Koha 996

KOHA Javore Podgoricë e enjte, 27 janar 2022 Viti XXl Numër 996 Çmimi 0,50

Aksidenti politik

ISSN 1800-5696

Kemi një audiencë besnike që nuk e tradhëton Radion

Si ta dallojmë dhe parandalojmë bullizmin kibernetik?

PËRMBAJTJE

8

10 Kali i Trojës

Epoka moderne na e dikton komercializmin në art

16

18 Pirro i Epirit

Në Katërkollë luhet me fatin e atyre që kanë mbetur

KOHA Javore Themelues: Kuvendi i Malit të Zi Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë, Numri i parë doli më 21 shkurt 2002.

Botues: Këshilli

Kombëtar i Shqiptarëve Redaktor Përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi:

Fahrudin Gjokaj (Redaktor Teknik & Sistem Inxhinjer) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Kral Nikolla 27a/4, Podgoricë 81000, Mali i Zi Telefon: 020/240-659 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.me

2

Javore KOHA

E ENJTE, 27 JANAR 2022

PËRMBAJTJE

22

23 Dijana Dukaj, fituese e çmimit për gazetarët e rinj në Mal të Zi

Piktorja sjell në Ulqin aromën e luleve të Shkodrës

26

28 Nikë Micakaj, trieshjani 32-vjeçar, viktimë e regjimit komunist

Megaliti i Malit të Sumës KOHA Javore KOHA Javore

KOHA Javore KOHA Javore

Podgoricë e enjte, 22 dhjetor 2016 Viti XV Numër 745 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte, 8 dhjetor 2016 Viti XV Numër 743 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte, 29 dhjetor 2016 Viti XV Numër 746 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte, 15 dhjetor 2016 Viti XV Numër 744 Çmimi 0,50

Pa ndonjë NDRYSHIM

pozitiv

Teatri - një dëshirë e munguar e ulqinakëve Qençe

APATIA politike

Shqiptarët në Mal të Zi gjatë vitit 2016

SHQIPTARËT E 1001 HALLEVE

Komedia e mjerimit

mjerimit Komedia e

Në udhëkryq

1 NSSI

6965-008

ëve ulqinaka re mungu ë e dëshir nhjëet trit-o Teaje Në udhëkryq

Shkodra, qyteti më joshës për krajanët krajanët joshës për qyteti më Shkodra,

ISSN 1800-5696

ISSN 1800-5696

1 NSSI

6965-008

e luftës viktimat që nderoi Manifestim

nuk jetohet ma

ISSN 1800-5696

ISSN 1800-5696

Manifestim që nderoi viktimat e luftës

Qëndrimi anticivilizues i një politikani

Lufta e Ftohtë duhet shmangur

Kadare meriton Nobelin!

ARKIVI: www.kohajavore.me

Qëndresa dhe flijimi për flamurin tonë kombëtar

ma uk Qençe n SHQIPTAR ËT E

1001 HALL EVE

avoreHA KJO avoreHA KJO Podgoricë e enjte,

8 dhjetor 2016

Viti XV Numër

743 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte,

15 dhjetor 2016

Viti

Çmimi 0,50 XV Numër 744

E ENJTE, 27 JANAR 2022

Javore KOHA

3

NGJARJE JAVORE

Kriza politike në Mal të Zi pritet të marrë epilog

Katër iniciati Kuvendin e M

Në Kuvendin e Malit të Zi janë dorëzuar katër inciativa nga forcat politike parlamentare si dhe nga qeveria e Malit të Zi për rrëzimin e qeverisë së Malit të Zi, shkarkimin e zëvendëskryeministrit Dritan Abazoviq, shkurtimin e mandatit të Kuvendit dhe shkarkimin e kryetarit të Kuvendit të Malit të Zi, Aleksa Beçiq.

Iniciativat kanë pasuar njëra-tjetrën.

Më 19 janar, në Kuvendin e Malit të Zi u dorëzua nisma për një mocion mosbesimi ndaj Qeverisë malazeze të kryeministrit Zdravko Krivokapiq.

Kjo nismë është nënshkruar nga anëtarët e koalicionit “E zeza mbi të bardhë”, Lëvizja Qytetare “Ura” dhe Lidhja e Qytetarëve CIVIS, që janë pjesë e koalicionit aktual qeverisës, si dhe partitë opozitare Partia Socialdemokrate, Socialdemokratët, Partia Boshnjake, Lista Shqiptare,

4

Javore KOHA

E ENJTE, 27 JANAR 2022

Koalicioni Shqiptar “Bashkë një za” dhe një pjesë e Partisë Demokratike të Socialistëve të presidentit të Malit të Zi, Millo Gjukanoviq.

“Kjo nismë do të tregojë nëse Qeveria aktuale e ka mbështetjen e shumicës së deputetëve, por edhe për modelin e propozuar për krijimin e një qeverie të pakicës”, kanë thënë nga Lëvizja “Ura”.

Mocioni i mosbesimit u parapri nga propozimi i Koalicionit “E zeza mbi të bardhë” për formimin e një qeverie të pakicës si model për tejkalimin e krizës politike disamujore.

Ndaj kësaj nisme, kryeministri i Malit të Zi, Zdravko Krivokapiq, është përgjigjur me kërkesën për shkarkimin e zëvendëskryeministrit Dritan Abazoviq.

Këtë kërkesë ai e ka dorëzuar më 19 janar në Kuvendin e Malit të Zi

dhe ka propozuar që ministri i Financave dhe Kujdesit Social, Millojko Spajiq, të emërohet në postin e zëvendëskryeministrit.

Vetëm një ditë më vonë, kryeministri Krivokapiq ka ndërmarrë një nismë tjetër. Më 20 janar ai i ka dorëzuar Kuvendit propozimin për shkurtimin e mandatit të Kuvendit, duke shpjeguar se zgjedhjet e parakohshme parlamentare janë zgjidhja e vetme demokratike për tejkalimin e krizës ekzistuese politike.

Krivokapiq më pas vlerësoi se Qeveria dhe përbërja aktuale e Kuvendit nuk mund t’i ushtrojnë kompetencat e marra me Kushtetutë, për shkak të inicimit të procedurës për rrëzimin e Qeverisë.

Nisma e fundit dorëzuar Kuvendit të Malit të Zi është ajo e opozitës për shkarkimin e kryetarit të Kuvendit,

NGJARJE JAVORE

iva në Malit të Zi Aleksa Beçiq, e cila është mbështetur nga të gjithë deputetët e opozitës, me përjashtim të deputetit të Listës Shqiptare, Genci Nimanbegu.

Lidhur me nismat e parashtruara, kryetari i Kuvendit të Malit të Zi ka thirrur katër seanca të jashtëzakonshme në fillim të muajit shkurt.

Deputetët do të diskutojnë së pari, më 3 shkurt 2022, për nismën e kryeministrit Krivokapiq për shkarkimin e Dritan Abazoviqit nga posti i zëvendëskryeministrit.

Seanca e dytë e jashtëzakonshme e Kuvendit, me kërkesë të Qeverisë, për shkurtimin e mandatit të Kuvendit, do të mbahet më 4 shkurt, në orën 10.00, kurse e treta, me kërkesë të 31 deputetëve, për shkarkimin e qeverisë, është caktuar të njëjtën ditë, më 4 shkurt, në orën 11.00.

Seanca e katërt e jashtëzakonshme

për shkarkimin e kryetarit të Kuvendit të Malit të Zi do të mbahet më 7 shkurt 2022.

Vendimi për shkurtimin e mandatit të Kuvendit, rrëzimin e Qeverisë dhe shkarkimin nga detyra të kryetarit të Kuvendit dhe zëvendëskryeministrit merret me shumicën e votave të të gjithë deputetëve.

Nismat vijnë si pasojë e krizës politike që ka përfshirë shumicën qeverisëse.

Ditëve të fundit përfaqësuesit e këtyre forcave politike kanë akuzuar njëri-tjetrin për mashtrim dhe tradhti. Dy koalicionet që përbëjnë shumicën, të prirë nga Fronti Demokratik dhe Demokratët, kanë filluar protestat kundër krijimit të qeverisë së pakicës, duke e akuzuar Lëvizjen Qytetare “Ura” dhe Partinë Popullore të Socialistëve për mashtrimin e votuesve dhe përmbysjen e vullnetit

politik të shprehur në zgjedhjet parlamentare, më 30 gusht 2020, dhe se me këtë duan të risjellin në pushtet Partinë Demokratike të Socialistëve.

Qeveria e Zdravko Krivokapiqit u zgjodh më 4 dhjetor 2020, me votat e Frontit Demokratik, Demokratëve dhe Lëvizjes Qytetare “Ura” si qeveri e ekspertëve, kurse i vetmi politikan në të është kreu i Lëvizjes “Ura”, Dritan Abazoviq, që mban postin e zëvendëskryeministrit.

Që nga fillimi i punës së Qeverisë, deputetët e shumicës parlamentare ishin kryesisht të pakënaqur me punën e saj, e cila nuk kishte ministra nga këto parti politike. Partitë e shumicës parlamentare kanë tentuar dy herë rikonstruktimin e Qeverisë, por për shkak të konflikteve të ndërsjella, asnjë nga propozimet nuk është (Kohapress/REL) pranuar.

E ENJTE, 27 JANAR 2022

Javore KOHA

5

VËSHTRIM & OPINION

Qasje

Aksidenti politik Qeveria aktuale e Malit të Zi është një aksident politik që i ka ndodhur këtij shteti. Në historinë e tyre shteteve u ndodhin “aksidente” të tilla. Në historinë më të re, ky është aksidenti më i madh politik që i ka ndodhur Malit të Zi. Ky aksident politik mendoj se është i mirëseardhur për Malin e Zi pasi që i ka provuar pasojat e tij

Ismet Kallaba

Mali i Zi është bërë ditëve të fundit skenë e teatrit absurd me personazhe reale politike. Kriza politike që ka përfshirë tash disa muaj politikën malazeze, konkretisht shumicën qeverisëse, pritet që në ditët në vazhdim të marrë epilogun e saj me formimin e qeverisë së re, qoftë të pakicës, teknike apo kalimtare.

Qeveria aktuale e Malit të Zi është një aksident politik që i ka ndodhur këtij shteti. Në historinë e tyre shteteve u ndodhin “aksidente” të tilla, siç është ai i Kuvendit të Podgoricës në vitin 1918, me ç’rast u suprimua pavarësia e Malit të Zi nga Serbia, ndërsa Mbreti Nikollë u rrëzua nga froni dhe

“ 6

u detyrua të largohej nga vendi. Por në historinë më të re, ky është aksidenti më i madh politik që i ka ndodhur Malit të Zi. Në parim, aksidentet (fjala është për aksidentet e komunikacionit) nuk janë të mira, sepse me vete bartin pasoja.

Ato mund të sjellin viktima, të vdekur apo të lënduar, dëmtime të automjeteve etj. Por në anën tjetër, aksidentet (automobilistike) janë edhe të mira, sepse njeriu shpesh nuk do ta ndërronte makinën e tij apo të blente një tjetër (të re), vetëm kur t’i prishej.

Ndërsa pas aksidentit i duhet shpesh medoemos të blejë një makinë të re dhe kjo është gjëja pozitive. Prandaj edhe ky aksident politik mendoj se është i mirëseardhur për Malin e Zi pasi që i ka provuar pasojat e tij.

Për të mos u keqkuptuar, aksident politik për Malin e Zi është edhe qëndrimi 30-vjeçar në pushtet i PDSsë, pasojat e të cilit po i përjetojmë.

Mbase do të kishte qenë shumë më mirë sikur aksidenti i fundit politik,

Të gjithë shqiptarët, pavarësisht ngjyrimeve politike, e dinë mirë se sa i don ajo pjesë proserbe, të cilën e përfaqëson Bratiq dhe protestuesi kundër Abazoviqit. Ata nuk janë kurrsesi raste të veçuara, siç përpiqen të arsyetohen, por janë pjellë e atmosferës së përgjithshme të krijuar nga ideologjia hegjemoniste dhe shoviniste serbe. Dhe nuk ka asgjë të keqe të mos e duash dikë, në këtë rast shqiptarët, por të paktën duhet t’i respektosh

Javore KOHA

E ENJTE, 27 JANAR 2022

dhe jo vetëm, t’i kishte ndodhur më herët Malit të Zi. Qeveria e tanishme e Malit të Zi mund të krahasohet me një marrëdhënie bashkëshortore apo martesë me zor.

E vetmja gjë që i bashkon tre koalicionet që përbëjnë shumicën ka qenë lufta për rrëzimin nga pushteti të Millo Gjukanoviqit dhe partisë së tij. Por ashtu si te një çift bashkëshortor, ku pas dashurisë fillestare fillojnë të shfaqen problemet, në qeverinë e Malit të Zi ato kanë filluar që në fillim të formimit të saj, duke kulmuar ditëve të fundit me akuza për tradhti. Besimi është gjëja kryesore në një marrëdhënie bashkëshortore.

Nëse humb besimi, të dy (të gjithë) e akuzojnë njëri-tjetrin për tradhti (bashkëshortore), duke i nxjerrë tjetrit të palarat. Situata aktuale politike në Mal të Zi tregon se deri në çfarë niveli të paskrupullsisë janë në gjendje të shkojnë politika dhe politikanët.

Për dallim nga marrëdhënia bashkëshortore, në politikë nuk ka lidhje të përjetshme. Në politikë palët martohen dhe divorcohen sipas interesave politike, shpesh edhe të momentit.

Kriza e fundit politike ka sjellë me vete edhe rritjen e urrejtjes dhe përdorimit të gjuhës së urrejtjes ndaj pakicave, sidomos ndaj shqiptarëve, si “fajtorë kujdestarë” që Malit të Zi i shkaktojnë vetëm të këqija. Kjo nuk përbën diçka të re, por është pasojë e urrejtjes patologjike që ekziston tradicionalisht ndaj shqiptarëve dhe pakicave të tjera, sidomos nga ajo pjesë që është aktualisht në pushtet.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION

Prandaj nuk kemi pse çuditemi nga deklaratat e ministres së Arsimit, Kulturës, Shkencës dhe Sportit, Vesna Bratiq, dhe të protestuesve ndaj Abazoviqit, sepse kjo është fytyra e tyre e vërtetë. Pas hyrjes së Dritan Abazoviqit në pushtet, ka qenë e kuptueshme që gjuha e urrejtjes ndaj shqiptarëve të zvogëlohet, duke qenë se e kanë konsideruar si pjesë e tyre. Por pas lëvizjeve të tij të fundit, retorika shoviniste e qarqeve proserbe ndaj shqiptarëve është riaktivizuar. Të gjithë shqiptarët, pavarësisht ngjyrimeve politike, e dinë mirë se sa i don ajo pjesë proserbe, të cilën e përfaqëson Bratiq dhe protestuesi kundër Abazoviqit. Ata nuk janë kurrsesi raste të veçuara, siç përpiqen të arsyetohen, por janë pjellë e atmosferës së përgjithshme të krijuar nga ideologjia hegjemoniste dhe shoviniste serbe. Dhe nuk ka asgjë të keqe të mos e duash dikë, në këtë rast shqiptarët, por të paktën duhet t’i respektosh.

“

Qeveria e tanishme e Malit të Zi mund të krahasohet me një marrëdhënie bashkëshortore apo martesë me zor. Ashtu si te një çift bashkëshortor, ku pas dashurisë fillestare fillojnë të shfaqen problemet, në qeverinë e Malit të Zi ato kanë filluar që në fillim të formimit të saj, duke kulmuar ditëve të fundit me akuza për tradhti. Por për dallim nga marrëdhënia bashkëshortore, në politikë nuk ka lidhje të përjetshme. Në politikë palët martohen dhe divorcohen sipas interesave politike, shpesh edhe të momentit

Ditët e ardhshme pritet të jenë shumë dinamike në skenën politike të Malit të Zi. Qeveria e pakicës, e propozuar tashmë për daljen nga kriza, është një zgjidhje e imponuar, një eksperiment që i ofrohet Malit të Zi. Në rast të formimit të qeverisë së pakicës, ajo do ta ketë shumë të vështirë, sepse do të pengohet në format më të ndryshme, pa përjashtuar edhe trazirat dhe konfliktet. Por

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

gjëja pozitive është se një qeveri e tillë ka mbështetjen e bashkësisë ndërkombëtare. Sidoqoftë, një qeveri e tillë ka pak gjasa që të ketë jetë të gjatë, por do të jetë një qeveri kalimtare që do të përgatisë zgjedhjet e reja. Sepse vështirë të besosh se dikush do të ofrojë mbështetje dhe krijojë shumicën pa kusht, me përjashtim nëse në të ardhmen krijohet një shumicë tjetër e qëndrueshme.

E ENJTE, 27 JANAR 2022

Javore KOHA

7

VËSHTRIM & OPINION

Kali i Trojës Dr. Dritan Xhevdet Abazoviq krijoi një paradigmë të re në skenën politike, si shqiptar i Ulqinit, por me bindje qytetare, në një shoqëri aq të polarizuar, saqë stigma e të qenit “shqiptar” e mënjanon në tërësi idenë se mundemi të gjithë me një sofër politike, po të hamë me një lugë

Sami Flamuri

“Quo vadis” politik! Bërja e partive nacionale në Mal të Zi është pothuajse në mendjen e çdo qytetari, sidomos SOT kur edhe po shpërbëhet qeverisja e Krivokapiqit.

Nënkryetarja e Lidhjes Qytetare CIVIS, profesoresha Mara Shqepanoviq, vitin e kaluar në programin e mëngjesit të RTMZ-së pohoi se “Mali i Zi është gabim statistik në hartën e botës”.

Kjo e vërtetë që, sado e hidhur në shikim të parë, shqiptarëve në Mal të Zi u kushtoi shumë, madje do thoja edhe arsyeja kryesore që nga ana demografike jemi në shthurje konstante, saqë edhe censusi i popullsisë që pritet të zhvillohet në vitin 2022 do ta japë këtë pasqyrë bardhë e zi!

Dr. Dritan Xhevdet Abazoviq krijoi një

“ 8

“

Hesht mu për këtë edhe “Kali i Trojës”, që në zgjedhjet e ardhshme lokale në Komunën e Ulqinit do të jetë Partia Demokratike e deputetit Fatmir Gjeka, që si duket me politikën e përjetshme ”kingji butë pin n’dy nana”, e cila pin ujë në trevën e Anës së Malit, do ia rrëmbejë votat që deri dje i kishte PDS-ja

paradigmë të re në skenën politike, si shqiptar i Ulqinit, por me bindje qytetare, në një shoqëri aq të polarizuar, saqë stigma e të qenit “shqiptar” e mënjanon në tërësi idenë se mundemi të gjithë me një sofër politike, po të hamë me një lugë.

Vështirësia e “shqiptarit të ndershëm” ishte stigma e viteve Millosheviqiane,

Kryetari i porsazgjedhur i Forcës, deputeti Genci Nimanbegu, e cilëson presidentin aktual të Malit të Zi, Millo Gjukanoviq, si një lider i dalluar historik për ne shqiptarët në Mal të Zi. Ndoshta nga ai këndvështrim i shkatërrimit të “Rivierës së Ulqinit”, “Kripores”, shembjes së “Galebit”, “Grand Hotel Lido”, ai edhe është historik, por për shumicën e elektoratit shqiptar Millo Gjukanoviq është “gogoli” për të cilin historia do të flasë fjalën e fundit

Javore KOHA

E ENJTE, 27 JANAR 2022

ku i vetmi shqiptar i mirë ishte ai që nuk flet, ai që pranon çdo padrejtësi, ai që bëhet pjesë e qeverisë pa kushte. Vetëm Ai shqiptar pranohet nga shumica e malazezëve, serbëve, një “boshnjakëzim” i servilizmit, por jo me dinakërinë e këtyre të fundit!

Ulqini, si vendi i “vakive”, ndodhive të pashpjegushme, si epiqendra e shqiptarëve në Malin e Zi, çuditërisht hesht, qëkur PDS-ja e Millo Gjukanoviqit i humbi zgjedhjet e vitit 2020. Heshtin të gjithë, heshtja e cila ka emër dhe mbiemër, mu nga ata të përzgjedhur politikë të cilët duhen të jenë avangarda e ndryshimeve…

Hesht mu për këtë edhe “Kali i Trojës”, që në zgjedhjet e ardhshme lokale në Komunën e Ulqinit, do të jetë Partia Demokratike e deputetit Fatmir Gjeka, që si duket me politikën e përjetshme ”kingji butë pin

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION

n’dy nana”, e cila pin ujë në trevën e Anës së Malit, do ia rrëmbejë votat që deri dje i kishte PDS-ja.

Kryetari i posazgjedhur i Forcës, deputeti Genci Nimanbegu, e cilëson presidentin aktual të Malit të Zi, Millo Gjukanoviq, si një lider të dalluar historik për ne shqiptarët në Mal të Zi. Ndoshta nga ai këndvështrim i shkatërrimit të “Rivierës së Ulqinit”, “Kripores”, shembjes së “Galebit”, “Grand Hotel Lido”, ai edhe është historik, por për shumicën e elek-

toratit shqiptar Millo Gjukanoviq është “gogoli” për të cilin historia do të thotë fjalën e fundit.

Për ish-ministrin e pakicave në Mal të Zi, Mehmet Zenka, momenti më mbresëlënës ka të bëjë me paraqitjen e tij në Cetinë, ku turmës së mbledhur më 12 shtator 2021, në një fjalim entuziast i jepte porosinë e tij: “Mos mendoni as në ëndrrat tuaja më të zeza se shqiptarët nuk janë me ju! Shqiptarët edhe një herë buçasin

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

një PO të madhe për shtëpinë tonë.

Shumë pyesin: a jemi të gatshëm ta japim jetën për shtëpinë tonë?”.

A jemi?

“Jemi! Jemi”! Turma brohoriste me një duartrokitje të madhe.

Partitë nacionale në Mal të Zi duhen njëherë e përgjithmonë ta ndajnë “shapin nga sheqerri”, të mos bëhemi gazi i botës, ta kemi synimin e qartë përtej mërive personale, se vetëm shqiptari i tillë arrin “të mbijetojë” në trevat e veta shekullore.

E ENJTE, 27 JANAR 2022

Javore KOHA

9

VËSHTRIM & OPINION

Muzika e komercializuar

Epoka moderne na e dikton komercializmin në art

Por jo domosdoshmërisht komercializmi është një gjë e keqe për të gjithë, veçse ai ka një çmim. Është në dorën e vetë artistit nëse do ta komercializojë apo jo muzikën e tij. Fama dhe pasuaria mund të jenë shtysat kryesore. Në anën tjetër ka shumë artistë që preferojnë ta mbajnë muzikën e tyre më personale, çka shpesh konsiderohet si më unike dhe më cilësore

Gjithashtu lidhja e fansave me Paula këngëtarët sot është krejtësisht ndryDekaj she. Ne mund t’i ndjekim ata në rrjete sociale, të mësojmë të gjitha lëvizjet e tyre, publikimet e këngëve a albuLidhja e fortë e njerëzve me artin shpjegohet me prirjen tonë për të krijuar vazhdimisht. Muzika, arti i ndërveprimit me tingullin, gjithherë ka qenë i rëndësishëm për njerëzimin. Nëse dekada më parë dëgjimin e muzikës na e mundësonin vetem frekuencat radiofonike dhe kasetat, sot dëgjojmë muzikë kur bëjmë pazar, kur pimë kafenë, në palestër e pothuajse kudo që shkojmë, dhe këngët që lëshohen janë thuajse të njëjtat. Kjo ndodh sepse shumë kompani i blejnë këto këngë për një afat të caktuar kohor.

Kjo përbën atë që e quajmë komercializëm në muzikë.

10

Javore KOHA

E ENJTE, 27 JANAR 2022

“

meve të reja apo datat e koncerteve.

Kjo lidhje artist-fans është mjaft e gjallë, përveç muzikës ata shesin mallrat dhe produktet e firmave të tyre dhe ndjekësit e adhuruesit e tyre

Lidhja e fortë e njerëzve me artin shpjegohet me prirjen tonë për të krijuar vazhdimisht. Muzika, arti i ndërveprimit me tingullin, gjithherë ka qenë i rëndësishëm për njerëzimin.

Nëse dekada më parë dëgjimin e muzikës na e mundësonin vetem frekuencat radiofonike dhe kasetat, sot dëgjojmë muzikë kur bëjmë pazar, kur pimë kafenë, në palestër e pothuajse kudo që shkojmë, dhe këngët që lëshohen janë thuajse të njëjtat. Kjo ndodh sepse shumë kompani i blejnë këto këngë për një afat të caktuar kohor. Kjo përbën atë që e quajmë komercializëm në muzikë

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION janë klientët më të rregullt.

Por a është komercializmi një gjë e mirë?

Muzika e ditëve të sotme ka tendencë të paragjykohet për shkak të komercializmit. Në përgjithësi shumë njerëz bien dakord se në komercializëm muzika tenton të dobësohet. Kjo lidhet me supozimin se artistët janë më të shqetësuar për paratë që do të marrin sesa të bëjnë muzikë cilësore.

Tregu i muzikës ecën aq shpejt saqë këngëtarët nuk kanë më çfarë të krijojnë, prandaj janë producentët dhe studiot ata që prodhojnë për ta.

Por jo domosdoshmërisht komercializmi është një gjë e keqe për të gjithë, veçse ai ka një çmim. Është në dorën e vetë artistit nëse do ta komercializojë apo jo muzikën e tij, fama dhe pasuaria mund të jenë shtysat kryesore. Në anën tjetër ka

“

Muzika e ditëve të sotme ka tendencë të paragjykohet për shkak të komercializmit. Në përgjithësi shumë njerëz bien dakord se në komercializëm muzika tenton të dobësohet.

Kjo lidhet me supozimin se artistët janë më të shqetësuar për paratë që do të marrin sesa të bëjnë një muzikë cilësore.

Tregu i muzikës ecën aq shpejt saqë këngëtarët nuk kanë më çfarë të krijojnë, prandaj janë producentët dhe studiot ato që prodhojnë për ta

shumë artistë që preferojnë ta mbajnë muzikën e tyre më personale, çka shpesh konsiderohet si më unike dhe më cilësore.

Sidoqoftë edhe artistët e muzikës komerciale nuk arrijnë aty ku janë nga fati, por qendron shumë punë pas imazhit të një artisti që ndiqet nga miliona njerëz. E rëndësishme

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

është që të arrijmë t’i kuptojmë vlerat e artistit, pavarësisht nga zhanri dhe nëse muzika e tij është e komercializuar apo jo. Epoka moderne na e dikton komercializmin në art, nëse duam të kemi më tepër sukses dhe nëse duam që prodhimet tona të kthehen në burime sa më të larta të ardhurash.

E ENJTE, 27 JANAR 2022

Javore KOHA

11

VËSHTRIM & OPINION

Heshtja e mbuluar me gjak (2)

Përkrahja dhe ndihma nga faktori ndërkombëtar Sot as vetë shqiptarët nuk dinë shumë për Masakrën e Hormovës (1914), Masakrën e Përbregut (Lumë-1913), Masakrën e Bihorit (1915), Masakrën e Selanit [Paramithisë (1917)], Masakrën e Hereçit (1941), Masakrën e Sopotit (1944), Masakrën e Filatit (1945), Masakrën e Tivarit (1945) dhe shumë të tjera të cilat Evropa i përkrahu me heshtjen e mbuluar me gjakun shqiptar!

Hajrudin S. Muja

(vijon nga numri i kaluar) Bisedat e fshehta që filluan në dhjetor 1917 në Zvicër, u dhanë shqiptarëve shpresa për ruajtjen e tërësisë territoriale në marrëveshjen që Antanta i ofronte Austro-Hungarisë. Në një situatë të këtillë, Shqipëria do të shpëtonte nga tërbimi sllav, sikur të mos vepronte Franca, e cila përmes ministrit të Punëve të Jashtme, Stefan Pizhonit, deklaroi se “Franca do të luftojë deri në fitore të plotë kundër Gjermanisë dhe Austro-Hungarisë”, për “çlirimin” e vendeve dhe kthimin e territoreve të marra me forcë! Natyrisht që territoret e shqiptarëve të marra me forcë nga popujt sllavë e grekë, nuk konsideroheshin të tilla në llogaritë franceze!

Kryetari amerikan Udrou Uillson, më 8 janar 1918 kërkoi krijimin e shteteve etnike në Ballkan. Para Kongresit Amerikan, ai shtroi 14 pikat diplomatike, ndër të cilat pika e 11-të

12

Javore KOHA

E ENJTE, 27 JANAR 2022

kishte rëndësi të madhevpër çështjen shqiptare, sepse marrëdhëniet në mes disa shteteve të Ballkanit duhej rregulluar në bazë të marrëveshjeve miqësore, të mbështetura në vijën historike të përkatësisë nacionale.

Ai gjithashtu shprehej: “Diplomacia mendjelehtë evropiane, duke marrë tokat e shqiptarëve në Veri, Lindje e Jug dhe duke ua dhënë ato fqinjëve të tyre, në fakt do të shkaktojnë luftëra të përditshme ndërmjet atyre shteteve” [Williams:1934/37].

Ishte një deklaratë që u dha shpresa shqiptatëve për bashkimin e trojeve etnike në një shtet të përbashkët, që i inkurajoi ata t’i dërgonin Uillsonit një memorandum me të cilin i kërkonin bashkimin e tokave të pushtuara nga viti 1912-1918, ku përqindja e popullsisë është mbi 92% shqiptare.

Por kërkesa e Uillsonit indinjoi serbët, sepse nuk flitej për bashkimin e popujve “serbë”. Çuditërisht edhe disa shqiptarë shkurtpamës që besonin në qendrën e pansllavizmit pas Revolucionit të Tetorit, kërkesat e Uillsonit i quajtën “demagogji propagandistike”. Nëntë ditë më vonë, Pashiqi iu dërgoi ankesë shteteve të Antantës për Uillsonin që “është kundër bashkimit të popujve sllavë”. Diplomacia evropiane, si duket, përkrahu

kërkesën e Pashiqit në Selanik, në shkurt të vitit 1918 “për barazinë e popujve të vegjël e të mëdhenj”.

Përkundër premtimit të shteteve të Antantës që të ruajnë neutralitetin në shkëmbim të ruajtjes së autonomisë dhe kërkesës së Uillsonit në Konferencën e Paqes në Paris, në Kuvendin e mbajtur më 5 janar 1918, Shqipëria nuk u përmend fare!

Diplomacia angleze doli me një proklamatë ku vinte në pah mbrojtjen e të “drejtave nacionale” të popujve sllavë dhe kërkesave “nacionale” të popujve të shtypur, por shqiptarët edhe këtë herë, edhe pse të ndarë e të grabitur, nuk hynin fare në këtë kategori! Përveç kësaj, situata politike në vend ishte shumë e rëndë.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION

“

Serbia, Bullgaria, Mali i Zi dhe Greqia, të mbështetura nga Rusia, kishin ambiciet e veta të përbashkëta për të përjashtuar turqit nga Ballkani. Por “turq” ata konsideronin një pjesë të madhe të popullatës autoktone, që në një masë të madhe ishte islamizuar prej kohësh, kryesisht shqiptarë, boshnjakë, pomakë (myslimanët bullgarë) etj. Ishte një etje “çlirimtare”, e cila me heshtje të mbuluar me gjak u përkrah dhe u ndihmua nga faktori ndërkombëtar

Shqipëria sundohej nga pushtues të ndryshëm si grekë, italianë, austriakë e bullgarë, dhe vështirë koordinoheshin punët në një Shqipëri të ndarë në katër pjesë. Si e tillë, ishte e pamundur që të koordinoheshin kërkesat për një Shqipëri të pavarur etnike. Në Versajën e 1919-s, nuk ishin rusët, por serbët që me krime të vulosura nga francezët u zgjeruan për pesë herë.

Naçertania [1844], Marrëveshja sekrete Serbi – Austro-Hungari [1881], Plani Sekret për dezorientimin e Kryengritjes Shqiptare [1912], Programi për likuidimin e shqiptarëve [1920], Konventa Jugosllavo-Turke [1938], Programi i Miloviqit [1941], Amnestia sekrete e çetnikëve [1944], Marrëveshja Xhentëlmene [1953], Publikimi i Librit të Kaltër [1977], ishin të gjitha programe me synime shfarosëse [Bajrami:2006/241], të cilat Evropa i vulosi me heshtjen e mbuluar me gjak!

Sipas Limon Rushitit (1994), në periudhën 1918-1921 u vranë dhe u masakruan 12.346 shqiptarë, u burgosën 22.160 veta, u dogjën 6.125 shtëpi të shqiptarëve dhe u plaçkitën 10.515 familje shqiptare [“Gjenocidi dhe aktet gjenocidale të pushtetit serb ndaj shqiptarëve”, f. 79]. Një raport që iu dërgua shefit të Misionit anglez në Shqipëri, gjeneralit Hadson, flet për 44.700 viktima shqiptarë në Sanxhak e Mal të Zi gjatë viteve 1941-1945 [Bytyçi:2009/153]. Sot as vetë shqiptarët nuk dinë shumë për Masakrën e Hormovës (1914), Masakrën e Përbregut (Lumë – 1913), Masakrën e Bihorit (1915), Masakrën e Selanit [Paramithisë (1917)], Masakrën e Hereçit (1941), Masakrën e Sopotit (1944), Masakrën e Filatit (1945), Masakrën e Tivarit (1945) dhe shumë të tjera të

cilat Evropa i përkrahu me heshtjen e mbuluar me gjakun shqiptar!

Ngjarjet e këtilla, që për fat të keq nuk kanë qenë të pakta, historianët nuk i kanë interpretuar si natyrë gjenocidale. Serbia, Bullgaria, Mali i Zi dhe Greqia, të mbështetura nga Rusia, kishin ambiciet e veta të përbashkëta për të përjashtuar turqit nga Ballkani. Por, “turq” ata konsideronin një pjesë të madhe të popullatës autoktone, që në një masë të madhe ishte islamizuar prej kohësh, kryesisht shqiptarë, boshnjakë, pomakë (myslimanët bullgarë) etj. Ishte një etje “çlirimtare”, e cila me heshtje të mbuluar me gjak u përkrah dhe u ndihmua nga faktori ndërkombëtar, duke filluar nga Traktati i Shën Stefanit dhe Kongresi i Berlinit (1978) dhe duke vazhduar më pas me Luftërat Ballkanike (1912-1913), me Luftën e Parë (1914-1918) dhe të Dytë Botërore (1939-1945), e deri

“

gandiste dhjetëvjeçare të Ibrahim Rugovës, por i la të lirë serbët për të ushtruar gjenocidin dhe spastrimin etnik të Bosnjës dhe të Kosovës, në prag të mijëvjeçarit të tretë. Në Beograd, intelektualët e “gjenocidit” me peticionin e janarit 1986 shënuan fillimin e ngritjes së nacionalizmit serb të Millosheviqit, u bënë të suksesshëm me propagandat e tyre për “gjenocidin e shqiptarëve kundër serbëve të Kosovës”. Në shprehjen e Vuk Drashkoviqit, përkrahësit e Millosheviqit në rrugët e Beogradit brohorisnin: “Për Shën Savën ata që nuk dinin asgjë, dhe në mbrojtje të ortodoksizmit të kërcënuar ngriheshin njerëz pa formim shpirtnor, të cilët nuk dinin si duhet bërë kryq, dhe shumica e të cilëve kurrë nuk e kishin prekur Biblën me dorë”!

Kosova iu nënshtua kontrollit ushtarak, kurse udhëheqësit shqiptarë të Kosovës i zëvendësoi me serbë, duke iu gulfatur gjithnjë e më shumë “frymëmarrjen” [Carter&Norris:1996] dhe duke ua mbyllur të gjitha shkollat shqipe të Kosovës [Tanjug, 21.10.1991]. Problemi i Kosovës u anashkalua nga Bashkësia Ndërkombëtare për një kohë të gjatë dhe u përjashtua nga bisedimet e paqes dhe negociatat mbi luftën që po zhvillohej në ish-Jugosllavi. Deklarata e Pavarësisë së shqiptarëve më 1991 u përball me përgjigjen e ashpër ushtarake të Millosheviqit. Si pasojë UÇK hyri në një luftë të armato-

Në Beograd, intelektualët e “gjenocidit” me peticionin e janarit 1986 shënuan fillimin e ngritjes së nacionalizmit serb të Millosheviqit, u bënë të suksesshëm me propagandat e tyre për “gjenocidin e shqiptarëve kundër serbëve të Kosovës”

në luftërat e fundshekullit të kaluar (1992-2001), që rezultoi në shkatërrimin përfundimtar të asaj që mbas një historie të gjatë të mbuluar me gjak, mbante emrin më të çuditshëm të “Vëllazërim-Bashkimit”!

Në vitin 1981 shqiptarët e Kosovës shpallën mosbindje civile dhe demonstratat masive studentore tronditën “provincën” [Halpern & Kideckel:2000/69]. Evropa nuk i mori parasysh kërkesat e tyre dhe as rezistencën civile, diplomatike e

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

sur me Serbinë për pavarësinë e Kosovës [Judah:2000/108-109].

Disa diplomatë perëndimorë u ngutën ta etiketojnë si “grup terrorist” [Alpasan:2003], duke refuzuar të shohin kush vërtet po bënte terror!

Ata kishin sjellur në Kosovë tipat e Arkanit, i cili për shkak të problemeve të adoleshencës qëndroi për një kohë në “qendrën edukativo-korrektuse”, dhe në vend që ta përmirësonte e bëri “më të sëmurë” [Tomašević:2008/486]. (vijon) E ENJTE, 27 JANAR 2022

Javore KOHA

13

VËSHTRIM & OPINION

1990-2020 (3)

Parlamentarizmi d shqiptarët në Mal Nail Draga

5.Modeli i pestë zgjedhor (2012) Kemi të bëjmë me modelin e ri, i cili ishte i panjohur deri atëherë në skenën politike në Mal të Zi, si përnga forma ashtu edhe nga përmbajtja e tij. Në lidhje me ndryshimet në Ligjin zgjedhor, shumica parlamentare vendosi që ligjin përkatës ta ndryshojë gjatë vitit 2011, i cili u zbatua në praktikë në zgjedhjet e ardhshme.

Si shkas i ndryshimit të Ligjit zgjedhor ishin zgjedhjet parlamentare të mbajtura më 29 mars 2009, ku shqiptarët nga 5 mandate të deputetëve, fituan 4, ku për ta votuan 14.008 votuesëve shqiptarë, që është numri më madh i votave të fituara pas vitit 1990. Një atmosferë e tillë dhe mbeshtetje nga elektorati shqiptar dhe numri prej 4 mandatësh të deputetëve, shqetësoi partinë në pushtet, si dhe opozitën serbe, andaj vendosën të ndryshojnë Ligjin zgjedhor, për të ulur numrin e mandatëve të deputetëve shqiptarë të cilët në të ardhmen do të mund të bëhën përcaktues në formimin e shumicës parlamentare në Mal të Zi. Pikërisht më 8 shator 2011, Kuvendi i Malit të Zi, me votat e PDS-së dhe partive serbe, miratoi ndryshimet në Ligjin zgjedhor për deputetë e këshilltarë, duke eliminuar “të drejtat e arritura” të shqiptarëve në proceset e mëparshme zgjedhore. Duke parë se një ligj i tillë është në kundërshtim me të drejtat nacionale dhe është diskriminues për shqiptarët, në procesin e votimit deputetët shqip-

14

Javore KOHA

E ENJTE, 27 JANAR 2022

tarë, e braktisën sallën në mënyrë demonstrative, duke dëshmuar se kemi të bëjmë me mbivotim e jo me parime demokratike. Në saje të këtij ligji, shqiptarët humbën “njësinë e veçantë” zgjedhore e cila ishte në funksion nga viti 1998, e cila ishte e favorshme për shqiptarët, por zgjedhjet e vitit 2009 prishën ekulibrin e votuesve në disavantazh për PDSnë, andaj vendosën ta ndryshojnë atë.

Në vend që pushteti të zhvillonte një debat në lidhje me këtë çështje me përfaqësuesit e popujve pakicë apo pakicave nacionale, ata u vunë para aktit të kryer, sepse nuk u konsultuan fare dhe u mbivotuan, duke miratuar këtë ligj diskriminues jashtë vullnetit të tyre.

Ligji zgjedhor i miratuar parasheh Malin e Zi një njësi zgjedhore, ndërsa për pjesëtarët e popujve pakicë apo pakicave nacionale nëse asnjë parti e cila merr pjesë në zgjedhje nuk kalon pragun elektoral prej 3%, atëherë, për të marrë pjesë në ndarjen e mandateve duhet të fitojë 0.7% të votave të vlefshme, si një listë e përbashkët zgjedhore. Një formulim i tillë mundëson

deri në 3 mandate të deputetëve.

Kemi të bëjmë me një normë diskriminuese jo vetëm për partitë shqiptare, por edhe për pjesëtarët e popujve të tjerë pakicë që përbëjnë deri në 15% të popullsisë në Mal të Zi. Se ky ligj zgjedhor ishte diskriminues me formulimin e tij, u dëshmua në zgjedhjet parlamentare të mbajtura më 14 tetor 2012, ku shqiptarët në zgjedhje dolën me katër lista zgjedhore.

Subjektet shqiptare morën këto vota: Forca për Bashkim 5.244 vota (1 mandat deputeti), Koalicioni Shqiptar 3.824 vota (1 mandat deputeti), UDSH 2.848 (pa mandat të deputetit) vota dhe Aleanca Rinore Shqiptare 531 vota (pa mandat të deputetit), apo gjithsejt 12.472 vota.

Këto zgjedhje dëshmuan se Ligji zgjedhor është diskriminues ku u fituan dy mandate të deputetëve, ndërsa dy subjektet tjera pjesëmarrëse mbetën pa mandate, duke i djegur 3.379 vota, të cilat të bashkuara me votat e tjera shqiptare do të prodhonin mandatin e tretë të sigurt, pra maksimumin e mundshëm sipas këtij Ligji zgjedhor.

Zgjedhjet parlamentare në vitin

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION

dhe l të Zi 2016, dëshmuan në mënyrë praktike se kemi të bëjmë me ligj diskriminues, ku shqiptarët morën pjesë në zgjedhje me tre lista zgjedhore: “Shqiptarët e vendosur”(Forca, UDSH, ASH) ku fituan 4.854 vota dhe 1 mandat të deputetit, “Koalicioni Shqiptar”(PD,IQ, LDnëMZ, Perspektiva), 3.394 vota, pa mandat të deputetit dhe Lista e Lidhjes Demokratike Shqiptare 1.542 vota pa mandat të deputetit.

Ndërsa në zgjedhjet parlamentare të mbajtura me 30.8.2020, partitë shqiptare konkuruan me dy lista zgjedhore: “Lista Shqiptare”,6.488 vota, 1 mandat të deputetit dhe “Koalicioni Shqiptar”, 4.675 vota, 1 mandat të deputetit. Ndonëse në këto zgjedhje shqiptarët dolen në dy lista zgjedhore dhe fituan gjithsej 11.163 vota, përkatësisht 1.373 vota më tepër se në vitin 2016, mandati i deputetit të tretë mbeti mision i pamundur me këtë ligj zgjedhor!

Duhet cekur se në përbërjen e kabinetit të ri qeveritar, përfaqësuesit e partive nacionale të shqiptarëve dhe të boshnjakëve, kanë mbetur jashtë Qeverisë së re, që është rasti i parë pas dy dekadave në Mal të Zi.

Në kërkim të të drejtave të mohuara

Në vend që të drejtat e arritura të mbrohen dhe të avancohen, në Mal të Zi, ndodhë pikërisht e kundërta, ato mohohen sipas vullnetit politik të pushtetit, ku Ligji zgjedhor është dëshmi transparente e një konstatimi të tillë.

Pikërisht një dukuri e tillë ka ndodhur me mosrespektimin e Ligjit të pakicave në të cilin theksohet së të drejtat e arritura nuk mund të cenohen. Por, pikërisht një ligj i tillë nuk është respektuar me rastin e miratimit të Ligjit zgjedhor në vitin 2011, duke iu mo-

Periudha tridhjetëvjeçare në lidhje me skenën politike në Mal të Zi (1990-2020), përkatësisht parlamentarizmi, është e mjaftueshme për analiza e përfundime për zgjedhjet parlamentare, pjesëmarrjen e partive politike, pozitën, opozitën e sidomos partitë politike të pjesëtarëve të popujve pakicë. Janë pikërisht këto parti të cilat kanë luajtur rol të rëndësishëm në demokratizimin e skenës politike në këtë mjedis multinacional e multikulturor. Në veçanti do të trajtohen modelet e sistemeve zgjedhore të cilat janë miratuar sipas shijës së shumicës parlamentare, duke mos përfillur vërejtjet dhe propozimet nga partitë politike të popujve pakicë. Dhe një qendrim i tillë dëshmon se kemi të bëjmë me një mjedis të pakonsoliduar, çështje e cila mbetet gjithnjë e hapur për të gjetur zgjidhje të pranueshme për të gjithë. Në këtë aspekt do të trajtohet pjesëmarrja e shqiptarëve në jetën parlamentare në Mal të Zi sipas pesë modeleve zgjedhore, përkatësisht sfidat e tyre në skenën politike në favor të barazisë qytetare e nacionale në këtë mjedis multinacional, sipas standardeve ndërkombëtare .Po ashtu jepen edhe propozime për modelin zgjedhor që do të ishte më i përshtatshëm dhe i pranueshëm për shqiptarët, përkatësisht përfaqësimin e tyre autentik në Mal të Zi huar shqiptarëve „njësinë e tyre zgjedhore“,e cila jepte pesë deputetë.

Ligji i ri zgjedhor shqiptarëve permes partive nacionale iu mundëson maksimalisht të jenë të përfaqësuar me tre deputetë. Pra, nga 4 deputetë sa kishin nga zgjedhjet e vitit 2009, me këtë ligj të ri iu mundësohet të kenë maksimalisht 3. Këtu qëndron edhe problemi, sepse katër deputetët shqiptarë që ishin më parë, si duket përbënin rrezik për pushtetin.

Por, nëse analizohet Ligji zgjedhor ekzistues, del qartë së shqiptarët përmes subjekteve të tyre nacionale, nëse bëjnë koalicione parimore, mund të arrijnë të fitojnë 2 deputetë, ndërsa i treti mbetet si mundësi teorike.

Me koordinim eliminohen dështimet

Pikërisht, nga moskoordinimi i subjekteve politike të shqiptarëve, në saje të infektimit nga virusi i bajraktarizmit dhe liderizmit në vend që të dalin në zgjedhje me një apo dy lista zgjedhore, ata dolen me 3-4 lista zgjedhore, duke djegur votat dhe mos arritur objektivin e dëshiruar. Dhe një konstatim i tillë u dëshmua në zgjedhjet vijuese në vitin 2012, ku subjektet politike shqiptare edhe pse arriten

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

të fitojnë 12.500 vota, fituan vetëm 2 deputetë, ndërsa në vitin 2016 kemi një rënie drastike në 9.500 vota dhe u fitua vetëm 1 deputet.

Ishte ky një zhgënjim i shqiptarëve, që është rezultat i Ligjit zgjedhor diskriminues si dhe mosarritjes së kompromisit në mes vet subjekteve nacionale të shqiptarëve, nga del se më së shumti përfitoi PDS-ja që ishte projektuesi i një ligji të tillë zgjedhor.

Por, nëse e krahasojmë numrin e votave për një deputet për subjektet e tjera në Kuvendin e Malit të Zi, del qartë se deputeti shqiptar ka kushtuar më shumë se deputetët e subjekteve të tjera, që është pasojë e Ligjit zgjedhor. Pikërisht, këtu qendron mashtrimi politik me sintagmen e njohur „diskriminimi pozitiv“, që më me vend do të ishte të thuhej diskriminimi ligjor për shqiptarët në këtë mjedis.

Nuk ka dilemë se ky ishte qëllimi i pushtetit, që shqiptarët të jenë të përfaqësuar sa për sy e faqe, mundësisht vetëm me një deputet, dhe ai të jetë nën ombrellën e pushtetit. Pra, e tërë loja politike kishte qëllimin që të zvoglohet pesha politike e shqiptarëve në Parlamentin e Malit të Zi, sepse numri i tyre i lartë ka pasur mundësi të jetë edhe vendimtar për miratimin e ligjeve të ndryshme.

E ENJTE, 27 JANAR 2022

Javore KOHA

15

VËSHTRIM & OPINION

Në Katërkollë me fatin e atyr kanë mbetur

Teksa politikëbërësit e zonës mendojnë se i kanë arritur të gjitha në jetën personale dhe profesionale, asgjë nuk e kanë mbrojtur rininë që të ketë një të ardhme. Ne duhet të mësojmë të ecim si duhet, përndr kemi ecur kurrë në drejtimin e duhur

Besmir Asllani

Shumica e qytetarëve e dinë por edhe e kanë dëgjuar se për lojërat e fatit duhet të shkohet në Katërkollë të Anës së Malit. Një njohës i lojërave të fatit tha: “nëse doni të fitoni para nga këtu, atë ditë që vendosni të mos luani keni fituar”. ‘’Win&Go’’(Fito&Shko) quhet njëra nga këto lojëra që

“ 16

luhet në mes të Katërkollës çdo ditë.

Fitoni edhe shkoni pastaj për viza. Ju mund të ankoheni se këtu nuk është mirë, por ju po ndihmoni njëkohësisht për t’u bërë më keq. Ne e dimë, Katërkolla është gati e mbushur me lojëra fati ku rinia zhytet në to pa e ditur se në këtë det të hapur s’bëhet not, por thjesht mbytesh. Askush nuk e kontrollon klientelën që nuk e kanë as moshën për t’i luajtur këto lojëra.

Ky është një ferr ku digjen të gjitha moshat edhe neve heshtim, sepse nuk kemi kohë të reflektojmë pasi

nxitojmë edhe vonojmë. Armë nuk duhet të ketë për neve që të kërcasë e të bëj “bum” më shumë sesa duhet

Ne të gjithë po luajmë me fatin tonë përderisa ne nuk e dimë ku janë të rinjtë tonë, dhe nuk duhet të lejojmë që të bëhemi komedi e dikujt që nuk na do të mirën. Ne duhet fort të përqendrohemi te ekonomia jone minimale mujore dhe të programojmë mbijetesën. Ne po vuajmë të gjithë për një të ardhme më të mirë por edhe politikanët në një të ardhme do të humbin nëse luajnë vetëm ‘’Fito&Shko’’ me popullin e sidomos me të rinjtë.

Në lojërat e fatit mbesin të gjithë pa fat

Javore KOHA

E ENJTE, 27 JANAR 2022

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION

luhet re që “

megjithatë në ndërdije e dinë se me ryshe do të rrëzohemi. Në fakt ne nuk

të bëjë ky fenomen i shoqërisë tonë.

Kjo është drama aktuale: cigare, kafe edhe fat në një vend të vetëm. Fati është i padukshëm.

A e shihni ju këtë sëmundje? Kjo është një sëmundje për ne dhe për ata që mendojnë (prindërit) se të gjitha i harxhuam vetëm për kafe. Ne

Shumica e qytetarëve e dinë por edhe e kanë dëgjuar se për lojërat e fatit duhet të shkohet në Katërkollë të Anës së Malit. Një njohës i lojërave të fatit tha: “nëse doni të fitoni para nga këtu, atë ditë që vendosni të mos luani keni fituar”. ‘’Win&Go’’quhet njëra nga këto lojëra që luhet në mes të Katërkollës çdo ditë. Fitoni edhe shkoni pastaj për viza

për kafe dolëm në Katërkollë, por mendojmë çdoherë të fitojmë para dhe e kemi mundësinë me filxhanin e kafes që vjen. Ne luajmë pa kontroll dhe pasurojmë dikë duke u bërë budallenj, pasi ne nuk fitojmë kurrë, sepse jemi të papunë.

Teksa politikëbërësit e zonës mendojnë se i kanë arritur të gjitha në jetën personale dhe profesionale, megjithatë në ndërdije e dinë se me asgjë nuk e kanë mbrojtur rininë që të ketë një të ardhme. Ne duhet të mësojmë të ecim si duhet, përndryshe do të rrëzohemi. Në fakt ne nuk kemi ecur kurrë në drejtimin e duhur. Katërkolla bashkë me rrethinat e saj të varfëruara në Malin e Zi, po varfërohen edhe më shumë. Katërkolla është një shtëpi e mbushur me “fat” por që po zbrazet çdo ditë. Njerëzit zgjohen jashtëzakonisht herët dhe luajnë në

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

lojërat e përhapura si në asnjë vend tjetër, ndërkohë që politikanët e këtij vendi vijnë në Anë të Malit vetëm për të fituar lotarinë e tyre, VOTAT. Ju luani më popullin “Win&Go“dhe pastaj flini me ‘’Winin’’(fitoren) edhe popullin e lini në ‘’Go’’(largim).

Ne të gjithë po luajmë me fatin tonë përderisa ne nuk e dimë ku janë të rinjtë tonë, dhe nuk duhet të lejojmë që të bëhemi komedi e dikujt që nuk na do të mirën. Ne duhet fort të përqendrohemi te ekonomia jonë minimale mujore dhe të programojmë mbijetesën. Ne po vuajmë të gjithë për një të ardhme më të mirë, por edhe politikanët në një të ardhme do të humbin nëse luajnë vetëm ‘’Fito&Shko’’ me popullin e sidomos me të rinjtë.

Në lojërat e fatit mbesin të gjithë pa fat.

E ENJTE, 27 JANAR 2022

Javore KOHA

17

VËSHTRIM & OPINION

Pirro i Epirit

18

Javore KOHA

E ENJTE, 27 JANAR 2022

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION

Për Koha Javore:

Astrit Lulushi / Uashington

Familja e Pirros mburrej se vinte nga linja e Neoptolemit, birit të Akilit. Edhe pse epirotët jetonin pak a shumë si ilirët ose siç thoshte Plutarku “kishin kaluar në barbarizëm”, pas vdekjes së mbretit Tharrypas, ndoqën zakonet dhe kulturën greke. Tharrypas i Molosëve ishte paraardhës i Aleksandrit të Madh. Stërnipi i Tharrypas, Aecides u martua me Pthia, një zonjë thesaliane dhe pati një djalë, Pirron.

Plutarku thotë se si foshnja Pirro iu dërgua mbretit Glaucias të ilirëve për të shmangur vrasjen, derisa ai mbushi 12 vjet dhe u dërgua përsëri në Epir për t’u bërë mbret A ishte Pirro ilir apo grek? Kjo është pyetje e vjetër, por diçka e rëndësishme duhet thënë. Burimi kryesor për atë që dimë për Pirron vjen nga Plutarku në Jetë Paralele, ku ai çifton grekët me romakët që kishin jetë të ngjashme. Plutarku - historian e filozof grek, në rastin e Pirros, gjen një jetë paralele me atë të romakut Gaius Marius.

Familja e Pirros mburrej se vinte nga linja e Neoptolemit, birit të Akilit. Edhe pse epirotët jetonin pak a shumë si ilirët ose siç thoshte Plutarku “kishin kaluar në barbarizëm”, pas vdekjes së mbretit Tharrypas, ndoqën zakonet dhe kulturën greke. Tharrypas i Molosëve ishte paraardhës i Aleksandrit të Madh.

Stërnipi i Tharrypas Aecides u martua me Pthia, një zonjë thesaliane dhe pati një djalë, Pirron.

“

“

Kur përshkruan betejat e tij, Plutarku përmend ushtrinë e Pirros si “greke”: Romakët për të parashikuar ardhjen e forcave të Pirros u përpoqën të kalonin lumin në shumë pika, kështu që grekët nga frika se do të rrethoheshin, filluan të tërhiqeshin, thotë Plutarku.

Pra, nga Jetë Paralele, dimë se Pirro ishte ekuivalenti grek i Gaius Marius dhe se epirotët nuk ishin ilirë. Kështu thotë Plutarku, dhe ky është burimi më i përafërt i shkruar mbi jetën e Pirros

Plutarku thotë se si foshnja Pirro iu dërgua mbretit Glaucias të ilirëve për të shmangur vrasjen, derisa ai mbushi 12 vjet dhe u dërgua përsëri në Epir për t’u bërë mbret.

Pirro u martua me një zonjë ilire, por

Plutarku thotë se si foshnja Pirro iu dërgua mbretit Glaucias të ilirëve për të shmangur vrasjen, derisa ai mbushi 12 vjet dhe u dërgua përsëri në Epir për t’u bërë mbret.

Pirro u martua me një zonjë ilire, por kjo nuk ishte diçka e veçantë pasi ai mori disa gra pas vdekjes së të parës, Antigonës, një greke. Për shembull, ai u martua gjithashtu me një princeshë paioniane dhe vajzën e tiranit të Sirakuzës

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

kjo nuk ishte diçka e veçantë pasi ai mori disa gra pas vdekjes së të parës, Antigonës, një greke. Për shembull, ai u martua gjithashtu me një princeshë paioniane dhe vajzën e tiranit të Sirakuzës.

Kur përshkruan betejat e tij, Plutarku përmend ushtrinë e Pirros si “greke”: Romakët për të parashikuar ardhjen e forcave të Pirros u përpoqën të kalonin lumin në shumë pika, kështu që grekët nga frika se do të rrethoheshin, filluan të tërhiqeshin, thotë Plutarku.

Pra, nga Jetë Paralele, dimë se Pirro ishte ekuivalenti grek i Gaius Marius dhe se epirotët nuk ishin ilirë. Kështu thotë Plutarku, dhe ky është burimi më i përafërt i shkruar mbi jetën e Pirros.

E ENJTE, 27 JANAR 2022

Javore KOHA

19

INTERVISTË

Intervistë me drejtorin e RTSH-Shkodra, Ergys Kavaja

Kemi një audiencë besnike që nuk e tradhëton Radion

Një pasuri shumë e vyer si për Radion ashtu edhe për kulturën e vjetër të qytetit të Shkodrës është Fonoteka (audio arkivi ), rreth 60 vjecar i kësaj Radioje, i cili është ruajtur me fanatizëm nga brezat e punonjësve të artit dhe të teknikës. Krahas fototekës Marubi, ajo përbën një vlerë të papërsëritshme kulturore-artistike. Fonoteka me një fond prej rreth 10.000 materialesh ruhet në shirita magnetike (nastro). Pjesë e këtij institucioni janë edhe studiot televizive që transmetojnë lajme e kronika për Televizionin Kombëtar Shqiptar Koha Javore: Z. Kavaja duke qenë se radioja është mjeti më i hershëm i informimit pas medias së shkruar, a mund të na tregoni mbi kontributin që ka dhënë radioja publike që Ju drejtoni qëkur ajo u themelua në qytetin e Shkodrës, 77-vite më parë?

E. Kavaja: Radio Shkodra është një nga radiot më të hershme shqiptare. Është themeluar menjëherë pas Radio Tiranës (28 nëntor 1938). Shkodra, qyteti ku Marubi solli për herë të parë fotografinë në Shqipëri, qyteti ku Kolë Idromeno bëri shfaqjen e parë filmike, nuk mund të mos kishte edhe radiostacionin e saj, si një nga zhvillimet më të fundit të teknologjisë së asaj kohe. Fillimet e radios në Shkodër janë që nga Lufta e Dytë Botërore në vitin 1943, ku u bënë transmetimet e para eksperimentale. Sipas teknikut të parë të Radios , Mati Jubani, iniciativa për të ndërtuar një radiotransmetues për Shkodrën, ishte e teknikut kroat Stane Hajushek i cili punonte në laboratorin e riparimeve të radiove të vëllezërve Prendushi.

Në janar 1944 tekniku italian Fernando d’Amiko punoi një aparat dhënës

20

Javore KOHA

E ENJTE, 27 JANAR 2022

me pjesë nga radiot ushtarake, i cili në mënyrë klandestine transmetonte me valë të shkurtra 42 metra, dhe me një fuqi të vogël nga lagjet Kiras dhe Tepe. Ishte koha e pushtimit gjerman prandaj duhej patur shumë kujdes të mos zbulohej nga ata. Inaugurimi dhe transmetimet zyrtare nisën më 13 maj të vitit 1945. Transmetonte me valë të shkurtra 36,5 m për territorin e Veriut të Shqipërisë.

Si rezultat i veçorisë për t’u përhapur në distanca të largëta të valëve të shkurtra, Radio Shkodra dëgjohej edhe në disa vende te Evropës. Në fund të viteve ’80 u ndërtua godina e re e Radio Shkodrës me ambiente të bollshme dhe u pajis me aparaturat më moderne të kohës. Ndryshimet demokratike të viteve ‘90 patën një ndikim të madh në konceptimin e ri të Radios. Përmbajtja dhe forma e programacionit ndryshoi në sinkron me proceset demokratike në Shqipëri për të kaluar nga një radio shtetërore në atë publike. Në këtë drejtim shërbeu edhe terheqja e elementeve të rinj inxhiniero-teknik dhe gazetarë të kualifikuar. Kësaj periudhe i përkasin drejtorët e këtij institucioni: Gëzim Podgorica, Anton Cefa, David Luka,

Jetmir Shpuza, Dashamir Dini, Fatbardh Smaja, Agim Shima e Paskualina Shllaku. Një pasuri shumë e vyer si për Radion ashtu edhe për kulturën e vjetër të qytetit të Shkodrës është Fonoteka (audio arkivi ), rreth 60 vjecar i kësaj Radioje i cili është ruajtur me fanatizëm nga brezat e punonjësve të artit dhe të teknikës. Krahas fototekës Marubi, ajo përbën një vlerë të papërsëritshme kulturore-artistike. Fonoteka me një fond prej rreth 10.000 materialesh ruhet në shirita magnetike (nastro). Pjesë e këtij institucioni janë edhe studiot televizive që transmetojnë lajme e kronika për Televizionin Kombëtar Shqiptar.

Koha Javore: Në këtë kohë që po jetojmë, kemi një sërë platformash digjitale të informimit. Cili është roli i radios sot dhe rëndësia që ka ky mjet informimi tek masa? A (nuk) gëzon radioja sot të njëjtën audiencë sikur në të kaluarën?

E. Kavaja: Radio Shkodra, si medie e parë e hapur në Qarkun e Shkodrës, vijon të mbetet ende partneri i qytetarëve të Shkodrës. Pavarësisht platformave digjitale, Radio Shko-

INTERVISTË emisione që i dedikohen talentëve të rinj të Shkodrës, të cilat besoj se do të realizohen gjatë këtij viti.

dra, ruan ende atë lidhjen e ngushtë me ndjekësit e saj. Fondi i pasur me këngë popullore shkodrane, emisionet që i dedikohen Shkodrës, janë përherë pjesë e programeve të Radio Shkodrës. Nuk është më ajo audienca masive, por tani kemi një audiencë besnike që nuk e tradhëton asnjeherë Radion.

Koha Javore: A mund të na shpalosni disa nga problematikat me të cilat mbase ende vazhdon të ballafaqohet ky mjet informimi radiofonik?

E. Kavaja: Tregu është normalisht më i vështirë. Kujtoj që sot në Shqipëri ka me dhjetëra kanale televizive e radio private, që falë investimeve kanë bërë që të ketë një konkurrencë akoma më të madhe për të mos folur për portalet, të cilat aktualisht janë mbi 700 të regjistruara në Shqipëri. Megjithatë, kjo është garë, dhe në çdo garë duhet të zgjedhësh se si do të garosh, të jesh i pari, apo të mbijetosh në një treg të mbushur me media audio-vizive.

Koha Javore: Kohëve të fundit, në kuadër të Radio Shkodrës është themeluar edhe televizioni, që tashmë përbën një medie audio-vizuale që quhet RTSH-Shkodra. Si u konkretizua ky projekt, dhe cilat do të jenë avantazhet e kësaj medieje në vijim për popullatën vendase?

E. Kavaja: RTSH-Shkodra, vjen si rrjedhojë e politikës së Radio Televizionit Shqiptar, për hapjen e kanaleve lokale. Prej disa vitesh si pjesë e platformës së Radio Televizionit Publik Shqiptar, janë hapur edhe me-

diat lokale siç është RTSH-Korça, Gjirokastra, Kukësi. Kishte mbetur Shkodra, e cila ishte me sinjal, por pa prodhuar programacion. Më 17 janar, u bë e mundur edhe nisja e edicioneve informative live, që shënon edhe hapjen zyrtare të televizionit. Në fakt ka qënë një punë kolosale që është bërë nga teknika e RTSH-së për të vënë në efiçencë studion, ndriçimin dhe të gjitha elementet e nevojshme.

Unë kam filluar punën zyrtarisht më 1 tetor të vitit të kaluar, dhe kjo ishte një sfidë që e kisha marrë përsipër që në fillim, hapjen e këtij kanali televiziv për t’ia dhuruar Shkodrës një sfidë, që më në fund u bë realitet.

Koha Javore: Cili do të jetë misioni i medias Tuaj në vazhdim? Çfarë do t’i jepet më së shumti hapësirë në programacionin Tuaj, qoftë në Radio apo TV? E. Kavaja: Radio do të vijojë në të njëjtën linjë ashtu siç ka edhe traditën e saj, duke reformuar vetëm 2-3 emisione dhe duke i dhënë më shumë hapësirë të rinjve të cilët duhet të përqafojnë më shumë Radion. Sa i takon Televizionit, misioni i tij është t’u qëndrojë besnik shikuesve, duke trajtuar në edicionet informative problematikat që i shqetësojnë ata. Sa i takon programeve, shumë shpejt ne do të nisim emisionin e mëngjesit, një projekt tjetër është ai i emisionit politik, dhe kjo për shkak të zgjedhjeve të pjesshme vendore që do të mbahen në Shkodër.

Vëmendje do t’i kushtohet kulturës me aktivitetet që zhvillohen në Teatrin “Migjeni”, dhe sportit me pasqyrimin e ekipit të “Vllaznisë”. Këto janë disa prej hapave të parë, më pas edhe me

Koha Javore: Në çfarë kushtesh punojnë sot mediat publike në Shqipëri? A mendoni se ato informojnë në mënyrë objektive në dobi të publikut, apo kanë ndonjë influencë apo censurë nga politika?

E. Kavaja: Unë personalisht kamë 15 vite që jam i angazhuar në media.

Fillimisht në mediat lokale në Shkodër, më pas edhe angazhimin në mediat kombëtare. Besoj që media në Shqipëri ka ende probleme sa i takon pavarësisë, edhe pse shpeshherë pavarësia nuk duhet të trajtohet si një formë për të thënë gjithçka dhe për të cënuar privatësinë e të tjerëve.

Shqipëria ende nuk ka fituar betejën e plotë ndaj censurës dhe lidhjes me politikën në çdo fushë, dhe kësaj sfide nuk i ka shpëtuar ende as media, por është një proces që vazhdon ende.

Koha Javore: Z. Kavaja, çdo qytet i zhvilluar ka një mjet radiofonik informimi siç e keni Ju, e ka edhe qyteti i Ulqinit, mirëpo në Tuz nuk ekziston një i tillë. Çfarë mendoni se do të përfitonte Malësia (Tuzi) sikur të kishte një radio frekuencë në këtë komunë?

E. Kavaja: Në fakt, unë po flas personalisht, është e pafalshme që Tuzi të mos ketë një mjet informimi, radio apo televizion. Duke qenë afër në distancë me Shkodrën, shpeshherë më ka qëlluar që të jem pjesë e zhvillimeve në Tuz dhe besoj se përfituesit kryesor nga një media do të ishin banorët e kësaj zone. Megjithatë, edhe pse Tuzi nuk e ka një media, Radio Shkodra, apo RTSH-Shkodra do të jetë përherë në shërbim të banorëve të Tuzit si një hapësirë që do t’u dedikohet edhe atyre.

Koha Javore: Z. Kavaja, ju falënderoj për këtë intervistë dhe Ju uroj suksese të mëtejshme në misionin Tuaj të shenjtë informativ!

E. Kavaja: Ju falënderoj përzemërisht për intervistën, ju uroj suksese edhe Ju. Intervistoi: Toni Ujkaj

E ENJTE, 27 JANAR 2022

Javore KOHA

21

KULTURË

Në Galerinë e Qendrës së Kulturës në Ulqin u hap ekspozita e piktores shkodrane Greta Tahiraga

Piktorja sjell në Ulqin aromën e luleve të Shkodrës “Motivet e mia, siç e shikoni, janë lulet. Kam sjellë pak aromë Shkodre në Ulqin. Janë lulet e oborreve shkodrane, janë enë balte, enë tradicionale, qelqi, me atë transparencën, tejdukshmërinë, të cilën e kam përcjellur në piktura”, është shprehur piktorja në hapje të ekspozitës Ulqin – Piktorja nga Shkodra, Greta Tahiraga, ka hapur të shtunën mbrëma në Galerinë e Qendrës së Kulturës – Ulqin ekspozitën personale, të titulluar “Retinencë”, në të cilën ajo prezantohet me 25 punime që i përkasin zhanrit të natyrës së qetë.

Ekspozita është e përbërë nga tri pjesë, ku mbizotërojnë lulet, qelqet dhe enët tradicionale.

“Motivet e mia, siç e shikoni, janë lulet. Kam sjellë pak aromë Shkodre në Ulqin. Janë lulet e oborreve shkodrane, janë enë balte, enë tradicionale, qelqi, me atë transparencën, tejdukshmërinë, të cilën e kam përcjellur në piktura”, është shprehur piktorja Tahiraga në hapje të ekspozitës.

Ajo ka treguar se frymëzimin për të pikturuar e gjen te subjektet e heshtura.

“Zhanri i natyrës së qetë faktikisht simbolizon subjekte të heshtura. Për hir të estetikës dhe vlerës së tyre që kanë, më kanë dhënë atë impulsin krijues të shpalosi aftësitë e mia”, ka thënë piktorja.

Për piktoren Vahida Nimanbegu, stili krijues i Tahiragës është në harmoni me natyrën e saj të ngrohtë, gjë që vërehet në pikturat e saj realiste.

“Janë vërtet piktura të punuara me emocione. Edhe pse janë tema realiste, ato kanë ngrohtësinë në secilën

22

Javore KOHA

E ENJTE, 27 JANAR 2022

pikturë. Kështu është edhe Greta”, ka thënë ajo.

Drejtori i Qendrës së Kulturës – Ulqin, Musa Hoxhiq, e ka vlerësuar ekspozitën e piktores Greta Tahiraga të veçantë, me të cilën ajo e ka zbukuruar mjedisin e galerisë së kësaj qendre.

Ai ka treguar se ekspozita do të jetë e hapur deri më 28 janar 2022.

Ndonëse nuk ka studiuar për pikturë, piktorja Greta Tahiraga me punimet e saj dëshmon se në art, ashtu si dhe në shumë fusha të tjera, pasioni është shumë i rëndësishëm për të krijuar dhe arritur sukses. Kudo që shkon me pikturat e saj, ajo bart me vete një copëz të së përditshmes shkodrane, madje pjesën më të bukur, për ç’gjë i. k.

Shkodra është e njohur.

MOZAIK

Dijana Dukaj, fituese e çmimit për gazetarët e rinj në Mal të Zi

Me rastin 23 Janarit - Ditës së gazetarëve të Malit të Zi, Shoqata e Gazetarëve të Malit të Zi, ka shpërblyer gazetarët më të mirë.

Në mesin e laureatëve është edhe gazetarja e RTMZ, Dijana Dukaj, e cila ka fituar çmimin për gazetarët e rinj më të mirë.

Dijana Dukaj, e diplomuar në Uni-

versitetin Europian të Tiranës, për gazetari dhe e punësuar në Radio Televizionin e Malit të Zi. Me gazetari merret që nga shkolla e mesme dhe ka bashkëpunuar me medie të shumta, të shkruara dhe elektronike. Gjatë punës në televizion ka realizuar kronika të shumta për çështje të ndryshme

me interes të gjerë publik.

Dijana rrjedh nga një familje e njohur gazetareske ndër shqiptarët në Mal të Zi. Ajo përveç gazetarisë merret edhe me krijimtarinë në prozë dhe së shpejti pritet botimi i përmbledhjes me tregime “Matanë heshtjes”.

E ENJTE, 27 JANAR 2022

Javore KOHA

23

MOZAIK

Si ta dallojmë dhe parandalojmë bullizmin kibernetik?

Ngacmimi kibernetik është kur dikush, zakonisht një adoleshent, ngacmon të tjerët në internet dhe hapësira të tjera digjitale, veçanërisht në faqet e mediave sociale. Sjellja e dëmshme ngacmuese mund të përfshijë postimin e thashethemeve, kërcënimeve, ngacmimeve seksuale, përhapjen e informacionit personal të viktimës, ose etiketimeve poshtëruese (dmth gjuhën e urrejtjes)

Donika Lulgjuraj

Ngacmimi ose bullizmi kibernetik është një formë ngacmimi që shfrytëzohet duke përdorur mjete elektronike. Ky lloj ngacmimi njihet gjithashtu si ngacmimi në internet. Është bërë gjithnjë e më e zakonshme, veçanërisht në mesin e adoleshentëve, pasi sfera digjitale është zgjeruar dhe teknologjia ka avancuar. Ngacmimi kibernetik është kur dikush, zakonisht një adoleshent, ngacmon të tjerët në internet dhe hapësira të tjera digjitale, veçanërisht në faqet e mediave sociale. Sjell-

“ 24

ja e dëmshme ngacmuese mund të përfshijë postimin e thashethemeve, kërcënimeve, ngacmimeve seksuale, përhapjes së informacionit personal të viktimës ose etiketimeve poshtëruese (dmth gjuhën e urrejtjes).

Ngacmimi mund të identifikohet nga sjellja e përsëritur që ka qëllim për të dëmtuar. Viktimat e ngacmimit kibernetik mund të përjetojnë vetëbesim më të ulët, rritje të ideve vetëvrasëse dhe përgjigje të ndryshme emocionale negative, duke i bërë të frikësuar, të frustruar, të zemëruar ose duke i çuar në depresion.

“Trolling” në internet është një formë e zakonshme e ngacmimit që ndodh në një komunitet online (të tilla si lojërat online ose mediat sociale), me qëllim që të shkaktojë një reagim a ndërprerje, ose thjesht për argëtimin personal të dikujt. Përndjekja kiber-

“Trolling” në internet është një formë e zakonshme e ngacmimit që ndodh në një komunitet online (të tilla si lojërat online ose mediat sociale), me qëllim që të shkaktojë një reagim a ndërprerje, ose thjesht për argëtimin personal të dikujt. Përndjekja kibernetike është një formë tjetër ngacmimi ose ngacmimi që përdor komunikimet elektronike për të përndjekur një viktimë. Kjo mund të përbëjë një kërcënim potencial për viktimën

Javore KOHA

E ENJTE, 27 JANAR 2022

netike është një formë tjetër ngacmimi ose ngacmimi që përdor komunikimet elektronike për të përndjekur një viktimë. Kjo mund të përbëjë një kërcënim potencial për viktimën.

Jo të gjitha ndërveprimet negative në internet ose në mediat sociale mund t’i atribuohen bullizmit kibernetik.

Hulumtimet sugjerojnë se ka edhe ndërveprime në internet që rezultojnë në presionin ndaj bashkëmoshatarëve, të cilat mund të kenë një ndikim negativ, pozitiv ose neutral tek ata që janë të përfshirë.

Sulmuesit kibernetikë mund të dërgojnë mesazhe të përsëritura, që synojnë të kërcënojnë ose ngacmojnë, dhe ata mund të inkurajojnë të tjerët të bëjnë të njëjtën gjë, në mënyrë eksplicite ose duke imituar viktimën e tyre dhe duke u kërkuar të tjerëve që t’i kontaktojnë ata. Çdo platformë sociale ofron mjete të ndryshme që ju lejojnë të kufizoni se kush mund të komentojë ose shikojë postimet tuaja, ose kush mund të ju dërgojë ftesën për mik ose mike në rrjete sociale, dhe mund të raportoni rastet e ngacmimit. Shumë prej tyre përfshijnë hapa të thjeshtë për të bllokuar, heshtur ose raportuar bullizmin në internet. Ne ju inkurajojmë t’i eksploroni ato.

Linja e parë e mbrojtjes kundër bullizmit kibernetik mund të jeni ju. Men-

MOZAIK doni se ku ndodh bullizmi kibernetik në komunitetin tuaj, dhe mendoni për mënyrat se si mund të ndihmoni; duke ngritur zërin, duke thirrur ngacmuesit, duke kontaktuar me të rritur, ose duke krijuar ndërgjegjësim për këtë çështje. Edhe një akt i thjeshtë mirësie mund të ndihmojë shumë.

Nëse jeni të shqetësuar për sigurinë tuaj ose diçka që ju ka ndodhur në internet, flisni urgjentisht me një të rritur të cilit i besoni.

Ne kemi një sërë mjetesh për të ndihmuar në mbajtjen e sigurisë të ofruara nga Fejsbuku dhe Instagrami: mund të zgjedhësh të injorosh të gjitha mesazhet nga një ngacmues, ose të përdorësh opsionin “kufizo” për të mbrojtur në mënyrë diskrete

“

Linja e parë e mbrojtjes kundër bullizmit kibernetik mund të jeni ju. Mendoni se ku ndodh bullizmi kibernetik në komunitetin tuaj, dhe mendoni për mënyrat se si mund të ndihmoni; duke ngritur zërin, duke thirrur ngacmuesit, duke kontaktuar me të rritur, ose duke krijuar ndërgjegjësim për këtë çështje. Edhe një akt i thjeshtë mirësie mund të ndihmojë shumë. Nëse jeni të shqetësuar për sigurinë tuaj ose diçka që ju ka ndodhur në internet, flisni urgjentisht me një të rritur të cilit i besoni

llogarinë tënde pa u njoftuar ai person; ju mund të moderoni komentet në postimet tuaja; mund të modifikoni cilësimet tuaja, në mënyrë që vetëm njerëzit që ndiqni të mund t’ju dërgo-

jnë një mesazh direkt. Nëse jeni gati të postoni diçka që mund të kalojë kufirin në Instagram, ata ju dërgojnjë një njoftim, duke ju inkurajuar ta rishikoni atë edhe një herë.

E ENJTE, 27 JANAR 2022

Javore KOHA

25

REPORTAZH

Megaliti i Malit të S Ekspedita për në Malin e Sumës (486 m) gjendej tash një kohë të gjatë në agjenden time. Për këtë aventurë kishte shumë të interesuar, por në momentin e nisjes u takuam vetëm unë, studiuesi Sami Flamuri dhe doktori i arkeologjisë Anton Lulgjuraj. Pra, më 18 janar 2022 në ora 9:35 nga Ulqini u nisëm për në Malin e Sumës, vetëm ne të tre, dhe pas nja 30 min vozitje arritëm në fshatin e Brajshës ku duhej që në anën e majtë të marrim kthesën drejt fshati Sumë. Për habinë time edhe pse sipas fjalëve të Samiut se para disa vitesh këtë rrugë fshatarët e Sumës e kishin shtruar me zhavor, me siguri kalimi i traktorëve të ndryshëm kishte bërë që rruga të ishte në një gjendje të mjerueshem dhe se vetëm me makina të larta ose traktorë ishte e mundur që të mbërrije deri te Kroni i Sumës. Pas një përjetimi rollokaster dhe një rruge shumë-shumë të keqe, arritëm para Kronit të cilin fshatarët duke dashtë që të bëjnë diçka të mirë për komunitetin, ia kishin arritur qëllimit që kronin i cili kishte qenë një perlë urbanistike-ambientale, ta shkatërronin të tërin dhe ta shndërronin në një krua funksional modern, e që mua më zhgënjeu fare.

Samiu vërejti zhgënjimin tim dhe u mundua që të keqen ta kompensojë me verandën dhe skarën që ishte aty, por disa metra më larg zhgënjimi përsëritet.

Mbeturinat nga pikniku në vend se t’i mbledhin e t’i merrnin me vete ata që ishin kënaqur aty, kishin ndotur ambientin me kanaqe, plastikë dhe mbeturina të tjera. Andaj apeloj te të gjithë ata që dëshirojnë të kënaqen me natyrën, mbeturinat doemos t’i marrin me vete.

Disa të dhëna për Sumën

Sipas Dr. Bahri Briskut, toponime të shtresës shqipe i takojnë oronimi Mali i Sumës dhe Suma i cili si vendbanim për herë të parë përmendet në vitin 1355, kurse në Defteret turke të Sanxhakut të Shkodrës paraqitet në trajtën Sunja. Brisku më tej konkludon se duke qenë toponim mesjetar nuk ka të bëjë me oronimin Sumë e Postribës, dhe se ky toponim është tipik vendas. Shaban Peraj përmend të dhënat e Marjan Bolicës (1614) ku ai thotë se fshati Summa përbëhet prej 19 shtëpive, me

26

Javore KOHA

E ENJTE, 27 JANAR 2022

komandant Pal Niki dhe 40 burra të gatshëm për armë, vazhdon Hajredin Muja i cili sjell një përshkrim kishtar të vitit 1777, ku del se Suma ka një shtëpi katolike me 5 frymë. Nga të dhënat e regjistrimit të popullsisë së viteve 1991 dhe 2003, Suma nuk figuron në të dhënat dhe kjo ka mundësi që të shpjegohet me atë se pas tërmetit të vitit 1979 popullsia është shpërngulur nga ky fshat, dhe sot nuk ka asnjë banorë.

Gjithsejt mund të numrohen afërsisht 7 shtëpi por që banorë që jetojnë në Sumë nuk ka. Për të dhëna arkeologjike të parët që kanë shkruar kanë qenë Andrija Joviçeviqi i cili është ngjitur në vitin 1912, pastaj grupi kroat i alpinistëve, kurse më gjithëpërfshirësi bashkëvendasi ynë arkeologu Dr. Anton Lulgjuraj, i cili ka botuar një studim lidhur me Malin e Sumës dhe ku identifikon dy faza të fortifikatës, njëra e periudhës III-II p.e.r. dhe i takon periudhës ilire të mbretit Gent, dhe tjera mesjetare.

Te kroi bëmë fotografitë e duhura. Unë zakonisht marr masat e krojeve, por kësaj radhe nuk veprova ashtu, sepse ky krua përveç emrit të vjetër çdo gjë kishte të re. Toni urdhëroi grupin që të nisej, sepse dita është e shkurtër dhe sfida e ngjitjes alpine mjaft e madhe.

Filluam të çajmë përmes shkurreve të cilat ishin përmalluar për kalimtarë dhe me therrat e tyre tentonin të na ndalin në përqafimin e tyre. Ngjitja filloi ngadalë. Toni me kmesë hapte shtegun dhe mundohej të gjente gjurmët nga ekspedita e disa viteve më parë. Pas një gjysmë ore arritëm në një pikë pak më të lartë ku ballkoni natyror shpaloste një pamje të mrekullueshme drejt Kosiqit, Bojkut, Millës, majës së Lipojës, Kalimanit. Ngjitemi edhe pak dhe arrijmë në një pozicion strategjik që kush e di se çfarë ushtrie e kishte shfrytëzuar.

Duke ecur në drejtim të perëndimit, era e ftohtë na rrihte dhe lodhja e ngjitjes bënte që të djersitemi, andaj në strehoren e parë duhej të lirohemi pak nga rrobat.

Tanimë kishim kapë pikën më perëndimore të faqes së malit, andaj fillonte ngjitja drejt majës. Poshtë shiheshin fushat e Zenelajve. Rruga gjarpërore dhe pejsazhi mahnitës bënte që lodhjen të mos e ndienim shumë. Duke

mos dashur që të rrezikojmë me gurët e rënë nga erozioni, bënim ndalesa të shpeshta deri sa pushtuam edhe metrat e fundit të malit. Kur arritëm lart, nuk u befasuam shumë sepse e dinim se koha kishte bërë të veten dhe se gjurmët duheshin kërkuar, ngase ato ishin në zhdukje e sipër. Në ballkonin e parë në të djathtë, prej nga si në pëllëmbë të dorës, kishim pamjen e gjithë rajonit që nga Kepi i Rodonit e deri në Ulqin, që nga maja e Lipojës e deri te Maja e Tomorrit. Edhe këtu bëmë setin e fotografive, pasoi ndërrimi i rrobave dhe vendosëm që të freskohemi dhe të këndellemi nga ngjitja e lodhshme e cila zgjati afro dy orë.

Ishim mu në vendin ku ndërthureshin mitologjia dhe historia, paganizmi dhe monotezimi, iliria e mesjeta, e vërteta dhe iluzioni. Pasi që ishim mu në maje të Malit të Sumës, edhe pse moti ishte shumë i mirë dronin nuk kishim mundësi ta ngritnim, sepse nuk lejonte era që fryente. Në vendin ku ishim duke pushuar, Antoni na tegon për gurin e madh disa tonësh (megalitin) të cilin dikush, dikur e kishte ngritur në pozicion vertikal (menhir) kush e di se për çfarë arsyeje. Hamendësojmë: megalit kulti nga koha e paganizmit për qëllime magjie, ose ka mundësi që të jetë ndonjë pikë vrojtuese astronomike. Toni i bën matjet 2,10 m i lartë, 1,42 m i gjërë dhe 1,1 m maja. Arkeologu shpjegon pozicionin e tij si dhe tregon bazamentin e të tij të përforcuar me megalite shoqëruese. Para se të ngjiteshim me Samiun, gjithmonë thonim se po ngjitemi në Piramiden ilire të Ulqinit por që do të gjenim Stonhexhsin e Sumës as në mend nuk na kishte shkuar. Nësë vërtetohet se me të vërtetë ka të bëjë me kultin e megaliteve menhir e që është karakteristikë e dokeve nga koha pagane, atëherë doemos i takon kultit të adhurimit të diellit nga ilirët e këtyre anëve. Për këtë monolit, miku tjetër Memli Kurti, tregon se po të vështrohet nga perspektiva e zogut, vërejmë se është i vendosur mu në qendër të Malit të Sumës andaj ky fakt përforcon teorinë se ky menhir mund të ketë qenë edhe një opservator i cili shërbente për të përcaktuar me saktësi pozicionin e hënës dhe të diellit. Me kontrollin e

REPORTAZH

Sumës terrenit nuk mundëm të identifikojmë ndonjë rreth gurësh përqark monolitit, por duke ditur se edhe në mesjetë observatorët e tillë kanë qenë shumë të përhapur, atëherë lehtë na shtyjnë që të mendojmë në këtë drejtim.

Samiu vendosi të pushojë ende pranë monolitit, kurse unë e Toni vazhduam në drejtim të lindjes në kërkim të mureve rrethuese, sepse ai si arkeolog dëshironte t’i shihte më për së afërmi.

Nga ana veriore e faqës së malit drejt humnerës, vërenim erozionin e madh që kishte ndodhur dhe muret kishin mbërritur në fushat pjellore, shkurret bënin të pamundur një qasje më të përafërt derisa në një moment u shfaq muri me blloqe të mëdha guri. Toni tashmë i entuziazmuar vërteton artikullin e tij të para disa viteve se është mur ilir. Hap metrin, bën matjet e duhura dhe mbanë shenimet. Ulemi poshtë murit, ngjitemi lart. Poshtë gremina. Ja edhe disa copa qeramike, jo shumë të mëdha, por përnga ngjyra arkeologu konstaton periudhën ilire. Unë vërej një fund amfore dhe kjo përforcon teorinë e Antonit. Kënaqësia s’ka fund por vazhdojmë më në lindje dhe gjejmë murin e fundit rrethues. Edhe ky ilir, madje edhe me qoshe. Ky mur ishte më i ruajtur. Bëjmë matjet e radhës dhe në mënyrë triumfuese fotografohemi duke prekur murin ilir të kësaj fortifikate e cila kontrollonte të gjithë bregdetin që nga Kepi i Rodonit e deri në Ulqin. Ulem edhe 4-5m dhe poshtë shihen shtëpitë e fshatit Brajshë.

Vendosim të kthehemi te megaliti aty ku na pritte Samiu, duke pasë kujdes që mos të biem në ndonjë humnerë. Duke gjarpëruar nëpër shkurret me therra të mprehta, gjejmë dy shpella dhe një saranxhë uji. Gjurmë të objekteve nuk mund të vërejmë por në një çast para nesh shfaqet një mur me trashësi 1,2 m e që arkeologu ynë e identifikon si mur mesjetar. Shpjegon se kjo është një fortifikatë strategjike tipike ushtarake, dhe ky mur paraqet fazën e dytë të fortifikatës, atë mesjetare.

Misteret që lidhen me Malin e Sumës janë të shumta: lufta e Gjon Vladimirit me ushtrinë bullgare të Samuilit në vitin 995 sipas Analeve të Popit të Duklës, është zhvilluar rranxë Malit Oblikë, ku

ai edhe mposhtet dhe dërgohet si rob lufte në Prespë, por duke analizuar konfiguracionin e terrenit të shtyn që të mendosh se kjo betejë do të jetë zhvilluar diku tjetër, e pse jo rrënxë fortifikatës së Sumës. Kësaj hipoteze përshtati i shkon afërsia e rrugës së vjetër që ulej prej Krajës e delte drejt e në fortifikatën e Sumës, pastaj në relacionet e kohës thuhet se Gjon Vladimiri u zu rob afër Kalasë së Tivarit e Oblika (nuk është gjetur ende kalaja) është më afër Shkodrës sesa Tivarit, kurse Suma është e kundërta, dhe gjendet mu në mes të rrugës së vjetër që lidhte Shkodrën dhe Tivarin. Duke shkruar këto rreshta më kujtohet miku im Sejdo Ismaili ku gjatë vizitës që i bëmë fshatit Bojk e që është mu përballë Sumës, më pat thënë se Bojku është në mes të rrugës që çon nga Tivari në Shkodër. Pra, edhe fortifikata e Sumës gjendet mu në mes të kësaj rruge dhe shumë afër Manastirit të Shën Mërisë në Krajë, madje edhe mali përballë në drejtim të Krajës quhet Qafa e Shimris (916 m). Pastaj një prej mrekullive që i atribuohet Gjon Vladimirit, është se rrënxë malit kishte pasë shumë gjarpërinjë helmues të cilët kafshonin ushtarët, kështu që ai i bën një lutje Zotit dhe duke derdhur lotë bën që kafshimet e gjarpërit të mos jenë fatale për ushtarët e tij. Si dhe në popull bisedohet se edhe sot nuk ndodhë të ketë vdekur ndonjë fshatarë nga kjo anë nga kafshimi i gjarprit. Pra, besohet se lutja e Vladimirit ende ka efekt. Gjatë hulumtimeve që bëmë lart në Malin e Sumës apo më mirë të themi fortifikatën e Sumës, unë nuk kam mundur të identifikoj konstruksione banesore të tipit faltore apo të ngjashme. Ka mundësi që koha dhe erozioni të kenë vepruar me shekuj, por toponimia përreth Malit të Sumës na jep të dhëna tjera si: Kroni Ablik (përngjan shumë me toponimmin Oblik vër.autori), Kroni Aval, Llaç Prifti (burim uji), Te kisha (Kosiq), Kishat e Cekajve (rrënxë malit mbi lagjen Cekaj), Kisha e Çotajve, Lugu i kishës (në male të Brajshes, ana jugore) etj.

Mendimin tim se në majen e Sumes nuk ka pasë kishë i shkon edhe konkludimi i studiuesit malazez Pavle Mijoviq, i cili thotë se sipas gjetjeve nga terreni ka arritur në konkluzion se nga qytetet gërmadha antike, para dyndjeve sllave në Prevalis, ndodhë një urbanizim i ri me zhvendosjen e faltoreve në fusha dhe vende të hapura e që këtu në

trevën tonë kemi rastin e Kishës në Shën Shirgj (1290), pastaj ajo e Shën Mërisë në Krajë (980), Abacinë e Rotecit (1247), Trikonka e Tivarit etj. Të gjitha këto kisha janë të rindërtuara mbi themelet e kishave më të vjetra që datojnë nga fillimi i shekullit VI e më heret.

Të humbur në kohë erdhi edhe momenti kur duhej të kthehemi mbrapa, dhe tani fillonte sfida e zbritjes nga mali.

Mendoj se që të tre u sollëm shumë mirë me malin, andaj edhe ai do të na ndihmojë në zbritje të cilën e kaluam shumë shpejt dhe më lehtë seç e kishim pritur. Kroi i Sumës na priti me ujin e tij të bollshëm dhe shumë cilësor si, dhe toponimet e nënës Naxhije e cila na i tregoi për vendlindjen e saj Sumën, si psh: ballkoni nga ku ishte pamja më e mirë ajo e quante Rrahi, pastaj përmend Rruga e veres, Gryka e vogël dhe Gryka e madhe, Krishat, Kroni Aval (kah Tahirt), Kroni Kelç (kah Brajsha), Fushtrak¸ Nën lukthe, Krylyç (zabel), Çel, Kroni Puçilash, Pushtraku, Mas shkami, Lugu i kishës.

Dua të bëj disa lojë me fjalë dhe shpjegime që mendoj se e meritojnë: Kroni Kelç - supozoj (kelch gjermanisht = kupë), ose nese luajmë me fjalë Kelç=Kelt Kroni Aval supozojmë disa shpjegime: a) Për habinë time Aval në gjuhën frënge d.m.th. në rrjedhën e poshtme. b) Aval mund të jetë derivat i fjalës Avar. Ka mundësi që ky krua të jetë në funksion që nga koha e depërtimit të avarëve.

Tanimë veç ishim në veturë dhe ishim nisur drejt Ulqinit. Secili prej nesh kishte përmbushur pritshmëritë e veta për Malin e Sumës, ndaj edhe përshtypjet i ndamë menjëherë me shokët dhe miqtë të cilët edhe na kishin kontaktuar më parë. Teksti dhe fotografitë: Gazmend Çitaku E ENJTE, 27 JANAR 2022

Javore KOHA

27

HISTORI

Krimet e komunizmit

Nikë Micakaj, trie viktimë e regjimit

Komunistët shqiptarë nuk kursyen nga pushkatimi as Nikë Marash Micakaj, nga fshati Bëkaj i Trieshit. Mëkati i tij i vetëm , për të cilin u vra, ishte se e deshi me gjithë shpirt shtetin amë - Shqipërinë Etnike

Gjekë Gjonaj

Këtë martir të demokracisë dhe lirisë, e vranë forcat ushtarake komuniste shqiptare pa gjyq dhe pa faj në moshën 32 – vjeçare në muajin maj të vitit 1946, diku rrënxë malit të Deçiqit. Atij paraprakisht, ushtria komuniste i rrethon shtëpinë dhe në befasi e arreston në Bardhaj, vend në brigjet e Lumit Cem, në mes të Grabomit dhe Tamarës.

Familja u vesh me të zeza pasi u vra, para togës së pushkatimit nga xhelatët komunistë të udhëhequr nga famëkeqi toger Baba, ky luftëtar trim i pamposhtur, i cili asnjëherë nuk u dorëzua në rrugën e tij. Ajo ditë mizore e 76 vjetëve më parë, ditë e zezë e majit 1946, do të mbetet plagë e rëndë e pashëruar përgjithmonë për familjarët, farefisin, Trieshin dhe krejt Malësinë.

Trieshjani, Nikë Micakaj, i njohur në Kelmend si Nikë Marash Ujka, ndërsa në vende tjera si Nikë dajaku, i dashuruar me Shqipërinë, ishte ndër ata nacionalistë malësorë (shqiptarë) të angazhuar maksimalisht për bashkimin e trojeve etnike. Ishte njëri prej atyre burrave malësorë që ishin betuar për të mos e lënë komunizmin

28

Javore KOHA

E ENJTE, 27 JANAR 2022

të instalohej në Shqipëri, i bindur se përfundimisht kjo ideologji do të ndrydhë dhe do të shkatërrojë personalitetin e njeriut.

Ky djalë i ri e patriot, për asnjë çast dhe asnjëherë nuk iu tremb kërcënimeve as të komunistëve shqiptarë të Enver Hoxhës, as atyre serbo-malazezë të Josip Broz Titos, të cilët në atë kohë bashkëpunonin ngusht njëri me tjetrin në ushtrimin e dhunës, torturës dhe ekzekutimit pa gjyqe, të nacionalistëve shqiptarë dhe familjeve të tyre të cilat nuk mbështesnin regjimin (shtetin) komunist.

Historia e këtij antikomunisti nuk u mbyll me vrasjen e tij. Eshtrat i janë zhdukur ndoshta përgjithmonë.

Varri i këtij luftëtari trim të “ harruar” nuk dihet as sot e kësaj dite, sikur i shumë malësorëve të tjerë të cilët derdhën gjakun e tyre nga kriminelët e kuq, sepse e donin Malësinë dhe Shqipërinë Etnike të lirë dhe të çliruar nga pushtuesit komunistë, të cilët interesoheshin vetëm për interesat dhe pozitat e tyre e jo për lirinë e tokave shqiptare.

Bazuar në fakte dhe në dosjen familjare, Nikë Micakaj u lind në vitin 1914, në fshatin Bëkaj të Trieshit. Ishte djali i dytë i prindërve, Marashit dhe Katrinës (e lindur Bojaj). U rrit dhe u edukua në një familje me ndjenja të larta kombëtare dhe burrërore. Që në fëmijëri u brumos dhe u formua, duke dëgjuar rrëfime nga babai, gjyshi dhe axhët, për trimërinë dhe

bujarinë e njohur në trojet shqiptare të vëllazërisë së Bëkajve të Trieshit.

Qysh në rini u shqua nga moshatarët për trimëri dhe zgjuarsi, por edhe për talentin që kishte për qitje me armë zjarri. Pikësynim kishte të arrijë suksesin e gjyshit, Ujkë Gjonit, i cili e bëri popin e kishës serbe t’i mallkojë kuçasit pas disfatës që pësuan ata disa herë në sulmet e tyre hakmarrëse ndaj fisit Micakaj. Arsyeja e këtij mallkimi ishte frika e secilit kuças që nisej për t’u hakmarrë ndaj Micakajve se do të vritej. Këtë e dëshmon më së miri rapsodi popullor përmes këtyre vargjeve: “...Ujk Gjon Cuku djal i ri 18 gjaqe la në shkijeni...”

Nikë Micakajn në vitin 1935 e mobilizojnë në ushtri. Si ushtar e çojnë në Kotorr. Atje, gjatë kryerjes së shërbimit ushtarak, takohet me një ushtar jugosllav, të cilin e kishin transferuar (larguar) nga Kazerma Ushtarake në fshatin Poprat ( Triesh) , ku ai kishte vrarë kushëririn e Nikës, Zef Purin Micakaj, në prag të derës së shtëpisë së tij. Pas një kohe ushtari vrasës, fillon t’i lavdërohet Nikës se e ka vrarë një shqiptar, Zef Purin, në vendlindjen e tij. Nika me zemërim të thellë e mllef të madh i përgjigjet rrëmbyeshëm: “ O katil i pashpirt e mizor, ti paske vrarë vëllain tim”. Me shpejtësi nxori armën dhe e la ushtarin gjakatar të vdekur në vend. Me shkathtësinë dhe zhdërvjelltësinë që kishte, arriti të ikë dhe t’u shpëtojë

HISTORI

eshjani 32-vjeçar, t komunist breshërive të plumbave të ushtarëve jugosllavë.

Së pari ndalet në Ulqin, prej ku shkon në Shkodër.

Atje iu bashkëngjit çetave vullnetare kryengritëse nacionaliste e antikomuniste të Malësisë së Madhe.

Ky pishtar i lirisë merr pjesë aktive me pushkë në dorë në kryengritjet që u zhvilluan në Kelmend e krahina të tjera të Malësisë së Madhe kundër forcave të ndjekjes partizane jugosllavo-shqiptare. Luftoi me trimëri deri në vdekje për çlirimin e trojeve shqiptare nga kthetra komuniste, bashkë me prijësin popullor të Kelmendit dhe mbrojtësin e kufijve të Vermoshit nga aspiratat serbo-malazeze, Prekë Calin dhe bashkëluftëtarët e tjerë trima e të paluhatshëm në kryengritje, në të cilën u dënuan me vdekje (pushkatim), u vranë mizorisht, u burgosën dhe u shpërngulën në kampet e internimit të Kavajës, Tepelenës, Volçishtit, në burgjet e kampet e punës më çnjerëzore që ka njohur historia.

Ky trim sypatrembur dhe viktimë e regjimit komunist, duhet të mos harrohet kurrë nga populli fisnik i Malësisë së Madhe, e as nga historia e cila do të duhej ta njohë si dëshmor e atdhedashës.

E ENJTE, 27 JANAR 2022

Javore KOHA

29

KULTURË

Ngjarjet e Ulq një botim ese

30

Javore KOHA

E ENJTE, 27 JANAR 2022

KULTURË

qinit në eistik (Gani Karamanaga, “Çinari i Moçëm”, botoi B KS H MZ, Ulqin, 2021) I njohur si mjek për nga profesioni, Dr. Gani Karamanaga publikut të gjerë vitëve të fundit i është prezantuar me botime të veçanta të cilat kanë zgjuar interesimin e lexuesve të ndryshëm.

Në vazhdën e këtyre botimeve është edhe libri më i ri me titullin “Çinari i Moçëm”. Kemi të bëjmë me një libër të veçantë për nga përmbajtja, sepse në të trajtohen ngjarjet tragjike në qytetin e Ulqinit, të ndodhura në përfundim të Luftës së Dytë Botërore, pikërisht kur këtu u vendos pushteti komunist. Janë pikërisht këto ngjarje tragjike të cilat janë realizuar me skenar dhe regji nga pushtetarët e rinjë, drejtuar kundër popullit shumicë në këtë mjedis, përkatësisht shqiptarëve.

Për lexuesit titulli i librit “Çinari i Moçëm” me fotografinë në ballinë është intrigues, sepse ai nuk është i përgjithshëm, por i veçantë, është dëshmitar i disa ngjarjeve nga e kaluara deri në ditët tona. Pikërisht këto të dhëna e kanë motivuar autorin që ky libër të titullohet i tillë, sepse mbetet pikë referuese për popullsinë e Ulqinit. Çështjet e trajtuara në këtë botim eseistik i referohen kohës se ndryshimeve të mëdha shoqërore, ku me vendosjen e pushtetit të ri, mendohej se do të realizohej barazia qytetare e kombëtare e shqiptarëve në këtë mjedis. Por, ngjarjet demantuan një përceptim të tillë, sepse me vendosjen e pushtetit të ri komunist në Ulqin nga data 26 nëntor 1944, e më pas, individë të ndryshëm u burgosën, u pushkatuan pa gjyq, apo u dënuan me procese gjyqësore të montuara.

Ishte ky veprimi praktik i pushtetit, i cili veproi sipas kursit hegjemonist

“

Libri “Çinari i Moçëm”, ka si mision njohjen me dosjen e krimeve të pushtetit të kohës, duke vlerësuar se në rrethana të reja shoqërore duhet të thuhet e vërteta, duke bërë dallimin në mes viktimave dhe kriminelëve. Iu mbetet të tjerëve të vazhdojnë për hulumtime përkatëse, për t’ua kthyer dinjitetin viktimave të pafajshme, duke i nderuar me rivarrimin e tyre si kudo të botën e qytetëruar

me vellon e idelogjisë komuniste me parullat e “vëllazërim-bashkimit”.

Në rrethana të tilla të fushatës kundër shqiptarëve, pushteti kishte planifikuar të eliminonte individët të cilët llogariteshin si të papërshtashëm, madje edhe armiq të pushtetit i cili po instalohej. Të dhënat të cilat prezanohen në këtë botim e trajtojnë këtë çështje në mënyrë të kompletuar.

Nga të gjithë të eliminuarit, dallohet njëri prej tyre, Rafo-Raif Gorana, një ndër personalitetet e rëndësishme në atë kohë në Ulqin. Autori na ofron të dhëna me interes për familjen Gorana, por edhe familje të tjera të cilat janë përsekutuar në qytetin e Ulqinit.

Esetë e prezantuara në këtë botim paraqesin momente emocionale për çdo lexues, dhe nuk ka si të jetë ndryshe, sepse prezantohen ngjarje dhe persona të cilët u likuiduan vetëm pse ishin shqiptarë.

Botimi “Çinari i Moçëm”, hap dilema për të kaluarën e Ulqinit, sepse për të parën herë ofrohen të dhëna të cilat kanë qenë të ndaluara dhe si të tilla të panjohura për publikun e gjerë në këtë qytet. Andaj të gjithë të interesuarit, e sidomos gjeneratat e reja kanë mundësi të njihen me të kaluarën e panjohur apo “historinë e fshehur”

të krimeve te pushtetit komunist në Ulqin. Ishte koha e pushtetit policor, kur askush nuk ishte i sigurt në shtëpi të vet, që u dëshmua me burgosje e pushkatime pa gjyq kundër “armiqve” të imagjinuar, për të frikësuar popullsinë e Ulqinit.

Libri “Çinari i Moçëm” ka si mision njohjen me dosjen e krimeve të pushtetit të kohës, duke vlerësuar se në rrethana të reja shoqërore duhet të thuhet e vërteta, duke bërë dallimin në mes viktimave dhe kriminelëve.

Iu mbetet të tjerëve të vazhdojnë për hulumtime përkatëse, për t’ua kthyer dinjitetin viktimave të pafajshme, duke i nderuar me rivarrimin e tyre si kudo të botën e qytetëruar.

Në këtë aspekt duhet angazhim konkret nga trashëgimtarët e familjeve të tyre, por edhe nga pushteti lokal dhe subjektet e ndryshme, duke dëshmuar solidaritet në këtë mision sa human aq edhe kombëtar.

Përfundimisht këtë botim e vlerësoj si homazh për të gjitha viktimat në Ulqin në atë kohë dhe më pas, çështje e cila besoj se do të trajtohet dhe plotësohet nga autorë të ndryshëm në të ardhmën.

N. Draga

E ENJTE, 27 JANAR 2022

Javore KOHA

31

PORTRET

Prof. Mr. Zeqir Sylë Rugova (1935-1997)

Misionar i denjë dhe i paepur i veprimtarisë së vet profesionale

Zeqir Sylë Rugova u lind më 13 nëntor të vitit 1935 në fshatin Hakaj të Komunës së Plavës. Është njëri nga shtatë djemtë dhe një vajze të prindit dhe kryefamiljarit të njohur, Sylë Delisë nga vëllazëria Gjevukaj me prejardhje nga Malësia e Rugovës së Pejës. Familje kjo në emër dhe zë për bujari, atdhedashuri, patriotizëm e mikpritje. Edhe pse në kushte të vështira ekonomiko-sociale, mësimet fillestare të ciklit të ultë të fillores (IIV), i kreu në shkollën fillore katërklasëshe në fshatin fqinj, Vojno Sellë, në gjuhën serbo-kroate, kurse ato të ciklit të lartë (V-VIII) në shkollën tetëvjeçare në Plavë, po ashtu në gjuhën serbo-kroate, sepse në këto dy shkolla nuk zhvillohej mësimi në gjuhën shqipe, duke udhëtuar nga disa kilometra në këmbë.

I etur për dritë, progres dhe dije, dhe i entuziazmuar dhe frymëzuar nga ca bashkëkombës shqiptar nga Malësia e Plavë-Gucisë, të cilët shkollën fillore e kishin kryer në shkollën tetëvjeçare të Gucisë në gjuhën shqipe dhe ishin të regjistruar në shkolla të mesme profesionale e gjimnaze në qytete të ndryshme të Kosovës, me mësim në gjuhën shqipe, Zeqir Sylë Rugova, pas kryerjes së shkollës fillore në Plavë, regjistrohet në Shkollën e Mesme Teknike, drejtimi Ndërtimtarisë në Podgoricë, të cilën e kryen në vitin 1954, duke u diplomuar si teknik i ndërtimtarisë.

I ngazëllyer për të vazhduar shkol-

32

Javore KOHA

E ENJTE, 27 JANAR 2022

limin e mëtejmë superior, në vitin akademik 1954/55, Zeqiri regjistrohet në Fakultetin e Ndërtimtarisë në Universitetin e Beogradit, ku në afat rekord në vitin akademik 1960/61, përfundon studimet si i vetmi student shqiptar i asaj kohe, duke mbrojtur temën e diplomës me titull “Urat masive”, e vlerësuar me notën 8 dhe kështu duke fituar gradën “Inxhinier i diplomuar i ndërtimtarisë”.

Pas kryerjes së studimeve, Zeqir Sylë Rugova, punësohet në vendlindje, në Ndërmarrjen ndërtimore “Temel” (Themeli) në Plavë. Pas një viti pune në këtë ndërmarrje, pikërisht në vitin 1962, me ftesën e drejtorit të atëhershëm, historianit të mirënjohur shqiptar nga Malësia e Madhe, prof.

Millan Perkaj, punësohet profesor në Qendrën e Mesme Shkollore Teknike “Boris Kidriç” në Mitrovicë. Në këtë shkollë ai ishte i vetmi inxhinier i diplomuar shqiptar i ndërtimtarisë, me ç’rast edhe i shoqëronte dy shokët e gjeneratës nga studimet në Universitetin e Beogradit, inxh. Iliaz Haxhiun, dhe Prof. Ramadan Shalën.

Këta tre pishtarë të arsimit gjatë regjimit të Aleksandër Rankoviqit, ishin kolosët e parë të cilët në shkollën e mesme të sipërpërmendur ligjëruan mësimet në gjuhën shqipe. Madje, Prof. Zeqir S. Rugova ishte mësimdhënësi i parë nga seksioni i ndërtimtarisë, i cili ishte i ngarkuar të ligjërojë tetë lëndë mësimore profesionale, ngase impononte koha dhe nevoja

që të përgatiten dhe ngritën e aftësohen shumë kuadro të reja cilësore profesionale shqiptare në qytetin e Isa Boletinit, siç kishte qejf të quante ai Mitrovicën, por edhe më gjerë në trojet me popullatë shqiptare.

Zeqir Sylë Rugova, në vitin shkollor 1967/68, punësohet në Shkollën e Lartë Teknike në Mitrovicë, ku ligjëron lëndën profesionale Statika me rezistencë të materialeve. Në këtë shkollë emërohet Shef i seksionit të ndërtimtarisë dhe kryetar i Këshillit punëdrejtues. Pas një viti pune në SHLT në Mitrovicë, në vitin akademik 1968/69, zgjedhet asistent në Fakultetin Teknik – dega e Ndërtimtarisë në Prishtinë për lëndët mësimore profesionale: Urat e betonit dhe Konstruksionet prej drurit dhe gurit, me ç’rast nga këto lëndë ka mbajtur ushtrime praktike dhe teorike gjithnjë deri në vitin akademik 1976/77, kur zgjedhet ligjërues dhe profesor i rregullt për lëndën profesionale Konstruksionet prej druri dhe skelet. Që nga viti 1980, Prof. Zeqir S. Rugova, pos seksionit të ndërtimtarisë, ka mbajtur ligjërata mësimore edhe në seksionin e arkitekturës. Ligjëratat në fjalë i ka mbajtur rregullisht deri në vitin akademik 1985/86 dhe atë në të dy gjuhët, shqipe dhe serbo-kroate.

Me propozimin e dekanatit të Fakultetit Teknik në Prishtinë, Prof. Zeqir S. Rugova kalon për specializim praktik në Ndërmarrjen ndërtimore “Mos-

PORTRET

togradnja” (Urëndërtimi) në magjistralen e Adriatikut në aksin rrugor Besnik, Rozhajë.

Edhe përkundër stërngarkesave me angazhime që kishte në aktivitetin e punës së vet profesionale, Prof.

Zeqir S. Rugova regjistron studimet pasuniversitare në Zagreb në vitin 1969. I ndjek dhe dëgjon ligjëratat dhe ushtrimet, vërteton semestrat, jep të gjitha provimet pranë Fakultetit të Ndërtimtarisë në Zagreb, ku dhe paraqet punimin e magjistraturës – temën me titull “Analiza e ndarjeve të mbajtësit e ngritur në lamëluar prej druri me lartësi të ndryshme”, të cilën më 5 shkurt të vitit 1985 e aprovon Këshilli shkencor i Fakultetit të Shkencave të Ndërtimtarisë, të cilin e mbron me sukses dhe merr gradën Mr. inxh. i ndërtimtarisë.

Si mësimdhënës i lëndës Konstruksionet prej druri dhe skelet, Prof.

Zeqir Rugova, ka marrë pjesë aktive në grupin e ekspertëve dhe pedagogëve të këshillit aksional për avancimin e ndërtimit me dru në ish-Jugosllavi, si dhe në simpoziumet e ndryshme shkencore të mbajtura në Zagreb, Maribor, Zveçevë, Beograd, Shkup, e gjetiu. Ka marrë pjesë edhe në simpoziume me temat: Bosht konstruksionet bashkëkohore prej drurit (në Cavtat më 1976 dhe në Bled më 1986), në këshillimet me temat: Konstruksionet bashkëkohore prej betonit (në Dubrovnik më 1985 dhe Prishtinë më 1986).

Pos punës hulumtuese dhe angazhimeve shkencore në reparte e terrene të ndryshme, Prof. Zeqir S. Rugova ka kryer punët në cilësinë e mbikëqyrësit si komisionar profesional. Me rastin e fatkeqësive elementare, Kuvendi i Komunës së Skënderajt, Prof. Zeqir Rugovën e ka lavdëruar publikisht për kontributin e dhënë kësaj treve legjendare.

Prof. Zeqir S. Rugova gjithnjë është ndjerë krenar dhe i lumtur kur është gjendur në mesin e burrave të Drenicës, ku me orë të tëra ka qëndruar duke biseduar e shkëmbyer mendime e përvoja me atdhetarin e mirënjohur (tani të ndjerë) Halil Xanin e Polacit, i cili me dinjitet ka evokuar kohën e Shaban Polluzhës, Azem e Shote Galicës dhe të Tahir Mehës legjendar.

Përkundër detyrave dhe angazhimeve të shumta si pedagog-profesor, Prof. Zeqir S. Rugova ka qenë i angazhuar edhe në punë të tjera profesionale duke realizuar projekte të shumta ndërtimore: fusha e sportit në Plavë më 1961; rruga Plavë-Babinë më 1961; palestra e makinerisë dhe aneksi i SHMT “Boris Kidriç” në Mitrovicë, 1965-1966; adaptimi dhe zgjerimi i Shkollës së Lartë Teknike në Mitrovicë; pranimi teknik i magjistrales Prishtinë-Shkup; lokacioni i urës mbi Lumin Erenik në Junik; restaurimi i urës harkore mbi Lumin Bistricë në Prizren; sanimi i urës mbi Lumin Lepenc në Kaçanik; ura mbi Lumin Llap

në fshatin Barilevë; ura mbi Drinin e Bardhë në Rudicë; sanimi i urës prej druri mbi Lumin Sitnicë në Vushtrri dhe rruga Prizren-Kukës i Ri. Prof. Zeqir S. Rugova ka dhënë kontribute të shumta në komisione, ekspertiza, mbikëqyrje dhe pranime të shumta teknike të objekteve kapitale anekënd Kosovës dhe ish-Jugosllavisë. Prof. Zeqir S. Rugova është shquar dhe veçuar me kontributin e tij profesional e shkencor për ndërtimin e objekteve shkollore, pastaj për vlerësimin e dëmeve të shkaktuara nga tërmetet, si dhe propozimet dhe këshillat e tij për sanimin e shtëpive në Skenderaj dhe Besianë.

Prof. Zeqir S. Rugova, po ashtu i ka përkushtuar kujdes dhe ka bërë mbikëqyrjen e Medresesë “Al-Audin” në Prishtinë, gjatë viteve 1982-1984.

Përkundër angazhimeve të shumta, ai në asnjë moment nuk ka harruar studentët e tij të cilët i ka dashur me një pasion të veçantë. Ai po ashtu nuk ka kursyer asgjë për dhënien e diturisë me qëllim që njohjen dhe diturinë e vet ta bartë në gjeneratat e reja dhe pasardhësit profesional të ndërtimtarisë dhe arkitekturës. Punën e vet shkencore Prof. Zeqir Rugova e ka kurorëzuar me botimin e veprës së vet me titull “Konstruksionet prej druri dhe skelet”, në vitin 1989. Prof. Zeqir S. Rugova po ashtu është kujdesur maksimalisht si humanist, jashtëzakonisht i dashur dhe i përkushtuar për farefisin e ngushtë dhe të gjerë, duke i ndihmuar ata, udhëzuar dhe orientuar në ballafaqimet e tyre gjatë jetës dhe në arritje shkencore, kombëtare, shoqërore e familjare.

Për Prof. Zeqir Sylë Rugovën, atdhedashuria dhe shkenca kanë qenë mbi të gjitha kërkesat kryesore të jetës së tij. Ka dhënë këshilla e dituri, por mbi të gjitha ka kërkuar rezultate pozitive duke dhënë gjithnjë llogari progresive.

Prof. Zeqir Sylë Rugova, pas një sëmundjeje të rëndë, ka ndërruar jetë në Prishtinë më 23 tetor të vitit 1997, në moshën 62 vjeçare. Është varrosur në varrezat e vendlindjes, në fshatin Hakaj të Komunës së Plavës, me nderimet më të mëdha nga familja, të afërmit, bashkëvendësit dhe me pjesëmarrjen e një numri të madh të qytetarëve nga treva të ndryshme.

Shaban Hasangjekaj

E ENJTE, 27 JANAR 2022

Javore KOHA

33

MARKETING

U. S. EMBASSY PODGORICA Announces an open position for

•

Guard (RSO\LGF)

BASIC FUNCTION OF THE POSITION

Local guards provide security for Embassy Podgorica personnel and facilities by conducting access control and visitor screening duties as a member of the local guard program. The local guard shall prevent unauthorized access and damage to U.S. Government property; protect life; maintain order; deter criminal attacks and terrorist acts against employees, dependents, property, and all U.S. assets.

• 1.

2.

3.

4.

QUALIFICATIONS REQUIRED

EDUCATION: Completion of High School/Secondary School is required EXPERIENCE: No prior working experience is required.

LANGUAGE: Level 2 (Limited Knowledge) Speaking/Reading/Writing of English is required. (This will be tested). Level 3 (Good Working Knowledge) speaking/ Reading/Writing of Montenegrin language is required.

KNOWLEDGE: Knowledge of the emergency response procedures and notification process, familiarity with state-of-the-art security equipment and processes, awareness of cultural norms and customs required.

SKILLS AND ABILITIES: Ability to understand the security control panel and to operate emergency alarms and the public address system. Ability to use stateof-the-art security and radio communication equipment. Ability to use Automated External Defibrillator. Ability to use fire extinguisher. Ability to use personal protective equipment (i.e. batons, pepper spray, handcuffs, and flexi cuffs, etc.).

Daily duties may involve extended periods of walking and/or standing in a wide variety of weather conditions. Ability to work flexible shift schedules, to include nights, days, weekends, and/or holidays. Driving License B is required.

CLOSING DATE FOR THIS POSITION: February 07, 2022

HOW TO APPLY: Applications must be completed and submitted through Electronic Recruitment Application (ERA). The instructions are available on U.S. Embassy Podgorica website. Paper or e-mailed applications are no longer accepted. Please look for more information on this Vacancy Announcement on the following website https:// me.usembassy.gov/embassy/jobs/ An Equal Opportunity Employer EQUAL EMPLOYMENT OPPORTUNITY: The U.S. Mission provides equal opportunity and fair and equitable treatment in employment to all people without regard to race, color, religion, sex, national origin, age, disability, political affiliation, marital status, or sexual orientation. The Department of State also strives to achieve equal employment opportunity in all personnel operations through continuing diversity enhancement programs.

The EEO complaint procedure is not available to individuals who believe they have been denied equal opportunity based upon marital status or political affiliation. Individuals with such complaints should avail themselves of the appropriate grievance procedures, remedies for prohibited personnel practices, and/or courts for relief.

34

Javore KOHA

E ENJTE, 27 JANAR 2022

SPORT

Kiana Kryeziu

Skiatorja e parë nga Kosova në Lojërat Olimpike Ajo u kualifikua për pjesëmarrje në Lojërat Dimërore të Pekinit që fillojnë më 4 shkurt. Kjo është hera e parë që një skiatore nga Kosova siguron pjesëmarrjen në Olimpiadë. Pjesëmarrja në Lojërat Olimpike të Pekinit është një hap i madh për skiatoren 17-vjeçare dhe vendin që ajo përfaqëson Me punë dhe përkushtim ëndrra e skiatores 17-vjeçare nga Kosova, Kiana Kryeziu, po bëhet realitet. Ajo u kualifikua për pjesëmarrje në Lojërat Dimërore të Pekinit që fillojnë më 4 shkurt. Kjo është hera e parë që një skiatore nga Kosova siguron pjesëmarrjen në Olimpiadë.

Pjesëmarrja në Lojërat Olimpike të Pekinit është një hap i madh për skiatoren 17-vjeçare Kiana Kryeziu dhe vendin që ajo përfaqëson.

Ajo është atletja e parë nga Kosova që merr pjesë në Lojërat Dimërore, pas garave të kualifikimit të zhvilluara në Itali.

“Nuk e prisja të ndodhte kaq herët.

Ishte synimi im kryesor, një ëndërr e imja që po bëhet realitet. Ndoshta puna intensive e vitit të kaluar dha rezultate. Unë shkova në garat e fundit e sigurt dhe plot vetëbesim se do të kualifikohesha”, thotë Kiana.

Ajo shpjegon se rrugëtimi deri këtu nuk ishte i lehtë, pas stërvitjeve me vetëm katër orë pushim në ditë dhe sfidave për të siguruar fondet për të mbuluar shpenzimet e këtij sporti të shtrenjtë.

Kiana thotë se mbështetjen kryesore financiare e siguroi nga bizneset private, ndërsa falënderon për mbështet-

jen edhe Federatën e Skiatorëve të Kosovës, Komitetin Olimpik dhe Ministrinë e Sportit.

“Kushtet sportive janë të mira, po përmirësohen çdo ditë. Por tani duam të punojmë në projekte afatgjate. Në vend që të punojmë në projekte afatshkurtra, duam të punojmë në projekte afatgjata, duke stërvitur fëmijët për të paktën 4 vite dhe pastaj të arrijmë rezultate më të mira”, thotë Agim Pupovci, trajner nga Federata e Skiatorëve të Kosovës.

Skiatorja Kryeziu filloi të merret me këtë sport që në moshë të re. Babai i saj, Visar Kryeziu, fotograf i agjencisë së lajmeve Associated Press, ishte ai që vërejti talentin e vajzës së tij në këtë sport.

“Unë e kam mësuar Kianën të bëjë ski që kur ishte 5 vjeç. Në moshën 10-vjeçare ajo filloi pjesëmarrjen në gara. Pastaj kuptova se nëse investoj 10 për qind të kohës sime në të, rezultati do të jetë 110 për qind. Pashë mundësitë që ajo të zhvillohej dhe të bëhej një skiatore e mirë“, thotë zoti Kryeziu.

Stërvitjet e saj ishin të papërballueshme për buxhetin e familjes, por mbështetja financiare nga bizneset private i mundësoi asaj stërvitjen në Austri dhe Itali vitin e kaluar.

Synimi i skiatores nga Kosova është që të mos jetë më shumë se 10 sekonda prapa fitueses së Pekinit. (AP) E ENJTE, 27 JANAR 2022

Javore KOHA

35

“Koha Javore” në versionin online,

mund ta lexoni

në linkun:

www.kohajavore.me

kohajavore.me