Koha 723 by fgjokaj

KOHA Javore Podgoricë e enjte, 21 korrik 2016 Viti XV Numër 723 Çmimi 0,50

Të dhëna jo të sakta për shqiptarët në botën e jashtme

ISSN 1800-5969

Analizë gjakftohtë, por jo indiferente

Rusia kërkon interesat strategjike në Ballkan

Përmbajtje

e enjte, 21 korrik 2016

Javore KOHA

OH ore A KJav Podgoricë e enjte, 21 korrik 2016 Viti

XV Numër 723 Çmimi 0,50

Kosova ndihmon arsimin shqip në Malin e Zi fq 4

Të dhëna jo të sakta për shqiptarët në botën e jashtme

9 ISSN 1800-596

Analizë gjakftohtë, por jo indiferente

Rusia kërkon interesat strategjike në Ballkan

Javore KOHA

Më 3 gusht debati për demarkacionin e kufirit Mali i Zi – Kosovë fq 5

Shkolla e Nënë Terezës fq 12

Themelues: Kuvendi i Malit të Zi Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë Numri i parë doli më 21 shkurt 2002. Botues: Këshilli Kombëtar i Shqiptarëve Redaktor përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Fahrudin Gjokaj (Sistem Inxhinjer & redaktor teknik) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Bulevar revolucije 15, Podgoricë Telefon & fax: 020/240-659 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.org Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen

Vepër e shpalosjes së rrjedhave të identitetit kombëtar

fq 16

Dikur ka pasur zemër e shpirt fq 18

Përmbajtje

e enjte, 21 korrik 2016

Javore KOHA

Edhe femrat ‘çmenden’ pas Nora Istrefit fq 20

Patëllxhani ul nivelin e lartë të kolesterolit fq 21

Fituese e çmimit të tretë në festivalin “Vallja Çame” dhe e çmimit të publikut në “Vallja Tropojane” fq 25

Fermerët, të bllokuar për të plasuar prodhimet e tyre në treg

fq 26

Restaurohet objekti i xhamisë fq 30

Konkurs Dërgoni fotografitë në email: kohajavore@t-com.me

Ngjarje javore

e enjte, 21 korrik 2016

Javore KOHA

Në Ulqin qëndroi Ministri i Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë së Kosovës, Arsim Bajrami

Kosova ndihmon arsimin shqip në Malin e Zi Në Ulqin qëndroi Ministri i Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë së Kosovës z. Arsim Bajrami , i cili zhvilloi një takim me përfaqësuesit e Këshillit Kombëtar të Shqiptarëve dhe biseduan për çështjet e arsimit të shqiptarëve në Mal të Zi dhe për problemet që e përcjellin fushën e arsimit. Në një deklaratë dhënë “Kohës Javore” ministri Bajrami premtoi ndihma të gjithanshme si për studentët ashtu edhe për shkollat në gjuhën shqipe. “Sivjet e kemi rritur numrin e studentëve që do të pranohen dhe do ti mbajmë këto kuota të hapura derisa të plotësohen. Në këtë kuadër Ministria e Arsimit

do t’i mbështesë këta studentë edhe me bursa ”tha z. Bajrami. Ai premtoi edhe ndihma të tjera si furnizim i tekste të ndryshme për nevojat e nxënësve, nostrifikimi sa më efikas i diplomave, trajnimi i mësimdhënësve nga Mali i Zi etj. KKSH vazhdimisht i ka theksuar të metat dhe pengesat në arsimin shqip në Malin e Zi. Kryetari i këtij subjekti z. Genci Nimanbegu e cilësoi si shumë pozitive vizitën e ministrit kosovar të Arsimit në Mal të Zi. “Ministria e Arsimit të Kosovës po tregon një vazhdueshmëri në bashkëpunim më shumë dhe më mirë sesa Ministria e Arsimit të Shqipërisë, në mënyrë

që të eliminojë ato mungesa që e karakterizojnë këtë fushë në arsimin shqip në Malin e Zi. Edhe kësaj here ministri Bajrami na kumtoi disa lajme pozitive, të cilat për ne janë tejet të nevojshme” tha z. Nimanbegu. Ministria e Arsimit të Kosovës e ka ndihmuar vazhdimisht arsimin shqip në të gjitha nivelet në Mal të Zi. Kohë më parë kjo ministri u dakordua me Ministrinë e Arsimit të Malit të Zi në shkëmbimin e përvojave akademike universitare në të mirë të ngritjes së cilësisë, e po ashtu edhe në aspektin e integrimeve rajonale dhe europiane. a.s.

Ngjarje javore

e enjte, 21 korrik 2016

Javore KOHA

Kryesia e Kuvendit të Republikës së Kosovës vendos

Më 3 gusht debati për demarkacionin e kufirit Mali i Zi – Kosovë Prishtinë – Në mbledhjen e saj të fundit, Kryesia e Kuvendit të Republikës së Kosovës ka vendosur që më 3 gusht të mbahet tryezë profesionale shkencore lidhur me çështjen e demarkacionit të kufirit me Malin e Zi. Kryesia ka miratuar kërkesën e një grupi të deputetëve të Kuvendit për organizimin e një debati profesional-shkencor mes Komisionit shtetëror për demarkacion dhe grupit të njohësve profesionistë për diskutim dhe ballafaqim faktesh për çështjen e demarkacionit Kosovë-Mali i Zi. Seanca e rregullt e Kuvendit të Republikës së Kosovës, në të cilën do të diskutohet mbi Marrëveshjen e Demarkacionit të kufirit Mali i Zi – Kosovë do të mbahet më 4 gusht. Nënkryetarja e Kuvendit të Kosovës nga radhët e Lëvizjes Vetëvendosje, Aida Dërguti, ka thënë se do të shihet se si ballafaqimi i argumenteve të ndryshme në debat do të ndikojë në formësimin e qëndrimeve të deputetëve që nuk janë deklaruar ende, a janë pro a kundër. “Besoj që marrëveshja për demarkacionin tashmë është e pavlefshme dhe debati do të ndikojë tek deputetët që ende nuk janë deklaruar pro apo kundër demarkacionit”, ka thënë ajo. Pas kundërshtimeve të partive opozitare dhe banorëve të Kosovës që jetojnë apo i kanë pronat e tyre në zonën kufitare me Malin e Zi, kohës së fundit janë shtuar zërat edhe brenda partive në pushtet që kërkojnë rishqyrtimin e Marrëveshjes për Demarkacionin e kufirit me Malin e Zi, të arritur në fund të gushtit të vitit të kaluar, duke konsideruar se si e tillë, marrëveshja ka cenuar tërësinë territoriale të Kosovës. Deputeti i Partisë Demokratike të

Kosovës, Nait Hasani, ishte ndër të parët nga koalicioni qeverisës që kishte kërkuar rishqyrtimin e Demarkacionit me Malin e Zi. Tani ai thotë se çështja po shkon drejt kthimit në pikën zero, pasi që edhe shumë depu-

tetë tjerë janë bindur për parregullsitë. Për ratifikimin e Marrëveshjes duhet mbështetja prej dy të tretave të deputetëve në Kuvendin e Kosovës, gjë që për momentin duket se nuk ekziston. (Kohapress)

e enjte, 21 korrik 2016

Javore A KOHA KOH

Vështrime & Opinione

Qasje (II)

Letër myslimanëv Mehmet Kraja

3. Në këtë “matje forcash” shënova vetëm diçka, sa për t’ju thënë se çfarë e keni keq. Përveç historisë, unë ende nuk e di se çfarë mendoni për Kosovën reale, për Kosovën e këtyre ditëve, të këtyre muajve dhe të këtyre viteve. Ose i mbani në konspiracion të thellë pikëpamjet tuaja, ose nuk keni ide të qartë për këtë. Po përpiqem të dal nga ky tunel i errët, duke hapur me ju edhe një çështje: flirtin tuaj me dy kategori njerëzish te ne, me politikanët dhe intelektualët. Apo nuk është i juaji, është i palës tjetër. I kujtdo që të jetë, ju duhet ta dini se në prapavijën e flirtit tuaj me disa intelektualë me zulmë, ose i flirtit të tyre me ju, qëndron recidivizmi, tashmë i njohur dhe i provuar, me një ndryshim se në identitetin e tyre komunist-ateist shartuan orientalizmin e gënjeshtërt. E them të gënjeshtërt, sepse identitetet që ndërrohen si rrobat e stinës janë identitete kalimtare, të paqëndrueshme, false. Ju, myslimanët e Facebook-ut, mund të ndiheni mirë që në radhët tuaja, sot më shumë se kurrë, keni profesorë universitarë, akademikë, shkrimtarë, gazetarë, politikanë dhe njerëz të tjerë të kësaj sëre. Shumicën prej tyre unë i njoh dhe e di si kanë përfunduar në taborin tuaj. Disa kanë qenë spiunë dhe tani janë bërë myslimanë të devotshëm; disa kanë qenë ateistë dhe tani janë bërë myslimanë të devotshëm; disa nuk kanë njohur kurrë as Zot as fe dhe sot gjithashtu janë bërë myslimanë të devotshëm. Politikanë dhe intelektualë, që sot flirtojnë me ju, kanë vetëm një gjë në mendje: të përfitojnë prej jush dhe të gjejnë mbështetje të kësobotshme për kotësinë e tyre prej intelektualësh dhe politikanësh.

Në fund dua të kthehem sërish aty ku nisa, te muaji i Ramazani në këtë vend gjatë këtij muaji? A e doni përgjigjen time të sinqer në provincë me identitet të nallash e dimish, mendoj se ia keni a fishekzjarrë, një numër kafenesh dhe dyqanesh nisën punë që n keni varur shpresat, ua mësynë plazheve

A e keni pyetur veten ndonjëherë, përse këta mashtrues detyrohen të mashtrojnë, pse një akademik detyrohet të gënjejë veten dhe ju për punën e identitetit lindor të shqiptarëve dhe pse një politikan detyrohet të flirtojë me ju për të fituar pushtetin, për të mbajtur pushtetin, për të bërë opozitën, apo për të gjuajtur me gurë institucionet? Ju mendoni se me këtë situatë keni fituar shumë. Nuk është e vërtetë. Keni humbur shumë, sepse keni bjerrë dhe keni shitur besimin e vërtetë për një fe ideologjike, për një fe përfituese. Ju në Kosovë nuk jeni faktor politik dhe nuk keni për t’u bërë kurrë faktor politik, vetëm jeni dhe do të jeni të përdorur politikisht. Politikanëve të Kosovës ju duhet vetëm vota juaj, prandaj ju kurrë nuk do të bëheni subjekt i politikës, por vetëm objekt i saj. Ata ju gënjejnë, ata ju tallin, siç na gënjejnë dhe siç na tallin edhe neve. Por ju, më anë tjetër, i keni bërë një dëm shumë të madh këtij vendi: keni hapur mundësinë e përdorimit të “xhematit” për qëllime

politike, për aleanca kërcënuese për demokracinë dhe për mbarësinë e këtij shteti. Më anë tjetër, ju mendoni se keni bërë ndonjë depërtim të rëndësishëm në fushën intelektuale, por e keni gabim. Ju vetëm i keni detyruar të këndojnë ilahi dhe të falën një sërë zorzopësh, që nuk lënë gjë pa bërë, për të zgjeruar tregun e përfitimeve të veta. Por ju duhet ta pyetni veten, pse në shoqërinë kosovare u bëtë hapësirë e përshtatshme, në të cilën gjetën vend gënjeshtra kaq pa shije. Pse aq lehtë i amnistoni politikanët tanë, veçmas disa syresh, kamionë të korrupsionit dhe të krimit të organizuar, varrëmihës të ardhmërisë suaj dhe të fëmijëve tuaj, vetëm pse agjërojnë, pse në ndonjë rast shtrijnë duart përpara dhe bëjnë sikur këndojnë dua? A e kuptoni çfarë bëni, duke instaluar në shoqërinë kosovare këtë lloj amnistie? Shkatërroni vlerat, shkatërroni moralin, shkatërroni fondamentin e një shoqërie. Nëse mendoni se mund të nxirrni ndonjë përfitim nga flirti me politikanët, e keni gabim. E

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

e enjte, 21 korrik 2016

Javore KOHA

ve të Facebook-ut

it. Ju, myslimanët e Facebook-ut, a keni menduar ndonjëherë si ndihemi ne që përbëjmë shumicën rtë? Si në Tetovë. Nëse e keni pasur për qëllim që kryeqytetin e një shteti, Prishtinën, ta shndërroni arritur. Por në fund të muajit, sapo erdh Bajrami, duhet të jeni ndjerë të zhgënjyer: nuk pat shumë në mëngjesin e ditës së parë të Bajramit, ndërsa një numër i madh i kosovarëve, te të cilët mund t’i e të Durrësit e të Shëngjinit, për t’u dukur po aq perëndimorë, siç duken të gjithë europianët e tjerë

patë si ju gënjyen për fenë në shkolla? Ju pandehet se e fituat një betejë, se mësimi fetar u fut në edukimin shkollor. Dhe çfarë doli? Më keq se një tullumbace, që mund të tërhiqte vëmendjen nga demarkacioni, ishte një ndërrim tezash: nuk bëhej fjalë për mësimin fetar, as mësimin e fesë, por për mësimin për fenë. Nëse puna e demarkacionit ashpërsohet edhe më, në horizont mund të shfaqet edhe ndonjë gënjeshtër tjetër, që do të përpiqet t’ju implikojë edhe juve. 4. Ndërkaq, nëse mendoni se, viteve të fundit, keni bërë depërtim të rëndësishëm në Kosovë, se keni fituar hapësirë dhe keni krijuar ambient fetar më shumë se çdo herë tjetër, përsëri e keni gabim. Në pikëpamje të besimit, Kosova është aty ku ka qenë, as më pak as më shumë e devotshme, që respekton traditën e saj fetare, por në esencë është shoqëri laike dhe shtet sekular. Depërtimet e kohëve të fundit në fushën e fesë nuk kanë

ndryshuar asgjë, përveç se kanë shtuar hamendësimet, dilemat, gënjeshtrat, retorikën, propagandën. Mentaliteti kosovar nuk ka ndryshuar, identiteti jo që jo. Në këto 15-20 vitet e fundit janë ndërtuar shumë xhami me minare të larta, është ndërtuar edhe Katedralja në qendër të Prishtinës (unë e kam kundërshtuar, ju jo), por Kosova sërish dhe sërish ka mbetur ajo që ishte. Ndonëse e kemi pasur ndihmën e pakursyer të fesë, për ta bërë një shoqëri më të moralshme dhe për ta bërë botën më të mirë, gjatë viteve të pasluftës si komunitet kemi degraduar jashtëzakonisht shpejt. Për këtë kemi merita të dyanshme. Derisa ju, myslimanët e Facebook-ut, keni krijuar iluzionin se në Kosovë nuk ka pasur kurrë kaq shumë besimtarë, nuk ka pasur kurrë më shumë njerëz që agjërojnë, nuk ka pasur kurrë më shumë njerëz që falin pesë vaktet, nuk ka pasur kurrë më shumë njerëz që shkojnë në xhami, nuk ka pasur kurrë më shumë vajza dhe gra të reja të mbuluara, nuk ka pasur kurrë më shumë burra dhe djem të rinj me pamje dhe veshje jotipike; në anën tjetër në Kosovë kurrë nuk ka pasur më shumë amoralitet dhe kaq mungesë vlerash njerëzore, kaq shumë prirje kriminale dhe kaq shumë shfytyrim njerëzor, kaq shumë erozion të brendshëm dhe kaq shumë degradim kolektiv dhe individual. Nuk ka pasur kurrë kaq shumë krim, drogë, prostitucion, trafikim, gënjeshtra, hajni, korrupsion, imoralitet, hipokrizi, gjë që bie në kundërshtim të thellë me frymën e përshpirtshme që kultivon secila fe dhe secili besim fetar. Në fund dua të kthehem sërish aty ku nisa, te muaji i Ramazanit. Ju, myslimanët e Facebook-ut, a keni menduar

ndonjëherë si ndihemi ne që përbëjmë shumicën në këtë vend gjatë këtij muaji? A e doni përgjigjen time të sinqertë? Si në Tetovë. Nëse e keni pasur për qëllim që kryeqytetin e një shteti, Prishtinën, ta shndërroni në provincë me identitet të nallash e dimish, mendoj se ia keni arritur. Por në fund të muajit, sapo erdh Bajrami, duhet të jeni ndjerë të zhgënjyer: nuk pat shumë fishekzjarrë, një numër kafenesh dhe dyqanesh nisën punë që në mëngjesin e ditës së parë të Bajramit, ndërsa një numër i madh i kosovarëve, te të cilët mund t’i keni varur shpresat, ua mësynë plazheve të Durrësit e të Shëngjinit, për t’u dukur po aq perëndimorë, siç duken të gjithë europianët e tjerë. Por nuk mund të mos e pranoj, se nga muaji i shkuar mbeti një shije e hidhur, e cila po përsëritet nga viti në vit: një atmosferë e imponuar fetare, një ambient i degraduar në pikëpamje civilizuese, e cila nuk të lë të zgjedhësh përkatësinë tënde fetare dhe besimin tënd. Ju, myslimanët e Facebook-ut, a keni menduar ndonjëherë, përse njerëzit në Prishtinë, kur vjen iftari, i mbyllin dyqanet të gjithë me radhë, ikin nga rrugët, nga kafenetë dhe tërhiqen mënjanë. Mendoni se të gjithë agjërojnë? Kurrë, në asnjë rrethanë. Ata thjeshtë i nënshtrohen një frike që vjen prej jush, sigurisht më shumë e supozuar dhe shumëfish e ekzagjeruar. A keni menduar, pra, pse njerëzit u dashkan të ndjejnë frikë, pse u dashka të ndihen të terrorizuar, vetëm pse nuk mendojnë si ju dhe nuk ndihen si ju? 5. Tani, radhën e keni ju.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

e enjte, 21 korrik 2016

Javore A KOHA KOH

Diskursi sociopolifik

Të dhëna jo të sak shqiptarët në botë Sipas një raporti të publikuar kohë më parë nga OKB, shqiptarë nga Shqipëria të cilët jetojnë jashtë vendit janë 1.12 milion, duke mos cekur fare shqiptarët nga hapësira e tyre etno-gjeografike nga shteti i ish-Jugosllavisë, e dhënë kjo e cila nuk prezanton gjendjen reale të emigrimit të shqiptarëve në botën e jashtme Nail Draga

Ndër dilemat e periudhës së kohës së pluralizmit, paraqet edhe prezantimi i saktë i numrit të shqiptarëve në botën e jashtme, që njihet me emërtimin diasporë, e cila për nga koha e emigrimit të tyre ndahet në diasporën e vjetër dhe në ate të re. Fakti se nuk kemi të dhëna të sakta sidomos në lidhje me emigrimin e shqiptarëve nga hapësira e tyre etno-gjeografike nga institucionet shtetërore, krijon hapësirë për qasje joprofesionale e madje politizim të skajshëm të kësaj dukurie shqetësuese kombëtare. Nëse deri në vitin 1990, në lidhje me numrin e shqiptarëve të emigruar nga hapësira e tyre etnogjeografike e cila ishte në kuadër të ish-Jugosllavisë kemi pasur të dhëna të përafërta, pas shëmbjes së sistemit monist dhe shkatërrimit

të këti shteti të dhënat janë aproksimative, edhe pse institucionet e Kosovës janë përpjekur vazhdimisht që të ofrojnë të dhëna të pranueshme. Ndërsa për shqiptarët në Shqipëri, për periudhën e para vitit 1990, as që mund të flitet sepse instalimi i diktaturës komuniste kishte ndaluar lëvizjen e popullsisë jashtë vendit e me këtë edhe emigrimin e shqiptarëve në botën e jashtme. Kujtojmë me ketë rast emigrimin politik të shqiptarëve të vendosur në ambasadat e huaja më 2 korrik 1990, e ,më pas, dukuri që mori përmasa biblike, duke kaluar në mënyrë ilegale kufirin nga toka e deti. Emigrantët e parë ilegalë u vendosën fillimisht në vendet fqinje, Greqi e Itali, e më pas edhe në vendet e tjera europiane dhe deri në Amerikë e Australi.

Diaspora shqiptare e kohës së re

Pikërisht, në lidhje me çështjen e emigrimit të shqiptarëve në Qeverinë e Kosovës është themeluar Ministria e Diasporës, e cila profil pune ka numrin e të emigruarve dhe vendosjes së tyre në shtetet përkatëse. Pra, kemi të bëjmë me diasporën që në aspektin kohor është e kohës së re, në krahasim me atë të mëhershmen që quhet diaspora his-

torike, e cila fillon nga Mesjeta e më pas. Edhe pse ka qenë e udhës që shteti amë i shqiptarëve –Shqipëria të formojë një institucion përkatës për numrin e shqiptarëve në botë, me keqardhje konstatojmë se kjo çështje edhe në pluralizëm u anashkalua. Dhe nga një qëndrim i tillë në Shqipëri nuk ekziston një institucion përkatës qeveritar edhe pse gjoja këtë resor e mbulon një dikaster në Ministrinë e Punëve të Jashtme. Veprimet e tilla nuk janë as serioze e as profesionale, që për shumëçka të kujton kohën e monizmit, ku diaspora shqiptare nuk është trajtuar si pjesë e popullit shqiptar, por me qasje ideologjike dhe utilitare.

Rreth 40% të shqiptarëve nga Shqipëria në emigrim(!?)

Pikërisht në lidhje me këtë çështje në javën e parë të qershorit të këtij viti mediat elektronike njoftuan një informatë me burim OKB, që ka të bëjë me numrin e shqiptarëve që jetojnë jashtë vendit të tyre. Kemi të bëjmë me një informatë për numrin e shqiptarëve nga Shqipëria të cilët janë të vendosur në shtete të ndryshme të botës, numër ky që arrin shifrën 1.120.000 shqiptarë, të lindur në Shqipëri. Duke marrë parasysh të dhënat nga regjistrimi i fundit i popullsisë në Shqipëri të mbajtur në vitin 2011, të dhëna të publikuara nga INSTAT-i, del se popullsi rezidente në Shqipëri janë rreth 2.86 milionë

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

e enjte, 21 korrik 2016

kta për ën e jashtme banorë, çka nënkupton se ata që kanë ikur jashtë përbëjnë tashmë 40% të atyre që banojnë në vend. Një e dhënë e tillë dëshmon qartë emigrimin e popullsisë e me këtë edhe gjendjen sociale e ekonomike të Shqipërisë, që nuk meriton ndonjë hulumtim të veçantë. Nëse këtij numri i shtojmë edhe fëmijët e tyre të cilët nuk kanë lindur në Shqipëri, del qartë se kjo shifër duhet të jetë më e lartë. Nga të dhënat e publikuara del se tre janë destinacionet kryesore: Italia me 450 mijë shqiptarë, Greqia me 440 mijë dhe Shtetet e Bashkuara me 80 mijë. Në Gjermani dhe Kanada ka nga 20 mijë emigrantë secili dhe në Mbretërinë e bashkuar 10 mijë etj. Sipas informacioneve nga Organizata e Kombeve të Bashkuara (OKB), pjesa më e madhe e emigrantëve kalojnë kufijtë për arsye ekonomike dhe mundësi më të mira sociale. Nga të dhënat e bëra publike nga OKB dhe me përpunimin e Pew Research Center është hartuar harta globale e origjinës dhe destinacioneve të emigrantëve kudo në botë. Kjo përqindje ka gjasa të rritet edhe më shumë në periudhën në vijim, pasi në vitin 2015 u shënua një rritje e valës së emigracionit, kryesisht drejt vendeve të Bashkimit Europian por dhe SHBA-ve. Sipas të dhënave të Eurostat-it, numri i kërkesave për azil të shqiptarëve në vendet e Bashkimit Europian ka shënuar një

rritje të frikshme në vitin 2015. Numri i azilkërkuesve nga Shqipëria është rritur me 439%, duke arritur në gati 66 mijë në vitin 2015, nga 12.2 mijë që ishin një vit më parë. Ndërsa dukuri shqetësuese për vitin 2015 në Shqipëri paraqet e dhëna se për lotarinë amerikane kanë aplikuar 200 mijë qytetarë shqiptarë, nga del se emigrimi i popullsisë nuk paraqet me dukuri por proces i cili nuk ka të ndalur, që do të jetë me pasoja të mëdha kombëtare. Duke marrë parasysh se këto të dhëna kanë të bëjnë vetëm me shqiptarët e lindur në Shqipëri, këto të dhëna nuk janë të sakta sepse këtij numri duhet shtuar edhe numrin e shqiptarëve nga Kosova, Maqedonia, Lugina e Preshevës e Mali i Zi,. Pasi nuk kemi të dhëna të sakta numerike por duke marrë parasysh se nga këto mjedise emigrimi i shqiptarëve ka qenë dukuri konstante nga viti 1960 e më pas nuk ka dilemë se ky numër duhet të jetë mbi dy milionë shqiptarë, e dhënë kjo shumë shqetësuese dhe plagë kombëtare e pashëruar.

Regjistrimi i diasporës obligim shtetëror

Në lidhje me këtë çështje i mbetet detyrë parësore Ministrisë së Diasporës së Qeverisë së Kosovës, në bashkëpunim me Qeverinë e Shqipërisë për të hartuar një program pune të përbashkët për regjistrimin e shqiptarëve në botën

Javore KOHA

e jashtme, pavarësisht se nga cili shtet janë sepse ata kudo që janë shqiptarë. Andaj në ketë regjistër duhet të përfshihen edhe ata shqiptarë që jetojnë në botën e jashtme që nuk janë nga Kosova e Shqipëria, sepse si të tillë plotësojnë mozaikun rajonal të diasporës shqiptare. Numri i saktë i tyre, vendi ku jetojnë e punojnë, madje edhe strukturat e ndryshme të tyre janë në favor të evidentimit jo vetëm numerik por edhe të resurseve të tyre njerëzore në vendet ku ata qëndrojnë. Në këtë dimension vendet me traditë demokratike këto çështje i kanë zgjidhur me kohë, dhe kanë informata të sakta se ku gjendet çdo bashkëkombës i tyre dhe çka përfaqëson ai në mjedisin përkatës sidomos në aspektin social dhe profesional.

Diasporës vendin që e meriton

Andaj, institucionet përkatëse duhet të jenë të kujdesshëm me diasporën, duke vlerësuar kontributin e saj në zhvillimin e vendit, apo çlirimin e Kosovës, andaj duhet dhënë vendin që e meriton duke i mundësuar të marrë pjesë me përparësi ne investimet e ndryshme, qoftë të veçanta apo në partneritetin publiko-privat e po ashtu edhe në zgjedhjet parlamentare, ku përmes përfaqësuesve të tyre të jenë pjesë e zhvillimit të përgjithshëm shoqëror si kudo në vendet demokratike.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

e enjte, 21 korrik 2016

Javore A KOHA KOH

Kuvendi i Shqipërisë i çeli dritën jeshile anëtarësimit të Malit të Z

Inferioriteti nga m hiperbolizuar ma Zyhni Beqiraj

(vijon nga numri i kaluar) Edhe vota abstenim, siç thonë se ishte e deputetes socialiste Ledi Shamku, kritikuese e rreptë e falsifikimeve të bëra nga Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Malit Zi (CANU) me fjalorin e saj, nuk mjaftoi. Ajo nuk mundi që të përcjellë mesazhin e duhur, pasi ishte një votë vizuale e vetme, e izoluar dhe e pazëshme. Por në gjykimin tim edhe si ish-deputet, si kryetar i Shoqatës Kulturore “Ulqini” Durrës, pse jo edhe si njohës i problematikave që qëndrojnë për problemet në fjalë, Kuvendi i Shqipërisë si organi më i lartë ligjvënës i shtetit amë duhet të shprehej në mënyrë më të plotë, pse jo edhe me ndonjë Deklaratë në mbrojtje të drejtave dhe lirive të shqiptarëve në Malin e Zi. Ata, shqiptarët në Malin e Zi, kishin nevojë që të paktën në Seancën e 23 qershorit të ratifikimit të Protokollit të anëtarësimit në NATO të Malit të Zi, të dëgjonin mbrojtjen që u bën atyre shteti amë, Shqipëria. T’u mohosh shqiptarëve me banim atje, vlerat, kontributet për stabilitetin në shtetin e Malit të Zi si edhe në rajon, sjelljet evropiane, ndjenjat patriotike dhe mikpritjen për vëllezërit kosovarë, se gjoja na paskësh qenë Gjukanoviqi pritësi i kosovarëve në Malin e Zi gjatë krizës dhe jo vetë shqiptarët atje, është e pakëta jokorrekte. Z. Darko Pajoviq në fjalën e tij falënderuese dhe përshëndetëse në Kuvendin e Shqipërisë, pothuaj nuk tha asgjë për

Kuvendi i Shqipërisë si organi më i lartë ligjvënës i sht pse jo edhe me ndonjë Deklaratë në mbrojtje të drejta tarët në Malin e Zi, kishin nevojë që të paktën në Sean anëtarësimit në NATO të Malit të Zi, të dëgjonin mbroj të drejtat dhe liritë e munguara të shqiptarëve, si dhe angazhimet e të ardhmes së Malit Zi në këtë kuadër. Nuk mund të thuash e të besosh se ai si i zgjedhur rishtas në këtë funksion të lartë, të Kryetarit të Parlamentit të Malit Zi, nuk i njeh problemet pasi ato si të tilla janë shumë të vjetra, madje të premtuara për t’u zgjidhur e mbi të gjitha, të sanksionuara në Kushtetutën e Malit Zi. Edhe në takimet me përfaqësuesit e shtetit shqiptar, siç shkruajnë portalet e lajmeve, atij i janë bërë të qarta për sa ka qenë e mundur. Kësisoj, Shqipëria e ka kryer detyrën jo vetëm si shtet amë që e ngarkon edhe Kushtetuta e Shqipërisë për mbrojtjen e të drejtave dhe lirive të shqiptarëve kudo ku jetojnë, pra edhe si popuj pakicë, por edhe si vend anëtar i NATO-s me të drejta të plota, që ka detyrimin të luftojë për mbrojtjen e të drejtave dhe lirive të popujve pakicë, cilët do qofshin ato. Por ajo që mungoi ishte se nervi me të cilin u ngritën këto shqetësime ishte jo i duhuri. Shqiptarët me banim në Malin e Zi, nëse nuk do të dëgjonin z. Ndoka, nuk do të kuptonin se cila është pozita e shtetit amë. Meraku për të hiperbolizuar marrëdhëniet e mira Shqipëri-Mali Zi, na bën disi inferior. Unë mendoj se, pa mohuar të drejtën e votës “pro” për ratifikimin e Protokollit të Anëtarësimit në NATO të Malit Zi, Shqipëria duhej t’u “tregonte dhëmbët” malazezëve, që jo vetëm nuk i kanë garantuar, por i cenojnë ato padre-

jtësisht edhe siç janë rastet e fundit, ai i fjalorit CANU, gjobitjes dhe burgosjes së shqiptarëve se përdorin flamurin kombëtar në mjediset e tyre private. Duke iu referuar sjelljeve të shtetit malazez në vite e dekada, si dhe zhvillimeve të fundit, ashtu si edhe vetë shqiptarët që banojnë në Malin e Zi, unë jam skeptik për të besuar në ndryshimet me vullnetin e mirë e dëshirëplotë të politikës malazeze ndaj pakicës shqiptare që banon atje. Duke u thelluar në zhvillimet, marrëdhëniet dhe gjithçka ka ndodhur, me keqardhje them se deri më sot, nuk ka një rakordim të detyrave, punëve si dhe të përgjegjësive, si të Shqipërisë si shteti amë, ashtu edhe të vetë faktorit politik shqiptar të unifikuar në Malin e Zi për këto të drejta dhe liri të munguara. Letra e dërguar vetëm nga një deputet shqiptar, Nik Gjeloshaj i Parlamentit të Mali i Zi, flet shumë,

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

e enjte, 21 korrik 2016

KOH Javore A KOHA

Zi në NATO (2)

meraku për të arrëdhëniet e mira

tetit amë duhet të shprehej në mënyrë më të plotë, ave dhe lirive të shqiptarëve në Malin e Zi. Ata, shqipncën e 23 qershorit të ratifikimit të Protokollit të jtjen që u bën atyre shteti amë, Shqipëria

kur pavarësisht nga përfaqësimi politik, në Parlamentin e Malit Zi janë gjashtë deputetë shqiptarë. E ardhmja domosdoshmërisht kërkon angazhimin e përbashkët për t’i njohur problemet në thelb, e pastaj, për të luftuar dhe për t’i realizuar ato, si të drejta dhe liri të garantuara. Unë jam besimplotë se kjo do të ndodhë në të ardhmen. Shqipëria si shteti amë do të ngrihet e do të jetë më mirë se deri sot, në nivelin e përgjegjësive të saj, si dhe do ta udhëheqë këtë proces. Gjithashtu edhe vetë shqiptarët me banim në Malin e Zi, të përfaqësuar nga faktori politik i unifikuar shqiptar, si edhe ata të emigruar nga Mali i Zi e që sot jetojnë në Amerikë e kudo në shtete të tjera, madje edhe në Shqipëri, të organizuar në shoqatat e tyre, do të dinë të bashkohen në një kauzë të përbashkët, në mbrojtje të vëllezërve e motrave të tyre bashkëvendas, që jetojnë

në Malin e Zi. Jam i bindur se në këtë proces, vetë faktori politik shqiptar në Malin e Zi do të ndërgjegjësohet e do të jetë i unifikuar, jo vetëm në kërkesa, por mbi të gjitha në veprimin politik të përbashkët, duke u sjellë si gjithmonë, si evropianë të vërtetë. Të përfaqësuar në këtë luftë për realizimin e të drejtave dhe lirive të tyre të munguara vetëm nga një institucion, cilido qoftë ky, pra edhe KKSH, do të mund të garantohet plotësimi i tyre. Është koha për të reflektuar dhe mbajtur qëndrimet e duhura. Shqiptarët me banim në Malin e Zi, edhe pse deri sot disi të harruar, pse jo edhe nga shteti amë, e meritojnë të jetojnë si evropianë me të drejta të plota, të gëzojnë liritë e tyre, pavarësisht shtetësisë malazeze që mbajnë sot. Dhe vërtet. Jo më shumë se tri javë nga ratifikimi i Protokollit të anëtarësimit të Malit Zi në NATO në Kuvendin e Shqipërisë, kryetari i Kuvendit z. Ilir Meta, në krye të një delegacioni parlamentar, i ftuar nga kryetari i Parlamentit Darko Pajoviq, realizoi një vizitë dyditore në Mal të Zi. Kjo vizitë, e cila u realizua me sukses të plotë edhe pse në dukje e zakonshme, pati një rëndësi të veçantë. Të rëndësishme atë nuk e bënë vetëm takimet e z. Meta me përfaqësuesit më të lartë të shtetit malazez, Presidentin z. Vujanoviq, kryeministrin z. Gjukanoviq, kryeparlamentarin Pajoviq, si edhe deklaratat e mbajtura. Në to u konfirmuan marrëdhëniet shumë të mira që ekzistojnë ndërmjet dy vendeve, të cilat kanë ecur edhe më për-

para dhe kanë patur zhvillime të reja. Por ajo që vlen më shumë për t’u evidentuar e përshëndetur është fjala e z. Ilir Meta në Parlamentin e Malit Zi. Përurimi i komunikimit në gjuhën shqipe nga ai moment edhe për deputetët shqiptarë, trajtimi i problematikave që lidhen me të drejtat dhe liritë e munguara të shqiptarëve në Malin e Zi, duke i evidentuar dhe specifikuar ato, kërkesa e përsëritur për garantimin dhe realizimin e tyre gjatë fjalës së mbajtur nga ana e tij, janë treguesi kuptimplotë i seriozitetit dhe përgjegjshmërisë që Shqipëria po tregon dhe do të tregojë edhe në të ardhmen për shqiptarët me banim në Malin e Zi. Edhe takimi e bashkëbisedimi i z. Meta me një grup deputetësh shqiptarë të Parlamentit të Malit Zi, shkëmbimi i mendimeve dhe këshillimeve jo vetëm për çështjet në fjalë, tregon shumë. Ky angazhim në këto drejtime, sigurisht që do të jetë i përhershëm. Ai rrjedh si detyrim kushtetues që buron nga Kushtetuta e Shqipërisë për kujdesin që duhet të tregojë Shqipëria si shtet amë, për pakicat kombëtare kudo që jetojnë. Njëherësh, Shqipëria edhe si vend anëtar i NATO-s ka obligime në këto drejtime, obligime të cilat tashmë janë edhe për vetë Malin e Zi, në prag të anëtarësimit me të drejta të plota në NATO. Prandaj shqiptarët që banojnë në Malin e Zi janë përpara një shansi historik, për të luftuar e punuar të bashkuar mbi kërkesa të unifikuara, për realizimin e të drejtave dhe lirive të tyre. Partitë politike nacionale si edhe liderët e tyre kanë detyrimin dhe përgjegjësinë që të bashkuar, ta udhëheqin këtë proces duke kërkuar dhe patur në krah edhe mbështetjen e shtetit amë, Shqipërisë. (Fund) (Autori është kryetar i Shoqatës Kulturore “Ulqini” – Durrës)

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Kulturë

e enjte, 21 korrik 2016

Javore A KOHA KOH

Pjesë nga libri i njohur mbi biografinë e Nënë Terezes të autores

Shkolla e Nënë Te Kapitulli 5: “INDIA NË TRANZICION”

Kalkuta, qyteti i dytë më i madh i Indisë, kishte një popullsi shumë të dendur. Temperaturat e këtij qyteti janë të larta dhe bën shumë lagështi. Mijëra njerëz gjysmë lakuriq shihen të shtrirë natë e ditë nëpër rrugë dhe trotuare. Shkrimtari britanik Rudyard Kipling, autor “Libri i Xhunglës” e quante Kalkutën “Qyteti i Natës së Tmerrshme”. Por Kalkuta kishte edhe pamjen tjetër, sepse deri vonë ishte quajtur: “Qyteti i Pallateve”. Deri në vitin 1911 Kalkuta kishte qenë qytetit më i bukur i Indisë me një arkitekturë elegante ku njerëzit bënin një jetë të pasur kulturore. Motra Tereze ishte shumë e përkushtuar punës. Ajo ngitej çdo ditë në ora 5 të mëngjesit. Para se të shkonte në meshë bënte lutje fetare dhe studime tjera. Ajo ishte mësuese shume e talentuar, jepte mësime nga historia dhe gjeografia në shkollën e mesme “Zoja e Bekuar”. Në orët e gjeografisë Nënë Tereza fliste edhe për qytetin e saj të lindjes Shkupin. Shkollat e Loretos ishin shumë të famshme për arsim. Para se të fillonte detyrën e arsimtares Motra Tereze fshinte dhe pastronte dyshemenë e shkollës. Ajo mbante korrespondencë me nënën e saj shumë të dashur Dranen e cila e kishte porositur: “Gonxhe mos harro se ke shkuar në Indi për të ndihmuar të varfrit. ”. Shumë fëmijë të lagjeve përreth shkonin në shkollën e saj për t’u pastruar, sepse në shtëpitë e tyre nuk kishin banjë. Më vonë Motra Tereze u emërua drejtoreshë e shkollës së mesme “Zoja e Bekuar”. Pas udhëtimit të tretë në Darjeeling autoritetet e larta të Misionit të Loretos, në pëlqim me autoritetet e larta fetare, i dhanë emrin Nëna Tereze. Ajo ishte 26-vjecare kur u pagëzua me këtë emër. Në atë kohë India ishte koloni e Britanisë së Madhe dhe posa kishin filluar lëvizjet për pavarësi. Kalkuta ishte qendra e veprimeve ushtarake të Britanisë së Madhe, bile nga ky qytet britanikët drejtonin operacionet ushtarake në Azi. Mahatma Gandi kishte filluar lëvizjet e tij paqësore për

pavarësinë e Indisë. Ndërsa vazhdonin përpjekjet për pavarësi, marrëdhëniet nderfetarë midis hinduve dhe myslimaneve keqësoheshin çdo ditë. Tensioni i këtyre brutaliteteve u përhapë në verën e vitit 1946. Gushti ishte muaji i tmerreve të mëdha të luftës civile midis pjesëtareve të këtyre dy feve. Rrugët e Kalkutës ishin mbushur me mijëra të vdekur, tregonte Nëna Tereze. Gjatë këtyre viteve të vështira Nënë Tereza u takua me At.Celeste Van Exem, jezuit belg i cili kishte shërbyer si këshilltar i saj kryesor për çështje shpirtërore. Ky meshtar belg ishte specialist për gjuhën, kulturën dhe traditat arabë, sepse kishte jetuar për një kohë të gjatë në mesin e beduinëve arab. Ai e kishte parë menjëherë qëllimin kryesor të Nënës Tereze. Përkushtimi i Nënës Tereze bëri që edhe ai të ishte shumë i ndjeshëm dhe i kujdesshëm ndaj saj.

Kapitullititulli 6: THIRRJE BRENDA THIRRJES

Nëna Tereze qysh në fëmijëri kishte qenë shumë e ndjeshme për nga shëndeti. Luftërat, mjerimi dhe tmerret nëpër rrugët e Kalkutës kishin qenë kërcënim i madh për shëndetin e saj. Dashamirët e këshillonin që të mos dilte në rrugë sepse mund të prekej nga sëmundjet ngjitëse. Por Nëna Tereze nuk i kishte pranuar këshillat e tyre, bile në një rast kishte qajtur me lot pse nuk e kishin lejuar t’i ndihmonte ata të mjerë, tregonte prifti belg Van Exem. Disa të tjerë e këshillonin të shkonte përsëri në Darjeeling, ku në udhëtim e sipër Nënë Tereza kishte dëgjuar zërin e Zotit të kishte thënë “kujdesu për të varfrit, dhe jeto me ata”. Këtu autorja Maya Gold shpjegon të gjitha përpjekjet e saj për të themeluar Misionin Bamirës. Në këtë përpjekje e ndihmuan shumë edhe autoritetet fetare siç ishte Arqipeshkëvi Perier dhe At.Van Exem. Edhe eprorja e Misionit të Loretos e priti mirë vendimin e saj për themelimin e këtij Misioni. Gjatë kësaj periudhe Selia e Shenjte kishte bërë veprime të rëndësishme për realizimin e qëllimit të

Nënës Tereze. Pas letrës që kishte marrë nga Vatikani në vitin 1948, Nënë Tereza ishte larguar nga Kuvendi i Motrave të Loretos dhe ishte vendosur në njërën prej lagjeve më të varfra të Kalkutës. Një lagje ku kishte rreziqe për jetë.

Kapitulli 7: “JASHTË MUREVE TË KUVENDIT”

Nëna Tereze i kishte thënë një intervistuesi së largimi nga Kuvendi i Loretos kishte qenë vendimi më i vështirë në jetën e saj. Ky ishte një hap i madh, dhe shumë më i vështirë se largimi im nga shtëpia ku kishte lindur e jetuar si vajze re. Deri atëherë të gjithë veprimtarinë time dhe të murgeshave tjera e drejtonte kisha dhe nuk kisha përgjegjësi. Largimi nga Kuvendi i Loretos ishte

Kulturë

e enjte, 21 korrik 2016

Javore KOHA

s amerikane Maya Gold (II)

erezës

një hap gjigant drejt një të panjohure të vështirë tregonte Nëna Tereze. Isha e bindur se Zoti e kishte caktuar këtë rrugë për mua. Duhej një kurajo dhe disiplinë e madhe. Motrat e Loretos ishin shumë të mërzitura për largimin e Nënës Tereze nga Kuvendi i tyre. Njëra prej motrave superiore qante si fëmijë nga dhimbja për largimin saj. Motrat e atij Kuvendi u shqetësuan për largimin e Nënës Tereze. Nuk e kishin paramenduar kurrë largimin e saj. Ato ishin të shqetësuara edhe për sigurimin e Nënës Tereze, sepse ajo po shkonte në një lokalitet tepër të varfër dhe ishte vend i papërshtatshëm për shëndetin e saj aspak të mirë. Në një pllakatë të Kuvendit të Loretos shkruante: “Mos kritiko”, “Mos lavdëro”, “Lutu”. Në përgatitje për jetën

Autorja Maya Gold shpjegon të gjitha përpjekjet e saj për të themeluar Misionin Bamirës. Në këtë përpjekje e ndihmuan shumë edhe autoritetet fetare siç ishte Arqipeshkëvi Perier dhe At.Van Exem. Edhe eprorja e Misionit të Loretos e priti mirë vendimin e saj për themelimin e këtij Misioni. Gjatë kësaj periudhe Selia e Shenjte kishte bërë veprime të rëndësishme për realizimin e qëllimit të Nënës Tereze. Pas letrës që kishte marrë nga Vatikani në vitin 1948, Nënë Tereza ishte larguar nga Kuvendi i Motrave të Loretos dhe ishte vendosur në njërën prej lagjeve më të varfra të Kalkutës. Një lagje ku kishte rreziqe për jetë e re, Nëna Tereze shkoi në tregun lokal, ku kishte blerë pëlhurë të thjeshtë me një cmim të lirë, për uniformën e saj të re. Kur bëri uniformën zgjodhi dy ngjyra të thjeshta:të bardhë dhe të kaltër. Ngjyrën blu e kishte pëlqyer shumë Zoja e Bekuar, dhe pikërisht për këtë e kishte marrë këtë ngjyrë Nëna Tereze. At Van Exem i bëri një ceremoni të veçantë bekimi kësaj uniforme. Në gjoks kishte një kryq të vogël dhe disa kokrra nga rruzaret. Sot e kësaj dite motrat e këtij Misioni Bamirës e mbajnë këtë uniformë dhe nuk kanë bërë asnjë ndryshim. Nëna Tereze kishte marrë si model uniformën e gruas fshatare të Indisë. Para se të fillonte punën Nëna Tereze kishte shkuar në qytetin Patna për ushtrime mjekësore në Spitalin “Familja e Shenjte”. Aty punonin motra medicinale nga Evropa dhe Amerika. Në këtë spital Nëna Tereze mësoi shumë nga fusha e mjekësisë. Motrat medicinale tregonin se ajo kishte aftësi të veçanta dhe se ishte shumë e qetë në momente kritike. Profesionistët e spitalit ishin të bindur se Nënë Tereza ishte gati të fillonte punën në Misionin e saj në Kalkutë. Këtë vendim e pranuan edhe autoritetet e larta të këtij qyteti. Pasi u kthye filloi punën në lagjen më të varfër.

Kapitulli 8: Të VARFËRIT E MË TË VARFËRVE

Kalkuta ku ishte përqendruar Nëna Tereze kishte nevojë të jashtëzakonshme për ndihmën e saj. Një vit para se të fillonte misionin e saj, India kishte fituar pavarësinë. Mosmarrëveshjet midis udhëheqësve hindu dhe myslimanë ishin tepër të mëdha

dhe nuk kishte rrugëdalje tjetër përveç ndarjes së vendit. Si pasojë e mosmarrëveshjeve fetare u krijuan India, Pakistani dhe Cejloni (Sri Lanka). Kjo ndarje krijoi vështirësi të papërshkrueshme dhe valën më të madhe të refugjatëve në historinë e njerëzimit. Kalkuta ishte qendra e këtyre refugjatëve. Lufta civile shkaktoi katastrofë të madhe. Nënë Tereza ishte në qendër të këtyre tmerreve dhe bënte përpjekje për shpëtimin e jetëve të pafajshme. Në ato ditë Mahatma Gandi kishte filluar grevën e tij të urisë dhe kishte refuzuar ushqimet dhe ujin derisa të mos arrihej paqja nëpër rrugë. Ai kishte pohuar se ishte gati të vdiste për paqe, por nuk ishte gati të vriste njeri për asnjë kauzë. Të varfrit vuanin nga sëmundje të pashërueshme. Gërbula dhe tuberkulozi bënin kërdinë. Në ato kushte shërimi ishte i pamundur. Një rrezik tjetër i madh ishte përhapja e këtyre sëmundjeve. Si pasojë e luftës civile edhe infrastruktura e Kalkutës ishte rrënuar deri në themel. Njerëzit vdisnin aty këtu nëpër rrugët e qytetit. Disa nga ata kërkonin nga Nënë Tereza që së paku t’u siguronte varrin pas vdekjes, gjë që edhe ua plotësonte atë kërkesë. Qytetarët e rëndomtë ishin kurioz për punën e saj të mrekullueshme dhe pas pak kohe filluan ta ndihmojnë sipas mundësive që kishin. Disa nga ata filluan të solidarizohen me misionin e saj. Por ndihma më e madhe i erdhi më 19 mars te vitit 1949 nga vajza e re Subashini Das e cila kishte qenë nxënëse e Nënës Tereze. Nxënësja e saj Subashini Das kishte kërkuar për t’iu bashkuar përgjithmonë Misionit të saj bamirës.

Përgatiti: Gj. Gjonlekaj

Kulturë

e enjte, 21 korrik 2016

Javore A KOHA KOH

VË

RI T H S

Analizë gjakftohtë (Anton Kolë Berishaj, Shoqëria pa shtet, studim socioantropologjik, botoi: Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, Prishtinë, 2014)

Anton Gojçaj

Shpesh, duke reflektuar mbi dukuritë e ndryshme shoqërore dhe kulturore në mjedisin tonë, kam pasur dilema dhe i kam shtruar vetes pyetje të ndryshme mbi Malësinë dhe malësorët, të cilat gjithmonë, në fund, mernin formën e pyetjes retorike, domethënë ishin pyetje në të cilat sikur as nuk prisja të më përgjigjej dikush. Më ra në dorë libri “Shoqëria pa shtet” i Anton Kolë Berishajt dhe - perdja u hap! Më duket se ky studim “socioantropologjik” m’i dha disa përgjigje që i kërkoja, megjithëse, s’ka si të ndodhë ndryshe, lindën pyetje dhe dilema të reja. Megjithëse, formalisht, nën juridiksionin e Perandorisë Osmane, Malësia “faktikisht, me shekuj funksionoi si tërësi e veçantë sociokulturore, demografike, ekonomike dhe etnopsikologjike pa institucione shtetërore.” (f.14) E pra, të jetosh pa shtet, siç thotë Joseph R. Strayer, të cilin e parafrazon Anton Kolë Berishaj, është: “fati më i keq që mund ta godasë një person.”(f.13) Për Malësinë dhe trevat e brezit dinarik ku është identifikuar dhe ka mbijetuar shoqëria pa shtet, kanë shkruar jo pak autorë, kryesisht të huaj. Mirëpo, shkrimet e tyre janë ose udhëpërshkrime “euforike” për vise ekzotike, të

Në vend të stilit panegjirik, siç bëjnë publicistët sipërfaqësorë dhe euforikë, Berishaj përdor diskursin kritik shkencor, që funksionalizon kontekstin historik e sociokulturor, çka shoqërisë pa shtet i jep një fytyrë më të ngrohtë dhe më njerëzore

shkruara nga aventurierë e publicistë që informacionin e merrnin, kryesisht, nga distanca dhe me ndërmjetësim, me ndonjë përjashtim kur i huaji ndodhte të ishte shkencëtar që përkohësisht jeton me njerëzit e maleve, ose ishin shkencëtarë/agjentë të inkuadruar në platforma të ndryshme politike dhe ideologjike, të cilët rezultatin e hulumtimeve “e dinin” akoma pa filluar punën. Autori Anton Kolë Berishaj, profesor universiteti, sociolog me njohuri të gjera profesionale, me këtë libër ofron një sintezë vertikale dhe horizontale të shoqërisë pa shtet, me gjakftohtësinë e kuptueshme, racionale, të akademikut – duke përmendur vlerat e kësaj shoqërie, por edhe disa pika të dobëta të saj, gjykuar nga pikëpamjet e sotme mbi shoqërinë dhe të Drejtat e njeriut, pa i anashkaluar edhe faktorët e kohës dhe hapësirës, në kuadrin e të cilave u shfaq. “Shoqëria pa shtet funksionoi pa kazerma dhe pa ushtarë të rekrutuar, pa policë, pa shërbime të zbulimit, pa gjykata, pa organe të ruajtjes së rendit dhe qetësisë publike, pa gardianë dhe ente korrektuese e përmirësuese, pa eprorë e drejtorë, pa porta dhe pa dogana, pa burokraci, pa parti dhe pa

klasa...” (f.29) – thotë dr. Berishaj. E unë do të shtoja: edhe pa postë, pa mjek e pa spitale, pa farmaci, pa shkollë, pa bibliotekë, pa libra, pa kushtetutë, pa media, pa treg e pa shitore, pa banka, shpesh edhe pa ujë të mjaftueshëm dhe me rezerva të pamjaftueshme ushqimore, pa shtëpia komode, vazhdimisht në luftë dhe me lirinë në rrethana ekstreme. E megjithatë, siç konstaton akademiku Berishaj: “ Shoqëria pa shtet si model unikal ndër malet e Alpeve Shqiptare nuk ishte shoqëri e anarkisë dhe e kaosit. Infrastruktura kanunore dhe zakonore ishte edhe më rigjide sesa mund të imagjinohet” (f. 256), pikërisht për arsye se “në këtë shoqëri pa shtet, ishin krijuar, funksiononin dhe respektoheshin mekanizmat shoqërorë që e çonin drejtësinë në vend.” (f. 29) Të vetmet institucione që funksiononin ishin kisha - e cila mishërohej në priftin/ meshtarin, dhe rregullatori i padukshëm dhe i gjithëpranishëm i shoqërisë pa shtet në malet e Malësisë, Kanuni (i maleve, i Lekës). Studiuesi e përshkruan kështu territorin e Malësisë së Madhe, ku shoqëria pa shtet “vegjetoi” deri në fillimin e shekullit XXI: “është fjala për një vend

Kulturë

e enjte, 21 korrik 2016

KOH Javore A KOHA

ë, por jo indiferente të izoluar, vend guri të thatë, terren jashtëzakonisht të papërshtatshëm, me temperatura të larta gjatë verës edhe mbi 40C nën hije, dhe 67,5% të ditëve të vitit me erëra, ku 30% të tre fryjnë nga veriu.” (f. 21) Njeriu normal s’mund të mos pyetet: po çfarë ruanin me aq pasion dhe me aq sakrifica “lekët e Malësisë” gjatë shekujve? A ia vlente gjithë kjo sakrificë për të jetuar në këto troje ku “lufta nuk ka heshtur pothuajse kurrë” - dhe në kushtet kur “kultin e filozofisë së vazhdimit të jetës e zëvendëson filozofia e vdekjes burrërore” (f. 50)? Në vend të stilit panegjirik, siç bëjnë publicistët sipërfaqësorë dhe euforikë, Berishaj përdor diskursin kritik shkencor, që funksionalizon kontekstin historik e sociokulturor, çka shoqërisë pa shtet i jep një fytyrë më të ngrohtë dhe më njerëzore. Kështu për shembull, kur nxjerr përfundime për pozitën e gruas në shoqërinë pa shtet, studiuesi thekson të dy anët e medaljes: “Subordinimi i saj nga burri ishte i përforcuar me norma kanunore. Ajo ishte e shfrytëzuar edhe nga ekspozimi i saj në punë jashtë shtëpisë, por ky moment, megjithatë, i siguroi një liri që e kursente nga ambientet e izoluara klaustrofobike, të zakonshme për shumë ambiente gjithadej viseve ku Perandoria Osmane ka ushtruar pushtet.” (f. 257) Shoqëria pa shtet, për të mos thënë se e ngrin fare zhvillimin e mirëfilltë shoqëror, ajo ecën me marshin e kërmillit. Fiset e “brezit dinarik”, sipas shumë studiuesve – me të cilët i bie që pajtohet edhe Berishaj, u formuan në periudhën e pushtimit të këtyre trevave nga Perandoria Osmane, diku në mesin e shekullit XV, si një formë e rezistencës dhe për të mos iu nënshtruar pushtuesit të fuqishëm. Domethënë, si një zgjidhje alternative, në kushte të jashtëzakonshme..., pa e pasur parasysh periudhën kohore sa do të zgjasë, e që u zvarrit në një periudhë rraskapitëse pesëshekullore. Historia e shoqërisë pa shtet nuk mori fund me shpërbërjen e Perandorisë Osmane. Nëse deri atëherë ishin, de iure, në një shtet, pas ikjes së osmanëve,

Prof. dr. Anton Kolë Berishaj lindi në vitin 1954, në Grudë – Malësi e Madhe. Shkollën fillore e kreu në Tuz,të mesmen në Ulqin, kurse studimet në Universitetin e Prishtinës. Në vitin 1980 filloi punën në Degën e Filozofisë dhe Sociologjisë, kurse Profesor i rregullt e mori në vitin 2004. Studimet pasuniversitare i kreu në Universitetin e Zagrebit, ku në vitin 1997 mbrojti edhe temën e doktoraturës. Më 2012 u pranua anëtar korrespodent i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës. Në periudhën mars-shtator 2014, ishte u. d. rektor i Universitetit të Prishtinës. Aktualisht është profesor në Universitetin e Prishtinës – Departamenti i Sociologjisë. Është autor i librave: “Shndërrimi i etnisë”, Dukagjini, Pejë, 1998; “Monografia e shqiptarëve në Mal të Zi – Në një cep të Ilirisë, (Co-autor dhe Editor), Wisconsin Publishing House, SHBA, 2007; “Filantropia në Kosovë”, FDI, Gjakovë, 2010; “Shoqëria pa shtet”, ASHAK, Prishtinë, 2014;“Virgjërat e përbetuara”, ASHAK, Prishrtinë 2015 dhe i disa librave në gjuhë të huaja territori i shoqërisë pa shtet ndahet në dy shtete Shqipëri dhe Mal i Zi/Jugosllavi. Udha e krygjës e bijve dhe bijave të shoqërisë pa shtet vazhdoi edhe pas Luftës së Dytë Botërore, ku me pretekstin e luftës kundër zakoneve prapanike, shteti komunist luftoi me ashpërsi kundër kësaj shoqërie. Derisa në shtetin “enverist” banorët e Veriut, e sidomos katolikët - “nuk e kaluan” testin e përshtatshmërisë moralo-politike dhe prandaj “ u mbajtën të ngujuar në po ato Alpe, nga të cilat i bënë rezistencë pushtuesit osman”, edhe në “Malësinë e Matanës”, në Mal të Zi/Jugosllavi: “Barrierat gjuhësore, kombëtare dhe kulturore nuk kanë pasur mundësi të tejkalohen pa gatishmëri për një “këmbim tejet profitabil” të hyrjes në rrjedhat asimiluese.” (f. 243) Pasardhësit e banorëve të dikurshëm të shoqërisë pa shtet, sipas analizës së akademikut gjakftohtë, por jo “indiferent”, janë para një epilogu asimilues dhe akulturues, një pjesë e konsiderueshme e atyre që ndodhen në mërgim shkojnë drejt shkrirjes, kush më heret e kush më vonë, përmes procesit të ashtuquajtur

“melting pot”, kurse ata që kanë mbetur në Malësinë në Mal të Zi “veç i janë nënshtruar procesit të sllavizimit dhe të boshnjakizimit.” (f. 264) Sigurisht që ky libër s’ka forcë të ndikojë ndjeshëm në ecurinë e proceseve shoqërore as të fateve individuale, por mënyra se si këtu ravijëzohen tiparet e shoqërisë pa shtet dhe si analizohen problematikat e caktuara, paraqet njëkohësisht njohje dhe mirënjohje për sakrificat e banorëve të saj. Të thuash: një sintezë finale dhe e merituar, e bazuar mbi njohjen e mirë të literaturës shkencore dhe të traditave dhe gojëdhënave të vendit, e hartuar me dashamirësinë e një biri, i cili me këtë vepër sikur u del borxhit, edhe në emrin tonë, paraardhësve të vet dhe parardhësve tanë, shoqërisë pa shtet, gen i së cilës është ai dhe ne të tjerët, që kemi nderin dhe detyrimin ta lexojmë. Libri paraqet simbiozën e sociologjisë, historisë, etnopsikologjisë dhe të socioantropologjisë së malësorëve dhe Malësisë dhe si i tillë është një titull që pasuron secilën prej këtyre disiplinave të shkencave sociologjike dhe albanologjike.

Kulturë

e enjte, 21 korrik 2016

Javore A KOHA KOH

Mbi librin “Rruga e vjetër e kombit” të autorit Gjon Keka

Vepër e shpalosjes së rrjedhave të identitetit kombëtar Libri “Rruga e vjetër e kombit”, të cilin autori Gjon Keka ua afron lexuesve, është një pjesë e gjithë atyre mësimeve të shëndetshme pa ndikime ideologjike që përçon dhe ngre fuqishëm zërin për të rikthyer vlerat, si dhe për të gjetur rrugën e vjetër të kombit, për të cilën ka kohë që po bëhen përpjekje. Por, pa një ringjallje dhe pa një unitet të gjallë të kombit shqiptar është e pamundur të gjendet rruga e vjetër e cila është rrugë e lashtësisë me gjurmë të paraardhësve tanë Shaban Hasangjekaj

“Politikanëve, politikologëve, historianëve, e shumë të tjerëve, të cilët kanë shkruar për politikën qeverisëse e atë kombëtare, që kanë folur për personalitetet mbikohore të kombeve e për historinë e kombeve, çdokush duhet t’u jetë shumë mirënjohës, sepse ata kanë pasur dhe kanë edhe sot si qëllim

fisnik promovimin e kombit. Të gjithë këta e shohin politikën me sytë e urtësisë e me zemër të ndjeshme, jo si leviatane apo si përbindësh. Nëpërmjet përpjekjeve të tyre të lira, për të hedhur dritë mbi çdo gjë të dobishme, si dhe nëpërmjet mesazheve të urta, për ecjen e kombeve në rrugën e tyre drejt të ardhmes sa më të mirë, këta njerëz duan mirëqenien e përgjithshme të kombeve”, shprehet në fillimin e parathënies së librit të vet me titull “Rruga e vjetër e kombit” studiuesi, publicisti, shkrimtari dhe veprimtari për çështje kombëtare, Gjon Keka. Librin në fjalë, redaktor i të cilit është Dhurata Agalliu, e botoi shtëpia botuese “Botart”, Tiranë, në vitin 2013

Mesazhet historike, për ne, sot janë kumte që na e prekin ndërgjegjen, janë porosi që na zgjojnë nga gjumi dhe na e rikthejnë dritën e të parit dhe të gjetjes së rrugës së vjetër, nëpër të cilën kombi ynë duhet të ecë krenar. Me këtë dritë, e duke ecur sigurte drejtë të ardhmes, ne do të mund të rikthehemi me dinjitet në familjen e lashtë europiane

dhe përbëhet prej 140 faqesh. Autori Gjon Keka lëndën e përfshirë në këtë libër, 16 trajtesa dhe shtjellime, kushtuar kryesisht rrjedhave të historisë së kombit dhe personaliteteve markante të tij - Kastriotëve, përkatësisht Gjergj Kastriotit - Skënderbeut, siç vijon: 1. Demokracia, si formë e jetës politiko- shoqërore; 2. Mbi lirinë dhe patriotizmin; 3. Kadareja dhe çmimi Nobel; 4. Historia jonë është fati i shtëpisë sonë; 5. Iliro-shqiptarët janë gurët e themelit të qytetërimit europian; 6. Shqiptarët i shpëtoi instinkti i vetëruajtjes; 7. Historia në duart e shkencëtarëve, jo të politikës; 8. Pellazgët janë mesazhi i antikitetit; 9. “Mileti”, si pengesë e identitetit të vërtetë të kombit shqiptar europian; 10. Tempulli i errët; 11. Ndryshimi i historisë tundë themelet ekzistuese të kombit; 12. Flamuri i pathyeshmërisë; 13. Lidhja kombëtare, si shprehje e karakterit kombëtar; 14. Arbëni jetoi dhe mendoi guximshëm; 15. Ligjet demokratike dhe armiqtë e saj, dhe 16. Gjergj Kastrioti lindi në djepin e bekuar të kombit, të botuara gjatë viteve 1912-1913

Kulturë

në gazeta dhe revista të ndryshme të Kosovës, Shqipërisë, Maqedonisë dhe më gjerë, si dhe katër intervista të cilat me autorin i kanë zhvilluar gazetarët e gazetës “Kosova sot”, “Republika” dhe “Ballkan”: 1. Skënderbeu është bashkëvlera; 2. Askush nuk mund ta njollosë petkun e Gjergj Kastriot Skënderbeut; 3. Skënderbeu dhe urtësia e tij vertikale, dhe 4. Roli historik i Kastriotëve. Libri “Rruga e vjetër e kombit”, të cilin autori Gjon Keka ua afron lexuesve, është një pjesë e gjithë atyre mësimeve të shëndetshme pa ndikime ideologjike që përçon dhe ngre fuqishëm zërin për të rikthyer vlerat, si dhe për të gjetur rrugën e vjetër të kombit, për të cilën ka kohë që po bëhen përpjekje. Por, pa një ringjallje dhe pa një unitet të gjallë të kombit shqiptar është e pamundur të gjendet rruga e vjetër e cila është rrugë e lashtësisë me gjurmë të paraardhësve tanë. “Tashmë është fakt i njohur se historia është duke punuar për ne si komb; e ajo

e enjte, 21 korrik 2016

Javore KOHA

po i kryen punët me pedantizëm dhe sipas bazës dhe fateve të së vërtetës. Porse ne, në të kundërt të saj, ende nuk po i kryejmë siç duhet punët tona, për ta ndihmuar atë dhe për t’u dhënë dorë punëve të dobishme të historisë”, thekson në vazhdim të parathënies autori dhe shton: “Po ashtu, është fakt i padiskutueshëm se historia jonë është e mbushur me famë; dhe kjo nuk vjen rastësisht aq e pasur, sepse janë pikërisht personalitetet mbikohore si Konstantini, Aleksandri, Pirro, Gjergj Kastrioti, e shumë të tjerë që, me veprat, urtësinë dhe vizionin e tyre e kanë ngritur në majën e lavdisë kombin e tyre shqiptar dhe historinë e tij”. Fuqia apo drita e historisë shtrihet në tërë horizontin e botës dhe i flet asaj sipas gjurmëve të heronjve, mbretërve, princërve dhe liderëve që prekën kohën e madhe dhe u dhanë udhë krahëve të historisë drejt progresit, lirisë e mëvetësisë së kombeve të tyre. Ndërkaq, mëma e një karakteri të një

kombi janë virtytet dhe vlerat e përjetshëm që ai ka, ndërsa shtylla apo llamba në të katër anët e tij, janë gjithashtu vlerat dhe personalitetet mbikohore të flijuara në altarin e kombit duke e shenjtëruar vetveten për lirinë dhe lavdinë e kobit, si dhe të brezave në vazhdim, që ata të gëzojnë ditët e lumtura në atdheun e tyre të shenjtë. Sidoqoftë, edhe libri “Rruga e vjetër e kombit” e autorit Gjon Keka ka për qëllim të hedhë më shumë dritë në rrugën që kishin hartuar paraardhësit, pra në rrugën e vjetër, te rrënjët, tek identiteti e te shpirti ynë kombëtar. Autori Gjon Keka me admirim dhe dinjitet shprehet në fund të parathënies së këtij libri: “kurdoherë e kam kthyer vëmendjen te shkrimet e mia, duke nënvizuar paraardhësit e kombit tim, pa të cilët ne nuk do ta kuptonim thellësinë, gjerësinë dhe lartësinë e rrënjëve dhe të jetës së kombit tonë, qëllimin që ai duhet të ndjekë për brezat që vijnë, me anë të vizionit të tyre të përjetshëm kombëtar europian”. Prandaj, edhe mesazhet historike, për ne, sot janë kumte që na e prekin ndërgjegjen, janë porosi që na zgjojnë nga gjumi dhe na e rikthejnë dritën e të parit dhe të gjetjes së rrugës së vjetër, nëpër të cilën kombi ynë duhet të ecë krenar. Me këtë dritë, e duke ecur sigurt drejt të ardhmes, ne do të mund të rikthehemi me dinjitet në familjen e lashtë europiane. Përndryshe, nga autori i këtij libri, Gjon Keka, kemi edhe këto libra të botuar: “Kosova drejt pavarësisë dhe integrimit, Prishtinë 2006; “Gabimet politike në Kosovë dhe Shqipëri, Botart, Tiranë 2010; “Shqiptarët në prizmin e diplomacisë ndërkombëtare”, Botart 2011; “Ibrahim Rugova, lidership i idealeve të mëdha”, Botart 2011; “Vetëplotësimi i kombit”, Botart 2012; “Skënderbeu, ideator i Bashkimit Europian”, Botart 2012, dhe “Ukshin Hoti, mendimtar i thellë politik”, Botart 2013.

Kulturë

e enjte, 21 korrik 2016

Javore KOHA

Jallia (Kacemja)

Dikur ka pasur zemër Gani Karamanaga

Dikur... Jallia - Kacemja (jalli nga turqishtja sipas Hajro Ulqinakut - fushë në bregdet) gjendet në pjesën juglindore nën Kalanë e Ulqinit. Në anën e majtë është Moli i Vogël, kurse në anën e djathtë Moli i Madh. Plazhi i Jallisë ka qenë me zhavor, me cektinë ranore, me gjatësi prej 50 metra, kurse me gjerësi deri në 7 metra. Në pjesën e majtë të bregut gjendet Guri i Zi dhe shkëmbi i madh – Kacemja, e lartë deri në tri metra mbi sipërfaqen e detit. Sipër Jallisë - Kacemes është Bedeni i Kanunes, Pallati

Në vend të Jallisë (Kacemes) sot është ndërtuar një ma zhduk, Kacemja u thye, Moli i Vogël humbi pamjen e d të Kanunes e Tabjes janë ngritur restorante Venecia dhe Tabja. Në rrugën që shkon për në Kala është Porta (hyrja) e Kalasë në pjesën jugore. Në Jalli jemi larë në det, kemi bërë notin e parë. Edhe katër fëmijët e mi si edhe tre nipat e mbesat e para kanë filluar notimin dhe larjen në det, aty. Më të vegjëlit kanë notuar deri te

Guri i Zi, më të rriturit kanë hipur dhe kërcyer prej Kacemes. Ndërmjet dy moleve djemtë e rinj kanë lujtuar vaterpolo. Më kujtohen në dekadën e pestë-gjashtë të shekullit XX lojtarët: Xhavid dhe Sani Ismajlaga, Rashko Zhivanoviq, Sllobo Markoviq, Sabri Kapllanbegu, Mustafë Nimanbegu.

Të gjithë e kemi vërtetuar se marina e sotme nuk është vendstrehim i sigurt kur trazohet deti. Jallia (Kacemja) e dikurshme ka pasur zemër e shpirt, ka qenë një ndër simbolet e Ulqinit të vjetër

Kulturë

e enjte, 21 korrik 2016

Javore KOHA

Pamja nga gjiri i Jallit. Rrëzë këtyre bedemeve më vonë do të ndërtohet mali i Ulqinit

e shpirt

arinë e vogël. Plazhi i Jallisë u dikurshme. Në vend të Bedenit Jallija - Kacemja më vonë si plazh

Më vonë kanë lujtuar edhe Lluka Gjuroviqi, Zuhdi Dema. Edhe ne nxënësit e shkollës tetëvjeçare kemi bërë gara në det. Më kujtohen edhe djemtë të cilët notonin dhe zhyteshin në det: Jakup Nimanbegu, Selatin - Tino Vogliqi, Zuhdi Bushati e të tjerë. Në Molin e Madh janë gastuar barkat e vogla, kurse në Molin e Vogël sandallat dhe fllugat e peshkaxhijve. Në pjesën tjetër të Molit të Madh kanë ardhur barka më të mëdha si edhe anijet për transportin e mallrave dhe udhëtarëve. Pas tërmetit të vitit 1979, niveli i sipër-

faqes së detit u ngrit 50-60 cm. Guri i Zi humbi në rërë, por larja në det ishte prapë e këndshme. Sot...

Në vend të Jallisë (Kacemes) u ndërtua një marinë e vogël. Plazhi i Jallisë u zhduk, Kacemja u thye, Moli i Vogël humbi pamjen e dikurshme. Në vend të Bedenit të Kanunes e Tabjes janë ngritur restorante. Larja në det në Jallinë - Kacemen e dikurshme nuk është më e mundur. Nipi im Kenani (2002) më tha: ”Ia prishën plazhën Sabrit...” (Sabriu,

shoku i Kenanit, është larë çdo ditë në Jalli - Kaceme). Dikush tjetër u shpreh: “Kjo marinë është si një vaskë e madhe kineze”. Në vend të përfundimit

Me siguri edhe marina e sotme e ka bukurinë e vet. Edhe një gjë tjetër: Të gjithë e kemi vërtetuar se marina e sotme nuk është vendstrehim i sigurt kur trazohet deti. Jallia (Kacemja) e dikurshme ka pasur zemër e shpirt, ka qenë një ndër simbolet e Ulqinit të vjetër.

Panoramë

e enjte, 21 korrik 2016

Javore KOHA

Më 7 gusht, Dua Lipa do të vijë në Kosovë, ku dy ditë pas kësaj do të mbajë koncert bamirës në Parkun e Gërmisë në Komunën e Prishtinës. Të gjitha të hyrat materiale nga ky koncert do të shkojnë për bamirësi në fondacionin SunnyHill. Për këtë, kryetari i Komunës së Prishtinës, Shpend Ahmeti tha se “është i kënaqur që Prishtina është ombrellë e koncerteve kulturore”, ku ka shtuar se “ky koncert është vetëm një fillim, pasi që në të ardhmen do të sjellin në Kosovë sa më shumë këngëtarë të njohur për qytetarët”. Sunny Hill Foundation është organizata e bamirësisë e cila është themeluar nën patronazhin e këngëtares shqiptare Dua Lipa, që në kuadër të kësaj organizate do të shënohet edhe koncerti i parë i kësaj këngëtareje në Kosovë.

Dua Lipa do ti dhurojë të gjitha paratë e koncertit në Prishtinë

Edhe femrat ‘çmenden’ pas Nora Istrefit Këngëtarja është raportuar se është ndarë me bashkëshortin, Robert Berisha, por dashuria e fansave për Norën nuk është shterur. Madje, pas Norës çmenden edhe shumë femra, të cilët e kanë si pikë referimi këngëtaren. Në një fotografi që këngëtarja ka publikuar në rrjetet sociale, shihet se si disa femra po argëtohen nën performancën e këngëtares shqiptare.

Shëndeti

e enjte, 21 korrik 2016

KOH Javore A KOHA

Patëllxhani ul nivelin e lartë të kolesterolit Patëllxhani i zi përmban shumë vlera prandaj ul edhe nivelin e lartë të kolesterolit, si dhe ndikon pozitivisht në uljen e tensionit. Përmban kalium ashtu që siguron rregullimin e ujit në qeliza, magnezi siguron qetësi shpirtërore, kurse hekuri e zvogëlon lodhjen. Pos kësaj në kushte laboratorike është treguar se disa substanca nga patëllxhani i shkatërrojnë qelizat tumorale dhe ndikojnë kundër baktereve. Nga patëllxhani mund të përgatiten gjella dhe sallata shumë të shijshme, ndërsa kur kësaj i shtojmë edhe faktin se ndikojnë pozitivisht edhe në shëndetin duke luftuar shumë sëmundje, atëherë ngrënia e tij duhet të bëhet pjesë e ushqimit tuaj të përditshëm. Tani është edhe koha e tyre, pasi mund t’i gjejmë të freskët në të gjitha tregjet.

Nisur edhe nga vetë ngjyra kuptohet që rrepa e kuqe është ushqimi bazë për anemikët. Këtyre të sëmurëve u këshillohet pirja çdo ditë e 150 ml lëng të rrepës së kuqe, para buke apo të konsumohet sa më shpesh domatja, shkruan “Zëri”. Nga ana tjetër këta pacientë kronikë, të çfarëdo grupmoshe që të jenë, duhet të marrin çdo ditë 10-15 fruta të mandarinës për një kohë prej 20-25 ditë. Injektimi i vitaminave, lëngjeve dhe sasive të gjakut nëpërmjet pemëve dhe perimeve, është rruga më e mirë për rritjen e nivelit të gjakut në organizëm dhe mbi të gjitha normalizimin e sistemit organik. Por, gjithsesi se rrepa e kuqe është treguar si ushqimi më i mirë për të luftuar aneminë, pasi organizmit tuaj i jep të gjitha ato materie ushqyese, të cilat i mungojnë dhe të cilat çojnë në anemi.

Rrepa e kuqe, e nevojshme për anemikët

Te k n o l o g j i

e enjte, 21 korrik 2016

Javore KOHA

Telefonat më të mirë që debutojnë këtë vit! Viti 2016 do të mbahet në mend edhe për modelet e reja të telefonave të avancuar që do të debutojnë në treg. Kongresi Botëror Mobil ka kaluar tashmë mirëpo shumë modele të reja po vijnë, dhe shumicën prej tyre fansat po i presin me padurim. Më poshtë do t’i listojmë disa prej modeleve më të mira që pritet të lansohen këtë vit:

Moto E3 and Moto G4 Play – Shtator Surface Phone – Fundvit ose mars 2017 Samsung Galaxy Note 6/7 – Gusht Moto Z dhe Moto Z Force – Shtator iPhone 7 dhe iPhone 7 Plus – Shtator Blackberry Rome & Hamburg – Shtator Nexus 5/6 2016 – Tetor Megjithatë duhet përmendur edhe modelet që janë lansuar së fundmi, e të cilët hyjnë në kategorinë e telefonave

më të mirë të vitit. OnePlus 3 Moto G4 2016 Sony Xperia X Sony Xperia XA HTC 10 Samsung Galaxy S7 LG G5 iPhone SE

iPhone 7 sjell procesorin e ri – A10 Modeli më i ri i telefonit të Apple, përkatësisht iPhone 7 dhe 7 Plus pritet të vijnë me procesorin e brezit të ardhshëm, Apple A10. Procesori i Apple, A10 shënoi 3000 pikë në Geekbench 3 për single core, dhe kjo është diç më pak se rezultati i 3010 pikëve të bërë mbi procesorin A9X që është në iPad Pro dhe më shumë se rezultati i procesorit A9 që është në iPhone 6S. Së bashku me procesorin e ri, iPhone 7 dhe 7 Plus pritet të vijnë me më shumë RAM se sa modelet aktuale. iPhone të rinj do të vijnë me kamera të reja – iPhone 7 Plus pritet të shfaqet me kamera me nga 12MP në të dyja anët e pajisjes, ndërsa iPhone 7 me vetëm një kamerë me 12 MP.

Fotografia e javës

e enjte, 21 korrik 2016

Javore KOHA

FAHRUDIN GJOKAJ MALET E MALËSISË

„Nëse një fotograf profesionist fotografon të njëjtin objekt që fotografon edhe një person i zakonshëm, ku qëndron ndryshimi„.

„Qesh pak, shiko këtu”

Kulturë

e enjte, 21 korrik 2016

Javore A KOHA KOH

POEZI Ali Gjeçbritaj

Kënga ime dhe historia e dhembshme e babait tim

Më pyetën kush je Më pyetën nga vjen Më pyetën sa do të rrish këtu Më pyetën kur do të ikësh Më pyetën sa do të qëndrosh atje. E unë nuk mërzitem aspak, vazhdoj rrugën time E në rrugëtim këndoj këngët e pakënduara të brezave të ikur Me vargje, rimë e nota të kohës sime Përgjigjja ime preras për të gjithë Jam ai që kam qenë gjithmonë U thash se nuk vij nga gjëkundi Jam vendali Ua vura në dije se këtu do të jem prore Këtu në këtë truall i kam rrënjët E rrathët e moteve janë formuar Në trungun e lisit U thashë se nuk do të iki Ngase këtu gjurmët nuk i fshiu koha U thashë se nëse shkoj ndonjë ditë gjëkundi Nuk do të iki asnjë hap më larg se dajat e mi U thashë se historinë e dhembshme të babait tim Brezi im nuk do ta përjetojë Historinë e pashkruar të babait tim E kanë shkruar në lëkurë gjedhi e unë di ta lexoj Do ta hedh në notesin tim Do ta gdhendi në gurin faqok Mbi derën e shtëpisë do e vendos Bashkë me simbolin e gjarpërit Që të ruajnë shtëpinë Unë historinë e dhembshme të babait tim Do ta publikoj sot që të mos jetë vonë nesër Ajo ruan fort portën, themelet dhe trarët e shtëpisë Kaq për sot E ju plasni nëse doni.

Darkë helmi

Në dyshemenë e ftohtë nga mermeri Në lokalin luksoz Shtrohen tryeza me darka mllefi. Mysafirët, klientë të rëndomtë Dëgjojnë në heshtje Cingërimat e kupave të mbushura me helm U vjen neveri nga kjo dolli. Qiparisat e lartë rrethojnë godinën luksoze Me gjethet gjilpanorë Qëndisin pëlhurën e kësaj nate bizare. Perdet e mjegullta fshehin firmat ugurzeza Qirinjtë ndriçojnë hijet e zeza Derisa merimangat kryqëzojnë fijet E lidhin nyje deri në mëngjes. Shërbëtorët gjarpinj servirin këtë natë Për të helmuar brezat.

Anijet velëbardha

Anijet velëbardha na bartin përtej detit Na shpërndajnë anë e kënd si era polenë Lotët që derdh qielli mbushin sytë e nënave Shpirtrat lahen nga loti i pastër Na duket se shkojmë në derë të parajsës Në buzë që dridhen na është skalitur frika Dhe e fshehim fjalën e heshtur.

Eshtrat e thyera

Natë e gjatë dimri mesjetar Na thoshte gjyshi plak dikur Eshtrat e thyera të gjymtyrëve Na i qet në pah era e lagët. Trarët e shtëpive të braktisura Kanë marrë ngjyrë blozë, qymyr Dhembjet e natës së dimrit mesjetar Më kujtojnë plagët e ashtit të thyer Na thoshte gjyshi plak dikur.

Matanë ujit

Matanë ujit me rrjedhë të ngadalshme Lindi dielli, agu mbuloi gjithësinë Në bregun tjetër të lumit Ngulur në tokë harku i urës pa këmbëza Peshkatarët çuan rrjetat plot peshk Ylberi në hark ngjyrat shpalosi Më vonë ne do flasim me ta Troftë lumi do kemi për drekë Me ngjyra ylberi e stolisëm ditën.

Edhe për mua do vijë vera

Dimër i fortë, pjallmë e borë sa të duash Verë nuk ka sivjet, plakut i thonë Po Shëngjergji, a vjen këtë vit?, plaku pyet. Po i thanë, por jo si përherë këtë mot Mos u brengosni se vera do vijë Se do çelë edhe lule mrina Edhe mua do të më ngrohet shpina U tha plaku në kokë me një kalë thinja.

Shpresa kurrë nuk vdes

Gjithandej rrugët kryqëzohen Në udhëkryqe të viteve takohen ëndrrat Atëherë kur mendoni se kemi humbur në errësirë E bota të shembet para sysh Qëndrojmë të vetmuar në heshtje Me krahë hapur presim shpresën e humbur Ajo asnjëherë nuk vdes Gjurmët janë testament brezash Fitorja ka prindër, humbja është jetime.

Mozaik

e enjte, 21 korrik 2016

KOH Javore A KOHA

SHKA “Rapsha” gjithnjë aktive nëpër festivale mbarëkombëtare

Fituese e çmimit të tretë në festivalin “Vallja Çame” dhe e çmimit të publikut në “Vallja Tropojane” Shoqëria Kulturore-Artistike “Rapsha” nga Rapsha pas prezantimit me sukses në dy festivalet mbarëkombëtare të zhvilluara në Prishtinë dhe Prizren dhe organizimit të mbrëmjes folkloristike në Tuz me moton “Të gjithë së bashku për folklorin”, ka vijuar edhe gjatë muajit qershor me pjesëmarrje

nëpër aktivitete të rëndësishme kulturore si në festivalin mbarëkombëtar në Kaçanik, në festivalin “Vallja Tropojane” në Bajram Curr dhe në Sarandë në festivalin mbarëkombëtar “Vallja Çame”. Kryetari i SHKA “Rapsha” Lucë Junçaj për Koha Javore shprehet se pjesëmar-

rja e kësaj shoqate në festivalin e Kaçanikut si mysafire speciale nga Mali i Zi, ishte kënaqësi e veçantë duke gëzuar kështu mikpritje dhe respekt nga vëllezërit shqiptarë të kësaj zone. Në festivalin “Vallja Tropojane“ të mbajtur në Bajram Curr, SHKA “Rapsha” me programin e larmishëm artistik të prezantuar përpara jurisë dhe audiencës së gjerë, u shpërblye me çmimin e publikut në mesin e 37 shoqatave pjesëmarrëse nga të gjitha trojet shqiptare, një festival ky që tubon numrin më të madh të admiruesve të këngëve, valleve dhe folklorit burimor pas atij të Gjirokastrës. Sipas kryetarit të kësaj shoqate, kënaqësi e veçantë për këtë shoqatë ka qenë prezantimi në festivalin mbarëkombëtar “Vallja Çame” në të cilin SHKA Rapsha u shpërblye me vendin e tretë në mesin e shoqatave pjësëmarrëse. “Përveç pjesëmarrjeve nëpër këto festivale prestigjioze, ne si shoqatë kemi qenë të ftuar si mysafirë në stacionet e njohura televizive kombëtare RTSH dhe TV 21 i Kosovës ku kemi shpalosur punën dhe veprimtarinë tonë kulturore-artistike nëpër treva shqiptare”, u shpreh Junçaj. SHKA “Rapsha” do të vazhdojë edhe gjatë korrikut dhe gushtit të jetë prezentë nëpër festivale mbarëkombëtare si në Guci nga data 29-30 korrik, më 2 gusht në Malishevë dhe më 5 gusht në festivalin e Strugës në Maqedoni, për të përfunduar aktivitetet kulturore për sezonin e verës me organizimin e logut tradicional të Vitojës. SHKA “Rapsha” ka arritur që brenda një viti të realizojë plot 30 pjesëmarrje në evenimente të ndyshme kulturore nëpër të gjitha trevat shqipfolëse, falë donatorëve nga diaspora të cilët vazhdojnë ta mbështesin në realizimin e misionit të tyre. t.u.

Mozaik

e enjte, 21 korrik 2016

Javore A KOHA KOH

Sektori i Bujqësisë në zonën e Malësisë dhe problematikat me të c

Fermerët, të bllokuar pë plasuar prodhimet e tyr Malësi- Sektori i Bujqësisë në zonën e Malësisë, edhe përkundër evoluimit të dukshëm krahasur me atë që dikur është quajtur bujqësi primitive, vazhdon të përballet me një sërë problematikash me të cilat fermerët ballafaqohen çdo ditë gjatë prodhimtarisë së tyre në këtë sferë. Investimet kapitale për zhvillimin e bujqësisë, mungesa e eksportimit të produkteve nëpër tregje të jashtme dhe e grumbullimit të produkteve të fermerëve, mbeten ndër problematikat më kyçe të cilat i kanë kapluar fermerët e Malësisë sot e disa vite më parë. Kryetari i Shoqatës së Fermerëve të Malësisë Smail Çunmulaj i kontaktuar nga Koha Javore, vë në dukje se njëra nga brengat që nuk e lënë të qetë fermerin në këtë zonë, është kostoja a lartë në sferën e realizimit të prodhimit të tyre në treg, siç janë kostot e farërave të ndyshme, plehërave artificiale, plasmasi, mjetet mbrojtëse të bimëve, etj, duke patur çmimet më të larta në rajon dhe ky fakt rëndon mundësinë për të përfituar financiarisht nga ky sektor. “Tregu i vogël i Malit të Zi dhe bllokimi i lëvizjes së mallrave nga arat tonë, në kuptimin që nuk ka kush e konsumon gjithë prodhimtarinë që ndodhet nëpër arat e fermerëve të Malësisë përbën shqetësim për të gjithë prodhuesit e Malësisë. Andaj kërkohet zgjerim i tregut dhe eksportim i mallit nëpër tregjet e jashtme. Nuk mbahet mend të ketë ndodhur më keq se sivjet, pasi mungoi eksportimi i patates, shalqinit, specit dhe i produkteve të tjera. Ky lloj i rënies së eksportimit të mallrave jashtë, nuk është vërejtur që sa dekada në këtë zonë dhe kjo për ne paraqet brengosje”, thekson Çunmulaj.

Sa ka patur subvencione dhe investime kapitale?

Subvencionet dhe mbështetja e Min-

istrisë së Bujqësisë ndaj fermerëve të Malësisë vijon me të njëjtin ritëm sikurse vite më parë, me mbështetje simbolike, pohon kryetari i kësaj shoqate Smail Çunmulaj. “Të marrësh një sasi parash prej 150 euro për një ha tokë, kjo është simbolike dhe fermeri nuk ndien ndonjë mbështetje për prodhimin që kryen pasi shpenzimet janë jashtëzakonisht të mëdha kurse subvencionimi është tepër i vogël dhe i pamjaftueshëm. Problematikë kryesore për fermerët e Malësisë mbetet fakti se afaristët shqiptarë, subjekte tregtare, ende nuk tregojnë interesim për grumbullimin e produkteve tona për të eksportuar në tregun e jashtëm dhe derisa mbetemi pa treg të jashtëm, ne do të humbasim në këtë sferë sikurse po ndodh edhe këtë vit me shumë produkte si me pa-

tate, pjepër, spec, shalqin, etj”, u shpreh ai për Koha Javore. Ai më tej sqaroi se Ministria e Bujqësisë apo organe të tjera, do të duhej të kenë kryer ndonjë investim të objekteve kapitale sikur do të ishte vaditja (rezervoari qendror) për ujitje të sipërfaqeve pjellore të cilat do t’i jepnin hov zhvillimit të bujqësisë në zonën e Malësisë siç janë kryer, fjala vjen, në sferën e Turizmit apo në degë të tjera. Vaditja në këtë zonë, shton ai, vazhdon gjithnjë individuale qofshin ato me energji elektrike apo me karburante të cilat si pasojë kanë shpenzimet jashtëzakonisht të larta.

Avancimi i bujqësisë sot krahasuar me bujqësinë primitive

Bujqësia ka marrë një hov zhvillimi të dukshëm në çdo aspekt edhe pse për

Mozaik

e enjte, 21 korrik 2016

KOH Javore A KOHA

cilat ajo vazhdon të përballet nga viti në vit

ër të re në treg fat të keq cilësia e produkteve tona ende nuk po zë vend të merituar nëpër tregje të jashtme, bën të ditur kryetari i shoqatës së fermerëve të zonës së Malësisë. “Fermerët tonë janë të edukuar shumë mirë në sferën e prodhimtarisë saqë mund të krahasohen me çdo fermer në rajon dhe më gjerë, me kushte agro teknike maksimale dhe me të gjitha standardet të cilat e ndjekin një prodhimtari që nga kultivimi e deri në fazën përfundimtare të korrjes duke u dalluar për nga cilësia dhe rritja e shëndetshme e produktit.

Prodhimtaria në këtë vit

Nësë shikojmë aspektin e cilësisë së produkteve bujqësore, këtë vit ka një progres të dukshëm të cilësisë krahasur me një ose disa vite më parë, ngase varietetet e ndyshme të hibrideve bashkëkohore janë të pranishme edhe tek fermerët në Malësi. “Kemi bërë hap të dukshëm pasi fermerët janë të arsimuar për një prodhimtari bashkëkohore siç e posedojnë të gjithë fermerët e rajonit dhe që i kanë të gjitha tregjet që kanë një prodhimtari intensive siç ëhtë Italia, Maqedonia,

Ne nuk kërkojmë që kryeministri apo ministri i Bujqësisë të vinë të na punojnë arat, por ata duhet të animojnë bujqësinë. Duket se qeveritarët tonë e kanë ndaluar hovin për të kryer investime kapitale. Jemi i vetmi vend ku nuk kemi një metër katror të ndërtuar për përpunimin e produkteve ushqimore dhe konservimin e tyre të cilin e ka çdo vend tjetër ku posedon një objekt që kryen grumbullimin e prodhimeve të një fshati apo më shumë. Qeveria do të duhej të ndihmojë për të animuar një investues të interesuar në këtë drejtim në mënyrë që edhe ne të gëzojmë disa kushte më adekuate për prodhim siç i kanë vendet tona fqinje Shqipëria jugore, etj, ku janë të pranishme rendimentet e larta në të gjitha llojet e produkteve. Fermerët e Malësisë janë në hap me koleget e tyre në rajon”, thekson Çunmulaj.

Kërkesat më primare në sektorin e Bujqësisë në Malësi

Kërkesë primare për fermerët e Malësisë vazhdon të mbetet zgjerimi i tregut dhe mundësimi i shitjes së mallrave të tyre si dhe investimet kapitale në këtë sektor. “Ne nuk kërkojmë që kryeministri apo ministri i Bujqësisë të vinë të na punojnë arat, por ata duhet të animojnë bujqësinë. Duket se qeveritarët tonë e kanë ndaluar hovin për të kryer investime kapitale. Jemi i vetmi vend ku nuk kemi një metër katror të ndërtuar për përpunimin

e produkteve ushqimore dhe konservimin e tyre të cilin e ka çdo vend tjetër ku posedon një objekt që kryen grumbullimin e prodhimeve të një fshati apo më shumë. Qeveria do të duhej të ndihmojë për të animuar një investues të interesuar në këtë drejtim në mënyrë që edhe ne të gëzojmë disa kushte më adekuate për prodhim siç i kanë vendet tona fqinje”, u shpreh ai. Çunmulaj shton se në lidhje me këto kërkesa i janë drejtur shumë herë parlamentit lokal të Tuzit, mirëpo, sipas tij, askush nga kopetentët, as kryetari i Komunës e as të tjerët nuk kanë ndërmarrë asgjë në këtë drejtim dhe si pasojë e mosreagimit të tyre, ata ndjehen të bllokur për t’i plasuar prodhimet e tyre t.u. nëpër tregje.

Mozaik

e enjte, 21 korrik 2016

Javore KOHA

Mali i Zi nën trysni politike për anëtarësimin në NATO

Rusia kërkon interesat

Gjatë qëndrimit në Podgoricë, Zëvëndesndihmësi i Sekretarit Amerikan jt integrimeve Euroatlantike. Në një intervistë dhënë mjeteve malazeze të merret me Malin e Zi pasi siç u shpreh ai “Askush nuk ka të drejtë të Rusia vazhdon të shprehë shqetësimin për lëvizjet e shtuara të NATO-s në Ballkan e posaçërisht për anëtarësimin e Malit të Zi në Aleancën Veriatlantike,duke e cilësuar këtë si një kërcënim real ndaj interesave strategjike të Rusisë. Partia ruse në pushtet “Rusia e Bashkuar”, ditë më parë ka nënshkruar një deklaratë bashkëpunimi me përfaqësuesit e partive politika nga Serbia, Mali i Zi, Bosnja e Hercegovina, Maqedonia dhe Bullgaria, me të cilën angazhohen për formimin e një territori neutral ushtarak në Ballkan. Deklarata nga partitë nënshkruese u cilësua si një ngjarje me

rëndësi historike. Ndërkohë, zyrtarët dhe analistët në Mal të Zi këtë e kuptojnë si një trysni politike ndaj shtetit të vogël në Ballkan dhe mundësisht destabilizimin e Malit të Zi. Analisti i gazetës së njohur malazeze “Dnevne novine”, Goran Popoviq thekson qëllimet e kësaj fushate që sipas tij ka destabilizimin e vendit. “Kjo fushatë që po zhvillohet nga disa parti proserbe në Mal të Zi, por edhe nga disa zyrtarë rusë kanë për qëllim destabilizimin e vendit”. Popoviq thotë se “Rusia tenton të formojë gjoja territore neutrale në Ballkan, por që do të ishin nën ndikimin e drejtpërdrejtë të

Rusisë”. Kryeministri malazez, Milo Gjukanoviq, disa herë ka theksuar se integrimi në NATO dhe në BE është tejet pozitiv për Malin e Zi. Gjukanoviq vuri në dukje se Rusia duhet të respektojë të drejtën e Malit të Zi për t’i marrë vetë vendimet. Me këtë rast Gjukanoviq i bëri thirrje BE që të trajtojë Ballkanin si një territor që do të ketë perspektivë të qartë europiane. Gjatë qëndrimit në Podgoricë, Zëvëndesndihmësi i Sekretarit Amerikan të Mbrojtjes, Majkëll Karpenter i dha mbështetje Malit të Zi drejt integrimeve Euroatlantike. Në një intervistë

Mozaik

e enjte, 21 korrik 2016

KOH Javore A KOHA

t strategjike në Ballkan

n të Mbrojtjes, Majkëll Karpenter i dha mbështetje Malit të Zi dretë informacionit, Karpenter vuri në dukje se Rusia nuk duhet ë ndërhyjë në vendimet e një shteti sovran” dhënë mjeteve malazeze të informacionit, Karpenter vuri në dukje se Rusia nuk duhet të merret me Malin e Zi pasi siç u shpreh ai “Askush nuk ka të drejtë të ndërhyjë në vendimet e një shteti sovran”. Edhe shefi i Shtabit të Përgjithshëm të Forcave të Armatosura të Malit të Zi, Dragan Samarxhiq, vuri në dukje rëndësinë e anëtarësimit të Malit të zi në NATO. “NATO ka treguar se me anëtarësimin e Malit të Zi i ka të hapur dyert edhe për të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor dhe anëtarësimi i tyre do të thotë stabilitet dhe siguri në rajon”, tha z. Samarxhiq.

Në këtë kuadër anëtari i Komisionit parlamentar për Integrim dhe deputeti Dritan Abazoviqi beson se çështja e anëtarësimit të Malit të Zi në NATO është çështje e mbyllur. “Anëtarësimi i Malit të Zi në NATO nuk mund të vie në pyetje dhe roli i Rusisë në këtë çështje nuk ka peshë. Pritet të kryhet ratifikimi i protokollit në parlamentet e shteteve anëtare dhe brenda një viti tëkryhet kjo procedurë formale”, tha z. Abazoviq Marrëdhëniet midis Malit të Zi dhe Rusisë kanë qenë të mira derisa Mali i Zi ishte në Bashkësinë shtetërore me Serbinë. Lëkundjet e para janë bërë

të dukshme pasi Mali i Zi ka avancuar drejt anëtarësimit në NATO. Ftohja e plotë e marrëdhënieve ka ndodhur pasi Podgorica zyrtare u është bashkuar sanksioneve të BE kundër Rusisë për shkak të ndërhyrjes së saj në Ukrainë. Ndërkohë Mali i Zi ka nënshkruar protokollin e anëtarësimit në NATO duke i mundësuar pjesëmarrjen në të gjitha takimet e Aleancës si vend vëzhgues ose i ftuar. Pasi të bëhet ratifikimi i protokollit nga të gjitha vendet anëtare të NATO-s, Mali i Zi do të jetë vendi i 29 anëtar i a.s. saj.

Mozaik

e enjte, 21 korrik 2016

Javore KOHA

Në Martinaj të Komunës së Gucisë

Restaurohet objekti i xhamisë Gjendja e keqe e objektit të xhamisë, e sidomos e pullazit të saj, i ka rënë në sy vendasit Beqir Rrahman Hasangjekaj, birit të haxhi Rrahmanit, i cili në konsultim dhe marrëveshje me vëllezërit dhe motrat, kryesisht në punë të përkohshme në diasporë, vendosi që të investojë në restaurimin e pullazit dhe minares me material të ri ndërtimor Martinaj - Në kilometrin e katërt të anës së djathtë në luginën e lumit Luça, i cili në formë gjarpërore rrjedh për së gjati tërë fushëgropës së Plavë-Gucisë, e rrëzë bjeshkës së Visitorrit të lartë kreshnik dhe malit Jerina, në të cilin gjenden gërmadhat e qytetit mesjetar me të njëjtin emër, shtrihen Martinajt, fshat i Komunës së Gucisë, i banuar kryesisht me popullatë shqiptare. Pos objektit të Shtëpisë së Kulturës, shkollës fillore katërklasëshe, objektit për shërbime mortore dhe një dyqani tregtar privat, në qendër të këtij vendbanimi gjendet edhe xhamia, njëra ndër më të vjetrat e vendbanimeve rurale të trevës së Plavës dhe Gucisë. Sipas mbishkrimit në pllakën e gurit mbi derën e saj hyrëse, mësohet se ajo është ngritur më 1898/1899. Xhamia ka dy kate prej murit të gurit - katin përdhesë dhe atë të parë, dhe minaren e lartë 6.5 metra me konstruksion prej materialit të drurit. Themeli i saj ka formë katërkëndshi, me dimensione 11x8 m. Deri më tani është riparuar dy herë, më 1930 dhe 1969. Deri në vitin 1969 ka pasur pullazin prej shindrrës (dërrasave), e cila atëkohë është zëvendësuar me tjegulla. Dhëmbi i kohës rreth gjysmë shekulli ka lënë vrragë të rëndë në këtë objekt të kultit, në të cilin martinasit i kryejnë ritet e zakonshme fetare të besimit islam. Ka pësuar sidomos pullazi, i cili nga dëmtimi i dukshëm ka filluar të pikojë gjatë reshjeve. Edhe minareja ka qenë në gjendje të mjeruar, mu para rrënimit.

Gjendja e keqe e objektit të xhamisë, e sidomos e pullazit të saj, i ka rënë në sy vendasit Beqir Rrahman Hasangjekaj, birit të haxhi Rrahmanit, i cili në konsultim dhe marrëveshje me vëllezërit dhe motrat, kryesisht në punë të përkohshme në diasporë, vendosi që të investojë në restaurimin e pullazit dhe minares me material të ri ndërtimor. Gjatë ditëve të para të muajit Ramazan siguroi materialin e duhur për punë dhe angazhoi mjeshtërit nga dy kompani private nga Plava për zhvillimin e punimeve. Me punë përkushtuese, pas mënjanimit të pullazit të vjetër, të cilin me punë vullnetare e bënë martinasit, mjeshtrit ia dolën që gjatë 4-5 ditëve të përfundojnë punët, së pari në riparimin e minares, duke e përforcuar me shtylla përkatëse druri dhe veshur tërësisht me llamarinë, e pastaj në zhvillimin e punëve në pullaz, duke bërë lidhjen dhe përforcimin e mureve me shokë betoni dhe duke ngrerë krerët e konstruksionit të pullazit, duke e shtruar me dërrasa dhe mbuluar me tabakë llamarine. Investuesi Beqir Rr. Hasangjekaj theksoi për “Koha javore” se për këtë destinim gjithsej janë investuar 6 400 euro, nga të cilat 3 600 për sigurimin e materialit ndërtimor dhe 2 800 euro për kryerjen e punëve. Ai shtoi se 4 500 euro janë investim nga buxheti i tij vetanak, kurse të tjerat të vëllezërve dhe motrave të tij. Beqiri, po ashtu njoftoi se 60 euro të tjera i ka orientuar për pastrimin dhe larjen e tepihëve të shtrojës së dyshemesë së xhamisë.

Investimin në restaurimin e pullazit dhe minares së xhamisë së fshatit Martinaj, trashëgimtarët (bijtë dhe bijat) e haxhi Rrahman Metës e kanë bërë, siç na tha Beqiri, “për shpirt” të prindërve, babait haxhi Rrahmanit, nënës Fatime dhe gjyshit Metë, si dhe për nder të muajit të Ramazanit dhe Fitër Bajramit. Dhjetë ditë pas përfundimit të punëve të sipërpërmendura në objektin e kultit të këtij fshati, me mjetet e fondit nga pasuria e patundshme (livadheve) të xhamisë në fjalë, në shumë prej 3.100 dollarësh, mjete këto të cilat gjendeshin në përkujdesje të Avdi N. Balidemaj, birit të arkatarit të ndjerë të Këshillit, i cili gjendet me punë të përkohshme në SHBA, dhe të 2 000 eurove të cilat për restaurimin e objektit i ndau Alban B. Prelvukaj, po ashtu me punë të përkohshme në SHBA, në objektin e xhamisë u blenë dhe u vendosën 11 dritare të reja të dimensioneve të ndryshme dhe dera hyrëse, të cilat kushtuan 1 400 euro. Po ashtu me një kompani ndërtimore private u lidh kontrata për vendosjen e fasadës së re në ballinat e jashtme të murit të xhamisë në shumë prej 3 000 eurosh. Punët në këtë drejtim, sipas marrëveshjes, do të fillojnë deri kah fundi i këtij muaji. Shaban Hasangjekaj

Sport

e enjte, 21 korrik 2016

KOH Javore A KOHA

Kampionati Evropian në Futboll “Francë 2016”

Fituesit dhe humbësit më të mëdhenj Ishte njëri prej kampionateve më të mira evropiane sa i përket atmosferës, yjeve të rinj që shpërthyen dhe ekipeve që bënë befasi të dorës së parë. Por gjithashtu ky evropian kishte të metat e veta, siç ishin niveli zhgënjyes i lojës së ekipeve, formati dhe huliganizmi Kur kanë kaluar mbi dhjetë ditë nga përfundimi i Kampionatit Evropian në Futboll, i cili u mbajt në Francë, sytë e opinionit janë drejtuar nga transferimet e lojtarëve dhe përgatitjet për kampionatet vendore, si dhe ndeshjet kualifikuese për Kampionatin Botëror 2018. Megjithatë, pas euforisë së momentit, është koha më e mirë për të bërë analizat. Ishte njëri prej kampionateve më të mira evropiane sa i përket atmosferës, yjeve të rinj që shpërthyen dhe ekipeve që bënë befasi të dorës së parë. Por gjithashtu ky evropian kishte të metat e veta, siç ishin niveli zhgënjyes i lojës së ekipeve, formati dhe huliganizmi. Me poshtë, Yahoo!Sports ka renditur gjërat e mira dhe të këqija të këtij evropiani, që u mbyll me triumfin e Portugalisë.

Humbësit e “Euro 2016”

Franca – Përfaqësuesja e Francës kishte rastin të fitonte turneun e katërt rresht që e organizonte në shtëpi pas Botërorit të vitit 1998 dhe evropianëve të viteve 1984 dhe 1960. Franca në ndeshjen finale kishte dominimin ndaj Portugalisë dhe pati rastet deri në minutat e fundit, por pranoi gol në vazhdime dhe e humbi finalen. Për Francën ky është një dështim, pasi kishte edhe përparësinë e terrenit vendas dhe përkrahjen e madhe të tifozëve. Spanja – Dinastia ka marrë fund. Pas tre trofeve, dy në evropian dhe një në botëror, Spanja nuk është më ajo që ishte. Vicente

del Bosque që fitoi dy prej këtyre dy trofeve më nuk është në krye të ekipit, pasi ka dhënë dorëheqjen. Spanja në dy turnetë e mëdhenj të fundit, ka pësuar debakël. Anglia – Edhe pse ka ligën më të fortë në botë, Anglia nuk po ka suksese nëpër turne të mëdhenj. Së fundi, edhe pse ishte në mesin e favoritëve për të fituar, u eliminua në 1/8 e finales nga Islanda që bëri befasi të dorës së parë. Roy Hodgson – Dështoi për herë të tretë si seleksionues i Anglisë. Pos në Botërorin 2014 dhe Evropianin 2016, ai udhëhoqi ekipin edhe në Evropianin 2012. Pas dështimit të fundit, dha dorëheqjen. Eliminimi në 1/8 e finales e sidomos humbja nga Islanda e vogël nuk kapërdiheshin. Formati i ri – Edhe pse UEFA e ka quajtur si sukses të madh zgjerimin e Evropianit në 24 ekipe prej 16 sosh, profesionistët nuk kanë mendim të njëjtë. Sipas tyre, ndeshjet e fazës së grupeve nuk kishin asnjëlloj kuptimi, pasi në fazën e nokautit avancuan edhe katër ekipet me rezultatet më të mira nga pozita e tretë. Kishte ekipe që me tre barazime arritën të kalojnë fazën e grupeve.

Fituesit e “Euro 2016”

Portugalia – Ajo triumfoi në “Euro 2016” dhe për këtë arsye është fituese. Këtë sukses, Portugalia e bëri në mënyrë të pazakontë. Ekipi portugez nuk u tregua i veçantë vetëm në mbrojtje, por edhe në sulm. Taktikat e portugezëve dolën tri-

umfuese, ndonëse ata fituan vetëm një ndeshje nga shtatë sosh gjatë kohës së rregullt prej 90 minutave. Antoine Griezmann – Sulmuesi shtatshkurtër ishte veçse yll. Por, në “Euro 2016” sulmuesi i Atletico Madridit konfirmoi aftësitë e tij. Me gjashtë gola në shtatë ndeshje, Griezmann siguroi “Këpucën e Artë” të Evropianit. Me këtë formë, Griezmann paralajmëroi se edicionin e ri do të jetë njëri prej sulmuesve më të rrezikshëm. Uellsi – Ekipi i Chris Colemanit befasoi shumëkënd. Pas vetëm një paraqitjeje në turne të madh – në Botërorin e vitit 1958, Uellsi debutoi në “Euro 2016”. Dhe, uellsianët nuk shkuan në Francë si turistë. Me një lojë të mençur, Uellsi ia doli të futet në mesin e katër ekipeve më të mira të Kampionatit Evropian. Gareth Bale – Lojtari i Real Madridit e dëshmoi veten si lider i Uellsit, duke barazuar emrin e tij me legjendat si Ryan Giggs, Mark Hughes e Ian Rush. Bale dëshmoi se është në gjendje të udhëheqë çfarëdo ekipi drejt suksesit. Ai ishte lojtari kryesor i Uellsit. Islanda – “Bubullima” e duartrokitjeve u bë festa kryesore në “Euro 2016”. Futbollistët e Islandës që u eliminuan në çerekfinale, përshëndesnin tifozët me përplasje duarsh nën ritmin e tupanëve pas çdo fitoreje në “Euro 2016”. Islanda debutoi në Evropian dhe befasoi të gjithë, pasi llogaritej autsajdere.