Koha 918

KOHA Javore Podgoricë e enjte, 2 korrik 2020 Viti XlX Numër 918 Çmimi 0,50

30 vjet nga themelimi i Shoqatës së Artistëve dhe Intelektualëve “Art Club” ISSN 1800-5696

Strategjia me dy fytyra e BE-së në Ballkan

Një pasuri intelektuale e morale në rrafshin mbarëkombëtar

PËRMBAJTJE

PËRMBAJTJE

6

10 Deputetë nga Diaspora

20

Ambasadori amerikan që dha dorëheqje për të shpëtuar Shqipërinë

16

Debati i munguar

18 Sinonim për Krajën

Mjek i nderuar dhe intelektual në përmasa kombëtare

21 Një enciklopedi e vogël për Krajën

22

28

KOHA Javore KOHA Javore

KOHA Javore KOHA Javore

KOHA Javore

Podgoricë e enjte, 22 dhjetor 2016 Viti XV Numër 745 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte, 8 dhjetor 2016 Viti XV Numër 743 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte, 29 dhjetor 2016 Viti XV Numër 746 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte, 15 dhjetor 2016 Viti XV Numër 744 Çmimi 0,50

Themelues: Kuvendi i Malit të Zi Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë, Numri i parë doli më 21 shkurt 2002.

Pa ndonjë

Kombëtar i Shqiptarëve Redaktor Përgjegjës: Ali Salaj

pozitiv

APATIA politike

Shqiptarët në Mal të Zi gjatë vitit 2016

ISSN 1800-5696

nuk jetohet ma Komedia e mjerimit

mjerimit Komedia e

Shkodra, qyteti më joshës për krajanët krajanët joshës për qyteti më Shkodra,

Në udhëkryq

ISSN 1800-5696

e luftës viktimat që nderoi Manifestim

Qëndrimi anticivilizues i një politikani

ëve 30 vjet nga themelimi i ulqinaka r e Shoqatës së Artistëve dhe mungu ë e Intelektualëve “Art Club” dëshir nhjëet ma trit-o Teaje Në udhëkryq

Lufta e Ftohtë duhet shmangur

Kadare meriton Nobelin!

ARKIVI: www.kohajavore.org

Qëndresa dhe flijimi për flamurin tonë kombëtar

1 NSSI

6965-008

uk Qençe n ISSN 1800-5696

SHQIPTAR ËT E

1001 HALL EVE

6965-0081 NSSI

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

Manifestim që nderoi viktimat e luftës

ISSN 1800-5696

Javore KOHA

1 NSSI

2

6965-008

Adresa: Kral Nikolla 27a/4, Podgoricë 81000, Mali i Zi Telefon: 020/240-659 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.org

Podgoricë e enjte, 2 korrik 2020 Viti XlX Numër 918 Çmimi 0,50

SHQIPTARËT E 1001 HALLEVE

ISSN 1800-5696

Fahrudin Gjokaj (Redaktor Teknik & Sistem Inxhinjer) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike)

KOHA Javore NDRYSHIM

Teatri - një dëshirë e munguar e ulqinakëve Qençe

Botues: Këshilli

Gazeta redaktohet nga kolegjiumi:

Intelektual i rrallë me zemër të madhe

Një historik mbi parlamentarizmin shqiptar në Malin e Zi në periudhën e pluralizmit

Strategjia me dy fytyra e BE-së në Ballkan

Një pasuri intelektuale e morale në rrafshin mbarëkombëtar

Ballkan e BE-së në me dy fytyra Strategjia

mbarëkombëtar e morale në rrafshin Një pasuri intelektuale

Intelektualëve “Art Club” Shoqatës së Artistëve dhe 30 vjet nga themelimi i

avoreHA KJO avoreHA KJO Podgoricë e enjte,

8 dhjetor 2016

Viti

Çmimi 0,50 XV Numër 743

Podgoricë e enjte,

15 dhjetor 2016

Viti

Çmimi 0,50 XV Numër 744

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

Javore KOHA

3

NGJARJE JAVORE

NGJARJE JAVORE

Këshilli Kombëtar i Shqiptarëve në Malin e Zi u bën thirrje drejtuesve të subjekteve politike shqiptare për arritjen e marrëveshjes për zgjedhjet e ardhshme parlamentare

Partitë shqiptare me një listë të përbashkët zgjedhore Ulqin – Këshilli Kombëtar i Shqiptarëve në Malin e Zi kërkon nga subjektet politike shqiptare dhe drejtuesit e tyre që të bëjnë përpjekje për arritjen e marrëveshjes për bashkimin në një listë të përbashkët, në zgjedhjet e ardhshme parlamentare, që do të mbahen më 30 gusht.

Kumtesën për opinion të KKSH-së po e përcjellim në tërësi: “Tani që data e zgjedhjeve parlamentare në Malin e Zi është dekretuar nga Presidenti më 30 gusht 2020, Këshilli Kombëtar i Shqiptarëve i bën apel subjekteve politike shqiptare, gjegjësisht drejtuesve të subjekteve, që pa humbur kohë të bëjnë përpjekjet e nevojshme për arritjen e një marrëveshjeje për pjesëmarrje në zgjedhje, me një listë të unifikuar shqiptare.

Të bindur se ky është vullnet i pjesës më të madhe të elektoratit shqiptar në Mal të Zi, të cilët votojnë tradicionalisht për subjektet nacionale, po ashtu besojmë se do të ketë përkrahje edhe nga diaspora jonë.

Unifikimi i subjekteve kombëtare është e udhës të bëhet rreth një platforme politike të përgatitur mirë, e cila do të përfshijë të gjitha çështjet me të cilat ballafaqohen sot shqiptarët në Malin e Zi, sipas prioriteteve: që nga ruajtja e identitetit kombëtar, parandalimi i asimilimit, përfaqësimi

4

Javore KOHA

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

proporcional e dinjitoz në institucione, decentralizimi i pushtetit vendor, arsimi në gjuhën shqipe, respektimi i të drejtave kombëtare e deri tek investimet dhe zhvillimi i qëndrueshëm ekonomik i qendrave ku jetojnë shqiptarët në Malin e Zi etj. E njëjta platformë do të jetë edhe parakusht për pjesëmarrje ose jo të shqiptarëve në qeverisjen e ardhshme në Mal të Zi. Këto mund të jenë disa nga parimet mbi të cilat do duhej të ndërtohet marrëveshja dhe besimi i votuesve shqiptarë në Malin e Zi, për listën e përbashkët kombëtare për zgjedhjet e ardhshme parlamentare.

Ka argumente të mjaftueshme se unifikimi i subjekteve nacionale shqiptare në garat elektorale, në ato shtete ku shqiptarët janë pakicë, ka rezultuar i suksesshëm. Kemi rastin e garës elektorale për Komunën e Tuzit në zgjedhjet e fundit lokale dhe po ashtu bashkimin e subjekteve politike të shqiptarëve në Luginën e Preshevës për zgjedhjet e fundit në Serbi, që ka rezultuar me rritje të numrit të deputetëve shqiptarë në Parlamentin e Serbisë.

Vendimet e drejtuesve të subjekteve politike sot, për t’u bashkuar ose jo për zgjedhjet e ardhshme, koha do të dëshmojë nëse ishin të drejta ose të

gabuara, ndërsa pasojat gjithsesi do të bien te shqiptarët. Nga ana tjetër, votuesi shqiptar në Malin e Zi do të japë gjykimin më të drejtë, për t’iu besuar ose jo subjekteve nacionale edhe në të ardhmen, jo se çështjet kombëtare do të zbehen me kalimin e kohës, por përfaqësimi dhe ballafaqimi i tyre i drejtë do të duket mision i pamundur dhe kemi bindjen se do të rezultojë me braktisje të mbështetjes për subjektet nacionale dhe ndoshta me pasoja të paimagjinueshme për tjetërsim dhe asimilim të vazhdueshëm të shqiptarëve në Malin e Zi në të ardhmen.

Për këto arsye dhe shumë të tjera që nuk mund të përmblidhen në një kumtesë, Këshilli Kombëtar para disa ditëve, përmes një shkrese zyrtare u është drejtuar të gjithë kryetarëve të subjekteve nacionale shqiptare në Mal të Zi, që të bëjnë gjithçka dhe të bien dakord për një listë të përbashkët shqiptare.

Prandaj, nuk duhet humbur kohë, por duhet reflektim i menjëhershëm dhe unifikim për sfidat elektorale që i kemi para dhe anashkalim të mërive nga e kaluara dhe ambicieve personale të secilit, për hir interesave të përgjithshme të shqiptarëve në Malin e Zi”, thuhet në kumtesën e KKSH-së.

(Kohapress)

Pas publikimit të aktakuzave kundër Presidentit të Kosovës, Hashim Thaçi, dhe kryetarit të PDK-së, Kadri Veseli, nga Zyra e Prokurorit të Specializuar me seli në Hagë

Dështon vazhdimi i dialogut Kosovë – Serbi në Uashington Publikimi i aktakuzave nga Zyra e Prokurorit të Specializuar, me seli në Hagë, kundër Presidentit të Republikës së Kosovës, Hashim Thaçi, dhe kryetarit të Partisë Demokratike të Kosovës dhe ish-kryetarit të Kuvendit të Kosovës, Kadri Veseli, ka bërë që të anulohet takimi i paraparë për datën 27 qershor në Uashington ndërmjet përfaqësuesve të Kosovës dhe Serbisë, në kuadër të dialogut për arritjen e marrëveshjes për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet dy vendeve.

Zyra e Prokurorit të Specializuar ka njoftuar të mërkurën e kaluar se më 24 prill u ka dërguar Dhomave të Specializuara të Kosovës, me seli në Hagë, një aktakuzë me dhjetë pika për shqyrtim, në të cilën presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi, kryetari i Partisë Demokratike të Kosovës, Kadri Veseli, dhe të tjerë, akuzohen për një sërë krimesh kundër njerëzimit dhe krimesh lufte, ndër të cilat, vrasje e paligjshme, zhdukje e detyruar e personave, përndjekje dhe tortura.

Kjo ka bërë që Presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi, i cili ishte nisur me avion për Uashington, të ndërpresë udhëtimin e tij dhe të anulojë pjesëmarrjen në takimin e planifikuar që të mbahet të shtunën e kaluar në Uashington. Të njëjtën gjë ka bërë më pas edhe kryeministri i Kosovës, Avdullah Hoti.

I dërguari i Shtëpisë së Bardhë për dialogun Kosovë-Serbi, Richard Grenell, përmes një postimi në llogarinë e tij në Twitter, ka thënë se e kupton vendimin e Presidentit dhe të kryeministrit të Kosovës dhe se pret që takimi midis dy palëve të ricaktohet së shpejti.

Presidenti i Republikës së Kosovës, Hashim Thaçi, në reagimin e tij të parë pas lajmit për aktakuzën ndaj tij, në llogarinë e tij në Instagram, ka thënë se akush “nuk mund ta rishkruajë historinë e Kosovës”, ndërsa Veseli ka thënë se dyshimet e ngritura janë të pavërteta. Nëpërmjet një video mesazhi, Thaçi i është drejtura të hënën mbrëma opinionit pas kthimit

të tij në Kosovë.

Publikimi i aktakuzës nga Zyra e Prokurorit të Specializuar vetëm tri ditë para rifillimit të dialogut ndërmjet Kosovës dhe Serbisë ka nxitur reagime të ndryshme. Ajo është cilësuar si një precedent në praktikën gjyqësore dhe si shkelje e të drejtave të të akuzuarve, pa u konfirmuar nga gjykatësi i procedurës paraprake, i cili ka mundësi ta konfirmojë ose ta hedhë poshtë atë. Në anën tjetër, ka shumë që e shikojnë publikimin e aktakuzës në këtë moment si të qëllimshme në luftën për primat që po zhvillohet ndërmjet SHBA-së dhe Bashkimit Evropian, por edhe si një ndërhyrje të Rusisë në mbrojtje të Serbisë për të dobësuar pozicionin e Kosovës në dialog.

Dialogu mes Kosovës dhe Serbisë është pezulluar në nëntor të vitit 2018, kur autoritetet e Kosovës patën vendosur taksë 100 për qind në mallrat e Serbisë dhe Bosnje e Hercegovinës. Ndërkohë kjo masë është zëvendësuar me reciprocitet nga qeveria e kryeministrit Albin Hoti, mirëpo qeveria e re e kryeministrit të Kosovës, Avdullah Hoti, i ka hequr të gjitha masat, për shkak të siç është shprehur ai, heqjes së të gjitha pengesave për vazhdimin e dialogut me Serbinë.

Dialogu mes Kosovës dhe Serbisë, i ndërmjetësuar nga Bashkimi Evropian, ka nisur më 2011 në Bruksel.

Ai pritet që të mbyllet me një marrëveshje përfundimtare për normalizimin e marrëdhënieve dhe njohjen reciproke të dy shteteve.

(Kohapress/REL)

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

Javore KOHA

5

VËSHTRIM & OPINION

VËSHTRIM & OPINION

Deputetë nga Diaspora Për Koha Javore:

Astrit Lulushi / Uashington

“

6

Përfaqësimi i diasporës në Shqipëri filloi që me shpalljen e pavarësisë.

Gjatë gjithë periudhës, deri më 1946, përfaqësimi mbi këtë bazë vazhdoi. Por u ndërpre me vendosjen e regjimit komunist, kur ish-deputetët

një nga një a në grup u zhdukën; një parti u bë përfaqësuese e të gjithë popullit për më se 45 vjet, duke dëshmuar se sa tragjik e qesharak ishte ky projekt i saj.

Me rrëzimin e diktaturës, të gjithë në

Por qeveria, kjo diktaturë e zbutur dhe herë e ashpër, sipas koniunkturës, sot vlerëson ndihmat a remitencat që diaspora dërgon, ndërsa njerëzit e diasporës nuk i përfill, i injoron, gjoja i mbron, duke bërë propagandë të njëjtë me atë që bënte partia-pushtet në të shkuarën e saj e cila quhet e lavdishme sa herë që bijtë kujtojnë baballarët e tyre kriminelë të luftës së nxehtë e të ftohtë.

“Mazhoranca sot nuk ka frikë nga vota e diasporës”, thotë ministri i saj, kur është kjo frikë që e mban atë në detyrë, sepse nuk është çështja që diaspora të lejohet të votojë, por edhe të ketë përfaqësuesit nga radhët e veta në qeveri e parlament.

Javore KOHA

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

“

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

diasporë shpresonin që ndër vendimet e para të një sistemi që premtonte të ndryshonte do të ishte që vendet e deputetëve nga diaspora në parlament të liroheshin për t’u plotësuar me të zgjedhurit me votat e komuniteteve jashtë. Shembulli i tyre, edukata e tyre demokratike, do

“

“

Me rrëzimin e diktaturës, të gjithë në diasporë shpresonin që ndër vendimet e para të një sistemi që premtonte të ndryshonte, do të ishte që vendet e deputetëve nga diaspora në parlament të liroheshin për t’u plotësuar me të zgjedhurit me votat e komuniteteve nga jashtë. Shembulli i tyre, edukata e tyre demokratike, do të kishte luajtur rolin që sot nuk ekziston për zhvillimin e demokracisë dhe qytetërimit në parlament e jashtë tij

të kishte luajtur rolin që sot nuk ekziston për zhvillimin e demokracisë dhe qytetërimit në parlament e jashtë tij.

Por qeveria, kjo diktaturë e zbutur dhe

Përfaqësimi i diasporës në Shqipëri filloi që me shpalljen e pavarësisë. Gjatë gjithë periudhës, deri më 1946, përfaqësimi mbi këtë bazë vazhdoi. Por u ndërpre me vendosjen e regjimit komunist, kur ish-deputetët një nga një a në grup u zhdukën; një parti u bë përfaqësuese e të gjithë popullit për më se 45 vjet, duke dëshmuar sesa tragjik e qesharak ishte ky projekt i saj.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

herë e ashpër, sipas koniunkturës, sot vlerëson ndihmat a remitencat që diaspora dërgon, ndërsa njerëzit e diasporës nuk i përfill, i injoron, gjoja i mbron, duke bërë propagandë të njëjtë me atë që bënte partia-pushtet në të shkuarën e saj e cila quhet e lavdishme sa herë që bijtë kujtojnë baballarët e tyre kriminelë të luftës së nxehtë e të ftohtë.

“Mazhoranca sot nuk ka frikë nga vota e diasporës”, thotë ministri i saj, kur është kjo frikë që e mban atë në detyrë, sepse nuk është çështja që diaspora të lejohet të votojë, por edhe të ketë përfaqësuesit nga radhët e veta në qeveri e parlament.

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

Javore KOHA

7

VËSHTRIM & OPINION

VËSHTRIM & OPINION

Politico.eu

Strategjia me dy fytyra e BE-së në Ballkan Politikat tona dyfytyrëshe ballkanike do të kthehen për të na kafshuar. Sa herë që zgjedhim stabilitetin në vend të transformimit sistemik në Ballkanin Perëndimor, ne dëmtojmë investimet në rajon dhe sigurinë tonë – për të mos përmendur të ardhmen e miliona evropianëve në Ballkanin Perëndimor.

Teresa Reiter

Ja një ide e fortë: Po sikur politikanët e BE-së të ndalonin së rrahuri shpatullat autokratëve, sa herë që këta fitojnë një palë zgjedhje dhe lëshojnë një seri premtimesh të reja boshe?

Pasi Partia Progresive në pushtet e qeverisë serbe mori një fitore të jashtëzakonshme në zgjedhjet parlamentare të dielën, disa udhëheqës evropianë u vunë në radhë për të bërë urimet e tyre. Pavarësisht se asnjë parti tjetër nuk pati asnjë shans. Apo që Presidenti serb Aleksandar Vuçiq, udhëheqësi i partisë në pushtet, kontrollon institucionet e vendit dhe organizatat e mediave, si dhe shfrytëzoi krizën e koronavirusit për të shtypur më tej të drejtat dhe liritë e qytetarëve.

Ajo që është e papranueshme dhe e dënueshme në një regjim si Rusia apo Turqia, konsiderohet në njëfarë

8

Javore KOHA

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

mënyre e pranueshme kur ndodh në Ballkanin Perëndimor. Ish-presidenti i Këshillit Evropian, Donald Tusk, ka bërë në Twitter urimet e veta, duke thënë se rezultati “është dëshmi e besimit të qytetarëve dhe efektivitetit tuaj”, si dhe duke i kërkuar Vuçiqit të “shfrytëzojë këtë sukses për rrugën evropiane të Serbisë dhe për të mirën e njerëzve, edhe të të mundurve. Sa më shumë pushtet, aq më shumë përgjegjësi”. Kancelari austriak Sebastian Kurz ishte gjithashtu në mesin e atyre që bënë urime.

Për më shumë se një dekadë, përfaqësuesit e BE-së kanë ndjekur të njëjtin model. Ata predikojnë rëndësinë e vlerave të BE-së, të demokracisë, të sundimit të ligjit dhe të drejtave të njeriut në Ballkanin perëndimor, edhe pse mbështesin politikanë si Vuçiqi, i cili i trajton këto vlera me një përçmim të dukshëm.

Shtrëngimi i kontrollit të Vuçiqit mbi Serbinë nuk ndodhi brenda natës. Ai u ndërtua në pjesën më të madhe të një dekade, gjatë së cilës ai u përqafua, si shpresa e BE-së, për një Serbi Evropiane.

Kuptohet, këto mesazhe të përziera kanë kontribuar në ngecjen e refor-

mave dhe një erozion të besimit të qytetarëve në Serbi dhe gjetkë në rajon ndaj BE-së, ku qeveritë perëndimore kanë mbyllur gjithashtu njërin sy ndaj sjelljeve jodemokratike, në emër të stabilitetit politik.

E, megjithatë, udhëheqësit evropianë shohin të habitur kur shtetet bëjnë pak ose aspak progres me reformat demokratike, dhe etiketojnë rajonin një “minë me sahat”, që nuk është gati të hyjë së shpejti në BE. Arsyeja prapa këtij cikli marramendës nuk është dhe aq mister. Është hipokrizia evropiane.

“Nëse BE vazhdon të ofrojë një pamje të zbukuruar të situatës në Serbi dhe të përdor një gjuhë të paqartë, ajo vetëm do të kontribuojë në rënien e mëtejshme të ndjenjave pro-BE dhe do të dekurajojë më tej forcat vërtet demokratike dhe reformiste,” deklaroi partia opozitare e Serbisë Platforma Qytetare, e cila bojkotoi zgjedhjet e së dielës, në raportin e saj mbi të ardhmen e procesit të zgjerimit.

Fjalët e tyre duhet të jenë një paralajmërim për liderët e Evropës. Rreziku që BE të dëmtojë besueshmërinë e saj në Ballkanin Perëndimor është shumë real.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Politikat tona dyfytyrëshe ballkanike do të kthehen për të na kafshuar. Sa herë që zgjedhim stabilitetin në vend të transformimit sistemik në Ballkanin Perëndimor, ne dëmtojmë investimet në rajon dhe sigurinë tonë – për të mos përmendur të ardhmen e miliona evropianëve në Ballkanin Perëndimor.

Ata që ne i quajmë “shtete të dështuara”, janë në fakt shtetet që ne i kemi lënë në baltë. Në vend që të ankohemi për mungesë progresi, apo të riciklojmë qasje të vjetra në

një “strategji të re për Ballkanin”, apo të bëjmë stivë kritere të reja për anëtarësimin në BE, Bashkimi Evropian ka nevojë të rishikojë të gjithë qasjen e vet.

Udhëheqësit tanë duhet të shkojnë më tek dhe ta bëjnë këmbënguljen për zbatimin e standardeve dhe vlerave të BE-së, një komponent themelor të marrëdhënieve dypalëshe dhe marrëdhënieve BE-Ballkani Perëndimor, në çdo takim me homologët e tyre në rajon.

Sigurisht, kjo kërkon që ata të vënë

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

në praktikë atë që predikojnë dhe të bëhen agjentë të ndryshimit në Ballkan, në vend që të mbështesin fort një parti apo një udhëheqës.

Mbështetja duhet të rezervohet për forcat prodemokratike, që luftojnë për të drejta dhe liri individuale, dhe transformojnë trajektoren e vendit të tyre.

BE nuk duhet të mbështesë udhëheqës si Vuçiqin, që të skalitin në gur status quo-në. Ndryshimi do të kërkojë këmbëngulje, integritet dhe mbi të gjitha, kurajë.

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

Javore KOHA

9

VËSHTRIM & OPINION

VËSHTRIM & OPINION

Qasje

Ambasadori amerikan që dha dorëheqje për të shpëtuar Shqipërinë

Edhe ky një mik amerikan që nga ditët e para të ekzistencës së Shqipërisë si shtet, ndoshta jo aq i njohur nga shqiptarët. Emri i tij ishte George Fred Williams, ish-diplomat, ish anëtar i Kongresit dhe ish ambasador i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, në Greqi dhe në Mal të Zi, i emëruar nga Presidenti Woodrow Wilson

Për Koha Javore:

Frank Shkreli / New York Ishte viti 1914, koha e Princ Vidit në Shqipëri. Vendi ishte rrëmujë! Nga Greqia, ambasadori Williams viziton Shqipërinë. Si përfundim i vizitës së tij atje, duke qenë dëshmitar i tmerreve që pa në terren – i zemëruar nga situata e krijuar atje – aty për aty ai jep dorëheqjen nga detyra e ambasadorit, për të qenë më i lirë nga kufizimet diplomatike -- për të mbrojtur kauzën e popullit të vuajtur shqiptar. Ja si e përshkruan gazeta britanike, The Independent e datës 6 Korrik, 1914, vizitën e ambasadorit amerikan të akredituar në Greqi dhe në Mal të Zi, si dhe dorëheqjen e tij nga kjo detyrë pas vizitës së tij në Shqipëri, me qëllim për të folur më lirisht kundër qeverisë së atjeshme të Princ Vidit dhe të fuqive të mëdha që ia kishin imponuar atë shqiptarëve:

10

Javore KOHA

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

Gaeta Independent shkruante se, “Shqiptarët kanë një aleat të ri. Ai është George Fred Williams, Ministri i Shteteve të Bashkuara në Greqi dhe në Mal të Zi, i cili pasi vizitojë Shqipërinë për të parë situatën nga afër në Principatën e re, është shqetësuar aq shumë nga ato që pa atje, nga punët e këqija të regjimit aktual, sa që dha menjëherë dorëheqjen, madje edhe pa pritur përgjigjen nga Uashingtoni, ai e bëri publike deklaratën e tij protestë, për të mbrojtur kauzën e popullit shqiptar kundër Princit William Wied, i cili iu imponua shqiptarëve nga fuqitë e mëdha. Kur ai arriti në Durrës”, shkruante gazeta The Independent, “Diplomati amerikan, ishte deklaruar kështu për ato që kishte parë atje: “Pesë të ashtuquajtura qeveri ishin të pranishme atje. Së pari, 6 fuqitë e mëdha me të gjitha fuqitë e tyre. Së dyti, Komisioni që kontrollon administratën civile dhe financat. Së treti, xhandarmëria e Holandës, që kontrollon ushtrinë. Së katërti, Princi me aq pushtet që i ka mbetur. Dhe së pesti, Ministria që nuk ushtron asnjë pushtet.

Secila prej këtyre qeverive luftonte

tjetrën, me përjashtim të të parës, (fuqitë e mëdha) të cilat siç duket, nuk mund të merren vesh mes veti, sa që kanë hequr dorë plotësisht nga fati i katër enteve të tjera” të pranishme atje, citohet të ketë thënë ambasadori amerikan George Fred Williams, sipas gazetës britanike, The Indipendent e 6 Korrikut, 1914. “Të gjithë mallkojnë fuqitë e mëdha për mos-marrëveshjet midis tyre ndërkohë që pritet që të gjithë të dëbohen nga Durrësi dhe që sovraniteti i Shqipërisë të mbetet aty ku duhet të jetë – në dorë të popullit të atij vendi”, citohet në gazetën britanike Independent të 6 Korrikut, 1914, diplomati amerikan George Fred Williams. Ambasadori amerikan Williams ka dhënë dorëheqjen nga detyra e Ministrit amerikan në Greqi dhe në Mal të Zi, duke hequr dorë kështu nga një karjerë premtuese në diplomaci, vetëm e vetëm, për të shprehur indinjatën e tij të thellë mbi gjendjen e tmerrshme në të cilën gjendej në atë kohë Shqipëria.

Ambasadori amerikan George Fred Williams veproi në atë kohë i shtyrë nga ndërgjegjësimi i thellë njerëzor kur sheh padrejtësi kudo qofshin ato si

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

dhe nga qëndrimi moral diplomatik për të venë në dukje ato që ai i ka quajtur punë të këqija të autoriteteve vendore dhe të fuqive të mëdha të asaj kohe -duke hequr dorë, në protestë, nga një

të cilat ambasadori amerikan dha dorëheqjen me qëllim për të njoftuar botën për mjerimet e popullit shqiptar), është se në atë kohë mallkimi i popullit i drejtohej, me të drejtë, fuqive të mëdha dhe përfaqësuesve të tyre në Shqipëri.

Ndërsa sot, për gjendjen e krijuar në Shqipëri dhe në Kosovë – kryesisht, si rrjedhim i konflikteve politike midis

karrierë premtuese diplomatike.

Po e kujtoj ish diplomatin amerikan të fillim shekullit të kaluar, për dy arsye.

Një, për hir të datave të lindjes dhe të vdekjes së tij, pasi po i afrohemi Korrikut: (10-Korrik, 1852- 11 Korrik, 1932) dhe arsyeja e dytë është se situata aktuale sot në trojet shqiptare, por sidomos në Shqipëri dhe Kosovë, pothuaj i përngjanë situatës – domosdoshmëritë më ekstreme në atë kohë -- të vitit 1914, ku fuqitë e mëdha, madje edhe sot tre dekada në shekullin 21, “fuqitë e mëdha”, vazhdojnë të bëjnë çorbë punët e Shqipërisë e të shqiptarëve, fatkeqësisht, me ndihmën e vet shqiptarëve. Ndryshimi i gjendjes aktuale politike në Shqipëri dhe në Kosovë, me ngjarjet e vitit 1914, (për

përfaqësuesve politikë shqiptarë dhe partive të tyre që ata përfaqësojnë – shqiptarët e sotëm mallkojnë këtë klasë politike aktuale e cila për 30-vjet post-komunizëm, nuk di a po nuk do të rregullojë punët e shtëpisë, duke shkaktuar largimin e vazhdueshëm të shqiptarëve nga trojet e veta .

Presme pa durim, dorëheqjen e ndonjë politikani të lartë shqiptar ose edhe të ndonjë ambasadori të fuqive të mëdha që sot merren me punët e shqiptarëve, që të japin dorëheqjen --si çështje parimore -- për të protestuar gjendjen aktuale të krijuar në trojet shqiptare, nga “ndërkombëtarët” në bashkëpunim me klasën politike aktuale shqiptare – ashtu siç ka bërë ambasadori amerikan George Fred Williams në vitin

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

1914. Kemi nevojë për njerëz me moral dhe ndërgjegje të thellë, por edhe të guximshëm, për ti parë dhe për ti deklaruar botës punët shqiptare ashtu siç vërtetë janë. Kemi nevojë për disa George Fred Williamsa modernë – shqiptarë dhe të huaj, të cilët besojnë në lirinë dhe në demokracinë e vërtetë për shqiptarët dhe për Shqipërinë “E vuajtur dhe të mbytur në gjak nga faji i Evropës…”, siç është shprehur më 1914 Ambasadori amerikan i akredituar në Greqi dhe në Mal të Zi, George Fred Williams. I përgjithmonshëm qoftë kujtimi i tij!

“Nuk është çudi nëse njerëzit që kanë studiuar gjuhën shqipe të thonë se kjo është gjuha origjinale e Homerit dhe që grekët morën nga poetët Pellazgë të shumtën e këngëve të trimërive dhe ato heroike. Sa dituri e madhe e pret arkeologun kur toka Shqiptare do të hapi thesarin e historisë Pellzagjike!

Këta dhe shumë rrjedhime të tjera dëshmojnë që Shqiptarët sot janë mbi tokën e të parëve dhe flasin gjuhën e stërgjyshërve të tyre. Edhe përpara se dega helene të njihej në malet e Thesalisë, Shkodra, qyteti kryesor i Shqipërisë, ishte pa dyshim kryeqyteti i mbretërisë madhështore të Ilirisë.

Shqipja ishte gjuha amtare e Aleksandrit të Madh që pushtoi botën dhe e Pirros së Epirit, një nga gjeneralët më të mëdhenj që përmend historia dhe përballues i fundit i ushtrive pushtuese Romake. Një tragjedi, përtej përfytyrimit të tragjedisë, është kjo që një racë e vjetër dhe e fortë erdhi në një gjendje kaq të keqe dhe mizore, gjë e cila shikohet si skandal i qytetërimit Europian. Nuk është për çudi që otomanët nuk lejuan ndonjë gërmim në tokën Shqiptare, sepse ajo mund t’i sillte ndërmend këtij populli lulëzimin e parë.” George Fred Williams E ENJTE, 2 KORRIK 2020

Javore KOHA

11

VËSHTRIM & OPINION

VËSHTRIM & OPINION

30 vjet nga themelimi i Shoqatës së Artistëve dhe Intelektualëve “Art Club” (1)

Si dhe pse u themelua “Art Club”-i?

Më 28 dhjetor 1990, në lokalet e Bibliotekës së Ulqinit, kam organizuar Kuvendin themelues të “Art Club”-it, në të cilin kanë marrë pjesë emrat më të spikatur të artit, letërsisë, shkencës dhe muzikës nga Ulqini. Edhe në kuvend, por edhe më vonë, një pjesë e anëtarësisë, sidomos nga pjesa urbane, dyshonin se kjo është nismë për ndonjë parti të re politike shqiptare, edhe pse shpjegimet e mia dhe të kolegëve ishin të qarta - se kemi të bëjmë me një asociacion joqeveritar i cili pikësynim kryesor ka zhvillimin dhe afirmimin e kulturës shqiptare, nxjerrjen nga satanizimi i kohës të emrave të shquar të jetës kulturore dhe shpirtërore shqiptare në Ulqin, si dhe integrimin e krijuesve shqiptarë në hapësirën kulturore mbarëkombëtare

“ 12

Ibrahim Berjashi

Në vend të hyrjes

Në fund të viteve ‘80 të shekullit të kaluar, në Ulqin themeluam Shoqatën e Artistëve dhe Intelektualëve “Art Club” me qëllim që të zhvillojë, afirmojë dhe promovojë vlerat e kulturës dhe të artit shqiptar, jo vetëm në Ulqin, por edhe në qendrat e tjera në viset etnike shqiptare në Malin e Zi. Si rezultat i vlimeve politike dhe gjuhës së urrejtjes ndaj shqiptarëve në këtë periudhë, edhe në Malin e Zi, në vitin 1988 kam dhënë dorëheqje të parevokueshme nga anëtarësia e Shoqatës së Shkrimtarëve dhe Shoqatës së Gazetarëve të Malit të Zi. Në gusht të vitit 1990 kam inicuar idenë për themelimin e një shoqate kulturore dhe shkencore, në mënyrë që ajo të tubojë të gjithë krijuesit shqiptarë, fillimisht në Ulqin e pastaj të jetë e hapur edhe për ata që jetojnë e krijojnë në mjediset e tjera etnike shqiptare në Malin e Zi. Me këtë nismë kam njoftuar piktorin Rudi Goga, poetin Basri Çapriqi, prozatorin Asllan Bisha, piktorin Qazim Muja dhe kompozitorin Fiqiri Hasanaga. Kjo është shoqata e parë joqeveritare shqiptare në Mal të Zi. Të gjithë kolegët e informuar e kanë përkrahur

Në periudhën 1990-1994, derisa kam qenë unë në krye të Shoqatës, janë organizuar dy manifestime të rëndësishme dhe përmbajtësore, kulturore, civilizuese dhe shpirtërore. Më 15 shkurt 1992, në Ulqin është mbajtur veprimtari kombëtare, kulturore dhe fetare, ku pas 113 vjetëve në vendlindjen e tij sillet Hafiz Ali Riza Ulqinaku, personaliteti më i shquar i kohës së Lidhjes Shqiptare të Prizrenit në Ulqin... Projekti i dytë, i cili afirmoi edhe më shumë veprimtarinë e shoqatës në qarqet kulturore, intelektuale, shkencore, civilizuese e shpirtërore në përmasa gjithëshqiptare, është takimi me përkthyesin e pasionuar të literaturës biblike në gjuhën shqipe, imzot Simon Filipajn

Javore KOHA

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

“

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

idenë time dhe, pas përgatitjeve të shumta, të mundimshme dhe serioze, u hartuan aktet e duhura normative.

Pikërisht, më 28 dhjetor 1990, në lokalet e Bibliotekës së Ulqinit, kam organizuar Kuvendin themelues të “Art Club”-it, në të cilin kanë marrë pjesë emrat më të spikatur të artit, letërsisë, shkencës dhe muzikës nga Ulqini. Edhe në kuvend, por edhe më vonë, një pjesë e anëtarësisë, sidomos nga pjesa urbane, dyshonin se kjo është nismë për ndonjë parti të re politike shqiptare, edhe pse shpjegimet e mia dhe të kolegëve ishin të qarta - se kemi të bëjmë me një asociacion joqeveritar i cili pikësynim kryesor ka zhvillimin dhe afirmimin e kulturës shqiptare, nxjerrjen nga satanizimi i kohës të emrave të shquar të jetës kulturore dhe shpirtërore shqiptare në Ulqin, si dhe integrimin e krijuesve shqiptarë në hapësirën kulturore mbarëkombëtare.

“Art Club”-i ka filluar punën pa zyrë, pa mjete financiare, pa përkrahjen e politikës së atëhershme shqiptare në Ulqin, meqë shoqata shikohej si “pushtet paralel”. Mirëpo, falë entuziazmit të jashtëzakonshëm të anëtarësisë aktive dhe përkushtimit të tyre për të identifikuar e zhvilluar kulturën shqiptare në Ulqin, Anë të Malit, Krajë, Malësi, shoqata i ka sfiduar të gjitha barrierat, për të mbetur edhe sot e kësaj dite e bashkuar.

Me librezë të “Art Club”-it janë pajisur edhe intelektualë që, detyrimisht përcaktoi emërtimin Shoqata e Artistëve dhe Intelektualëve “Art Club”.

Veprimtaritë e para të “Art Club”-it

Që në embrionin e idesë, Shoqata është përkushtuar që me programin e saj të ndërgjegjësojë opinionin kulturor në Ulqin. Në saje të këtyre lëvizjeve, ”Art Club”-i u bë jo vetëm një emër i ri, por sinonim dhe lider i kulturës shqiptare në Ulqin e Mal të Zi, duke u integruar me sukses në rrjedhat kulturore gjithëshqiptare – në Prishtinë, Shkodër, Tiranë, Tetovë, por i njohur dhe i pranuar edhe nga shoqatat dhe institucionet joqeveritare malazeze.

Në gusht të vitit 1991, për herë të parë kemi takuar një shkrimtar të gjallë nga Shqipëria. Ka qenë ky dramaturgu dhe romancieri Fadil Kraja,

të cilin e sollëm nga Ostrosi në Ulqin për të pirë një kafe vëllazërore dhe për ta njoftuar më në hollësi me këtë shoqatë.

Pastaj, një ngjarje tjetër me shumë rëndësi kulturore dhe kombëtare është përurimi i librit të Prof. Dr. Ruzhdi Ushakut “Ulqini në gjurmët e shekujve”, që u bë në sheshin e muzeumeve të Kalasë së Ulqinit. Ky është promovimi i librit të parë shqip në këtë qytet të lashtë mbi 2500-vjeçar.

“Art Club”-i, ndonëse pa asnjë mbështetje financiare të institucioneve të pushtetit lokal, as të ndonjë donatori tjetër, por nga vetë kontributi i anëtarëve aktivë, ka organizuar mbrëmje autoriale me shkrimtarin Hajro Ulqinaku, regjisorin Emin Halili, me themeluesin e artit skenik, Bajram Rexhën, intelektualin malazias Dr. Pavle Mijoviq, me shkrimtarin Mehmet Kraja, piktorin Qazim Muja etj.

Por, në periudhën 1990-1994, derisa kam qenë unë në krye të Shoqatës, janë organizuar dy manifestime të rëndësishme dhe përmbajtjesore, kulturore, civilizuese dhe shpirtërore.

Më 15 shkurt 1992, në Ulqin është mbajtur veprimtari kombëtare, kulturore dhe fetare, ku pas 113 vjetëve në vendlindjen e tij sillet Hafiz Ali Riza Ulqinaku, personaliteti më i shquar i kohës së Lidhjes Shqiptare të Prizrenit në Ulqin. Projekti ka qenë i ndarë në dy pjesë: Mevludi, i kënduar në Xhaminë e Namazgjahut, dhe Tribuna shkencore në sallën e Kuvendit të Komunës së Ulqinit.

Për realizimin e këtij projekti ka kontribuar Meshihati i Bashkësisë Islame të Malit të Zi, i kryesuar nga Idriz efendi Demiroviq. Në saje të atyre mjeteve janë ftuar edhe studiues nga Shkodra dhe Prishtina. Mbi figurën e Hafiz Ali Riza Ulqinakut kanë mbajtur kumtesa edhe studiuesit vendorë, si

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Mr. Riza Rexha, Hajro Ulqinaku, Basri Çapriqi, Mr. Ismail Doda, Mr. Maksut Haxhibrahimoviq etj.

Në tribunën shkencore, para një auditoriumi të jashtëzakonshëm për rrethanat e Ulqinit,në emër të Shoqatës së Artisatëve dhe Intelektualëve “Art Club”,- kam lexuar vendimin e shoqatës një rrugë, institucioni kulturor apo arsimor, të pagëzohet me emrin e këtij mendimtari dhe veprimtari kombëtar.

Projekti i dytë, i cili afirmoi edhe më shumë veprimtarinë e shoqatës në qarqet kulturore, intelektuale, shkencore, civilizuese e shpirtërore në përmasa gjithëshqiptare, është takimi me përkthyesin e pasionuar të literaturës biblike në gjuhën shqipe, imzot Simon Filipajn.

Derisa me aktivitetin kushtuar Hafiz Ali Riza Ulqinakut, serioziteti i punës së “Art Club”-it “pushtoi” pjesën urbane, mbrëmja me imzot Filipajn ndërgjegjësoi komunitetin rural, të të gjitha riteve, meqë kishim të bënim me një intelektual të formatit akademik, i cili shqiptarëve u solli librin e shenjtë të shqipëruar dhe një bagazh të konsiderueshëm të folklorit.

Mbi veprimtarinë e imzot Simon Filipajt kanë folur disa oratorë, si: dom Marku, Maksut Haxhibrahimoviq, Mr. Ismail Doda, Dom Toma etj. mbi kontributin e imzot Filipajt si mbledhës i folklorit dhe i toponimisë etj.

Në atë periudhë në tregun e Ulqinit, por edhe më gjerë, kishte mungesë të theksuar të letrës për punimin e ftesave. Madje, disa nga mysafirët e veprimtarive të Shoqatës na akuzonin se po i diskriminojmë duke mos ditur dhe duke mos kuptuar se “Art Club”-i nuk ka asnjë mundësi t’i sigurojë ato.

(vijon) (Autori është themelues dhe kryetari i parë i SHAI “Art Club”) E ENJTE, 2 KORRIK 2020

Javore KOHA

13

VËSHTRIM & OPINION

VËSHTRIM & OPINION

Prof. Dr. Simë Gjon Dobreci

Një pasuri intelektuale e morale në rrafshin mbarëkombëtar Simë Dobreci ka ditur ta jetojë denjësisht jetën e vet: si mjek i përkushtuar në shërbim të njerëzve, si profesor e shkencëtar në shërbim të rinisë universitare e të shkencës mjekësore, dhe si shqiptar idealist në shërbim të shkencës albanologjike, të kulturës e të çështjes kombëtare

Prof. Dr. Emil Lafe

Shumë e nderuara zonja Lule Dobreci!

Të nderuar bij të profesor doktor Simë Gjon Dobrecit – Arbër, Lekë, Besnik dhe Fisnik me bashkëshortet e bijtë tuaj dhe të afërm të familjes suaj, Të nderuar autoritete të Kuvendit të Komunës së Ulqinit, të Këshillit Kombëtar të Shqiptarëve në Malin e Zi, miq, dashamirë e kolegë të Simë Dobrecit nga shoqatat shkencore e kulturore dhe nga shoqëria civile!

Jam pranë jush me mendje dhe zemër në këtë Mbledhje Përkujtimore për t’i shprehur nderimin tim më të lartë profesor doktor Simë Gjon Dobrecit, personalitet i shquar i mjekësisë shqiptare dhe veprimtar i palodhur i jetës shoqërore e intelektuale, studiues i zellshëm e i merituar i traditave dhe

“ 14

visareve kulturore të popullit shqiptar në trevat e lashta ilire ndërmjet detit Adriatik dhe liqenit të Shkodrës.

Lajmi i papritur për ndarjen nga jeta të Prof. Dr. Simë Dobrecit më ka hidhëruar thellë. Ndjeva trishtim në zemër dhe zbrazëti në shpirt, kur mendova se nuk do ta takoj më atë burrë fisnik me mendje të ndritur dhe zemër të zjarrtë.

Doktor Simën do të donim ta kishim ndërmjet nesh edhe për shumë vite të tjera!

Simë Dobreci ka ditur ta jetojë denjësisht jetën e vet: si mjek i përkushtuar në shërbim të njerëzve, si profesor e shkencëtar në shërbim të rinisë universitare e të shkencës mjekësore, dhe si shqiptar idealist në shërbim të shkencës albanologjike, të kulturës e të çështjes kombëtare. Për këto merita të larta është përfshirë me një artikull të veçantë edhe në “Fjalorin enciklopedik shqiptar” të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë (vëll. 1, Tiranë, 2008., fq.

497; autor akademik Isuf Dedushaj).

Ne që e kemi njohur prof. Simë Dobrecin, krenohemi me të, sepse ai është një simbol i virtytit, i mirësisë, i

Ne që e kemi njohur prof. Simë Dobrecin, krenohemi me të, sepse ai është një simbol i virtytit, i mirësisë, i shqiptarisë, i vullnetit për punë dhe i vendosmërisë për të mos u prapsur përpara pengesave e vështirësive. Prof. Simë Dobreci do të vlerësohet e do të nderohet gjithnjë si një pasuri intelektuale e morale jo vetëm për mjedisin shqiptar në Malin e Zi, por në një rrafsh më të gjerë, mbarëkombëtar!

Javore KOHA

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

shqiptarisë, i vullnetit për punë dhe i vendosmërisë për të mos u prapsur përpara pengesave e vështirësive.

Prof. Simë Dobreci do të vlerësohet e do të nderohet gjithnjë si një pasuri intelektuale e morale jo vetëm për mjedisin shqiptar në Malin e Zi, por në një rrafsh më të gjerë, mbarëkombëtar!

Miqësia ime me prof. Simë Dobrecin zë fill nga një artikull me titull “Dita e madhe e 20 Marsit 1554”, që pata shkruar në mars 2004 për të përkujtuar heroizmin intelektual dhe atdhetar të Don Gjon Buzukut. Pikërisht më 20 mars 1554, para 550 vjetësh, ky meshtar i thjeshtë, i frymëzuar nga dashuria për popullin e vet, kishte nisur punën për “Mesharin” e tij, që qëndron si një përmendore e lavdishme në themelet e shkrimit shqip e të kulturës shqiptare. Artikulli im atëherë tërhoqi vëmendjen e prof. Simës dhe ia di për nder që e ribotoi te revista “Buzuku” e tij. Shumë vite punë studimore mbi “Mesharin” e Buzukut më kanë bërë ta adhuroj autorin e tij, atë meshtar të thjeshtë, të cilit i dimë vetëm emrin, por e njohim pa dyshim dashurinë e thellë që ushqente për popullin e vet ndë Arbëni dhe që e frymëzoi për atë vepër madhore! Prof. Simë Dobreci ka pasur edhe më shumë arsye të krenohet për këtë prijatar të shkrimit shqip, sepse sipas gjithë gjasave ai ka qenë bir i rrethinave të Tivarit. Dhe pikërisht për këtë Prof. Simë Dobrecin e brente një brengë: në kishat e katundeve shqiptare të trevës së Tivarit, me meshtarë shqiptarë, nuk po dëgjohej më shqip, dhe në shkollat e atyre katundeve nuk

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

po mësohej as gjuha shqipe e as kultura shqiptare. Brenga e tij është edhe brenga jonë.

Revista “Buzuku”, e ideuar dhe e drejtuar nga prof. Simë Dobreci, ka nxjerrë nga harresa dhe ka sjellë në dritën e dijes së sotme vlera të mëdha të kulturës popullore shqiptare të trevës së Tivarit e më gjerë. Pas kësaj fjalët e Pashko Vasës: “Qysh prej Tivari ...” mua më tingëllojnë edhe si një thirrje që gjuha shqipe dhe shqiptaria të mos birret kurrë në Tivar dhe në malësitë e tij, që janë treva më veriore e gjuhës shqipe në bregdetin adriatik. Këto troje prej nga na vijnë dëshmitë e lashtësisë së shkrimit shqip, kanë qenë në shekuj porta e lidhjeve të botës shqiptare me kulturën dhe qytetërimin europian.

Doktor Simë Dobreci do të mbetet i skalitur në kujtesën tonë si një personalitet i lartë i mjekësisë shqiptare, një prind shembullor dhe një veprimtar i shquar e i palodhur i jetës dhe lëvizjes kulturore e shkencore të popullit shqiptar në shkallë kombëtare. Ai ishte krenar se i përkiste fisit shqiptar. Zemra e tij e zjarrtë rrihte gjithnjë për vlerat kulturore e historike të malësorëve të Krajës, Ljarjes e Shestanit, për gjuhën shqipe, për visaret e folklorit të atyre anëve, për gjithë popullin shqiptar në trevën e Ulqinit, të Tivarit e të Malësisë. Doktor Sima ishte një punëtor i pashembullt për mbrojtjen dhe këndelljen e traditave kombëtare. Revista “Buzuku” dhe botimet e tjera të tij janë një përmendore e qëndrueshme që

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

“

Doktor Sima ishte një punëtor i pashembullt për mbrojtjen dhe këndelljen e traditave kombëtare. Revista “Buzuku” dhe botimet e tjera të tij janë një përmendore e qëndrueshme që do ta mbajë gjallë kujtimin e Prof. Dr. Simë Dobrecit sa të jetë gjallë edhe fisi shqiptar.

do ta mbajë gjallë kujtimin e Prof. Dr. Simë Dobrecit sa të jetë gjallë edhe fisi shqiptar.

(Fjala është lexuar në Orën përkujtimore me rastin e vdekjes së Prof.

Dr. Simë Gjon Dobrecit, të mbajtur në sallën e madhe të Komunës së Ulqinit, më 20 qershor 2020)

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

Javore KOHA

15

KULTURË

KULTURË

In Memoriam: Prof. Dr. Simë Dobreci (1934-2020)

Mjek i nderuar dhe intelektual në përmasa kombëtare botoi librin e Dermatologjia(1980) si dhe botime të tjera. Dr.Dobreci është doktori i parë i mjekësisë në degën e dermatologjisë në Kosovë dhe e tërë veprimtaria e tij është e lidhur me Dr. Nail Draga këtë degë të mjekësisë, duke mbetur model për studentët dhe kolegët e tij.

Pasi në vitin 1990/91 regjimi serb e përjashtoi nga klinikat kuadrin arDitën e martë më 16 qershor 2020, simor shqiptar, e të njëjtin fat e patë në moshën 86 vjeçare vdiq në Brat- edhe Dr.Simë Dobreci, duke vazhduicë-Ulqin dr.Simë Dobreci, mjeku, ar të punojë nëpër shtëpia private. Me profesori universitar, studiuesi dhe kontributa shkencore ka marrë pjesë intelektuali i njohur në përmasa kom- në konferenca, sesione e takime të ndryshme shkencore në vend dhe në bëtare.

Ai ka lindur më 27 mars 1934, në botën e jashtme. Ishte kryeredaktor i Braticë-Ulqin, me origjinë nga Shes- revistës Praxis Medica, revistë protani i Krajës. Shkollën tetëvjeçare e ka fesionale shkencore e Shoqatës së kryer në Braticë e Ulqin(1953), gjim- Mjekëve të Kosovës. nazin klasik në Tivar(1957), fakulte- Me punën e tij profesionale dhe tin e mjekësisë në Beograd(1963). raportet e krijuara me pacientët, jo Fillimisht ka punuar në Tivar e Ul- vetëm në Kosovë, Ulqin e gjetiu, ka qin(1964-67). Më pas shkoi në mbetur emër i veçantë në mjekësi, spitalin e Prishtinës (1967), ku filloi që është admiruar si rrallëkush, duke specializimin e dermatologjisë dhe e i mbetur besnik betimit të Hipokratit. kreu në Zagreb (1970). Në vitin 1973 Në periudha me rëndësi për çështzgjidhet asistent i dermatologjisë në jen kombëtare, shquhej për guxim inFakultetin i Mjekësisë në Prishtinë. telektual në mbrojte të të drejtave të Një kohë ishte drejtor i Klinikës së popullit shqiptar. Ai ishte nënshkrues dermatologjisë në Prishtinë duke u i Peticionit të 215 intelektualëve marrë me veprimtari shëndetësore, shqiptarë kundër dhunës së pushteedukative e shkencore. U doktorua tit serb në Kosovë. në Fakultetin e Mjekësisë në Pr- Pas vajtjes në pension, dr.Simë Doishtinë në vitin 1980. Në Fakultetin breci kthehet në vendlindje në Brate mjekësisë fillimisht ishte docent icë, duke mos qenë pasiv, por merr i dermatologjisë(1984), profesor pjesë në veprimtari të ndryshme inordinar(1989) dhe profesor ordi- shoqërore, shkencore e kulturore, nar(1994). Për studentët e mjekësisë që lidhen me Shestanin, Krajën,

16

Javore KOHA

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

Si intelektual me përmasa kombëtare ai ishte i shqetësuar për emigrimin përkatësisht shpopullimin e vendbanimeve në Shestan e në Krajë në përgjithësi, e sidomos në veçanti humbjen e identitetit kombëtar, gjuhësor e kulturor të popullatës shqiptare që është duke përjetuar asimilim të heshtur Anën e Malit, Ulqinin e Tivarin. Është themelues i Shoqatës “Dom Gjon Buzuku”, si dhe i revistës “Buzuku”, nga viti 2001, ku ishte kryeredaktor përgjegjës, ku deri më tash kanë dalë 52 numra.

Si intelektual me përmasa kombëtare, ai ishte i shqetësuar për emigrimin, përkatësisht shpopullimin e vendbanimeve në Shestan e në Krajë në përgjithësi, e sidomos në veçanti humbjen e identitetit kombëtar, gjuhësor e kulturor të popullsisë shqiptare që është duke përjetuar asimilim të heshtur. Pikërisht, duke qenë dëshmitar i dukurive të tilla antishqiptare, ai u angazhua maksimalisht të botojë çdo gjë që ka të bëjë me traditën dhe trashëgiminë shqiptare të këtij mjedisi, për t’i publikuar si lëndë me vlerë shumëdimensionale në faqet e revistës “Buzuku”.

Në këtë aspekt meritat e dr.Simë Dobrecit janë të jashtëzakonshme, si pakkush në botën shqiptare.

Nuk ka dilemë së kjo revistë për nga koncepti, përmbajtja, analiza dhe trajtimi i çështjeve është unike për shqiptarët në Mal të Zi, dhe se për këtë merita kryesore i takon dr.Simë Dobrecit, i cili nuk ka kursyer kohë por edhe energji për të sjellë materiale interesante për lexuesit.

Veprimtaria e dr.Simë Dobrecit është shumëplanëshe. Është meritë e tij organizimi i konferencës shkencore “Kraja me veçantitë shestanase nëpër shekuj” mbajtur me 7-8 tetor

2011, në Ulqin. Artikujt e botuar në revistën “Buzuku” e më pas emërtuar në “Gjon Buzuku”, janë me vlerë të veçantë për albanologjinë në përgjithësi. Duke marrë parasysh vlerat e këtij materiali i njëjti është përmbledhur në dy libra. E ato janë “Krijime popullore shestanase”(2017) dhe “Përmbledhje vlerash njerëzore”(2018).

Duke qenë themelues dhe kryeredaktor i revistës BUZUKU, nga viti 2001 e deri më tash opinionit i ka ofruar një arkiv të dhënash me qasje shumëplanëshe, që paraqesin një thesar të diturive albanologjike.

Në sajë të hulumtimit disavjeçar me plot pasion për vendin e origjinës së tij, autori na ka ofruar të dhëna për Shestanin në veçanti e Krajën në përgjithësi, që do mbesin si testament për brezat e ardhshëm.

Ai me qëndrimin intelektual dhe përkushtimin idealist përballoi pengesat subjektive të ca individëve mediokër në lidhje me veprimtarinë në kuadër të Shoqatës “Dom Gjon Buzuku” dhe në revistën “Buzuku”.

Por, në sajë të veprimtarisë parimore ai kishte mbështetjen e bash-

këpunëtorëve të revistës e cila nga numri 41 u emërtua “Gjon Buzuku”, duke vazhduar me përkujdesjen e tij profesionale e materiale deri në numrin 52.

Në saje të angazhimit dhe pjesëmarrjes në ngjarje të rëndësishme shkencore e kulturore, dr.Simë Dobreci është vlerësuar nga institucione e subjekte të ndryshme me mirënjohje, diploma e falënderime. Me këtë rast dua të ceki disa më të rëndësishmet, që janë: Ambasador i Paqes, nga Federata e Paqes Universale(2011), “Çmimi tradicional” nga Shoqata “Art Club”-Ulqin(2012), “Mirënjohja e Ulqinit”(2014), nga Komuna e Ulqinit, “Medalja Presienciale e Kosovës” (2016) nga Presidentja e Kosovës, Atifete Jahjaga, si dhe dekorimi me çmimin “Nderi i Kombit” më 1 prill 2017, nga presidenti i Republikës së Shqipërisë Bujar Nishani.

Kudo që punoi u dallua më punën profesionale e pedagogjiko-arsimore, duke qenë shembull edhe për kolegët e tjerë, duke fituar autoritet

të madh. Ka mbetur në kujtesë të shumë gjeneratave si profesori model për ata studentë që patën fatin ta kenë pedagog të tyre.

Të nderuar të pranishëm, Duke analizuar veprimtarinë e tërësishme të dr.Simë Dobrecit, del qartë se ai mbetet një shkollë e madhe për të mësuar dashurinë për njerëzit, vendlindjen, popullin e vet si dhe vlerat e trashëgimisë etnokulturore.

Dhe në fund e them pa hezitim se dr.

Simë Dobreci me punën e tij profesionale, pasionin, qëndrimin parimor shoqëror, intelektual e atë kombëtar, do të mbetet shembull për kohën tonë dhe brezat që do të vijnë pas nesh.

Me vdekjen e tij familja humbi personin e dashur, ndërsa shoqëria dhe kultura shqiptare personin e nderuar.

Ngushëllimet më të përzemërta familjes Dobreci, të afërmeve dhe miqve të tij.

Lamtumirë doktori ynë i nderuar!

Pushofshë në paqe!

(Fjala e rastit në mbledhjen komemorative mbajtur në Ulqin me 20.6.2020) E ENJTE, 2 KORRIK 2020

Javore KOHA

17

KULTURË

KULTURË

Ali Gjeçbritaj

Sinonim për Krajën ( “Shkolla në Krajë 1929-2019”, Ali Gjeçbritaj, botoi Diti&Oli, Ulqin 2020)

Gazmend Çitaku

Janë disa sinonime që çuditërisht sapo të përmendësh një emër, natyrshëm të imponohet një tjetër si psh: Deti – Ulqini, Liqeni – Shkodra, Kraja –Gështenja, por edhe kur mendojmë lidhshmërinë e vendbanimeve me intelektualë, atëherë kemi: Ulqini – Hajro Ulqinaku, Ana e Malit – Basri Çapriqi ose Kraja – Ali Gjeçbritaj.

Ali Gjeçbrtaj ka lindur në Arbnesh, Krajë, Ulqin. “Arbneshi është lokalitet me emër tipik shqiptar. Në të kaluarën shumë arbneshnjanë kanë qenë

18

Javore KOHA

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

ustallarë të mjeteve lundruese dhe lundërtarë të zotë. Nga ky fshat para shumë vitesh nisi rrugën e dijes njëra ndër femrat e para në Krajë. Këtu sot ka edhe magjistra e doktorë shkencash.” – kështu e përshkruan vendlindjen e vet Aliu. Ai këtu mori dijet e para dhe çka është më kryesorja dijen e vet këtu e shkriu të tërën dhe kontribuoi që mbi dyzet gjenerata nxënësish të kalojnë nëpër sitën e tij.

Pra, thënë pak më ndryshe kur unë isha vetëm një vjeç e pak, në vitin e largët 1972, Aliu filloi punën në këtë shkollë dhe ja sot jemi mbledhur dhe festojmë së bashku përurimin e librit të radhës.

Dikur, në Krajë kishte plot fëmijë të cilët luanin lojëra të shumta tradicionale si: cingël, dokërr, buq, shahesh, hane etj., por që me top nuk

luanin sepse thjesht nuk kishin. Nga libri “Shkolla në Krajë 1929-2019” mësojmë se shkolla e parë në Krajë është hapur më 10 mars 1929 në shtëpinë e Smajl Bajramit Maxhuraj (fq.29) dhe se: “Shkolla në Krajë u nda, në Anën e Sipërme me mësim në gjuhën serbokroate e në Anën e Poshtme në gjuhën Shqipe. Përcaktimi për gjuhën e mësimit, siç thuhej u bë zyrtarisht sipas vullnetit dhe kërkesës së popullit. Gjatë vitit 1945/46 janë bërë përgatitjet për fillimi e mësimit në shkollat në Anën e Poshtme të Krajës, për këtë janë caktuar mësuesit Fadil Avdiqi dhe Metë Kurti.” (fq.33). Kurse Aliut i kujtohet se ditën e parë të shkollës para se të hynte brenda në klasë u zbath. Mësuesja e parë Katarinë Kola, por edhe të gjithë mësuesit e mëvonshëm do të ishin shumë krenarë me nxënësit e tyre, sepse siç thotë Aliu, nga fshati që vjen ai, nga Arbneshi, sot kemi intelektualë të ndryshëm, magjistra por edhe doktorë shkencash.

Aliu flet me modesti për punën dhe kontributin e tij intelektual dhënë këtij vendi, e citoj: “Unë kam shkruar nga se ia kam pasur borxh vendlindjes dhe shkollës time me të cilën jam rritë e burrëru”. Por, kur analizon opusin e tij botues prej njëmbëdhjetë librash dhe një numër të pafund tekstesh nëpër gazetat dhe revistat e ndryshme që shtypen jo vetëm në Mal të Zi por edhe në rajon, kudo ku flitet shqip, atëherë natyrshëm vijmë në përfundim se kemi të bëjmë me një njeri të besës, fjalës, mendjes dhe zemërgjerësisë. Krijimet e para, ato poezitë fillestare, i ka botuar në “Zëri i Rinisë”, “Jehona”, “Pionieri”, “Koha”, “Thumbi” etj., kurse, sot jep një kontribut të madh me shkrimet publicistike që i boton në periodikët e ndryshëm. Formimin intelektual e thith nga biblioteka e tij e pasur prej

mbi 2500 tituj, e që krijimet e tija letrare stilizuar me magjinë e vendlindjes, mallin e ditëve studentore të Prishtinës por edhe të atdhedashurisë për mëmëdhe - Aliun e bëjnë njeri të veçantë ashtu siç e paraqita në fillim- njeri sinonim i Krajës.

Aliu sot ka një ditë shumë të veçantë e të gëzuar por duke e njohur atë unë e di se ai thellë në shpirt është i vrenjtur sepse sheh se vendlindja e tij ngadalë e në heshtje po zbrazet.

Në oborr kemi humbur rrugën S’po e gjejmë dot Të na shpije në shtëpinë tonë O Zot në qiell Që nga lart na shikon Shpëtoji njerëzit e gjakut tim Që kanë humbur udhën Në udhëkryqet e jetës…

ar dy ndarje administrative shumë të dhembshme: Së pari padrejtësisht duke u shkëput nga trungu amë dhe herën e dytë duke u ndarë nga qendra më e madhe shqiptare në Mal të Zi , pra nga Ulqini. Andaj edhe pse sot administrativisht është pjesë e Komunës së Tivarit e që është një ndër komunat më të pasura në Mal të Zi - Kraja është rajoni më i varfër. Pra, rezultati i zbrazjes së Krajës është ndarja e tillë e padrejtë.

Aliu përmes krijimeve të veta lëshon edhe kushtrime: Thirra me sa zë kisha Dhe kumtova Se shestaneshën se gjeta Në Shestan Kishte dalë në Rumi Ashtu e veshur me stoli

Nëse pyet Aliun se Çka është Kraja për të? ai të jep 11 libra që ia ka kushtuar vendlindjes por më duhet të rikthej kujtesën në fjalën e rastit të Fadil Krajës në njërin nga përurimet e librave të Aliut, ku ai kësisoj e përshkroi: “Aliu e di se kush është, andaj edhe e di se ku do shkojë. Aliu i di rrënjët e veta andaj edhe na ofron libra me mesazhe sa biblike aq edhe kuranore”. Është shumë i lidhur me vendlindjen dhe numëron shumë padrejtësi që i janë bërë dhe që ende i bëhen Krajës. P.sh. Kraja ka pësu-

Por, siç thotë ai, për momentin bien vetëm në veshë të shurdhër. Aliu, ngado që shkon ka shumë miq dhe dyer të hapura. Por, forcën më të madhe për të çarë përpara ia jep familja e vet e mrekullueshme si dhe urtësia e mbështetja e parezervë e bashkëshortes së tij fisnike, Aishes.

Ka plane të mëdha për të ardhmen, pasi që siç thotë ai, çështje ditësh është edhe dita e pensionimit dhe se atëherë vëmendje të veçantë do t’i kushtojë shumë çështjeve që lidhen me Krajën dhe do të mundohet që

sa më shumë të dokumentojë dhe të publikojë libra për kulturën e jetës në Krajë, traditën, trashëgiminë gojore, materiale dhe jomateriale e shumë shumë gjëra tjera.

Nga e gjithë periudha e punës në Krajë, konkretisht në Shkollën Fillore “Gjergj Kastrioti Skënderbeu”, si periudhë të artë dhe të lavdishme veçon atë të pas vitit 1980 sepse nga kjo kohë kuadri edukativo-arsimor ishte i kompletuar dhe falë vullnetit të pashoqë të mësimdhënësve, krahas punës me nxënës, ata së bashku sfiduan edhe shumë dukuri të imponuara nga sistemi i atëhershëm shoqëror.

Kurse duke qenë se çdo gjë që ka arritur në jetë e ka arritur me mund të madh dhe djersë veçanërisht krenar e bëjnë arritjet e nxënësve të tij sepse siç thotë ai krahas punës si mësimdhënës është munduar që të jetë jo vetëm mësimdhënës por edhe prind për nxënësit e tij.

Aliu, pra, me punën e deritanishme intelektuale, shoqërore e patriotike ka siguruar për vete një pozitë të lartë shoqërore nga e cila gjatë viteve nuk e ka përkul asgjë në synimet e tija dhe se sot ndjehet shumë krenar ngaqë siç thotë ai: “S’kam pse ti uli sytë në tokë” nga askush.

(Fjala me rastin e përurimit të librit Shkolla në Krajë 1929-2019, Ostros, Krajë më 24.06.2020) E ENJTE, 2 KORRIK 2020

Javore KOHA

19

MOZAIK

MOZAIK

Në Ostros u përurua libri “Shkolla në Krajë 1929-2019” i autorit Ali Gjeçbritaj

Një enciklopedi e vogël për Krajën

“

Botime të reja

Debati i munguar (Nail Draga, Debati i munguar, S HAI “Art Club”, Ulqin, 2020) Studiuesi dhe publicisti Nail Draga ka ardhur para lexuesit ditëve të fundit me botimin më të ri “Debati i munguar”, një përzgjedhje e artikujve, analizave, komenteve dhe recensioneve, të cilat autori i ka publikuar prej vitit 2002 e më pas në mediat e shkruara në hapësirën etnogjeografike shqiptare. Në to ai paraqet shqetësimin e vazhdueshëm lidhur me statusin dhe pozitën e shqiptarëve në Malin e Zi. Në parathënien e librit, Draga shprehet se “botimi i disa artikujve në këtë libër ka edhe

20

Javore KOHA

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

mesazhin e kujtesës, sepse çështjet e pazgjidhura kërkojnë zgjidhje si kudo në botën demokratike, që janë në favor të barazisë nacionale e qytetare të këtij mjedisi. Pikërisht, në favor të avancimit të mendimit dhe të veprimit politik është edhe ky libër që duhet të jetë nxitje për veprime konkrete në këtë drejtim”.

Redaktor i librit është Ali Salaj, recensentë Qani Osmani dhe Robert Camaj, lektor Sabri Halili, redaktor teknik Gazmend Çitaku, ndërsa ballina është punuar nga Labeat Draga.

Libri është botuar nga Shoqata e Ar-

tistëve dhe Intelektualëve “Art Club” dhe është shtypur në shtypshkronjën IVPE – Cetinë. Botimin e tij e ka mundësuar Ministria e Kulturës, në konkursin për vitin 2019.

Dr. Nail Draga ka botuar deri tani librat: “Shqiptarët në Mal të Zi”, “Albanci u Crnoj Gori”, “Gjurmë gjeografike”, “Komente dhe opinione”, “Shpalime gjeografike”, “Meditime për identitetin”, “Në një cep të Ilirisë” (bashkautor), “Kultura dhe shoqëria civile”, “Intelektuali dhe paragjykimet”, “Etnia dhe hapësira” i. k. dhe “Debati i munguar”.

Autori ka treguar se puna në vjeljen dhe grumbullimin e materialit për këtë monografi nuk ka qenë aspak e lehtë, por që ka pasur fat që ky material është ruajtur në arkiva, në radhë të parë në arkivin e shkollës

Ostros – Në prani të personelit mësimor të Shkollës Fillore “Gjergj Kastrioti – Skënderbeu” në Ostros dhe të një rrethi të ngushtë të miqve të autorit, të mërkurën, më 24 qershor 2020, në bibliotekën e kësaj shkolle u bë përurimi i monografisë “Shkolla në Krajë 1929-2019” i autorit Ali Gjeçbritaj. Libri është botim i plotësuar i monografisë “Shkolla në Krajë 1929-2009” dhe në botimin e ri janë përfshirë edhe dhjetë vitet e fundit të procesit arsimor dhe rrugëtimit të kësaj shkolle.

Në emër të botuesit “Diti&Oli”, Gazmend Çitaku ka thënë se ekzistojnë disa emra të veçantë të krijuesve dhe intelektualëve që janë të lidhur me vendin e tyre.

Në këtë kontekst, ai ka thënë se kur përmendet Kraja, menjëherë të shkon mendja tek Ali Gjeçbritaj, i cili është sinonim i saj.

“Ali Gjeçbrtaj ka lindur në Arbnesh, Krajë. Këtu mori dijet e para dhe çka është kryesorja, dijen e vet këtu e derdhi të tërën dhe kontribuoi që mbi dyzet gjenerata nxënësish të kalojnë nëpër sitën e tij”, ka thënë Çitaku.

Duke folur për librin, ai ka thënë se “Ali Gjeçbritaj, me plot dashuri ia ka kushtuar këtë libër jo veç shkollës, por edhe Krajës. Domethënë, jo vetëm procesit arsimor që është zhvilluar këtu, por ai ka dhënë në këtë libër edhe të dhëna gjeografike, edhe historike”.

Sipas Çitakut, nuk kemi të bëjmë vetëm me një monografi, por me një enciklopedi të vogël për Krajën.

Drejtori i Shkollës Fillore “Gjergj Kastrioti – Skënderbeu”, Beqir Berjashi, ka vlerësuar punën e mësimdhënësit

Ali Gjeçbritaj, si pedagog dhe si krijues, duke thënë se puna e tij është krenari jo vetëm për vetë autorin, por edhe për shkollën.

Ai ka thënë se me këtë monografi, Gjeçbritaj “ia doli me e krye dhe bëri një punë të madhe për ne si kolektiv”.

“Me plotësimin e dhjetëvjetëshit të fundit, përfshihen të gjitha gjeneratat, domethënë deri më 2019. Dhe Aliu lë një rrugë të hapur që edhe ju anëtarët e rinj të kolektivit të shkruani për ne, të përcillni rrugën e të mos harroni atë çka ka punuar Aliu”, ka thënë ndër të tjera Berjashi.

Ai ka treguar se në të kaluarën ka pasur nisma të pasuksesshme për botimin e një monografie për shkollën në Krajë apo edhe të tillë që kanë shkruar në mënyrë negative për të. “Çka më gëzon më tepër, ka pasur që kanë shkruar monografi, kanë shkruar për shkollën, por Aliu në këtë libër na gëzon të gjithëve sepse na ka përmbledhur të gjithëve pa një sy kritik dhe negativ ndaj atyre që kanë punuar në këtë shkollë”, ka thënë drejtori i SHF “Gjergj Kastrioti – Skënderbeu”.

Në mungesë të recensentit të librit, dr. Bahri Briskut, vështrimin e tij për librin e ka lexuar Arlinda Sukaliqi.

Autori i librit “Shkolla në Krajë 19292019”, Ali Gjeçbritaj, ka thënë në fjalën e tij se “arsimimi dhe edukata popullore, sidomos përmes prindërve dhe riteve të ndryshme në këtë trevë, janë pjesë e pandarë e trashëgimisë arsimore dhe edukative e kulturore e popullit shqiptar”.

Ai ka vijuar duke thënë se duke e pasur gjithë këtë bagazh, e ka parë të arsyeshme që të japë kontributin

e tij modest në ruajtjen nga harresa të gjithë kësaj, “fillimisht me hulumtimet e më pas me evidentimin dhe shënimin, hedhjen në letër e më pastaj me radhitjen e tyre”.

Gjeçbritaj ka theksuar se materiali i përfshirë në libër synon, në radhë të parë, të prezantojë një brumë me vlerë nga e kaluara e begatë në fushën e arsimit dhe edukimit në Krajë.

“Arsimi dhe rrjedhat e tij në shekuj, pa dyshim që paraqet një vlerë të shtuar të trashëgimisë kulturore e arsimore të trevës së Krajës”, ka theksuar ai, duke shtuar se shpreson që ky material të jetë i dobishëm për arsimin, kulturën dhe trashëgiminë.

Autori Gjeçbritaj ka treguar se puna në vjeljen dhe grumbullimin e materialit për këtë monografi nuk ka qenë aspak e lehtë, por që ka pasur fat që ky material është ruajtur në arkiva, në radhë të parë në arkivin e shkollës.

“Unë pata kënaqësi që ta vjel, ta shënoj kohë pas kohe, ta ruaj në dorëshkrim e më në fund të siguroj mjete, ta botoj botimin e parë më 2013, nga Fondi për Pakica, ndërsa ky që po përurohet sot me mjete të donatorëve dhe mjete vetanake, kështu që si i tillë i plotësuar shpresoj se do të pritet mirë dhe do të begatojë trashëgiminë tonë arsimore e kulturore dhe jo vetëm”, është shprehur ai, duke treguar se “jo pa qëllim, por edhe për shkaqe objektive e subjektive, këtë material e rezervova për ta botuar pikërisht para se të dal në pension”.

Përurimi i librit është organizuar nga Shkolla Fillore “Gjergj Kastrioti – Skënderbeu”.

Në fund të përurimit, autori dhuroi libra për të gjithë pjesëmarrësit, ndërsa organizatori ka shtruar koktej për i. k. të pranishmit.

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

Javore KOHA

21

KULTURË

KULTURË

Mbi librin “Zgjedhjet parlamentare dhe deputetët shqiptarë në Malin e Zi në periudhën e pluralizmit 1990-2016” të autorit Gjekë Gjonaj

Një historik mbi parlamentarizmin shqiptar në Malin e Zi në periudhën e pluralizmit (Gjekë Gjonaj, Zgjedhjet parlamentare dhe deputetët shqiptarë në Malin e Zi në periudhën e pluralizmit 1990-2016, SHAI “Art Club”, Ulqin, 2020)

Edhe pse në fokus ka deputetët shqiptarë në Kuvendin e Malit të Zi, libri na ofron një pasqyrë edhe mbi zgjedhjet parlamentare dhe ndryshimet që ka pësuar gjatë viteve të shumëpartiakësisë Kuvendi i Malit të Zi. Në këtë monografi, autori pasqyron në mënyrë kronologjike të dhjetë palë zgjedhjet (gjashtë para dhe katër pas shpalljes së Pavarësisë së Malit të Zi në vitin 2006) që janë zhvilluar gjatë kësaj periudhe, duke u përqendruar te partitë politike shqiptare, baticat dhe zbaticat e tyre (zgjedhore)

Ismet Kallaba

Përfaqësimi i shqiptarëve në Kuvendin e Malit të Zi është objekt studimi i viteve të fundit të gazetarit dhe publicistit Gjekë Gjonaj. Fryt i punës së tij kërkimore në këtë fushë janë dy

22

Javore KOHA

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

librat e fundit. Pas librit “Deputetët shqiptarë në Malin e Zi në periudhën e komunizmit 1946-1990”, i cili trajton përfaqësimin e shqiptarëve në jetën politike, gjegjësisht në Kuvendin e Republikës Popullore të Malit të Zi, në Kuvendin Federativ dhe në Kuvendin e Republikës Socialiste të Malit të Zi në kohën e monizmit, Gjonaj vjen me një libër të ri me karakter informativ-dokumentues “Zgjedhjet parlamentare dhe deputetët shqiptarë në Mal të Zi në periudhën e pluralizmit 1990-2016”, si vazhdimësi e

librit të parë.

Libri është një historik mbi parlamentarizmin shqiptar në Malin e Zi në periudhën e pluralizmit. Edhe pse në fokus ka deputetët shqiptarë në Kuvendin e Malit të Zi, libri na ofron një pasqyrë edhe mbi zgjedhjet parlamentare dhe ndryshimet që ka pësuar gjatë viteve të shumëpartiakësisë Kuvendi i Malit të Zi. Në këtë monografi, autori pasqyron në mënyrë kronologjike të dhjetë palë zgjedhjet (gjashtë para dhe katër pas shpalljes së Pavarësisë së Malit të Zi në vitin 2006)

që janë zhvilluar gjatë kësaj periudhe, duke u përqendruar te partitë politike shqiptare, baticat dhe zbaticat e tyre (zgjedhore). Ai na njeh me të dhëna të hollësishme për çdo zgjedhje – kornizën ligjore, numrin e votuesve, rezultatet e zgjedhjeve, numrin e listave pjesëmarrëse, emrat e kandidatëve për deputetë të partive shqiptare, përfaqësuesit e partive politike shqiptare dhe të deputetëve shqiptarë nga partitë e tjera në Kuvendin e Malit të Zi, ministrat dhe ndihmës ministrat shqiptarë në Qeverinë e Malit të Zi, duke shpjeguar edhe kontekstin politik në të cilin janë zhvilluar zgjedhjet.

Për këtë qëllim, ai ka shfrytëzuar arkivin e Kuvendit të Malit të Zi dhe të disa partive politike shqiptare. Libri nuk është një studim i thelluar ngaqë autori nuk ka pretendime shkencore, por përqasja e të dhënave na ndihmon për të krijuar një ide të qartë për problematikën e trajtuar.

Një kapitull i veçantë i librit i është kushtuar jetëshkrimit të 28 deputetëve shqiptarë, të cilët gjatë sistemit pluralist janë ulur në Kuvendin e Malit të Zi. Autori nuk është marrë edhe me analizën e punës së deputetëve shqiptarë në Kuvendin e Malit të Zi. Një gjë të tillë mendoj se e ka bërë me qëllim për t’iu shmangur rrezikut të vlerësimeve subjektiviste duke qenë edhe vetë si gazetar vëzhgues dhe në mënyrë indirekte aktor

“

Me këtë monografi Gjonaj ka shkelur në një hulli të parrahur më herët ngaqë mungojnë librat që trajtojnë përfaqësimin e shqiptarëve në Kuvendin e Malit të Zi, me përjashtim të ndonjë artikulli apo të ndonjë libri që merret në mënyrë të tërthortë me këtë çështje. Ai krijon hapësirë për analiza dhe studime krahasuese në të ardhmen. Ndërkaq për lexuesin i cili e ka përjetuar këtë periudhë, libri shërben si kujtesë për disa ngjarje të rëndësishme politike-shoqërore në jetën e tyre

i skenës politike shqiptare në Malin e Zi. Si për t’i paralajmëruar të gjithë ata që kanë qenë apo duan të bëhen deputetë në të ardhmen, autori i paraprin librit me parathënien e Atë Gjergj Fishtës (edhe vetë deputet i Parlamentit Shqiptar gjatë viteve 1920-1924) mbi kriteret që duhet t’i plotësojë ai që kërkon të jetë deputet, një “peshore” ku duhet ta masë veten secili pas përfundimit të mandatit.

Me këtë monografi Gjonaj ka shkelur në një hulli të parrahur më herët ngaqë mungojnë librat që trajtojnë përfaqësimin e shqiptarëve në Kuvendin e Malit të Zi, me përjashtim të ndonjë artikulli apo të ndonjë libri që merret në mënyrë të tërthortë me këtë çështje. Ai krijon hapësirë për analiza dhe studime krahasuese në

të ardhmen. Ndërkaq për lexuesin i cili e ka përjetuar këtë periudhë, libri shërben si kujtesë për disa ngjarje të rëndësishme politike-shoqërore në jetën e tyre.

Autori pohon me të drejtë se “rënien e sistemit komunist dhe vendosjen e pluralizmit politik në Mal të Zi e mirëpritën edhe shqiptarët, duke shpresuar e besuar në ndryshimin pozitiv të së ardhmes së tyre”. Por nëse e krahasojmë përfaqësimin politik të shqiptarëve në periudhën e monizmit me atë në pluralizëm, për fat të keq mund të konstatojmë se sot shqiptarët në Malin e Zi janë të nënpërfaqësuar në çdo nivel të pushtetit, organe dhe institucione qendrore dhe lokale, derisa në të kaluarën (monizëm) përfaqësimi i tyre ishte deri diku i barabartë me popujt e tjerë.

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

Javore KOHA

23

KULTURË

KULTURË

Ngjarje historike në Shtetet e Bashkuara të Amerikës

Themelohet katedra e parë albanologjike Hapja e një Katedre për studime shqiptare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka qenë një ëndërr e kamotshme në radhët e komunitetit shqiptaro-amerikan dhe përflitej shpesh – sidomos në qarqet intelektuale të komunitetit -- si një dëshirë e parealizuar, nga akademikët e njohur të këtij komuniteti, si Prof. Arshi Pipa, Prof. Stavro Skendi, Prof. Nick Pano, Prof. Sami Repishti, e shumë të tjerë.

Kjo nismë është me të vërtetë një moment i rëndësishëm në historinë e studimeve shqiptare në Shtetet e Bashkuara dhe i shumëpritur nga komuniteti shqiptaro-amerikan. Ajo që nuk u arrit dot për më shumë se një shekull -- aq sa është edhe historia e shqiptarëve në Amerikë -- më në fund u bë realitet këtë vit. Në Universitetin DePaul të qytetit Çikago të shtetit Illinois -- njëri ndër universitetet më të njohur amerikanë dhe universiteti më i vjetër katolik në Shtetet e Bashkuara -- është themeluar Katedra për Albanologjinë për Studime Shqiptare – “Katedra e re e Albanologjisë Hidai Bregu në Unversitetin DePaul”.

Katedra e parë e Albanologjisë në Amerikë është hapur falë një donacioni nga filantropi shqiptaro-amerikan, Z. Hidai Eddie Bregu, ndërsa Drejtori i parë i kësaj Katedre albanologjike në Universitetin DePaul, është emëruar Profesori Gazmend Kapllani – duke e bërë kështu këtë universitet, të parin në historinë e universiteteve amerikane, që i lartëson studimet shqiptare në nivel katedre dhe Profesorin Kapllani si drejtorin e parë të saj. Natyrisht, se merita më e madhe i takon filantropit dhe patriotit të shquar shqiptaro-amerikan, Z. Hidai Eddie Bregu për fondet që ka dhuruar për themelimin e Katedrës Albanologjike. Profesori Kapllani e ka cilësuar Z. Bregu si, “Njeri me një vizion të jashtëzakonshëm. Sa patriot aq edhe i lidhur me rrymat më bashkëkohore, aq edhe mendjehapur, aq edhe i lidhur me bashkësitë e

24

Javore KOHA

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

ndryshme në Amerikë. Pra, për mua është model i patriotit bashkëkohor”, ka vlerësuar Z. Kapllani, duke shtuar se ai vetë ishte i nderuar të shërbejë si drejtori i parë i Katedrës dhe shtoi se do bëjë ç ‘është e mundur që t’i shërbejë dhe ta nderojë emrin dhe vizionin Z. Bregu.

Hidai Eddie Bregu

Dr. Gazmend Kapllani

Në një komunikim elektronik me mua, Drejtori i ri i Katedrës në Universitetin DePaul, Prof, Gazmend Kapllani u shpreh, për këtë artikull, se për momentin ai ka përqendruar përpjekjet dhe planet e tija fillestare, që siç u shpreh ai, “Ta bëjmë Katedrën e Albanologjisë në DePaul një pikëtakimi të akademikëve, artistëve dhe intelektualëve shqiptarë që do sjellin

mendimin krijues dhe do nxisin debate të frytshme mbi temat shqiptare. Për këtë arsye po përjetojnë edhe këto kohëra të pandemisë si eventeve tona publike. Të shtunën do shfaqim”, tha ai, “online filmin ZANA që do shoqërohet me një diskutim me regjisoren e filmit Antoneta Kastrati dhe drejtoren e fotografisë Sevdije Kastrati. “Zana” është emëruar si filmi pjesëmarrës i Kosovës për Oscar. Është një film i jashtëzakonshëm”, shtoi Profesor Kapllani.

Në të njëjtin komunikim, Dr. Kapllani njofton gjithashtu se në universitetin DePaul është krijuar tashmë Aleanca Kulturore Shqiptaro-Amerikane (Albanian American Cultural Alliance), themeluar dhe përberë nga studentë dhe të rinj nga DePaul dhe universitete të tjera. Një nga Projektet që kemi nisur të punojmë quhet Speak Memory. Projekti ka si synim të mbledhë historitë personale të Shqiptaro-Amerikanëve, fillimisht, në Cikago dhe mandej në gjithë Amerikën gradualisht”. Sipas Prof.

Kapllanit, ky është një projekt afatgjatë, synimi i të cilit është “Krijimi i një Arkivi të Kujtesës së Komunitetit (historitë do regjistrohen dhe do ruhen në Librarinë e Universitetit DePaul bashkë me dëshmi të tjera që mund të na ofrojnë të intervistuarit, si kopje fotografish, ditarë, karta postale, që lidhen me historinë e tyre personale dhe të komunitetit Shqiptaro-Amerikan). Sipas rezultateve që do kemi, historitë mund të bëhen libër, ekspozitë ose dokumentar, theksoi Dr. Kapllani.

Sa u përket planeve të mëvonshme, Drejtori i Katedrës së Albanologjisë në Universitetin De Paul të Çikagos tha se, varësisht, nga kushtet, ai do dëshironte që vitin e ardhshëm të organizojë një Konferencë për Holokaustin dhe shpëtimin e Hebrenjve në Shqipëri gjatë Luftës së Dytë Botërore, në bashkëpunim me Muzeun e Holokaustit në Cikago – e cila Konferencë, sipas Profesor Ka-

pllanit, do shoqërohet me botimin e një libri në anglisht, për këtë temë.

Pritet që në shtator, që shënon gjithashtu edhe fillimin e vitit të ri akademik, Katedra e re e Albanologjisë në Universitetin DePaul të Çikagos të fillojë zyrtarisht punimet. Planet afatgjata të Katedrës, Profesor Kapllani i ka shpalosur, pjesërisht, në një intervistë me Zërin e Amerikës në gjuhën shqipe, marsin që kaloi.

“Po punojmë për të krijuar platformën dhe nga momenti i krijimit të saj brenda këtij viti çdo student do të mundet të drejtohet tek ne dhe të regjistrohet. Do jetë anëtar si të thuash i diplomës që ne do japim, sepse ne duam që t’u japim diploma studentëve tanë. Dhe studenti do të mësojë nga një anë gjuhën shqipe dhe nga ana tjetër ato që i quajmë ne lëndë përmbajtjeje, pra lëndë që do të jenë në shqip dhe anglisht për tema dhe tematika të ndryshme të albanologjisë”, i ka thënë ai Zërit të Amerikës.

Në intervistën me VOA-n, Dr. Kapllani ka thënë se Katedra e parë albanologjike në një universitet amerikan, do të ofrojë lëndë gjithëpërfshirëse nga të gjitha disiplinat, me qëllim për të tërhequr studentë shqiptarë dhe të huaj. “Do kemi të gjitha disiplinat nga gjuha, letërsia, historia, arkeologjia, filozofia. Dhe duam që të krijojmë një kurrikulë sa më bashkëkohore sepse Albanologjia ka mundësi të jashtëzakonshme sidomos kur lidhet me çështje që janë në qendër të diskutimeve globale sot, qoftë për letërsinë e diasporës, qoftë për historinë dhe gjeostrategjinë, qoftë për fenë. Pra neve do të mundohemi të krijojmë një kurrikulë sa më bashkëkohore që mos t’i flasë vetëm studentëve shqiptaro-amerikanë të cilët janë qendra dhe publiku kryesorë i yni, por t’i flasë çdo studenti nga çdo lloj origjine apo nga çdo lloj baze etnike”, ka thekësuar Z. Kapllani.

Nismë më të rëndësishme se themelimi i kësaj Katedre albanolog-

jike në Universitetin më të vjetër katolik DePaul në Shtetet e Bashkuara, me qendër në Çikago, për komunitetin dhe nga komuniteti shqiptaro-amerikan nuk besoj të ketë pasur në këto 100-vjet. Do të jetë një qendër kulture arbërore në Shtetet e Bashkuara, në një vend që ka bërë aq shumë gjatë historisë për Kombin shqiptar, për ruajtjen e kulturës dhe të identitetit të shqiptarëve në trojet e veta. Jam i bindur se Katedra do të jetë një qëndër ku do të mbizotërojë atmosfera e veçantë e Arbërit, aty ku -- për shqiptaro-amerikanët dhe jo vetëm – kultura, gjuha dhe traditat tona do të përtërihen në një botë të huaj, por mike për shqiptarët, siç Amerika. Si të mos e mirëpresim themelimin e një qendre akademike si kjo, këtu në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, një katedër që do të merret me historinë, gjuhën, letërsinë dhe kulturën e trojeve tona, një qendër e cila do të hapi shtigje të reja në fushën e hulumtimeve historike dhe në shtjellimin e tyre. Si të mos kënaqemi dhe të mos brohorisim e të duar-trokisim themelimin e kësaj Katedre, në njërin prej universiteve më të njohura dhe më të vjetra amerikane – katedër e cila jam i sigurt se do sjelli dritë mbi çështjet më të rëndësishme të historisë shqiptare të përdhosur nga historiografia komuniste—e për më tepër do të luaj një rol të rëndësishëm në paraqitjen e shqiptarëve si një Komb i denjë dhe i pajisur me vlera perëndimore për të zënë vendin e tij aty ku i takon, krahas kombeve të qytetëruara.

Vet themelimi i kësaj Katedre tregon fisnikërinë, jo vetëm të filantropistit, Z. Hidai Bregut, por edhe të vetvetes tonë, si një komunitet tashmë i pjekur e serioz në këtë vend, me kulturë e histori të veçantë dhe krenare. Gjëja për tu dëshiruar është vetëm që themelimi i Katedrës albanologjike në universitetin DePaul të Çikagos të jetë një shembull për tu kopjuar edhe nga filantropë të tjerë shqipta-

ro-amerikanë si Hidai Bregu dhe që kjo nismë të jetë një frymëzim dhe fillim i një veprimtarie më aktive në themelimin e programeve të tilla në universitetet anë e mbanë Shteteve të Bashkuara, nga individë të komunitetit shqiptaro-amerikan, të cilëve Perëndia dhe Amerika u ka dhënë mundësitë për të bërë një gjë të tillë.

Dekani i Universitetit DePaul, Dr. Guillermo Vasquez de Velasco, PhD deklaron në faqen e internetit të Universitetit se “Ne u sigurojmë të gjithë studentëve tanë arsim që balancon studimin e thelluar me një përvojë të madhe në disiplina të ndryshme, që formojnë thelbin e njohurive njerëzore. Të gjitha programet tona për dhënien e diplomave kërkojnë të rrisin njohuritë e studentëve dhe aftësitë e të menduarit kritik, që ata të ngrenë pyetje me vlerë dhe kuptim dhe t’i zhvillojnë ato si pjesë të pandara të zemrës dhe mendjes, të qenësishme në të mësuarit gjatë gjithë jetës dhe zhvillimit të mendimit të pavarur”.

Pjesë e këtyre “njohurive thelbësore” që ofron universiteti DePaul, duke filluar nga viti 2020, do të jetë edhe albanologjia, gjuha, letërsia, kultura dhe historia e shqiptarëve në njërin prej universiteteve më të njohura dhe më të vjetra të Amerikës, Universiteti De Paul në Çikago. Për këtë fakt, jo vetëm komuniteti shqiptaro-amerikan, por edhe të gjithë shqiptarët kudo qofshin duhet të ndjehen krenarë për aktin fisnik të shqiptaro-amerikanit, Z. Hidai Bregut dhe t’i urojmë, njëkohësisht, këmbë të mbarë në detyrën e tij të re e fsinike edhe drejtorit të parë të Katedrës Albanologjike në Universitetin DePaul, Dr. Gazmend Kapllanit. Këta dy burra meritojnë nderimet tona dhe mirënjohjen e gjithë Shqiptarëve mendjendritur.

Aleanca Kulturore Shqiptaro-Amerikane (Albanian American Cultural Alliance), F. Shkreli

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

Javore KOHA

25

Tabela 12: Pasqyra e rezultateve zyrtare të zgjedhjeve parlamentare të mbajtura më 10 shtator 2009

MOZAIK

Emri i partisë

Zgjedhjet e parakohshme parlamentare 2009

Shqiptarët e përçarë me pesë lista zgjedhore Gjekë Gjonaj

Komisioni Shtetëror i Zgjedhjeve më 10 prill 2009 konfirmoi rezultatet përfundimtare të zgjedhjeve të parakohshme parlamentare në bazë të ligjit zgjedhor dhe më pas i shpalli në Gazetën Zyrtare të Republikës së Malit të Zi Zgjedhjet për deputetë në Kuvendin e Malit të Zi janë shpallur me Vendim për shpalljen e zgjedhjeve për deputetë në Kuvendin e Malit të Zi. Në pikëpamje të besimit të disa aktorëve politikë, qytetarët në përcaktimin e tyre zgjedhor në vitin 2009 nuk u kanë lërë vend për kurrfarë ngurrimi, sepse partitë në pushtet PDS/PSD kanë arritur të fitojnë bindshëm shumicën absolute të mandateve në Kuvendin e Malit të zi, që është rezultat më i mirë se në zgjedhjet parlamentare të 2006-ës.

Partitë opozitare, të cilat në zgjedhjet paraprake ( 2006) përjetuan shpartallim nën ndikimin e mossuksesit në referendum, nuk arritën ta marrin veten në zgjedhjet e 2009tës. Partia më e suksesshme PSP në këto zgjedhje fitoi vetëm një të tretën e votave, kurse të gjitha partitë e tjera serbo-malazeze siguruan numër të vogël mandatesh në Parlament.

Në bazë të materialit zgjedhor, rezultatet e përgjithshme të zgjedhjeve janë, si vijon:

26

Javore KOHA

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

- Në lista zgjedhore janë regjistruar gjithsej 498.305 votues; - Gjithsej kanë votuar 329.8 00 votues, prej të cilëve në qendra të votimit kanë votuar 314.6276 votues; - Jashtë qendrave të votimit, respektivisht përmes zarfeve ( postës) kanë votuar 15.192 zgjedhës; - Janë pranuar 499.241 fletëvotime, prej të cilave 936 për votim të personave në burg; - Janë përdorur 329.819 fletëvotime; - Ka pasur 5.827 fletëvotime të pavlefshme ; - Ka pasur 323.99 fletëvotime të vlefshme.

Mandatet e shqiptarëve

Në prag të këtyre zgjedhjeve u bënë disa nisma për formimin e një koalicioni të madh të subjekteve politike shqiptare. Megjithatë, kjo nismë e cila u mirëprit nga opinioni i gjerë në vend dhe diaspora shqiptare edhe këtë herë dështoi për shkak të mungesës së vullnetit politik dhe mosrespektimit të ndërsjellë të liderëve politikë shqiptarë. Në mungesë të formimit të një apo dy koalicioneve serioze shqiptare, shqiptarët e përçarë si asnjëherë deri më tash dolën në këto zgjedhje me 5 (pesë) lista zgjedhore nga gjithsej 16 ( gjashtëmbëdhjetë) në nivel të Malit të Zi. Subjektet nacionale shqiptare , në zgjedhjet parlamentare të 2009-ës, edhe pse të pakonsoliduara dhe pa harmonizim qëndrimesh për një

koalicion të gjerë nga njësia e “ veçantë” zgjedhore , e cila u jepte atyre mundësi të fitojnë pesë deputetë, arritën të fitojnë katër vende në Kuvendin e Malit të Zi. Nga një deputet fituan Forca, Unioni Demokratik i Shqiptarëve, Lista Shqiptare: LD MZ –Mehmet Bardhi - ASH – Gjergj Camaj dhe Koalicioni Shqiptar “ Perspektiva” . Në garë ishte edhe Partia e Prosperitetit Demokratik, e cila fitoi 805 vota, të cilat nuk mjaftuan për një deputet. Shqiptarët në periudhën mandatore 2009 – 2012 u përfaqësuan në Kuvendin e Malit të Zi me nga këta deputetë: 1.

Genci Nimanbegu ( Forca) 2.

Mehmed Zenka ( UDSH) 3.

Mehmet Bardhi (Lista Shqiptare: LD në MZ –Mehmet Bardhi - ASH –Gjergj Camaj ) 4.

Amir Hollaj deri më 24 maj 2011 ( dorëhiqet) Vasel Sinishtaj nga 31 maj 2011 ( Koalicioni Shqiptar “Perspektiva”) Partitë politike shqiptare, si subjekte të veçanta apo në dy koalicione të krijuara, në këto zgjedhje kanë marrë gjithsej 14.008 vota. Numri i votave të fituara në zgjedhjet parlamentare 2009 dëshmon se UDSH dhe Forca si subjekte të veçanta kanë fituar nga një deputet, ndërsa dy subjektet e tjera një rezultat të tillë e kanë arritur në sajë të koalicioneve.

Ky rezultat zgjedhor për shqiptarët dëshmon se Lista shqiptare :”LD në MZ-ASH” dhe Koalicioni Shqiptar “

Përqindja Votat

Numri i ulëseve në Kuvend

1.Mali i Zi EvropianMillo Gjukanoviq 51.94

168.290 48

2.Partia Socialiste Popullore-Srgjan Miliq 16.83

54.547 16

3.Partia e Re Demokratike Serbe Andrija Mandiq 9.6

29.883 8

4.Lëvizja për Ndryshime “Mundemi” Nebojsha Medojeviq 5.93

19.546

5.Koalicioni Popullor -Partia Popullore dhe Partia Demokratike Serbe 2.86

9.448 0

5

6.Koalicioni i Partisë Liberale dhe Qendrës Demokratike “ Për Malin e Zi ndryshe” dr. Goran Batriçeviq 2.66 8.759 0 7.Partia e Pensionistëve dhe Invalidëve të Malit të Zi 2.33

7.691

4.747 1

9.Lista Nacionale Serbe 1.30

0

10.Boshnjakët dhe Myslimanët Bashkë – Një 1.06

3.489 0

11.Forca-Nazif Cungu

0.89

2.939 1

12.Lista Shqiptare : LD MZ –Mehmet Bardhi ASH –Gjergj Camaj

0.88

2.898 1

13.Koalicioni Shqiptar “ Perspektiva”

0.79

2.619 1

14.Partia Serbedc.dr.Aleksandar Stamatoviq “ Për Serbët e vërtetë” 07.4

2.446

0

15.Komunistët e Malit të Zi 0.48

1.594

0

16.Partia e Prosperitetit Demokratik 805

Tabela 13: Votat e partive shqiptare sipas komunave Zgjedhjet parlamentare 29.03.2009 Vendvotimet FORCA PPD Andrijevicë 0 2 Tivar 122 27 Bijello Polë 31 7 Beranë 2 3 Budvë 10 4 Danillovgrad 8 4 Zhablak 1 1 Kolashin 6 2 Kotorr 17 6 Mojkovc 1 3 Plavë 75 7 Nikshiq 32 34 Pluzhinë 0 2 Tivat 19 6 Plevlë 10 5 Podgoricë 181 3 Rozhajë 23 3 Ulqin 2348 620 Herceg Novi 37 11 Cetinë 14 5 Shavnik 1 0 Burgu i Spuzhit1 1 Gjithsej: 2939 805

UDSH KSH LSH 0 2 1 147 18 701 22 1 7 3 2 4 1 2 2 5 1 6 1 0 0 4 1 2 7 3 4 2 0 3 320 3 449 9 13 13 0 0 1 6 1 5 3 4 6 122 2 835 112 2 188 2871 1228 658 5 7 4 6 4 8 0 3 1 3 9 0 4747 2619 2898

0

8.UDSH-Ferhat Dinosha 1.44 4.231

MOZAIK

Gjithsej: 81

Perspektiva” po të kishin dalë vetëm në zgjedhje nuk kishin arritur numrin e mjaftueshëm të votave për një deputet.

Në këtë periudhë mandatore të Kuvendit të Malit të Zi kanë qenë edhe dy deputetë shqiptarë, z.Luigj Lubo Shkrela dhe z.dr. Halil Dukoviq nga radhët e partisë politike qytetare joshqiptare -PDS ]

Klubi i deputetëve shqiptarë

Risi e këtyre zgjedhjeve për shqiptarët ka qenë formimi i klubit të subjekteve politike shqiptare. Deputetët shqiptarë në Kuvendin e Malit të Zi, i cili u konstituua më 23 prill 2009, arritën t’i tejkalojnë mosmarrëveshjet e mëparshme dhe , më në fund , të formojnë klubin e tyre. Klubi i deputetëve shqiptarë prej 4 ( katër) deputetësh u formua më 15 shkurt 2011. Formimi i këtij klubi i mundësoi atij angazhimin e një sekretari dhe këshilltari profesional ashtu siç e kanë të gjitha klubet e tjera. Me një fjalë, kishin një qasje më cilësore për çështjet të cilat janë preokupuese për popullsinë shqiptare në Mal të Zi. Formimi i klubit të deputetëve shqiptarë, përveç se dëshmoi seriozitet të subjekteve politike, po ashtu mundësoi edhe koordinimin e veprimeve të deputetëve, sidomos ne kolegjiumin e parlamentit.

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

Javore KOHA

27

PORTRET

PORTRET

Portret: Jusuf - Cufo Lika

Intelektual i rrallë me zemër të madhe Zemra e madhe e këtij entuziasti ka bërë dhe ende bën shumë për kulturën tonë, për publikimin e shumë veprave nga historia dhe trashëgimia jonë

Ismet Karamanaga Vështirë të fillosh të shkruash për një intelektual të veçantë, të mirëfilltë, siç është Jusuf - Cufo Lika. Kjo sepse ai nuk ekspozohet kurrë, pavarësisht që në të gjitha manifestimet kulturore është gjithmonë i pranishëm, në veçanti në përurime të librave të autorëve të ndryshëm, si dhe në festa të tjera kombëtare, por gjithmonë ulet diku në rreshtin e fundit.

Ende edhe sot shumë ulqinakë mendojnë që ai është veç një fotograf, një mjeshtër i fotografisë, gjë që nuk është larg së vërtetës, duke ditur që ky njeri ka virtyte të veçanta pasi që si pasion ka fotografinë dhe kuptimin e saj në mënyrë artistike. Në këtë lëmi Cufi është profesionist i rrallë, njohës i fotografisë dhe autor dhe hulumtues i shumë fotografive të vjetra nga e kaluara jonë.

Gjithashtu për Cufin si fotograf na asocion edhe mbiemri i tij Lika, pasi që studioja e njohur e fotografisë “Foto Lika” ende vepron te ne. Natyrisht, këtu dua të përmend pasionin e tij për fotografi që nga fillimet e para në plazhet tona, së bashku me vëllain e tij Burhanin. Edhe sot, shumë pjesëtarë të kësaj familjeje me pedigre të veçantë janë mjeshtra të fotografisë dhe vijojnë të merren me këtë profesion.

Cufo Lika ka një zemër të madhe. Po e citoj mikun tonë të përbashkët, të madhin Prof. Dr. Ruzhdi Ushaku, i cili

28

Javore KOHA

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

në monografinë e përbashkët thotë: “Shumë fotografi dhe publikime Cufo Lika ua ka shpërndarë falas shumë individëve, grupeve dhe institucioneve, duke ndihmuar edhe në këtë mënyrë kulturën, traditën dhe kujtesën historike të kësaj treve. Për më tepër, ai ka mbledhur dhe ka ruajtur me dekada fotografi të vjetra e të rralla, me pamje dhe motive nga trevat e Ulqinit, duke iu nënshtruar edhe kompensimeve materiale vetjake për sigurimin e disa prej tyre.”

Prandaj edhe them se Cufo Lika është shumë më tepër. Për ata që nuk e dinë, Jusuf - Cufo Lika është profesor i artit muzikor, pedagog, hulumtues dhe edukator në këtë lëmi. Shkollën e mesme të muzikës e ka filluar në Dubrovnik të Kroacisë, pastaj ka vazhduar studimet në Akademinë e Muzikës në Lubjanë dhe në Prishtinë, ku edhe i ka përfunduar studimet.

Ky intelektual i rrallë dhe këto veti karakteristike tregojnë një modesti të rrallë, pavarësisht se ne që e njohim më mirë e dimë se ai merret me shumë gjëra nga fusha e kulturës. Shpesh mbledh këngë dhe fotografi të vjetra, kështu që arkivi i tij është i pasur me shkrime të vjetra nga kultura e shumë atyre të cilët kanë shënuar historinë e qytetit tonë, Ulqinit.

Më kujtohet që ai, para disa viteve, duke pasur rastin të takohet me disa hebrenj nga Izraeli, së shpejti organizoi një takim me një shkencëtar nga ky komunitet. Më ftoi edhe mua dhe së shpejti u informuam nga dora e parë për Shabataj Cvin, reformatorin e Talmudit, librit të shenjtë të hebrenjve.

Kështu që Cufi nuk lë asgjë pas dore.

Për botimin e shumë librave të Prof. Dr. Ruzhdi Ushakut ka dhënë dhe ende jep një kontribut të veçantë.

Dua të shtoj që dy herë ka marrë pjesë me Shkollën e Muzikës në Vjenë, në një shkëmbim kulturor, i cili është bërë tradicional. Shpeshherë anëtarët e Shkollës të Muzikës nga Vjena kanë marrë pjesë në programin e Festivalit “Skena Verore”, brenda mureve të Kalasë sonë.

Cufo Lika është gjithmonë i veshur elegant, me kapelë dhe krevatë, dhe pa dyshim është një autoritet i veçantë në qarqet e kulturës për të gjithë ata të cilët e njohin më mirë.

Unë e vlerësoj lart kontributin e tij si bashkautor i një libri unik, monografisë me titull “Ulqini nga dritaret e kohës” (në fotografi e fjalë), të cilën ai e ka punuar në bashkëpunim me gjigantin e kulturës sonë, Prof. Dr. Ruzhdi Ushakun. Gjithashtu, mjafton t’i lexoni emrat që kanë bashkëpunuar në këtë monografi - Moikom Zeqo (tani i ndjerë), Ali Llunji, Ismet Kallaba dhe ta vlerësoni se çfarë peshe të madhe ka ky libër për nënqiellin e kulturës sonë. Pamja fizike dhe brendia e kësaj monografie lë përshtypje të jashtëzakonshme te lexuesi.

Monografinë ia kanë kushtuar vend-

lindjes Ulqinit, brezave të kaluar që kanë bërë historinë e këtij qyteti, brezave të sotëm, si dhe atyre që do të vijnë pas nesh. Kjo është një monografi e cila vështirë se mund të përsëritet më.

Mirëpo, së shpejti dritën e botimit do ta shohë edhe monografia e Shkollës së Muzikës në Ulqin, e cila është në përgatitje.

Jusuf - Cufo Lika ka themeluar një fondacion me emrin e familjes së tij - “Fondacioni Lika”, i cili jep një kontribut të madh për botimin e shumë librave dhe monografive të ndyshme. Këtu shihet qëllimi i këtij fondacioni, i cili kontribuon financiarisht për të nxjerrë nga errësira shumë gjëra nga kultura jonë.

Zemra e madhe e këtij entuziasti ka bërë dhe ende bën shumë për kulturën tonë, për publikimin e shumë veprave nga historia dhe trashëgimia jonë. Cufi merret me shumë publikime të këngës së vjetër ulqinake, e cila pa vullnetin dhe dëshirën e tij ende kishte qenë në errësirën e historisë.

Mirëpo, shkrimi im kushtuar këtij punëtori të palodhur ka të bëjë më së shumti me aktivitetet e këtij entuziasti si drejtor dhe themelues i Shkollës së Muzikes, e cila sivjet kremton 25-vjetorin e saj, të them më mirë 25-vjetorin e vendosjes së gurthemelit të mësimit institucional të muzikës te ne. Prandaj edhe them se Cufo Lika është shumë më tepër se një intelektual dhe pedagog i muzikës.

Jam i bindur se në monografinë kushtuar Shkollës së Muzikës, Cufo Lika zë një vend të lartë në piramidën e kulturës muzikore te ne në Ulqin. Jam në dijeni që në këtë monografi do të kontribuojnë edhe akademiku Zuvdija Hoxhiqi, Prof. Dr. Slobodan Jerkov, muzikolog, si edhe publicistët e njohur Mustafa Canka dhe Gjekë Gjonaj. Prandaj, jam më se i sigurt që kjo monografi do të jetë një përmbledhje e aktiviteteve dhe e rrugës 25-vjeçare plot sfida të Shkollës së Muzikës.

Duhet të theksohet dhe të përsëritet që Cufo Lika, që nga fillimi, me sakrifica të mëdha dhe me një entuziazëm të paparë, me “hapa të Don Kishotit”, ka themeluar Shkollën e Muzikës, por i cili edhe sot lufton për ngritjen e këtij institucioni të arsimimit muzikor sa më lart.

Këto hapa gjigantë të Cufo Likës në këtë lëmi do të mbesin të shënuar me shkronja të arta në trashëgiminë tonë kulturore. Cufo Lika ka pasur dhe ende ka potencial, mençuri dhe guxim, por edhe dijeni dhe forcë psiko-fizike të merret ende edhe sot, por edhe në të ardhmen me sfida të tilla. Është i palodhur dhe i papërsëritshëm.

Cufo Lika, si njohës i mirë i mentalitetit dhe i rrethanave të themelimit të Shkollës së Muzikës, ka bërë punë të madhe në rrugëtimin dhe arsimimin e shumë gjeneratave të deritashme, në sistemin monist dhe pluralist. Asgjë

nuk ka mundur ta lodhi.

Shkollën e Muzikës në Ulqin, Cufo Lika e ka ngritur lart në nënqiellin e muzikës në Mal të Zi. Shumë nxënës, pas përfundimit të studimeve, sot zhvillojnë mësim në vendin ku kanë filluar hapat e tyre të parë muzikorë. Ata janë mirënjohës dhe pas studimeve janë kthyer në vendin e fillimit të shkollimit të tyre. Sot ata janë një pasuri e madhe, profesorë dhe pedagogë me shkallë të larta nga arti dhe muzika, në veçanti në studimin e muzikës, zbulimin dhe zhvillimin e talenteve që kultivojnë muzikën klasike dhe muzikën burimore popullore në Ulqin.

Në mesin e tyre sot ka edhe muzikologë dhe pedagogë me grada të larta shkencore, profesorë të muzikës klasike, njohës, ligjërues dhe studiues të instrumenteve të ndryshme, në veçanti të muzikës popullore burimore, si edhe këngëtare me famë në botën e muzikës.

Drejtori i Shkollës së Muzikës, Cufo Lika, i kultivon të gjitha këto vlera.

Gjithashtu ai edhe bashkëpunon dhe inicon takime, seminare të ndryshme me institucione dhe me individë nga bota e muzikës dhe edukimit muzikor, nga vendi dhe rajoni.

Prandaj, të dëshirojmë që Cufo Lika të mbesë drejtor përgjithmonë në këtë institucion.

Natyrisht, shoqëria jonë, Komuna dhe institucionet e tjera duhet të japin ndihmesë dhe kontribut më të madh dhe të sigurojnë kushte dhe hapësirë më të mirë për edukimin dhe zhvillimin e talenteve të muzikës në Ulqin.

Shkolla e Muzikës është sot një institucion me famë të madhe në tërë Malin e Zi. Ajo bashkëpunon dhe ka marrëdhënie të ngushta me të gjitha institucionet e muzikës në Mal të Zi dhe rajon. Prandaj, për të gjitha këto aktivitete meritat më të mëdha i takojnë z. Cufo Likës. Duke iu falënderuar atij si drejtues i këtij instucioni dhe entuziazmit të pashtershëm, Shkolla e Muzikës qëndron sot në majën e piramidës së institucioneve muzikore te ne.

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

Javore KOHA

29

MOZAIK

MOZAIK

Në Malësi u organizua mbrëmja e maturës dhe gjysmë- maturës

Dy mbrëmje të veçanta për nxënësit Tuz – Gjenerata e 49-të e maturantëve të Shkollës së Mesme të Përzier “25 Maji” në Tuz ka përmbyllur zyrtarisht shkollimin e mesëm, me organizimin e mbrëmjes së maturës e cila u mbajt në restorantin “Troja” në Tuz, të premtën më 25 qershor 2020.

Për dallim nga një vit më parë, këtë radhë nuk u mbajt defileu tradicioanal nëpër qendër të Tuzit, për shkak të situatës epidemiologjike në vend dhe për shkak të numrit të kufizuar të të pranishmëve në tubime publike.

Drejtoresha e këtij institucioni edukativo-arsimor znj. Miliana Daboviq shpreh vlerësime dhe konsiderata të larta për gjeneratën e sivjetshme të maturantëve, duke thënë se ajo ndjehet e brengosur nga ndarja me këtë gjeneratë.

“Kam pasur një komunikim të mrekullushëm me këtë nxënës, jo vetëm si drejtoreshë e këtij institucioni, por edhe si profesoreshë, pedagoge e psikologe, dhe mbi të gjitha si një nënë e dytë e këtyre fëmijëve”,

shprehet Daboviq.

E pyetur se si maturatët e pritën lajmin mbi organizimin e mbrëmjes së maturës duke pasur parasysh situatën epidemiologjike në vend, Daboviq tha se kjo mbrëmje për ta ka qenë më e veçantë se e gjeneratave të mëparshme, nisur nga ajo se është hera e parë që një gjeneratë këtu e ka përjetuar një pandemi të tillë.

“Ishte në pikëpyetje nëse do të mbahet mbrëmja e maturës ose jo. Por me lehtësimin e masave kufizuese, ne po

Se nxënësit e kësaj gjenerate arritën sukses të lakmushëm e dëshmon edhe fakti që këtë vit kishte 16 nxënës fitues të Diplomës “Lluça” (Pishtar) A dhe 12 nxënës fitues të Diplomës “Lluça” B. Suksesi dhe interesimi i nxënësve edhe për dy degët e reja të ikuadruara në këtë institucion, atë të Teknik Turizmit dhe të Tregtisë sa vjen e shtohet, këtë e pohon edhe drejtoresha e këtij institucioni e cila thotë se gjatë vitit të kaluar në degën e Turizmit janë regjistruar edhe nxënës që kanë qenë fitues të diplomës “Pishtar”. kremtojmë mbrëmjen e maturës, për të mos e anashkaluar këtë ngjarje që në mënyrë solemne ta kurorëzojmë ashtu siç duhet përfundimin e shkollimit të mesëm”, theksoi Daboviq.

Se nxënësit e kësaj gjenerate arritën sukses të lakmushëm e dëshmon edhe fakti që këtë vit kishte 16 nxënës fitues të Diplomës “Lluça” (Pishtar) A dhe 12 nxënës fitues të Diplomës “Lluça” B. Suksesi dhe interesimi i nxënësve edhe për dy degët e reja të ikuadruara në këtë

institucion, atë të Teknik Turizmit dhe të Tregtisë sa vjen e shtohet, këtë e pohon edhe drejtoresha e këtij institucioni e cila thotë se gjatë vitit të kaluar në degën e Turizmit janë regjistruar edhe nxënës që kanë qenë fitues të diplomës “Pishtar”.

“Sepse turizmi është një degë e zhvillimit, edhe kur bëhet fjalë për trevën e Malësisë, duke qenë se ndodhet në afërsi të zonës kufitare ku kryesisht është i pranishëm biznesi, zhvillimi i hotelierisë, turizmit, sipërmarrjes, etj”,

u shpreh Daboviq.

Gjenerata a sivjetshme e maturantëve kishte 102 nxënës të paraleleve në gjuhën shqipe dhe në gjuhën malazeze. Në këtë mbrëmje të maturës u bë edhe ndarja e mirënjohjeve dhe diplomave “Pishtar” për nxënësit më të mirë dhe për dy nxënësit e gjeneratës.

Në Tuz, përveç mbrëmjes së maturës, më datë 22 qershor në mbrëmje, SHF “Mahmut Lekiq” në Tuz organizoi mbrëmjen e gjysmë-maturës. t. u.

Foto: Studio M Production

30

Javore KOHA

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

Javore KOHA

31

MOZAIK

MOZAIK

Maturantët e Plavës shënuan Mbrëmjen e maturës

Sa të hareshëm e krenarë, po aq edhe të mallëngjyer Ndër nëntë paralelet me gjithsej 174 maturantë të Shkollës së Mesme të Përzier “Beqo Bashiq” në Plavë, që këtë vit shkollor kryen shkollën e mesme, tetë në shkollën amë në Plavë dhe një në paralelen e ndarë në Guci (gjenerata e parë e maturantëve nga shkolla e këtij qyteti), janë edhe dy paralele me mësim në gjuhën shqipe: paralelja e drejtimit të gjimnazit me 17 nxënës – 8 vajza: Antigona Rugova, Edmonda Brahaj, Eliza Kukaj, Erodita Kukaj, Fierza Çelaj, Mentore Kukiq, Vjosa Qosaj e Valbona Qosaj, dhe 9 djem: Andi Kukaj, Freskim Dedushaj, Flamur Sinanoviq, Florim Sinanoviq, Gëzim Sinanoviq, Granit Ulaj, Man Gjonbalaj dhe Valdrin Kukaj, me kujdestare klase Hasnije Kukaj Gjonbalaj dhe paralelja e mësimit profesional, drejtimi teknik i turizmit me 13 nxënës – 3 vajza: Allma Rugova, Riallda Kukaj e Teuta Kukaj, dhe 10 djem: Artian Balidemaj, Donat Vuçetaj, Florian Gjonbalaj, Drilon Balidemaj, Shkelqim Dedushaj, Mensur Llukoviq, Shpat Balidemaj, Shpetim Balidemaj, Ramë Sinanaj dhe Fatlind Dedushaj, me kujdestare klase Shqipe Kukaj, të shtunën e kaluar, më 27 qershor 2020, shënuan Mbrëmjen e maturës.

Që në orët e hershme të mbrëmjes, para godinës së shkollës, ku përfunduan maturën, u tubuan djem e vajza maturantë, të veshur me rroba asnjëherë më të bukura – vajzat me fustane të modës ngjyrash me dizajnësh të ndryshme, kurse djemtë me kostume të larmishme më moderne. Rrobat i kishin përgatitur më parë, falë mirësisë, mirëkuptimit dhe përkujdesjes së prindërve të tyre, të cilët nga buxheti familjar ua kishin siguruar, por edhe nga të afërmit

32

Javore KOHA

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

e tjerë, për të shënuar dhe përjetuar në mënyrë sa më madhështore njërën ndër festat më të mëdha të jetës së tyre – Mbrëmjen e maturës, mbrëmjen e haresë dhe krenarisë, e po aq edhe të mallëngjimit. Ajo ishte mbrëmje kur ata njëri-tjetrit me buzë në gaz, por edhe me lot në sy, i thanë lamtumirën e fundit pas shumë vitesh të kaluara bashkë, me disa nga katër, me ca nga nëntë, por edhe me disa edhe nga 13 vite shkollore, duke ndarë bashkë të mirën dhe të keqen, gëzimin, e ndonjëherë edhe hidhërimin, lojën dhe piknikun, vizitat e ndërsjella, por edhe ekskursionet njëditore brenda komunës dhe jashtë saj.

Theksojmë se këtë vit shkollor doli gjenerata e parë e maturantëve shqiptar që shkollën fillore nëntëvjeçare e kryen në Shkollën Fillore “Hajro Shahmanoviq” në Plavë.

Në dallim nga vitet e kaluara shkollore kur djemtë dhe vashëzat maturantë të vargëzuar nga dy dhe tre parakalonin nëpër rrugët e qendrës së qytetit të Plavës, e më pas edhe nëpër ato të Gucisë, këtë vit maturantët për shkak të masave parandaluese të përhapjes së pandemisë Covid-19 e patën shumë më të shkurtër (të reduktuar). Të rreshtuar nga dy (në çift), pikënisje patën platonë e oborrit të shkollës për të vazhduar pastaj parakalimin nëpër sheshin e ri të qytetit të gjatë disa dhjetëra metra, i cili u vu në funksionin e vet destinues pak ditë më parë, e cili gjendet mu pranë objekteve shkollore (fillore dhe të mesme), në praninë e një numri i të konsiderueshëm personash: prindërve, familjarëve të ngushtë, por edhe të tjerëve, të cilët kishin ardhur që gëzimin e mbrëmjes së maturës

ta ndajnë me fëmijët dhe të afërmit e tyre, e të cilët gjendeshin në distancë nga maturantët, për të vazhduar rrugëtimin me autobus, maturantët e paraleleve me mësim në gjuhën malazeze në restorantit e kompleksit mini turistik “Aqua Resort” që gjendet përballë Liqenit të Plavës, mu pranë rrugës rajonale Guci-Plavë, në lagjen Llatek të fshatit Brezojevicë, jo larg Plavës, ndërsa ata të dy paraleleve në gjuhën shqipe në restorantin e Hotelit “Rosi” mu në hyrje të Gucisë.

Në shoqëruar nga kujdestarët e klasave e nga profesorë të tjerë, maturantët në të dy restorantet e sipërpërmendura festuan deri në orët e hershme të ditës së nesërme.

Drejtori i shkollës, Rifat Balliq, në vizitën që ua bëri maturantëve në restorante, në fjalën e vet të rastit, atyre me admirim, por edhe me dozë emocioni, iu drejtua: “Kam kënaqësi, obligim dhe nder që t’u përshëndes në emër të kolektivit të shkollës, ku përfunduat maturën, por edhe në emër timin personal. Jam i sigurt se ju nga kjo shkollë do të bartni përplot përkujtime të bukura, por edhe dituri, të cilat do t’u ndihmojnë që të sigurt të hapëroni rrugëve jetësore, por edhe të pajiseni me njohuri të reja dhe të sendërtoni ardhmërinë tuaj të lumtur”, është shprehur ai dhe në vazhdim ka shtuar: “U drejtohem juve – mjekëve, inxhinierëve, juristëve, ekonomistëve, profesorëve, programerëve dhe specializantëve të profileve të reja të ardhshme me të cilët padyshim shkolla do të krenohet. Ajo që është në radhë, por edhe ajo në të cilën ne besojmë, është se ju do të vazhdoni zhvillimin dhe përsosjen tuaj profesionale intelektuale”.

Drejtori Balliq, më pastaj ka vënë në

dukje se këtë vit shkollor me sukses e kryejnë shkollimin e mesëm 174 nxënës. Shkolla është krenare me të gjithë maturantët, por në veçanti me 27 sish të cilët janë laureatë të diplomës “Lluça” (Pishtari).

“Maturantë të dashur, prej sot ju presin nxitje e sfida të reja, dhe me këtë rast dua t’ju porosis se mu prej kësaj dite nxitoni e hapëroni rrugëve të reja deri diku të panjohura. Ekzistojnë gjëra për të cilat nuk kemi mundur t’u përgatisim, takimet me njerëz dhe ngjarje për të cilat nuk kemi mundur të mësoni nga librat.

Por, ajo që së bashku ia kemi dalë, është se jeni bërë madhorë, njerëz të pjekur e të kalitur, të vetëdijshëm për rëndësinë e përgjegjësinë personale.

Edhe njëherë, me tërë zemër ua uroj mbrëmjen e maturës dhe ju dëshiroj

çdo të mirë, shëndet dhe fat në jetë”, ka përfunduar drejtori Rifat Balliq.

Maturantët, sa ishin të hareshëm e krenar, po aq ishin edhe të mallëngjyer. Të hareshëm e krenar se po finalizonin punën e tyre 12 dhe 13 vjeçare të edukimit e të arsimimit, e të mallëngjyer se po ndaheshin përgjithmonë si pjesëtarë të bashkësisë së klasës të cilës i takonin, të shoqërisë së ngushtë që kishin dhe shumëçka tjetër në këtë drejtim.

Mirëpo, edhe përkundër gjithë kësaj, ata janë zotuar se nuk do të jenë larg njëri-tjetrit, pa marrë parasysh se ku do të vazhdojnë shkollimin e mëtejmë superior në universitetet e ndryshme, kryesisht të Malit të Zi ata me mësim në gjuhën malazeze, dhe në universitetet e ndryshme të Kosovës, Shqipërisë e Malit të Zi, ata me më-

sim në gjuhën shqipe.

Në lokalet e restoranteve “Aqua Resort” dhe “Rosi”, deri në orët e vona të natës, nuk kanë pushuar tingujt e muzikës me të cilat janë përcjellë vallet dhe këngët e maturantëve të hareshëm dhe të disponuar, të cilët nuk hezituan për të ngritur ndonjë gotë uiski, birre, vere dhe pijeve të tjera freskuese joalkoolike, bashkë me profesorët e vet të cilët i shoqëronin.

Ndarja e maturantëve në fund ka qenë momenti më i vështirë. Përqafimet me lot në faqe, ndonjëherë edhe me vajë, si dhe shtrëngimi i dorës lamtumirës, kanë qenë momentet që për shumë kohë dhe mot ata nuk do t’i harrojnë, dhe në përjetimet e tyre do të qëndrojnë të pashlyera.

Shaban Hasangjekaj

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

Javore KOHA

33

MOZAIK

SPORT

Klubi Taekwondo “Besa” mori pjesë në dy seminare, në Karrllovac dhe në Jastreb Limac të Kroacisë

Sportistët e ‘Besës’ fituan medalje të arta

Akademia e Shkencave e Shqipërisë pasurohet me 12 anëtarë profilesh të ndryshme Profile shkencore nga historia, gjuhësia, fizika, kimia e ekonomia janë prurjet më të reja të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë. Ky institucion akademik të hënën ka zgjedhur emrat e rinj që do të jenë pjesë e tij në kapacitet të akademikëve të rregullt, të asociuar dhe të jashtëm Genc Sulçebe, Ilia Mikerezi dhe Pëllumb Xhufi janë disa nga emrat e prurjeve më të reja të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë. Asambleja e institucionit më të lartë akademik në Shqipëri, të hënën, ka përfunduar procesin e zgjedhjes dhe shpalljen

34

Javore KOHA

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

e rezultateve të votimit për anëtarët e rinj. Duke respektuar protokollet e sigurisë me distancë nga njëri-tjetri, Asambleja e AShSh-së në sallën “Aleks Buda” ka përfunduar procedurat e parashikuara nga Statuti i saj për zgjedhjen e anëtarëve të rinj akademikë e akademik i asociuar, për avancime në titullin akademik të dy anëtarëve të saj (lëvizje të brendshme), si dhe për zgjedhjen e anëtarëve të jashtëm.

Pas një fjale të rastit të kryetarit Skender Gjinushi, i cili paraqiti kandidaturat, Asambleja ka zgjedhur komi-

Klubi Taekwondo “Besa” nga Tuzi, me ftesë speciale të mjeshtrit të madh Mirosllav Brezhan, 9DAN, mori pjesë në seminarin tradicional për mjeshtër – Breza të Zi në Karrllovac të Kroacisë me gjashtë sportistë.

Për klubin në fjalë, pjesëmarrja në këtë ngjarje sportive ishte tejet e rëndësishme, për faktin se ishte aktiviteti i parë sportiv i taekwondo-s në Evropë pas rikthimit të aktiviteteve sportive të cilat qenë pezulluar për shkak të virusit, COVID-19.

Trajneri i Klubit Taekwondo “Besa”, Nikollë Gegaj, në këtë prononcim për gazetën “Koha Javore” tregon se sportistët e ‘Besës’ në këtë garë treguan sukses të lart, duke arritur që dy nga ata, përkatësisht Angjella Berishaj dhe Axhia Ganjolla të marrin diplomën Kukiwon për 2 Poom- Dan, ndërsa katër të tjerët: Leo Gegaj,

Benan Jusufgjokaj, Isra Jusufgjokaj dhe Andrea Berishaj u pajisën me diplomat 1 Poom- Dan. “Ky seminar u udhëheq nga mjeshtri i madh legjendar Lee Kwang Bae9DAN. Përveç këtij aktiviteti, sportistët e klubit tonë morën pjesë edhe në një kampionatë për mosha të reja nga 4 deri në 14 vjeç, “Limac Cup” në Jastreb, në disa disiplina, aktivitet ky i mbështetur nga BE-ja me moton: “Sport for a new life”. Në këtë garë, të gjithë sportistët e ‘Besës’ u dekoruan me Medale të Arta, duke demonstruar në disiplinat: Kick, Friend Kick, Family Kick, Kyok, Pa Test, dhe testi i shpejtësisë rekreative. Në këtë gara morën pjesë afro 150 fëmijë, mes të cilëve edhe azilantë nga Siria, Irani dhe nga klubi nikoqir “Jastreb”, u shpreh Gegaj.

Ai më tej tha se ndjehet i privilegjuar

nga pjesëmarrja e këtyre dy aktiviteteve sportive që ai i quajti historike pas COVID-19, duke thënë se duan që të dërgojnë këtë mesazh: se jeta sportive dhe edukimi në frymën e sportit vazhdon, pavarësisht ballafaqimit me pengesat e pandemisë.

“Pavarësisht se jemi të dëshpëruar në aspektin financiar, pasi që të gjitha shpenzimet për të marrë pjesë në këto aktiviteti i mbuluan familja e fëmijëve pjesëmarrës dhe unë personalisht”, përfundon Gegaj.

Rikujtojmë se nga ky klub disa herë e kanë potencuar mungesën e mbështetjes financiare nga ana e administratës lokale dhe mungesën e një buxheti permanent i cili do të mundësonte që klubi të realizojë pa barriera të gjitha aktivitetet sportive të parashikuar me plan-programin e t. u. tyre.

sionin e votimit për administrimin statutor të procesit zgjedhor, në përbërje të të cilit ishin: Neki Frashëri, kryetar, si dhe anëtarët Floran Vila, Jorgaq Kaçani dhe Gjovalin Shkurtaj.

“Kandidatët që paraqiten sot kanë ndjekur procedurat në lidhje me statutin, edhe plotësimi i kriterit ligjor i është bërë e njohur komisionit teknik.

Gjatë zbatimit të procedurave të reja ligjore, sipas ligjit të ri, mundësohet një bashkëpunim i ngushtë me institucionet arsimore”, ka thënë ndër të tjerash kreu i Akademisë, Skender Gjinushi.

E ENJTE, 2 KORRIK 2020

Javore KOHA

35

e A avorH KJO Podgori cë e enjte, 2 korrik 2020

Viti XlX Numër 918 Çmimi 0,50

limi i 30 vjet nga themeve dh të Shoqatës së Artis Club” Intelektualëve “Art ISSN 1800-5696

Strategjia me dy fytyra e BE-së në Ballkan

Një pasuri intele e morale në rrafs mbarëkombëtar