KOHA Javore Podgoricë e enjte, 6 tetor 2016 Viti XV Numër 734 Çmimi 0,50
Me rëndësi mbrojtja dhe konservimi i qëndrueshëm
ISSN 1800-5969
Forma e fisnikëruar e shprehjes artistike
Ruajtje dhe kultivim i trashëgimisë kulturore të eposit ndër shqiptarët
2
e enjte, 6 tetor 2016
Javore KOHA
Përmbajtje
Në zgjedhje marrin pjesë shtatë subjekte politike dhe një koalicion fq 5
Javore KOHA
Brenda repartit “mediatik” të ISIS-it fq 6
Agjërimi si shpëtim nga politika fq 8
Themelues: Kuvendi i Malit të Zi Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë Numri i parë doli më 21 shkurt 2002. Botues: Këshilli Kombëtar i Shqiptarëve Redaktor përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Fahrudin Gjokaj (Sistem Inxhinjer & redaktor teknik) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Bulevar revolucije 15, Podgoricë Telefon & fax: 020/240-659 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.org Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen
Lavdi veprës madhore dhe të pavdekshme fq 12
Mozaik me harmoni ngjyrash me tone të gjalla, aktuale e historike fq 14
Përmbajtje
e enjte, 6 tetor 2016
3
Javore KOHA
Albulena Kryeziu, aktorja më e mirë në Mediterranean Film Festival
fq 20
Nderohen me dy çmime fq 22
Studim serioz dhe gjithëpërfshirës fq 23
Deceviq: Kjo iniciativë duhet mbështetur që të jetë afatgjatë fq 30
Vazhdon të kryesojë Ligën e Dytë fq 31
Konkurs Dërgoni fotografitë në email: kohajavore@t-com.me
4
Ngjarje javore
e enjte, 6 tetor 2016
Javore KOHA
Në bazë të Katalogut të Ministrisë së Zhvillimit të Qëndrueshëm dhe Turizmit
Në brigjet e Bunës 531 objekte Ulqin/Podgoricë - Ministria e Zhvillimit të Qëndrueshëm dhe Turizmit ka publikuar Katalogun e objekteve dhe lokaliteteve të përkohshme në brigjet e lumit Buna, në bazë të të cilit në të dy anët e tij janë gjithsej 531 objekte, prej të cilave 364 objekte në bregun e djathtë dhe 167 në bregun e majtë të Bunës. Të dhënat i përkasin muajit shtator të këtij viti, kur edhe është bërë evidentimi i objekteve dhe janë kryer matjet, ku rezulton se sipërfaqja bazë e objek-
teve të ndërtuara në këtë zonë është 22, 372 metra katrorë, ndërsa sipërfaqja e përgjithshme 53, 202 metra katrorë. Shqetësues është fakti se numri i objekteve ka ardhur duke u rritur nga viti në vit përkundër paralajmërimit kohë pas kohe të Qeverisë se ato do të prishen. Kështu në vitin 2000 kanë qenë gjithsej 234 objekte të evidentuara (175 në bregun e djathtë dhe 59 në bregun e majtë), në vitin 2008 – 420 objekte, ndërsa në fillim të vitit 2013 – 442 objekte.
Në periudhën 2014-2016 janë dorëzuar rreth 100 kërkesa për ndërtimin e objekteve të reja, rikonstruktimin e atyre ekzistuese, zgjerimin e tarracave etj. Në bazë të Planit të objekteve të karakterit të përkohshëm të Komunës së Ulqinit për vitin 2010, këto objekte kanë statusin e objekteve të përkohshme. Zona përgjatë lumit Buna dhe ishullit Ada administrohet nga Ndërmarrja Publike “Të mirat detare”. (Kohapress)
Ngjarje javore
e enjte, 6 tetor 2016
5
Javore KOHA
Fushata parazgjedhore për zgjedhjet parlamentare dhe ato të parakohshme lokale në Komunën e Gucisë
Në zgjedhje marrin pjesë shtatë subjekte politike dhe një koalicion Guci - Paralelisht me zgjedhjet parlamentare të Malit të Zi që do të mbahen më 16 tetor të këtij viti, do të mbahen edhe zgjedhjet e parakohshme lokale më Komunën e Gucisë. Në këtë drejtim fushata parazgjedhore është në vlugun më të madh. Këshilli komunal zgjedhor gjashtë anëtarësh në krye me kryetarin Hasim - Hasko Radonçiq, është duke i bërë përgatitjet e duhura dhe paraprake për mbarëvajtjen e zgjedhjeve në fjalë. Për zgjedhjet e parakohshme lokale në Komunën e Gucisë, për 30 këshilltarë sa do të numërojë kuvendi komunal, do të garojnë shtatë lista të subjekteve politike: 1. PSD - Ranko Krivokapić - Gucia të gjithëve, (me 30 kandidatë të mundshëm për këshilltarë); 2. Lidhja Demokratike në Mal të Zi - Bujar Hasangjekaj, (me 20 kandidatë të mundshëm); 3. Partia Boshnjake e Malit të Zi - Rafet Husović - Forca jonë për Gucinë, (me 23 kandidatë të mundshëm); 4. Partia për Gucinë, (me 30 kandidatë të mundshëm); 5. Partia Demokratike e Socialistëve të Malit të Zi - Gucia me hap të sigurt - PDS - Milo Đukanović, (me 30 kandidatë të mundshëm); 6. PPS - Partia Popullore Socialiste e Malit të Zi - Mihailo Jovović, (me 20 kandidatë të mundshëm), dhe 7. Socialdemokratët e Malit të Zi - Ivan Brajović - Në mënyrë konsekuente për Gucinë, (me 30 kandidatë të mundshëm), si dhe lista e koalicionit Unioni Demokratik i Shqiptarëve - Aleanca Shqiptare, (me 22 këshilltarë
të mundshëm). Zgjedhjet do të mbahen në 10 vendvotime: Tri vendvotime në Guci dhe shtatë në vendbanimet periferike, Martinaj, Dosugjë, Gërnçar, Kolinë, Dola, Krushevë-Vishnjevë dhe Vuthaj. Ato do të fillojnë në ora 7 dhe do të përfundojnë në ora 20. Ndër tetë listat e subjekteve politike pjesëmarrëse në zgjedhjet e parakohshme lokale në Komunën e Gucisë janë edhe dy listat e subjekteve politike nacionale shqiptare: e Lidhjes Demokratike Shqiptare - Bujar Hasangjekaj dhe e koalicionit Unioni Demokratik i Shqiptarëve - Aleanca Shqiptare, me këta kandidatë të mundshëm për këshilltarë. Lista e Lidhjes Demokratike të Shqiptarëve: 1. Bujar Hasangjekaj 2. Asdren Çelaj 3. Antigona Kukaj 4. Shaban Prelvukaj 5. Lirim Goçaj 6. Agron Balidemaj 7. Ahmet Gjonbalaj 8. Arbërore Gjonbalaj 9. Aljija Kukić 10. Fljorim Preljvukaj 11. Njomza Gjonbalaj 12. Husnija Kukiq 13. Agim Hasangjekaj 14. Gzim Brunçaj 15. Kastriot Kukaj 16. Fjolla Balidemaj 17. Blind Ahmetaj
18. Jeton Ulaj 19. Gani R. Kukaj 20. Arbresha Çelaj Lista e Koalicionit Unioni Demokratik i Shqiptarëve - Aleanca Shqiptare 1. Fadil Ulaj 2. Myftar Balidemaj 3. Enver Dedushaj 4. Havaja Prelvukaj 5. Jeta Hasangjekaj 6. Arber Vukaj 7. Zymer Kukaj 8. Rifat Hasangjekaj 9. Menton Kukiq 10. Dardan Qosaj 11. Luan Balidemaj 12. Arbenita Vukaj 13. Shkresa Hasangjekaj 14. Elez Gjonbalaj 15. Musa Goçaj 16. Luan Djonbalaj 17. Gazmend Vuçetaj 18. Donjeta Ahmetaj 19. Lulzim Kukiq 20. Arbelina Dedushaj 21. Valdrin Vuçetaj 22. Sefedin Dedushaj Në zgjedhjet parlamentare të Malit të Zi dhe në ato lokale në Komunën e Gucisë, të drejtë vote do të kenë rreth 4900 qytetarë të kësaj komune, ndonëse ende nuk është definuar lista përfundimtare e votuesve, deklaroi për Koha Javore, kryetari komunal i këshillit zgjedhor të Komunës së Gucisë, Hasim - Hasko Radonçiq. Shaban Hasangjekaj
6
Vështrime & Opinione
e enjte, 6 tetor 2016
Javore A KOHA KOH
“Republicca.it”
Brenda repartit “m
Propaganda e grupeve xhihadiste do të mbetet e fortë në rrjet, ndonëse sasia e postimeve tashmë ka nisur të bjerë. Mendoj se xhihadizmi në një farë mënyre do të mbetet edhe për një kohë të gjatë, duke patur parasysh se pjesa më e madhe e shkaqeve reale të ekzistencës së tij, as nuk janë adresuar e as nuk iu është gjetur një zgjidhje Roberto Saviano
Zyad ka shërbyer si kameraman për ISIS-in. Njëzetetetëvjeçari me origjinë nga Raqqa, ka zgjedhur militantët e Al Baghdadi-t, pasi i konsideron si më të vendosur kundër regjimit të Assad, të cilin edhe ai vetë është përpjekur ta luftojë, duke marrë pjesë në revolta paqësore. I zhgënjyer nga dështimi i përvojës së tij dhe nga indiferenca europiane, Zyad donte të realizonte ëndrrën e tij: të fotografonte dhe të bënte dokumentarë. Dhe ISIS, i mundësoi realizimin e kësaj ëndrre. E kontaktoj Zyad-in nëpërmjet Alexis
Marant, një regjisor dokumentarësh i talentuar parisien. Ndërkohë, e pyes se cili qe motivi që e shtyu të bëhej një militant i ISIS. “Unë u bashkova me repartin mediatik të Shtetit Islamik, pasi më pëlqejnë mediat e komunikimit dhe dhe më pëlqente mënyra se si ata ishin të organizuar.” Qasja e tij ndaj xhihadit, është artistike: ai dëshironte të studionte dhe të manipulonte komunikimin, duke shfrytëzuar mjete dhe teknologji efikase dhe të kushtueshme. Zyad e njeh mirë media center-in e ISIS-it në Raqqa: “Një qendër gjigande produksioni ndërkombëtar, e kompletuar me pajisje teknologjike të përparuara, të cilat përdoren nga profesionistë të sektorit.” Aty regjistrohen video, prodhohen filma si edhe transmetohet në valë radiofonike. Aty mbërrijnë imazhet e xhiruara gjatë betejave ose
ekzekutimeve: dikush është përgjegjës për shqyrtimin e materialit, përzgjedhjen e imazheve dhe montimin. Punë e vërtetë profesionistësh. Duke e ditur se personi me të cilin po bisedoj ka qenë atje për t’u përballur pikërisht me këto gjëra, nuk mund të mos i bëj pyetjen më të pashmangshme: a nuk keni mbetur i shokuar nga ajo çfarë keni parë apo keni filmuar? Gjak, ekzekutime, të shtëna armësh, vrasje: nuk ishit i terrorizuar? Apo keni mbajtur distancën e duhur si të ishin thjesht filma fiction? “Nuk u habita kur pashë ekzekutimet, e as vrasjet,” përgjigjet ai ftohtë. Por, më pas ndjen nevojën për të saktësuar: “Si sirianë, tashmë jemi mësuar me pamjen e gjakut dhe nëse është fjala për vrasje të ushtarëve të regjimit, ne jemi të lumtur, pasi ata kanë vrarë fëmijët tanë dhe në rastin tim, të dy prindërit e
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
Vështrime & Opinione
e enjte, 6 tetor 2016
7
Javore KOHA
mediatik” të ISIS-it
mi kanë vdekur në luftë.” Në qendrën mediatike të ISIS nuk mund të “bashkëpunosh” si këshilltar i jashtëm. Aty duhet të jesh plotësisht i përfshirë në prodhim: askush nuk mund të hyjë në studiot, të cilat ruhen nga një nivel i lartë fshehtësie. Zemra e Kalifatit nuk qëndron brenda një kazerme, e as në puset e naftës. Ajo ndodhet në një qendër mediatike. “Është një studio terrori, e cila në çdo çast mund të kthehet në një studio vdekjeje. Kjo, pasi një imazh mund të përcaktojë fatin e një personi.” Për shembull, nëse të vijnë skenarët e shkruar të dokufilmave të ISIS, do të thotë se vjen e përcaktuar edhe mënyra se si i burgosuri do të vritet, si do të torturohet përpara vdekjes, apo cili do të jetë personi që do t’i marrë jetën… …Reputacioni i paramilitarëve dhe i
terrorizmit kërkon dekada veprimesh simbolike për t’u ndërtuar, por ISIS në fakt mbështetet tek furia e transmetimeve televizive, fuqia e hashtagëve dhe tek mekanizmi i shpërndajres në rrjetet sociale. Marant bën të qartë: “ISIS ka një term për këtë: ‘Xhihad mediatik.’ Kjo tregon edhe rëndësinë e luftës mediatike në strategjinë e tyre globale.” Terroristët e Al Qaeda-s ishin të parët që e ngritën si teori, në mesin e viteve dymijë, duke njohur fuqinë e internetit për të përhapur idetë e tyre pa kurrfarë limiti e as çensure. E thoshte Al Zawahiri, pasardhësi i Bin Laden: “Xhihadi mediatik është gjysma e betejës.” Ndërsa udhëheqësit e ISIS i kanë tejkaluar caqet, duke ndërtuar një makineri propagandistike shumë më të fuqishme se ajo e Al Qaeda-s… …Ajo që më intereson për Zyad, është vizioni i tij i qartë për strategjinë mediatike të Shtetit Islamik. Gazetari Wassim Nasr, ekspert i komunikimit xhihadist, argumenton se lufta në Siri, ndryshe nga ajo në Afganistan, vjen më e afërt e për pasojë, edhe më tërheqëse për mediat perëndimore. “Është një vitrinë, nje teatër me vlera të paçmueshme.” Sipas Zyad, produksionet e ISIS tejkalojnë edhe ato amerikane përsa i përket cilësisë teknologjike: prova për këtë janë kamerat dhe mikrofonat e cilësisë së lartë, të braktisura shpesh nga trupat e Shteti Islamik gjatë arratisjeve të tyre. Në “Terror Studios,” për herë të parë tregohet se si mes profesionistësh të montazhit dhe të fotografisë, në qendrën mediatike të Raqqa-s, ka edhe mjaft të rinj, të cilët kanë punuar për studiot, duke e parë si një mundësi për të luftuar, duke vënë në veprim aftësitë e tyre, ndonëse në një luftë mediatike. Në një mjegullnajë deliri eksperimental dhe militantizmi, mes ankthit për realizimin e imazheve dhe për të punuar me pajisje, që në vende të tjera shfrytëzohen vetëm për argëtim. Thuajse askush prej tyre nuk është aty për shkak të një zgjedhjeje fetare. Të njëjtën gjë e konfirmon edhe Zyad:
“Njëri nga ata ishte mysliman praktikant, por jo ekstremist. Dhe ai shkonte në xhami, por jo rregullisht.” Zyad e sheh gjithë këtë histori, si një hakmarrje të botës islamike ndaj kinematografisë perëndimore. “Ne arabët gjithmonë shfaqemi si të trashë në filmat hollivudianë. Por, çdo veprim ka edhe një kundërpërgjigjie dhe kjo është kundërpërgjigjia e Daesh: tanimë ata janë më të mirë se amerikanët. Në filmat aksion të hollywood-it ka njerëz të krisur, të cilët vrasin për t’u argëtuar. Me ISIS, ndodh e njëjta gjë. Vetëm se këtu nuk bëhet fjalë për lojë, por për realitetin.”… …Zyad dëshiron të kthehet për të luftuar në Siri, ndërsa do t’i bashkohet frontit Al Nusra dhe, sërish shkaqet janë mediatike. Fronti Al Nusra, një grup pranë Al Qaeda-s, shfrytëzon vëmendjen mediatike të ushtruar ndaj ISIS dhe për të fituar më tepër respekt nga sirianët, mban vetëm një komunikim lokal. Kështu, ata duan të tregojnë se janë më të interesuar të flasin me sirianët sesa me botën; më shumë në rrugë se sa në rrjet. Ata shihen nga shumë të rinj si “konkretë” përballë pozicionit të ISIS dhe komunikimit të tyre për spektakël. Zyad ndoshta ndien se aty ka hapësirë për një mënyrë të re komunikimi kundër “imperializmit,” siç ai përkufizon gjithçka që nuk i përgjigjet interpretimit të tij për botën…Si do të përfundojë e gjithë kjo? Kështu përgjigjet regjisori i “Terror Studios.” “Mendoj se ISIS me shumë gjasë, do të përfundojë i mposhtur në fushëbetejë, si Al Qaeda pas 11 shtatorit, por do të mbetet aktive si organizatë xhihadiste dhe ndoshta do të rikthehet në vende të tjera në të ardhmen, sipas mundësive. Propaganda e tyre do të mbetet e fortë në rrjet, ndonëse sasia e postimeve tashmë ka nisur të bjerë. Mendoj se xhihadizmi në një farë mënyre do të mbetet edhe për një kohë të gjatë, duke patur parasysh se pjesa më e madhe e shkaqeve reale të ekzistencës së tij, as nuk janë adresuar e as nuk iu është gjetur një zgjidhje”.
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
8
Vështrime & Opinione
e enjte, 6 tetor 2016
Javore A KOHA KOH
Fokus
Agjërimi si shpët Mentor Llunji
Agjërimi si akt filozofik, shpirtëror dhe fetar, si përgjigje për ngopje të të gjitha llojeve, është një akt reflektimi mbi veten dhe veset. Mbi të gjitha, është një akt abstenimi dhe pastrimi. Pikërisht kjo i duhet politikës së
Votuesit të lodhur shqiptar i duhet urgjentisht një a tund flamurin dhe i bie çiftelisë si adutin e vetëm p vijmë deri te pecja e kuqe dhe shqiponja, me këtë t
shqiptarëve në Mal të Zi. Abstenim dhe pastrim. Kjo i duhet në rend të parë votuesit, që tashmë është i ngopur dhe bile i dehur. Votuesit të lodhur shqiptar i duhet urgjentisht një agjërim nga politika e lodhur shqiptare. Politikë e cila tash 25 vite tund
Koalicionet shqiptare në mungesë të idesë së qartë politike, janë vërsulur në këto zgjedhje “më një qëllim dhe të vendosur” që sërish ti mbështeten Qeverisë së ardhshme, pa çka se e njëjta mbi dy dekada ia refuzon Ulqinit çdo zhvillim. Ia refuzon duke mbajtur në krah njërën apo tjetrën parti shqiptare
flamurin dhe i bie çiftelisë si adutin e vetëm politik, dhe megjithatë nga flamuri kemi ende vetëm shkopin. Të vijmë deri te peca e kuqe dhe shqiponja, me këtë tempo, do duhet edhe shumë kohë. Votuesit i duhet abstenim nga politika që premton “zhvillim-in, bashkim-in, punësim-in” dhe të gjithë in-nat tjerë. Politikë e cila për pak ditë të çon në qiell dhe pas zgjedhjeve të gjuan në Port Milenë. I duhet si akt pastrimi dhe distancimi. Si akt kundër ofendimit me të njëjtat skema dhe premtime të pa-ricikluara tash dy dekada e gjysmë. Agjërim do të thotë edhe të përmba-
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
Vështrime & Opinione
e enjte, 6 tetor 2016
tim nga politika
agjërim nga politika e lodhur shqiptare. Politikë e cila tash 25 vite politik, dhe megjithatë nga flamuri kemi ende vetëm shkopin. Të tempo, do duhet edhe shumë kohë
hesh. Të përmbahesh nga politika pa përmbajtje. Pa ide dhe ofertë. Do të thotë të japësh një përgjigje politike, politikës që s’ka përgjigje në asnjë problem kyç. Është akt vetëdije ndaj mungesës së vetëdijes politike kundrejt mërgimit, asimilimit, pa zhvillimit. Fatkeqësisht, është strategji e vetme e mbetur për të shëruar dhe ringjallur politikën e rrënuar shqiptare. Agjërimi si mjet mbrojtës kundër urisë dhe ngopjes i duhet votuesit shqiptar i cili është i ngopur por i pangimë. Është i dehur por i papimë. I stërngopur me Jadran, Galeb, Valdanos, Kripore, Plazh të Madh, Ko-
munë të Tuzit, të Mirat Detare dhe çka mos… Por i pangimë me po të njëjtat dhe i dehur nga po të njëjtat. Koalicionet shqiptare në mungesë të idesë së qartë politike, janë vërsulur në këto zgjedhje “më një qëllim dhe të vendosur” që sërish t’i mbështeten Qeverisë së ardhshme, pa çka se e njëjta mbi dy dekada ia refuzon Ulqinit çdo zhvillim. Ia refuzon duke mbajtur në krah njërën apo tjetrën parti shqiptare. Dhe në vend që fushata zgjedhore të fillojë me kërkim-falje për të gjitha të pa-bërat,..për migrimin, pa zhvillimin, izolimin, pa-investimin dhe mos-inkuadrimin, ato ende vazhdojnë aty ku kanë fillu-
9
Javore KOHA
ar 25 vite më parë.. Ende luhet letra e votimit shqip, duke menduar që kaq mjafton…Kështu veprohet tash dy dekada e gjysmë, pa i shtuar ofertës politike edhe një presje, pa llogaridhënie dhe pa bërë ndonjëherë bilancin e mossuksesit të vet. Vota e garantuar shqiptare e ka krijuar vet këtë klasë politike. Komode për të paarriturat dhe dorëlëshuar në premtime. Për atë, nga përgjumja e një çerek shekulli partitë shqiptare nuk do të zgjohen duke i shpërblyer ato edhe një herë për punën e pa-bërë. Këtë radhë, nga kjo përgjumje mund t’i zgjojë jo ‘zhurma’, por vetëm ‘heshtja’ e votuesit.
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
10
Kulturë
e enjte, 6 tetor 2016
Javore A KOHA KOH
Me rastin e vdekjes së piktorit dhe akademikut Gjelosh Gjokaj
Forma e fisnikëruar Nikollë Berishaj
Në vitet e mbrapshta në mes të dy luftërave të mëdha, në Mileshin piktoresk, në familjen e Dak Lekës dhe bashkëshortes Toles, më 1933 lindi djalë. Njëri nga tetë fëmijët (shtatë djemtë e tij) – Gjeloshi. Muzgu në Lamën e Mileshit, i rrethuar me gurin e thatë të Malësisë dhe kanionin të lumit Cem ishin gjërat e para që e vulosën kujtesën e Gjeloshit të vogël, kujtesë kjo që, si bagazh herë të rëndë e herë të këndshëm do ta mbajë me vete të mbështjellë në ngjyrën e hirtë në të kaltër si strajcë që gjithmonë qet diçka të papritur. Ishte dymbëdhjetë vjeç Gjeloshi kur familja e Dakut mori rrugën e kurbetit, rrugën e “kolonizuesve” në Zmajevë në Vojvodinën e rrafshët, që më shumë e bëri të shpërthenin kujtimet e fëmijërisë seç e bëri për vete me koloritin dehës të fushave të pafund. Në Beograd e kreu Shkollën e Mesme të Artit dhe, më pas, studimet e larta në Akademinë e Artit. Diplomohet më 1963. Në vitet 1964-1969 e themeloi degën e grafikës në Shkollën e Lartë Pedagogjike të Prishtinës. Nga viti 1969 e deri më 1983 punoi dhe jetoi në Romë. Që prej vitit 1983 jeton në Augsburg, në Gjermani, kurse vitet e fundit të jetës i kthehet vendlindjes, i kthehet Mileshit të tij që kishte lënë vulë aq të madhe në të. Shpirti jo i qetë i artistit tërë këtë rrugëtim kreativ më se gjysmëshekullor e kërkoi mënyrën e shprehjes së tij duke mos u kënaqur kurrë me të arriturën. Dhe pikërisht ky kreativitet i bën edhe kritikët të merren me thellësinë e arritjeve më të larta të artit të tij. Ciklet dhe tërësitë e veçanta artistike mundohen
ta radhisin piktorin në stile të caktuara artistike, që nga simbolizmi sintetik (grafiket e fazës së parë), metafizika (robotët, kokat, torzotë e tjera), pastaj ciklet e pikturave ‘’Ditari nga Roma’’, ‘’Zogjtë’’ e deri te pikturat abstrakte të lojës me ngjyra, për t’iu kthyer diku kah fundi formës së tij tashmë të stilizuar. Por, pikërisht atëherë kur të mendosh se te Gjeloshi i ke gjetur të gjitha vijat që e karakterizojnë një stil të njohur artistik, ai të rrëshqet nga dora papritmas në një stil krejtësisht tjetër, po aq të njohur për syrin e mprehtë të kritikës së artit evropian, e që dalëngadalë i mori cilësitë e stilin gjithkund të njohshëm të artit të tij. Ndonëse edhe vetë Gjeloshi në njërën nga intervistat e shumta shprehet se ishte luftëtar i rreptë i largimit të letërsisë nga piktura, disi në thellësi të shpirtit dhe të pikturës së tij shihet ai idili i Lamës së Mileshit që aq bukur e përshkruan edhe vëllai i tij Gjergji në poezi.
Gjatë jetës së tij të pëlleshme krijuese në Romë (1969-1983) Gjeloshi ballafaqohet me piktorët më të mirë të kohës. Kur fliste për ta, e na fliste shpesh gjatë kafeve të mëngjesit, fliste si për më të afërmit e tij. Pikasoja në rrëfimet e Gjeloshit dukej aq i natyrshëm sa të dukej se po e dëgjon vetëatë. Edhe vetë Gjeloshi e pranon se kishte atëbotë ndikim edhe nga Pikasoja, porse, shprehej ai, e këtë tashmë ia pranon tërë opinioni artistik, askurrë nuk i kopjoi pikturat e tij. Në rrëfimet e përditshme të Gjeloshit, hasim edhe emra të tjerë të botës së artit, që vulosën arritjet artistike botërore. Takimet e tij me Salvador Dalinë, Franco Gentilinin, Renato Gutuzon duken krejtësisht të natyrshme si takim i të madhit me të mëdhenjtë. Ndërsa kujtimet për Ibrahim Kodrën, Musllim Mulliqin e piktorë të tjerë shqiptarë tregojnë sfidat e tyre për të krijuar një art pamor në trevat shqiptare. Fliste piktori ynë për Chiricasin, Guer-
Kulturë
e enjte, 6 tetor 2016
11
KOH Javore A KOHA
e shprehjes artistike
rechin, Mulasin, për kokat në pikturat e tyre, por kritiku italian i artit Dario Micachi ndalet pikërisht në kokat dhe fytyrat e Gjeloshit dhe shprehet: “... Fytyrat që i pikturon Gjeloshi kanë pasuri më të madhe të pikturës dhe janë më simbolike. Kanë diçka prej patosit të kokës nga altari helenist në Pergamenë, diçka nga kokat e shkëputura nga busti romak me rastin e ndonjë sulmi barbar...” Piktura e Gjeloshit nuk ka kohë dhe hapësirë të caktuar: Ajo ka ndodhur, po ndodh e ndoshta edhe do të ndodhë në të ardhmen. Pikërisht kjo gjerësi në kohë dhe hapësirë e bën Gjeloshin të kapshëm për çdokënd, por që mu për këtë mbetet mjaft i yni. Temat e mërgimit, eksodit ndonëse i ndjejmë shumë thellë në skutat e shpirtit shqiptar, ato janë universale. Po ashtu as tmerri, që aq bukur shprehet në punimet e tij nuk është veç i yni. Atë e kanë përjetuar dhe po e përjetojnë në të katër anët e botës. Mu për këtë Gjeloshi është edhe i tyre
aq sa i yni. Treshi intelektual shqiptar në Romë: Ernest Koliqi, Martin Camaj dhe Gjelosh Gjokaj ishte prezantimi më i mirë që mund t’i bëhej shqiptarizmit të asaj kohe. Ata asnjëherë nuk u bënë “Tregtarë flamujsh” por gjithnjë në veprën dhe jetën e tyre shpërthente “Shija e bukës së mbrume”, por që askurrë, veçanërisht për artin e Gjeloshit, nuk u bë pengesë që të bëhet protagonist i ngjarjeve artistike të Italisë. Jetën e Gjeloshit në Augsburgun piktoresk (që nga viti 1983 e tutje) kritika e artit e identifikon me fazën e tretë të krijimtarisë së tij që fillon me pikturën “Plaku i sorrave” për të kaluar plotësisht në abstraksionizëm. Është interesant se edhe tablotë e tij abstraksioniste të cilave kritika ua shton edhe një epitet duke i quajtur abstraksioni poetik, ku ngjyra e luan rolin kryesor, gjegjësisht ku piktori luan me ngjyrën, mbeten prapëseprapë të per-
ceptueshme se kanë dalë pikërisht nga dora dhe mendja e Gjeloshit. Triptiku shumë i suksesshëm i asaj faze, “Zogjtë” prapëseprapë na tregon se diku në thellësi Gjeloshi nuk do t’i shkëputet plotësisht elementit figurativ në artin e vet, dhe vërtetë do t’i kthehet formës së fisnikëruar në shprehjen e tij artistike. Madhësia e Gjeloshit shihet edhe në marrëdhënie me neve. Shoqata Illyricumi nën udhëheqjen artistike të tij organizoi dy vjet (më 2000 dhe 2001) Javën e Kulturës në Malësi dhe që nga ajo kohë ai edhe zyrtarisht bëhet anëtar yni. Se sa ishte i nderuar Gjeloshi gjatë jetës tregon edhe fakti se Akademinë e shkencave dhe arteve të Kosovës e bën anëtar të vetin, por ishte edhe anëtar i Akademisë dukleane të Malit të Zi. Të mërkurën që e lamë pas, Prishtina frymonte me dhe për Gjeloshin. Ora përkujtimore u organizua në Akademi dhe në Fakultetin e arteve të bukura, kurse Galeria kombëtare organizoi ekspozitën e veprave të tij. Ndonëse për dekorata nuk lodhej shumë, nuk mund ta anashkalojmë Urdhrin e Naimit – të Artë nga Presidenti i Shqipërisë, çmimin “13 Korriku” të Malit të Zi, por edhe çmimet prestigjioze nga Italia, Gjermania e gjetiu. “Liriku – vizionar, piktori i cili epokën tonë teknologjike e konsideron tashmë si epokë arkeologjike, në të cilën robotët vuajnë nga melankolia...” siç shprehet Dario Mikaçi u largua fizikisht nga ne, por la mbi 3000 vepra arti. Shumë sish këto ditë po mundohen ta krahasojnë me më të mëdhenjtë e Evropës, gjoja për ta rritur, por unë në këtë rast do ta huazoja thënien e profesoreshës Zake Prelvukaj nga ora përkujtimore: “ Po e quajnë disa Pikaso i kohëve tona, por unë do ta quaja vetëm me emrin e tij të madh – Gjelosh Gjokaj.” (Fjala e mbajtur në Orën përkujtimore të organizuar në Tuz me rastin e vdekjes së piktorit Gjelosh Gjokaj)
12
Kulturë
e enjte, 6 tetor 2016
Javore A KOHA KOH
In memoriam: Gjelosh Gjokaj (1933-2016) Qazim Muja
Takim me zotin e harruar (kushtuar Gjelosh Gjokajt) Mbasi mësuan se vij nga një popull antik më morën e më vendosën në një Kështjellë mesjetare Të jesh pranë Qiellit më thanë Zotit ia pate kthyer shpinën Nën shputat e rrjepura ndjeja ende ngrohtësinë e ujërave të Ballkanit Megjithëse flladi i Alpeve më rrihte në katër anët Dhe trupin e dërrmuar Golgotës ma zhvishte nga mjegullat Feldafing, 20 prill 1992 Ali Podrimja
Ky shtegtim i oshënarit tonë të vetmuar nuk duhet kuptuar ndryshe veçse si fluturim i shqiponjës nëpër lartësitë e bardha, si reagim i temperamentit të tij të rrëmbyeshëm krijues, si etje dhe dëshirë për pushtimin e caqeve kulmore kreative për pasurimin e veprës së tij madhore që neve dhe kulturës sonë kombëtare ia la trashëgim
Lavdi veprës m dhe të pavdeks Gjelosh Gjokaj u lind më 25 gusht të vitit 1933 në Milesh, lokaliteti i Tuzit, në Malësi. Babai Dako dhe nëna Tole Bojaj - Gjokaj, lindën tetë fëmijë: shtatë vëllezër dhe një motër. Familja e tij ishte një familje atdhetare dhe e dëgjuar e Malësisë. Stërgjyshi i Gjeloshit, Kurt Gjokaj ose siç quhej ndryshe Baca Kurti, ka përfaqësuar si delegat Malësinë në Kuvendin e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. Për këtë arsye dhe për shkak të aktivitetit të tij patriotik, regjimi e helmoi për vdekje më 1881. I ati dhe e ëma ishin shumë të përkushtuar për çështjen kombëtare dhe arsimdashës. Ata bënin çmos t’i shkollonin fëmijët e tyre. Për këtë iu desh të punojnë ditë e natë, siç thuhet, vetëm e vetëm që të mbanin fëmijët në shkollë dhe t’i aftësonin për jetë. Më 1946, familja Gjokaj u detyrua të emigrojë në qytezën e vogël Zmajevo, afër Novi Sadit, për t’u kthyer sërish në vendlindje, në Milesh, më 1960. Shkollën e mesme të artit Gjeloshi e kreu në Pejë, më pas studioi në Akademinë e Artit në Beograd, ku dhe u diplomua më 1963. Ndërmjet viteve 1964-1969 punoi si profesor dhe themeloi Degën e pikturës dhe grafikës në Shkollën e Lartë Pedagogjike të Prishtinës, duke themeluar kështu një shkollë të veçantë dhe duke vënë në këtë mënyrë bazat e akademizmit në artin shqiptar në ish Jugosllavi. Prej vitit 1969 e deri më 1983 punoi, jetoi dhe krijoi në Romë. Ndërkaq, që nga viti 1983 u gjend me qëndrim të përhershëm në Augsburg të Gjermanisë, ku arriti të bëjë emër në këtë metropol të artit dhe kulturës evropiane. Ka qenë anëtar i jashtëm i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës dhe anëtar i Akademisë së Shkencave
dhe Arteve të Dukljës. La dy djem: Borisin, Dakon dhe një vajzë, Zonjën. Akademiku Gjelosh Gjokaj qysh në fëmijërinë e hershme tregoi talent të rrallë për skulpturë dhe grafikë, prandaj vetëm pritej momenti që ai të shpërthejë me të gjithë gjenialitetin e vet krijues. Megjithëse në rrethana dhe kushte jo gjithaq dhe gjithherë të volitshme, ai shpejt i theu barrierat dhe u ngrit në Olimp! “Në fëmijëri, - thoshte Gjeloshi, - unë kam përjetuar luftën: bombardimet, ulërimën dhe jehonën e tyre, kam parë kuajt dhe bagëtitë e vdekura, gjymtimin njerëzor. Më pas, kur fillova së pari të vizatoj, e ndjeva se këto përfytyrime, këto lojëra të para të ngjyrave, ishin bërë pjesa më e rëndësishme e përcjelljes së realitetit për mua. Bota ime shpirtërore mban vulën e tyre dhe në çdo formësim konkret timin artistik ato janë të pranishme”. Qysh në ekspozitën e parë të pavarur në Zajeçar, Gjeloshi tregoi se ka aftësi të mahnitshme për t’u zhvilluar në një piktor dhe grafik të përmasave evropiane dhe botërore. Sado që jeta e krijuesve të vërtetë është më shumë ferra e më pak lule, Gjeloshi arriti të bëhet piktor i dëgjuar dhe i respektuar në qarqet intelektuale të truallit të vet, por edhe të atij evropian. Më se gjysmë shekulli Gjelosh Gjokaj zotëroi penelin dhe me dorën e tij krijoi mrekulli duke pushtuar galeritë më të njohura të Evropës dhe duke lënë pas vetes një bagazh të madh dhe cilësor, të cilin do ta kishin lakmi edhe piktorët më të mëdhenj të botës. Arriti majat e krijimtarisë dhe kjo qe nder, jo vetëm për të, por edhe për mbarë kombin dhe kulturën tonë. Krahas kësaj ai i dha shumë edhe kulturës evropiane, sepse krijoi në shumë metropole ku janë kulmet më të larta të
Kulturë
madhore shme kësaj kulture. Në kulturën shqiptare Gjelosh Gjokaj pati dhe do të ketë rolin e emancipuesit të madh të artit dhe të modernizmit esencial përmes një pikture të pastër, duke u bërë pjesë e edukimit, e mbamendjes dhe e kujtesës artistike. Në kulturën evropiane, ky piktor i madh ka arritur të fusë diçka nga shpirti dhe nga identiteti ynë. Për këtë mori edhe shumë çmime kombëtare dhe ndërkombëtare, në mesin e të cilave edhe Çmimin tradicional të “Art Club”-it, për arritjet dhe kontributin e tij të jashtëzakonshëm në artin dhe kulturën shqiptare. Andaj dhe shuarja e këtij njeriu të madh është humbje e pakompensueshme jo vetëm për familjen Gjokaj, për farefisin, shokët, kolegët, miqtë, por edhe për artin dhe kulturën kombëtare dhe atë evropiane. Në punën e tij të gjatë kreative, akademiku Gjokaj përherë kultivoi të bukurën,
e enjte, 6 tetor 2016
13
Javore KOHA
Në kulturën shqiptare Gjelosh Gjokaj pati dhe do të ketë rolin e emancipuesit të madh të artit dhe të modernizmit esencial përmes një pikture të pastër, duke u bërë pjesë e edukimit, e mbamendjes dhe e kujtesës artistike. Në kulturën evropiane, ky piktor i madh ka arritur të fusë diçka nga shpirti dhe nga identiteti ynë madje, edhe atëherë kur trajtoi përmbajtje të dhimbshme dhe fytyra të trishtuara. E bukura në imazhet e tij grafike e pikturale është komponentë e rëndësishme estetike dhe dëshmi se pa të arti mund të jetë i gjymtë, i varfër, i paqenë. Gjatë shtegtimit kreativ prej një jete të tërë, ai realizoi një numër të madh ekspozitash dhe veprash, duke i sistemuar nëpër cikle e tërësi të veçanta tematike. Kështu, simbolizmi sintetik, metafizika magjike, pastaj ciklet e pikturave “Ditari nga Roma”, “Zogjtë” e deri te pikturat abstrakte dëshmojnë se patëm të bëjmë me një krijues të madh, i cili artin e kuptoi si aventurë të rrezikshme. Në këtë dashuri të zjarrtë, ai do të vetëmohohet dhe do të vetëndërtohet, do të bjerë dhe do të ngrihet, sepse vetëm kështu, duke u dëshmuar pareshtur, në dilema e ankthe, ndërtohet arti i vërtetë, si ai që krijoi artisti i shquar nga Mileshi shkëmbor i cili siç do të shpre-
hej kritiku i artit, Mustafa Ferizi, shkoi në zemër të Evropës për të ekspozuar para evropianëve burrërinë e Malësisë së Madhe, bukurinë e surme të vendlindjes së tij, me lumin Cem, filozofinë e qëndresës edhe në shkëmbin e thatë. Dhe ky shtegtim i oshënarit tonë të vetmuar nuk duhet kuptuar ndryshe veçse si fluturim i shqiponjës nëpër lartësitë e bardha, si reagim i temperamentit të tij të rrëmbyeshëm krijues, si etje dhe dëshirë për pushtimin e caqeve kulmore kreative për pasurimin e veprës së tij madhore që neve dhe kulturës sonë kombëtare ia la trashëgim. Lavdi prindit, vëllait, mësuesit, kolegut, mikut, njeriut të madh dhe piktorit tonë të shquar Gjelosh Gjokaj, lavdi veprës së tij madhore dhe të pavdekshme! (Fjala e mbajtur në Orën përkujtimore të organizuar nga SHAI “Art Club” në Ulqin me rastin e vdekjes së piktorit Gjelosh Gjokaj, më 27. 09. 2016)
14
Kulturë
e enjte, 6 tetor 2016
Javore A KOHA KOH
Vështrim mbi përmbledhjen me poezi “Kërcimi i drenushës” të Ne
Mozaik me harmoni ngjyr tone të gjalla, aktuale e h Ali Gjeçbritaj
Shkrimtari Nexhat Halimi për lexuesin shqiptar në Mal të Zi dhe jo vetëm nuk është i panjohur. Përkundrazi, veprën e tij e njeh jo vetëm brezi im por edhe brezat më të rinj të cilët kanë patur rastin që të njihen me shkrimet e tij falë botuesve, sidomos Asociacionit Ulqini, gjegjësisht Librarisë “Arti”. Kjo falë, në rend të parë, krijimtarisë së tij në të gjitha zhanret e letrave shqipe (poezi për fëmijë – gjashtë vëllime, poezi për të rritur - 20 vëllime, tregime - tre vëllime, katër romane, katër drama për fëmijë, një dramë për të rritur etj.). “Kërcimi i drenushës” është përmbledhja e 21-të me poezi, ndërsa si vepër letrare e 39-ta. Pra, një thesar i artë krijimtarie letrare. Përmbledhja “Kërcimi i drenushës”, e cila në vete përmban 41 poezi për fëmijë dhe të rinj dhe 67 poezi për të rritur, që gjithsej bëjnë 108 poezi, botuar nga “Diti&Oli” në Ulqin, me pronar Gazmend Çitakun, në shumë rrjedha dallon nga librat paraprakë me poezi të autorit. Ky dallim shihet ngase 41 poezitë për fëmijë janë përfshirë në kapitullin e parë “A ka deti zemër” dhe 67 të tjerat në kapitullin e dytë “Zogu sjell lajmin në liman”. Nga ana tjetër, dallim thelbësor si në kapitullin e parë, ashtu edhe në të dytin, poezitë i kushtohen tërësisht Ul-
qinit, gjë që për një poet që rrënjët i ka nga Toplica, nga Molla e Kuqe e që reflekton me vargjet e tij përmes kërcimit të sorkadhes, shijen e mollës, vrapin e drenushës në valët e detit, bedemat e Kalasë krenare mbi 25 shekuj të vjetër e shkon deri tek mbretëresha Teutë, pra gjithandej kah frymojnë trojet iliro–arbërore. Tematika është e lidhur me truallin e njeriut të këtushëm, me traditën, me ullirin, detin, lashtësinë, vaporin, me virtytet më njerëzore të popullit të cilit i takon.
Poezitë në përmbledhjen “Kërcimi i drenushës” i ngjasin qiellit me plot yje e flutura, me pulëbardhat në fluturim, qielli i kaltër me hënën në sfondin e pafund të imagjinatës, por ndihen edhe ngjyrime të dhimbjes
Mbase mund ta kem gabim, por s’mund të lë pa thënë se me ikjen nga mesi ynë i disa shkrimtarëve shqiptarë për fëmijë, si Vehbi Kikaj, Rifat Kukaj, Agim Deva, Ymer Elshani, Gani Xhafolli, letërsia për fëmijë, sidomos në Mal të Zi, për një kohë të gjatë mbeti e varfëruar me botime cilësore, përjashto këtu Hajro Ulqinakun, Asllan Bishën e ndonjë tjetër. Prandaj ky libër, mendoj unë, me pjesën e parë të tij s’do mend se e pasuron letërsinë për fëmijë dhe të rinj në Mal të Zi. Shkrimtari Nexhat Halimi është njëri ndër zërat më të fuqishëm të poezisë bashkëkohore, poezisë moderne në Kosovë dhe jo vetëm. Krijimtaria poetike e Halimit ka ngacmuar vetëdijen kritike me veçantinë unike të ligjërimit poetik, e cila sipas kritikut letrar Sabri Hamiti “është ligjërim i ashpër dhe i
Kulturë
exhat Halimit
rash me historike
e enjte, 6 tetor 2016
Vepra është pa dyshim libri më i kompletuar me poezi që një autor i kushton Ulqinit. Këtë përmbledhje – mozaik me harmoni ngjyrash me tone të gjalla, aktuale e historike, poeti e ka realizuar me përkushtim, me dashuri të madhe për këtë qytet, perlë të Adriatikut. Krijuesit ulqinakë duhet t’ia kenë zili. Unë si një krijues modest e admiroj për këtë Se sa e don Ulqinin, detin dhe sa e admiron atë, në një poezi poeti shprehet: Për çdo verë nga një tufë lulesh deti e marrim nga Ulqini ilaç me veti. E sjellim, të gjelbër në qytet, në shtëpi në dritare të frymojë kaltërsi. (Poezia “Një algë deti”) Ose Befas në dritaren e kalasë me qemer Dea heton Teutën, mbretëreshën mitike, Flet diçka me ngashërim nën ylber. Shiu tashmë është ndalë, pikë pas pike. (Poezia “Mëngjes në Ulqin”) Poezitë në përmbledhjen “Kërcimi i drenushës” i ngjasin qiellit me plot yje e flutura, me pulëbardhat në fluturim, qielli i kaltër me hënën në sfondin e pafund të imagjinatës, por ndihen edhe ngjyrime të dhimbjes. Me një bri të thyer-hije, një buallicë, shkel arat me grurë të ndezur në Toplicë e – Korriku, me plagën time në gji, digjet nga malli i gjakut për Çamëri!
dhimbshëm në të njëjtën kohë, i kapur për ashti të fjalës dhe ligjërimit, poezi që përmban në vete ethet e kohës”. Ndërsa Mensur Raifi thekson se “poezitë e Nexhat Haimit janë margaritarë të vërtetë poezie - kurorë e gërshetuar në formë funksionale në shkallëzimin në gradacionin e një dhembje intime”. Edhe poezitë e “Kërcimit të drenushës” s’kanë si të jenë ndryshe, por xhevahirë që vijnë e derdhën në Ulqin. Kur e them këtë kam parasysh se vepra është pa dyshim libri më i kompletuar me poezi që një autor i kushton qytetit tonë. Këtë përmbledhje – mozaik me harmoni ngjyrash me tone të gjalla, aktuale e historike, poeti e ka realizuar me përkushtim, me dashuri të madhe për këtë qytet, perlë të Adriatikut. Krijuesit ulqinakë duhet t’ia kenë zili. Unë si një krijues modest e admiroj për këtë.
15
KOH Javore A KOHA
sot po i shtrohet në sofrën e dijes lexuesit, dashamirëve të fjalës së shkruar për ta patur ushqim të shpirtit. Në këtë sofër të madhe, që sot na e shtroi këtu në Ulqin shkrimtari Nexhat Halimi, ka ushqim të bollshëm jo vetëm për ulqinakët, por për të gjithë dashamirët e artit të të gjitha moshave. Këtë dhuratë sonte e tutje s’do mend se lexuesi e ka dhuratë që buron nga mendja e ndritur dhe penda e artë e shkrimtarit Nexhat Halimi. Në fund, më lejoni t’ua lexoj vargjet e poezisë “Kërcimi i drenushës”, titullin e së cilës e mban edhe përmbledhja: gjakshkrimi im është veç syri yt kërcimi i drenushës mbi ylber ja sesi gjeli i përgjakur ik nga hëna e unë sodis i pushtuar nga liqeni me guacë të zemrës së çelur në ty veç fjalën e paThënë të ujit e end vrimës së gjilpërës
E pik Molla e Kuqe në gur e pëlcet. E pik në gur të vjetër fiku kaq vjet! (Poezia “Një vashë me shtambë”)
unë dhe varka dhe lulja e bukur e hëna në perin e gjakut të ëndrrës në udhëtim rreth vetvetes
Lexuesi përveç kënaqësisë që do të përjetojë duke e lexuar librin, do të kapërcejë dhe mbi copëzat e lumturisë së jetës dhe veshtirësitë e saj. Do të mësojë përmes vargjeve rrjedhën e moteve në këtë qytet, historinë e tij mbi 2500-vjeçare, të shkuarën, të sotmen, baticat dhe zbaticat, gëzimet dhe hidhërimet, dashurinë për jetën, bukurinë që ofron ky qytet, detin, valët, pulëbardhat, vaporët, ullinjtë etj., simbolika këto me tipare të veçanta. Në poezinë “Hija e fatit”, poeti mes tjerash në strofën e dytë shprehet: e unë kurrë t’a dalloj është kurmi a hija ec’ udhën dy mijë vjet mes ullinjsh ik kopshtit të edenit me ty për dore apo vjen prapë i njëjtë mjekërbardhë Vëllimi poetik “Kërcimi i drenushës“
zot cili është bregu e cila zemra ja pik veç tambël dhe pema digjet pik veç gjak dhe çel agu yt i rrënjës si kërcim i drenushës mbi ujë e unë digjem fjalës së paThënë. Vargje si këto, flasin shumë. Në këtë libër ka mjaft dhe ato, duke iu falënderuar mënyrës së afërt dhe të ngrohtë të shtjellimit të tyre, do të zgjojnë pa dyshim kërshërinë e lexuesit. (Vështrimi është lexuar me rastin e përurimit të librit “Kërcimi i drenushës” në Ulqin)
16
Kulturë
e enjte, 6 tetor 2016
Javore A KOHA KOH
Në Tuz u përurua projekti “Eposi i Kreshnikëve në 5 shtete të Ballk
Ruajtje dhe kultivi trashëgimisë kultu të eposit ndër shqi
Tuz- Shoqëria Kulturore-Artistike “Rapsha”, në bashkëpunim me Institutin Albanologjik të Prishtinës, ka përuruar në Tuz pesëmbëdhjetë vëllime të projektit “Eposi i Kreshnikëve në 5 shtete të Ballkanit 2012- 2016”. Në prani të një numri të konsiderueshëm të publikut në audiencë në mes të cilëve dhe ambasadori i Shqipërisë në
Mal të Zi, Ernal Filo dhe sekretari i Ambasadës së Kosovës në Mal të Zi, Blerim Xhemajli, panelistët, Prof. Dr. Bashkim Lajçi nga Prishtina, Dr. Bahri Brisku nga Ulqini, Prof. Dr. Zymer Neziri nga Prishtina dhe Dr. Ismail Doda nga Ulqini, kanë shpalosur përpara audiencës punën, gërmimet dhe hulumtimet që kanë arritur të dokumentojnë në këto 15 vël-
lime të këtij projekti të eposit. Nga ky panel është bërë e ditur se qëllimi i këtij projekti ka si objektiv kryesor paraqitjen e vlerave të eposit të kreshnikëve, monumentit më të madh të poezisë gojore shqiptare, pasqyrimin e veçorive të tij autentike si dhe dokumentimin e tij në UNESCO, për t’u njohur si thesar botëror i trashëgimisë
Kulturë
e enjte, 6 tetor 2016
17
Javore KOHA
kanit 2012- 2016”
im i urore iptarët
etno-kulturore. Në fillim të këtij evenimenti kulturor, është shfaqur një film i shkurtër dokumentar i cili paraqiste rapsodët e eposit në pesë vende të Ballkanit, atje ku edhe sot e kësaj dite ky epos vazhdon të jetojë. Në fjalën e rastit Dr. Bashkim Lajçi, bashkëpunëtor i projektit nga Prishtina
ka thënë se qëllimi i këtij projekti është prezantimi i vlerave të eposit të kreshnikëve me synim kryesor dokumentimin e tij në UNESCO si vlerë sublime gojore e trashëgimisë shpirtërore të njerëzimit. “Realizimi i këtij projekti mundëson që ky lloj i epikës gojore të studiohet në mënyrë që opinionit shkencor dhe kulturor të botës t’i ofrohet për pranim si pasuri e përbotshme dhe si i tillë të njihet si thesar botëror i kulturës. Duke vlerësuar si pasuri të madhe kombëtare, ne shpresojmë se do të arrijmë të dëshmojmë se epika legjendare shqiptare e llojit të kreshnikëve është thesar botëror i kulturës dhe si i tillë të regjistrohet në UNESCO”, theksoi Lajçi. Ai më tej vuri në dukje se edhe përkundër vështirësive nëpër të cilat kanë hasur në realizimin e projektit, ia kanë arritur qëllimit duke bërë që projekti në fjalë të marrë dhe çmimin “Europa Nostra” si njohje e një dimensioni ndër-rajonal të hulumtimit me rëndësi në të gjithë Ballkanin. “Vlerësime të larta për projektin kanë dhënë dhe shumë studjues të huaj nga vende të ndryshme. Fjala vjen, prof. David Hoffman nga Universiteti i Harvardit në mes tjerash ka thënë: Projekti i Dr. Nezirit ka rëndësi të madhe si për studimin e epikës shqiptare ashtu dhe për studimin e traditave epike evropiane në përgjithësi. Projekti ka qenë në përputhje me standardet më të larta shkencore”, u shpreh mes tjerash Lajçi. Mbi këtë tematikë të eposit të kreshnikëve, duke vënë theksin kryesisht tek eposi i shqiptarëve në Mal të Zi, ka folur Dr. Bahri Brisku i cili ka prezantuar studimet dhe hulumtimet e tij të përmbledhura dhe të dokumentuara në veprën e e tij të fundit “Këngët popullore shqiptare të shqiptarëve në Mal të Zi”, i cili tha se janë krijuar të gjitha kushtet që vlerat tona epike të bëhen vlera gjithëkombëtare, universale dhe gjithë njerëzore duke theksuar se kjo është një vlerë e madhe që tregon se edhe ne si popull i vogël ndër vlerat kombëtare shqiptare kemi vlera të veçanta. “Djepi i gjithë epikës popullore shqiptare ndodhet në Malësi, Plavë-Guci, duke u lidhur me Rugovën në Kosovë. Interesante është se tani kemi mbledhur të gjitha vlerat dhe nga ato kam arritur në konkluzion se në Mal të Zi kemi të bëjmë me vlera të veçanta dhe specifike për dallim nga epika e përg-
jithshme shqiptare. Me rëndësi është që dhe ne të japim kontributin në pasqyrimin e këtyre vlerave që kemi”, u shpreh Dr. Bahri Brisku”. Ndërkaq, gjurmuesi dhe hulumtuesi i trashëgimisë kulturore dhe të asaj gojore, Dr. Ismail Doda, ka thënë se me këtë projekt u kemi borxh atyre brezave që e kanë ruajtur deri më tani këtë epos i cili e ngriti artistikisht kulturën tonë. Doda ka shpalosur një studim i cili kishte të bënte me prezantimin e gjashtë këngëve të zonës së Krajës. Në të njëjtën kohë ideatori dhe bartësi i projektit Prof. Dr. Zymer Ujkan Neziri nga Instituti Albanologjik i Prishtinës ka thënë se me përurimin e këtij projekti Malësia dhe viset e tjera shënojnë një ditë të veçantë, duke bërë të ditur se ky është projekti më i madh i realizuar deri më sot në 200 vitet e fundit në Ballkanin perëndimor pas projektit që realizuan profesorët e Harwardit në vitet ’30 të shekullit të kaluar. “Në këtë projekt janë dokumentuar 15 vëllime, me afro 12mijë faqe material të shkruar dhe xhiruar për eposin që shtrihet në pesë shtete të Ballkanit. Përveç bashkëpunëtorëve nga Tirana dhe Prishtina që kemi punuar në këtë projekt, meritë të veçantë kanë bartësit e eposit, lahutarët që ndër shekuj e kultivuan eposin e të cilin e mbajnë gjallë edhe sot. Ne patëm fatin që me këtë projekt të konkurrojmë në UNESCO duke u shpërblyer kështu dhe me çmimin “Europa Nostra”. Ne duhet të jemi krenarë që jemi populli i fundit që jemi bartës të një eposi heroik legjendar siç i kishin dikur popujt e mëdhenj të Evropës e të cilët nuk e kanë më”, u shpreh Neziri. Ai më tej shprehu besimin e tij se ky projekt do të pranohet nga Organizata për Edukim, Shkencë dhe Kulturë e Kombeve të Bashkuara (UNESCO) për t’u njohur botërisht si trashëgimi kulturore universale. Gjatë kësaj mbrëmjeje të pranishmit i kanë argëtuar me dy këngë, lahutarët nga Malësia Gjokë Kalaj dhe Rrok Prenkoçaj, ndërkohë që një ekzemplar të çmimit “Europa Nostra” të projektit “Eposi i Kreshnikëve në 5 shtete të Ballkanit 2012- 2016” i është dorëzuar SHKA Rapsha nga bashkorganizatori i këtij evenimenti dhe bartësi i projektit Dr. Zymer Ujkan Neziri. Projekti në fjalë më parë është prezantuar në Tiranë me 21 shtator 2016. t. u.
18
Kulturë
e enjte, 6 tetor 2016
Javore KOHA
U mbajt simpoziumi shkencor ndërkombëtar mbi Kalanë e
Me rëndësi mbrojtja dhe k
Simpoziumi është hapur të premten mbrëma në mjediset e Muzeut në Kalan në hotelin “Mediteran”, ku rreth 25 studiues nga vende të ndryshme të Evrop me trashëgiminë kulturore, duke dhënë edhe pikëpamjet e tyre për mbrojtj Ulqin – Fondacioni Kulturor Shqiptaro-Amerikan nga Nju Jorku dhe Komuna e Ulqinit organizuan gjatë fundjavës në Ulqin simpoziumin shkencor ndërkombëtar me temë “Mbrojtja dhe konservimi i qëndrueshëm i Qytetit të Vjetër – Kalasë së Ulqinit”. Simpoziumi është hapur të premten mbrëma në mjediset e Muzeut në Kalanë e Ulqinit, për të vazhduar të shtunën dhe të dielën me pjesën e punës në hotelin “Mediteran”, ku rreth 25 studiues nga vende të ndryshme të Evropës dhe SHBAë kanë trajtuar
aspekte dhe probleme të ndryshme që lidhen me trashëgiminë kulturore, duke dhënë edhe pikëpamjet e tyre për mbrojtjen dhe valorizimin e Kalasë së Ulqinit, si një pasuri e çmuar. Kryetari i Komitetit organizativ të simpoziumit, Cafo Boga, njëherazi themelues i Fondacionit Kulturor Shqiptaro-Amerikan, ka thënë se ideja për organizimin e simpoziumit ka lindur nga dashuria për trashëgiminë kulturore, qytetin e vet dhe dashuria për njerëzimin. Ai ka thënë se qëllimi i simpoziumit është të nxisë ndryshimin, i cili do të
shërbejë si katalizator për të frymëzuar konservimin dhe mbrojtjen e Kalasë së Ulqinit, dhe për të treguar vendin që zë ajo në histori dhe vlerat e kësaj trashëgimie kulturore. Një qëllim tjetër i simpoziumit, sipas tij, është që të frymëzojë zhvillimin dhe aktivitete ekonomike të qëndrueshme. “Simpoziumi bashkon dijet, përvojat dhe praktikat më të mira nga burimet e ndryshme”, ka theksuar ai. Edhe kryetari i Komunës së Ulqinit, Nazif Cungu, ka thënë se simpoziumi organizohet “me qëllim të krijimit
Kulturë
e enjte, 6 tetor 2016
19
Javore KOHA
Ulqinit
konservimi i qëndrueshëm
në e Ulqinit, për të vazhduar të shtunën dhe të dielën me pjesën e punës pës dhe SHBA kanë trajtuar aspekte dhe probleme të ndryshme që lidhen jen dhe valorizimin e Kalasë së Ulqinit, si një pasuri e çmuar të kushteve optimale për valorizimin e Qytetit të Vjetër të Kalasë si pjesë e trashëgimisë kulturore-historike tejet e çmuar për qytetin e Ulqinit”. “Simpoziumi ka për qëllim të shërbejë si katalizator i ndërrimit të vetëdijes së qytetarëve dhe institucioneve për mënyrën e trajtimit të monumenteve historike si dhe shfrytëzimin e kësaj trashëgimie në shërbim të zhvillimit dhe rritjes ekonomike të qytetit dhe vendit”, është shprehur ai. Arkitektja Gjejlane Hoxha nga Prishtina, nënkryetare e Komitetit organiza-
tiv, thotë se qëllimi i këtij simpoziumi është që në të ardhmen Kalaja e Ulqinit të vlerësohet si objekt i trashëgimisë botërore duke u bërë pjesë e UNESCO-s. “Shpresoj që tash me dorën e profesionistëve të nivelit jo vetëm të vendit, por me ndihmën e nivelit të institucioneve ndërkombëtare dhe specialistëve të disiplinave të ndryshme në fushën e konservimit do të kontribuojnë që këtë qytet ta sjellin ashtu siç e meriton”, ka theksuar ndër të tjera ajo. Në hapje të simpoziumit, të pranishmit kanë ndjekur një program të shkurtër
kulturor dhe kanë shijuar specialitetet e kuzhinës vendore, të përgatitur nga restorantet në Kalanë e Ulqinit. Organizatorët kanë bërë të ditur se kumtesat e mbajtura në simpozium do të botohen në një publikim të posaçëm. Kalaja e Ulqinit është një ndër monumentet më të rëndësishme kulturore-historike në rajon, por ndonëse është monument i kategorisë së parë dhe i mbrojtur me ligj, për shkak të lënies pas dore nga pushteti vendor dhe ai qendror është devastuar duke i. k. rrezikuar vlerat që i posedon.
20
e enjte, 6 tetor 2016
Javore KOHA
Panoramë
Albulena Kryeziu, aktorja më e mirë në Mediterranean Film Festival Festivali Mediterranean Film Festival në Itali ka shpallur si aktoren më të mirë të këtij edicioni Albulena Kryeziun. Aktorja nga Kosova është shpallur më e mira për rolin e saj në filmin “Tradhti me letra” me regji nga Valmir Tertini. Këtë, e bëri publike vetë regjisori në rrjetin social duke u shprehur edhe njëherë falënderues për të gjithë. “Tradhti me letra”, flet për Meritën e cila ka pranuar që Azemi, burri i saj të martohet me një grua gjermane sa për t’i bërë letrat. Merita dhe Azemi kanë një vajzë. Pas katër viteve, Ana gruaja e Azemit insiston të vijë në Kosovë për të parë se ku ka jetuar burri i saj. Azemi, Meriten e prezanton si motrën e tij kurse gocën si mbesë të tij. Atë natë, të gjithë flenë, ndërsa Merita nis të qaj te pragu i derës, përballë dhomës së Azemit dhe Annës. Merita aty ndjenë tradhtinë e hapur.
Nis Festivali dyditor i filmit në Tetovë
Tradicionalisht festivali ka tre pjesë kryesore edhe atë tribunë dhe diskutime, që do të mbahen në orët e paradites, programi kryesor garues i filmave me metrazh të shkurtër në orët e pasdites dhe projeksionet e mbrëmjes në katër filma me metrazh të gjatë, transmeton KP. Të gjitha këto aktivitete janë falas për vizitorët. është parashikuar edhe vizitë e pjesëmarrësve në disa objekte nga sfera e kulturës dhe arsimit në qytet si galeria e arteve-Hamami i vjetër, Xhamia e larme, kompleksi Arabati baba Teqe dhe ndërtesa kryesore e USHT-së. Në programin kryesor garues marrin pjesë 855 filma artistik me metrazh të shkurtër, kështu që komisioni në përbërje të Tomazh Petra nga Republika Çeke, Marijan Zidar nga Sllovenia dhe Afrim Saliu me origjinë nga Maqedonia kishte shumë punë që të zgjedhë 36 filma që vijnë nga 25 vende.
Fotografia e javës
e enjte, 6 tetor 2016
21
KOH Javore A KOHA
VINKO PRENKOÇAJ
„Nëse një fotograf profesionist fotografon të njëjtin objekt që fotografon edhe një person i zakonshëm, ku qëndron ndryshimi„.
„Qesh pak, shiko këtu”
22
Mozaik
e enjte, 6 tetor 2016
Javore KOHA
Shoqëria Kulturore Artistike “Ana e Malit” mori pjesë në Festivalin Folklorik “Liqenet e Dumresë” në Belsh
Nderohen me dy çmime Përpos Çertifikatës së Mirënjohjes për pjesëmarrje dinjitoze në Festival, SHKA “Ana e Malit” është nderuar edhe me Çmimin për Veshjen më të bukur të Festivalit, ndërsa rapsodi i kësaj shoqërie Ilmadi Zaga me Çmimin Rapsodi më i mirë i Festivalit – për interpretim me nivel të lartë artistik
Shoqëria Kulturore Artistike “Ana e Malit” mori pjesë në Festivalin Folklorik “Liqenet e Dumresë”, që u mbajt më 26-27 shtator. Festivali është organizuar nga Bashkia Belsh, buzë liqenit piktoresk të Belshit, në Ditën Ndërkombëtare të turizmit. SHKA “Ana e Malit”, e vetmja përfaqësuese e shqiptarëve në Mal të Zi në këtë festival, është paraqitur në natën e dytë të tij me një program prej 25 minutash, të gërshetuar me këngë dhe valle. Ishte Vallja e Dyl Mehmetit që hapi natën e dytë të Festivalit, për të vazhduar me rapsodin Ilmadi Zaga me çifteli. Në vazhdim, solistja Elira Kovaçi
u paraqit me këngën “Kam qëndisur një shami”, kurse programin e vet kjo shoqëri e mbylli me një valle të bukur ritmike me motive dibrane. Përpos Çertifikatës së Mirënjohjes për pjesëmarrje dinjitoze në Festival, SHKA “Ana e Malit” është nderuar edhe me Çmimin për Veshjen më të bukur të Festivalit, ndërsa rapsodi i kësaj shoqërie Ilmadi Zaga me Çmimin Rapsodi më i mirë i Festivalit – për interpretim me nivel të lartë artistik. Në edicionin e parë të Festivalit kanë marrë pjesë ansamble dhe grupe folklorike nga Tirana, Elbasani, Librazhdi, Gramshi, Tetova etj.
Krahas interpretimit të këngëve dhe valleve popullore, folkut dhe traditave nga zona të ndryshme shqiptare, në këtë aktivitet është zhvilluar edhe panairi në të cilin janë prezantuar prodhimet bujqësore dhe artizanale karakteristike të zonës. Festivali Folklorik “Liqenet e Dumresë”, i veçantë në llojin e tij, u organizua nën kujdesin e kryetarit të Bashkisë Belsh, Arif Tafani, si dhe me mbështetjen e kryetarit të Këshillit të Qarkut, Bukurosh Stafa, dhe është ndjekur me interes të veçantë nga qindra banorë të zonës së Dumresë dhe më gjerë. (Kohapress)
Kulturë
e enjte, 6 tetor 2016
23
Javore KOHA
Libra të rinj
Studim serioz dhe gjithëpërfshirës (Ali Bardhi, Varrezat në Anë të Malit - Ulqin, Art Club, Ulqin, 2016)
Në edicionin botues të Shoqatës së Artistëve dhe Intelektualëve “Art Club”, këto ditë doli nga shtypi libri “Varrezat në Anë të Malit (Ulqin)” i autorit Ali Bardhi. Libri është rezultat i projektit “Hulumtimi dhe studimi i varrezave në trevën e Anës së Malit (Ulqin)”, që filloi në vitin 2012 dhe përfundoi në vitin 2015, i mbështetur nga Fondi për Mbrojtjen dhe Realizimin e të Drejtave të Pakicave në Mal të Zi. Në parathënien e librit, autori bën të ditur se studimi përfshin vetëm varrezat e pjesës së trevës së Anës së Malit që i përket Komunës së Ulqinit, kurse pjesa e Anës së Malit e mbetur brenda Bashkisë së Shkodrës nuk është përfshirë në këtë studim.
Pjesën kryesore të librit e zë materiali i evidentuar gjatë punës në terren, ku janë paraqitur fotografitë e gurvarreve me mbishkrime arabe-osmane të gjetura në trevën e Anës së Malit (Ulqin), si vendvarre në varreza apo të veçuara. Ky libër voluminoz është studimi i parë serioz dhe gjithëpërfshirës që për objekt hulumtimi ka varrezat në trevën e Anës së Malit. Redaktor i librit është mr. Ermal Nurja, recensent Dr. Nail Draga, konsulentë Mr. Behlul Kanaqi dhe Gazmend Kovaçi, ndërsa lektor Ismet Kallaba. Ali Bardhi ka përfunduar Medresenë “Haxhi Sheh Shamia” në Shkodër, ndërkaq në vitin 2006 u diplomua në Fakultetin e Teologjisë pranë Universitetit Marmara të Stambollit. Në vitin
2009 magjistroi pranë Institutit të Shkencave Sociale, në degën Historia islame (periudha osmane) të Universitetit të Marmarasë. Ka marrë pjesë në shumë projekte dhe konferenca të ndryshme shkencore në fushën e teologjisë dhe historisë, brenda dhe jashtë vendit. Është autor i shumë artikujve në fushën e teologjisë, historisë dhe drejtësisë, të botuar në revista dhe gazeta të ndryshme. Aktualisht është kryeimam i Ulqinit. Ky është libri i tij i parë. Në kuadër të veprimtarisë së tij botuese “Art Club”, botuesi më i madh ndër shqiptarët në Malin e Zi, ka botuar deri tani mbi 110 libra, kryesisht të autorëve shqiptarë në i. k. Malin e Zi.
24
In Memoriam
e enjte, 6 tetor 2016
Javore A KOHA KOH
Në Malësi u organizua orë përkujtimore për p
Gjokaj la pa 3 mijë vepra
Tuz- Shoqata “Ilyricum” nga Malësia, në bashkëpunim me të gjjtha shoqatat Kulturore-Artistike të Malësisë dhe me QKI “Malësia”, ka organizuar orë përkujtimore me rastin e vdekjes së piktorit të madh me famë gjithëkombëtare dhe më gjerë, maestro Gjelosh Gjokaj. Ora përkujtimore ka filluar me një minutë heshtje në shenjë respekti dhe nderimi ndaj të ndjerit Gjelosh Gjokaj në prani të familjarëve, miqve dhe të një numri të madh të personaliteteve të shquara të artit, shkencës, kulturës e të fushave të tjera nga vendi, Shqipëria dhe Kosova. Në emër të organizatorit të kësaj ore përkujtimore ka folur kryetari i shoqatës “Ilyricum” Nikollë Berishaj, i cili ka shpalosur një kronologji të veprimtarisë dhe kreativitetit artistik mbi
gjysmëshekullor të piktorit eminent Gjelosh Gjokaj. “Shpirti jo i qetë i artistit në këtë rrugëtim kreativ më se 60 vjeçar e kërkoi mënyrën e shprehjes së tij duke mos u kënaqur askurrë me të arriturat dhe pikërisht ky kreativitet i bën dhe kritikët e artit të merren me thellësinë e arritjeve më të larta të artit të tij. Piktura e Gjeloshit nuk ka kohë as hapësirë të caktuar. Ajo ka ndodhur, po ndodh dhe do të ndodhë në të ardhmën. Pikërisht kjo gjerësi në kohë e hapësirë e bën Gjeloshin të kapshëm për çdokënd. Temat e mërgimit dhe egzodit, ndonëse i ndjemë shumë thellë në skutat e shpirtit shqiptarë, janë universale. Treshi intelektual shqiptar në Romë: Ernest Koliqi, Martin Camaj dhe Gjelosh Gjokaj ishin prezantimi më i mirë që mund t’i bëhej shqipta-
rizmit të asaj kohe”, u shpreh mes tjerash Berishaj. Ai më tej theksoi se ciklet dhe tërësitë e veçanta artistike mundohen ta radhisin piktorin në stile të caktuara astistike që nga simbolizmi sintetik përmes metafizikës, ciklet e pikturave ditari nga Roma e deri tek pikturat abstrakte të lojës me ngjyra, për t’iu kthyer diku kah fundi i jetës së tij, formës së avancuar e të stilizuar. “Gjatë jetës së tij të plleshme krijuese në Romë në vitet 1969-1983, Gjeloshi u ballafaqua me piktorët më të mirë të kohës. Kur fliste për ta, ai fliste sikur t’i kishte të afërm. Pikasoja në rrëfimet e Gjeloshit dukej aq i natyrshëm saqë dukej që po e dëgjon vetë atë. Takimet e tij me artistë të tjerë si Sallvador Dali, Franko Gjentelini e Renato Kutuzon duken krejtësisht të
In Memoriam
e enjte, 6 tetor 2016
25
KOH Javore A KOHA
piktorin e madh Gjelosh Gjokaj
as vetes mbi a artistike
natyrshme si takim i të madhit me të mëdhenjtë, ndërsa kujtimet për Ibrahim Kodrën, Musli Mulliqin e piktorët e tjerë shqiptarë, tregojnë sfidat e tyre për avancimin e artit pamor, ndër shqiptarët”, tha ndër të tjera Berishaj. Ndërkaq, në emër të familjarëve të piktorit Gjelosh Gjokaj, ka folur Idriz Gjokaj i cili ka falënderuar përzemërsisht të gjithë pjesëmarrësit të cilët iu gjetur pranë familjes Gjokaj dhe vëllazërisë së Gjekajve si dhe të gjithë atyre që e kanë përkujtuar figurën e Gjeloshit, duke filluar nga organizimi i orës përkujtimore nga shoqata SHAI “Art Club” në Ulqin, Akademia e Shkencave dhe Arteve e Kosovës dhe në fund shoqatave Kulturore-Artistike në krye me shoqatën Ilyricum. “Gjelosh Gjokaj u përjetësua në historinë mbarëshqiptare, të Ballkanit
e Evropës, e sidomos në historinë e botës së artit së bashku me Mikel Angjelon e mesjetës dhe Rafaelon e Iluminizmit. Unë po shpreh indinjatën time të thellë për vesin tonë të keq që njerëzve të mëdhenj sikur Gjelosh Gjokaj, u njohim vlerat vetëm atëherë kur nuk ndodhen më në mesin tonë. Faleminderit maestro që i dhe emër Mileshit si në kohët e hershme e që nesër varri yt, shtëpia dhe ateleja jote ku ke punuar me ato duar të arta, do të bëhet pelegrinazh”, tha Idriz Gjokaj. Gjelosh Gjokaj u lind në vitin 1933 në fshatin Milesh të Malësisë. Shkollën e mesme të artit e kreu në Pejë, studioi në Akademinë e Arteve në Beograd ku dhe u diplomua në vitin 1963. Një vit më pas, ai themelon degën e grafikës në Shkollën e Lartë Pedagogjike të
Prishtinës kurse nga viti 1969 deri më 1983 punoi dhe jetoi në Romë. Nga viti 1983 jetoi në Augsburg në Gjermani dhe vitet e fundit të jetës i kthehet vendlindjes së tij, Mileshit që kishte lënë vulë aq të madhe në të. Ka qenë anëtar i jashtëm i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës dhe anëtar i jashtëm i Akademisë së Shkencave dhe Arteve i Duklës. Gjokaj ishte fitues i Çmimit “Urdhri i Naimit të Artë” i akorduar nga presidenti i Republikës së Shqipërisë Bujar Nishani, fitues i Çmimit “13 Korriku” i Malit të Zi, anëtar nderi dhe laureat i çmimit Tradicional të “Art Club”-it por edhe i shumë çmimeve prestigjioze artistike të Italisë, Gjermanisë e gjetiu. Gjelosh Gjokaj la pas vetes si trashëgimi kulturore mbi 3 mijë vepra t. u. të çmuara artistike.
26
Mozaik
e enjte, 6 tetor 2016
Javore A KOHA KOH
Ejll Zagreda - trupro
Zagreda dy vjet e gjysmë me përkushtim kryen detyrën e besuar. Përgjatë Herën e pare gjatë vizitës që ai i bëri në Sarajevë. Kurse herën e dytë kur qenurit gardist përmend pritjen dhe përcjelljen e diktatorit shqiptar komun Gjekë Gjonaj
Vetëm tani, pas më se shtatë dekadash Ejll Zagreda, veprimtar dhe humanist i dalluar i diasporës shqiptare nga fshati Reç i Komunës së Ulqinit, pranoi të rrëfejë njërin prej “sekreteve” më të mëdha të pjesëmmarrjes në gardën e sigurimit të jetës së Josip Broz Titos. Tito është njeriu i cili për mbi gjysmë shekulli drejtoi Partinë Komuniste të Jugosllavisë dhe qëndroi në krye të këtij shteti derisa vdiq. Zagreda pranoi të rrëfejë disa copëza historie nga pjesëmarrja e tij në Luftën Nacionalçlirimtare të Jugosllavisë dhe nga jeta e Komandantit Suprem të Forcave të Armatosura. Atëherë kur në Jugosllavi zhvilloheshin luftime të mëdha dhe të ashpra për çlirimin nga gjermanët dhe çetnikët , saktësisht në tetor të vitit 1944 Ejll Zagreda në moshën 19 vjeçare bëhet pjesëtar i armatosur i Ushtrisë Nacionalçlirimtare të Jugosllavisë.
Si partizan së pari ka luftuar në Cetinë, për të vijuar pas pak javësh në Beranë, prej nga ngjitet këmbë bashkë me ushtarët e tjerë të Brigadës së Shtatë të Rinisë nëpër male me dëborë të madhe dhe temperaturë ekstreme deri në bjeshkën e Bjellasicës të Kollashinit. Atje ka luftuar tri javë ditë e natë. Më pastaj ka vazhduar luftimet nëpër Bosnjë e Hercegovinë, Kroaci dhe Slloveni. Më 9 maj 1945, kur ndodhej në Cele të Sllovenisë, eprori i Brigadës së tij nga Boka me origjinë shqiptare, emri i të cilit tani nuk i kujtohet, e fton në zyrën e tij dhe i kumton se ka vendosur ta çojë në një detyrë të shenjtë ku pak kush shkon. Në gardën e Titos, në të cilën i çojnë ushtarët më të veçantë, për të cilët mendohej se posedojnë vlerat më të larta njerëzore. “Ti si shqiptar besoj se e meriton këtë detyrë kaq të besuar. Për këtë unë si njeri me origjinë shqiptare jam më se i sigurt”-, më tha eprori im ushtarak, rrëfen Zagreda. Në rekomandimin e tij dërguar Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë së Jugosllavisë, ndër të tjera, kishte shënuar se ushtari i tij i preferuar Ejll Zagreda është i devotshëm, besnik, i disiplinuar, i besueshëm, i përkushtuar, i sjellshëm. Dhe kështu, vazhdon rrëfimin Zagreda, pasi më pranuan në këtë strukturë të specializuar ushtar-
Më kujtohet si sot kur shkuam në stacionin e trenit për ta pritur Enver Hoxhën, të cilin e përcollëm me masa të larta të sigurisë në Dedinje dhe të njëjtën ditë e përcollëm në kthim në stacionin e trenit”,- shprehet Zagreda. Ai shton se një ditë para se të dorëzonte këtë detyrë të besueshme ushtarake, Tito në ndarje u kishte thënë gardistëve të vet: “Ashtu si më keni shërbyer mua me devotshmëri ashtu vazhdoni të silleni tash e tutje.”
ake për ruajtjen e Presidentit të Jugosllavisë, më transferuan me detyrë në Beograd, në rezidencën e Titos në Bijeli Dvor në Dedinje. Zagreda ndjehet krenar për faktin se në atë kohë ka qenë në këtë trupë të zgjedhur ushtarake dhe në këtë institucion nderi e bese për shkak se, siç thotë ai, ka qenë privilegj e njerëzve të veçantë. Dhimbjen dhe respektin për Titon nuk e mëshef. “ Sa kemi mbërritur në Dedinje na kanë dhënë dy uniforma ushtarake të gardës dhe një uniformë civile. Natën e parë më kanë dërguar në Centralin telefonik. Aty ia kam filluar punës në ora tetë të mbrëmjes të regjistroj të gjitha telefonatat deri në ora tetë të mëngjesit, kur edhe ia kam dorëzuar komandantit të brigadës. Pas gjashtë muajsh me disa gardistë të tjerë kemi ruajtur depon e verës në Vërshac. Me të kthyer nga Vërshaci gjithë kohën kam ushtruar detyrën e gardistit të Titos. Takimi im i parë me Titon ka qenë në mensën e gardistëve. Derisa hanim drekën Tito papritmas hyri brenda. Të gjithë ne në shenjë respekti u çuam në këmbë dhe e përshëndetëm. Ai na u drejtua me fjalët: “Kësaj here nuk do t’ju ndëshkoj, për shkak se u çuat në këmbë me kafshatë në gojë. Por herën tjetër nuk do t’ju fali nëse e përsërisni gabimin e sotëm. Derisa jeni duke ngrënë askujt mos ju çoni në këmbë. Pra, as mua”. Ne ushtarët e gardës,- vazhdon rrëfimin Zagreda,- kishim për detyrë që me përkushtim e profesionalizëm të kryejmë njëzet e katër orë misionin tonë fisnik për të siguruar jetën e Titos. “Në mënyrë të përgjithshme veprimtaria jonë përfshinte zbatimin e porosive të Komandantit Suprem të Forcave të Armatosura, qëndrimin në rezidencën e tij, shoqërimin e tij në Jugosllavi dhe jashtë saj, udhëtimet e tij , vizitat e tij
Mozaik
e enjte, 6 tetor 2016
27
KOH Javore A KOHA
ojë besnik i Titos
ë kësaj periudhe dy herë e ka ruajtur Titon, jashtë Beogradit. r ai vizitoi Zagorjen në Kroaci. Nga momentet interesante të të nist Enver Hoxhës gjatë takimit me Titon në Beograd zyrtare, pushimet e tij. Po ashtu edhe paraqitjen dhe përcjelljen e personave të ndryshëm që takoheshin me Titon si dhe kontrollin e përditshëm të sistemit të sigurimit fizik. Kjo kërkonte jo vetëm dashuri e përkushtim ndaj Presidentit, por sidomos përgatitje të larta teorike, profesionale e fizike. Kishim për detyrë të mendonim vetëm për rrezik”,- pohon Zagreda. Sipas fjalëve të Zagredës, Presidenti i përjetshëm i Jugosllavisë Josip Broz Tito ka qenë shumë i dashur e njerëzor me gardistët, të cilët nuk kishin të drejtën e komunikimit me të. “Herë –herë ishte i gëzuar. Herë i padisponuar. Ndonjëherë edhe i hidhëruar. Ishte shumë energjik. I palodhshëm. Të gjithë e adhuronin. E donin dhe e respektonin. Veçmas gëzonte autoritet dhe besim të jashtëzakonshëm , qind për qind, nga radhët e ushtarëve dhe oficerëve”,- thotë ai. Zagreda tregon se Presidenti i Republikës Federative Socialiste të Jugosllavisë përveç politikës gjente kohë edhe për pushim e argëtim. Pasioni më i madh i tij ishte gjahu. Ky lloj sporti për të ishte pjesë e pashmangshme e politikës. Ishte gjahtar jashtëzakonisht i përsosur. Gjuante tërë ditën në pyje pa ndier lodhje me Kardelin, Tempon, Stamboliqin e figura të tjera të larta shtetërore e ushtarake. Kënaqej kur vriste ndonjë kafshë të egër. Zagreda dy vjet e gjysmë me përkushtim kryen detyrën e besuar. Përgjatë kësaj periudhe dy herë e ka ruajtur Titon, jashtë Beogradit. Herën e pare gjatë vizitës që ai bëri në Sarajevë. Kurse herën e dytë kur ai vizitoi Zagorjen në Kroaci. Nga momentet interesante të të qenurit gardist përmend pritjen dhe përcjelljen e diktatorit shqiptar komunist Enver Hoxhës gjatë takimit me Titon në Beograd. “Më kujtohet si sot kur shkuam në stacionin e
trenit për ta pritur Enver Hoxhën, të cilin e përcollëm me masa të larta të sigurisë në Dedinje dhe të njëjtën ditë e përcollëm në kthim në stacionin e trenit”,- shprehet Zagreda. Ai shton se një ditë para se të dorëzonte këtë detyrë të besueshme ushtarake, Tito në ndarje u
kishte thënë gardistëve të vet:”Ashtu si më keni shërbyer mua me devotshmëri ashtu vazhdoni të silleni tash e tutje.“ Nga këtu rrjedh uji i kthjellët, por mund të turbullohet rrugës. Secili nga ju për çdo nevojë tuajën e keni derën e hapur tek unë”-, na tha Tito në ndarje.
28
Rajoni & Bota
e enjte, 6 tetor 2016
Javore KOHA
Shkupi në dy pamje
Njëra e rregulluar, tjetra e lënë pasdore Qytetarët që jetojnë në anën e majtë të lumit Vardar, Seravë, Gazibabë, Dizhon - lagje këto të banuara me shumicë shqiptare, thonë se ballafaqohen me probleme të shumta infrastrukturore. Ndërkohë, projekti “Shkupi 2014” edhe më tej vazhdon të thithë miliona euro nga buxheti i shtetit edhe në planet për vitin 2017. “Nga ana tjetër e Vardarit ju e shihni vetë jetën si është dhe shiheni këtu, mungojnë shumë gjëra këtu. Nuk janë investuar as 100 denarë për shumë vjet edhe pse Gazibaba është zemra e Shkupit, lagjja më e vjetër e qytetit të Shkupit. Nuk ka kush na ndihmon përpos Zotit. Asnjë shpresë më s’e kemi te pushtetarët, as ata komunalë, as ata të pushtetit qendror, krejt për vete mendojnë”, thotë Ali Xhaferi nga lagjja e Gazibabës, e cila është menjëherë në anën e majtë të lumit Vardar, e që me ndarjen territoriale i përket komunës së Gazibabës, që është pjesë e kryeqytetit të Maqedonisë dhe udhëhiqet nga kryetari maqedonas. Edhe Mehmet Emini nga lagjja e Gazibabës pohon se dora e shtetit, sa i përket investimeve, nuk është ndjerë, siç shprehet ai, nga koha e Titos.
“As rrugë, asgjë s’kemi, infrastruktura në lagjen tonë është zero. Nuk mund ta mbaj mend kur është investuar herën e fundit! Që në kohën e Titos. Veçanërisht në këtë lagje këtu, që nga koha kur ishte gjallë tani e këndej s’ka investime. Tash me ndarjen e re komunale si ka ardhur ky prefekti maqedonas, vetëm shkatërrime shohim, jo investime. Ja e patë rrugën kur erdhët. Është hapur tashmë 6 muaj dhe e kanë lënë ashtu”, thotë Mehmet Emini. Përderisa banorët e lagjes së Seravës, e cila është më pak se 500 metra larg objekteve të shumta milionëshe të “Shkupi 2014”, thonë se objektet shumëkatëshe që ndërtohen në këtë lagje edhe ashtu të stërngarkuar, bllokojnë rrjetin e kanalizimit i cili edhe ashtu është shumë i vjetër dhe nuk ka kapacitet për të përballuar ujërat e zeza. Andaj edhe të reshurat më të vogla të shiut te një pjesë e madhe e shtëpive në këtë lagje, shkaktojnë përmbytje. “Unë jam banor i Seravës. Kur kishte shi herën e fundit, më hyri uji në shtëpi, i cili doli nga kanalizimi. Unë me pompë dhe fqinjët e mi me kova
më ndihmuan dhe mezi shpëtuam pjesën tjetër të shtëpisë. Shumë gjëra të tjera na mungojnë. Përpos rrjetit të kanalizimit, rrugët janë për askund,... mungon gjelbërimi, kurse ja para syve na del një ndërtesë derisa fëmijët mbyten në pluhur”, thotë një banor i lagjes. Lagjja Seravë e Shkupit është pjesë e Komunës së Çairit, e cila udhëhiqet nga shqiptarët. Edhe Sadik Sadiku, pensionist, nga kjo lagje, thotë se në mes të Shkupit rrugët e groposura ia bëjnë të vështirë ecjen, sepse nuk mund t’i shmangë të gjitha gropat për të mos u rrëzuar. “Unë jam plak. Kjo nuk do të thotë se nuk duhet të ecë, ama si të ecësh nëpër gropa?! Gjithmonë ka vërshime në rrugë, uji nuk hiqet nga sokakët e kësaj lagje”. Autoritet komunale thonë se këto lagje janë me ndërtime të egra dhe vështirë arrijnë të bëhen sanime, qoftë të rrjetit të kanalizimit ose ujit dhe rrjetit elektrik. Madje ata thonë se projektet kapitale varen nga buxheti i shtetit, duke drejtuar gishtin kah pushteti qendror. Ndërkohë, në Parlamentin e Maqe-
Rajoni & Bota
e enjte, 6 tetor 2016
29
KOH Javore A KOHA
“Nuk duhet harruar se çdo buxhet i përvitshëm nuk është në interes të qytetarëve shqiptarë, sepse të gjitha investimet ndodhin nga kryeqendra e Maqedonisë, që përfshin projektin ‘Shkupi 2014’, duke shkuar në pjesën lindorë të Maqedonisë dhe shumë më pak destinohen mjete në Maqedoninë veriperëndimore”, thotë Arben Halili, ekspert i ekonomisë donisë gjatë javës që e lamë pas por edhe kësaj që vjen, do të vazhdojë të zhvillohet debati për buxhetin 2017. Deputetët e opozitës shqiptare kanë fajësuar partinë në pushtet se është vënë në krah të politikave nacionaliste të VMRO DMNE-së, të udhëhequr nga Nikolla Gruevski, duke derdhur miliona në komunat maqedonase për projekte luksoze, ndërkohë që në vendbanimet shqiptare qytetarët përballen me mungesën e gjërave elementare për jetesë. “Në bazë të analizave të ekspertëve, 97për qind e mjeteve nga buxheti i shtetit për vitin 2017 kështu siç është projektuar, shkojnë për projekte mono-etnike maqedonase dhe në vendbanimet maqedonase, kurse vetëm 3 për qind shkon te shqiptarët”, ka deklaruar deputeti i Partisë Demokratike Shqiptare në opozitë, Ernad Fejzullahu. Me këtë qëndrim nuk pajtohet partia shqiptare në pushtet, Bashkimi Demokratik për Integrim, e cila ka mbrojtur qëndrimin se buxheti i shtetit është ndarë dhe do të vazhdojë të ndahet në formë proporcionale. Deputeti i BDI-së, Rexhail Ismaili,
është zotuar se ndarja e bllok-donacioneve nëpër komunat shqiptare, arrin diku në 27 për qind të mjeteve të përgjithshme. “Propozim-buxheti është i balancuar dhe proporcional. Proporcioni i buxhetit parashihet te bllok-donacionet, kurse sa i përket balancimit është tek investimet kapitale përfshirë tërë territorin e Maqedonisë”, ka theksuar Ismaili. Ndërkaq, njohësit e çështjeve ekonomike thonë se në Maqedoni mjetet nga buxheti i shtetit, pavarësisht se cila parti shqiptare është në pushtet, me vite anashkalojnë investimet në zonat shqiptare edhe atë jo vetëm në Shkup, si kryeqendër e Maqedonisë, por në tërë territorin e vendit. “Gjithmonë kemi të bëjmë me hartimin e një buxheti politik, kemi të bëjmë me një disproporcion të ndarjes së mjeteve nga buxheti i shtetit në bazë të rajoneve dhe në bazë të interesave të subjekteve politike. Nuk duhet harruar se çdo buxhet i përvitshëm nuk është në interes të qytetarëve shqiptarë, sepse të gjitha investimet ndodhin nga kryeqendra e Maqedonisë, që përfshin projektin
‘Shkupi 2014’, duke shkuar në pjesën lindorë të Maqedonisë dhe shumë më pak destinohen mjete në Maqedoninë veriperëndimore”, thotë Arben Halili, ekspert i ekonomisë. Nga arka e shtetit të Maqedonisë, edhe gjatë vitit 2017 parashihen shpenzime rreth projektit “Shkupi 2014”, përkatësisht 2.1 milionë euro parashihen për rindërtimin dhe mbindërtimin e ndërtesës së Ministrisë së Transportit dhe lidhjeve. Krahas objekteve të projektit “Shkupi 2014”, gjatë vitit të ardhshëm nga arka e shtetit, në bazë të propozim-buxhetit parashihet të shpenzohen 733 mijë euro për rindërtimin e ndërtesave të organeve qeveritare dhe 12.3 milionë euro për ndërtesa administrative të organeve shtetërore. Ndërkohë, për projektin “Sheshi Skënderbeu” që është në anën e majtë të lumit Vardar, në propozim-buxhetin për vitin 2017 janë paraparë rreth 3,4 milionë euro si pjesë e projektit “Shkupi 2014”, i cili sipas paralajmërimeve, duhej të kishte përfunduar para dy vjetësh. Por, për shkak të mungesës së mjeteve financiare, ndërtimet po (REL) zvarriten.
30
Mozaik
e enjte, 6 tetor 2016
Javore KOHA
Në Tuz u çel Qendra për Punë me Fëmijë me Aftësi të Kufizuara
Deceviq: Kjo iniciativë duhet mbështetur që të jetë afatgjatë Tuz- Qendra për Punë me Fëmijë me Aftësi të Kufizuara e cila punon në kuadër të OJQ “Fëmijët e Malit të Zi” është çelur në Tuz në prani të një numri të konsiderueshëm të përfaqësuesve të KU të Tuzit, të institucioneve shkollore në vend, të prindërve dhe të disa fëmijëve të moshave të ndryshme. Inaugurimi i kësaj hapësire është realizim i projektit i cili do të ofrojë ndihmë për fëmijët dhe të rinjtë me aftësi të kufizuara dhe për prindërit e tyre, i cili është mbështetur financiarisht nga Ministria e Financave dhe nga Komisioni për shpërndarjen e të ardhurave nga lojërat e fatit. Këtë qendër e ka shpallur të hapur drejtoresha Sabra Deceviq e cila duke përshëndetur dhe falënderuar pjesëmarrësit, ka vënë në dukje objektivat e këtij projekti, duke thënë se bëhet fjalë për një projekt i cili do të ju ofrojnë mbështetje fëmijëve me aftësi të kufizuara dhe prindërve të tyre në forma të ndryshme, duke zhvilluar trajnime individuale dhe kolektive, për të cilët do të përkujdesen mësuesit, psikologët dhe punëtorët socialë, për zhvillim dhe avancim sa më të mirë. “Përveç mbështetjes së fëmijëve, me këtë projekt është parashikuar edhe mbështetje për prindërit, të cilët fëmijët e të cilëve kanë aftësi të kufizuara pasi që pikërisht prindërit janë bartës të peshës më të madhe dhe pa marrë
parasysh nëse fëmija e tyre janë ose jo me aftësi të kufizuara kështu që çdo formë e ndihmës mund të ndikojë në cilësinë të jetës e tyre”, theksoi drejtoresha e kësaj qendre Sabra Deceviq. Deceviq tha se OJQ “Djeca Crne Gore” e cila nga viti 2009 ka realizuar projekte të ndryshme në partneritet me shoqata të prindërve në Mal të Zi, ka vendosur që dhe në Tuz të veprojnë dhe të ofrojnë ndihmë duke ndikuar kështu në reduktimin e distancës (udhëtimit) dhe duke shmangur barrierat gjuhësore që mund të ekzistojnë për fëmijët në gjuhën shqipe, pasi me hapjen e kësaj qendre, përkatësisht prindërit nuk do të kenë më nevojë t’i adresojnë më fëmijët e tyre në kryeqytet. “Hapja e kësaj qendre ka rëndësi të veçantë duke qenë se në Tuz, për fëmijët në gjuhën shqipe nuk kemi pasur mbështetje institucionale, kështu që fëmijët janë detyruar të shkojnë në Podgoricë ose në qytete të tjera, dhe për shkak të barrierave gjuhësore kjo ka përbërë dhe përbën një pengesë që këta fëmijë të realizojnë zhvillimin e tyre dhe avancimin e tyre. Veç fëmijëve me aftësi të kufizuara, ne presim që këtyre fëmijëve do t’u bashkëngjiten edhe grupi i vullnetarëve të gjimnazit 25 Maji, që së bashku të realizojmë një trajtim inkluziv, duke u krijuar një rreth shoqëror dhe socializim me të tjerët, për të mësuar nga ata, në kuadër të
mundësive dhe aftësive të tyre. Ne do të krijojmë një atmosferë të këndshme me qëllim që fëmijët ta frekuentojnë sa më shumë këtë qendër”, u shpreh drejtoresha Deceviq. Kryetari i KU të Tuzit Abedin Axhoviq, duke marrë pjesë në inaugurimin e qendrës, shprehu kënaqësi që ky projekt është realizuar duke thënë se ky është vetëm një hap që është bërë në këtë drejtim. “Ne si komunë do të angazhohemi që ky projekt të jenë afatgjatë dhe që kjo qendër të vazhdojë edhe në të ardhmën duke arritur nivelin që të jetë nën patronatin e administratës lokale të Tuzit”, tha Axhoviq. Nga kjo qendër sqaruan se kjo është vetëm një iniciativë e cila duhet të shërbejë si shembull i mirë dhe të nxisë të gjithë, si organet shtetërore ashtu dhe sektorin qeveritar që ta mbështesin këtë nismë, në mënyrë që kjo qendër të mbijetojë në kontinuitet edhe pas përfundimit të këtij projekti, duke identifikuar kështu nevojat e fëmijëve me aftësi të kufizuara dhe në këtë mënyrë t’u përgjigjen nevojave dhe kërkesave të tyre. Për këta fëmijë do të përkujdesen dy psikologë në gjuhën shqipe dhe malazeze, dy mësues dhe punonjësi social të cilët do të punojnë në trajnime individuale dhe grupore. t. u.
Sport
e enjte, 6 tetor 2016
31
KOH Javore A KOHA
“Otrant-Olympic” shënoi fitoren e radhës kundër Beranes
Vazhdon të kryesojë Ligën e Dytë Ulqin – “Otrant - Olympic” ka dëshmuar edhe një herë se nuk ndodhet rastësisht në vendin e parë të Ligës së Dytë të Malit të Zi në futboll, ndonëse sivjet ka debutuar në këtë ligë. E nëse rezultatet e fillimit të Ligës janë konsideruar befasi, tashmë askush nuk mund ta cilësojë atë të tillë pasi pre e ulqinakëve kanë rënë edhe ekipet më të mira të kësaj lige.
Në javën e fundit, “Otrant-Olympic” ka fituar të dielën në fushën e vet me rezultatin e pastër 2-0 kundër Beranes pas një loje superiore në të gjitha aspektet. Por golat kanë ardhur vetëm në pjesën e dytë. I pari është shënuar me penallti nga Mollabeqiri, ndërsa i dyti me një goditje nga rreth 30 metra e të riut Markoviq. Forcën e ekipit nga Ulqini më së miri e
E nëse rezultatet e fillimit të Ligës janë konsideruar befasi, tashmë askush nuk mund ta cilësojë atë të tillë pasi pre e ulqinakëve kanë rënë edhe ekipet më të mira të kësaj lige
Forcën e ekipit nga Ulqini më së miri e tregon fakti se nga ndeshja në ndeshje shquhen lojtarë të ndryshëm dhe loja bazohet në fuqinë e kolektivit dhe jo vetëm tek individë të veçantë tregon fakti se nga ndeshja në ndeshje shquhen lojtarë të ndryshëm dhe loja bazohet në fuqinë e ekipit dhe jo vetëm tek individë të veçantë. Në nëntë javët e luajtura deri tani, “Otrant-Olympic” ka shënuar gjashtë fitore dhe tre barazime, duke grumbulluar gjithsej 21 pikë dhe përforcuar kryesimin e Ligës së Dytë, i ndjekur nga Kom me 20 pikë dhe Radniçki me 17 pikë. Në ndeshjen e javës së ardhshme, “Otrant-Olympic” do të luajë të dielën në fushën e vet kundër Radniçkit nga Berana në derbin e javës. i.k.