KOHA Javore Podgoricë e enjte, 20 tetor 2016 Viti XV Numër 736 Çmimi 0,50
Digjen shqiptarët Në zgjedhjet parlamentare në Mal të Zi ISSN 1800-5969
Qëndrimet tekanjoze të Mehmet Bardhit shkaktojnë humbjen e deputetit shqiptar
Të prekësh Ulqinin
2
Përmbajtje
e enjte, 20 tetor 2016
Javore KOHA
OH ore A KJav Podgoricë e enjte, 20 tetor 2016 Viti XV
Numër 736 Çmimi 0,50
Kuvendi i Kosovës do të nxjerrë deklaratë të përbashkët për kriteret e demarkacionit
fq 5
Digjen shqiptarët të Zi Në zgjedhjet parlamenta re në Mal
9 ISSN 1800-596
Qëndrimet tekanjoze të Mehmet Bardhit shkaktojnë humbjen e deputetit shqiptar
Të prekësh Ulqinin
Javore KOHA
Premtim për furnizim me tekste shqip të nxënësve në Luginën e Preshevës fq 5
Elektorati shqiptar zhgënjeu me mbështetjen e subjekteve jo shqiptare
fq 8
Themelues: Kuvendi i Malit të Zi Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë Numri i parë doli më 21 shkurt 2002. Botues: Këshilli Kombëtar i Shqiptarëve Redaktor përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Fahrudin Gjokaj (Sistem Inxhinjer & redaktor teknik) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Bulevar revolucije 15, Podgoricë Telefon & fax: 020/240-659 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.org Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen
Ndjenja e krenarisë për shqiptarët fq 10
Vlerat folklorike përmes temave të larmishme fq 16
Përmbajtje
e enjte, 20 tetor 2016
3
Javore KOHA
Mësojeni fëmijën tuaj të luajë pa pajisje moderne fq 18
Të prekësh Ulqinin fq 14
Tika Ivezaj, në botën e modelimit fq 20
Artikuj tërheqës nga fusha të ndryshme fq 24
Letërsia shqipe nuk ka krijuar mekanizmat e njohjes brenda vetes
fq 25
Konkurs Dërgoni fotografitë në email: kohajavore@t-com.me
4
Ngjarje javore
e enjte, 20 tetor 2016
Javore KOHA
Demarkacioni i kufirit Mali i Zi – Kosovë
Kuvendi i Kosovës do të nxjerrë deklaratë të përbashkët për kriteret e demarkacionit Prishtinë – Grupet parlamentare të Kuvendit të Republikës së Kosovës do të nxjerrin një deklaratë të përbashkët për kriteret e demarkacionit, për t’i garantuar të gjitha vendet e Bashkimit Evropian se Kosova është e gatshme të përfundojë shënjimin e kufirit të saj me Malin e Zi, mirëpo duke bërë të ditur se ka dallime midis forcave politike rreth mënyrës së shënjimit aktual të kufirit. Kështu është rënë dakord në takimin e zhvilluar të martën nga kryetari i Kuvendit të Republikës së Kosovës, Kadri Veseli, me kryetarin dhe anëtarët e Komisionit parlamentar për Punë të Jashtme të Kuvendit të Kosovës. Kryeparlamentari Veseli ka thënë se pas hartimit dhe nënshkrimit të kësaj
deklarate, do të fillojnë menjëherë një seri vizitash në vendet e BE-së, për t’i siguruar të gjitha ato shtete se Kosova i ka plotësuar kriteret që i janë vënë asaj në procesin e liberalizimit të vizave dhe se qytetarët e Kosovës meritojnë që sa më shpejt të lëvizin lirshëm në zonën Shengen. Përfaqësuesit e opozitës, Pal Lekaj nga Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës dhe Zafir Berisha nga Nisma për Kosovën kanë shprehur edhe një herë qëndrimet e tyre lidhur me versionin aktual të marrëveshjes për demarkacionin me Malin e Zi, mirëpo theksuan përkushtimin për të qenë pjesë e deklaratës së përbashkët dhe e angazhimit në diplomacinë parlamentare, në funksion të lobimit për procese
me interes për Kosovën. Në këtë takim kanë munguar anëtarët e Komisionit për Politikë të Jashtme nga radhët e Lëvizjes Vetëvendosje dhe Listës Serbe. Në fillim të muajit shtator, Kuvendi i Republikës së Kosovës ka dështuar të ratifikojë Marrëveshjen e demarkacionit të kufirit me Malin e Zi. Kryeministri i Kosovës, Isa Mustafa, e ka tërhequr nga rendi i ditës Projektligjin për demarkacionin me arsyetimin se nuk ekzistojnë rrethanat për të votuar, por në fakt shkaku i vërtetë i tërheqjes së Projektligjit për demarkacionin me Malin e Zi dhe mosvotimi i tij ka ndodhur për arsye të mungesës së votave të mjaftueshme për miratimin e tij. (Kohapress)
Ngjarje javore
e enjte, 20 tetor 2016
5
Javore KOHA
Pas vizitës së kryeministrit të Republikës së Shqipërisë, Edi Rama, në Serbi
Premtim për furnizim me tekste shqip të nxënësve në Luginën e Preshevës Furnizimi me libra shqip për nxënësit në Luginën e Preshevës duket se do të marrë fund shpejt. Këtë premtim e ka bërë kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, gjatë qëndrimit në Beograd. “Me përfaqësuesit e Luginës së Preshevës e Bujanovcit dhe me të zgjedhur shqiptarë të asaj treve në Kuvendin e Serbisë, u bë një bilanc i përgjithshëm i situatës në Luginë dhe u vendosën disa pika për zhvillimin e mëtejshëm të bashkëpunimit. Pas zgjidhjes së problemit të njohjes së diplomave nga Beogradi, pika e parë e rendit të ditës është zgjidhja e problemit të teksteve shkollore në
gjuhën shqipe. Sot kryeministri Vuçiq, në takimin e përbashkët të zhvilluar në Nish me të njëjtën përfaqësi, u angazhua se do ta mundësojë kalimin e teksteve tona shkollore në Luginën e Preshevës”, ka shkruar në profilin e tij në Facebook, Rama. Zgjidhjen e problemit më furnizim me libra e ka mirëpritur edhe kryetari i Komunës së Preshevës, Shqiprim Arifi. Ai ka thënë se problemit të zgjidhjes së teksteve shkollore po i vjen fundi. “Problemit të zgjidhjes së teksteve shkollore po i vjen fundi. Gjatë një takimi me kryeministrin e Shqipërisë, Edi Rama, dhe kryeministrin e Serbisë, Aleksandër Vuçiq, u dakorduam
parimisht që tekstet shkollore për nxënësit e Luginës së Preshevës të vijnë nga Republika e Shqipërisë”, ka thënë Arifi. Kontigjenti i teksteve të dërguara nga Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë së Republikës së Kosovës për nxënësit e Luginës së Preshevës ishin bllokuar në kufirin me Serbinë, duke mos i lënë që të kalojnë. Ministri i MAShT-it, Arsim Bajrami, më 10 shtator kishte bërë të ditur se MAShT-i ka filluar bashkëpunimin me ministrin e Arsimit të Serbisë, lidhur me tekstet shkollore për nxënësit shqiptarë që jetojnë në Preshevë, Medvegjë dhe Bujanoc.
6
e enjte, 20 tetor 2016
Javore A KOHA KOH
Vështrime & Opinione
s
Qëndrimet tekanjoze Mehmet Bardhit shkak humbjen e deputetit s
u Fok
Mr. Met Gjoni
Heqja e njësisë së veçantë zgjedhore për shqiptarët në Mal të Zi ishte fillimi i margjinalizimit të shqiptarëve në përfaqësimin parlamentar në Mal të Zi. Kjo, është më se e qartë dhe Ligji aktual zgjedhor është diskriminues, sepse në vend që të favorizojë pakicën autoktone shqiptare ai i diskriminoi deri në fund. Për ndërrimin e këtij ligji duhet të punojmë seriozisht të gjithë. Por, a thua se diçka tjetër kësaj radhe ishte shkaku I humbjes së një mandati ne këto zgjedhje. Duhet thënë qartë se shkaku ishte, si dhe ne zgjedhjet e 1992,kryetari i LD ne MZ z. Mehmet Bardhi. Edhe kësaj radhe, si dhe herët e
tjera ishte e qarte se shqiptarët nuk do të garonin në një kolonë. Por, edhe gara në dy kolona garantonte fitimin e dy mandateve ne parlamentin e MZ. Koalicioni shqiptarë me sloganin “Me një qëllim”, në përbërje të cilit ishte edhe LD në MZ, me siguri qe do te merrte një mandat, po qesë kryetari I saj do te lejonte kandidatin e z.Nikolë Camaj para këtij subjekti, duke ditur se ai ishte I vetmi autoritet qe siguronte vota ne Malësi, Plavë, Guci e Rozhajë, sepse degët e këtij subjekti ne Ulqin, Anë të Malit e Krajë kishin shumë më pak përkrahje. Edhe ne në koalicion, e dinim te gjithë këtë dhe u insistua ne këtë, por për z. Bardhi kjo ishte e papranueshme. Bile brenda Koalicionit shqiptar u dakorduam qe z. Camaj të pozicionohej në vend te dytë, por me kot. Bardhi ishte këmbëngulës qe mos te lejonte një gjë të tillë, pavarësisht pasojave qe mund të shkaktonte. Në një mbledhje të Kryesisë se Partisë Demokratike propozova qe nëse Bardhi nuk “lëshon pe”, të shko-
Në një mbledhje të Kryesisë se Partisë Demokratike propozova qe nëse Bardhi nuk “lëshon pe”, të shkohet me kyçjen e degës së LD ne MZ, pavarësisht se a do të pranojë Bardhi apo jo, sepse, sipas mendimit tim vetëm ky kombinim ofronte një siguri në fitimin e mandatit. Isha i mendimit se kësaj radhe nuk duhet kurrsesi lejuar kryetarin e LD ne MZ, nëse edhe me tutje mund te quhet kryetar, të na torturojë, si gjithmonë, dhe se mjaft e kemi ”mbajtur gjallë”, duke ditur se ka qenë shkaktari kryesor i shkapërderdhjes se elektoratit shqiptar që nga fillimi i proceseve demokratike në MZ
het me kyçjen e degës se LD ne MZ, pavarësisht se a do të pranojë Bardhi apo jo, sepse, sipas mendimit tim vetëm ky
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
Vështrime & Opinione
të ktojnë shqiptar
e enjte, 20 tetor 2016
7
Javore KOHA
Edhe kësaj radhe Bardhi “ngadhënjeu” me kokëfortësinë e tij dhe la Malësinë anash, thuajse nuk ishte pjesë e subjektit qe ai kryeson (torturon). Përgjegjësia këtu bie edhe mbi Koalicionin shqiptar “Me një qellim” që pa asnjë arsye la Malësinë të garoje e vetme. Kjo është e pafalshme. Pra këtu qëndron shkaku kryesor I dështimit te subjekteve politike shqiptare në këto zgjedhje. Shkaktareve te këtyre dukurive duhet, më në fund, t’u thuhet troç, se me veprime të tilla vjen deri te hutimi ne elektorat, i cili me këso sjelljesh te subjekteve politike janë ngopur gjallë”, duke ditur se ka qenë shkaktari kryesor i shkapërderdhjes se elektoratit shqiptar që nga fillimi i proceseve demokratike në MZ. Siç theksova më lartë, kjo gjë për të nuk ishte e re, sepse siç e dimë, ketë e bëri edhe në zgjedhjet e parakohshme parlamentare dhe lokale te vitit 1992. Asaj radhe ndodhi një paradoks në të cilin këmbëngulte z. Bardhi: renditjen e 12 (dymbëdhjetë) kandidatëve të parë për këshilltarë në komunën e Ulqinit nga dega e LD në MZ në Anë të Malit, e pastaj gërshetim Ulqin-Kodra- Gjerana-Anë e Malit. Dega Kodra-Gjerana ishte degë brenda degës së Ulqinit, shpikje e z. Bardhi për sigurimin e kandidimit të vet. Propozimi im për të kyçur z. Camaj nuk u kundërshtua, por as nuk u aprovua, me pretekst se do te bisedohet edhe një herë me z. Bardhi, se kinse na u dashka për zgjedhje lokale! Edhe kësaj radhe Bardhi “ngadhënjeu” me kokëfortësinë e tij dhe la Malësinë anash, thuajse nuk ishte pjese e subjektit që ai kryeson (torturon). Përgjegjësia këtu bie edhe mbi Koalicionin shqiptar “Me një qellim” që pa asnjë arsye lë Malësinë të garoje e vetme. Kjo është e pafalshme. Pra këtu qëndron shkaku kryesor i dështimit te subjekteve politike shqiptare ne këto zgjedhje. Shkaktareve të këtyre dukurive duhet, më në fund, t’u thuhet troç, se me veprime të tilla vjen deri te hutimi në elektorat, i cili me këso sjelljesh te subjekteve politike është ngopur.
kombinim ofronte një siguri ne fitimin e mandatit. Isha i mendimit se kësaj radhe nuk duhet kurrsesi lejuar kryetarin e
LD ne MZ, nëse edhe më tutje mund të quhet kryetar, të na torturojë, si gjithmonë, dhe se mjaft e kemi ”mbajtur
(Autori është funksionar i lartë i Partisë Demokratike)
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
8
Vështrime & Opinione
e enjte, 20 tetor 2016
Javore A KOHA KOH
Zgjedhjet parlamentare në Rozhajë
Elektorati shqiptar zhgënjeu me mbështetjen e subjekteve jo shqiptare Haxhi Lajçi
Pikërisht në ditën e zgjedhjeve votat e shqiptarëve u grabitën (u blenë) masovikisht nga subjekti i partisë e cila mban qeverisjen lokale në Komunën e Rozhajës, Partia Boshnjake. Shkak i gjendjes socio-ekonomike shqiptarët e e Malësisë së Rozhajës
Kësaj radhe në Rozhajë veproi i vetmi subjekt po në takimet që pati me votuesit , të cilët masoviki dhe premtuan se do të votojnë për subjektin e ve it të Zi. Ndërsa , dy koalicionet e tjera nuk e panë ndoshta nuk dinë se këtu ka shqiptarë ose kanë këtyre ditëve masovikisht lëshojnë fshatrat dhe shkojnë për të jetuar gjatë gjithë dimrit në Pejë dhe në fshatrat përreth këtij qyteti, për shkak të kushteve më te volitshme për jetë ,punësim dhe shkollim. Sipas të gjitha gjasave ,ata menduan se më
Kryetari premtoi ndërtimi e një ure,(urë e votave), e cila lidh fshatrat Bukel i Poshtëm dhe Bukel i Epërm ,përmirësimin e disa rrugëve me zhavorr ,ura u ndërtua dy tri ditë para zgjedhjeve, të tjerat premtime mbetet të realizohen pas zgjedhjeve
vlerë kanë marrja e të hollave për një votë sesa vota për deputetin shqiptarë në Parlamentin e Malit të Zi. Kësaj radhe në Rozhajë veproi i vetmi subjekt politik shqiptar, Lista e Lidhjes Demokratike të Shqiptarëve . Kjo listë në takimet që pati me votuesit , të cilët masovikisht dhanë nënshkrimet për këtë subjekt , paraprakisht përkrahen dhe premtuan se do të votojnë për subjektin e vet nacional për zgjedhjen e deputetit shqiptar në Parlamentin e Malit të Zi. Ndërsa , dy koalicionet e tjera nuk e panë të arsyeshme as të vijnë për
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
Vështrime & Opinione
e enjte, 20 tetor 2016
olitik shqiptar, Lista e Lidhjes Demokratike të Shqiptarëve . Kjo listë isht dhanë nënshkrimet për këtë subjekt , paraprakisht përkrahën et nacional për zgjedhjen e deputetit shqiptar në Parlamentin e Malë të arsyeshme as të vijnë për të biseduar me shqiptarët e Rozhajës, harruar se këtu jetojnë shqiptarët të biseduar me shqiptarët e Rozhajës, ndoshta nuk dinë se këtu ka shqiptarë ose kanë harruar se këtu jetojnë shqiptarët. Pak ditë para zgjedhjeve parlamentare, përfaqësuesit politikë të Komunës së Rozhajës ,udhëheqës të kësaj Komune të shoqëruar me kryetarin e komunës dhe disa aktivistëve shqiptarë , pati takim parazgjedhor me shqiptarët të cilëve ju kërkoi votën duke ju premtuar se do të përmirësojë kushtet e jetës dhe do t’i plotësojë kërkesat e tyre përmes deputetëve boshnjakë në Parlamentin e Malit të Zi. Kryetari premtoi
ndërtimi e një ure,(urë e votave), e cila lidh fshatrat Bukel i Poshtëm dhe Bukel i Epërm ,përmirësimin e disa rrugëve me zhavorr ,ura u ndërtua dy tri ditë para zgjedhjeve ,të tjerat premtime mbetet të realizohen pas zgjedhjeve. Pra, me datën 16.10. 2016 në vendvotimin numër 5 në BL Dacaj ,aty ku votuan shumica e shqiptarëve, të cilët dolën mbi gjashtëdhjetë për qind të votuesve, rezultatet paraprake janë: subjekti që mori votat më të shumta ishte PB (Partia Boshnjake),i dyti LDSH-já,i treti subjekt SDjá (Social Demokratët ), i treti PDS-i si
9
Javore KOHA
dhe dy Koalicionet shqiptare me nga 2 vota për secilën. Prandaj kësaj radhe shqiptarët e Rozhajës mbetën në shpresën e premtimeve të subjekte të tjera politike joshqiptare, kryesisht të subjektit politik boshnjak PB-së, të cilit subjekt i dhanë shumicën e votave . Athua se subjekti të cilit i besuan votën do t’i përmbushë interesat e popullit shqiptar, në mbrojtjen e identitetit kombëtar, simboleve kombëtar, gjuhës, traditave monumenteve, arsimit kombëtarë dhe kundër asimilimit, emigracionit dhe varfërimit të popullit tonë shqiptar!!!
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
10
Vështrime & Opinione
e enjte, 20 tetor 2016
Javore A KOHA KOH
Procesi zgjedhor në SHBA
Ndjenja e krenarisë
Për herë të parë në historinë e zgjedhjeve amerikane do të përdoren form ndër arritjet më të mëdha të shqiptarëve në Nju-Jork, të cilën e bëri të mund Gjekë Gjonaj
E martja e dytë e muajit të ardhshëm për shtetasit amerikanë do të jetë e veçantë. Atë ditë, më 8 nëntor, amerikanët kanë për t’ju drejtuar qendrave të votimit për të dhënë votën e tyre, për Presidentin e ardhshëm të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Në zgjedhjen e presidentit më të fuqishëm në botë do të votojnë edhe amerikanët me origjinë shqiptare, që janë shtetas amerikanë. Komuniteti shqiptaro-amerikan do të ketë mundësinë të përcaktohet me votën e lirë për kandidatin demokrate Hillari Klinton dhe atë republikan Donald Tramp. Të njëjtën ditë votuesit shqiptarë me pasaportë amerikane do të mund të hedhin votën e tyre edhe për të gjithë anëtarët e Dhomës së Përfaqësuesve dhe për një numër anëtarësh të ri të Senatit Amerikan. Për herë të parë në historinë e zgjedhjeve amerikane do të përdoren formularët e votimit edhe në gjuhën shqipe në Nju-Jork. Kjo mbase do të jetë një ndër arritjet më të mëdha e shqiptarëve në Nju-Jork, të cilën e bëri të mundur asamblisti i parë shqiptar në Asamblenë e shtetit të Nju-Jorkut, Mark Gjonaj. Ai në një deklaratë për mediat amerikane ndër të tjera është shprehur “Barriera e gjuhës ka qenë pengesë për shumë qytetarë të Nju- Jorkut dhe jam i gëzuar që ky shtet ka ndërmarrë hapa që demokracia të jetë gjithëpërfshirëse.
Kjo ka qenë një nga prioritetet e mia që kur jam zgjedhur, që të punoj që zërat e të gjithë komuniteteve të dëgjohen dhe te sigurojmë që ata të kuptojnë më mirë procesin e votimit dhe zgjerimin e pjesëmarrjes në zgjedhje, diçka me shumë rendësi për demokracinë
tonë.” Lajm tjetër i mirë për të gjithë ne shqiptarët është edhe njoftimi zyrtar se prokurorja aktive shqiptare Suzana Shkreli, e bija e Zef dhe Maria Shkreli, me prindër nga Amulli i Ulqinit dhe Gruda e Malësisë së Madhe, e cila em-
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
Vështrime & Opinione
e enjte, 20 tetor 2016
11
KOH Javore A KOHA
ë për shqiptarët
mularët e votimit edhe në gjuhën shqipe në Nju-Jork. Kjo mbase do të jetë një dur asamblisti i parë shqiptar në Asamblenë e shtetit të Nju-Jorkut, Mark Gjonaj
Hillari Klinton, partisë së saj dhe me votën e amerikanëve dhe shqiptarëve të zonës së saj elektorale në distriktin e 8-të do të bëjë atë mrekulli që nuk e bëri asnjë femër shqiptare para saj në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Nëse ndodh kjo fitore historike e Suzana Shkrelit të gjithë shqiptarët do të ndihen krenarë.
igroi në Shtetet e Bashkuara së bashku me familjen e saj në kërkim të një jete më të mirë, është nominuar për kandidate në Kongresin Amerikan. Ajo do të ketë shansin e vështirë por jo të pamundur që në zgjedhjet e përgjithshme amerikane më 8 nëntor të këtij viti të
hyjë në histori si shqiptaro-amerikania e parë në Kongresin Amerikan në shtetin e Michiganit, si kandidate e Partisë Demokratike të Amerikës. Mbetet të besojmë dhe të shpresojmë se Suzana Shkreli, me mbështetjen e fortë të kandidates për president të Amerikës
Lajm tjetër i mirë për të gjithë ne shqiptarët është edhe njoftimi zyrtar se prokurorja aktive shqiptare Suzana Shkreli, e bija e Zef dhe Maria Shkreli, me prindër nga Amulli i Ulqinit dhe Gruda e Malësisë së Madhe, e cila emigroi në Shtetet e Bashkuara së bashku me familjen e saj në kërkim të një jete më të mirë, është nominuar për kandidate në Kongresin Amerikan
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
12
e enjte, 20 tetor 2016
Javore A KOHA KOH
Vështrime & Opinione
Politikat e pakordinuara shqiptare
Të ndarë dhe të për Ditët e fundit është ndezur debati në Shqipëri dhe në Kosovë në lidhje me deklaratat që bëri Kryeministri i Shqipërisë gjatë vizitës së tij të fundit në Beograd. Kryesisht debati përqendrohet në faktin nëse Kryeministri Edi Rama gjatë takimeve të tij me serbët, kishte të drejtë të fliste në emër të Kosovës ose për Kosovën Për Koha Javore:
Frank Shkreli Nju Jork
Komentet dhe interpretimet mbi prononcimet e Z. Rama në Beograd vazhdojnë të jenë të ashpra nga komentues, si nga Shqipëria ashtu edhe nga Kosova, madje me akuza të ashpra se kush po i frynë erës së ndasive dhe përçarjeve midis shqiptarëve, dashtë e pa dashtë, duke hedhur më shumë benzinë në flakët e kësaj gjëndjeje të krijuar, krejtsisht pa nevojë. Reagimeve të komentuesve të ndryshëm u paraprinë deklaratat e qeverisë së Republikës së Kosovës dhe të Ministrit të Jashtëm të Kosovës, Z. Enver Hoxhaj. Qeveria e Kosovës, nepërmjet zëdhënsve të saj, përfshirë edhe Këshilltarin e Kryeministrit të Republikës së Kosovës, Bajram Gecaj, citohet nga media të ndryshme të ketë thënë se problemet ndërmjet Kosovës dhe Serbisë duhen zgjidhur midis nesh, duke shtuar se “Ne mirëpresin angazhimet e të gjitha shteteve mike rreth shtensionimit të marrëdhënieve në mes Republikes së Kosovës dhe Republikës së Serbisë, posaçërisht angazhimet të cilat vijnë nga Shqipëria. Megjithatë, Republika e Kosovës është shtet i pavarur, i njohur ndërkombëtarisht nga shumica e shteteve të botës, posaçërisht nga shtetet me demokraci të zhvilluar, prandaj në emër te Kosovës flasin institucionet e shtetit tonë. Ne jemi në dialog për
normalizimin e marrëdhënive në mes Republikës së Kosoves dhe Repbulikës së Serbise, dhe ato probleme duhen zgjidhur kryekëput në mes nesh”, është cituar të ketë thënë këshilltari i Kryeministrit të Republikës së Kosovës. Ndërsa Kryeministri i Republikës së Shqipërisë, Z. Edi Rama duke reaguar ndaj atyre që disa i cilësuan si “përplasje” midis Tiranës dhe Prishtinës zyrtare në lidhje me ato që u thanë e që nuk u thanë në Beograd, u shpreh se në takimet me Kryeministrin serb Vuçiq ai, “Nuk kishte folur në emër të Kosovës, por për Kosovën.” Në rregull, sepse gjatë një vizite zyrtare në Beograd, Kryeministri i Republikës së Shqipërisë nuk kishte si mos të fliste për Kosovën, ndonëse deklarata e Z. Rama për njohjen e Kosovës nga Serbia nuk është asgjë e re. Ai e kishte thënë këtë edhe gjatë vizitës së parë në Beograd, ndërkohë që edhe udhëheqsit perëndimorë në çdo takim me zyrtarët serbë bëjnë thirrje për një gjë të tillë, që Serbia ta njohë Kosovën, shtet të pavarur. Kjo është një thirrje drejtuar Serbisë ç’prej shpalljes së pavarësisë së Kosovës edhe nga Shtetet e Bashkuara dhe nga Bashkimi Europian. Ndërsa edhe Prishtina zyrtare, qeveria dhe ministri i jashtëm Hoxhaj kishin të drejtë të shpreheshin – sidomos për faktin të që mos kishte ndonjë keqkuptim nga ana zyrtare e Beogradit – se janë ata që flasin në emër të shtetit të Kosovës dhe jo Kryeministri i Shqipërisë. Kaq e pranoi edhe vet Z. Rama, se ai kishte folur për dhe në emër të Kosovës. Por, cilatdo qofshin interpretimet e deklaratave të Z. Rama në Serbi, në lidhje me marrëdhëniet Kosovë-Serbi dhe të reagimeve zyrtare nga Prishtina, një
gjë duhet të jetë e qartë për të gjithë, se askush nuk i njeh serbët më mirë së shqiptarët e Kosovës. Gjithashtu duhet thënë se Z. Rama ka të drejtë kur thotë se shqiptarët, për një jetë më normale duhet të ndërtojnë ura midis serbëve dhe shqiptarëve. Por urat duhet të ndërtohen midis serbëve dhe të gjithë shqiptarëve, dhe jo vetëm gjysmës së shqiptarëve. Shpesh ëshë dhënë shembulli i pajtimit midis gjermanëve dhe francezëve pas Luftës së Dytë Botërore, ndoshta si model për pajtimin midis shqiptarëve dhe serbëve. Në rregull, historikisht, shqiptarët kanë qenë gjithmonë dhe janë për pajtim. Por ndryshimi është se shqiptarët e Kosovës, as shqiptarët në përgjithësi anëembanë trojeve shqiptare, nuk kanë qenë kurrë agresorë kundër asnjë populli dhe nuk kanë pushtuar tokat e askujt, përfshirë tokat serbe. E vërteta është anasjelltas. Duhet kuptuar gjithashtu se serbët nuk janë si gjermanët. Gjermanët, jo vetëm kërkuan falje për krimet e tyre gjatë luftës, por ata madje edhe kompensuan materialisht dhe financiarisht shumë prej viktimave të tyre anëembanë Europës. Fatkeqësisht, shqiptarët dhe serbët janë shumë larg pajtimit dhe për këtë nuk janë fajtorë shqiptarë dhe as Tirana as Prishtina zyrtare. Për këtë, faji i duhet lënë të dera Serbisë. Por për mua në këtë moment historik kanë më shumë rëndësi marrëdhëniet dhe avancimi i tyre midis shqiptarëve – në radhë të parë midis Prishtinës dhe Tiranës zyrtare -- sesa marrëdhiet midis Republikës së Shqipërisë dhe Serbisë, ndonëse të nevojshme. Sepse në qoftë se nuk ka bashkim dhe marrëdhënie vëllazërore midis shqiptarëve kudo, nuk na duhet gjë hiç as ndërtimi i urave me
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
Vështrime & Opinione
e enjte, 20 tetor 2016
13
Javore KOHA
rçarë Serbinë, në kurriz të bashkëpunimit dhe të bashkimit të shqiptarëve. Të gjitha këto komente gjatë ditëve të fundit në lidhje me këtë situatë të krijuar pa nevojë, vetëm çojnë ujë në mullirin serb dhe përkeqësojnë edhe më shumë, ato që disa vëzhgues po i cilësojnë si “ndasi dhe përçarje” në rritje midis shqiptarëve, si rezultat i kësaj vizite në Beograd nga kryeministri shqiptar. Duket se të gjitha reagimet, zyrtare dhe jozyrtare ndaj kësaj vizite, tregojnë se nuk kishte asnjë bashkërendim të ideve dhe qëndrimeve të përbashkëta në lidhje me takimin shqiptaro-serb që Serbia e kishte cilësuar si një të ashtuquajtur, “Dialog për marrëdhëniet e shqiptarëve dhe serbëve në rajon”, ku fillimisht pritej të ftoheshin të merrnin pjesë edhe përfaqsues politikë të Republikës së Kosovës, gjë që nuk ndodhi. Ose në qoftë se ka patur këshillime zyrtare midis Tiranës dhe P rishtinës, atëherë qëndrimet mund të kenë qenë diametrikisht të kundërta në lidhje me takimin midis kryeministrit shqiptar dhe atij serb. Në mendimin tim, gjëja që duhet të kritikohet më shumë me këtë rast, nuk është vizita e Edi Ramës në Serbi, por është mungesa e bashkëpunimit, e këshillimeve dhe e koordinimit të qëndrimeve midis Tiranës dhe Prishtinës, në muajt dhe javët para vizitës së Kryeministrit Rama në Serbi. Me një bashkërendim të tillë, besoj se gjithë ky debat krejtësisht i pafrytshëm për interesat shqiptare në Ballkan do të ishte mënjanuar. Prandaj, në vend të akuzave dhe kundër-
akuzave të analistëve që ndjellin zi, duke fajësuar njërën ose palën tjetër, do të ishte më mirë të bëhej pyetja: Kishte koordinim midis Prishtinës dhe Tiranës ndërkohë që planifikohej vizita në Beograd? Në qoftë se nuk kishte këshillime, pse nuk kishte një bashkërendim të qëndrimeve për një vizitë që në sipërfaqe dukej si e rëndësishme? Për më tepër dhe më me rëndësi, a është ky gjithmonë “modus operandi” -- mungesa pra e këshillimeve dhe bashkërendimit të pikëpamjeve midis dy kryeqyteteve shqiptare -- sidomos kur kemi të bëjmë me çështje madhore të interesit kombëtar, siç janë marrëdhëniet shqiptaro-serbe? Këto pyetje nuk kanë të bëjnë aspak me nacionalizëm primitiv siç e quajnë disa, por kanë të bëjnë me ekzistencën e kombit, pikësëpari me identitetin kombëtar dhe me interesat afatshkurtra dhe afatgjata të të gjithë shqiptarëve, historikisht të ndarë në pesë shtete nga të huajt, por aktualisht të përçarë nga vetja e tyre, fatkeqësisht. Në fillim të gushtit, në artikullin “Punë Ballkanasish, Hesapi”, duke shkruar për vizitën e lajmëruar të kryeministrit Rama që mori fund disa ditë më parë në Serbi, kisha shënuar se, “Përsa i përket takimit shqiptaro-serb, dialogu është i mirë në çdo kohë dhe për gjithçka, por është procesi të cilit duhet t’i kushtohet kujdes dhe vëmendje e veçantë. A do të jetë takimi i Nishit një hap i parë dhe tepër i nevojshëm drejt pajtimit dhe drejtësisë midis dy popujve – e vetmja mënyrë për paqe dhe stabilitet në rajon – apo do të jetë
një rast i radhës për të dëgjuar retorikën tashmë të mërzitshme serbe mbi “Kosovo-Metohinë”, gjë që nuk ka ndihmuar as nuk i ndihmon zhvillimit normal të marrëdhënieve midis shqiptarëve dhe serbëve në Ballkan”. Kam drojë se takimi Rama-Vuçiq, sidomos duke marrë parasysh edhe komentet e kryeministrit serb gjatë dhe pas vizitës, jo vetëm që nuk kontriboi aspak drejt pajtimit midis popujve, por nga ky takim nuk përfitoi as paqja dhe stabiliteti në rajon. Dihej se pa pjesëmarrjen e përfaqsuesve legjitimë të shqiptarëve të Kosovës në takimin, “për një dialog midis shqiptarëve dhe serbëve”, dialogu midis dy palëve kësaj radhe, ishte i pre-destinuar të dështonte. Përkundrazi, kjo vizitë duket se pati efektin e padëshirueshëm të acarimit, për të mos thënë përçarje të marrëdhënieve Tiranë-Prishtinë, siç po e cilësojnë disa komentues. Tashti është në duar të dy palëve, Tiranës dhe Prishtinës zyrtare -- që sa më shpejt të zgjidhin çdo mosmarrëveshje që mund të ekzistojë midis tyre ose në perceptimin e mendjes së popullit në lidhje me këtë çështje – me qëllim për të ndaluar një debat të dëmshëm dhe të panevojshëm zyrtar dhe jozyrtar nga të dy shtetet shqiptare, ashtu që situata të mos degjenerojë më keq, në një përçarje më të thellë midis shqiptarëve. Sepse në fund të fundit, qëllimi i vizitës së Kryeministrit të Shqipërisë në Serbi ishte për të përmirësuar atmosferën në marrëdhëniet shqiptaro-serbe dhe jo për të ndarë dhe për të përçarë shqiptarët.
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
14
Kulturë
e enjte, 20 tetor 2016
Javore A KOHA KOH
Ulqini, një histori e vjetër Ilire (I)
Të prekësh Ulqinin Në truallin e Ulqinit historia ka hipotetikuar lashtësinë, që mund të lexohet shumë qartë, ndonëse e mbuluar me eklipse e dallgëzime kohësh. Por, po të hysh thellë në shekujt e tij mëson shumë gjëra të reja. Herë duke u zmadhuar, e herë duke u tkurrur historiku i saj ka trashëguar mbishkrime, dorëshkrime dhe gjetje të hershme, që nga epoka e bronxit, edhe pse luftërat rrënuese i kanë fshirë asaj shumë gjurmë Për Koha Javore:
Pëllumb Gorica
Në çdo udhëtim të përshkruar është bërë zakon të prekim copëza përjetimesh të gjalla për natyrën, historinë e vendeve, dhe kulturën e tyre të lashtë. Dendësia e përshtypjeve, është aq e madhe sa nuk di çfarë të shkruash më parë. Kështu ndodhi edhe në udhëtimin tonë drejt Ulqinit. Ftesa e miqve tanë për të marrë pjesë në “Veprimtarinë hulumtuese shkencore të trashëgimisë së kulturës pagane të Krajës”, ishte një rast i mirë për të mos e lënë të anashkalohej. Por kjo dha, edhe një shtysë më tej për të njohur këtë qytet të lashtë shqiptar me plot ngrohtësi e diell, dhe me vlera të spikatura njerëzore, kulturore, historike e materiale. Edhe nëse e ke shkelur më parë, dhe ke lexuar për historinë e tij, kur e vizitojmë atë dhe trevat përqark, të befasojnë përsëri natyra, arkitektura, deti, mikpritja gati proverbiale… Jemi të përhumbur me panoramat e shumta, që parakalojnë përtej xhamave të autobusit. Megjithëse të përqendruar, në rrugën me gjarpërimet e saj, sfondi i qiellit dhe majat e maleve shkëmbore, për ne reflektonin aq shumë pasuri natyrore. Autobusi vijon herë kodrinave apo rrëze tyre, e herë luginave pjellore
vende-vende me një rrezatim dendurie nga gjelbërimi, ku ndjehet aroma e frutave, dhe fëshfërimat e gjetheve të vjeshtës. Në hapësirat e sistemuara, si të qëndisura, të gëzon syrin pamja e vendbanimeve me shtëpitë që parakalojnë, dhe si në një sfilatë mode të dhurojnë pafundësi të tjera ndjesish. Ulqini shquhet për historinë e vendbanimeve të lashta. Ngjitur tyre andej nga kalonte rruga të shfaqen tabela orientuese të vendeve me një të kaluar të largët historike. Shasi, qyteti antik i mbuluar nën rrënoja të trazon, i vë në lëvizje mendimet tona me historinë, dhe 365 kishat e tij. Duke u përthithur në ca labirinthe bisedash për udhëtimet në hapësirat shqiptare, ato mbështillen rreth motivimeve krijuese, dhe takimeve me njerëzit e artit, kulturës e historisë sonë. Bashkudhëtarja jonë nga Tirana, Luljeta Dano, poete dhe studiuese e njohur, flet me pasion për këto gjëra. -E copëtuan kombin tonë dhe e ndanë në shtete të tjera, por tani erdhi koha t’i vizitojmë dhe të jemi të pranishëm në veprimtaritë e tyre. Veçse ky udhëtim këtu krijon të tjera ndjesish kënaqësie, për urtësinë dhe madhështinë ulqinake. Janë bisedat me miq të njohur dhe të rinj, të këtij vendi, që paraprijnë fjalët, dhe u japin atyre të tjera përmasa.
Në trokitje historike…
Të zhytur në ndjesitë e panoramave dhe bisedave mbresëlënëse aty nga mesdita mbërritëm në Ulqin. Ashtu me plot emocion, duke anashkaluar lodhjen, në orët në vijim shëtitëm qytetin. Ai shtri-
het mbi ca bregore të gjelbërta, dhe kalaja e lashtë buzë detit Adriatik me arkitekturën e veçantë, të krijojnë ndjenja të papërsëritshme nderimi e respekti për banorët, dhe për këtë trevë të njohur. Ulqini është një nga qytetet turistike interesante të bregdetit Adriatik. Për të njohur më mirë në brendësi atë, dhe rrethinat e tij nga Ada e Krryçit deri në grykëderdhjen e Bunës nuk mjafton një ditë. Kalojmë përmes qytetit në rrugët të potershme, që ngjajnë si një panair me një kolorit përndritës. Limfa e turistëve, dhe e jona shkrihet në atmosferën e tij, duke e bërë të dukshme me ecejaket. Ndërtimet në Ulqin kanë ruajtur të freskët vokacionin e kohëve të largëta me një urbanistikë tipike, një pjesë e të cilave u ngjiten kodrave. Aty, bie në sy ndërthurja e tyre me ato moderne, por këtu ekziston mentaliteti, që e vjetra është relike, e cila duhet ruajtur. Vezullojnë reklamat e bar - kafeve, restoranteve, hoteleve dhe dyqaneve me punime artizanale, që të tundojnë për t’i blerë, dhe t’i bësh pjesë të katalogut tënd. -Ulqinakët - thotë Nexhati, pronari i hotelit, ku bujtëm - shquhen për zejtari, për këngë, për kultivimin e ullirit, ku gjen ekzemplarë 700 vjeçar, por më shumë ne jemi të njohur si detarë e tregtarë, por edhe kusarë deti, që i sulmonin anijet e Venedikasve, Dalmatëve, Francezëve etj. Qyteti ynë i bujshëm me kalanë, si një trashëgimi e shekujve, gjithmonë ka qenë i lidhur me rrënjë të thella shpirtërore me udhët e ‘’paudha’’ të detit, që nga koha e anijeve liburne.
Kulturë
Faktet e përdritësimit të kujtesës, të bëjnë me dije e të nxisin kureshtjen për të depërtuar në terë dimensionin e të shkuarës ulqinake. Në truallin e Ulqinit historia ka hipotetikuar lashtësinë, që mund të lexohet shumë qartë, ndonëse e mbuluar me eklipse e dallgëzime kohësh. Por, po të hysh thellë në shekujt e tij mëson shumë gjëra të reja. Herë duke u zmadhuar, e herë duke u tkurrur, historiku i saj ka trashëguar mbishkrime, dorëshkrime dhe gjetje të hershme, që nga epoka e bronzit, edhe pse luftërat rrënuese i kanë fshirë asaj shumë gjurmë. Kur flasim për të gjitha këto domosdo do të
e enjte, 20 tetor 2016
15
KOH Javore A KOHA
shkruajmë, edhe për rrjedhat e jetës. Zanafillë e lidhur me periudhën plot labirinthe të lashtësisë sonë ilire. Këtu në këtë trevë të lashtë jetonin ilirët e fisit të labeatëve me madhështi emrash, kalash e vendesh historike. Është kalaja që mbreti i tyre, Genti e vizitonte herë pas here. Ndërsa Balshajt në Mesjetë e kishin selinë e tyre. Historia e Ulqinit me psiko-hapësirat e zhurmshme të luftërave, shkatërrimeve, ka mbështjellë misteret, fatet njerëzore, përplasjet, kurthet, brengat, pabesitë, mugëtirat e moteve, zvenitjet dhe copëzimet e trojeve. Në çdo kohë është lakmuar nga pabesitë e reve të zeza të stepave
dhe erës së egërsuar përtej detit, e cila u përplaste me furi brigjeve të tij heroglife fjalësh të religjoneve. Kjo bëri që një pjesë e popullatës, duke u përballuar stuhive të fuqishme të historisë, kanë qënë të shtrënguar t’i lëshojnë vatrat e tyre shekullore. Ky detyrim buroi edhe si pasojë e represionit sllav, që më së shumti kërkonte të zhdukte jetesën, pasurinë e shqiptarët në këto troje si kudo ku banonin ata. Dhe jeta ka rrjedhur mes vështirësive, e sërish ulqinakët e mbanin gjallë shpresën, dhe rigjenin veten me forcën të mbijetojnë, duke i qëndruar me besnikëri të pashoqe kësaj toke të bekuar.
16
Kulturë
e enjte, 20 tetor 2016
Javore A KOHA KOH
Këngët kreshnike të Krajës pjesë e 15 vëllimeve të projektit eposi i k
Vlerat folklorike për temave të larmishm
Dr. Sc. Ismail Doda
Këngët në fjalë na i recituan: 1. Nasuf (Mujë) Bogdani, dl. 18.02.191628.11.2012, më 20 tetor 2012 në Ftjan (k:1,2); 2. Imer (Veli) Gjeçbritaj, dl.
17.12.1929 (k:3,4) dhe 3. Ali (Qenal) Kovaçi, dl 08.04.1949 (k: 5,6). Këta dy të mbramët, të cilët më 19.12.2012 në Arbnesh na i recituan këngët, janë të
Politika e mishëron këngën duke e pasuruar përmbajtjen dhe ndërtimin e tyre të brendshëm nëpërmjet të një figuracioni të ngjeshur me trope, figura stilistike, onomatope, përsëritje epike, klishe dhe shprehje gjuhësore.
vetmit këngëtarë e lahutarë të gjallë në Krajë. Aty, edhe tani (tetor 2016), Imeri gjithnjë i mbajtur, reciton ndonjë këngë të paplotë kreshnike. Aliu, njëzet vjet më i ri se ai, është i vetmi lahutar i gjallë që di t’i interpretojë ata. Deri aty ka vajtuar gjendja, pasi s’është kaherë kur çdo lagje i ka pasur 2-3 lahutarë e lahuta. Vlerat folklorike nëpërmjet temave e motiveve të larmishme Personazhet që luftojnë për ideale të larta ngadhënjejnë në mejdan. Pjesëmarrja aty e bijës së Agës Hasan Agë mejdanxhiut flet për guximin, lir-
Kulturë
e enjte, 20 tetor 2016
17
Javore KOHA
kreshnikëve në 5 shtete të Ballkanit, 2012- 2016 ( II)
rmes me
Vlerat folklorike nëpërmjet temave e motiveve të larmishme. Personazhet që luftojnë për ideale të larta ngadhënjejnë në mejdan. Pjesëmarrja aty e bijës së Agës Hasan Agë mejdanxhiut flet për guxim, lirinë, dhe të drejtat që i gëzonte gruaja shqiptare asokohe, si dhe për trimëri dhe mjeshtëri prej një mejdanxhiu të regjur, dallohet në mbrojtje të Atdheut. Ai i doli zot vetës dhe u konfrontua me mbretin, kur ky i fundit provoi, por s arriti ta nënçmoi. inë, dhe të drejtat që i gëzonte gruaja shqiptare asokohe, si dhe për trimëri dhe mjeshtëri prej një mejdanxhiu të regjur, dallohet në mbrojtje të Atdheut. Ai i doli zot vetes dhe u konfrontua me mbretin, kur ky i fundit provoi, por s’ arriti ta nënçmojë. Muja doli fitimtar në përleshje me zanat kur e penguan të pinte ujë me Halilin, në një krua që e ruanin ata në mal. Imer Muji me anë të ndihmës, të bijës së mbretit arriti t’i lirojë babë e axhë nga burgu, ku i kishin futur zanat. Në mënyrë të harmonishme ndërlidhen: mejdani, roli i kalit atje, komunikimi, kuvendi. Gjykohet vëllavrasja. Në vargje shfaqen elemente etnokulturore. Zanat, edhe pse në shumë raste u bënin dëm kreshnikëve, ato si pjesëtare të mitologjisë shqiptare, dëshmojnë rrënjët e lashta të këngëve tona kreshnike. Në rrafshin etnografik spikat nderi i vajzës ndaj babait, duke
e zëvendësuar në mejdan; nderimi për vetveten nga i ati i saj, Aga Hasan Agë mejdanxhiu, mikpritja, besa e martesa. Politika e mishëron këngën duke e pasuruar përmbajtën dhe ndërtimin e tyre të brendshëm nëpërmjet të një figuracioni të ngjeshur me trope, figura stilistike, onomatope, përsëritje epike, klishe dhe shprehje gjuhësore. Rezulton si zhanër i zhdukur në terren. Do të ndriçoj dhe do të përjetësohet si literaturë e botuar, me përmbajtje dhe formë të përkryer. Si i tillë do të përfshihet në Eposin e 15 vëllimeve të Këngëve të Kreshnikëve që u përurua nga organizatorët: SHKA “Rapsha” dhe Instituti Albanologjik i Prishtinës më 30 shtator 2016 në Malësinë e Madhe në QKI “Malësia” në Tuz, djepin e shqiptarisë ruajtëse dhe bartëse e epikës sonë legjendare, historike dhe vetë lahutës.
Në vargje shfaqen elemente etnokulturore. Zanat, edhe pse në shumë raste u bënin dëm kreshnikëve, ato si pjesëtare të mitologjisë shqiptare, dëshmojnë rrënjët e lashta të këngëve tona kreshnike. Në rrafshin etnografik spikat nderi i vajzës ndaj babait, duke e zëvendësuar në mejdan; nderimi për vetveten nga i ati i saj. Aga Hasan Agë mejdanxhiu;, mirëpritja, besa e martesa.
18
Arsim
e enjte, 20 tetor 2016
Javore KOHA
Fëmijët dhe argëtimi i tyre
Mësojeni fëmijën tu luajë pa pajisje mo Arlinda Sukaliqi
Ndoshta ajo çka më shumë i duhet fëmijës suaj është thjesht loja, dhe ajo të mos përfshijë televizorin, kompjuterin, telefonin celular ose tabletët. Megjithatë, shumë lehtë është t’i shpjegoni fëmijës se ekzistojnë mënyra të ndryshme të argëtimit që të mund të kalohet koha e lirë. Derisa jemi duke kryer punët e përditshme, fëmija juaj mund të argëtohet mrekullueshëm dhe në të njëjtën kohë dhe t’ju ndihmojë. Kujtoni të gjitha gjërat që kur ishit të vegjël keni pasur dëshirë të bëni, ndërsa ne do t’ju bëjmë një rifreskim të memories nëse i keni harruar tanimë. Fikeni televizorin dhe përvishuni punës. 1. Vizatimi (stampimi) me gishta - është një mënyrë argëtimi për moshat prej 1 vjeç e më lart. Shtrini në tavolinë një çarçaf të vjetër, jepini fëmijës bllokun
nr. 5, temperët ose ngjyrat e ujit të cilat mund të shpërlahen. Fëmijët argëtohen më shumë duke vizatuar me duar (shuplaka) ose me gishtërinj në tërë sipërfaqen e fletës, duke bërë stampime të ndryshme. Ju garantojmë se argëtimi do të jetë në maksimum. 2. Hetimi drejt thesarit - i përshtatshëm prej moshës 3 vjeç e në vazhdim. Lëreni fëmijën tuaj të shkojë nëpër shtëpi që të gjejë para të vogla (të imëta). Fshiheni nën jastëk ose brenda tij, nën stofën e divanit. Ai që grumbullon më shumë para, shpallet fitues. Vetëm mos shkoni t’i fshehin paratë ku fëmija nuk mund t’i arrijë ato. 3. Bërja e kolazheve - e përshtatshme për fëmijët prej moshës 4 vjeç e në vazhdim. Jepni fëmijës gazeta të vjetra, ngjitësin dhe panonë, e nëse janë
Lejoni që dhoma juaj e ndenjës të shndërrohet në një skenë të vërtetë. Lëshoni këngët e tyre të preferuara, le të marrin brushën (furçën e dhëmbëve) ose diçka tjetër me të cilat mund të improvizojë mikrofonin dhe të fillojë gara. Nëse juve ose fqinjëve nuk u pengon, le të bëjnë zhurmë derisa të lodhen. Le të marrin çdo gjë nga lodrat, instrumentet, le të luajë në njërin prej tyre ose në shumë të tjerë
mjaftueshëm të mëdhenj, jepuni dhe gërshërët. Le të presin ato që u pëlqejnë më shumë dhe në to, të formojnë kolazhe të ndryshme. Mund t’i jepni temën, p.sh. “Vera”, “Vjeshta”, dhe kështu ata do të gjejnë fotografi që do t’i përshtaten më shumë asaj teme. Kjo gjë do t’i mbajë të zënë me punë për një kohë të gjatë dhe ju prindër lehtë mund të bëni një punë shtëpie, si p.sh. të pastroni dyshemenë, të lani rrobat etj. 4. Larja e makinës - mosha e përshtatshme është prej 4-6 vjeç. Nëse është koha e mirë dhe ju duhet të pastroni makinën tuaj, mund të punësoni
Arsim
uaj të oderne
dhe fëmijën tuaj në këtë veprim. Le të marrë biçikletën e tij ose makinën plastike dhe të hidhet edhe ai në veprim. Jepjani sfungjerin, detergjentin dhe kovën dhe ashtu ai mund të fillojë të lajë lodrën e tij të preferuar. Nëse koha është e ftohtë, këtë veprim mund ta bëni brenda në shtëpi në një govatë të madhe ku do të lajë makinat ose lodrat e tij të tjera të preferuara. Sigurisht, rrëmuja në banjë do të jetë e madhe, por do të argëtohet pafundësisht. 5. Loja me stikera (figura) - Fëmijët janë të çmendur për stikera (shprehje të fytyrës). Jepuni një fletore të zbrazët, të cilën ai do ta dekorojë me to. Mund t’i
e enjte, 20 tetor 2016
19
Javore KOHA
Shumë lehtë është t’i shpjegoni fëmijës se ekzistojnë mënyra të ndryshme të argëtimit që të mund të kalohet koha e lirë. Derisa jemi duke kryer punët e përditshme, fëmija juaj mund të argëtohet mrekullueshëm dhe në të njëjtën kohë dhe t’ju ndihmojë
blini dhe hamer, të cilin do ta dekorojë e pastaj do ta ngjisë në mur. Argëtimi do të jetë aq edhe më i madh nëse do të përdoren dhe stilolapsa, ngjyra druri etj. 6. Gara në këndim - mosha prej 3 vjeç e më lart. Lejoni që dhoma juaj e ndenjës të shndërrohet në një skenë të vërtetë. Lëshoni këngët e tyre të preferuara, le të marrin brushën (furçën e dhëmbëve) ose diçka tjetër me të cilat mund të improvizojë mikrofonin dhe të fillojë gara. Nëse juve ose fqinjëve nuk u pengon, le të bëjnë zhurmë derisa të lodhen. Le të marrin çdo gjë nga lodrat, instrumentet, le të luajë në njërin prej tyre ose në
shumë të tjerë. Nëse keni shumë fëmijë, ata kështu do të formojnë një band të vërtetë. Ky lloj argëtimi nuk propozohet nëse keni dhembje koke ose keni fqinj që për çdo gjë të vogël ankohen. 7. Bërja e gjerdaneve (mosha 4-8 vjeç) kjo është një mënyrë e vjetër dhe e mirë në të cilën fëmija do të zbavitet shumë. Jepni një pe, konop të hollë, makaronat dhe flumasterat, dhe do të bëhet një mjeshtër i vërtetë në bërjen e gjerdaneve (varëseve). Kur të përfundojë, kërko nga ata të bëjnë një revistë mode për kënaqësinë e anëtarëve të familjes - shtëpisë dhe kështu demonstrojnë kreacionet e tyre.
20
e enjte, 20 tetor 2016
Javore KOHA
Tika Ivezaj, në botën e modelimit Revista e njohur e modës “Brosome”, e ka nisur mjaft mirë një fjali rreth një modeleje shqiptare. Bëhet fjalë për bukuroshen Tika Ivezaj. “Jo çdo ditë mund të shohim bukuroshe super-seksi që vijnë nga vendi që të lë pa frymë, siç është Shqipëria”, është kjo fjalia me të cilën kjo revistë e përshkruan bukuroshen shqiptare, edhe pse ajo ka lindur në Mal të Zi. Dhe kjo revistë vazhdon tutje me përshkrimin e saj. “Bukuroshet si Tika Ivezaj, thjesht duken magjepsëse dhe super-seksi kudo që paraqiten. Sytë e saj bojë kafe, janë si një labirint. Sapo t’i shikosh sytë e saj, do të humbasësh përnjëherë dhe nuk do të kujtohet se çfarë ishe duke bërë. Por kjo as që ka rëndësi, pasi ta kesh përpara një bukuroshe të këtillë, është e mjaftueshme dhe ia vlen t’i lësh gjërat e tjera të presin”, shkruan më tutje kjo revistë, për të shtuar se është mëkat që një bukuroshe e këtillë është e nënvlerësuar dhe nuk e ka vendin që e meriton në botën e modës, pasi padyshim se është njëra nga modelet më të bukura dhe më seksi në botë. Suksesin më të madh në fushën e modës, Tika e ka arritur duke u plasuar në finalen e garës për modele të reja e organizuar nga shtëpia e famshme e modës “Victoria’s Secret. Ajo ishte në mesin e top dhjetë finalisteve të garës “Runway Angel”, e zgjedhur në mesin e 20 mijë garuesve. Tika ka lindur në Mal të Zi në vitin 1986, por tashmë disa vite jeton në Detroit.
Panoramë
Panoramë
e enjte, 20 tetor 2016
21
KOH Javore A KOHA
Anxhelina mahnit me zërin e saj
Këngëtarja Anxhelina Hadërgjonaj ka mbi pesë vite që nuk ka publikuar ndonjë projekt të ri muzikor në tregun shqiptar. Ajo depërtoi fuqishëm në treg në vitin 2011 me këngët e saj “Kopje pa kuptim” dhe “Kjo jetë s’mjaftoi”, me të cilën edhe u shpërblye me çmimin “Best New Artist” në Top Fest, por që nga ajo kohë Anxhelina nuk u pa më në ekranet shqiptare. Anxhelina u largua për në SHBA, ku edhe ka mbaruar studimet atje, gjersa jetesa në New York i ka dhënë idenë edhe për të depërtuar në tregun amerikan. Së fundmi, ajo ka publikuar një video në Instagram, ku shihet duke kënduar një cover të këngës “Use Someone” të rock grupit të famshëm King of Leon. Zëri i këngëtares është në formë të shkëlqyer, dhe të njejtin mendim ndajnë edhe kritikët muzikorë, si dhe komentet e ndjekësve në rrjetet sociale. Anxhelina ende nuk ka bërë ndonjë plan nëse do ta sprovojë veten me ndonjë këngë anglisht, por nëse ndodhë kjo, atëherë pa mëdyshje ajo do të jetë një ndër këngëtaret më të mira të interpretimit live.
text
Shqiptari Action Bronson lanson këngën e re Reperi shqiptar Action Bronson shumë shpejt do të publikojë klipin e këngës më të re. Arian Asllani me emër të skenës Action Bronson, ka publikuar disa sekuenca të klipit të ri, përmes të cilit bëhet e ditur se titulli i këngës do të jetë “Durag vs. Headband”. Kjo këngë do të lansohet këto ditë. Një këngë fort e suksesshme e Bronsonit u cilësua ajo nga bashkëpunimi me Chance The Rapper në “Baby Blue”.
22
e enjte, 20 tetor 2016
Javore KOHA
Fotografia e javës
FAHRUDIN GJOKAJ
„Nëse një fotograf profesionist fotografon të njëjtin objekt që fotografon edhe një person i zakonshëm, ku qëndron ndryshimi„.
„Qesh pak, shiko këtu”
Mozaik
e enjte, 20 tetor 2016
23
Javore KOHA
Grupi historiko- letrar, “historianët e rinj” të gjimnazit “25 Maji” në Tuz
Përkujton dhe shënon datat historike më të rëndësishme të kombit tonë Tuz- Një grup nxënësish aktivë, entuziastë dhe të prirë për të njohur historinë tonë kombëtare, figurat e shquara të kombit dhe veprimtarinë e tyre të gjerë dhe të bujshme, janë aktivizuar në shkollën e mesme “25 Maji në Tuz” duke u fokusuar në lëndën e historisë, ku dhe vetë grupin që e përbëjnë e kanë emërtuar, Grupi “historianët e rinj”. Ky grup historiko-letrar është formuar para tetë vitesh, falë vullnetit të tyre të lirë, kurajës dhe kureshtjes për të gërmuar më në detaje nga lënda e historisë sonë kombëtare, për t’u njohur më nga afër me zhvillimet që kanë ngjarë në periudha të ndryshme kohore, duke filluar nga ato më të lashtat e deri në ditët e sotme. Ideja dhe iniciativa për formimin e këtij grupi historiko-letrar ka lindur dhe jetësuar pikërisht nga profesori i lëndës së historisë në këtë shkollë, Mark Junçaj, i cili fillimisht duke evidentuar talentin që kanë treguar disa nxënës gjatë procesit mësimor nga lënda e historisë dhe duke marrë parasysh dëshirën e tyre që të mësojnë në këtë lëndë, kishte ven-
dosur, me konsensus me nxënësit, ta formojë një grup i cili veprimtarinë e tij e vazhdon dhe sot pas tetë vitesh, duke qenë aktiv në shënimin e datave më të rëndësishme historike, siç janë festat tona kombëtare. “Nga viti 2008 lindi ideja që të formojnë një grup edhe për historianët e rinj duke qenë se në këtë shkollë ka dhe një grup tjetër i quajtur “Jehona” i cili veç ekzistonte e që ka të bëjë më tepër me lëndën e gjuhës dhe letërsisë shqipe dhe shënimin e datave letrare dhe duke u frymëzuar nga ky grup, ne vendosëm që të krijojmë dhe një grup historik i cili të paktën në mënyrë simbolike shënon datat historike kombëtare. Duke parë që në këtë mjedis ka mungesë të theksuar të aktivizimit të institucioneve, OJQ-ve dhe individëve të tjerë për të shënuar këto data, ne menduam që të ndërmarrin një hap në këtë drejtim dhe të japin sadopak kontributin tonë, ç’ gjë dhe e realizuam”, theksoi për “Koha Javore“ themeluesi dhe udhëheqësi i grupit, Prof. Mark Junçaj. Ky grup sipas tij shënon 28 nëntorin, 6
prillin, 2 Marsin e Besëlidhjes së Lezhës, Lidhjen e Prizrenit, etj, ku historinët e rinj organizojnë orë letrare ku shpalosin poezi, recitime e gjini të tjera letrare me karakter kryesisht historik. “Pjesëmarrja dhe aktivizimi në këtë grup nuk është i detyrueshëm por në mënyrë vullnetare. Prandaj, jam mjaft i kënaqur me angazhimin dhe kontributin e tyre duke qenë se numri i nxënësve që e përbëjnë këtë grup rritet nga viti në vit, kështu që aktualisht numëron afro tridhjetë nxënës nga paralele të ndryshme. Ata janë mjaft të motivuar për të njohur historinë e tyre kombëtare dhe në këtë kuadër duhet përgëzuar çdo aktivizim i tyre në këtë drejtim”, u shpreh Junçaj. Vlen të theksohet se pikërisht nxënës nga ky grup letrar “historianët e rinj”, kanë treguar sukses dhe talent të shkëlqyer duke marrë pjesë dhe në gara të ndryshme të nivelit shtetëror të shkollave të mesme në Mal të Zi, siç ka qenë rasti i nxënësit Anton Nucullaj i cili nga ky grup dy vite radhazi është shpërblyer një herë me çmimin e parë në nivelin shtetëror dhe një herë me çmimin e dytë po në nivelin shtetëror të shkollave të mesme në Mal të Zi. Nga ky grup sqaruan se do të vazhdojnë edhe më tutje misionin e tyre, për të qenë aktivë dhe maksimalisht të angazhuar në përkujtimin dhe shënimin e datave më të rëndësishme historike të cilat më së miri e identifikojnë kulturën dhe kombin tonë në mesin e shumë t. u. kombeve të botës.
24
Kulturë
e enjte, 20 tetor 2016
Javore A KOHA KOH
Doli numri 15 i revistës “Dija”
Artikuj tërheqës nga fusha të ndryshme Para disa ditësh doli nga shtypi numri i ri (15) i revistës për kulturë, shkencë dhe art “Dija”. Në këtë numër sjell një mori të artikujve tërheqës, duke filluar prej letërsisë së bukur, asaj moderne, poezisë dhe prozës, si të autorëve shqiptarë ashtu edhe të huaj, e deri te studimet e mirëfillta historike, etnologjike, linguistike, turizmologjike e arkitektonike. Revista hapet me moton nga thënia e Shën Terezës (Gonxhe Bojaxhiut) Se ne nuk mund të bëjmë gjëra të mëdha, por gjëra të vogla e me dashuri të madhe. Në këtë frymë është përgatitur edhe numri më i ri i revistës, duke i ofruar lexuesit shkrime nga penat më të shquara shqiptare, ballkanike dhe botërore. Se “Dija” me të vërtetë është në hap me kohën dëshmon se atë ditë që ka dalë nga shtypi, është ndarë çmimi Nobel
për letërsi. Laureati i këtij çmimi, Bob Dylan, është ai me të cilin fillon cikli i poezisë botërore në revistën “Dija”. Revista shënon përvjetorët e Esad Mekulit, Migjenit, Dritëro Agollit etj., ofron informata të reja për trashëgiminë kulturore të trevës së Hotit, pastaj arapët në Shqipëri apo edhe për arkitekturën e ndërtimit të Kullës së Balshajve në Kalanë e Ulqinit. Problematika dhe fati i librit shqip në Mal të Zi trajtohet përmes katër artikujve të studiuesve Liridona Sinishtaj, Dorian Koçi, Arjeta Fërlushkaj dhe Haxhi Shabani. Kapitull interesant dhe i veçantë është ai që trajton traditën e shqiptarëve në territorin administrativ të Ulqinit, ku përmes këtyre artikujve trajtohet tradita detare, ullishtaria, e folmja shestanase, por shpalosen edhe ngjarje
e ndodhi nga treva e Anës së Malit të Ulqinit. Në revistë gjithashtu gjejmë edhe recensionet e disa prej botimeve të dala nga shtypi kohës së fundit, që kanë lënë gjurmë te lexuesi shqiptar. Revista mbyllet me shpalosjen e veçorive arkitektonike të Kullës së Balshajve, studim arkitektonik i bërë nga studenti i arkitekturës Korab Kraja. Revista është redaktuar nga Këshilli redaktues, si dhe me angazhimin e kryeredaktorëve të këtij numri Gazmend Çitaku dhe prim. Dr. Gani Karamanaga. Revista “Dija” është organ i Bashkimit të Krijuesve Shqiptarë në Mal të Zi dhe botohet një herë në vit. Përurimi i numrit 15 të revistës “Dija” u bë të premten mbrëma në Bibliotekën e Qytetit në Ulqin. (Kohapress)
Kulturë
e enjte, 20 tetor 2016
25
KOH Javore A KOHA
Takim me shkrimtarin Haxhi Shabani në Festivalin Letrar të Shkodrës
Letërsia shqipe nuk ka krijuar mekanizmat e njohjes brenda vetes “Kjo situatë në fushën e letërsisë shqiptare e ka bazën në mungesën e hartimit të një platforme të përbashkët kombëtare për të krijuar kushtet minimale për ndërtimin e infrastrukturës që letërsia shqiptare të funksionojë në tërë gjeografinë shqiptare”, është shprehur Shabani Shkodër - Në kuadër të edicionit të 9-të të Festivalit Letrar të Shkodrës, i cili organizohet nga Biblioteka “Marin Barleti” – Shkodër, të premten mbrëma në sallën e kësaj biblioteke është mbajtur takimi me shkrimtarin Haxhi Shabani. Ai ka mbajtur ligjëratën me temë “Integrimet e letërsisë shqiptare brenda vetes”, ku ka trajtuar një mori problemesh që lidhen me këtë çështje. Shabani ka thënë se shumica e studiuesve seriozë të letërsisë e pranojnë se letërsia shqipe në nivel kombëtar nuk funksionon si një e tërë. Sipas tij, “problemi themelor në këtë rrafsh është se letërsia shqiptare ende nuk ka krijuar mekanizmat e njohjes brenda vetes”. “Aktualisht, 25 vjet pas, pasi janë zhdukur problemet politike e administrative, ideja fillestare e viteve ’90 të shekullit të shkuar, për krijimin e kushteve për funksionimin e letërsisë si një e tërë nuk është realizuar. Krijimi i kushteve të tilla mund të thuhet se është në hapat e parë”, ka theksuar shkrimtari.
Shabani ka përmendur një sërë faktorësh që kanë ndikuar në këtë situatë. “Kjo situatë në fushën e letërsisë shqiptare e ka bazën në mungesën e hartimit të një platforme të përbashkët kombëtare për të krijuar kushtet minimale për ndërtimin e infrastrukturës që letërsia shqiptare të funksionojë në tërë gjeografinë shqiptare”, është shprehur ai. Për këtë gjendje të letërsisë shqipe sot, ai ka bërë përgjegjës në radhë të parë Tiranën dhe Prishtinën, duke pohuar se “ideja e njohjes së letërsisë shqiptare brenda vetes nuk është realizuar sepse dy kryeqendrat shqiptare nuk kanë krijuar hapësirë të mjaftueshme për skajet e letërsisë shqipe”, duke nënkuptuar edhe letërsinë që krijohet nga autorët shqiptarë në Mal të Zi. Në këtë aspekt, sipas tij ndodhin shpeshherë edhe paradokse të ndryshme, siç është për shembull përfshirja e një autori në antologji vetëm sepse është arbëresh, pavarësisht vlerave letrare të veprës së tij. Ndërkaq, “përballë
këtij paradoksi ndodh gati rregullisht paradoksi tjetër që shpeshherë kufijtë e futjes në përzgjedhjet e këtilla, apo dhënies së shpërblimeve mbyllen brenda kufijve të Shqipërisë ose Kosovës”. Shabani ka përfunduar duke thënë se “letërsia shqipe, duke mos funksionuar brenda vetes si një e tërë, nuk ka mundësi të realizohet me shkëlqimin e saj të vërtetë as në nivelin e gjuhëve të mëdha botërore, si në anglisht, frëngjisht, gjermanisht, italisht e spanjisht”. Më pas, në bashkëbisedim me udhëheqësin e takimit, Gjovalin Çuni, drejtor i Bibliotekës “Marin Barleti”, Shabani ka folur mbi krijimtarinë e tij dhe ka lexuar disa poezi. Ai i është përgjigjur po ashtu interesimit të pjesëmarrësve në takim, të cilët nga ana tjetër kanë shprehur mendimet e tyre rreth temës së trajtuar dhe problemeve të tjera që e shqetësojnë letërsinë shqipe sot.Takimi me shkrimtarin Haxhi Shabani u organizua në bashkëpunim me Shoqatën e Artistëve dhe Intelektualëve “Art Club”. i. k.
26
Politikë
e enjte, 20 tetor 2016
Javore A KOHA KOH
Në zgjedhjet parlamentare në Mal të Zi
Digjen shqiptarët Zgjedhjet parlamentare që u mbajtën të dielën në Mal të Zi nuk sollën ndonjë ndryshim sa i përket shumicës së re parlamentare pasi që Partia Demokratike e Socialistëve ka fituar numrin më të madh të votave, rrjedhimisht edhe të deputetëve në përbërjen e re të Kuvendit të Malit të Zi. Ndërsa sa i përket shqiptarëve, ka vazhduar tkurrja e votuesve të subjekteve politike shqiptare, që në të ardhmen do të përfaqësohen me vetëm një deputet apo e shprehur në përqindje vetëm 1.23 për qind të Kuvendit të Malit të Zi, edhe pse sipas regjistrimit zyrtar të vitit 2011 shqiptarët përbëjnë 4.91 për qind të popullsisë së përgjithshme të Malit të Zi.
Zgjedhjet parlamentare u zhvilluan nën hijen e një incidenti, të ndodhur në natën para zgjedhjeve, me ç’rast policia arrestoi një grup të personave nga Serbia, në mesin e të cilëve edhe Bratisllav Dikiq, ish komandant i zhandarmërisë së Serbisë, të cilët i akuzon për përgatitjen e akteve terroriste në ditën e zgjedhjeve në Mal të Zi, marrjen me dhunë të pushtetit dhe institucioneve shtetërore, përfshirë edhe arrestimin e kryeministrit Millo Gjukanoviq. Partitë politike të opozitës dhe disa organizata të tjera që i kanë monitoruar zgjedhjet kanë thënë se procesi zgjedhor është shoqëruar me shumë parregullsi, që kanë ndikuar në rezultatin
e zgjedhjeve, duke akuzuar Partinë Demokratike të Socialistëve në pushtet se ka përdorur mjete të paligjshme, si blerja e votës dhe forma të tjera, duke ndikuar drejtpërdrejt në shprehjen e lirë të vullnetit të qytetarëve dhe rezultatin e zgjedhjeve. Këto parti kanë deklaruar se nuk i pranojnë rezultatet e zgjedhjeve.
Rezultatet
Komisioni Shtetëror i Zgjedhjeve ka miratuar të martën mbrëma, me 14 vota për dhe 11 kundër, rezultatet e përkohshme për zgjedhjen e deputetëve në Kuvendin e Malit të Zi. Sipas tyre, nga gjithsej 528 817 votues
Politikë
e enjte, 20 tetor 2016
27
KOH Javore A KOHA
Në përbërjen e ardhshme të Kuvendit të Malit të Zi, partitë shqiptare do të përfaqësohen me vetëm një deputet. Tri listat shqiptare kanë fituar gjithsej 9769 vota apo 2678 vota më pak se në zgjedhjet parlamentare të vitit 2012. Ky rezultat jo vetëm që është zhgënjyes, por përbën vazhdimin e tkurrjes së trupit votues të partive politike shqiptare dhe defaktorizimin e shqiptarëve në Mal të Zi
të regjistruar në regjistrin e votuesve, kanë votuar 387 765 votues apo 73.33 për qind. Numrin më të madh të votave – 158 301 apo 41.42 për qind e ka fituar Partia Demokratike e Socialistëve, e cila do të ketë 36 deputetë në Kuvendin e Malit të Zi. Pas saj renditet Fronti Demokratike me 77 491 vota apo 20.27 për qind, duke fituar 18 deputetë. Koalicioni i Madh Çelësi, i përbërë nga tri forca politike – Demos, Partia Popullore e Socialistëve dhe Lëvizja URA ka fituar 42 271 vota apo 11.06 për qind, dhe do të ketë nëntë deputetë. Befasia më e madhe e këtyre zgjedhjeve janë Demokratët e Aleksa Beçiqit, të cilët kanë fituar 38
183 vota apo 9.99 për qind duke siguruar tetë deputetë. Pas tyre renditet Partia Socialdemokrate që ka fituar 19 997 vota apo 5.23, që do të ketë katër deputetë. Nga dy deputetë në Kuvendin e Malit të Zi do të kenë Socialdemokratët e Malit të Zi dhe Partia Boshnjake. Socialdemokratët kanë fituar 12 446 vota apo 3.26 për qind, kurse Partia Boshnjake 12 236 apo 3.20 për qind. Nga një deputet në Kuvend do të kenë edhe koalicioni “Shqiptarët të vendosur”, i përbërë nga Forca e Re Demokratike, UDSH dhe Alternativa Shqiptare, i cili kanë fituar 4 839 vota ose 1.27 për qind, si dhe Iniciativa Qytetare Kroate e cila ka fituar 1801 vota apo 0.47 për qind.
Nga 17 lista zgjedhore, sa kanë marrë pjesë në këto zgjedhje, tetë nuk e kanë kaluar pragun duke mos fituar asnjë deputet. Koalicioni Shqiptar “Me një qëllim”, në përbërje të të cilit ishin Partia Demokratike, Iniciativa Qytetare, LD në MZ dhe Lëvizja Qytetare “Perspektiva” ka fituar 3388 vota apo 0.89 për qind dhe ndonëse e ka kaluar pragun prej 0.7 për qind të parashikuar për listat e pakicave, nuk e ka siguruar deputetin. Lista tjetër shqiptare, Lidhja Demokratike e Shqiptarëve ka fituar vetëm 1542 vota apo 0.40 për qind, duke mos e kaluar pragun. Alternativa Mali i Zi ka fituar 877 vota ose 0.23 për qind, Mali i Zi Pozitiv 5058 vota ose 1.32 për qind,
28
Politikë
e enjte, 20 tetor 2016
Javore KOHA
Në Kuvendin e Malit të Zi, Partia Demokratike e Socialistëve do të ketë 36 deputetë, Fronti Demokratik 18, Koalicioni i Madh Çelësi 9, Demokratët 8, Partia Socialdemokrate 4, Socialdemokratët e Malit të Zi 2, Partia Boshnjake 2, Koalicioni “Shqiptarët të vendosur” 1 dhe Iniciativa Qytetare Kroate 1 Partia Serbe 1210 ose 0.32 për qind, Partia e Pensionistëve, Invalidëve dhe e së Drejtës Sociale në Mal të Zi 774 vota ose 0.20 për qind, Bashkësia Demokratike Boshnjake në Mal të Zi – 1140 ose 0.30 për qind dhe Partia e Radikalëve Serbë 690 vota ose 0.18 për qind.
Rënia e shqiptarëve
Siç shihet nga rezultati i zgjedhjeve, nga tri lista shqiptare vetëm Koalicioni “Shqiptarët të vendosur” (Forca, UDSH, ASH) ka fituar një deputet, ndërsa dy listat tjera shqiptare – Koalicioni Shqiptar “Me një qëllim” (PD, IQ, LD në MZ, Perspektiva) dhe Lista Demokratike e Shqiptarëve nuk kanë arritur të fitojnë vota të mjaftueshme për të hyrë në Kuvendin e Malit të Zi. Prandaj partitë politike shqiptare do të përfaqësohen
me vetëm një deputet në përbërjen e ardhshme të Kuvendit të Malit të Zi nga dy deputetë sa kanë në përbërjen aktuale. Ky rezultat jo vetëm që është zhgënjyes, por përbën vazhdimin e tkurrjes së trupit votues të partive politike shqiptare dhe defaktorizimin e shqiptarëve në Mal të Zi. Kështu, po t’i llogarisim së bashku, të tri listat shqiptare kanë fituar vetëm 9769 vota apo 2678 vota më pak se në zgjedhjet parlamentare të vitit 2012, kur katër lista shqiptare fituan së bashku 12 447 vota. Krahas rënies së shqiptarëve, edhe përfaqësimi i partive të pakicave në përbërjen e ardhshme të Kuvendit do të jetë më i dobët, pasi që nga gjashtë deputetë sa kishin në këtë përbërje, në përbërjen e ardhshme do të kenë
vetëm katër deputetë (Partia Boshnjake 2, Koalicioni “Shqiptarët të vendosur” 1, Iniciativa Qytetare Kroate 1).
Pakicat, vendimtarë për formimin e qeverisë së re
Por pavarësisht rënies së numrit të votuesve dhe të deputetëve, partitë e pakicave pritet të jenë faktor vendimtar për formimin e qeverisë së re. Partia Demokratike e Socialistëve, e cila ka fituar numrin më të madh të deputetëve - 36, pret që të vazhdojë qeverisjen dhe shumicën parlamentare prej 42 deputetësh ta formojë me partnerët e deritashëm – Socialdemokratët e Malit të Zi (2), Partinë Boshnjake (2), Koalicionin “Shqiptarët e të vendosur” (1) dhe Iniciativën Qytetare Kroate (1). Kryetari i PDS-së dhe kryeministri Millo Gjukanoviq ka paralajmëruar se shumë shpejt do të fillojnë bisedimet për formimin e qeverisë së re. Krahas zgjedhjeve parlamentare, të dielën janë zhvilluar zgjedhjet lokale në katër komuna në Mal të Zi – Andrijevicë, Budvë, Guci dhe Kotorr. i. k.
Rezultatet e zgjedhjeve parlamentare në Mal të Zi në komunat Plavë dhe Guci dhe të zgjedhjeve të parakohshme lokale në Komunën e Gucisë
Për formimin e qeverisjes lokale - koalicione paszgjedhore “Kjo situatë në fushën e letërsisë shqiptare e ka bazën në mungesën e hartimit të një platforme të përbashkët kombëtare për të krijuar kushtet minimale për ndërtimin e infrastrukturës që letërsia shqiptare të funksionojë në tërë gjeografinë shqiptare”, është shprehur Shabani Guci - Krahas me zgjedhjet parlamentare të Malit të Zi të mbajtura me 16 tetor të këtij viti, u mbajtën edhe zgjedhjet e parakohshme lokale në Ko-
munën e Gucisë. Anëtari i komisionit komunal të zgjedhjeve për Komunën e Gucisë, Ragip Goçaj, për Koha Javore deklaroi për re-
zultatet preliminare të zgjedhjeve parlamentare dhe lokale në këtë komunë. Për zgjedhjet e parakohshme lokale në Komunën e Gucisë, për 30 këshilltarë
Politikë
sa do të numërojë Kuvendi komunal (Parlamenti lokal) kanë garuar pavarësisht shtatë lista të subjekteve politike dhe një koalicion i dy subjekteve politike nacionale shqiptare: UDSH dhe Aleanca Shqiptare. Në zgjedhjet lokale që janë mbajtur në dhjetë qendravotimi, të drejtë vote kanë pasur 4528 qytetarë. Këtë të drejtë e kanë shfrytëzuar 2201 qytetarë. Në dhjetë vendvotimet e zgjedhjeve të parakohshme lokale, subjektet politike dhe koalicioni që kanë marrë pjesë në garë, kanë arritur këto rezultate: 1. PSD - Ranko Krivokapiq - Gucia për të gjithë - 159 vota - 2 këshilltarë 2. Lidhja Demokratike e Shqiptarëve - Bujar Hasangjekaj - 281 vota - 4 këshilltarë 3. Partia Boshnjake e Malit të Zi Rafet Husović - Forca jonë për Gucinë 115 vota - 1 këshilltar 4. Partia për Gucinë - 397 vota - 6 këshilltar 5. Partia Demokratike e Socialistëve të Malit të Zi - Gucia me hap të sigurt - PDS - Milo Đukanović - 592 vota - 6 këshilltarë 6. PPS - Partia Popullore Socialiste e Malit të Zi - Mihailo Jovoviq - 80 vota 1 këshilltar 7. Koalicioni Unioni Demokratik i Shqiptarëve dhe Aleanca Shqiptare 213 vota - 3 këshilltarë, dhe 8. Socialdemokratët e Malit të Zi Ivan Brajoviq - Në mënyrë konsekuente për Gucinë - 321 vota - 4 këshilltarë. Nga rezultatet e sipërshënuara rrjedh se asnjë listë e subjekteve politike nuk ka arritur shumicën absolute për të formuar pavarësisht qeverisjen lokale në Guci. PDS me 9 mandate të fituara ka shansin më të madh që me lidhjen e koalicionit paszgjedhor me të paktën 2 parti politike të formojë qeverisjen lokale. Ndonëse rezultatet e zgjedhjeve të
e enjte, 20 tetor 2016
29
KOH Javore A KOHA
parakohshme lokale ende janë preliminare, qysh tani kanë filluar bisedat për negociatat e mundshme të koalicioneve paszgjedhore në këtë drejtim (janë 2-3 variante të mundshme). Listat votuese të 2201 qytetarëve që kanë shfrytëzuar të drejtën e votimit, 2158 sosh kanë qenë të vlefshme, kurse 43 të tjera kanë qenë të pavlefshme. Zgjedhjet parlamentare të Malit të Zi, si dhe zgjedhjet e parakohshme lokale të Komunës së Gucisë, ishin në frymën e plotë demokratike, edhe pse aty-këtu në vendvotime ka pasur parregullsi të vogla të cilat fare nuk kanë ndikuar në rezultat. Për zgjedhjet parlamentare të Malit të Zi, në Komunën e Gucisë të drejtë vote kanë pasur gjithsej 4560 qytetarë të regjistruar, prej të cilëve të drejtën e votës e kanë shfrytëzuar 2236 sish. Nga rezulta-
për votim kanë pasur 9143 votues, prej të cilëve këtë të drejtë e kanë shfrytëzuar 5344 qytetarë. Nga rezultatet definitive të cilat për Koha Javore i kumtoi zëvendëskryetari i komisionit komunal të zgjedhjeve për Komunën e Plavës, Emir Shaboviq, rrjedh se 5292 vota janë të vlefshme, ndërsa 52 të tjera të pavlefshme. Në zgjedhjet parlamentare të Malit të Zi, për 81 deputetë sa do të numërojë Parlamenti i Malit të Zi, në zgjedhjet e 16 tetorit të këtij viti kanë garuar 17 lista të verifikuara dhe të publikuara zgjedhore: - 4 koalicione, 12 subjekte politike dhe një grup i qytetarëve. Zgjedhjet parlamentare në Komunën e Plavës janë mbajtur në 22 qendra votimi, në të cilat janë arritur këto rezultate zgjedhore:
Plavë Guci 1.Shqiptarët të vendosur Forca - UDSH - Alternativa Shqiptare 122 205 2.PDS - Ranko Krivokapiq - Shteti për të gjithë 562 189 3.Koalicioni i Shqiptarë “Me një qëllim” 46 12 4.Alternativa Mali i Zi 4 6 5.Mali i Zi Pozitiv - Darko Pajović 176 41 6.Me hap të sigurt! PDS - Milo Đukanović 1782 95 7.Iniciativa qytetare kroate 10 5 8.Mr. Aleksa Bečić - Demokratët 110 17 9.Koalicioni i madh - Kluç - Demos, PPS, URA 350 66 10.Partia Serbe - prof. dr. Milovan Zhivkoviq 10 1 11.Partia e Pensionistëve, invalidëve dhe të drejtës sociale 3 0 12.Lista e Lidhjes Demokratike të Shqiptarëve 32 266 13.Fronti Demokratik - Ne apo ai 471 19 14.Partia Boshnjake - Rafet Husoviq 956 136 15.Bashkësia Demokratike Boshnjake në Mal të Zi 45 17 16.Socialdemokratët e Malit të Zi - Ivan Brajoviq 603 292 17.Partia e Radikalëve Serbë 10 3 ti preliminar rrjedh se 2181 fletëvotime kanë qenë të vlefshme, ndërsa 45 të tjera të pavlefshme. Ndërkaq, për zgjedhjet parlamentare në Mal të Zi për Komunën e Plavës, të drejtë
Edhe në Komunën e Plavës zgjedhjet janë mbajtur në frymë demokratike, por me ndonjë parregullsi të vogël që nuk ka ndikuar në rezultat. Sh. Hasangjekaj
30
Mozaik
e enjte, 20 tetor 2016
Javore KOHA
Në SHF “Mahmut Lekiq” filloi aksioni për rinovimin e të gjitha klasave
Investimi në arsimimin e fëmijëve nuk humbet kurrë Tuz- Këshilli i prindërve i shkollës fillore “Mahmut Lekiq” në Tuz ka iniciuar një aksion për rinovimin e të gjitha klasave të kësaj shkolle me synim krijimin e kushteve sa më optimale për zhvillimin e procesit mësimor. Drejtori i shkollës Nikollë Dukaj shprehu falënderim dhe mirënjohje ndaj prindërve dhe të gjithë miqve dhe donatorëve të shkollës të cilët tregojnë kujdes në ngritjen e cilësisë dhe avancimit të kushteve për fëmijët që ndjekin procesin edukativo-arsimor. “Ne si shkollë duke pasur marrëdhënie të mira me prindër dhe kontakte të vazhdueshme me ta dhe me të gjithë miqtë dhe donatorët e shkollës, ditëve të fundit kemi filluar rinovimin e të gjitha klasave. Deri më tani prindërit e katër klasave i kanë rinovuar ato me ngjyrosje të mureve, rinovim të parketit, vendosje të ndriçimit të ri dhe ndërrimin e perdeve duke i zëvendësuar me të reja. Të gjitha këto ndërhyrje janë në përfundim e sipër
dhe në këtë mënyrë klasat po marrin një pamje fantastike e cila deri më tani iu ka munguar”, u shpreh për “Koha Javore” drejtori i këtij institucioni Nikollë Dukaj. Ai vuri në dukje se këto investime janë shumë të rëndësishme të cilat sipas tij simbolizojnë një kujdes dhe kulturë të veçantë, duke theksuar se klasat dhe shkolla si objekt duhen ruajtur dhe kujdesur nga të gjithë nxënësit, stafi pedagogjik dhe nga pjesëtarët e shoqërisë njerëzore. “Besoj se iniciativa e nxënësve dhe e prindërve të klasave të 1, VI1, VIII1 dhe e III1, do të shërbejë si shembull por në të njëjtën kohë, mundi dhe investimi i tyre do të ruhet maksimalisht. Donacionet në fjalë, jo vetëm se kanë krijuar një atmosferë kujdesi tek të tjerët por njëherazi ka ngjallur një vetëdije të re për vlerësimin e asaj që do të thotë, higjienë, kujdes dhe mirëmbajtje e tyre, sipas kushteve me të cilat nxënësit disponojnë. Shpresoj shumë që nëpërmjet bashkëpunimit me
prindër, miqë e donatorë të shkollës do të realizojmë së shpejti dhe projekte të tjera me synim që nxënësit tonë t’i “veshim” me cilësi edukative, arsimore e kreative të vlerave të kohës, e kjo më së miri arrihet nëpërmjet plotësimit të kushteve adekuate në shkollë”, u shpreh Dukaj. Kreu i këtij institucioni shtoi se investime me vlerë janë kryer dhe po kryhen edhe në tri shkollat e shpërndara në Milesh, Vuksanlekaj dhe Sukruq, meritë kjo sipas tij e prindërve, miqve dhe donatorëve të shkollës të cilët janë dashamirës të shkollimit kualitativ. “Bashkëpunimi, mbështetja dhe investimi në arsimimin e fëmijëve është investimi i vetëm i cili nuk humbet kurrë duke iu kujtuar këtë thënie popullore: “Popullit që i mungon buka, nuk do të vdesë nga uria- popullit që i mungon veshmbathja, nuk do të ecë zhveshur, por popullit që do t’i mungojë shkollimi, do të zhduket”, t. u. tha Dukaj.
Mozaik
e enjte, 20 tetor 2016
31
KOH Javore A KOHA
Banorët e Rrënxës së Qafës vuajnë mungesën e energjisë elektrike
Problem i cili ende nuk po gjen zgjidhje dekada me radhë Dhjetëra familje të fshatit Rrënxa e Qafës i cili administrohet nga bashkësia lokale e Vuksanlekajve, po vuajnë mungesën e energjisë elektrike prej disa ditësh. Zanafilla e kësaj problematike sipas banorëve të zonës ka disa dekada që është prezente. Ata pohojnë se ky fshat nuk ka një furnizim të qëndrueshëm me energji elektrike dhe si pasojë e kësaj herëpashere fshati mbetet pa energji. Për ta riparuar prishjen në rrjetin përçues, punonjësve të sistemit të transmisionit të energjisë, u ndalohet hyrja nga banori i kësaj zone, Pashko Dedvukaj i cili këta të fundit nuk i lejon të hyjnë në pronën e tij, derisa siç shprehet, t’u plotësohen kërkesat e tyre disavjeçare që këto familje të shkëputën nga rrjeti i pjesës malore të Hotit dhe t’u vendoset një trafo e veçantë për t’ua fuqizuar rrjetin energjetik në mënyrë që këtij problemi t’i jepet fund njëherë e përgjithmonë. “ Iniciativa për të mos lejuar punon-
jësit për të riparuar defektin, nuk është qëndrim imi personal por i të gjithë banorëve të zonës. Ne në dakordim me njëri-tjetrin kemi vendosur që të mos lejojmë qasjen e tyre për të riparuar përkohësisht, për shkak se pa kaluar shumë kohë, e njëjta situatë përsëritet. Ne ballafaqohemi me probleme të mëdha, me ndërprerje shumë të shpeshta të energjisë elektrike të cilat në raste kritike dinë dhe të zgjasin, siç është rasti konkret i këtyre ditëve. Për ta zgjidhur problemin i kemi kontaktuar disa herë organet kompetente dhe tri herë ju kemi dërguar kërkesë që përfundimisht të shkëputemi nga rrjeti i pjesës malore të Hotit, mirëpo secilën herë kemi pasur vetëm premtime dhe asgjë më tepër”, u shpreh njëri ndër banorët e kësaj zone, Pashko Dedvukaj. Ai vuri në dukje se kësaj radhe janë të vendosur që të mos lejojnë më këtë situate e cila siç theksoi mund të rrezikojë dhe jetët e njerëzve nga shtyllat e kalbuara dhe telat të cilët herëpashere
bien në tokë. “Nuk mundemi dhe nuk do të tolerojmë më të përballemi me këtë problematike. Të gjithë banorët e zonës janë të vetëdijshëm që problemi këtë radhë nuk do të zgjidhet përkohësisht por në mënyrë afatgjatë. Nuk lejojmë dhe s’do t’i lejojmë asnjëherë të na zgjidhin përkohësisht problemin. Nëse do jetë nevoja, do të qëndrojmë kështu me muaj të tërë dhe nëse nuk do të na realizohet kërkesa jonë, do të blejmë gjeneratorë dhe kështu të jetojmë në shek XXI”, sqaroi Dedvukaj. Ky banor i revoltuar për situatën e këtij problemi të zvarritur dhe të pazgjidhur deri më tani në fshatin e tij, pohon se faturat e energjisë elektrike i paguajnë çdo muaj, mirëpo sipas tij, edhe përkundër kësaj, gjatë gjithë sezonit veror si pasojë e energjisë së dobët, kondicionerët dhe pajisjet e tjera elektro-shtëpiake nuk kanë qenë funksionale. t. u.