Koha 733

KOHA Javore Podgoricë e enjte, 29 shtator 2016 Viti XV Numër 733 Çmimi 0,50

Lirik me imagjinatë ISSN 1800-5969

Akademia malazeze tërheq Fjalorin nga qarkullimi

Defile dhe koncerte të grupeve folklorike

2

Përmbajtje

e enjte, 29 shtator 2016

Javore KOHA

OH ore A KJav Podgoricë e enjte, 29 shtator 2016 Viti

XV Numër 733 Çmimi 0,50

Përkushtim maksimal për avancimin e marrëdhënieve ndërshtetërore

fq 4

Lirik me imagjinatë Akademia

9 ISSN 1800-596

malazeze tërheq Fjalorin nga qarkullimi

Defile dhe koncerte të grupeve folklorike

Javore KOHA

Mungesë guximi apo frikë nga politika fq 6

“Vdekja” e gazetës fq 8

Themelues: Kuvendi i Malit të Zi Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë Numri i parë doli më 21 shkurt 2002.

Botues: Këshilli Kombëtar i Shqiptarëve Redaktor përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Fahrudin Gjokaj (Sistem Inxhinjer & redaktor teknik) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Bulevar revolucije 15, Podgoricë Telefon & fax: 020/240-659 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.org Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen

Pak tolerancë politike, ju lutem! fq 12

Xhevahirë që vijnë e derdhen në Ulqin fq 18

Përmbajtje

e enjte, 29 shtator 2016

3

Javore KOHA

Trajnim mbi forcimin e kompetencave të prindërve në procesin arsimor

fq 19

Pjetër Malota, regjisor i “Kill’em All”, luan Van Damme fq 20

Gjoka: Zyra jonë është në shërbim të fermerëve fq 23

Me teorinë e Einstein drejt një modeli të ri fq 26

Sportisti David Arapaj shpërblehet me medalje të bronztë fq 31

Konkurs Dërgoni fotografitë në email: kohajavore@t-com.me

4

Ngjarje javore

e enjte, 29 shtator 2016

Javore KOHA

Presidenti i Malit të Zi, Filip Vujanoviq, priti Ambasadorin e ri të Malit të Zi në Kosovë, Ferhat Dinosha, në prag të marrjes së detyrës

Përkushtim maksimal për avancimin e marrëdhënieve ndërshtetërore Podgoricë – Presidenti i Malit të Zi, Filip Vujanoviq, ka pritur ambasadorin e ri të Malit të Zi në Kosovë, Ferhat Dinosha, me të cilin ka zhvilluar bisedimet përfundimtare para marrjes së detyrës së re.

Në deklaratën për shtyp të Presidencës së Malit të Zi thuhet se Vujanoviq ka theksuar rëndësinë e bashkëpunimit përmbajtësor midis dy shteteve fqinje në fushën e intensifikimit maksimal të marrëdhënieve dypalëshe, me theks në të gjitha aspektet e bashkëpunimit ekonomik me interes të dyanshëm për qytetarët e Malit të Zi dhe Republikës së Kosovës.

Ai ka theksuar se janë plotësuar kushtet që dy shtetet fqinje t’i shkëmbejnë ambasadorët pasi që komuniteti malazez

në Republikën e Kosovës është njohur me Ligjin për mbrojtjen dhe promovimin e të drejtave të komuniteteve dhe pjesëtarëve të tyre në Republikën e Kosovës, të miratuar në dhjetor të vitit 2011, të cilin e kanë mbështetur të gjitha subjektet relevante malazeze në Republikën e Kosovës.

Në takim është theksuar se Kosova po kalon nëpër një periudhë specifike të jetës parlamentare gjë që ndikon ndjeshëm në dinamikën e ndryshimeve të Kushtetutës, me të cilat komuniteti malazez do të jetë i përfshirë në aktin më të lartë juridik të Republikës së Kosovës.

“Për këtë arsye si periudhë kalimtare deri në ndryshimin e Kushtetutës, Ligji për mbrojtjen dhe promovimin e të dre-

jtave të komuniteteve dhe pjesëtarëve të tyre në Republikën e Kosovës, në të cilin në mënyrë eksplicite normohet komuniteti malazez, është garanci e fuqishme se në Republikën e Kosovës do të mbrohen në mënyrë adekuate të drejtat dhe interesat e komunitetit malazez”, thuhet në deklaratën për shtyp.

Ambasadori Dinosha ka thënë se do të jetë i përkushtuar ndaj bashkëpunimit midis dy shteteve, duke theksuar përcaktimin e tij për afirmimin e miqësisë dhe mirëkuptimit të plotë me qëllim të avancimit të marrëdhënieve edhe ashtu të mira të Malit të Zi dhe Kosovës.

Para emërimit ambasador në Republikën e Kosovës, Dinosha ka qenë ambasador në Republikën e Shqipërisë.

(Kohapress)

Ngjarje javore

e enjte, 29 shtator 2016

5

Javore KOHA

Pas rezolutës në Parlament

Akademia malazeze tërheq Fjalorin nga qarkullimi

“Fjalori i gjuhës popullore dhe letrare malazeze” nuk ndodhet në shitje në libraritë e Podgoricës dhe as në selinë e Akademisë Malazeze të Shkencave dhe Arteve (CANU), bëjnë të ditur mediat malazeze.

Burimet e mediave pranë Akademisë Malazeze thanë se,”Fjalori është tërhequr nga shitja për shkak të rezolutës së Parlamentit të Malit të Zi, miratuar kohë më parë, e cila kërkonte tërheqjen e Fjalorit për shkak të një terminologjie ku ofendohen pakicat në Mal të Zi”. “Vazhdimi i punës në të ardhmen në Fjalor i është besuar qendrës Leksikografike, e cila tashmë funksionon në kuadër të Akade-

misë Malazeze të Shkencave dhe Arteve (CANU), dhe se këshilli i tanishëm dhe ekipi i autorëve për hartimin e Fjalorit i ka humbur kompetencat”bën të ditur gazeta “Pobjeda”.

Këtë e dëshmoi edhe Niko Martinoviq, sekretar i Departamentit të Shkencave Humane në Mal të Zi, që funksionon në kuadër të Akademisë, i cili tha për Shërbimin e Ballkanit të Radios Evropa e Lirë se “tërheqja është mënyra e duhur për të tejkaluar një gjendje irrituese për të dyja palët”.

Rezoluta në Parlament ishte dorëzuar nga deputeti i Forcës, Genci Nimanbegu dhe Alternativës Shqiptare, Nik Gje-

loshaj me të cilën, ndër të tjera. kërkohet që Akademia Malazeze e Shkencave dhe Artëve (CANU) të tërheqë Fjalorin për shkak të kualifikimeve fyese për shqiptarët dhe për pjesëtaret e fesë islame.

Fjalori i Akademisë Malazeze përplasi politikanë, historianë dhe gjuhëtarë për gjuhën e përdorur, ndërkohë që 114 intelektualë nga Mali i Zi përmes një letre të hapur kërkuan tërheqjen e fjalorit dhe kërkim falje ndaj disa pakicave që jetojnë në Mal të Zi. Vendimi për tërheqjen e Fjalorit vjen në prag të zgjedhjeve të përgjithshme në Mal të Zi, që do të mbahen më 16 tetor. a.s.

6

Vështrime & Opinione

e enjte, 29 shtator 2016

Javore A KOHA KOH

Protesta e qytetarëve për Valdanosin

Mungesë guximi apo Në numrin e njerëzve në protestë konsideroj që ndikuan disa faktorë, ndër të cilët po përmend mungesën e guximit qytetar , nivelin e ulët të vetëdijes kolektive, mentalitetin komunist të frikës nga politika dhe presionet nga jashtë Gjekë Gjonaj

Javën e kaluar para ndërtesës së Komunës së Ulqinit u organizua një protestë ( performansë) e qytetarëve, të cilët ngritën zërin kundër vendimeve të Qeverisë së Malit të Zi që ullishta mos t’u kthehet ish - pronarëve në gjirin e Valdanosit. Atë ditë ishin bashkuar afro 100 qytetarë të pakënaqur e të zhgënjyer.

Kishin ardhur vetë, të paorganizuar dhe të pastrukturuar, pa asnjë parullë , si qytetarë të lirë, ashtu siç u ka hije, për të kërkuar pronën e tyre dhe të baballarëve, të cilën e shfrytëzonin me shekuj. Të gjithë prisnin me padurim t’u drejtohet dikush nga pushtetarët vendorë e qendrorë , që atë ditë bisedonin për këtë çështje kaq të rëndësishme e madhore në zyrën e kryetarit të komunës, e cila do të duhej të preokupojë të gjithë opinionin e kësaj komunë. Por çu-

ditërisht kurrkush nuk u tha asgjë, asnjë fjalë. Protestuesit ndiheshin të braktisur. Të vetmuar. Të pafuqishëm për të reaguar karshi kërkesave të tyre legjitime. Të ndodhur në këto kushte, këta njerëz të pashpresë pas gati dy orësh qëndrimi nën qiellin e hapur para ndërtesës së komunës u shpërndanë të qetë, ashtu siç kishin ardhur, por më të hidhëruar. Me këtë logjikë po i bie se ullishta u takon vetëm protestuesve pjesëmarrës? Çfarë e karakterizoi këtë protestë, e cila më shumë ngjau në një tubim spontan të qytetarëve rreth një çështjeje shumë më pak të rëndësishme seç ishte kjo e asaj dite?

Një reagim i dobët qytetar ndaj shkeljes së të drejtave të tyre nga ana e pushtetarëve në njërën anë, dhe një sjellje inferiore e pushtetarëve ndaj kërkesave legjitime të qytet-

Qytetarët, as pas 26 vitesh të sistemit pluralist, nuk po e ndiejnë veten të lirë të luftojnë për të drejtat e tyre. Disa njerëz, në mesin e tyre për fat të keq edhe intelektualë, ose nuk duan ose nuk dëshirojnë të dinë se çka është protesta.

Nga kokat e tyre assesi të shlyhet bindja se frika është instrumenti më i vjetër i pushtetit

arëve, në anën tjetër. Shkaqet e oponencës së vogël qytetare, respektivisht të këtij nënshtrimi qytetar janë të shumta, kurse rrënjët e hershme. Në numrin e njerëzve në protestë konsideroj që ndikuan disa faktorë, ndër të cilët po përmend mungesën e guximit qytetar , nivelin e ulët të vetëdijes kolektive, mentalitetin komunist të frikës nga poli-

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

e enjte, 29 shtator 2016

7

Javore KOHA

o frikë nga politika

tika dhe presionet nga jashtë.

Qytetarët, as pas 26 vitesh të sistemit pluralist, nuk po e ndiejnë veten të lirë të luftojnë për të drejtat e tyre.

Disa njerëz, në mesin e tyre për fat të keq edhe intelektualë, ose nuk duan ose nuk dëshirojnë të dinë se çka është protesta. Nga kokat e tyre assesi të shlyhet bindja se frika është instrumenti më i vjetër i pushtetit.

Kur do ta kuptojmë se protesta përgjithmonë ka qenë, është dhe do të mbetet vlerë e përgjithshme qytetare dhe obligim moral i secilit qytetar, e jo heshtja? Kur do të arrijmë që heshtjen ta shndërrojmë në protestë dhe protestën ta bëjmë normë shoqërore, morale dhe filozofi të jetës sonë shoqërore e politike , siç e bën bota e civilizuar?

Përgjigjja është: Kur të kuptojmë se mosreagimi nuk na nderon, se pasiviteti sjell sundim , se jemi të barabartë me ligjin, se një e ardhme e mirë nuk vjen vetë, se së fundmi protesta është arma e vetme për të mos heshtur para padrejtësive, që nesër nuk do të na mbyllin rrugën, por edhe sytë dhe veshët

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

8

e enjte, 29 shtator 2016

Javore A KOHA KOH

Vështrime & Opinione

THE WEEK

“Vdekja” e gazetës Shumica e gazetave të mëdha janë duke mbijetuar, ndonëse jo duke lulëzuar, dhe ulja e barrierave të futjes në këtë biznes ka sjellë një seri faqesh të reja që kanë ndihmuar për prishjen e monopolit të disa pak organizatave të lajmeve. “Shoqëria nuk ka nevojë për gazeta. Ajo për të cilën kemi nevojë, është gazetaria”, argumentonte disa vite më parë guruja i Internetit, Clay SHirky.

Por sërish, gazetaria e mirë është e kushtueshme. Ajo për të cilën kemi vërtetë nevojë janë mënyrat për ta financuar Sa keq janë gjërat për shtypin?

Shumë keq. Tirazhi i gazetave dhe të ardhurat nga reklamat po bien me shpejtësi marramendëse. “The Sun” në Britani kishte një tirazh prej më shumë se 3 milionë në vitin.

2010; në fillim të këtij viti, kishte rënë në 1.7 milionë. “The Daily Telegraph” ra nga 691000 në 488500 gjatë po të njëjtës periudhë; “The Guardian”, nga 302000 në 166500. Këtë pranverë, “The Independent” pushoi së ekzistuari si një gazetë e shtypur. Që nga viti 2005, më shumë se 300 gazeta lokale në Britaninë e Madhe janë mbyllur. E njëjta gjë ka ndodhur në pjesën më të madhe të botës perëndimore. Sipas Shoqatës Botërore të Gazetave dhe Botuesve të Lajmeve, gjatë pesë viteve të fundit tirazhi i gazetave ka rënë me 23.9% në Europë dhe 11% në Amerikën e Veriut. (Ndonëse falë rritjes në Indi, Kinë dhe gjetkë, në nivel global ai është rritur me 22%: rënia e gazetës së shtypur është problem i dotës së parë).

Përse po ndodh kjo gjë?

Në një fjalë të vetme: prej Internetit.

Modeli i vjetër i biznesit për gazetat ishte “mbulimi i çmimit plus reklamat”. Tani që lajmet botohen falas në Internet, shitjet e gazetave janë goditur keq. Reklamat po zhvendosen nga shtypi në internet: Të ardhurat nga reklamat për gazetat e shtypu-

ra në Mbretërinë e Bashkuar ranë me 11% në vitin 2015, ose 150 milionë stërlina – më shumë se fatura e pagave të “The Times”, “The Sunday Times” dhe “Daily Telegraph” të marra së bashku. Për vite me radhë, gazetat kishin shpresuar të mbërrinin në një pikë kompensimi, ku të ardhurat nga reklamat online do të mbushnin boshllëkun e shkaktuar prej gazetave të shtypura. (bota.al) Kjo nuk ka ndodhur. Reklamat online nuk sjellin shumë të ardhura – zakonisht më pak se 10% të të ardhurave totale. Për shembull faqja shumë e suksesshme “Mail Online” ka 14 milionë vizitorë në ditë, megjithatë të ardhurat e saj në 2015, afro 73 milionë sterlina, ishin shumë më pak se sa biznesi i gazetës së shtypur të Mail.

Një tjetër pionier i gazetarisë digjitale, “The Guardian” ka një prani shumë të madhe online, por nga pikëpamja financiare është në vështirësi – në vitin 2015 pati humbje prej 69 milionë stërlina. Oreksi për lajme është i fortë si gjithmonë – ndoshta edhe më i madh – por gazetat vuajnë për të “monetizuar përmbajtjen”.

Përse nuk sjellin të ardhura reklamat online?

Reklamat e klasifikuara ishin dikur një burim i madh të ardhurash për gazetat, por këto janë “gëlltitur” kryesisht prej faqeve të specializuara si

AutoTrader, PrimeLocation dhe eBay. Biznesi i reklamave online është i dominuar prej aktorëve të mëdhenj digjitalë, si Google dhe Facebook, që përthithin pjesën më të madhe të shpenzimeve për reklama: Në Britaninë e Madhe, fitimet e Google vitin që ë kaloi ishin 4.92 miliardë stërlina.

Ato kontrollojnë mënyrën se si konsumohen pjesa më e madhe e lajmeve – Facebook dhe Google kanë portalet e tyre të lajmeve, ndërkohë që Apple ka një aplikacion të ri – gjë që u jep shumë avantazh. Dhe programet e bllokimit të reklamave online e rrisin vështirësinë për këtë lloj tregu.

Po sikur të kërkohet pagesë për materialet?

Një numër titujsh i ofrojnë materialet e tyre me pagesë, ose kanë adoptuar një sistem ku ofrojnë vetëm disa artikuj falas në muaj. Kjo gjë funksionon për botimet vërtetë cilësore me përmbajtje të specializuar: për shembull, Financial Times kishte 566000 të regjistruar digjitalë në vitin 2015. The Times, The Sunday Times dhe The Daily Telegraph janë gjithashtu me pagesë, dhe duket se kanë sukses – por kjo gjë redukton shumë trafikun në rrjet. Shumë gazetave u është dashur të pranojnë se kjo gjë thjesht nuk funksionon. Vitin e kaluar, The Sun i dha fund, pasi kishte tërhequr vetëm 250 000 lexues të regjistruar.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

A fitonin ndonjëherë para gazetat?

Disa prej tyre kanë qenë shumë fitimprurëse. Siç thoshte Rupert Murdoch në vitin 2005, ato ofronin “lumenj me flori”. Por ndonjëherë, shtoi ai, “lumenjtë thahen”. Sipas Financial Times, fitimet e liderëve të tregut – The Daily Telegraph, The Daily Mail dhe The Sun – ranë me 40% në dekadën e fundit.

E vërtetë, disa gazeta cilësore kanë vuajtur edhe në të kaluarën, por ato mbështeteshin prej trusteve jofitimprurëse (The Guardian), apo nga grupe të mëdha fitimprurëse (The Times). Problemi i madh ështëse, mënyra si njerëzit konsumojnë lajmet, ndoshta ka ndryshuar përgjithmonë.

Si ka ndryshuar konsumi i lajmeve

Gazeta tradicionale është enciklopedike: ajo bën bashkë pak nga të gjitha – lajme, komente, sport, kulturë, stil jetese. Por sot, lexuesit online kanë prirjen të kalojnë nga një faqe interneti në tjetrën, duke u fokusuar tek ato që lidhen me interesat e tyre të veçanta – lehtësia e botimit në in-

e enjte, 29 shtator 2016

ternet, ka bërë të mundur krijimin e një numri të madh faqesh të vogla të specializuara. Sipas një studimi të OECD në vitin 2010, leximi online është shumë më “ad hoc, i parregullt dhe sporadik”, sidomos mes të rinjve.

Kështu që, përpjekja për të përsëritur gazetën e përditshme në internet, mund të jetë e destinuar të dështojë.

Në të kundërt, gazetat e fundjavës kanë mbajtur shumë më mirë.

‘daljes në rrugë’, kërkimeve, pyetjeve sfiduese”. Ashtu si e sheh ajo, lajmet do të dominohen gjithnjë e më shumë nga artikuj që shërbejnë si “karrem për klikime” – artikuj të ricikluar që mëshumicën e rasteve janë shkruar që në krye të herës për të tërhequr trafikun në internet, kjo në dëm të debatit demokratik. Do të jetë e vështirë të ruhen investigimet e gjata dhe të hollësishme.

A ka rëndësi rënia e gazetës?

A është vërtetë kaq i zymtë horizonti?

Rënia e të ardhurave nënkupton që ditët e redaksive të mëdha janë të numëruara. Mes viteve 2001 dhe 2010, numri i gazetarëve në Mbretërinë e Bashkuar ra me pothuaj një të tretën. Disiplinat – kontrolli i fakteve, trajnimi, akreditimi – që karakterizojnë gazetarinë serioze janë në rrezik. Siç thotë Katharine Viner, Kryeredaktore e The Guardian, “redaksitë janë në rrezik që të humbasin atë që ka më shumë rëndësi në gazetari: zbulimin e atyre gjërave që dikush nuk do që ju ti dini, përmes

9

Javore KOHA

Jo. Shumica e gazetave të mëdha janë duke mbijetuar, ndonëse jo duke lulëzuar, dhe ulja e barrierave të futjes në këtë biznes ka sjellë një seri faqesh të reja që kanë ndihmuar për prishjen e monopolit të disa pak organizatave të lajmeve. “Shoqëria nuk ka nevojë për gazeta. Ajo për të cilën kemi nevojë, është gazetaria”, argumentonte disa vite më parë guruja i Internetit, Clay SHirky. Por sërish, gazetaria e mirë është e kushtueshme. Ajo për të cilën kemi vërtetë nevojë janë mënyrat për ta financuar.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

10

Vështrime & Opinione

e enjte, 29 shtator 2016

Javore A KOHA KOH

Partitë politike dhe fushata elektorale

Vota si vlerë e

Zgjedhjet e lira përcaktojnë thelbin e demokratizimit të shoqërisë dhe shtet vlerat e shoqërisë, përfshirë këtu mënyrën e të kuptuarit dhe shfrytëzimit të liderëve partiakë për të respektuar të drejtën e votës dhe zgjedhjet e lira. Z një shoqëri demokratike, ku pushteti detyrohet të realizojë detyrimet ndaj të konsiderohen ato zgjedhje që realizohen në pajtim me Kushtetutën, ligjet

Qani Osmani

Duke qenë se jemi në prag të zgjedhjeve parlamentare si çdo raund zgjedhor propaganda politike mundohet për të identifikuar paraprakisht fituesit dhe humbësit.

Paraprakisht, bëhen analiza të sipërfaqshme, të njëanshme, apo dhe tendencioze në funksion të retorikës për të fituar sa më shumë pikë në elektorat. Megjithatë, për këtë pjesë le të merren ata të cilët janë më në brendi të kombinatorikave politike. Çështja që dua të trajtoj ka të bëjë me diçka tjetër, por që lidhet ngushtësisht me proceset zgjedhore. E kam fjalën për zgjedhjet e lira e të ndershme në kuptimin që vota duhet të jetë e shenjtë, e pamanipulueshme dhe elektorati të japë verdiktin e tij sipas bindjeve dhe jo sipas logjikës së forcës dhe presionit, apo sipas metodave manipulative, siç mund të jetë një punësim, një rrugë e shtruar me asfalt, apo pa dashur ta banalizoj një thes miell.

Fillimisht duhet konstatuar se, pavarësisht faktit se a thua bëhet fjalë për zgjedhje lokale, parlamentare apo presidenciale, si dhe pa marrë parasysh se a thua këto zgjedhje janë të rregullta apo të parakohshme, ato përcillen me ankth të pa-

parë. Kështu, shpallja e zgjedhjeve i ngjanë aktit të shpalljes së gjendjes së jashtëzakonshme, ndërsa fushata parazgjedhore si dhe dita e zgjedhjeve i ngjanë një beteje të përmasave “ të jesh apo të mos jesh “.

E përbashkët tjetër e gjithë këtyre llojeve të zgjedhjeve në Mal të Zi është boshti rreth të cilit rrotullohen bisedat dhe platformat. Kështu, “ vlerat “ parësore të cilat “ hanë bukë e pinë ujë “ në tregun politik malazez si dhe në fushatat parazgjedhore janë demagogjia politike, kamuflimi ekonomik, patriotizmat e rrejshëm, loja me ndjenjat nacionale dhe bisedat boshe rreth integrimit euro-atlantik. Gjithçka tjetër vjen në radhë të dytë, duke përfshirë këtu edhe platformat e mirëfillta politike, ekonomike dhe zhvillimore.

Me një fjalë, zgjedhjet në Malin e Zi, si në fazën e shpalljes së tyre, gjatë mbajtjes së tyre si dhe në periudhën më pas, janë sui generis dhe kryesisht bazohen në disa modele të demokracisë që zbatohen në praktikën zgjedhore. E ato janë : 1.Modeli i demokracisë “ shit dhe blej vota “.

2.Modeli i “ kërcënimit - shantazhimit “ , si dhe 3.Modeli i demokracisë “ kushtëzuese “.

Duhet thënë gjithsesi se këto modele nuk i njeh shkenca dhe të njëjtat nuk i ka studiuar, prandaj nuk mund t’i hasim në libra, apo punime të tjera shkencore, por ato ekzistojnë dhe zbatohen në praktikën politike zgjedhore të shtetit malazez. E kur gjithë kësaj i shtohet realiteti i hidhur i cili dëshmon se, në këtë shtet, personat

e vdekur respektohen më shumë sesa ata që janë gjallë, dhe se për të vdekurit investohet më shumë sesa që investohet për mirëqenien e të gjallëve, portreti i deformuar i këtij shteti virtual bëhet edhe më i shëmtuar. Çështjet e mësipërme janë disa nga elementet të cilat e karakterizojnë bllokun politik malazez. Ndërsa , për më tepër, kur jemi tek blloku politik shqiptar, i cili në këtë

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

qytetarisë

tit të së drejtës. Me zgjedhjet e lira argumentohen ë së drejtës së votës, sprova e bindjeve politike të Zgjedhjet e lira pasqyrojnë realitetin e pluralizmit në qytetarëve dhe institucioneve. Zgjedhje të lira mund t, rregullat juridike dhe standardet ndërkombëtare

rast na tangon drejtpërsëdrejti, dhe i cili është boshti kryesor i këtij shkrimi modest, që në fillim duhet konstatuar se, për këtë bllok zgjedhjet janë shumë të veçanta dhe hibride! Kjo ngase, në “kanunin dhe manifesto-n“ e partive popullore shqiptare, është “ lideri partiak “ ai i cili vendos mbi fatin e partisë që e përfaqëson dhe trupit zgjedhor që e voton. Madje këta lider , nga “ ushtarët “ e tyre partiakë identifikohen me

tipare të jashtëzakonshme, si p.sh. si persona të cilët, jo vetëm që janë largpamës, por herë-herë ata shohin me katër sy! E, bile ndonjëherë edhe me gjashtë sy! E, të mjerët harrojnë dhe nuk dinë se, verbëria e tyre është ajo që i bën ata që të mendojnë se lideri i tyre na paska katër apo gjashtë sy!

Me të përcaktuarit e kandidatëve që do të garojnë në zgjedhje, e të cilët , zakonisht janë po të njëjtat fytyra të cilët enden tashmë vite me radhë nga një eshalon në tjetrin, fillon fushata parazgjedhore, sa e turpshme, po aq edhe qesharake.

Gjatë fushatës, ata të cilët janë në opozitë premtojnë se, kur të vijnë në pushtet, lumenjtë do të rrjedhin mjaltë e qumësht dhe se populli kurrë më nuk do të shijojë hidhëtinë e padrejtësisë, diskriminimin dhe brengat e skamjes, duke tentuar në këtë mënyrë që t’i fusin në harresë bëmat e tyre të para disa viteve kur ishin në pushtet.

Ndërsa, ata të cilët janë në pushtet dhe të cilët ëndërrojnë edhe për një mandat tjetër, ata tregojnë për aq shumë “ suksese “ të arritura, sa që të vënë në dyshim se ndoshta mos vallë janë duke biseduar për ndonjë vend Skandinav, nga se fjalët e tyre nuk reflektojnë asgjë tjetër përpos rahatllëkut të tyre personal të cilin e kanë arritur në kurriz të popullit të përvuajtur të cilin e përfaqësojnë.

Në anën tjetër, përfaqësuesit e pushtetit lokal, të cilët i fitojnë zgjedhjet e fundit në saje të premtimeve boshe, në momentin që ju kujtohet se ditët e “ pashallëkut “të tyre janë kah mbarimi, ata nxitojnë së arnuari disa gropa në rrugë dhe së hapuri

e enjte, 29 shtator 2016

11

KOH Javore A KOHA

disa kanale dhe hendeqe duke e rënduar e vështirësuar edhe më tepër realitetin edhe ashtu të rëndë të qytetarëve, kanale dhe hendeqe këto të cilat do të qëndrojnë si të tilla deri në fushatën tjetër parazgjedhore.

E kur këto “ manovra “ të tyre banale nuk arrijnë ta bindin elektoratin e rraskapitur, ata fillojnë e premtojnë jo vetëm zgjidhjen e çështjeve madhore kombëtare, por i dalin zot edhe zgjedhjes së problemeve globale dhe ndërkombëtare.

Gjatë këtyre fushatave “ avangardat “ partiake janë të mobilizuara deri në skajshmëri. Kanosjet dhe premtimet nuk kanë të ndalur. Sharjet dhe akuzat e ndërsjella bëhen përditshmëri. Ndërsa, i vetmi segment i cili shënon rritje pozitive janë operatorët e telefonisë mobile, edhe atë, në saje të kartelave të mbushjes të cilat ju shpërndahen “ partizanëve “ partiakë.

Kështu, kalojnë vitet, e bashkë me to edhe shumë fushata dhe mandate, ndërsa gjendja e popullatës votuese shkon duke u vështirësuar prej viti në vit në të gjitha segmentet dhe poret e jetës. E, s’do mend se, sa më e mjeruar që bëhet jeta e popullatës, aq më i lehtë bëhet nënshtrimi i po të njëjtës ndaj “ lojtarëve “ politikë si dhe lojërave të tyre të fëlliqura dhe kushtëzimeve të tyre të pandershme. Në këtë mënyrë, popullata e mjerë bëhet pronë e partive politike dhe padronëve të tyre, të cilët e shfrytëzojnë atë si mjet për të realizuar qëllimet dhe apetitet e tyre personale të pangopshme.

Kjo praktikë dhe logjikë e deritanishme duhet të marrë fund, në prag të këtyre zgjedhjeve aktorët politikë duhet të marrin masa serioze për të kanalizuar energjinë e tyre jo në dëm të qytetarit, jo në dëm të demokracisë, jo në dëm të imazhit, por në funksion të përmbushjes së standardeve demokratike.

Subjektet politike që janë në garën zgjedhore kësaj here do të bënin mirë që të kursenin dozat e propagandës, të akuzave dhe të sharjeve dhe t’i japin përparësi luftës politike me programe, platforma dhe alternativa. Kjo luftë si e tillë sheshon shumë punë dhe shërben si rregullator për mbarëvajtjen e proceseve zgjedhore duke i krijuar luksin qytetarit për të vendosur për programin më të mirë. Në rastin konkret me standarde duhet të kuptojmë, ta lëmë qytetarin të vendosë për fatin e tij, ta lëmë qytetarin ta orientojë votën e tij sipas bindjeve të tij, ta lëmë votuesin të votojë për veten e tij dhe jo edhe për mëhallën. Nëse nuk respektohet bindja e qytetarit, shkelet demokracia. Përdhunimi i demokracisë na njollos të gjithëve, pra na kthen prapa.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

12

e enjte, 29 shtator 2016

Javore A KOHA KOH

Qas

Vështrime & Opinione

je

Pak tolerancë politike, ju lutem!

Për Shtetet e Bashkuara ky është një vit, që në sipërfaqe mund të duket sikurse Amerika është duke kaluar nëpër një periudhë krize shoqërore, trazirash, terrorizmi dhe të një sezoni të nxehtë politik, si rrallëherë më parë

Për Koha Javore:

Frank Shkreli Nju Jork

Shkaktarë për këtë janë lajmet kryesore të ditës, të kohëve të fundit, përfshirë problemet raciale me të cilat përballet gjithnjë ky vend -- siç pasqyrohen në marrëdhëniet problematike, që ekzistojnë ende në disa pjesë të vendit, midis policisë së juridiksioneve të ndryshme të Amerikës dhe komuniteteve afrikano-amerikane. Sulmet e fundit terroriste që kanë përfunduar në humbje jete e bëjnë jetën e përditshme më të pasigurt për të gjithë, ndërsa Byroja Federal e Hetimeve (FBI) ka paralajmëruar se kërcënimet nga terroristët e brendshëm dhe ndërkombëtarë do të vazhdojnë të paraqesin sfida serioze për Shtetet e Bashkuara edhe në të ardhmen. Dhe më në fund kësaj atmosfere nuk i ndihmon shumë as fushata politike për president, akuzat dhe kundër- akuzat e ashpra midis kandidatëve të dy partive kryesore për president si dhe mungesa e atij që konsiderohet “qytetërim politik” në debatet politike dhe publike shton shqetësimet e amerikanëve të rëndomtë, shumica e të cilëve, sipas anketave të fundit të opinionit publik, mendojnë se vendi është duke shkuar në rrugë të gabuar.

Ekspertët dhe vezhguesit e fushatave

politike në Amerikë thonë se fushata për president e këtij viti është si asnjë tjetër më parë. Kryesisht, ndoshta për arsyen se kandidatët e dy partive kryesore nuk janë, historikisht, të “zakonshëm”. Për herë të parë në histori Amerika ka një kandidate femër për president në personin e Hillary Clinton, me përvojë politike dhe diplomatike, kandidate e Partisë Demokrate. Ndërsa Partia Republikane ka emëruar Donald Trump, pa përvojë politike, por një biznesmen multi-miliarder, pa dyshim i suksesshëm në fushë të ndryshme të veprimtarisë së tij në të kaluarën. Ato që mund të cilësohen si ethet presidenciale kanë kapluar vendin ndërsa votuesit amerikanë, mbi të gjitha, duan të dinë, se cili prej këtyre dy kandidatëve kryesorë për president do të mund ta nxjerrë vendin nga kjo situatë serioze politiko-shoqërore dhe ekonomike dhe cili prej tyre mund të menaxhojë më së miri krizat e tanishme dhe të ardhme, të paparashikuara, kombëtare dhe ndërkombëtare.

S’ka dyshim se debatet e ashpra dhe sulmet politike midis kandidatëve kryesorë politikë -- herë më pak e herë më shumë -- kanë qenë gjithmonë dhe janë pjesë e fushatave elektorale jo vetëm në Amerikë por edhe në vende të tjera demokratike të botës. Është pjesë e pashmangshme e procesit dhe nuk është vetëm një fenomen i shoqërisë moderne amerikane. Në të vërtetë, ajo që mund të konsiderohet si mungesë e qytetërimit politik në fushata elektorale

dhe diskurse politike në Shtetet e Bashkuara është aq e vjetër sa edhe ekzistenca e vetë Amerikës si shtet, pra nuk është diçka e re as këtu në Amerikë, një vend ky që ka një traditë të gjatë demokratike. Madje, ka qenë presidenti i parë i Shteteve te Bashkuara Xhorxh Uashingtoni, ai që në fjalimin e inaugurimit të tij si president i kombit të ri, duke e parë si problem të mundshëm që atëherë ka paralajmëruar kombin mbi nevojën për një qytetërim politik në marrëdhëniet dhe diskurset politike dhe publike ndërsa vetë ai u ka premtuar bashkatdhetarëve të tij, “Një angazhim të ri për të realizuar premtimet e kombit tonë nëpërmjet qytetërimit politik, guximit, mëshirës dhe karakterit moral. Mbi të gjitha, Amerika duhet të përshtatë dhe të harmonizojë angazhimet e saj parimore, me shqetësimet dhe me nevojën për një shoqëri politikisht të qytetëruar.”

Toleranca politike jo vetëm në politikë por edhe në jetën e përditshme, nënkupton respektin dhe vlerën që ne kemi për një person tjetër me mendime ndryshe. Stiven Karter, një komentator amerikan, në librin e tij me titull “Qytetërimi’’, shkruan se sjelljet tona me të tjerët -- me vepra dhe me fjalë -“Janë shenjë e respektit tonë për bashkëqytetarët tanë, që t’i konsiderojmë ata si të barabartë me ne -- si para ligjit ashtu edhe para Perëndisë. Kështu që , rregullat e qytetërimit politik janë, në të njëjtën kohë, edhe rregullat e moralit. Është e moralshme’’, ka shkruar ai, “që bashkëqytetaret tanë t’i trajtojmë me

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

respekt dhe është e pamoralshme në qoftë se nuk bëjmë një gjë të tillë. Kriza e mungesës së qytetërimit civil e politik në kohën tonë, është pjesë e një krize më të madhe morale’’, ka thënë Stiven Karter.

Xhim Liç, një ish-kongresmen republikan i cili ka shërbyer 30 vjet ne Kongresin amerikan, kohë më parë ka shkruar në një artikull se “qytetërimi politik nuk ka të bëjë vetëm me sjellje të mira dhe nuk do të thotë se debatet e ashpra politike duhet të shmangen. Përkundrazi, gjëja që i nevojitet qytetërimit politik është gatishmëria nga ana e një personi që të dëgjojë me respekt pikëpamjet dhe qëndrimet e të tjerëve, madje edhe të kundërshtarit, duke qenë të vetëdijshëm se të gjithë ne jemi të lidhur dhe varemi nga njëri tjetri.’’ Kongresmeni Liç vazhdon duke thënë se “është krejtësisht e natyrshme dhe në të vërtetë është normale dhe e pritshme që qytetarët të mos jenë dakord me njëri tjetrin mbi çështje politike dhe me qëndrimet e kandidatëve të ndryshëm, por që, më në fund, është e rëndësishme që këto mosmarrëveshje t’i shprehin me votën e tyre.” Ndërsa ajo që është me e rëndësishme sipas tij, “Është fakti nëse kandidatët ose partia që më në fund fiton zgjedhjet, kanë seriozitetin e duhur dhe kurajën politike të nevojshme për t’u angazhuar për një bashkëpunim me të gjithë, përfshirë kundërshtarët politikë, për të punuar në të mirën dhe për realizimin e interesave të përbashkëta madhore të kombit.”

Fatbardhësisht, në Amerikë ka ekzistuar historikisht një tolerancë politike midis palëve opozitare. Ana tjetër e moned-

hës, kryesisht, tregon se pas përfundimit të zgjedhjeve, në shumicën e rasteve, palët kundërshtare pas debateve shpesh të ashpra politike, bien dakord për realizimin e interesave të përbashkëta të kombit.

Të hënën mbrëma, u mbajt debati i parë i tre debateve midis dy kandidatëve kryesorë për president, Hillary Clinton dhe Donald Trump. Debati ishte tepër i ashpër, me akuza dhe kundër akuza ndaj qëndrimeve të njërit tjetrit për zgjidhjen e problemeve dhe sfidave me të cilat përballet vendi, përfshirë ato që përmenda në fillim të këtij shkrimi. Por, pyetjes së fundit të moderatorit, nëse ata do të pranojnë rezultatin e votave të zgjedhësve amerikanë në nëntor, pa marrë parasysh se cili prej tyre fiton, të dy u përgjigjën pa asnjë hezitim me po, se natyrisht do të respektojnë vendimin e zgjedhësve amerikanë. Donald Trump dhe Hillary Clinton janë të vetëdijshëm se më në fund, janë votuesit ata që kërkojnë prej përfaqësuesve të tyre tolerancë politike ndaj kundërshtarëve politikë në debatet për zgjidhjen e problemeve me të cilat përballet vendi e bota dhe se qytetarët amerikanë njëkohësisht këmbëngulin që ata t’u japin fund debateve të ligshta politike dhe sulmeve personale duke adaptuar tolerancën dhe respektin ndaj njëri tjetrit.

Me gjithë debatet e ashpra politike midis dy kandidatëve kryesorë në fushatën e këtij viti për president dhe me gjithë dallimet në programet përkatëse të dy kandidatëve për zgjidhjen e problemeve me të cilat përballet vendi në përgjithësi, duket se prapëseprapë, çdo gjë është në rregull me traditën e tol-

e enjte, 29 shtator 2016

13

Javore KOHA

erancës politike në Shtetet e Bashkuara.

Dëshmia më e fundit e kësaj tolerance politike ishte edhe inaugurimi fundjavën që kaloi i Muzeut Kombëtar të Historisë dhe Kulturës Afrikano-Amerikane në Washington, ku morën pjesë një numër personalitetesh nga jeta politike amerikane, përfshirë Presidentin Barak Obama dhe ish-Presidentin George W. Bush. Përqafimi i ish-presidentit republikan George W Bush nga Zonja e parë Michelle Obama – që u dokumentua me një fotografi e cila u përhap anëembanë botës si diçka e rrallë -- është në të vërtetë një pasqyrim i kësaj tolerance politike, historikisht amerikane.

Amerika nuk ka pretenduar kurrë as nuk pretendon tani se është një shoqëri e perfeksionuar dhe gjithmonë tolerante, por siç u shpreh edhe Presidenti Obama në fjalën e tij me rastin e inaugurimit të Muzeut Kombëtar Afrikano-Amerikan fundjavën që kaloi, “Vetë fakti i inaugurimit të këtij muzeu sot nuk vërteton se Amerika është një shoqëri e perfeksionuar, përkundrazi. Por, gjëja që vërteton inaugurimi i këtij muzeu është – se nga idealet e themelimit të këtij kombi, të këtij vendi të lindur nga ndryshimet, të këtij vendi të dalur nga revolucioni -- ky vend mund të bëhet edhe më i mirë”, për të gjithë.

Duke iu referuar indirekt tolerancës politike dhe raciale ndaj njëri tjetrit, Presidenti i parë afro-amerikan përfundoi duke theksuar se, “shpresojmë që ky muze të na ndihmojë të flasim me njëri tjetrin dhe për më tepër, që të dëgjojmë njëri tjetrin dhe të takohemi me njëri tjetrin”, pikërisht për të qenë më tolerantë, ndaj njëri tjetrit.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

14

In Memoriam

e enjte, 29 shtator 2016

Javore A KOHA KOH

In Memoriam: Gjelosh Gjokaj

Lirik me imagjinatë Liriku me imagjinatë që nuk mund të harrojë, i preokupuar me dhunën e së tashmes, Gjelosh Gjokaj i udhëheq personazhet e veta nëpër tokën e Mediteranit, me ngjyrë të kaltër të plumbtë, të spërkatur me hi, personazhet e plagosura dhe të shkatërruara nga dhimbja, që e kanë paguar humanitetin e vet me flijimin e rëndë njerëzor

Dario Micacchi

Piktori i të tashmes teknologjike, të cilin e ndjejmë si pjesë të së kaluarës, nëpër të cilën lëviz roboti, të ndjeshëm si djaloshin në opinga, nga gjymtyrët (sytë) e të cilit mbijnë rrënjët, ndërsa nga artileria pikon gjaku. Piktor i shpërnguljeve të di-

kurshme dhe të ardhshme. Vizatimi, ngjyra dhe forma për një pikturë të guruar, të metalizuar, koha e të cilës përhapet në pakufi, si në ëndrrat më të mundimshme. Figurat e imagjinuara mbijnë nga thellësia e historisë së “egos” së njeriut, nga thellësia e nje-

In Memoriam riut dhe e djaloshit dhe shpërthejnë si klithje, si kushtrim, duke u humbur në një largësi të ngrirë të qiellit të qelqtë, të kaltër në të gjelbër, e duke mbjell pas vetes objekte të kujtesës, duke zbuluar koka të shtypura dhe fotografi të djemve dhe të çifteve të reja. Dimensioni figurativ i së tashmes është i preokupuar me të kaluarën, me fshatin shqiptar dhe jugosllav, me fëmijërinë dhe me luftën kundër nazizmit. Kujtesa hyn në dimensionin e së tashmes. Secili personazh paraqet një unitet të së tashmes dhe të kujtimeve. Historia nuk rrëfehet dhe as nuk paraqitet, por ndihet e gjallë si pjesë e pandashme e autobiografisë. Nuk flitet për vitet e kaluara, por personazhet ikoniste dëshirojnë ta paraqesin ringjalljen dhe kryqëzimin nga freskat e ikonave serbe, malazeze dhe maqedonase. Uniteti i të tashmes dhe kujtesës, si në vizatim, ashtu edhe në grafikë bëhet një kompozicion specifik, të cilin e krijojnë copëzat e materies, duke lënë ndjenjën e grafitit, pëlhurës, metalit, materialeve më të ndryshme që ngjallen nën dorën e piktorit. Shpesh këto janë ngjitje në hirin e jetës, të cilat e fitojnë në letër shkëlqimin e arit të vjetër, gjë që herëherë i mbulon fytyrat dhe lëvizjet e durueshme të ikonave të kahershme, pjesët e arta dhe të argjendta të së cilave kanë qenë të zbukuruara me gurë të çmuar. Ikona për Gjelosh Gjokajn nuk është as revival, as kiç. Është shprehje obsesive e historisë së gjeneratave dhe gjeneratave që duhet të shprehë një fytyrë në një kohë. Piktura e tij është përplot me fytyra, me koka, këmbët e të cilave janë të prera dhe prej lotëve të shkatërrimit të së cilave me prekjen e dorës së piktorit, prekje pozitive dhe poetike, dëshirojnë të nxjerrin atë që lind dhe që mbin, në mënyrë që prej një rrethi të mbyllur, të mundimshëm, të krijohet një hapësirë në të cilën disa njerëz sërish do të mund të tentojnë të jetojnë. Para figurës njerëzore zbulon çuditjen e vet, si para ndonjë skulpture antike të rrëmihur nga dheu apo të nxjerrë nga uji. Secila figurë sërish e fiton formën e vet si nga ndonjë seksion anatomik, apo si te kompozimi i copëzave të një sendi të thyer. Gjelosh Gjokaj i takon gjeneratës së artistëve të Vladimir Veliçkoviqit dhe Dushan Xhamonjës, gjeneratë kjo që nuk dëshiron të harrojë dhe që është shkëputur nga gjenerata e përparshme, nga Stupica

e enjte, 29 shtator 2016

15

KOH Javore A KOHA

surrealist dhe nga Llubarda abstrakt, e deri te, në fillim realizmi social fshatar e më vonë neometafizika qytetare e Hegedushoiqit, në mënyrë që të ndalet në projeksionin radikal të karakteristikave të caktuara tipike nacionale në kuadër të përvojës estetike të Evropës. Kushtet sociale të tronditjeve artistike në Jugosllavi i kanë konvenuar përvojës së tillë, kështu që sot kemi një artist, shembull i tillë është edhe rasti poetik i Gjelosh Gjokaj, kërkesa e të cilit shkëputet vështirë nga konteksti i artit italian. Po këto rrënjë të thella në popull dhe në fshat hapin faqet e qiellit evropian.

Që nga viti 1968 Gjelosh Gjokaj jeton në Itali, ku pas një vendosjeje të shkurtër në Milano shpërngulet në Romë. Aty jeta e tij fillon nga e para: dashuria për gruan dhe fëmijët rritet paralelisht me pikturat dhe hyn në piktura, në të cilat hyn gjithashtu edhe lufta klasore e viteve të fundit në Itali.

Këtu e ka përjetuar si të afërt një orientim të tërë të pikturës reale, që nga Guerreschi, Cremonini, e deri te Mulasi. Në Itali e adhuronte pikturën e Carlo Carrit dhe Giorgio De Chiricas.

Ndihet e gjallë lidhshmëria sentimentale dhe kulturore me dheun shqiptar dhe jugosllav, mirëpo, luftën e vet të vërtetë në pikturë, Gjelosh Gjokaj e zhvillon në Itali si protagonist i ngjarjeve artistike të Italisë, në të cilën e fut hidhërimin e ftohtë të një njeriu dhe të një kombi, që nuk harron. Në art dhe në kulturë, ku dominon shoqëria konsumatore e fut fëmijërinë fshatare, që identifikohet me fëmijërinë historike të vetë imagjinatës. Bëhet piktor që në mjedisin e Romës mund të njihet me poetikën e vet; bëhet piktor ekzistencial, që e sheh historinë e vet nëpërmes flijimit njerëzor, piktor që nuk mund të harrojë, dhe kujtesa e të cilit e formëson të tashmen. Në shpirt të vet është paqedashës, por njëkohësisht autor i shumë pikturave të egra dhe të paharrueshme të dhunës. Materia dhe vetëdija krijojnë një kohë figurative me volumetri të shprehur surrealiste, të përbërë nga kompozicionet e vizatimit organik në krijim.

Ka edhe aspektin autobiografik, por ai nuk është i dukshëm dhe gati gjithmonë mbetet në suazën e fatit kolektiv.

Piktura nuk na flet asgjë, por në skenën e guruar, çdo objekt i pikturuar vendos raporte të caktuara me historinë dhe me jetën, gjegjësisht

zbulojnë dhe e paraqesin paraformësimin. Ajo që e shohim nuk posedon kohë dhe hapësirë të caktuar: ajo ka ndodhur, po ndodh, e ndoshta edhe do të ndodhë. Vija e horizontit është konstante, pasi nuk është pjesë e pejsazhit, por është gjeometrikisht simbolike dhe në të përputhen objektet dhe lëvizjet. Gjelosh Gjokaj, në fakt, i shkëmben dy lloje të pikturës: njëri fantastik dhe neometafizik, si nga ana e jashtme, ashtu edhe nga ana e brendshme, zbulon atë që mbetet pas kalimit të dhunës, ndërsa tjetri është gjithmonë pasojë e fantazisë, apo edhe më shumë është i prezantuar në mënyrë organike se metafizike, me një lloj të leksionit të dhunshëm nga anatomia që e nxjerr vizatimin pas trupave të munduar dhe të dhunuar, e gati gjithmonë pas një koke të shtypur. Motivi plastik i kokës paraqet zbulim vendimtar të plasticitetit që jep ndjenjë lirike të pikturës. Kokat e guruara të ungjillorëve dhe të profetëve, që nuk i dëgjon askush më, i ka pikturuar Guerreschi. Mulasi ka pikturuar maskat e përgjakura ndjeshëm të Gillesit në fytyrat e të rinjve, në Maj 1968.

Cremonini ka pikturuar fytyra të ndjeshme, të pazakonshme dhe të trazuara në frikën e tyre metafizike të Mediteranit të skuqur me diell dhe erotikë. Mirëpo, fytyrat që i pikturon Gjelosh Gjokaj kanë pasuri më të madhe të pikturës dhe janë më simbolike. Në këto fytyra ka diçka prej patosit të kokës, nga altari helenist në Pergamenë, diçka nga koka e statujës romake që është shkëputur nga busti me rastin e ndonjë sulmi barbar dhe që i ka nxjerrë nga dheu shati i fshatarit. Diç prej kokave të arkitekturës së Venecias në bregdetin jugosllav të Adriatikut, e diç nga kokat e ikonave të freskave postbizantiniane të Malit të Zi dhe të Sopoqanit, diçka nga kokat e mozaikut në Ravenë, nga kokat e kukullave dhe personazheve klasike të pikturës metafizike të Giorgio de Chirica dhe Carlo Carra që i kthehen shpesh plasticitetit të Giottos, prej të cilit edhe burojnë. Edhe Hegedushiqi ka pikturuar personazhe të lugetërve në pikturat tragjike nga lufta dhe fatkeqësitë natyrore, mirëpo ideja e tij është realiste dhe narrative. Nëse mund të thirremi në këtë trashëgimi kulturore, duhet theksuar se ngurtësimi i kokës te Gjelosh Gjokaj është, para së gjithash, ngurtësim i diçkaje të

16

In Memoriam

e enjte, 29 shtator 2016

Javore A KOHA KOH

gjallë, e të gjitha këto koka jashtëzakonisht u përngjajnë grave, burrave dhe djemve, që i njohim, e që disa prej tyre kanë edhe karakter autobiografik. Mirëpo, mund ta shënojmë: pse t’i japim rëndësi aq të madhe dhe karakteristikë të tillë plastike figurative kokës, si nëse bëhet fjalë për kokën në kuadër të tërë figurës, kokës së shtypur, apo kokës si pjesë e mbeturinave. Personazhet e shqetësuara me sy përplot tmerr, të cilat i pret vizatimi, i ngjit dhe i rikonstrukton me dashuri, duke i fantastikuar në anatominë fytyrës, duke kërkuar në ta kujtimet vetjake, tregimet dhe parafytyrimet e vërteta. Ngjashëm me kokën, në të cilën e tërë një familje e gjen vendstrehimin e vet në gropën e njërit sy, ndërsa përkrye syrit tjetër që qan ngrihet gardhi i ndonjë fushe. Koka për Gjelosh Gjokajn është qendër e kujtimit: koka e flijimit, koka e martirëve, koka e ushtarëve popullorë, të vrarë dhe të braktisur, kokat nga kampi. Pikturat e fantazisë dhe pikturat neometafizike gati që nuk kanë nevojë për titull, ndonëse ajo që paraqesin është aq tipike, sa që bëhet vizualisht e paharrueshme. Por, si të jepet titulli? Në bazë të së kaluarës, së tashmes? Në bazë të paraformësimit?

Piktura është, në fakt, një bashkësi e të gjithë këtyre koncepteve së bashku.

Do të mund të krahasohet me pikturat antike, titujt e të cilave nuk lejojnë të dilet jashtë kornizës së atyre fjalëve të përdorura, siç janë kryqëzimi, tregimi mbi jetën e Jezu Krishtit, tregimi mbi jetën e Shën Françeskut dhe kështu me radhë. Vijmë deri te përfundimi se nga titulli nuk mund të nxjerrim asgjë, që do të mund të na e shpjegojë kuptimin, natyrën dhe kualitetin e pikturës, si dhe as porosinë e saj. Do të ishte më së miri, sikur titujt e pikturave t’i zgjedhin pesë-gjashtë njerëz së bashku. Si në takimet surrealiste. E si mund të quhet “Ëndërr e një gruaje prej barakës në periferi” figura njerëzore e mbështetur në dritare, figura që është e përbërë nga kusitë dhe e cila e përcjell në dritaren metafizike fluturimin e një shtëpie të re të lidhur me fjongo të kuqe në qiellin e kaltër, atje lart në fushën përplot luledielli që ngrihet mbi tokën e gjelbër smeralde, apo “Gruaja me mollë” që quhet ashtu për shkak të një molle të vogël të kuqe të lidhur me litar të cilën gruaja e bartë me vete më shumë si një ornament se si pemë. “Kujtimi në korrje” është edhe

një interier me kokë tejet të bukur, të shtypur të gruas në pragun e dritares, në të cilin shihen edhe dy piktura të Gjeloshit dhe Laurës; jashtë dritares metafizike toka ka ngjyrë intensive të gjelbër, “Kusia” e kthyer mbrapsht reflekton të tashmen, të kaluarën dhe të ardhmen në një shikim të trishtueshëm të djaloshit me kokë të zgavërt dhe me pëllumbesha që sqeptojnë ndërmjet këpucës së vjetër dhe fotografisë së zverdhur. Në të gjitha këto piktura paraqiten mbeturinat, lodrat e copëtuara, e ndër to edhe personazhet e njerëzve, apo vetëm gjymtyrët e tyre. Në pikturën “Gjoksi i gjeneralit” hasim ato që ka lënë lufta pas vetes: dy koka të shtypura, një figurë, një këpucë dhe një fshat joreal, të kthyer në hi, që shikon nga thellësia në horizont, të futur si një gur i çmuar në rrafshin nga qymyri.

Drita është e shkëlqyeshme dhe e ftohtë, dhe asgjë nuk bën hije, përpos drurit të vjetër të fshatit nga kujtimi.

Në pikturën “Qerrja” janë paraqitur shpërnguljet, shumë shpërngulje si personazh njerëzor, që i bart të vdekurit e vet, i çon diku shumë larg prej tokës. Qerrja është ende ajo e vjetra, me të cilën gjithmonë janë bërë shpërnguljet. Mirëpo, personazhi njerëzor është gati robot, robot me opinga. Edhe këtu në pakufishmërinë e qiellit të shndritshëm qelqor-të kaltër ngërthehet një fshat, si satelit në ajër. Do të mund të ishte kjo ëndërr e një djaloshi në karrocën përplot lodra të thyera, apo një figurë trishtuese e shkretimit që vazhdon në amshueshmëri, duke kaluar prej fshatit në botën e teknologjisë.

Volumetria është tejet e shprehur, ndërsa format janë të vizatuara qartë nën dritën e shkëlqyer. Mirëpo, e tërë piktura është vetëm gënjeshtër, është vegim i çmendur, i marrë. Në një poezi të vetën Bertolt Brecht flet mbi njeriun që gjithmonë e bartë me vete një tullë, që t’u tregojë të gjithëve se si ishte dikur shtëpia e tij. Në këtë pikturë të Gjelosh Gjokajt obsesioni i kujtesës ringjallet përsëri, por kësaj here është i pashpresë. Edhe një pikturë e madhe e shpërnguljes e paraqitur me figurën e stërmadhe të përbërë me pjesë rastësisht të ngjitura, me figurë që vrapon duke bartë në duar një trup e duke lënë pas vetes një shtëpi të zbrazët dhe një re, në të cilën është ulur zogu gërdhuzës duke vizatuar në qiell ngjyrat e gurit të azurit. Një

figurë tejet e bukur, heroike e njeriut të copëtuar që tenton t’i ndihmojë të afërmit, figura e vëllazërisë, që bazohet në kujtimet, në vizionet fluturuese nga trishtimet e luftës. Ky është personazh i paraformësimit, figurë e njeriut që ec nëpër të tashmen tonë. Pas kësaj edhe një pikturë tjetër e dhunës, koka e ushtarit e mbërthyer me gozhda të mëdha në bregdetin e zi, me gozhda që shkëlqejnë në dritë që reflektohet prej një lumi, apo prej një deti. Duke shikuar një pikturë të tillë e ndjejmë një trashëgimi të tërë të dhunës masive të shekullit tonë që na shtyp. Është kjo nata e Evropës, drita e vetme e së cilës është zbehja e fytyrave njerëzore. Kualiteti lirik – moral i kësaj pikture mund të krahasohet me skenat më tmerruese të filmit të Andrej Tarkovskit “Andrej Rublev”.

Edhe në një pikturë tjetër frikësuese, figura e stërmadhe njerëzore me trup pa kokë (i vetmi trup pa kokë në tërë ciklin), duke shikuar qenin e kap një figurë tjetër të njeriut dhe nuk di a do të mprehet si brisk, apo do t’i nxjerrë nga ajo me dashuri tingujt, duke bërë muzikë si në fizarmonikë. Nga këto disa piktura impresive dalin të dukshme vlerat e fatit dhe jetës njerëzore. Që të shikojmë sa më mirë vetëdijen që e udhëheq shikimin e Gjelosh Gjokajt, ai këto vlera i guron nën një dritë artificiale si në një dëgjim policor. Me fantazinë e vet të ftohtë lirike, ai na le vend dhe kohë të merremi vesh. (përktheu Nikollë Berishaj)

In Memoriam

e enjte, 29 shtator 2016

17

Javore KOHA

Shoqata e Artistëve dhe Intelektualëve “Art Club” organizoi Orë përkujtimore me rastin e vdekjes së piktorit Gjelosh Gjokaj

Arriti majat e krijimtarisë duke nderuar kombin dhe kulturën tonë “Në kulturën shqiptare Gjelosh Gjokaj pati dhe do ketë rolin e emancipuesit të madh të artit dhe të modernizmit esencial përmes një pikture të pastër, duke u bërë pjesë e edukimit, e mbamendjes dhe e kujtesës artistike. Në kulturën evropiane, ky piktor i madh ka arritur të fusë diçka nga shpirti dhe nga identiteti ynë”, ka thënë në fjalën e rastit piktori Qazim Muja Ulqin – Shoqata e Artistëve dhe Intelektualëve “Art Club” organizoi të martën në Bibliotekën e Qytetit në Ulqin Orë përkujtimore me rastin e vdekjes së piktorit Gjelosh Gjokaj, i cili vdiq të dielën në Gjermani në moshën 83-vjeçare.

Ora përkujtimore filloi me një minutë heshtje në shenjë nderimi për piktorin nga Malësia, këtë personalitet të madh të artit shqiptar.

Në fjalën e rastit, piktori Qazim Muja ka thënë se qysh në ekspozitën e parë të pavarur në Zajeçar, Gjeloshi tregoi se ka aftësi të mahnitshme për t’u zhvilluar në një piktor dhe grafik të përmasave evropiane dhe botërore.

“Sado që jeta e krijuesve të vërtetë është më shumë ferra e më pak lule, Gjeloshi arriti të bëhet piktor i dëgjuar dhe i respektuar në qarqet intelektuale të truallit të vet, por edhe të atij evropian. Më se gjysmë shekulli Gjelosh Gjokaj zotëroi penelin dhe me dorën e tij krijoi mrekulli duke pushtuar galeritë më të njohura të Evropës dhe duke lënë pas vetes një bagazh të madh dhe cilësor, të cilin do ta kishin lakmi edhe piktorët më të mëdhenj të botës”, u shpreh ai.

Muja tha se Gjokaj arriti majat e krijimtarisë dhe kjo qe nder, jo vetëm për të, por edhe për mbarë kombin dhe kulturën tonë.

“Krahas kësaj, ai i dha shumë edhe kulturës evropiane, sepse krijoi në shumë metropole ku janë kulmet më të larta të kësaj kulture”, theksoi Muja.

Ai vlerësoi rolin e piktorit Gjelosh Gjokaj në kulturën shqiptare si “emancipues i madh i artit dhe i modernizmit esencial përmes një pikture të pastër, duke u bërë pjesë e edukimit, e mbamendjes dhe e kujtesës artistike”, ndërsa sa i përket kulturës evropiane ai tha se “ky piktor i madh ka arritur të fusë diçka nga shpirti dhe nga identiteti ynë”.

Muja ka thënë se në punën e tij të gjatë kreative, akademiku Gjokaj përherë kultivoi të bukurën, madje, edhe atëherë kur trajtoi përmbajtje të dhimbshme dhe fytyra të trishtuara.

“E bukura në imazhet e tij grafike e pikturale është komponentë e rëndësishme estetike dhe dëshmi se pa të arti mund të jetë i gjymtë, i varfër, i paqenë”, theksoi ai.

Në emër të familjarëve të piktorit Gjelosh Gjokaj, të pranishmit – kolegë, miq dhe dashamirë të piktorit, i ka përshëndetur vëllai i tij, Tomë Gjokaj.

Ai ka thënë se Gjeloshin e kanë pasur yllin e familjes.

“Jeta e tij ka qenë udhërrëfyese për ne pa marrë parasysh se çfarë profesioni kemi pasur. Na ka nxitur, na ka ngritur moralin me

qeshjet e tij, me artin e tij”, ka thënë ndër të tjera ai.

Duke falënderuar organizatorin për orën përkujtimore, Gjokaj ka thënë se Gjeloshi e ka pasur në zemër Ulqinin.

“Ka deklaruar se kush nuk e pin ujin e Cemit dhe nuk e njeh detin e Ulqinit, nuk është malësor”, është shprehur ai.

Gjelosh Gjokaj u lind në vitin 1933 në fshatin Milesh të Malësisë. Shkollën e mesme të artit e kreu në Pejë, studioi në Akademinë e Arteve në Beograd, ku dhe u diplomua më 1963. Ndërmjet viteve 1964 - 1969 punoi si profesor dhe themeloi Degën e pikturës dhe grafikës në Shkollën e Lartë Pedagogjike të Prishtinës, duke themeluar kështu një shkollë të veçantë dhe duke vënë në këtë mënyrë bazat e akademizmit në artin shqiptar në ish Jugosllavi. Prej vitit 1969 e deri më 1983 punoi, jetoi dhe krijoi në Romë. Ndërkaq, që nga viti 1983 u zhvendos në Augsburg të Gjermanisë, ku arriti të bëjë emër në këtë metropol të artit dhe kulturës evropiane.

Ka qenë anëtar i jashtëm i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës dhe anëtar i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Duklës. Po ashtu ishte Anëtar Nderi dhe laureat i Çmimit Tradicional të “Art i.k.

Club”-it.

18

Mozaik

e enjte, 29 shtator 2016

Javore KOHA

U përurua përmbledhja me poezi e Nexhat Halimit “Kërcimi i drenushës”

Xhevahirë që vijnë e derdhen në Ulqin “Përmbajtja e librit e vërshon lexuesin me dhimbje e herë-herë me qëndresë, fitore e humbje, por është plot forcë e rezistencë kundër padrejtësive që ia bëri barra historike popullit dhe atdheut të poetit”, shprehet në vështrimin e tij dr. Rrustem Berisha

Ulqin – Në Bibliotekën e Qytetit në Ulqin të shtunën u përurua përmbledhja me poezi e Nexhat Halimit “Kërcimi i drenushës”.

Libri është botuar nga Shtëpia Botuese “Diti&Oli” nga Ulqini, me mbështetjen e Fondit për Mbrojtjen dhe Realizimin e të Drejtave të Pakicave.

Botuesi Gazmend Çitaku ka thënë se ky është një libër i veçantë pasi që i kushtohet Ulqinit.

“Kam botuar dy drama të Nexhat Halimit, ndërsa ky është libri i tretë dhe për mua më i veçantë pasi që të gjtha poezitë i kushtohen Ulqinit”, është shprehur ai. Çitaku ka thënë se autori nuk i ka kënduar vetëm Ulqinit, por edhe Shtojit, Krruçit, Katërkollës etj.

“Nexhati nuk i ka kënduar vetëm murit qiklopik në Kalanë tonë madhështore të Ulqinit, i ka kënduar edhe Mbretëreshës së madhe Teuta, fikut, ullirit, detit, guacës, rërës, lojës së vajzës apo lojës së fëmijëve pranë detit”, ka theksuar ai.

Botuesi ka thënë se botimin e këtij libri e ka ndjerë si një detyrim moral ndaj një njeriu i cili me kaq dashamirësi shkruan për Ulqinin.

Vështrimet e tyre për librin i kanë paraqitur studiuesi Dr. Rrustem Berisha, poeti Ali Gjeçbritaj dhe dejtoresha e Shtëpisë Botuese “Fad” – Prishtinë, Fatmire Duraku.

Në recensionin e titulluar “Kurorë e poezive për Ulqinin”, Dr. Rrustem Berisha shprehet se “përmbajtja e librit e vërshon lexuesin me dhimbje e herë-herë me qëndresë, fitore e humbje, por është plot forcë e rezistencë kundër padrejtësive që ia bëri barra historike popullit dhe atdheut të poetit”.

Ai ka thënë se “libri është për Ulqinin dhe gjymtyrët e tij, për njerëzit, detin, fshatrat” dhe se “tematika e librit të shumtën është luftë kundër të këqijave”. “Çdo fjalë, çdo varg e çdo poezi me zërat e tyre poetik sjellin dhembje e dashuri. Këto zëra kanë forcë të çuditshme sepse pikojnë gjak dhe prodhojnë gjak. ...Porositë e librit janë të qarta për breznitë. Kuptimet e tyre lidhen me realitetin historik gati ashtu siç ndodh me rend kronologjia e ngjarjeve”, thekson Berisha.

Për poetin Ali Gjeçbritaj, pjesa e parë e librit “Kërcimi i drenushës”, ku janë përfshirë poezitë për fëmijë dhe të rinj, “s’do mend se e pasuron letërsinë për fëmijë dhe të rinj në Mal të Zi”.

Ai i ka cilësuar poezitë e Halimit si xhevahirë që vijnë e derdhen në Ulqin.

“Kur e them këtë, kam parasysh se vepra që po përurojmë është pa dyshim libri më i kompletuar me poezi që një autor i kushton qytetit tonë. Këtë përmbledhje – mozaik me harmoni ngjyrash me tone të gjalla, aktuale e historike, poeti e ka realizuar me përkushtim, dashuri të madhe për këtë qytet, perlë të Adriatikut.

Krijuesit ulqinakë duhet t’ia kenë zili. Unë si një krijues modest e admiroj për këtë”, ka thënë Gjeçbritaj.

Autori Nexhat Halimi ka falënderuar botuesin Gazmend Çitaku për botimin e librit “Kërcimi i drenushës”, sepse sipas tij, “të botosh sot libër është një heroizëm.

Nuk të përkrah asnjë institucion. Nuk të përkrah pakkush”.

Ai po ashtu ka falënderuar edhe folësit për vështrimet e tyre.

Gjatë përurimit, vargje nga libri kanë deklamuar aktori Shefqet Luca dhe vajza e autorit, Dea Halimi, ndërsa në emër të Qendrës së Kulturës, të pranishmit i ka përshëndetur drejtori i këtij institucioni, Astrit Salaj.

Përmbledhja “Kërcimi i drenushës” përbëhet nga 108 poezi, prej të cilave 41 janë poezi për fëmijë dhe të rinj, ndërsa 67 poezi për të rritur.

Nexhat Halimi u lind në vitin 1949. Ka punuar si gazetar dhe redaktor në të përditshmen “Rilindja” dhe disa media të tjera të shkruara. Ai është poet, dramaturg, romansier dhe publicist. Shkruan për të rritur dhe për fëmijë. Është autor i një varg librash me poezi, proza e drama. i. k.

Mozaik

e enjte, 29 shtator 2016

19

Javore KOHA

Në kuadër të projektit “Ndërtimi i inkluzionit social nëpërmjet arsimit”

Trajnim mbi forcimin e kompetencave të prindërve në procesin arsimor Menaxherja e projektit, Vanja Rakoçeviq nga Qendra Pedagogjike e Malit të Zi ka thënë se qëllimi i projektit është të përmirësojë inkluzionin social të romëve, ashkalinjve dhe egjiptianëve në fushën e arsimit Ulqin – Gjatë fundjavës në hotelin “Otrant” është mbajtur trajnimi dyditor me temë “Forcimi i kompetencave të prindërve për procesin arsimor dhe pjesëmarrja në strukturat arsimore”.

Trajnimi është organizuar në kuadër të projektit “Ndërtimi i inkluzionit social nëpërmjet arsimit”, të cilin e realizojnë Qendra për Demokraci dhe të Drejtat e Njeriut (CEDEM), Qendra Pedagogjike e Malit të Zi, Qendra për Arsim e Kosovës, Bethany Christian Services dhe Organizata Joqeveritare “Enfants” – Rozhajë.

Në trajnim kanë marrë pjesë 20 përfaqësues të organizatave joqeveritare nga qytetet në brezin kufitar ndërmjet

Kosovës dhe Malit të Zi. Menaxherja e projektit, Vanja Rakoçeviq nga Qendra Pedagogjike e Malit të Zi ka thënë se qëllimi i projektit është të përmirësojë inkluzionin social të romëve, ashkalinjve dhe egjiptianëve në fushën e arsimit.

Njëra ndër trajneret, docent dr. Bilana Masllovariq, ka treguar se trajnimi është fokusuar në ngritjen e kapaciteteve të prindërve për punë me fëmijët në mjedisin familjar.

“Programi i trajnimit përbëhet nga disa aktivitete, ku punohet në mënyrë interaktive. Mësimdhënësit edukohen se si të punojnë me prindërit në mjedisin e tyre

lokal”, ka thënë ajo.

Berat Thaçi nga Bethany Christian Services ka theksuar në në kuadër të projektit janë parashikuar të zhvillohen edhe disa vizita studimore me qëllim që “të identifikohen nevojat e ndryshme me të cilat këto komunitete ballafaqohen dhe t’i rishikojmë mundësitë e përbashkëta se si mund të vijmë deri te sukseset e mëtutjeshme në të ardhmen me qëllim të integrimit të përgjithshëm të këtyre komuniteteve në shoqërinë ku ata jetojnë”.

Projekti është mbështetur nga Bashkimi Evropian në kuadër të Programit të Bashkëpunimit Ndërkufitar Mali i Zi – Kosovë. i. k.

20

Panoramë

e enjte, 29 shtator 2016

Javore KOHA

Mbas suksesit në evenimentin e njohur të modës “Fashion Art&more” erdhi ftesa për kreatoren e re por tashmë të afirmuar të modës Edita Nimanbegun, pronaren e “Eden Atelier”, për pjesëmarrje në Fashion Week në Milano, kryeqytetit evropian të modës, i cili do të mbahet prej 21 deri më 26 shtator të vitit 2016.

Milano FW është një nga katër ngjarjet më të rëndësishme të modës në planet në të cilën koleksionet e veta i shfaqin disa nga kreatorët më të njohur të modës siç janë Gucci, Cavalli, Prada, Etro…

“Sfilata ime është caktuar për datën 25 shtator, të njëjtën ditë kur kreacionet e veta do t’i prezantojnë edhe dyshja Disquared, Missoni, Stella Jean…

Këtë here do të prezantohem me nëntë kreacione. Emri i koleksionit është “She Who Fell to Earth””, tha Nimanbegu për Portalin Ul-info.

Sukses tjetër i kreatores së re: NIMANBEGU NË FASHION WEEK NË MILANO

Pjetër Malota, regjisor i “Kill’em All”, luan Van Damme

Kjo nuk është përvoja e parë me filmin për Malotën, pasi që ai edhe më herët ka marrë pjesë në filma të ndryshëm, por të bërit regji, konsiderohet të jetë përvoja e parë, pikërisht me filmin “Kill’em All” Bashkëpunimi mes karateistit shqiptar Pjetër Malota dhe aktorit të famshëm Jean- Claude Van Damme ka filluar qysh herët, por së fundi, po realizohet filmi “Kill’em All”, që regjinë e këtij filmi do ta bëjë po karateisti shqiptar Pjetër Malota, shkruan KultPlus.

Ky film pritet të realizohet brenda vitit 2017, kurse në këtë film, përpos Van Damme do të luajnë edhe aktorë të shumtë si: Peter Stormare, Maria Conchita Alonso, Autumn Reeser, Daniel Bernhardt. Kjo nuk është përvoja e parë me filmin për Malotën, pasi që, ai edhe më herët ka marrë pjesë në filma të ndryshëm, por të bërit regji, konsiderohet të jetë përvoja e parë, pikërisht me filmin “Kill’em All”.

Fotografia e javës

e enjte, 29 shtator 2016

21

KOH Javore A KOHA

SAMIRA GJOKAJ

„Nëse një fotograf profesionist fotografon të njëjtin objekt që fotografon edhe një person i zakonshëm, ku qëndron ndryshimi„.

„Qesh pak, shiko këtu”

22

Mozaik

e enjte, 29 shtator 2016

Javore KOHA

Në qendër të Tuzit, kaos i vërtetë në komunikacioni rrugorë

Axhoviq: Duhet dënuar shoferët e papërgjegjshëm Tuz- Qarkullimi me automjete nëpër qendër të qytezës së Tuzit paraqitet i vështirësuar dhe shumë problematik.

Fluksi i madh i qarkullimit të automjeteve të kategorive dhe tonazheve të ndryshme krijojnë çdo ditë nëpër këtë rrugë një kaos të vërtetë dhe pritje radhësh të gjata.

Kjo gjendje shqetësuese për çdo drejtues automjeti, nuk është risi në këtë vend, pasi gjendja kaotike në këtë aks rrugor mbizotëron vite me radhë, dhe kjo situatë krijohet pikërisht nga parkimi vend e pavend i shoferëve të papërgjegjshëm, i rrugës së ngushtë por edhe nga mungesa e vendosjes së rendit në mënyrë më efikase nga organet policore për të marrë masa dhe për të vendosur rregull për normalizimin e situatës dhe si pasojë e mungesës së një parkingu publik.

Situata më kaotike paraqiten në kohën kur këtë rrugë e përshkojnë automjete të tonazhit të lartë për të cilat kjo rrugë nuk i plotëson parametrat e duhur për qarkullimin e tyre, duke qenë se rruga është shumë e ngushtë, dhe kësaj i shtohet edhe parkimi i automjeteve të

vogla në të dyja anët e rrugës dhe në këtë mënyrë krijohet një kaos i paparë, pritje dhe radhë të gjata.

Duhet theksuar se situata rëndohet edhe më tepër gjatë fundjavëve ku fluksi i qarkullimit shtohet dukshëm duke qenë se bëhet fjalë për rrugë ndërkombëtare e cila lidhë Malin e Zi me Shqipërinë dhe anasjelltas.

Nga Komuna Urbane e Tuzit sqaruan se për të përmirësuar këtë situatë kanë bashkëpunuar dhe koordinuar me policinë e Tuzit, mirëpo siç u shpreh për Koha Javore kryetari Abedin Axhoviq, bashkëpunimi me policinë rrugore duhet intensifikuar.

“Komuna Urbane e Tuzit për këtë trafik rrugor nëpër qendër të Tuzit, ka qenë e angazhuar që të koordinojë me policinë rrugore që sadopak gjendja të normalizohet duke ditur që në këtë rrugë ka fluks të madh të të gjitha kategorive të automjeteve dhe rruga e ngushtë dhe shoferët e papërgjegjshëm e vështirësojnë edhe më shumë kalimin nëpër këtë aks. Prandaj do të bëj apel që në vazhdim, Policia të dënojë çdo vozitës i cili nuk do të

respektojë tabelat të cilat ndalojnë parkimin në vende ku ai ndalohet”, u shpreh kryetari i KU të Tuzit Abedin Axhoviq.

Axhoviq më tutje nuk përjashtoi as mundësinë që në Tuz të angazhojë dhe policinë komunale e cila do të merrte masa ndaj çdo shoferi që do të shkelë rregullat e qarkullimit rrugor dhe do të parkonte në vend të gabuar.

Për të normalizuar sadopak situatën dhe për të shmangur këtë gjendje problematike për çdo kalimtar vendas dhe turist të huaj, do të duhej që në radhë të parë policia rrugore të marrë masa më të rrepta për të normalizuar situatën e krijuar, por dhe shoferët të ndërgjegjësohen që automjetet e tyre mos t’i parkojnë vend e pa vend dhe të respektojnë shenjat e qarkullimit, aty ku është i ndaluar parkimi dhe ndalimi i automjeteve.

Por nga ana tjetër dhe mungesa e një parkingu publik në Tuz i detyron shoferët domosdoshmërisht që të parkohen vend e pa vend pasi janë në hall se ku të parkojnë veturat e tyre, sot e t. u. disa vite më parë.

Mozaik

e enjte, 29 shtator 2016

23

Javore KOHA

Filloi subvencionimi për prodhuesit bujqësorë në Malësi

Gjoka: Zyra jonë është në shërbim të fermerëve Tuz- Fermerëve të Malësisë kanë filluar t’u jepen subvencionimet për mbjelljet pranverore në sektorin e bujqësisë, në kulturat e lavërtarisë (patates) dhe drithërave kurse më parë është kryer pagesa për perimtari.

Nga Zyra e Këshillit për Bujqësi në Komunën Urbane të Tuzit, bëjnë me dije se përveç mbështetjes në kulturat e lartpërmendura, me agrobuxhet subvencionohen dhe të tjera kultura të prodhimtarisë bujqësore siç janë: blegtoria, vreshtaria, pemtaria, bimët mjekësore, etj.

“Përveç mbjelljes pranverore me agrobuxhet mbështetet edhe mbjellja vjeshtore, për çka prodhuesit do të aplikojnë në periudhën që vjen. Për të pasur të drejtë në këto subvencione prodhuesit bujqësorë duhet t’i plotësojnë disa kushte që kanë të bëjnë me regjistrin e përgjithshëm të ekonomive

familjare të cilin e menaxhon Ministria e Bujqësisë dhe regjistrin e Drejtorisë Fitosanitare, drejtori kjo që është në kuadër të Ministrisë së Bujqësisë”, u shpreh për “Koha Javore” këshilltarja për Bujqësi dhe Mbrojtje të Mjedisit në KU të Tuzit Ismeta Gjoka.

Gjoka më tej vuri në dukje se kjo zyrë bën përpjekje për të ndihmuar prodhuesit në Malësi për të kryer përgatitjet teknike të dokumentacionit të nevojshëm për t’u regjistruar në regjistra subvencionimi.

“Krejt këto ne i bëjmë në koordinim me shërbimet e Ministrisë së Bujqësisë. E besoj se prodhuesit bujqësorë janë të njoftuar se edhe aplikimet për mbështetje i bën shërbimi për bujqësi në KU të Tuzit. Këtë e bëjmë disa vitet e fundit, kështu ne përpiqemi që në çdo mënyrë të jemi shërbim për prodhuesit tonë”, u shpreh Gjoka.

Zyra e Këshillimit për Bujqësi në KU të Tuzit organizon dhe prezantime dhe ligjërata të ndryshme për t’u ofruar prodhuesve vendas informacione sa më të hollësishme dhe me vlerë.

“Viteve të fundit organizojmë prezantimin e agrobuxhetit për vitin vijues.

Po ashtu përkrahim çdo aktivitet të cilin vlerësojmë se është i dobishëm për prodhuesit tonë. Po bëjmë përpjekje që këto prezantime dhe ligjërata t’i bëjmë jashtë sezonit, për të mos i penguar prodhuesit në punë. Besoj se tani në vjeshtë do t’i organizojmë disa prezantime dhe ne presim që prodhuesit të jenë sa më shumë të pranishëm. Edhe në të ardhmen, në kuadër të kompetencave tona do të mundohemi të jemi në shërbim të qytetarëve tanë, respektivisht të prodhuesve bujqësorë”, përfundoi Gjoka. t. u.

24

Mozaik

e enjte, 29 shtator 2016

Javore A KOHA KOH

U mbajt edicioni i tretë i Dolcinium International Festival

Defile dhe koncerte të grupeve folklorike Ulqin - Ulqini këtë fundjavë ishte vend i takimit të kulturave, traditave dhe zakoneve, vend i miqësise së njerëzve të rinj nga disa vende të rajonit dhe më gjerë.

Për të tretin vit me radhë, Organizata Turistike e Ulqinit në bashkëpunim me Komunën e Ulqinit dhe disa firma vendore organizuan Dolcinium International Festival.

Gjithçka ishte në frymën e kostumeve dhe veshjeve kombëtare, muzikës, këngës, valleve dhe rinisë.

Festivali ka filluar me defilenë e grupeve kulturore pjesëmarrëse nëpër rrugët e qytetit të Ulqinit, për të vazhduar më pas me koncertet përgjatë dy netëve në Qendrën për Kulturë, ku kanë mar-

rë pjesë të gjithë pjesëmarrësit dhe ku ulqinakët janë mbledhur në një numër të madh për të ndjekur dhe për t’u kënaqur me bukurinë e folklorit të shoqatave kulturore nga Mali i Zi, Shqipëria, Kosova, Serbia, Bosnja dhe Hercegovina, Kroacia, Rumania, Turqia.

Në fjalën përmbyllëse, drejtori i Organizatës Turistike të Ulqinit, mr. Fuad Haxhibeti ka shprehur kënaqësinë që Ulqini edhe një herë ka pritur folkloret nga vendet e ndryshme dhe se ky institucion edhe në të ardhmen do të përkrahë manifestime të tilla që kanë për qëllim kultivimin e vlerave dhe traditave kulturore-historike.

Të gjithë pjesëmarrësve u janë ndarë fletëfalënderime dhe dhurata simbo-

like nga organizatori, në shenjë kujtimi për qëndrimin e tyre në Ulqin.

Festivali është mbyllur me koktejin e organizuar në hotelin “Mediteran” për pjesëmarrësit, ku nën tingujt e muzikës dhe valleve kanë vazhduar njohjen dhe shoqërimin me njëri-tjetrin.

Gjatë qëndrimit të tyre në Ulqini, përfaqësuesit e grupeve kulturore janë pritur nga kryetari i Komunës së Ulqinit, Nazif Cungu.

Me këtë festival, Organizata Turistike e Ulqinit shënon përfundimin e sezonit turistik veror dhe njëkohësisht fillon përgatitjet për promovimin e ofertës turistike për vitin e ardhshëm.

(Kohapress)

Mozaik

e enjte, 29 shtator 2016

25

KOH Javore A KOHA

“Horizonti i Ri” fillon realizimin e projektit “Këndi për të rinj në Ulqin”

Program për pjesëmarrjen e të rinjve Qëllimi i përgjithshëm i këtij projekti është që t’iu sigurojë të rinjve në Ulqin më shumë mundësi për kalimin e dobishëm të kohës së lirë, zhvillimin e kulturës së leximit dhe të dialogut në një hapësirë më të përshtatshme, si dhe promovimin e filantropisë në komunitetin lokal Ulqin – Organizata e Shoqërisë Civile “Horizonti i Ri” ka njoftuar se fillon realizimin e projektit “Këndi për të rinj në Ulqin”.

Qëllimi i përgjithshëm i këtij projekti është që t’iu sigurojë të rinjve në Ulqin më shumë mundësi për kalimin e dobishëm të kohës së lirë, zhvillimin e kulturës së leximit dhe të dialogut në një hapësirë më të përshtatshme, si dhe promovimin e filantropisë në komunitetin lokal.

Nga kjo organizatë kanë bërë të ditur se aktivitetet kryesore të projektit do të jenë: trajnimi i edukatorëve bashkëmoshatarë për promovimin e aktivizimit rinor dhe kulturës së bamirësisë (filantropisë), adaptimi i hapësirës në Bibliotekën e Qytetit dhe vënia në

funksion e „Këndit Rinor“, organizimi i aksionit të mbledhjes së mjeteve në komunitet si dhe organizimi i ngjarjeve kreative dhe promovuese.

“Programi për trajnimin e edukatorëve të rinj do të ndiqet nga 20 aktivistë rinorë. Programi përfshin katër seminare në këto tema: komuniteti dhe unë - hulumtimi i rolit personal në komunitet dhe zhvillimi i tij, promovimi i filantropisë në komunitet; komunikimi i suksesshëm - komunikimi në grup, udhëheqja e mbledhjeve, proceset e menaxhimit të vendimmarrjes; aktivizimi dhe vullnetarizmi – në cilat mënyra të rinjtë mund të ushtrojnë pjesëmarrjen aktive, të drejtat dhe detyrimet e vullnetarëve, promovimi i vullnetarizmit; planifikimi dhe shkrimi i projek-

tit - përmirësimi i aftësive të analizës dhe kornizës logjike në parashtrimin e ideve, problemeve, qëllimeve dhe aktiviteteve”, thuhet në deklaratën për shtyp.

Pas përfundimit të këtij cikli edukativ, pjesëmarrësit të cilët me sukses e kanë zotëruar programin e trajnimit do të marrin një çertifikatë që konfirmon se ata janë të kualifikuar për punë edukuese me të rinjtë dhe se ata mund të vazhdojnë trajnimin në mesin e kolegëve në mjedisin e tyre.

Projekti “Këndi për të rinj në Ulqin” mbështetet nga Fondi për Qytetari Vepruese – FAKT, përmes programit “De Facto Active”, të cilin e financon Bashkimi Evropian përmes Delegacionit të BE-së në Mal të Zi. (Kohapress)

26

Shkencë

e enjte, 29 shtator 2016

Javore A KOHA KOH

Një hap më tej në shkencën e Makroekonomisë

Me teorinë e Einstein drejt një modeli të ri Zbatimin e teorisë së relativitetit të Albert Einsteinit, konceptin E = MC², është mënyra që çon deri te një model i ri efikas i llogaritjes së PBB-së (Prodhimit Bruto të Brenshëm, GDP). Ndërtimi i PBB-së, sipas këtij modeli, kërkon përdorimin e dy variabileve ekonomikë në teorinë speciale të relativitetit: normën e rritjes së informacionit (G2B dhe G2C) dhe shpejtësinë e zhvillimit teknologjik Msc. Martin M. Bojaj

Bitët dhe çipat kanë ndryshuar anatominë e produkteve dhe ne duhet të analizojmë impaktin e këtyre bitëve në teoritë ekonomike të cilat janë fituese të Çmimive Nobel. Le të shohim!

Produktet e mëparshme janë krijuar në bazë të punës, teknologjisë dhe kapitalit. Në mënyrë që të prodhohet një kompjuter nevojiten punëtorë.

Më shumë kompjuterë – më shumë punëtorë. Robert Solow, fitues i Çmimit Nobel, ka dalë me një formulë për llogaritjen e ndikimit të progresit teknologjik në produkt. Formula duket si më poshtë: Mbetja = gy – (αgN + (1-α)gK) Por kjo formulë na jep efektin e përgjithshëm të teknologjisë në produkt, por ne nuk mund të shohim konkretisht cila teknologji ndikon më së shumti në një produkt dhe deri në çfarë mase.

Dhe, më e rëndësishmja, kjo formulë nuk përmban fenomenin e “e-shërbimeve” aktuale.

Pra, ne do të dëshironim të masim nd-

ikimin e e-shërbime ( 20 shërbimeve elektronike të standardizuara nga Komisioni Europian), G2B dhe G2C, në standardin e jetesës. Në fakt, ne do të donim për të parë rregullin “80/20” dhe masën prej të cilave 20%, e G2B dhe G2C,e e-shërbimeve, ofron 80% të produkteve (output) dhe sa energji ekonomike sjell secila nga 20 shërbimet e Komisionit Europian.

Koncepti E=MC² Megjithatë, ne do të fillojmë nga zbatimi i teorisë speciale të relativitetit të Albert Ajnshtajnit në makroekonomi.

Konstruktimi i produktit Y, në këtë model kërkon përdorimin e dy variabileve ekonomike në teorinë speciale të relativitetit: normën e rritjes së informimit dhe shpejtësinë të zhvillimit teknologjik.

Teorija e Ajnshtajnit është e bazuar në bashkimin e dy ligjeve themelore të fizikës në një ligj. Ky ligj quhet teoria speciale e relativitetit. Ligji i ruajtjes së energjisë (C²) dhe ligji i ruajtjes së masës (M) janë shkrirë në një ekuacion të vetëm E = MC².

Sipas teorisë speciale të Ajnshtajnit, ai ka thënë: “Le të fillojmë me faktin se nga teoria speciale e relativitetit masa (M) dhe energjia (E) janë të njëjtat gjëra por manifestime të ndryshme”. Për më tepër, ekuacioni i energjisë (E) është i barabartë me MC², dmth. energjia është e barabartë me masën (M) shumëzuar

me shpejtësinë e dritës në katror, tregon se një sasi shumë e vogël e masës mund të konvertohet në një sasi shumë të mëdha të energjisë dhe anasjelltas.

Masa (M) dhe energjia (E) janë ekuivalente në fakt sipas formulës të cilat janë provuar eksperimentalisht nga Cockcroft dhe Walton në 1932. ” (Ajnshtajn, 1952). Me këtë qasje, le të përdorim teorinë speciale të relativitetit, me qëllim që të matet produkti (output) i 20 shërbimeve elektronike të EU, G2B dhe G2C, për të treguar se është e mundur për të aplikuar formulën E = MC² në analizën makroekonomike. Për të matur Y, le të përdorim dy variabla: normën e rritjes së informacionit (I) dhe shpejtësinë e zhvillimit teknologjik (T²).

Propozmi i konceptit të ri të strukturës së PBB (GDP) Së pari, sugjerojmë aplikimin e ekuacionit E = MC² për matjen e shërbimeve specifike që janë treguar më sipër. Prandaj, sugjerojmë që variablat origjinale nga formula E = MC² të zëvendësohen me dy variabla ekonomikë me qëllim për të matur energjinë makroekonomike Y. Energjinë do ta zëvendësojmë me produktin (output) Y; masën (M) ta zëvendësojmë me normën e rritjes së informacionit “I” dhe C² do ta zëvendësojmë me shpejtësinë e zhvillimit teknologjik “T²”. Së pari, ne propozojmë për të llogaritur normën fillestare dhe përfundimtare të rritjes

Shkencë

së informacionit midis dy viteve. Në rastin tonë, do të përdorim derivatin e pjesshëm në bazë të kohës. Ne kemi dy periudha kohore të ndara në vitin e kaluar (t), dhe vitin e ardhshëm (t + 1). δIt+1 / δIt = I Nga ana tjetër, kemi shkallën e zhvillimit teknologjik (T²). Këtu ne duhet të fillojmë me ndërtimin e produkteve finale teknologjike (output), “δV”, e cila është e bazuar në shumën totale të tre shumave të pamundshme, nga përdorimi i shumave totale të patentave të regjistruara (∫Σαi), plus shumën totale të shitjeve të teknologjisë (∫Σβj) plus shuma totale e të gjitha projekteve që kanë të bëjnë me kërkimin, hulumtimin dhe zhvillimin (∫Σθk). Kështu, variabli “t” përfaqëson kohën, në modelin tonë, ne llogarisim kohën bazuar në normën e rritjes në mes të dy viteve. Për të matur shpejtësinë e zhvillimit teknologjik (T²), ne propozojmë për të aplikuar formulën origjinale për llogaritjen e shpejtësisë ku shpejtësia është, rruga, me kalimin e kohës (D/t); por në rastin tonë, distancën do ta zëvendësojmë me produktin finalë teknologjikë (output), “ δV “.Ne supozojmë se shkalla e zhvillimit teknologjik (T²) nuk është një variabël konstant në ekuacionin tonë, e tillë si shpejtësia e dritës e shpjeguar në formulën E = MC². Ne sugjerojmë që para se të bëjmë matjen e produktit (output) Y, ta mbajmë variablën e zhvillimit teknologjik (T²) për shkak se

e enjte, 29 shtator 2016

27

KOH Javore A KOHA

sfidat e vazhdueshme të kërkimit, zhvillimit dhe inovacionit (RDI) ende mund të gjenerojnë një transformim të vazhdueshëm në prodhimin e mallrave dhe shërbimeve të reja në treg. Një tjetër arsye që T² duhet të jetë variabel është se fenomenet natyrore mund të maten me saktësi mbi bazën e eksperimentimit, të tilla si shpejtësia e dritës (C²). Në rastin e fenomeneve sociale si makroekonomia, ajo nuk mund të matet me një saktësi që bazohet në eksperiment në të njëjtin nivel siç është rasti me zhvillimet teknologjikë. Megjithatë, një tjetër arsye qe shpejtësia e zhvillimit teknologjik (T²) është eksponencialë në katror, është se supozojmë se shpejtësia e zhvillimit teknologjik mund të gjenerojnë efekt të dyfishtë mbi shumën përfundimtare të Y, në afat të shkurtër dhe të gjatë. Në këtë pjesë të modelit, do të aplikojmë diferencialet e pjesshme në matjen e δV i δT.

Së fundi, formula për Y është: Y = IT2 Formula e mësiperme e prodhimit (output) (Y) mund të tregojë skenarë të shumtë, të tillë si: 1.

Skenari - i parë në qoftë se ne kemi një normë të ulët të informacionit (I), për shembull nivelin e ulët të G2C, shumëzuar me shpejtësinë e zhvillimit teknologjik (T²) në katror, atëherë IT² së bashku mund të konvertohet në një sasi shumë të vogël të Y. 2.

Skenari - i dytë në qoftë se ne kemi një shkallë të lartë të informacionit (I) shumëzuar me shpejtësinë e lartë të zhvillimit teknologjik në katror(T²), atëherë IT² së bashku mund të konvertohet në një sasi shumë të madhe të Y. 3.

Skenari - i tretë në qoftë se ne kemi një normë të ulët të informacionit (I) shumëzuar me shpejtësinë e zhvillimit teknologjik të ulët në katror (T²), atëherë IT² së bashku mund të konvertohet në një sasi shumë të vogël të Y. (Pjesë nga tema e magjistraturës e mbrojtur pranë Universitetit të Malit të Zi, e cila njëkohësisht është propozuar edhe si temë doktorature.)

28

Mozaik

e enjte, 29 shtator 2016

Javore KOHA

Selman Faku Prelvukaj e Pulec Hima Ahmetaj, dy luftëtarë Martir

Të pushkatua Në 70 vjetorin e vrasjes së tyre nga serbo-malazezët në bjeshkën e Memës

Ramiz Lushaj

12.

Të fundit, nga shpella, dolën Selman Faku Prelvukaj dhe Pulec Hima Ahmetaj. Ia kanë qit’ pushkën njani-tjetrit në gjoks gati me dhanë jetën dhe u besatuan ndërveti e përballë të gjithëve se nuk dorëzohemi të gjallë. Ia kanë nis kuvendimit nga larg.

Selman Faku po iu selamet i pari: -Ju e keni fitue Luftën e Dytë Botnore, po ne Shqiptarët luftojmë për tokën tonë...Ju e keni ditë se jena në shpellë.

Pse na i keni marrë në qafë familjet tona e i keni pru deri këtu. Pse nuk erdhët me luftue me ne e me e pa se qysh zihen burrat rob...

I shtymun nga antishqiptari barbar, Mikail Bullatoviq, naçallnik në Beranë, një shqiptar, i thirrun aty, po ia përcjell fjalët e tij kah dera e shpellës: -Selman e Pulec, mos e vrani njani tjetrin, se nuk keni nevojë. Luftë a kanë...

Atëherë Selmani po dvet prej larg shqiptarin ndërlidhës: -A asht Bullatoviçi ende në fuqi si naçallnik në Beranë. Në koft se asht ai atje nuk dorëzohem i gjallë, sepse e di se ka me më vra për hakmarrje. Në besë të shqiptarit po të them: mos më merr në qafë...

Shqiptari u fut me trina nëpër mal. I ktheu përgjigje sikur Mikail Bullatoviqi

nuk ishte naçallnik në Beranë.

Selmani i besoi atij.

U dorëzue së bashku me Pulecin.

13.

Menjëherë i nisën 14 luftëtarët e Lirisë Kombëtare Shqiptare drejt qytetit të Plavës. Ashtu të lidhun dy e nga dy. Me dhjetra tyta armësh të drejtuara drejt tyre.

U shkrehën armë zjarri në ajër si sinjal fitorjeje për kapjen e tyre robër. Në fakt ata ishin më shumë se robër lufte.

Iu del para Bullatoviqi.

Selmani e Puleci e kqyrën njani-tjetrin: A thue kanë ndonjë shteg me ikë?! E panë se ishin të premë në besë si na “dikushi” që ua kishte tregue UDB-së vendstrehimin e tyre dhe tashti nga ky shqiptari ndërlidhës që nuk iu tha të vërtetën për Bullatoviqin. Ata do të kishin vrarë veten e nuk do të ishin dorëzuar të gjallë tek shpella te Buni i Shtjerrave.

-Ndani veç ata të dy – iu tha Bullatoviqi.

-Mos i çoni poshtë me të tjerët...

Ashtu ndodhi: i ndalën aty ata të dy: Selmanin e Pulecin.

Sllavët ishin të etur për vrasjen e tyre.

Në bjeshkën e Memës, mbi dyqind metra poshtë shpellës i mbështetën për një pishë të madhe e derdhën mbi ta breshëri armësh.

I pushkatuan pa gjyq.

Një vrasje politike, barbare, shovene.

Një urrejtje bio-politike e etnike ndaj tyre, pasi ata ishin e mbetën shqiptarë të vërtetë, të rrallë, legjendarë.

Naçallniku Bullatoviq e shpiku një farsë sikur gjoja ata donin të arratiseshin e qëlluan mbi ta pa paralajmërim.

Në fakt e vërteta qëndron ndryshe: edhe sot pas 70 vitesh në qoftëse ua përmend shkijeve këta dy emra të lavdisë shqiptare atyre ua prish në çast humorin e me qenë mbramje i lën pa gjumë.

14.

Pulec Hima Ahmetaj i Vuthajve ka lanë trashëgimtarë. Një nga djemtë e tij, Shemunin, e kam njoftë personalisht.

Ishte mësues emigrant në Elbasan.

Mjaft i lidhur me tre djemtë e hallës time, Dadës Razë, djemtë e Sherif Dedushajt nga Vuthajt, edhe ata emigrantë në Elbasan.

Një herë në vitet ’80 teksa shetisnim me Shemunin e Avdyl Dedushajn, bash aty tek hotel “Skampa” po ndal hapin Shemuni e vikati me tanë forcën e shpirtit të tij: “Kosova Republikë”...Duart i mbante të lidhuna lart në formë shqiponje, simbol i bashkimit kombëtar.

Ky nuk ishte rasti i parë e as i fundit. Ai kishte në gjakun e tij genin e martirit të kombit, Pulec Hima Ahmetaj.

Mozaik

e enjte, 29 shtator 2016

29

KOH Javore A KOHA

rë nga Plavë-Gucia (III)

ar pa gjyq

Selman Faku Prelvukaj, i derës së Kasemçukajve, i lindur në Martinaj e jetues në Guci, i ka lanë dy çika, po geni i

këtij martiri të kombit jeton edhe tek gjithëata nipa të tij nga Selimajt e Nokshiqit. Një prej tyre është edhe Bruno

Selimaj, një emër i kohës shqiptare, një njeri simbol për kontributet e tij për kombin shqiptar. (fund)

30

Marketing

e enjte, 29 shtator 2016

Javore KOHA

INTERNATIONAL SCREENWRITERS COMPETITION Dear Filmmaker, Nil Production in New York opens a call for the top-level international screenwriting competition for feature films, short films and documentaries. As our invitation extends to screenwriters from all over the world, we offer the rare opportunity to enter the contest with a 2-5 page plot.

We will give out the following 15 monetary awards to encourage screenwriters around the world:

Feature: -Feature Film 1 – $6,000.00 -Feature Film 2 – $5,000.00 -Feature Film 3 – $4,000.00 -Feature Film 4 – $3,000.00 -Feature Film 5 – $2,000.00

Documentary: -Documentary Film 1 – $4,000.00 -Documentary Film 2 – $3,000.00 -Documentary Film 3 – $2,000.00 -Documentary Film 4 – $1,000.00 -Documentary Film 5 – $500.00

Short: -Short Film 1 – $5,000.00 -Short Film 2 – $4,000.00 -Short Film 3 – $3,000.00 -Short Film 4 – $2,000.00 -Short Film 5 – $1,000.00

All screen writers are invited to apply with their script before the deadlines: Early deadline: October 5, 2016, Application fee: $20 Regular deadline: November 5, 2016, Application fee: $25

U. S. EMBASSY PODGORICA

Latest deadline: December 5 2016 , Application fee $35

ADMINISTRATIVE CLERK

Extended deadline: January 5, 2017, Application fee $50

Announces an open position for

TEMPORARY POSITION

• BASIC FUNCTION OF THE POSITION Position is responsible for performance of clerical-level activities. Provides a wide range of administrative duties for the Management Office. Handles correspondence, filing and e-filing, data entry, phone inquiries, scanning, copying, handling chancery

Please read the following rules carefully before applying:

access, visitor escorting, etc.

• QUALIFICATIONS REQUIRED

-The plot must be submitted in English only.

1. EDUCATION: Completion of secondary school is required.

2. EXPERIENCE: One year of prior work experience in secretarial, clerical or administrative field is required.

3. LANGUAGE: English language ability - Level IV (fluent) (will be tested), and

-The script length must be minimum 2 pages and not exceed 5 page

Montenegrin language - Level IV (fluent) is required.

4. KNOWLEDGE: Must have a good understanding and knowledge of clerical office operations, procedural requirements and records file management.

5. SKILLS AND ABILITIES: Must be proficient in use of computers and standard office software packages.

CLOSING DATE FOR THIS POSITION: OCTOBER 7, 2016 HOW TO APPLY: Applicants must submit the following documents to be considered: Universal Application for Employment (UAE) (Form DS-174), which is available on our website or by con-

-Screenwriters can apply with a maximum of three different scripts.

-Scripts cannot change after application.

-All fees are nonrefundable.

tacting Human Resources. Failure to do so may result in a determination that the applicant is not qualified.

Via e-mail:

The results of the competition will be out on May 2017. podgoricajobs@state.gov

Via mail: American Embassy Zagreb Human Resources Office – Job Application (Administrative Clerk) T. Jefferson 2, 10010 Zagreb, Croatia Please look for more information on this Vacancy Announcement on the following web site http:// podgorica.usembassy.gov An Equal Opportunity Employer EQUAL EMPLOYMENT OPPORTUNITY: The U.S. Mission provides equal opportunity and fair and equitable treatment in employment to all people without regard to race, color, religion, sex, national origin, age, disability, political affiliation, marital status, or sexual orientation. The Department of State also strives to achieve equal employment opportunity in all personnel operations through continuing diversity enhancement programs. The EEO complaint procedure is not available to individuals who believe they have been denied equal opportunity based upon marital status or political affiliation.

Individuals with such complaints should avail themselves of the appropriate grievance procedures, remedies for prohibited personnel practices, and/or courts for relief.

APPLY HERE: www.nilproduction.net Sincerely, NIL PRODUCTION 358 West 44th Street, New York, NY, 136

Sport

e enjte, 29 shtator 2016

31

KOH Javore A KOHA

Klubi i taekwondo-së “Besa” mori pjesë në Kampionatin Ballkanik në Sofje

Sportisti David Arapaj shpërblehet me medalje të bronztë Kampionati Ballkanik për të gjitha kategoritë, pionerë, juniorë, seniorë dhe kadetë është mbajtur gjatë fundjavës në Dupnice të Sofjes në të cilin kanë marrë pjesë 538 garues nga 9 shtete.

Ky kampionat është zhvilluar në luftëra dhe poomse për të gjitha moshat. Nga Mali i Zi kanë marrë pjesë katërmbëdhjetë garues, 12 në luftëra dhe 2 në poompse.

Kampionatit në fjalë i është bashkëngjitur dhe klubi i taekwondosë “Besa” nga Tuzi i cili u përfaqësua me dy sportistë, përkatësisht me David Arapaj në kategorinë junior -73 kg dhe Muhamed Gjo-

kaj, junior -63.

Sportisti David Arapaj në këtë kampionat është shpërblye me medalje të bronztë duke e mundur kështu në luftën e parë, rivalin e tij nga Serbia Marko Markoviq me rezultatin 9- 6, kurse luftën e dytë e humbi nga Filip Dodevski i cili në fund u shpall dhe kampion ballkanik në kategorinë senior.

Ndërkaq, sportisti Muhamet Gjokaj arriti të shënojë epërsi ndaj kundërshtarit bullgar Kristian Anastasov, kurse luftën e dytë e humbi nga rivali moldavian i cili në fund dhe ky shpallet kampion ballkanik.

Në këtë kampionat klubi “Besa” kishte shansin të përfaqësohet dhe nga numër më i madh sportistësh, mirëpo sipas trajnerit Nikollë Gegaj, mungesa e mjeteve financiare pamundësoi një pjesëmarrje më të gjerë.

Nga klubi “Besa” sqaruan se në vijim do të marrin pjesë në dy kampionate, në atë të Malit të Zi në kategorinë poompse i cili parashkikohet të zhvillohet më 15 dhjetor në Tuz dhe në Trofeun Montenegro i cili planifikohet të mbahet më 8 tetor në Podgoricë. t. u.