GENTSE CAMPUS KNAPT MEE DE STAD OP

ONDERZOEKER IN DE KIJKER

Gent kampt met een acuut gebrek aan betaalbare en energiezuinige woningen voor gezinnen met een laag inkomen. Het stadsproject ‘Gent knapt op’ pakt het probleem aan door woningen van kwetsbare eigenaars te renoveren via een zg. ‘rollend fonds’. Begin december 2021 won het project een Europese Regio Stars Award. De onderzoeksgroep ‘Bouwfysica en Duurzaam Bouwen’ van de Technologie - campus Gent deelde in de eer. Arch. Alexis Versele en onderzoekster Leontien Bielen doen het verhaal.

Inzake sociaalecologische stads renovatie is de Gentse onderzoeksgroep niet aan zijn proefstuk. Arch. Versele leidde en begeleidde eerder al proefprojecten aan de Dampoort en in de Rabotwijk. Sinds 2018 is de groep betrokken bij ICCARus, een project dat met Europese steun 100 woningen van kwetsbare gezinnen gezonder, veiliger, energiezuiniger en duurzamer wil maken.

“In Gent leven bijna 40.000 mensen in armoede”, aldus arch. Versele. “Ze wonen in slechte omstandigheden en kunnen op eigen houtje niet uit de negatieve spiraal geraken. Ze zijn ‘captive residents’. In Gent zijn zowat 10.000 gezinnen in dat geval. Dat komt overeen met 6.000 huizen”.

Rollend fonds

“Via het OCMW ontvangen 100 gezinnen elk 30.000 euro om hun woning op te knappen”, legt Leontien uit. “Die ver - bouwingen genereren op hun beurt subsidies, bijvoorbeeld voor energiezuinige investeringen, waardoor de bewoners financiële ademruimte krijgen. Wanneer een eigenaar beslist om de gerenoveerde woning te verkopen, moet hij/zij het bedrag terugbetalen en kan een ander huishouden geholpen worden. Zo creëer je een rollend fonds voor verdere renovaties”.

“Overigens blijft de steun niet beperkt tot geld”, vervolgt Leontien. “De bewoners kunnen ook rekenen op technische, sociale en administratieve begeleiding van de projectpartners. Zo levert Domus Mundi technische assistentie. De Energie - centrale geeft advies bij energiebesparende ingrepen. En vzw Sivi en SAAMO Gent staan in voor de selectie van de kandidaten, de sociale begeleiding en de community building in de wijken. Het onderzoeksconsortium waar wij toe behoren, is verantwoordelijk voor de R&D en de projectevaluatie. Onze partners in dat consortium zijn UGent, Kulak, CEDON, Hiva en de Artesis-Plantijnhogeschool Antwerpen”.

arch. Alexis Versele, bewoner van een ‘opgeknapte woning’ en Leontien Bielen

© Yasmina Besseghir

Sociale cohesie

Over de inbreng van zijn onderzoeksgroep vertelt arch. Versele: “Onze eerste opdracht bestond erin de meest kwetsbare wijken in de stad te identificeren. De renovatie betreft weliswaar individuele woningen maar omdat het project ook de sociale cohesie wil versterken, werken we op wijkbasis. Aan de hand van de Vlaamse Wooncodex inventariseerde de stad Gent de mankementen in elke woning. De gegevens zijn opgeslagen in een databank zodat we na de renovatie de resultaten kunnen controleren”.

“Voor de project- en procesevaluatie bevragen we niet alleen de bewoners maar ook alle projectpartners. We spreken met aannemers en techniekers. Zo houden we de vinger aan de pols en kunnen we de stad en het OCMW op de hoogte houden van de vorderingen en de resultaten”.

Eind 2021 waren al 30 van de 100 woningen opgeknapt. Tegen de zomer van 2022 zullen dat er 83 zijn. Het stads - bestuur besliste al om het project verder te zetten en trekt 6 miljoen euro nieuwe investeringsmiddelen uit, goed voor de renovatie van nog eens 200 woningen”.

Maatschappelijke rol

Het sociaalecologisch engagement van de onderzoeksgroep straalt ook af op de opleiding Bouwkunde op de campus. “We betrekken inderdaad ook onze collega’s en de studenten bij projecten als deze”, bevestigt arch. Versele. “Master - studenten voeren ter plaatse metingen uit, doen analyses en verwerken de resultaten. Zodoende maken ze zich vertrouwd met de maatschappelijke rol die ze als ingenieur in de samenleving zullen spelen. Verder plannen we in het mastercurriculum een opleidingsonderdeel ‘Service Learning’ waarin de studenten samenwerken met middenveldorganisaties rond thema’s als kansarmoede, sociale ongelijkheid, enz. We willen dat onze bouwkundigen niet alleen oog hebben voor de constructie van een woning, maar ook voor de bewoners, want om hen is het uiteindelijk te doen. Of – om de Griekse filosoof Protagoras te parafraseren – niet het gebouw maar de mens is de maat van alle dingen”.

Yves Persoons

www.uia-initiative.eu/en/ uia-cities/ghent-call3