschap? Vraag dan vrijblijvend onze brochure ‘Nalaten’ aan via Donateurskaart nr. 3 en lees over ons werk en de verschillende manieren waarop u kunt nalaten aan Fonds Slachtofferhulp. U kunt ook altijd contact opnemen met Kirsten Snel, bereikbaar via 070 – 363 59 36 voor een persoonlijk gesprek om uw vragen en wensen door te spreken.

Gemeenten zamelen kleding in We hebben een contract gesloten met Perfect Logistic Quality B.V. (PLQ). PLQ is marktleider op het gebied van huis-aan-huis inzameling van kleding en klein speelgoed. Een deel van de opbrengt komt ten goede aan goede doelen, waaronder nu ook Fonds Slachtofferhulp. De gemeenten Leidschendam-Voorburg, Steenbergen, Elburg, Haaksbergen, Woensdrecht en Heusden hebben zich al gemeld om volgend jaar kleding in te zamelen voor Fonds Slachtofferhulp. Dat klinkt veelbelovend en we hopen dan ook dat meer gemeenten zullen volgen! Mocht u volgend jaar een kledingzak ontvangen van Fonds Slachtofferhulp dan hopen we natuurlijk van harte dat u deze vult. Ook hiermee steunt u slachtoffers.

Landelijke dekking Centrum Seksueel Geweld een feit Het Centrum Seksueel Geweld (CSG) West en Midden Brabant heeft officieel zijn deuren geopend in het Amphia Ziekenhuis, Breda. Hiermee beschikt het CSG nu over 16 centra door heel het land. Fonds Slachtofferhulp is tot 2018 nauw betrokken geweest bij de totstandkoming en bekostiging van alle landelijke functies en campagnes van het CSG. Nu alle locaties geopend zijn, gaat het CSG op eigen benen staan. Vanaf dit jaar kan het rekenen op steun van de betrokken gemeenten en de Rijksoverheid. Een geweldige mijlpaal en prachtig resultaat van onze jarenlange lobby. Uiteraard blijven wij ons sterk maken voor slachtoffers van seksueel geweld en zorgen wij er mede voor dat het CSG voor slachtoffers goed te vinden is.

HulpPost | april 2018 | 13

THEMA “Ondersteuning in de verwerking kan van grote betekenis zijn voor achterblijvers” Lonneke Lenferink doet promotieonderzoek aan de Rijksuniversiteit Groningen

Onderzoek naar leven met een vermissing

Lonneke Lenferink wist al vanaf jonge leeftijd dat zij jazz zangeres wilde worden. Totdat zij in haar nabije omgeving iemand, na enkele sessies bij een therapeut, zag herstellen van een traumatische gebeurtenis. “Ik zag hoe groot de impact kan zijn van goede psychologische hulp. Ik dacht: wat een zinvol beroep, dat wil ik ook leren!” En zo geschiedde. De muziekstudie werd verruild voor een studie psychologie. 14 | Fonds Slachtofferhulp | Nieuwsbrief

VERMISSINGEN Na het afronden van haar masterstudie startte Lonneke in 2014 met haar promotieonderzoek “Leven met een Vermissing” aan de Rijksuniversiteit Groningen en Universiteit Utrecht. Het onderzoek wordt gefinancierd door Fonds Slachtofferhulp. Het moet leiden tot een betere begeleiding van mensen van wie een dierbare vermist is. “Gaandeweg mijn studie werd mijn interesse gewekt voor het uitvoeren van onderzoek. Met name onderzoek naar factoren die het omgaan met belangrijke levensgebeurtenissen bevorderen of bemoeilijken, fascineren mij. Ik denk dat de wijze waarop wij omgaan met zulke gebeurtenissen van groot belang is voor hoe wij ons leven leiden.” Vergeten groep Er is nog niet eerder onderzoek gedaan naar de emotionele gevolgen waarmee achterblijvers van vermisten te kampen hebben. Ook is nog onvoldoende duidelijk welke hulp het meest geschikt is. Terwijl achterblijvers van vermisten tegen allerlei psychologische, financiële en praktische problemen kunnen aanlopen. “Het is van belang om meer inzicht te krijgen in welke factoren we kunnen beïnvloeden in de behandeling van psychische klachten en wat het effect is van de behandeling, zodat we deze ‘vergeten groep’ adequate ondersteuning kunnen bieden.” Deelname aan het onderzoek 137 Nederlandse en Vlaamse achterblijvers van langdurig vermiste personen hebben voor het onderzoek een vragenlijst ingevuld. “Iedereen van wie een dierbare drie maanden of langer vermist is, kon deelnemen aan het onderzoek. Het viel mij op hoe bereidwillig mensen waren om deel te nemen. Velen van hen gaven aan hoe belangrijk zij het vonden dat er aandacht is voor de problematiek waar achterblijvers tegen aan kunnen lopen. De vragenlijst bestond uit verschillende vragen over psychische klachten, zoals aanhoudende rouw-, depressie en posttraumatische stressklachten.

Ook vroegen we wat de klachten kunnen beïnvloeden. Blijf je nadenken over de oorzaken en gevolgen van de vermissing? Hoe ga je om met angst en onzekerheid over het lot van je dierbare? Vermijd je leuke dingen? Hoe ga je om met je eigen pijn en lijden? Maar ook: hoe ga je om met positieve emoties? Deelnemers die behoefte hadden aan professionele hulp werd een behandeling aangeboden, die gericht was op het leren omgaan met de vermissing. Bevindingen “Een opvallend resultaat was dat gemiddeld vijftien jaar na de vermissing van een dierbare de hélft van de achterblijvers aangaf verhoogde aanhoudende rouw-, depressie en/of posttraumatische stressklachten te ervaren. Enerzijds is het dus mogelijk om betekenis te geven aan het leven, ondanks dat een dierbare is vermist. Anderzijds kan ondersteuning aan hen die vastlopen in de verwerking van grote waarde zijn voor achterblijvers.” Cognitieve gedragstherapie met mindfulness “In samenwerking met een netwerk van therapeuten ontwikkelden we een gespecialiseerde behandeling. Achterblijvers die meer blijven nadenken over de oorzaken en gevolgen van het verlies en die leuke activiteiten vermijden, ervaren meer psychische klachten. Onze bevindingen suggereren dat cognitieve gedragstherapie met mindfulness kan bijdragen aan de vermindering van de ernst van deze klachten. Wanneer je meer positieve emoties ervaart, je meer optimistische gedachten hebt en daarnaast ook meer zelfcompassie hebt, zou je jezelf kunnen beschermen tegen psychologische klachten na de vermissing van een dierbare. In deel twee van het onderzoek werd het effect van de behandeling voor dierbaren van vermisten geëvalueerd. De resultaten van de behandeling waren veelbelovend genoeg om verder onderzoek te doen.”

Promoveren Op 24 mei om 16.15 uur verdedigt Lonneke tijdens een openbare verdediging in Groningen haar proefschrift “The disappearance of a significant other: Consequences and care”.

Netwerk therapeuten Na afronding van het onderzoek blijft het netwerk van therapeuten, die de gespecialiseerde behandeling kunnen geven, bestaan. Hierdoor krijgen achterblijvers de gelegenheid gebruik te maken van professionele hulp die specifiek gericht is op het leren omgaan met de vermissing. Kijk voor meer informatie op www.levenmetvermissing.nl.

Cognitieve gedragstherapie Cognitieve gedragstherapie gaat ervan uit dat het niet de gebeurtenissen zelf zijn die een mens negatieve gevoelens en een bepaald gedragspatroon bezorgen, maar de ‘gekleurde bril’ waardoor hij de dingen ziet. Wie deze negatieve gedachtes anders leert te interpreteren, krijgt een objectievere kijk op de eigen gevoelens en waarnemingen. Hierdoor kunnen negatieve gevoelens verdwijnen en zal het gedrag veranderen. Cognitieve gedragstherapie is een van de meest toegepaste behandelvormen in Nederland. Het is een kortdurende, gestructureerde therapievorm die op het heden en de toekomst is gericht.

HulpPost | april 2018 | 15

KRUISWOORDPUZZEL

Horizontaal 2. Synoniem voor schenking 4. Dit ontwierp Tessa Helder 5. Synoniem voor onverantwoord 6. Stichting voor onder meer vrouwenopvang 10. Hiervan ontvingen wij een recordbijdrage 11. Titel boek Fleur van der Bij 13. Eindigt de Dam tot Dam Wandeltocht 15. Synoniem voor fiscus

1

2

3 5

4

Verticaal

7

6

1. Eerdere passie Lonneke Lenferink 2. Wandeltocht op 22 september 3. Huidige Minister van Justitie 7. Achternaam bekende procesadvocaat 8. Landelijke Organisatie Verkeersslachtoffers 9. Hier opende de laatste vestiging van het CSG haar deuren 12. Zamelen gemeenten volgend jaar voor ons in 14. Afkorting Rijksuniversiteit Groningen 16. Algemene Nederlandsche Wielrijders Bond

8 9

10

11 12

14

13

15

16

/023456789\

Oplossing:

Marie-José Kaspers 27.09.1967

Voor tijdelijke tentoonstellingen kan een toeslag gelden.

museumkaart.nl

Maak kans op één van de twee museumjaarkaarten! De letters in de gele vakjes vormen samen een woord wanneer u ze in de juiste volgorde zet. Geef uw oplossing vóór 8 juni door via donateurs@fondsslachtofferhulp.nl of bel 070 – 392 52 00. Vermeld hierbij uw naam, adres en telefoonnummer.

Ons werk voor slachtoffers kunnen wij doen dankzij u. We danken onze 56.000 donateurs en onderstaande sponsoren.

SPONSORING MEMBERS

SUPPORTERS

FONDSEN