KOHA Javore Podgoricë e enjte, 14 korrik 2016 Viti XV Numër 722 Çmimi 0,50
Ofertë e pasur turistike ISSN 1800-5969
Prokurorja synon Kongresin
Është fat të jesh pjesë e Babastars
2
e enjte, 14 korrik 2016
Javore KOHA
Përmbajtje
Zgjedhjet parlamentare më 16 tetor fq 4
Javore KOHA
Bashkëpunimi dhe miqësia shqiptaro-malazeze janë tejet të rëndësishme për stabilitetin e rajonit fq 5
Përgjegjshmëri ndaj detyrimeve si vend anëtar i NATO-s fq 10
Themelues: Kuvendi i Malit të Zi Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë Numri i parë doli më 21 shkurt 2002. Botues: Këshilli Kombëtar i Shqiptarëve Redaktor përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Fahrudin Gjokaj (Sistem Inxhinjer & redaktor teknik) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Bulevar revolucije 15, Podgoricë Telefon & fax: 020/240-659 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.org Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen
Një trëndafile e vogël fq 12
Refleksione studimesh të zgjedhura letrare fq 18
Përmbajtje
e enjte, 14 korrik 2016
3
Javore KOHA
Rita Ora me elemente shqiptare në albumin e ri fq 20
Gjuha shqipe zyrtarizohet edhe në komuna tjera fq 22
Ngjyrat dhe shijet e artit mediteran në Zvicër fq 24
I themeluar për promovimin e kulturës në trevën e Malësisë fq 28
Portugalia bën historinë, fiton Evropianin e parë fq 31
Konkurs Dërgoni fotografitë në email: kohajavore@t-com.me
4
Ngjarje javore
e enjte, 14 korrik 2016
Javore KOHA
Me vendim të Presidentit të Malit të Zi, Filip Vujanoviq
Zgjedhjet parlamentare më 16 tetor Podgoricë – Presidenti i Malit të Zi, Filip Vujanoviq, ka marrë të hënën vendimin për mbajtjen e zgjedhjeve për deputetë në Kuvendin e Malit të Zi. Në bazë të vendimit, zgjedhjet e ardhshme parlamentare do të mbahen më 16 tetor të këtij viti. “Ky vendim hyn në fuqi ditën e marrjes së tij, ndërsa do të publikohet në Fletoren Zyrtare të Malit të Zi”, thuhet në deklaratën për shtyp nga zyra e Presi-
dentit Vujanoviq. Zgjedhjet e fundit parlamentare në Mal të Zi janë mbajtur më 14 tetor 2012, ku koalicioni “Përpara Mali i Zi – Millo Gjukanoviq”, i përbërë nga PDS, PSD dhe PL arriti të sigurojë 39 mandate deputetësh, por pa arritur të fitojë shumicën. Fronti Demokratike siguroi 20 mandate, Partia Socialiste Popullore nëntë deputetë, kurse Mali i Zi Pozitiv shtatë deputetë. Partia Boshnjake fitoi tre de-
putetë, nga një deputet fituan dy koalicionet shqiptare - Forca për Bashkim dhe Koalicioni Shqiptar, si dhe Iniciativa Qytetare Kroate. Zgjedhjet e ardhshme parlamentare do të jenë të dhjetat me radhë që nga fillimi i pluralizmit politik në Mal të Zi dhe të katërtat që nga shpallja e Pavarësisë së Malit të Zi në vitin 2006. (Kohapress)
Ngjarje javore
e enjte, 14 korrik 2016
5
Javore KOHA
Kryetari i Kuvendit të Shqipërisë, Ilir Meta në Mal të Zi
Bashkëpunimi dhe miqësia shqiptaro-malazeze janë tejet të rëndësishme për stabilitetin e rajonit Kryetari i Kuvendit të Shqipërisë, Ilir Meta, ndodhet për një vizitë dyditore në Malin e Zi. Kryeparlamentari u prit nga presidenti malazez Filip Vujanoviq, i cili falënderoi për ratifikimin e anëtarësimit të Malit të Zi në NATO nga Kuvendi i Shqipërisë. Kryetari i Kuvendit, z. Meta i cilësoi të shkëlqyera marrëdhëniet mes dy vendeve dhe theksoi rëndësinë e avancimit të projekteve infrastruk-
turore dhe ekonomike rajonale. Pas takimit me homologun e tij malazez, Darko Pajoviq, z. Meta mbajti një fjalë përshëndetëse në Parlamentin e Malit të Zi ku foli për rëndësinë e bashkëpunimit dhe stabilitetit në rajon. “Bashkëpunimi dhe miqësia shqiptaro-malazeze janë tejet të rëndësishme për stabilitetin e rajonit dhe për gjeopolitikën e kontinentit tonë”,
tha z. Meta. Në këtë kuadër,shtoi z. Meta “kemi mbështetur proceset integruese rajonale të të gjithë fqinjëve tanë, dhe në veçanti zbatimin e marrëveshjes mes Serbisë dhe Kosovës si dhe normalizimin e marrëdhënieve mes tyre, i cili i shërben mirëqenies, zhvillimit ekonomik e sigurisë të të gjithë vendeve dhe popujve tanë”. a.s.
6
e enjte, 14 korrik 2016
Javore A KOHA KOH
Vështrime & Opinione
Qasje (1)
Letër myslimanëv Mehmet Kraja
1. Tashmë që mbaroi muaji i Ramazanit dhe festa e tij, Fiter Bajrami, iku pa kthim edhe për këtë vit, dua të bashkëbisedoj pak me miqtë e mi në Facebook, të cilët, siç mund ta merrni me mend, nuk janë të paktë dhe ndonjëri syresh, duke u nisur nga emri im thellësisht mysliman, ma uruan festën, duke më postuar ose ndonjë tepsi bakllava që nuk ma kënda, ose ndonjë faqe të Kuranit të shkruar arabisht, që nuk di ta lexoj. Para se t’i bisedoj me ju disa gjëra që më shqetësojnë, dua t’ju bëj disa pyetje miqësore: A ka mundësi të bisedojmë për disa gjëra rreth fesë, ose thënë më mirë rreth përdorimit të fesë në vendin tonë, pa fyerje, pa kërcënime, pa sharje? Pra, a ka mundësi të hapim një dialog të civilizuar, t’i diskutojmë gjërat një për një, sepse më duket se mjaft më jemi fshehur nga njëri-tjetri. Kosova është shumë e vogël, për t’iu krijuar hapësirë përjashtimeve të këtilla. Ju, myslimanët e të gjitha proveniencave, as ju të Facebook-ut, nuk mund të më injoroni, nuk mund të thoni se nuk ekzistoj. Unë jam sekular, nuk jam ateist, më së paku në kuptimin komunist të kësaj fjale: nuk shaj Zotin, nuk e kam sharë fenë e askujt, shprehem me respekt për besimin e secilit. Por kam botëkuptime perëndimore (së paku kështu pretendoj unë) për shoqërinë, për laicitetin e shtetit, për lirinë e fesë dhe të besimit, për ekumenizmin fetar dhe për çdo gjë tjetër që lidhen me këto. Si unë besoj se ka edhe shumë të tjerë në Kosovë. Madje, mos t’ju vijë keq nëse ju them se ne përbëjmë shumicën. Vetëm se, duke na bërë të zmbrapsemi, të tërhiqemi, të manifestojmë tolerancë dhe indiferentizëm, për të mos e
Miqve të mi myslimanë të Facebook-ut kam një pyetj e keni bërë tashmë shtet islamik, mos
çuar këtë Kosovë të shumëvuajtur në armiqësi të reja, për shkak të agresivitetit, për shkak të militantizmit, për shkak të radikalizmit, sekush ka krijuar idenë e gabuar se ju jeni shumicë në këtë vend. Por, edhe përkundër kësaj, edhe përkundër dijenisë se ne përbëjmë shumicën, nuk mund ta injorojmë faktin se ju, besimtarët myslimanë, ekzistoni dhe se jeni pjesë e rëndësishme e këtij vendi, pavarësisht në jeni myslimanë tradicionalë, të moderuar ose jo, fundamentalistë ose jo, vehabistë ose jo, besimtarë të vërtetë apo të manipuluar, predikues të besimit apo propagandues të ideologjisë fetare. Sikundër që ne e dimë se brenda “kampit” tonë ka dënglaxhi (me një fjalë “pordhaxhi”) të të gjitha ngjyrave, edhe ju e dini se brenda “kampit” tuaj ka mercenarë, besimtarë sezonalë, të hurit dhe të konopit, maskarenj, horra, predikues të rrejshëm, blasfemues dhe heretikë, hajna dhe keqpërdorues, kriminelë recidivistë dhe ordinerë, të cilët fenë e kanë “azil” të përkohshëm ose të
përhershëm, jo për t’i shpëtuar ndëshkimit qiellor, por për të gjetur një vend nën këtë qiell, për të mëkatnuar sa më shumë me kënaqësitë e kësaj bote. Pra, ju jeni dhe ne jemi; ju ekzistoni dhe ne ekzistojmë. A duhemi? Jo, nuk duhemi. A urrehemi? Them se jo, tani për tani. Por ne duhet të bashkëjetojmë me njëri-tjetrin, sepse ky është atdheu ynë i përbashkët, atdhe tjetër nuk kemi. (Më lejoni që këtu ta hap një parantezë dhe të shpjegoj, pse juve ju ndodhi kjo gjë, përse pra ju ndodhi që ambienti fetar i Kosovës, përveç që është strehë e besimtarëve të devotshëm, ka prirje gjithnjë e më të mëdha të bëhet azil njerëzish me vese të ulëta, me ambicie të sëmura dhe mendje të shthurura. Pse pra? Përse ju nuk mund t’i diferenconi këta njerëz nga radhët tuaja? Kjo nuk ndodh ngase feja është strehë e të gjithë “shpirtrave të bjerrë”, por thjeshtë për shkak se feja në vendin tonë tashmë ka filluar të bëhet ideologji. Ju, brezi i ri i besimtarëve të Kosovës e bëtë këtë, ju myslimanët e Facebook-ut. Ju e nxorët
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
Vështrime & Opinione
e enjte, 14 korrik 2016
7
Javore KOHA
ve të Facebook-ut
je për t’ua bërë: Çfarë mendoni të bëni me Kosovën? Nëse pandehni se Kosovën e harroni kundërshtimin tonë (tash për tash të heshtur), sot dhe për tërë jetën
fenë nga besimi, nga nevoja shpirtërore për të gjetur prehjen e amshuar, nga kërkimi i të lartësuarës dhe e kthyet në ideologji, në një korpus idesh pragmatike. Feja u bë ideologji dhe ideologjia nuk shërben për qëllime të lartësuara, për asgjë hyjnore, por për përfitime tokësore: në radhë të parë për rekrutim bashkëmendimtarësh për të arritur një qëllim. Ju që jeni të rinj mbase nuk e dini, por ne më të moshuarit nuk e kemi harruar sesi ky vend, në të shkuarën jo aq të largët, u bë pre e një ideologjie; sesi një numër jo i vogël burrash dhe grash ia falën djallit jo vetëm shpirtin, por edhe kombin, idealet, çdo gjë, madje edhe fenë, për pragmatizmin më të shëmtuar që ka parë kjo botë. Në emër të një ideologjie (komunizmit) vëllai vrau vëllanë, shqiptarët bënë pakt me djallin dhe e sakrifikuan kombin. Pavarësisht se dallojnë së jashtmi, në esencë të gjitha ideologjitë janë të njëjta.) 2. Tani, kam një pyetje për të bërë, e
cila kërkon përgjigje të qartë dhe pa ekuivoke; nuk kërkon aq shumë dritë të mendjes, sa gjerësi shpirtërore dhe paqe me njeriun dhe me Zotin: Çfarë do të bëni me Kosovën? Ku do ta çoni atë, në Lindje apo në Perëndim? Këtë ende nuk e keni thënë haptas. Por unë e di, ta zëmë, se çfarë mendoni për historinë dhe duke e ditur çfarë mendoni për historinë, nuk është vështirë të nxirret edhe projeksioni i të ardhmes. Ja, po ua numëroj disa pika, ku ne nuk pajtohemi: 1. Ju mendoni se shqiptarët nuk u konvertuan me dhunë në islam, se madje një numër syresh e përqafuan islamin edhe para pushtimit osman, nëpër rrugë të ndryshme, duke njohur dhe provuar superioritetin e kësaj feje; 2. Se duke u konvertuar në islam, shqiptarët në përgjithësi, por shqiptarët e Kosovës në mënyrë të veçantë, përveç që njohën vlera të një civilizimi të ri, ruajtën identitetin e tyre, pra i shpëtuan sllavizimit; 3. Se Skënderbeu nuk është hero kombëtar i të gjithë shqiptarëve, sepse ai luftoi për krishterimin dhe se luftërat e tij e dëmtuan pariparueshëm përparësinë numerike të shqiptarëve në Ballkan; 4. Se Lidhja Shqiptare e Prizrenit, Lidhja e Pejës dhe kryengritjet e viteve 1908-1912 nuk synonin pavarësimin e shqiptarëve nga Perandoria osmane, por autonomi dhe mbajtjen e mëtejshme të kësaj perandorie në Ballkan etj. Ju e dini se në këto shestime historike nuk jeni aspak origjinalë, se disa nga këto teza janë të historiografisë turke, të tjerat të historiografisë serbe dhe disa të tjera të arrivistëve më të vonë, të cilët, në emër të modernitetit, nuk lënë idhull pa shembur dhe shenjtëri pa nëpërkëmbur. Nuk mund të mos ju sjell në vëmendje se rreth këtyre tezave juve nuk ju ha meraku për histori, por për përthyerjen e tyre në aktualitetin e Kosovës. Skënderbeu nuk thotë gjë për ju, kur fitoi dhe
kur humbi në betejat me turqit, por identiteti perëndimor i shqiptarëve, i ndërtuar mbi historinë dhe mbi mitin e Skëndërbeut është ajo që ju ngatërron shumë punë. Vetëm se në këtë pikë hë për hë nuk mund të mateni me ne: ju nuk mund të bëheni një milion veta, për ta shkulur Skënderbeun nga sheshi i Prishtinës, sa u bëmë ne më 2001, për ta sjellë në atë vend. Krejt çka mund të bëni, mund të jetë ndonjë grafit fyes për Heroin Kombëtar, që dikush mund ta shkruajë fshehurazi, në ndonjë natë pa hënë dhe pa drita. Ju, myslimanë të Facebook-ut, mbase nuk e dini, por që afro dy shekuj e këndej, që nga Rilindja Kombëtare e prapa shqiptarët e kanë njohur në vazhdimësi një klasë shoqërore, një klasë politikanësh, një klasë intelektualësh, një klasë klerikësh fondamentalistë, të cilët donin t’i bënin shqiptarët islamikë dhe shoqërinë e tyre shoqëri lindore. Nuk ia dolën dhe përsëri nuk do t’ia dalin, për arsyen e thjeshtë se shtetin e parë shqiptar në Ballkan, Shqipërinë, nuk e bëri Perandoria otomane (ndonëse e kishte një mundësi të tillë), as filozofia politike e orientit, as pushkallat e kaçakëve tanë, por e bënë fuqitë perëndimore, ashtu siç e bënë, copë e grimë dhe me një mijë e një paudhësi. Nuk ia dolën dhe përsëri nuk do t’ia dalin, sepse shtetin e dytë shqiptar në Ballkan, Kosovën, nuk e bënë dot armët e heronjve tanë, sado që përkulemi thellë ndaj sakrificës së tyre, por e bëri mbështetja e botës perëndimore. Që dy shekuj e këndej orientalizma nuk bën gjë tjetër në këtë vend, përveç se përpiqet t’i ngatërrojë sa më shumë punët e shqiptarëve. Pra, ju, myslimanë të Facebook-ut, nëse pandehni se e keni bërë tashmë Kosovën shtet islamik, mos e harroni kundërshtimin tonë, sot dhe për tërë jetën.
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
8
e enjte, 14 korrik 2016
Javore A KOHA KOH
Vështrime & Opinione
Suzanna Shkreli në garë politike për Kongresin amerikan
Prokurorja syn Për Koha Javore:
Frank Shkreli Nju Jork
Ndihmësprokurorja shqiptaro-amerikane dhe kandidatja e Partisë Demokrate, në garën e saj për të përfaqësuar votuesit në distriktin numër 8 do të përballet me kandidatin e Partisë Republikane, kongresistin Mike Bishop. Nuk do të jetë e lehtë gara politike për Suzana Shkrelin sidomos kur të merret parasysh fakti se kjo është fushata politike e parë e saj, për një detyrë të lartë, në një proces mjaft të ndërlikuar, ndërkohë që do të zhvillojë një garë ndaj një kundërshtari republikan me përvojë politike. Duke shpjeguar arsyen se pse ka vendosur t’i përgjigjej ftesës së Partisë Demokrate për të kandiduar për në Kongresin amerikan, Suzana Shkreli thotë në faqen zyrtare të fushatës së saj se: “Si prokurore, unë përballem çdo ditë me sfida serioze dhe në Gjykatë jam dëshmitare e paaftësisë e dështimeve dhe paaftësisë së Kongresit për t’u marrë me nevojat bazë të familjeve amerikane, për çështje siç janë krijimi i vendeve të punës me paga të mira, shkollimi me kushte të volitshme financimi dhe sigurimi i pensioneve të sigurta për të moshuarit. Ne përballemi me sfida të forta dhe serioze në shtetin Miçigan dhe si amerikane e brezit të parë me origjinë shqiptare”, theksoi zonjusha Shkreli, “jam përballur vetë me shumë sfida e vështirësi në jetën time të përditshme. Si e tillë, nuk mund të rri duarkryq dhe nuk dëshiroj të lejojmë një Kongres të vazhdojë të mos funksionojë si duhet ndërkohë që vazh-
Ndihmësprokurorja shqiptaro-amerikane në shtetin kandidatja e re e Partisë Demokrate në rajonin ele ikan. Ajo zëvendëson kandidaten e parë të Partis për arsye shëndetsore, u tërhoq nga gara për në Ko kushëririt tim, jo të largët, me don të mos përfillë dhe të mos jetë i interesuar për nevojat bazë të familjeve punëtore të shtetit Miçigan. Kjo është arsyeja që po kandidoj për në Kongresin amerikan”, nënvijoi shqiptaro-amerikanja, Suzanna Shkreli. Ajo vazhdoi duke thënë se si, “Prokurore në Sektorin e Mbrojtjes së Fëmijve, të zonës Macomb të shtetit Miçigan, unë çdo ditë përballem me sfida dhe marrje vendimesh për të mbrojtur fëmijët nga abuzimet seksuale dhe nga dhuna”. Duke iu referuar kundërshtarit të saj republikan, kandidatja demokrate tha se, “Mike Bishop dhe Kongresi i tanishëm refuzojnë të përballen me këto sfida dhe nuk merren seriozisht me asnjë zgjidhje të problemeve”. Në deklaratën e saj, duke njoftuar kandidaturën e saj për në Kongresin amerikan, Shkreli u shpreh se prindërit e saj, Zefi dhe Maria, “Janë imigrantë shqiptarë të cilët ç ‘prej ardhjes së tyre në Amerikë kanë punuar rëndë për të bërë të mundur shkollimin e lartë për mua, për vëllezërit e mi dhe për motrën time”. Suzana vetë ka lindur dhe është rritur e shkolluar në Miçigan. Ajo u jep kredi prindërve të saj për inkurajimin që i kanë dhënë për të siguruar një shkollim të lartë duke u thënë fëmijëve të vet vazhdimisht se arsimi i përgjithshëm është jetik për zhvillimin e tyre personal dhe profesional. Kjo është arsyeja, theksoi ajo, se pse kam vendosur t’ia kushtoj karrierën time mbështetjes ndaj brezit të ardhshëm, për të siguruar që edhe ata të kenë të njëjtat
mundësi që kisha unë.” Për sukseset e saj ajo shprehet se i është mirënjohëse familjes dhe thotë se përveç ndihmesës për familjen e saj, ajo shpreson që t’ia kushtojë gjithë karrierën e saj mbështetjes së interesave të publikut. Suzana Shkreli është mbrojtëse e fortë e të drejtave të viktimave të krimeve në këtë vend, ndërsa edhe jashtë vendit ka përfaqësuar Departmentin Amerikan të Drejtësisë në trajnimin e pjesëtareve të enteve ligjore dhe policore të vendeve të ndryshme për të mbrojtur viktimat e krimit. Kohët e fundit ajo ishte dërguar edhe në Shqipëri nga Ministria Amerikane e Drejtësisë me të njëjtin mision. Një prej arritjeve të Suzana Shkrelit, jashtë punës së përditshme si prokurore për të cilën ajo ndjehet krenare, është roli që ajo ka luajtur në themelimin e Shoqatës së Avokatëve Shqiptaro-Amerikanë të shtetit
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
Vështrime & Opinione
e enjte, 14 korrik 2016
non Kongresin
n Miçigan (SHBA), 29-vjeçarja Suzanna Shkreli është ektoral ose në distriktin numër 8 të Kongresit amersë Demokrate, Melissa Gilbert e cila bëri të ditur se, ongresin amerikan. Suzana Shkreli është vajza e një e të cilin jemi rritur në katundin Amull, afër Ulqinit
të Miçiganit (Albanian-American Bar Association of Michigan). Misioni i kësaj shoqate -- e njohur zyrtarisht nga shteti -- është që t’i shërbejë komunitetit shqiptar dhe që anëtarët e saj të ushtrojnë avokatinë si një grup i bashkuar etnik, kulturor dhe profesional, duke u dhënë mundësi shqiptarëve që të punojnë së bashku për përmirësimin e jetesës së tyre dhe për të mirën e komunitetit në përgjithësi. Duke njoftuar fillimin e fushatës për në Kongresin amerikan, Suzana Shkreli deklaroi se, “Jam gati” për fushatën, e ndërgjegjshme për punën e rëndë që kërkon një fushatë e tillë politike, shpesh brutale këtu në Amerikë dhe njëkohësisht e vetëdijshme për sfidat dhe problemet me të cilat do të përballet në fushatën që e pret, në javët dhe muajt e ardhshëm. Fitorja e Suzanna Shkrelit nuk do të jetë e lehtë. Nuk do të jetë kollaj për Suzanën të fitojë kundrejt një kundër-
shtari republikan me përvojë, por ky vit zgjedhjesh në Shtetet e Bashkuara është si asnjë tjetër më parë, me surpriza si ato që shohim në nivelin e fushatës për president të Shteteve të Bashkuara. Çdo gjë e është e mundur. Fitorja e saj do varet kryesisht nga zhvillimi i një fushate intensive dhe të gjithanshme nga ana e saj, nga programi që ajo do shpalosë si pjesë e fushatës së saj si dhe nga aftësitë e saja politike për të bindur votuesit e atij distrikti elektoral se ajo është personi më i mirë dhe më i përgatitur që duhet t’i përfaqësojë ata dhe të mbrojë interesat e tyre në Kongresin e Shteteve të Bashkuara. Për realizimin e fitores, Shkreli ka nevojë mbi të gjitha, që pikësëpari të sigurojë mbështetjen e pakursyeshme të Partisë Demokratike që ajo përfaqëson, por edhe të mund të llogarisë ndihmën dhe përkrahjen e fortë të komunitetit shqiptaro-amerikan, në përgjithësi. Më në fund, pasi të jenë bërë të gjitha përpjekjet për një fushatë të suksesshme dhe pasi t’u jenë komunikuar zgjedhësve të gjitha programet dhe idetë politike të Suzana Shkrelit, për t’u absorbuar nga votuesit para zgjedhjeve të përgjithshme në nëntor, më në fund fati i kandidaturës së saj është në dorë të zgjedhësve. Votuesit janë sovrani, ata e kanë fjalën e fundit. Por, cilido që të jetë rezultati përfundimtar, është pozitiv fakti që kandidatura e Suzana Shkrelit për në Kongresin amerikan ka tërhequr vëmendjen e medias amerikane, të
9
Javore KOHA
asaj shqiptaro-amerikane por edhe të medias në trojet shqiptare. Si gjithmonë, është e rëndësishme për komunitetin e vogël shqiptaro-amerikan, në krahasim me grupe më të mëdha etnike në këtë vend, që brezi i ri i shqiptaro-amerikanëve që përfaqësohet nga persona të nivelit si Suzana Shkreli, të tregojnë se janë të gatshëm të sakrifikojnë duke kandiduar për poste të ndryshme politike, nga më të voglat në nivele vendore e shtetërore e deri në më të mëdhatë të nivelit federal, duke zhvilluar një fushatë bindëse dhe të ndershme. Shpresoj që kandidatura e Suzana Shkrelit për tu bërë anëtare e Kongresit amerikan tregon pjekurinë dhe vendosmërinë e komunitetit tonë shqiptaro-amerikan, se ky komunitet është i denjë dhe i gatshëm të marrë pjesë aktive në procesin politik amerikan, këmbë për këmbë me grupe të tjera. Kandidatura e Suzana Shkrelit përbën gjithashtu edhe një zhvillim historik të angazhimit serioz politik të komunitetit shqiptaro-amerikan, pasi mesa dihet, kjo duhet të jetë kandidatura e parë e një femëri shqiptaro-amerikane që synon një post në Kongresin amerikan. Natyrisht, ne i urojmë sukses në fushatë dhe shpresojmë në fitoren përfundimtare të Suzanës, por cilido qoftë rezultati në nëntor, komuniteti shqiptaro-amerikan është krenar me historitë e deritanishme të suksesit të këtij brezi -- përfaqësuese e të cilit është edhe Suzana Shkreli.
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
10
Vështrime & Opinione
e enjte, 14 korrik 2016
Javore A KOHA KOH
Kuvendi i Shqipërisë i çeli dritën jeshile anëtarësimit të Malit të Z
Përgjegjshmëri nd si vend anëtar i NA Zyhni Beqiraj
Më 27-30 maj 2016, në Tiranë i zhvilloi punimet Asambleja Parlamentare e NATO-s. Kjo pa dyshim përbënte një ngjarje të shënuar për vetë NATO-n, politikat e zgjerimit të saj, pasi veç të tjerash diskutoi si edhe miratoi marrjen e ftesës për anëtarësimin e Malit të Zi si shtet me të drejta të plota në strukturat e saj. Në këtë kuadër, veç të tjerash, Millo Gjukanoviq, kryeministri i Malit të Zi, i pranishëm në këto punime, jo vetëm që diskutoi në seancë, por u prit në takime të veçanta edhe nga përfaqësuesit më të lartë të institucioneve të Shtetit Shqiptar, ku ndërmjet të tjerave premtoi përmbushjen e detyrimeve që burojnë nga protokolli i anëtarësimit, ku përmbahen edhe detyrimet ndaj popujve pakicë, siç janë shqiptarët. Shqipëria, ashtu siç i takonte, premtoi se do të ishte e para që do ta ratifikonte Protokollin e anëtarësimit të Malit Zi në NATO. Pa dyshim kjo do të ishte gjëja e duhur që duhet të ndodhte, pasi besoj se ky ka qenë edhe vetë vullneti i shqiptarëve autoktonë, me banim në trojet e tyre etnike në Malin e Zi. Ndjenjat evropiane e properëndimore, shqiptarët që banojnë atje i kanë shprehur me kohë gjatë tërë historisë së tyre. Së fundmi ata kanë votuar “Pro” pavarësisë së Malit të Zi nga Serbia në vitin 2006. Ata si evropianë të vërtetë i treguan përsëri Evropës ndjenjat e tyre pro evropiane, pasi asnjëherë nuk u bashkuan me forcat opozitare pro
Me vendimin e marrë, Shqipëria tregoi se është në nive “A e bëri siç duhet detyrën e saj Shqipëria si Shteti Am
ruso-serbe në protestat e dhunshme kundër anëtarësimit në NATO të Malit Zi. Siç e kam shprehur edhe në shkrimet e mia të botuara më parë, shqiptarët në Malin e Zi kanë qenë dhe do të jenë gjithmonë besimplotë se NATO është garancia e mbrojtjes së të drejtave dhe lirive të tyre të munguara, ndaj e kanë përshëndetur anëtarësimin e Malit Zi në strukturat e saj pa mëdyshje. Por le të vijmë te zhvillimet më pas. Me të vërtetë, ashtu siç ishte premtuar, më 23 qershor 2016, pra vetëm tri javë nga mbarimi i punimeve të Asamblesë Parlamentare të NATO-s, në prani të Kryetarit të Parlamentit të Malit Zi, Darko Pajoviq, i sapo zgjedhur, Kuvendi i Shqipërisë në seancë plenare, me 109 vota pro dhe 1 votë
abstenim, ratifikoi Protokollin e anëtarësimit të Malit Zi në NATO. Pa dyshim vendimi që u mor ishte gjëja e duhur. Shqipëria edhe si vend anëtar i NATO-s me të drejta të plota, veç të tjerave edhe në kuadër të politikave të zgjerimit dhe stabilitetit në rajonin e Ballkanit Perëndimor dhe më gjerë, të mënjanimit të ndikimit rus në rajonin e Adriatikut, duhet të tregonte përgjegjshmërinë dhe detyrimet e saj si vend anëtar i NATO-s. Po kështu edhe vetë marrëdhëniet shtetërore ndërmjet dy shteteve, që kanë patur zhvillime pozitive e kërkonin këtë gjë. Me vendimin e marrë, Shqipëria tregoi se është në nivelin e përgjegjshmërisë së detyrave të saj. Por pyetja tjetër që shtrohet është: “A e bëri siç duhet detyrën e saj
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
Vështrime & Opinione
e enjte, 14 korrik 2016
11
KOH Javore A KOHA
Zi në NATO (1)
daj detyrimeve ATO-s
velin e përgjegjshmërisë së detyrave të saj. Por pyetja tjetër që shtrohet është: më, ndaj shqiptarëve autoktonë me banim në trojet e tyre etnike në Malin e Zi”?
Shqipëria si Shteti Amë, ndaj shqiptarëve autoktonë me banim në trojet e tyre etnike në Malin e Zi”? Gjithsesi jam i prirur të pranoj se seanca e mbajtur ishte korrekte. Deputetët që do të flisnin ishin paracaktuar apo përzgjedhur që më parë. Fjalimet e tyre patetike, duke filluar nga ai i znj. Topalli e me radhë, deri tek ai përmbyllës i z. Majko, pra ato të planifikuar para votimit, ishin korrekte. Ata u bënin jehonë marrëdhënieve të fqinjësisë së mirë me Malin e Zi, duke përmendur edhe shqiptarët si pakicë kombëtare dhe faktor përcaktues në këto marrëdhënie. Kësisoj dukej që politikanët folës ishin korrekt me detyrat e marra. Por asnjëri prej tyre nuk foli apo nuk i përmendi në mënyrë të specifikuar pothuaj
të drejtat dhe liritë e munguara të shqiptarëve si popuj pakicë, që jetojnë në trojet e tyre në Malin e Zi. Por duket se siç ndodh rëndom, jo çdo gjë do të shkonte si në vaj. Deputetë të tjerë, të paplanifikuar për të folur, kërkuan të marrin fjalën. Ndërmjet tyre të binte në sy e të bënte përshtypje kërkesa për të diskutuar e znj. Arta Dade, kryetare e Komisionit për Politikën e Jashtme të Kuvendit të Shqipërisë, si edhe e ndonjë deputeti tjetër, si Nard Ndoka, kryetar i Partisë Demokristiane. Pa dyshim që diskutimet e tyre nuk ishin të rakorduara, siç u vërejt edhe nga përmbajtja e diskutimeve. Por të binte në sy e të bënte përshtypje se pse znj. Dade për shkak të funksionit që mban në Kuvend, nuk ishte e planifikuar që të fliste. Fjala e saj u përqendrua te pozita e saj si kryetare si dhe puna e Komisionit që ajo drejton. Çuditërisht ajo foli shumë pak për të drejtat dhe liritë e munguara të shqiptarëve në Malin e Zi, ndonëse për hir të së vërtetës, direkt apo indirekt, kohë më parë ka pasur gjithë informacionin e duhur. Prandaj edhe pse fjala e znj. Dade ishte e veshur me një rrobë apo vello të artë, nuk përcolli pothuaj aspak problemet që qëndrojnë për të drejtat dhe liritë e munguara të shqiptarëve në Malin e Zi. Me fjalën e saj ajo i bëri nder veç vetes së saj, duke thënë tërthorazi se, jam edhe unë. I drejtpërdrejtë në mbrojtje të të drejtave dhe lirive të shqiptarëve në Malin e Zi, ishte z. Nard Ndoka. Ai duke iu referuar një letre të marrë nga deputeti shqiptar në Parlamentin e Malit të Zi, Nik Gjeloshaj, i cili për hir të së vërtetës ua kishte dërguar të gjithë deputetëve, e tronditi se-
ancën. Fjala e tij ndonëse e vetmuar për nga përmbajtja, e tronditi sallën kur tha se shqiptarët në Malin e Zi: - Nuk përfaqësohen në institucionet qendrore të shtetit të Malit Zi sipas votës popullore, ndonëse kjo u garantohet nga Kushtetuta e Malit Zi; - Si pakica kombëtare më e madhe në numër krahasuar me pakicat e tjera që jetojnë në Malin e Zi, nuk u jepet e drejta që të drejtojnë Ministrinë e Popujve Pakicë, pra të jenë pjesë e qeverisjes; - Ata nuk ushtrojnë kompetencat që ua njeh Karta Evropiane e Autonomisë Lokale, si në komunat ku janë shumicë si në Ulqin, ashtu edhe në ato komuna ku janë pakicë, madje ligji zgjedhor i diskriminon; - Komuna e Tuzit në Malësinë e Madhe, akoma nuk është e konstituar, ndonëse premtimet për zgjidhjen e handikapit në fjalë, nuk mbahen nga shteti malazez ndonëse ka premtuar me kohë; - Përdorimi i gjuhës dhe i simboleve kombëtare, ndonëse janë të garantuara me Kushtetutë, cenohen e nuk realizohen. Rastet e Fjalorit të CANU-së, burgosjes dhe gjobitjes së shqiptarëve pse përdorin Flamurin Kombëtar, tregojnë më së miri cenimin e lirive, ashtu si edhe të mprehta janë çështjet që qëndrojnë me arsimin shqip dhe tekstet shkollore, ku mohohet historia e popullit shqiptar etj.; - Shqiptarët nuk gëzojnë pronat e tyre, të mirat detare, madje edhe politikat zhvilluese nuk i favorizojnë që zonat e banuara nga shqiptarët të zhvillohen si zonat ku popullsia malazeze është shumicë etj. (vijon) (Autori është kryetar i Shoqatës Kulturore “Ulqini” – Durrës)
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
12
Kulturë
e enjte, 14 korrik 2016
Javore A KOHA KOH
Pjesë nga libri i njohur mbi biografinë e Nënë Terezes të autores
Një trëndaf Në vitin 2014 Shtëpia Botuese DK në Nju Jork kishte botuar një libër të vogël me shumë fotografi dhe një biografi të shkurtër të Nënës Tereze. Vepër e shkëlqyeshme e këtij lloji. Është një libër doracak, i ndarë në 14 kapituj ku bëhet një përshkrim i qartë dhe i shkurtër për jetën dhe veprimtarinë e Nënës Tereze. Ky libër i vogël është ilustruar me më shumë se 100 fotografi, shumica e të cilave nuk janë parë në botimet e tjera. Autorja Maya Gold kishte lidhje personale me Nënën Tereze. Edhe pse është në gjuhën anglishte, do të ishte mirë që shqiptarët ta kenë këtë vepër të mrekullueshme. Nga ky libër i vogël lexuesi mëson gjërat më kryesore për Nënën Tereze. Gjuha e bukur dhe fotografitë e veçanta e bëjnë këtë libër shumë të dashur për lexuesin. është si një ungjill i vogël që kushton vetëm 6 dollarë. Në vazhdim mund të lexoni pjesë të rëndësishme të këtij libri.
Kapitulli 1: ”TRËNDAFILJA E VOGËL”
”Për shumicën e njerëzve fjalët i pasur dhe i famshëm kanë një pikëtakim të përbashkët. Është vështirë të imagjinosh personalitet kaq të famshëm që në moshë të re ishte larguar nga shtëpia e saj për të vazhduar jetën fetare, duke hequr dorë nga të gjitha të mirat e kësaj jete dhe këtë e kishte bërë vetëm për të ndihmuar “të varfëritë e më të varfërve”. Një vepër të tillë e kishte bërë Nëna Tereze e Kalkutës, duke themeluar shtëpinë e parë për të varfëritë në Indi dhe më vonë në shumë vende të botës. Deri në vitin 1997 kur Nënë Tereza u largua dhe shkoi në amshim, Misionit të saj Bamirës iu bashkuan mijëra veta. Kush ishte kjo grua dhe nga vinte ajo? Çka e frymëzoi që të bënte një jetë të tillë. Nënë Tereza e quante veten “një laps i vogël në dorë të Zotit” dhe kështu ajo u bë ndër personalitetet më të famshme të shekullit 20. Gonxhe Bojaxhiu lindi në Shkup të Maqedonisë.
Këtë vajzë të vogël e quanin Gonxhe që në shqip do të thotë një trëndafile e vogël. Ajo kishte një vëlla dhe një motër, Lazërin e Agen, që të dy më të moshuar. Babai i saj Kolë Bojaxhiu ishte një biznesmen i suksesshëm në fushën e ndërtimtarisë dhe tregtar i njohur që udhëtone në Evropë, bile edhe në Egjipt. Kolë Bojaxhiu kishte disa ortakë në punët e tij ekonomike. Ai furnizonte qytetin me të mira materiale, siç ishin ilaçet, veshmbathjet, vajrat, kafja dhe sheqerri. Të gjithë shokët e tij e quanin Kolë Bojaxhiun “burrë të pashëm” sepse kishte mustaqe të mëdha dhe ishte i njohur për dhuratat e fëmijëve. Kola u tregonte fëmijëve për vendet e huaja që ai vizitonte. Kolë Bojaxhiu shkruan Maya Gold ishte shumë aktiv në jetën kulturore të Shkupit. Ai kishte financuar ndërtimin e teatrit të parë në këtë qytet. Kolë Bojaxhiu fliste 5 gjuhë të huaja. Ai ishte nacionalist i shquar dhe kishte bërë shumë përpjekje për pavarësinë dhe bashkimin e tokave shqiptare. Në kohën kur lindi Nëna Tereze shqiptarët kishin themeluar Lëvizjen Kombëtare për Pavarësi. Perandoria Otomane ishte kundër alfabetit latin për shkrimin e gjuhës shqipe. Ata kërkonin që kjo gjuhë të shkruhej me germa arabe. Në shtëpinë e Kolë Bojaxhiut shkonin për takime patriotë shqiptarë dhe bisedonin për çështje kombëtare. Tryeza e tij e bukës ishte e shtruar për dreka dhe darka, bile në këtë shtëpi deri në orët e vona të natës dëgjohej kënga dhe hareja. Bashkëshortja e tij Dranja ishte një shtëpiake e mrekullueshme. Ajo ishte fetare e madhe. Dranja shkonte çdo mëngjes në Kishën „Zëmra e Krishtit”.
Kapitulli 2: “ATDHEU ËSHTË ATJE KU ËSHTË NËNA”
Në kohën e fëmijërisë së Gonxhe Bojaxhiut , Evropa Qëndrore ishte përfshirë në luftëra të mëdha bile në kohën kur ajo ishte 4-vjeçare kishte
filluar Lufta e Parë Botërore. Edhe pse Shkupi nuk ishte qendër luftimesh,
Kulturë
e enjte, 14 korrik 2016
13
Javore KOHA
amerikane Maya Gold (1)
file e vogël
kufijtë kombëtarë kishin pësuar ndryshime. Kolë Bojaxhiu ishte shumë i
bindur për bashkimin e Kosovës me Shqipërinë. Në vitin 1919 Kolë Bojaxhiu kishte udhëtuar për në Beograd për të marrë pjesë në një mbledhje politike. Por pas dy ditësh ishte kthyer urgjentisht në Shkup, duke u shtruar në spitalin e qytetit, ku edhe kishte vdekur pas disa orësh. Mjekët dhe të afërmit e tij ishin të bindur se Kolë Bojaxhiu ishte helmuar në Beograd. Djali i tij Lazri, tërë jetën kishte thënë se babai i tij ishte helmuar në Beograd për çështje politike. Pas vdekjes së tij familja e Kolë Bojaxhiut kishte përjetuar ditë të vështira dhe varfëri të madhe për faktin se ortaku i tij italian ia kishte uzurpuar pas vdekjes të gjithë pasurinë. Atëherë Dranja u detyra të punojë si rrobaqepëse. Në këtë kohë në “Kishën Zemra e Krishtit” shërbente meshtari kroat Franjo Jambrekoviq, që ishte i devotshëm dhe shumë i ditur. Të gjitha frymëzimet dhe drejtimet e ardhmërisë, Nëna Tereze i kishte marrë prej tij. Ai i kishte treguar gjerësisht për veprimtarinë e misionarëve jezuitë dhe të motrave në Bengali të Indisë. Ky meshtar e kishte frymëzuar Gonxhe Bojaxhiun për t’iu bashkuar Kuvendit të Motrave të Loretos në Indi. Kole Bojaxhiu dhe familja e tij ishin shquar për vepra bamirëse, bile edhe në kohën kur ishin shumë të varfër pas vdekjes së Kolës. Drane Bojaxhiu në ato kushte të vështira jetese kishte pranuar në shtëpinë e saj 6 fëmijë jetimë. Kapitulli 3: “MOTRA E LORETOS”. Këtu bëhet fjalë për udhëtimin dhe kohën që Nëna Tereze kaloi në Irlandë, ku bëri pothuajse të gjitha përgatitjet për misionin e saj në Indi. Në Irlandë Agnes Bojaxhiu mësoi anglishten, bile shumë shpejt sepse kishte trashëguar aftësitë e babait Kolë për mësimin e gjuhëve të huaja. Irlanda ishte një vend shumë i ftoftë e jo si Shkupi qyteti i saj i vendlindjes. Mësimi i gjuhës angleze ishte i detyrueshëm pasi që kjo ishte gjuha
zyrtare e Indisë ku Nëna Tereza do të vendosej përgjithmonë.
Kapitulli 4: “DARJEELING”
Ndalesa e parë në Indi ishte limani i qytetit Madras. Këtu Motra Tereze u befasua nga varfëria e madhe që pa me sytë e saj. Edhe pse Shkupi i saj kishte qenë një qytet shumë i varfër, prapëseprapë nuk kishte asnjë krahasim me Madrasën. Mijëra familje qëndronin të shtrira natë e ditë nëpër rrugët e atij qyteti. Nëna Tereze kishte thënë: “Sikur populli im ta kishte parë vetëm një herë varfërinë e Kalkutës, nuk do të ishte ankuar asnjëherë për varfërinë atje”. Pasi qëndroi një kohë të shkurtër në Kalkutë, Nëna Tereze u nis me tren për Darjeeling që gjendet pranë Maleve Himalaje. Kjo rruge ishte 700 kilometra e gjatë, dhe ishte një udhëtim dramatik. Darjeelin është i njohur për çaje të mrekullueshme. Këtu “Motrat e Loretos” bënin ushtrime të jashtëzakonshme shpirtërore. Ishte ambient i shkëlqyeshëm për ushtrime të mëtejshme në këtë mision super human. Në këto ushtrime Motra Tereze u tregua shumë e zellshme dhe u kishte rënë në sy të gjithëve. Duke parë punën dhe sjelljet e saj, motrat dhe autoritetet fetare filluan ta quajnë nënë. Ajo i mësoi shumë shpejtë gjuhët: bengali dhe hindu. Më 24 Maj të vitit 1934 bëri betimin për detyrën e saj të re. Deri atëherë e kishin quajtur Agnes Bojaxhiu, por atë ditë me dëshirën e saj kishte pranuar emrin Shën Theresa e Lisieux, që ishte një shëjtreshë franceze që kishte bërë një jetë të veçantë, duke, u lutur natë e ditë por kishte ndërruar jetë në moshën 24-vjecare.Ndryshimi i emrit është diçka e zakonshme në jetën fetare katolike. Qysh në Mesjetë edhe papët e Romës i ndryshonin emrat e mepërparshëm. Përgatiti: Gjekë Gjonlekaj
14
Mozaik
e enjte, 14 korrik 2016
Javore A KOHA KOH
Sezoni turistik në Ulqin
Ofertë e pasu
Kryetari i OT, Fuad Haxhibeti vë në dukje kushtet e veçanta mon edhe çertifikimi me “Flamur të kaltër” të shtatë prej tyr kemi edhe aktivitete të tjera që e pasurojnë Organizata Turistike dhe sektori hotelier në Ulqin kanë bërë përgatitjet maksimale për të tërhequr sa më shumë turistë jo vetëm nga rajoni por edhe nga vendet perëndimore. Kryetari i OT, Fuad Haxhibeti vë në dukje kushtet e veçanta që i ofron bregdeti i Ulqinit.”Kemi plazhe shumë të mira , të
cilën gjë e dëshmon edhe çertifikimi me “Flamur të kaltër” të shtatë prej tyre. Përveç pastërtisë dhe furnizimit të rregullte me ujë të pijshëm dhe me rrymë kemi edhe aktivitete tjera që e pasurojnë ofertën turistike siç është Skena verore, Kalimera poetike, Panairi i librit etj”, tha z. Haxhibeti.
Ai theksoi përkushtimin e OT për tërheqjen e turistëve nga perëndimi, por gjithnjë duke e ruajtur mysafirin tradicional nga rajoni. “ Aktualisht më së shumti kemi turistë nga Polonia, të cilët vijnë në mënyrë të organizuar, ndërkaq nga rajoni kemi mysafirë nga Kosova, Serbia, Maqedonia, nga Bos-
Mozaik
e enjte, 14 korrik 2016
15
KOH Javore A KOHA
ur turistike
që i ofron bregdeti i Ulqinit.” Kemi plazhe shumë të mira , të cilën gjë e dëshre. Përveç pastërtisë dhe furnizimit të rregullt me ujë të pijshëm dhe me rrymë ë ofertën turistike siç është Skena verore, Kalimera poetike, Panairi i librit etj” nja e Hercegovina. Vërehet një trend i rritjes të numrit të turistëve nga Gjermania, Sllovakia, Çekia.” Edhe në sektorin hotelier dominojnë turistët e huaj që më muajt e ardhshëm numri i tyre pritet të rritet. Menaxherja e hotelit “Mediteran”, Suzana Taipi vë në dukje se “mysafirët që dominojnë
në këtë hotel janë polakë, rumunë dhe bullgarë por duke mos i harruar as kosovarët që kishin një numër të theksuar të fjetjeve në këtë hotel”. Zonja Taipi vlerëson se është duke u rritur numri i turistëve të huaj që po akomodohen në këtë hotel. Ulqini është i njohur për një mori pla-
zhesh në një hapësirë prej afro 40 km që lidhet me plazhin e Velipojës në Shqipëri. Në kategorinë e plazheve më të mira në rajon, Ulqini zë vendin e parë dhe ky aktivitet ndikon në sektorin e turizmit duke promovuar ofertën dhe nivelin e vlerave turistike të Ulqinit. a.s.
16
Intervistë
e enjte, 14 korrik 2016
Javore A KOHA KOH
Intervistë me këngëtarin Kastriot Rexha, i njohur me nofkën Majk
Është fat të jesh pjesë e Babastars Kim më ka ndihmuar shumë në karrierën time. Për herë të parë kemi filluar bashkëpunimin para tetë viteve dhe në atë kohë Kim nuk ka qenë e njohur në gjithë botën si sot. Kështu, prej se filluam të bashkëpunojmë, të dy u bëmë çdo ditë e më të njohur dhe të suksesshëm Koha javore: Kënga “Sjena mo” ka qenë një ndër hitet më të mëdha në karrierën tuaj. A e quani si fat bashkëpunimin me Getoar Selimin? Majk: A është fat? Normalisht që është fat të jesh pjesë e një ekipi shumë të mirë dhe shumë të madh, aty gjithçka është në vendin e duhur. Është fat, është kënaqësi së pari me qenë pjesë e Babastars, mandej bashkëpunimi me Getin që ka patur një sukses të jashtëzakonshëm. Është fat të kesh një njeri si Getin në ekip, edhe të mësosh shumë gjëra prej tij, duke ditur që është së 20 vjet në skenë, njëri nga më fortët. Është kënaqësi të punosh me të dhe me krejt grupin e Babastars. Koha javore: Kënga “Dashni” është një tjetër sukses i juaji , por këtë herë solo. Pas publikimit të kësaj kënge erdhën
shumë kritika që kënga, ose më mirë të them, stili i këngës është i vjedhur, si e komentoni Ju këtë? Majk: Kënga “Dashni” e ka vazhduar suksesin e vet, mos të them gati njëjtë si kënga “ sjena mo”. E kanë pritur shumë mirë, bile kur shkoj nëpër koncerte e ndali zërin dhe këngën e vazhdon publiku prej fillimit deri në fund. Suksesi i kësaj kënge shihet si në koncerte, si në klikime, si në gjithçka. Sa u përket kritikave që kënga është e vjedhur, nuk është kënga si këngë e vjedhur, është stili i njëjtë, teksti është i imi. Pra që të bëhem më i qartë, stili është i njëjti si i këngëtarit Maitre Gims, jo kënga. Shumë herë e kam thënë që ky artist më inspiron dhe nuk e kam problem ta përsëris këtë edhe thjesht: stili i tij është i veçantë, sepse është i vetmi këngëtar që këndon me nota të larta, edhe kur e bëj unë të një-
Unë mund të gjej 10 repera që e kopjojnë muzikën e njëri tjetrit, por aq shumë kopjohet, që ajo kalon në diçka, që duhet trend. Duka ja filluar nga Amerika deri në vendin tonë. Sot është shumë lehtë me kopjua. Unë thjesht kam dashur të bëj diçka që nuk e bëjnë shumë veta, në Shqipëri dhe Kosovë asnjë reper nuk mund të këndojë në atë tonalitet aq të lartë, kjo është arsyeja pse kjo këngë është vërejtur më shumë. Me Maitre Gims, kam kontakte të mira, i pëlqen muzika ime dhe më mbështet në atë që bëj unë
jtën gjë, ajo vërehet shumë. Unë mund të gjej 10 repera që e kopjojnë muzikën e njëri tjetrit, por aq shumë kopjohet, që ajo kalon në diçka, që quhet trend. Duke ia filluar nga Amerika deri në vendin tonë. Sot është shumë lehtë me kopjua. Unë thjesht kam dashur të bëj diçka që nuk e bëjnë shumë veta, në Shqipëri dhe Kosovë asnjë reper nuk mund të këndojë në atë tonalitet aq të lartë, kjo është arsyeja pse kjo këngë është vërejtur më shumë. Me Maitre Gims kam kontakte të mira, i pëlqen muzika ime dhe më mbështet në atë që bëj unë. Koha javore: Kur do keni një bashkëpunim me Onatin, sepse që nga koha që jeni bërë pjesë e Babastars nuk keni pasur ndonjë bashkëpunim vetëm ju të dy? Majk: Me Onatin jemi bashkë në Babastars, bashkë nëpër koncerte, jemi edhe shokë të jetës. Edhe pse u bë një kohë e gjatë që nuk kemi pasur ndonjë bashkëpunim, prapëseprapë nuk mund ti ikim njëri tjetrit. Kur? Nuk e di saktë. Por po përpiqemi që kur të bëjmë një bashkëpunim, mos të jetë vetëm bashkëpunim, por të jetë diçka madhështore. Shpresoj që së shpejti do kemi një bashkëpunim, jo vetëm një, por mendoj që më shumë. Koha javore: U bë një kohë e gjatë që jeni pjesë e estradës shqiptare. Si e defi-
Intervistë
e enjte, 14 korrik 2016
17
Javore KOHA
Foto: albicocaj
noni ju repin shqiptar? A ka devijuar kohëve të fundit? Majk: Devijuar? Jo, nuk ka devijuar. Për mendimin tim është duke ecur me hapa të mirë. Është repi numër një në Balkan. Për nga kualiteti dhe për gjithçka. Ka talentë të rinj, ka repera të mirë. Deri sot çfarë kam dëgjuar, repi jonë është shumë më i mirë. Çdo këngë që bëhet është shumë kualitet. Koha javore: Kur mund të Ju presim në
Në Mal të Zi do të jem verës, respektivisht në Ulqin. Në Malësi? Nuk e di çfarë të them, andej nuk ka organizime të tilla. Por, nëse fitojmë ftesë, unë gjithë dëshirë do vij. Aty ku ka shqiptarë, aty edhe do të vij Mal të Zi, respektivisht në Malësi-Tuz? Majk: Në Mal të Zi do të jem verës, respektivisht në Ulqin. Në Malësi? Nuk e di çfarë të them, andej nuk ka organizime
të tilla. Por, nëse marrim ftesë, unë me gjithë dëshirë do vij. Aty ku ka shqiptarë, aty edhe do të vij. Intervistoi Kristjan DUKAJ
18
Kulturë
e enjte, 14 korrik 2016
Javore KOHA
Mbi librin “Identitete letrare I ” të autorit prof. dr. Isak Shema
Refleksione studimesh të zgjedhura letrare Vepra “Identitete letrare I” e autorit prof. dr. Isak Shema përmbledh studime të zgjedhura letrare, të prezantuara në tubime të rëndësishme, në manifestime kulturore, arsimore dhe shkencore. Në këto punime dhe vështrime kritike shquhet identiteti kombëtar i letërsisë shqiptare dhe karakteri universal i saj. Studimet e tjera për autorë dhe tema të tjera përmblidhen në vëllimin “Identitete letrare II” Shaban Hasangjekaj
Veprën në fjalë, recensues të së cilës janë prof. dr. Hysen Matoshi dhe prof. dr. Bashkim Kuçuku, korrektor Zenun Rexhepi, kurse redaktura kompjuterike dhe kopertina prof. dr. Lulzim Lajçi, e botoi Instituti Albanologjik i Prishtinë në vitin 2015. Është shtypur në shtypshkronjën “Grafobeni” në Prishtinë dhe përbëhet prej 503 faqesh. Vepra “Identitete letrare I” botohet me rastin e 75-vjetorit të lindjes dhe 55-vjetorit të veprimtarisë arsimore, kulturore dhe shkencore të autorit, i cili atë ua ka dedikuar në shenjë kujtimi dy vëllezërve të ndjerë Zymer Shema (1933-2011) dhe Shemë Shema (1936-2014).
Brumin e lëndës së përfshirë në veprën e vet “Identitete letrare I”, autori prof. dr. Isak Shema me dinjitet, përkushtim dhe përpikëri e ka ndarë, radhitur dhe sistemuar në katër cikle. Në ciklin e parë të titulluar “Letërsia shqipe e traditës”, autori ka përfshirë 8 studime letrare, kumtesa të zgjedhura shkencore kushtuar letërsisë shqipe të traditës, siç vijon: 1. Faik Konica - Personalitet i shquar i kulturës shqiptare dhe evropiane; 2. Asdreni - Poet i shquar i romantizmit shqiptar; 3. Migjeni dhe risitë letrare; 4. Nga letërshkëmbimi i Gjergj Fishtës; 5. Veprimtaria e Faik Konicës në Bruksel (1896-1902); 6. Vizioni poetik i Gjergj Fishtës për lidhjen e Prizrenit; 7. Eqrem Çabej për Lasgush Poradecin, dhe 8. Pamfletet e Mitrush Kutelit. Në ciklin e dytë me titull “Letërsia shqipe bashkëkohore”, janë përmbledhë 11 studime dhe vështrime kritike për letërsinë shqipe bashkëkohore, po ashtu të paraqitura në konferenca, në seminare, në kongrese dhe në tubime të ndryshme
profesionale shkencore, të organizuara në Kosovë, në Shqipëri dhe në qendra të ndryshme të botës: 1. Kosova në poezinë e Esad Mekulit; 2. Versionet e poezisë së Ismail Kadaresë; 3. Vlora dhe identiteti kombëtar në poezinë e Fatos Arapit dhe të Ali Podrimjes. 4. Poezia për Isa Boletinin; 5. Imazhi i Kosovës në romanet e Isamil Kadaresë; 6. Vetëdija kritike e shkrimtarit realist; 7. Sterio Spasse - shkrimtar i shquar i letërsisë shqiptare; 8. Nga historia e krijimit të romaneve të Jakov Xoxës; 9. Hapësira dhe koha në romanet “Kronikë në gurë” dhe “Çështje të marrëzisë të Kadaresë”; 10. Proza e Ramadan Rexhepit, dhe 11. Drama “Nita” e Josip Relës. Në ciklin e tretë “Shkenca e letërsisë”, radhiten 11 punime të fushës së shkencës së letërsisë: 1. Shekuj të letërsisë shqiptare dhe shkencës së letërsisë; 2. Koncepte të avangardës në letërsi dhe në shkencën e letërsisë; 3. Lëvizjet letrare në letërsinë shqiptare të shek. XX; 4. Studimet letrare të Hasan Mekulit për
Veprimtaria shumëvjeçare arsimore, kulturore dhe shkencore e Isak Shemës, e zhvilluar që nga viti 1959, në fillim në institucione arsimore parauniversitare të Kosovës dhe më vonë, që nga viti 1968 në ato universitare, sidomos në degët albanologjike të Fakultetit Filozofik dhe pastaj në ato të Fakultetit Filologjisë të Universitetit të Prishtinës, por edhe në institucione të tjera akademike publike dhe private, është pasqyruar në shtojcën e kësaj vepre “Jetëshkrimi dhe veprimtaria e autorit”. Këto veprimtari nuk janë ndërprerë asnjëherë dhe vazhdojnë të pasurohen edhe sot, me përkushtim të vazhdueshëm profesional dhe shkencor
Kulturë
letërsinë shqipe; 5. Studimet e Rexhep Qosjes për romanin e sotëm shqiptar; 6. Vepra letrare dhe shkencore e Latif Berishës; 7. Çështje të vlerësimit të letërsisë; 8. Kultura letrare bashkëkohore; 9. Kultura letrare dhe mendimi kritik; 10. Fjalor i ri i letërsive botërore, dhe 11. Terminologjia e letërsisë. Në ciklin e katërt dhe të fundit “Vështrime bibliografike”, janë dhënë refleksionet e bibliografive të letërsisë dhe kritikës letrare shqiptare dhe të shkencës së letërsisë, është prezantuar literatura e shfrytëzuar, si dhe është pasqyruar jetëshkrimi dhe veprimtaria e autorit. Rrjedhat e veprimtarisë profesionale shkencore kanë qenë mjaft interesante dhe komplekse, prandaj në kuadër të tyre shquhet kontributi shkencor, si dëshmi autentike e proceseve të zhvillimit të artit letrare dhe të shkencës shqiptare të letërsisë. Vepra shkencore vlerësohet në mënyrë të gjithanshme dhe, si e tillë, afirmohet dhe bëhet pjesë përbërëse e krijimtarisë kulturore dhe shkencore. Në krijimtarinë letrare të traditës dhe në letërsinë bashkëkohore letrare shquhen individualitetet krijuese, personalitete të kulturës, të artit dhe të shkencës së letërsisë, të cilat autorin e kanë nxitur të analizojë dhe të vlerësojë veprat e tyre. Në fokus të studimeve teorike, kritike dhe historike të kësaj vepre janë identitete të shquara letrare që kanë zgjuar interesimin e lexuesve dhe të studiuesve
e enjte, 14 korrik 2016
19
Javore KOHA
të shumtë dhe meritojnë vëmendjen tonë sot dhe nesër, për t’i lexuar dhe për t’i studiuar veprat e tyre letrare dhe shkencore filologjike. Veprimtaria letrare dhe shkencore e disa personaliteteve më të shquara ka qenë në qendër të vëmendjes dhe të studimit të vazhdueshëm të letërsisë dhe, duke ndriçuar aspekte të rëndësishme të krijimtarisë së tyre, është synuar të jepet kontributi studimor në historinë e letërsisë shqipe. Lexuesit dhe studiuesit shkencorë, duke njohur veprat dhe vështrimet kritike, në vazhdimësi do t’i njohin më mirë rrjedhat e përgjithshme të krijimtarisë, temat dhe problemet e trajtuara shkencore, do të shfrytëzojnë informacionin e pasur bibliografik të letërsisë e të kritikës letrare dhe do të japin vlerësimet e tyre. Kjo është në funksion të thellimit, të afirmimit të studimeve të letërsisë dhe të përparimit kulturor, arsimor dhe shkencor. Në faqen e fundit të koperinës së librit janë recensionet vlerësuese të recensuesve kushtuar veprës. Prof. dr. Halit Matoshi në recensionin e vet shprehet: “Isak Shema në këtë vepër, më duhet se i ngjanë një ndërtuesi krojesh, një mjeshtëri i cili diku në mal ose në fushë, në ndonjë pjesë ku ka burim me mjaft ujë, por kroni mungon, ndërtoi një ose më shumë kroje, e mandej, ndoshta, edhe pa e shënuar se kush ishte bamirësi i njerëzve, e vazhdon rrugën më tutje dhe krijon dhe e bën atë që i duket e mirë. Pra, Isak Shema sikur
hartoi një nga këto ‘kroje’. Ai, prej fillimit e deri në fund, gjen elemente të vlefshme për shqyrtim, gjen tema e probleme interesante letrare për të gjykuar dhe për t’i vrojtuar..., në çdo kaptinë, gjen diçka reale dhe interesante, që e ruan dhe e vë në pah krijuesin, e ruan veprën e tij për t’ia shtuar thesarit të popullit”. Ndërkaq, kolegu i tij prof. dr. Bashkim Kuçuku në recensionin e vet konfirmon: “Isak Shema është gjithashtu ndër mediatorët e parë të specializuar, që e kanë filluar në vitet 70-të dhe vazhdon sot e kësaj dite ta përcjellin letërsinë shqipe me hulumtime, studime, e ligjërata, qoftë nëpërmjet organeve të shtypit dhe librave, qoftë nëpërmjet auditorit dhe mediave pamore. Me një njohje tërësore të saj, sidomos të letërsisë bashkëkohore, ai ka hulumtuar anë të veçanta të veprave të autorëve të traditës... dhe të bashkëkohësisë. Hulumtimet, trajtesat dhe studimet që u drejtohen specialistëve, janë të një cilësie tjetër më të lartë. Ndër të tjera, këto mbartin koncepte teorike bashkëkohore dhe përvoja historike letrare të shkencave të tjera evropiane”. Shënimet autobiografike, bibliografike dhe informacioni i gjithanshëm për jetën dhe veprimtarinë profesionale shkencore, evidencohen në kuadër më të gjerë, në botime të veprave, të publikimeve në gjuhën shqipe dhe në gjuhë të huaja, në punime shkencore të publikuara në shtypin, në periodikun e kohës dhe në botime të veçanta. Veprimtaria shumëvjeçare arsimore, kulturore dhe shkencore e Isak Shemës, e zhvilluar që nga viti 1959, në fillim në institucione arsimore parauniversitare të Kosovës dhe më vonë, që nga viti 1968 në ato universitare, sidomos në degët albanologjike të Fakultetit Filozofik dhe pastaj në ato të Fakultetit Filologjisë të Universitetit të Prishtinës, por edhe në institucione të tjera akademike publike dhe private, është pasqyruar në shtojcën e kësaj vepre “Jetëshkrimi dhe veprimtaria e autorit”. Këto veprimtari nuk janë ndërprerë asnjëherë dhe vazhdojnë të pasurohen edhe sot, me përkushtim të vazhdueshëm profesional dhe shkencor. Pa ngurrim dhe me plot gojë mund të konkludohet se vepra “Identitete letrare I” e prof. dr. Isak Shemës është vëllim me vlerë të lartë shkencore për letërsinë shqipe i cili lexuesve dhe studiuesve shkencorë padyshim do t’u shërbejë në punën e tyre hulumtuese. Ai njeherit mund t’u shërbejë si doracak ndihmues edhe nxënësve dhe mësimdhënësve në arsimin parauniversitar.
20
e enjte, 14 korrik 2016
Javore KOHA
Mediat britanike raportojnë se albumi i ri i Rita Orës do të përfshijë edhe muzikë që do të luhet me instrumente nga Kosova, vendin e lindjes së këngëtares me famë botërore. “Kam zgjedhur disa instrumente që e përfaqësojnë kombësinë timë, prej nga vij. Do t’i bëj bashkë ato (instrumente) dhe do e bëj këtë album që të më përfaqësojë personalisht sa më shumë që është e mundshme”, ka deklaruar Rita Ora. Këngëtarja 25-vjeçare e lindur në Prishtinë është rritur në kryeqytetin britanik, Londër, prej ku e ka filluar karrierën ndërkombëtare. Albumi i saj i parë i lëshuar në qarkullim në vitin 2012 mbante titullin “Ora”, ndërsa pjesë e tij ka qenë edhe kënga “Shine Ya Light”, video spoti i së cilës është xhiruar në Kosovë.
Panoramë
Rita Ora me elemente shqiptare në albumin e ri
Linda Halimi mendon se ka zë si Beyonce Linda Halimi ka një zë të fuqishëm. Ajo këtë e dëshmoi edhe gjatë pjesëmarrjes në talent shoun amerikan “American Idol’. Por, këngëtarja mendon se ka zë si të këngëtares së famshme amerikane, Beyonce. Ajo ka publikuar një video në Snapchat teksa mundohet ta imitojë bashkëshorten e reperit, Jay-Z.
Panoramë
Valton Jakupi pjesë e dy projekteve filmike franceze Era Istrefi “pretendente” për të përfaqësuar Shqipërinë në Eurovision
Në një sondazh online të quajtur “Wiwi vision”, Era Istrefi radhitet në vendin katërt nga 70 shtetet pjesëmarrëse, për të përfaqësuar Shqipërinë në Eurovision. Senzacioni i këngës “BonBon” Era Istrefi, e cila tashmë ka thyer çdo rekord sa i pëket klikimeve në YouTube, është përfshirë në një sondazh në portalin online Wiwiblogs, garë kjo e cila quhet Wiwivision që përcjellë Eurovisionin çdo vit. Istrefi është renditur e katërta nga 70 këngët konkurruese nga mbarë Evropa duke grumbulluar 239 pikë. Çuditërisht kënga nuk duket shumë e pëlqyer për juritë e shteteve duke marrë kështu mbi 200 pikë vetëm nga votuesit. Por këngëtarja nuk duket se ka shprehur deri më tani ndonjë interesim për një pjesëmarrje të tillë.
e enjte, 14 korrik 2016
21
KOH Javore A KOHA
Karriera e tij artistike si aktor dhe regjisor po dëshmohet jo vetëm në filmat shqiptarë, por edhe të huaj. Valton Jakupi, pas sukseseve në projektet e tij artistike, është duke punuar për disa projekte filmike franceze. Aktori shqiptar nga Bujanoci, i cili jeton në Zvicër, është zgjedhur nga producenti francez Murphy François që të interpretojë në filmin “Le Sodat Perdu” (Ushtari i humbur). Valton Jakupi në këtë film paraqitet në një ngjarje tragjike të një ushtari të humbur pas një lufte në një front. Ushtari humbet nga kolegët e tij, në një vend të huaj. Duke mos ditur ku të strehohet, kërkon rrugëdalje dhe shpëtim në malet e vendit të panjohur. Por edhe pse i shpëton një beteje të përgjakshme, ai vritet pa qëllim nga një gjuetar i malit. Në filmin “Ushtari i humbur” Valton Jakupi tregon se ishte kërkesa e producentëve të filmit që ai ta marrë këtë rol, por me kusht që ta lëshojë mjekrën. Kjo për shkak të ngjashmërisë së tij me personazhin e imagjinuar të filmit. Në këtë film Valtoni do të jetë edhe në cilësinë e regjisorit të dytë.
22
Mozaik
e enjte, 14 korrik 2016
Javore KOHA
Propozimi për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit të Ministrisë për të Drejtat e Njeriut dhe Pakicave të Malit të Zi
Gjuha shqipe zyrtarizohet edhe në komuna të tjera Ky projektligj, i cili pritet që të miratohet nga Qeveria e Malit të Zi sipas drejtorit të përgjithshëm për mbrojtjen e pakicave në këtë ministri, Leon Gjokaj, për herë të parë gjuha shqipe zyrtarizohet edhe në disa komuna të tjera në Mal të Zi Propozimi për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit të Ministrisë për të Drejtat e Njeriut dhe Pakicave të Malit të Zi parashikon zyrtarizimin e gjuhës së pakicave në të gjitha komunat ku ato përbëjnë 5% të popullsisë. Ky projektligj, i cili pritet që të miratohet nga Qeveria e Malit të Zi sipas drejtorit të përgjithshëm për mbrojtjen e pakicave në këtë ministri, Leon Gjokaj, për
herë të parë gjuha shqipe zyrtarizohet edhe në disa komuna të tjera në Mal të Zi. “Jemi në procesin e ndryshimit dhe plotësimit të ligjit për mbrojtjen e pakicave, i cili parashikon që në të gjitha ato komuna ku pakica gjuhësore përbën 5% kjo gjuhë do të jetë në përdorim zyrtar. Falë kësaj gjuha shqipe më nuk do të jetë në përdorim vetëm
Falë kësaj gjuha shqipe më nuk do të jetë në përdorim vetëm në Ulqin apo në Plavë e Tuz, por do të jetë gjuhë e përdorimit zyrtar edhe në Podgoricë, Tivar, Guci e Rozhajë,” tha z. Gjokaj
në Ulqin apo në Plavë e Tuz, por do të jetë gjuhë e përdorimit zyrtar edhe në Podgoricë , Tivar , Guci e Rozhajë,” tha z. Gjokaj. Ai po ashtu tha se ndryshimi dhe plotësimi i Ligjit për të Drejtat e Njeriut dhe Pakicave nënkupton themelimin e Qendrës Kulturore të Pakicave, e cila do të ndikojë dukshëm në zhvillimin e këtyre pakicave dhe në avancimin e reformave në këtë fushë. Sipas z. Gjokaj të gjitha këto përparime dhe zhvillime në spektrin e të drejtave të pakicave janë në përputhje të plotë me mendimin e Komisionit Evropian dhe të Komisionit të Venecias. a.s.
Fotografia e javës
e enjte, 14 korrik 2016
23
Javore KOHA
LIRIDONA GJOKAJ
„Nëse një fotograf profesionist fotografon të njëjtin objekt që fotografon edhe një person i zakonshëm, ku qëndron ndryshimi„.
„Qesh pak, shiko këtu”
24
Mozaik
e enjte, 14 korrik 2016
Javore A KOHA KOH
Piktorja Vahida Hasanaga – Nimanbegu hapi ekspozita individuale në Pula të Kroacisë dhe Lichtensteig të Zvicrës
Ngjyrat dhe shijet e artit mediteran në Zvicër
Në Galerinë “Hadorn” në qytetin Lichtensteig është hapur ekspozita personale e Nimanbegut, e cila publikut zviceran i është paraqitur me 21 vepra artistike Piktorja nga Ulqini Vahida Hasanaga – Nimanbegu vazhdon të ekspozojë krijimtarinë e saj artistike në qendra të ndryshme evropiane. Në fillim të këtij muaji, ajo ka hapur dy ekspozita individuale, në Pula të Kroacisë dhe në Lichtensteig të Zvicrës. Më 4 korrik 2016, Nimanbegu ka prezantuar punimet e saj në Qendrën Evropiane për Paqe dhe Zhvillim të OKB-së në Pula të Kroacisë. Ekspozita është organizuar nga Bashkësia e Malazezëve dhe Miqve të Malit të Zi të Zhupanisë së Istrës në Pula. Ndërkaq, të shtunën, më 9 korrik 2016, në Galerinë “Hadorn” në qytetin Lichtensteig është hapur ekspozita e
saj, ku publikut zvicerian i është paraqitur me 21 vepra artistike. Ekspozitën e ka hapur kuratorja Mirjam Hadorn, e cila ndër të tjera ka thënë se me punimet e saj, Nimanbegu na solli ngjyrat dhe shijen e Mediteranit. Piktorja Nimanbegu është shprehur e kënaqur me organizimin duke thënë se çdo gjë ishte e organizuar mirë. Hapja e ekspozitës në Zvicër është mbështetur nga Ministria e Kulturës e Malit të Zi dhe Qendra për Ruajtjen dhe Zhvillimin e Kulturës së Pakicave (CEKUM). Piktorja Vahida Hasanaga – Nimanbegu ka mbaruar Fakultetin e Arteve të Aplikuara, dega pikturë murale,
në Beograd. Që nga viti 2009 është anëtare e Shoqatës së Artistëve Figurativë të Malit të Zi. Për krijimtarinë e saj është shpërblyer disa herë. Është fituese e Çmimit të Sallonit të Zemunit në vitin 2008, Çmimit Vjetor “Lubarda, Millunoviq, Stijoviq” të Shoqatës së Artistëve Figurativë të Malit të Zi në vitin 2009, Çmimit Vjetor për pikturë “Draudacum” në Gostivar, fituese e Çmimit të Sallonit të Vjeshtës në Gjilan etj. Ka hapur me dhjetëra ekspozita individuale dhe është prezantuar në shumë ekspozita kolektive. Është kryetare e Shoqatës “Art Dulcinium”, me të cilën përpos tjerash ka organizuar disa koloni artistike. i.k.
Mozaik
e enjte, 14 korrik 2016
25
KOH Javore A KOHA
Shoqata e Artistëve dhe Artizanëve “Globus Art“
Pjesëmarrëse në panairet Shëngjin dhe Serbi Shoqata e Artistëve dhe Artizanëve “Globus Art“nga Ulqini po vijon me sukses pjesëmarrjen nëpër panaire të ndyshme në rajon, duke promovuar punime të llojlloshme artizanale të cilat tërheqin jo pak vizitorë. Artistët dhe artizanët shqiptarë po marrin pjesë në çdo vend të rajonit duke ekspozuar punimet e tyre artistike, mes të cilave edhe Shoqata “Globus Art”e cila mori pjesë me artizanët e vet në panairin në Shëngjin me rastin e hapjes së sezonit turistik. Risi për “Globus Art” këtë vit ishte
pjesëmarrja në Kralevë, Serbi ku mori pjesë në Festivalin e punimeve artizanale. Kryetari i shoqatës “Globus Art” Ramiz Hajdari u shpreh se në Shëngjin kishte një interesim mjaft të lartë për punimet artizanale por edhe në Sërbi kjo shoqatë është pritur shumë mirë nga qytetarët e këtij vendi për tre ditë sa kanë qëndruar atje. Kryetari i kësaj shoqate Ramiz Hajdari paralajmëron panaire të tjera në vazhdim, në Shqipëri (Durrës), dhe Maqedoni (Strugë) por gjithashtu
shtoi se në fillim të muajit gusht do të organizojë panairin më të madh në Ulqin i cili do të mbahet nën bedenet e Kalasë së Ulqinit. Shoqata e Artistëve dhe Artizanëve “Globus Art“ ka organizuar brenda tre vitesh afro 40 panaire në Rajon dhe Ballkan si dhe ka qenë bashkorganizatore e mbi 60 panaireve me karakter mbarëkombëtar dhe ndërkombëtar. Punimet e kësaj shoqate veçohen në çdo panair brenda dhe jashtë vendit. t.u.
26
Mozaik
e enjte, 14 korrik 2016
Javore A KOHA KOH
KKSH në Mal të Zi çeli zyrën koordinuese në Tuz
Nimanbegu: Zyra urë lidhëse ndërmjet KKSH-së dhe popullatës shqiptare të kësaj zone Tuz- Këshilli Kombëtar i Shqiptarëve në Mal të Zi me një ceremoni solemne ka bërë hapjen e zyrës koordinuese në Tuz në prani të një numri të konsideruar të të ftuarish. Me ftesë të kryetarit të KKSH-së të pranishëm kanë qenë ambasadori i Shqipërisë në Mal të Zi Ernal Filo, sekretari i ambasadës së Kosovës në Mal të Zi Blerim Xhemalji, përfaqësues të partive politike shqiptare në vend, anëtarë të KKSH-së, gazatarë dhe personalitete të fushave të tjera. Në fjalën e rastit gjatë inagurimit të kësaj zyre, kryetari i KKSH-së Genci Nimanbegu është shprehur se kjo zyrë është një urë lidhëse ndërmjet Këshillit Kombëtar të Shqiptarëve në
Mal të Zi dhe popullatës shqiptare të kësaj zone, duke theksuar se KKSH-ja ka çelur zyra koordinuese edhe në treva të tjera shqiptare. “KKSH ka hapur zyrën koordinuese dhe në Plavë në dhjetor të 2015-të edhe përkundër vështirësive ekonomike që kemi, pasi buxheti i KKSHsë nuk është në nivelin e duhur në mënyrë që organizimet tona të jenë më të suksesshme por besoj që me ndihmën e projekteve të ndyshme do të bëjmë që edhe këtu të punësohet një njeri me afat të gjatë kohor qe kjo zyrë të jetë nismëtare e iniciativave dhe projekteve për të luftuar për mbrojtjen e të drejtave që ne si shqiptarë në Mal të Zi na tako-
jnë e për të cilat çdo herë duhet të kërkojmë më shumë sepse si popull autokton kemi sfida të ndyshme por qëllimi është që në këto trava të gëzohemi familjarisht dhe të jemi pjesë integruese e shtetit i cili duhet të çmojë rezultatet e kontributit që kemi dhënë qoftë për pavarësimin apo demokratizimin në këtë shtet”, përfundoi kryetari i KKSH Genci Nimanbagu. Në fund të përurimit të kësaj zyre është shtruar një koktej modest për të gjithë të pranishmit. Kjo është hera e parë që në Malësi Këshilli Kombëtar i Shqiptarëve ka çelur zyrën koordinuese të veprimtarisë dhe misionit të tij. t.u.
Mozaik
e enjte, 14 korrik 2016
27
KOH Javore A KOHA
MASHT miratoi vendimin për pranimin e studentëve të rinj në universitetet publike të Kosovës, në vitin akademik 2016/2017
Kuota të rezervuara për kandidatët shqiptarë nga Mali i Zi Prishtinë – Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë e Republikës së Kosovës ka miratuar numrin e studentëve të rinj, të cilët do të pranohen në programet e akredituara të nivelit baçelor në universitetet publike të Kosovës. Në bazë të vendimit, numri i studentëve që do të pranohen në shtatë universitetet publike të Kosovës për vitin akademik 2016/2017 është 15.487, ndërsa shtesë e këtij numri do të jetë edhe kuota prej 12 përqindje për studentët
e komuniteteve joshumicë dhe në disa universitete do të ketë edhe kuota për kandidatët e viseve të tjera shqiptare – Mali i Zi, Luginë e Preshevës, Maqedoni dhe Shqipëri, si dhe për familjarë të ngushtë të dëshmorëve të Kosovës. Numri më i madh i studentëve 7806 do të pranohet në universitetin më të madh në Kosovë, Universitetin e Prishtinës “Hasan Prishtina”. Në këtë universitet ku tradicionalisht ekziston interesimi më i madh i kandidatëve shqiptarë në Mal të Zi për t’u regjistruar, në
konkurs është përcaktuar se në nivelin e parë të studimeve do të regjistrohen deri në 5 për qind të numrit të përgjithshëm të studentëve, kandidatë nga Mali i Zi, Lugina e Preshevës, Maqedonia dhe Shqipëria. Konkursi për pranimin e studentëve në vitin e parë akademik 2016/2017 në Universitetin e Prishtinës “Hasan Prishtina” është hapur më 8 korrik dhe do të mbyllet të enjten, më 14 korrik. (Kohapress)
28
Kulturë
e enjte, 14 korrik 2016
Javore KOHA
OJQ “Instituti për Zhvillimin e Kulturës” në Tuz
I themeluar për promo kulturës në trevën e M
Tuz- OJQ “Instituti për Zhvillimin e Kulturës” në Tuz është një organizatë e themeluar vetëm para një viti por me një synim dhe mision të qëlluar, atë të promovimit të kulturës në trevën tonë, të paktën aq sa do të ekzistojnë mundësitë duke ditur që në këtë mjedis ka mungesë të institucioneve kryesore të kulturës dhe shkencës. Me iniciativën e dy entuziasteve, Zj. Enisa Murseli-Gjokaj dhe znj. Liridona Sinishtaj u jetësua ideja për të themeluar një OJQ të tillë, të vetëdishme se vetëm me nisma të tilla, me vullnet e kurajo mund të përmbushet sadopak ajo zbrazëtira kulturore dhe shkencore që ekziston në këtë trevë me mungesë biblioteke të qytetit, teatrit dhe kinemasë. Të pyetura nga “Koha Javore” se si lindi ideja për themelimin e kësaj OJQ-je, nismëtaret dhe themelueset e saj Enisa Murseli-Gjokaj dhe Liridona Sinishtaj u shprehën se kjo nismë lindi duke parë
mungesat e ndyshme të cilat për fat të keq janë prezente në ambientet tona të përditshme. “Ideja na lindi nga bisedat e zakonshme shoqërore mes meje dhe Enisës Murseli-Gjokaj. Pothuajse gjithmonë bisedat tona lidhen ngusht me mungesat e ndryshme që shohim se i kemi ne ambientet tona të përditshme. Por, Enisa ishte ajo që besonte më shumë tek ideja e OJQ-së, sepse kishte pasur përvoja të mëparshme në Maqedoni”, theksoi Liridona Sinishtaj, duke sqaruar se edhe pse nuk mund të bëjnë gjëra të mëdha, ndihen të kënaqura me mbështetje të të gjithë pjesëmarrësve në aktivitete të tyre duke gjetur përkrahje te të gjithë ata tek të cilët kanë kërkuar përkrahje në këtë drejtim. Themelueset e kësaj shoqate shprehen se asgjë nuk është e përjetshme por qëllimi dhe misioni i vetëm i jetësimit të kësaj ideje ka qenë dhe mbetet “që
sot të bëjmë aq sa të mundemi dhe të promovojmë vlera. Të nxjerrim në pah mungesat e ndryshme në sektorin e kulturës në Malësi dhe përtej Malësisë”. Ndërkaq aktiviteti i parë i kësaj OJQ-je ka qenë grumbullimi i librave për bibliotekën e qytetit në Tuz, aksion i cili ka zgjatur disa muaj. Kanë dhuruar libra nga Kosova, Maqedonia, Shqipëria, e sidomos Ulqini e Malësia. Sot në bibliotekë ka rreth njëmijë libra më shumë në fusha të ndryshme. “Organizimi i dyti ka qenë ai i mbajtjes së një leksioni të hapur me temë ‘’Dinamika e Indetnitetit në bashkëkohësi’’ nga Bashkim Kuçuku, profesor i letërsisë bashkëkohore shqipe në Universitetin e Tiranës. Ky leksion përveç mbajtjes se një ore universitare për të gjitha moshat dhe për të gjithë dashamirësit e kulturës, kishte për qëllim që të na paraqiste një historik dhe një këndvështrim për identitetin përmes një syri studimor dhe akademik”, theksuan
Kulturë
ovimin e Malësisë
themelueset e saj. Aktviteti i fundit ka qenë në muajin prill, për Ditën Ndërkombëtare të Librit ku kjo OJQ, këtë datë simbolike për librin, ta sjellin më afër secilit, si reflektim i madh për rolin dhe praninë e tij mes pasionit dhe profesionit. “23 prilli ishte dhe vazhdon të mbetet një ftesë për lexim, përmës temës tonë të përzgjedhur ‘’Libri, udhërrëfyes në jetë’’. Përmes kësaj temë të ftuarit tanë trajtuan çështje të ndryshme ku studjues, shkrimtarë e kritikë shpalosën këndvështrimet e tyre për librin dhe problemet e tij sot me prezencë të Arjeta Ferlushkaj, me ‘’Sfidat e lexuesit sot’’, Dorian Koçi me ‘’ Rrugëtimi drejt Evropës përmes librti shqip’’, Eljon Doçe me ‘’In memoriam Umberto Eco’’, dhe Haxhi Shabani me ‘’Problemet e librit shqip në Mal të Zi’’, u shprehën Enisa Murseli-Gjokaj dhe Liridona Sinishtaj në prononcimin për Koha Javore. Ne urojmë dhe besojmë se nisma të ngjajshme do të ndërmarrin dhe vënë
e enjte, 14 korrik 2016
29
KOH Javore A KOHA
Ideja na lindi nga bisedat e zakonshme shoqërore mes meje dhe Enisës Murseli-Gjokaj. Pothuajse gjithmonë bisedat tona lidhen me mungesat e ndryshme që shohim se i kemi në ambientet tona të përditshme. Por, Enisa ishte ajo që besonte më shumë te ideja e OJQ-së, sepse kishte pasur përvoja të mëparshme në Maqedoni”, theksoi Liridona Sinishtaj, duke theksuar se nuk mund të bëjnë gjëra të mëdha por ndihen të kënaqura me mbështetje të të gjithë pjesëmarrësve në aktivitete të tyre duke gjetur mbështetje te të gjithë ata tek të cilët kanë kërkuar përkrahje në këtë drejtim
në jetë edhe të rinj të tjerë të cilët aspirojnë që vendin e tyre ta ngrisin më lart në çdo sferë e kjo mund të arrihet vetëm përmes kulturës, artit, shkencës
e fushave të tjera të cilat janë vendimtare për suksesin e një etnie apo kombi. t.u.
30
In Memoriam
e enjte, 14 korrik 2016
Javore KOHA
In memoriam: Luigj (Pashuku) Zadrima (1925-2016)
Rrnoi për me tregue Pas një sëmundjeje disajavore, në ditët e para të këtij muaji u nda nga jeta në moshën 91-vjeçare Luigj Zadrima nga Sutjeli i Ulqinit. Për të gjithë ata që e kanë njohur, ai ishte një njeri i veçantë, që rrezantonte butësi, mirësi, qetësi dhe optimizëm, me të cilat bënte çdokënd për vete. Ai u lind më 9 nëntor 1925 në Sutjel, në një familje bujare dhe të ndershme, prej babës Pashukut dhe nënës Tone. Babai i tij ishte me prejardhje nga Zadrima e Shqipërisë, kurse nëna nga qyteti i Shkodrës. Me bashkëshorten Agen, të bijën e Lok Gjon Gazivodës nga Reçi dhe Çiles nga fisi Çotaj nga Shëngjergji, lindën gjashtë fëmijë - dy djem e katër vajza, por një djalë dhe njëra vajzë do t’u vdesin.
Vlerat dhe virtytet që i kishte trashëguar nga babai dhe nëna u bënë frymëzim dhe udhërrëfyes për jetën e tij, duke i trashëguar dhe transmetuar tek të tjerët, në radhë të parë te pjesëtarët e familjes së tij. Që në fëmijëri u dallua për aftësitë intelektuale dhe fizike. Ishte nxënësi më i mirë i shkollës, por dallohej sidomos në lëndën e matematikës. Ka marrë pjesë në Luftën e Dytë Botërore në luftën kundër fashizmit. Pas luftës, u dallua edhe në ushtri. Falë fizikut dhe shkathësive të tij, askush nuk ka mundur ta rrrëzojë apo t’ia kalojë në hedhjen e gurit në brigadën ku ishte. Si i ri ka qenë udhëheqës i aksionit rinor nga Komuna e Ulqinit në ndërtimin e hekurudhës Podgoricë – Nikshiq. Ka qenë aktivist shoqëror e poliU. S. EMBASSY PODGORICA tik, ku ka marrë Announces an open position for pjesë si delegat REGISTERED NURSE i Ulqinit në Kon• BASIC FUNCTION OF THE POSITION The incumbent serves as the Post’s primary nurse including, but not limited to the gresin e Pestë të use of MED RN patient management protocols and standard nursing procedures in Lidhjes Socialiste the medical care of the Mission employees and eligible family members, implementation of a vigorous vaccination program, administration of group and individual të Malit të Zi në health education programs, maintenance and inventory of all medical equipment and Podgoricë. Në supplies, and medical emergency contingency planning for Post. disa mandate ka • QUALIFICATIONS REQUIRED qenë këshilltar 1. EDUCATION: EDUCATION: Graduate of a professional në Kuvendin e nursing school. A valid and unrestricted nursing license in Komunës së Ulone of the following is required: Montenegro, the U.S, Canada, or Western Europe. qinit. Ka qenë 2. EXPERIENCE: A minimum of 2 years of work as a profespjesëmarrës i sional nurse is required. Besëlidhjes së 3. LANGUAGE: Level 3 (Good working knowledge) Speaking/Reading/Writing of Malësisë për paEnglish is required. (This will be tested). Level 4 (Fluent) Speaking/Reading/ jtimin e gjaqeve. Writing of Montenegrin is required. 4. SKILLS AND ABILITIES: Must be familiar with American Nursing standards of Ashtu si dhe care. The position requires strong interpersonal skills and a client-oriented shumë shqiptarë disposition capable of dealing with a complexity of interpersonal challenges in difficult and emotional situations. A good working knowledge of MED’s RN protë tjerë, rrethanat tocols will be required. Must be able to perform basic word processing on the e jetës bënë që computer. 5. JOB KNOWLEDGE: The incumbent must know in detail MED’s policies and procetë emigrojë në dures about medical evacuations, hospitalizations, and insurance reimbursement SHBA, ku kaloi schemes. They must have a detailed knowledge about Montenegro’s medical care system, the best providers and the best facilities for a broad range of medi25 vjet. Edhe atje cal conditions. They must know about the medical care availability in the region, u dallua sidothe best method for urgently transporting an ill patient and must be an astute judge of character in dealing with anxious patients. mos në aksionet humanitare në CLOSING DATE FOR THIS POSITION: JULY 22, 2016 ndihmë të të HOW TO APPLY: Applicants must submit the following documents to be considered: Universal Application for Employment (UAE) (Form DS-174), which is available on our website or by contacting varfërve në venHuman Resources. Failure to do so may result in a determination that the applicant is not qualified. din e tij, posaçërVia e-mail: podgoricajobs@state.gov isht gjatë kohës Via mail: American Embassy Zagreb Human Resources Office – Job Application (Registered Nurse) së luftës. Por T. Jefferson 2, 10010 Zagreb, Croatia Please look for more information on this Vacancy Announcement on the following web site http://podjeta në mërgim gorica.usembassy.gov An Equal Opportunity Employer ia shtoi edhe më The U.S. Mission provides equal opportunity and fair and equitable treatment in employment to all people without regard to race, color, religion, sex, national origin, age, disability, political affiliation, tepër dashurinë marital status, or sexual orientation. The Department of State also strives to achieve equal employment opportunity in all personnel operations through continuing diversity enhancement programs. The dhe nostalgjinë EEO complaint procedure is not available to individuals who believe they have been denied equal opportunity based upon marital status or political affiliation. Individuals with such complaints should avail për vendlindjen. themselves of the appropriate grievance procedures, remedies for prohibited personnel practices, and/ or courts for relief. Pas pensionim-
it, pesë vitet e fundit të jetës së tij i kaloi në Ulqin. Si dashamir i arsimit, e kishte të qartë se ai është katalizator i ndr yshimeve dhe shtysë e ecjes përpara të shoqërisë. Prandaj dëshironte që brezat e rinj të shkollohen sa më shumë sepse jetonte me moton që arsimimi e shtyn përpara njerëzimin. Në këtë drejtim, ai ka një kontribut të çmuar për hapjen dhe mbrojtjen e shkollës në gjuhën shqipe në Shtoj. Me stilin e tij të të rrëfyerit, Luigji apo Biqi siç e quanin familjarët, e bënte menjëherë për vete të moshuarin dhe të riun. Ishte kënaqësi ta dëgjoje duke rrëfyer ngjarje dhe histori të ndryshme nga e kaluara, ku ai vetë kishte marrë pjesë apo i kishte dëgjuar nga të tjerët. Ai ishte një enciklopedi e gjallë, me një memorie që rrallëkush e ka. Ishte i kthjellët deri në momentet e fundit para sëmundjes. Duke e njohur, mendoj se Luigjit do t’i shkonte përshtat shumë mirë thënia e famshme e At Zef Pllumit “Rrno vetëm për me tregue”. Familjarët e tij e kujtojnë si një njeri të dashur për të gjithë njerëzit, pavarësisht përkatësisë së tyre. Për të, nderi ishte kriteri i vlerësimit të njerëzve. Për të ekzistonin vetëm njerëz të ndershëm dhe të pandershëm. Si bashkëshort ishte i kujdesshëm dhe i respektueshëm, baba dhe gjysh i mirë që prirej t’i edukojë dhe t’i këshillojë fëmijët, nipat dhe mbesat me vlerat më të mira morale dhe njerëzore, se si të ballafaqohen me sfidat e jetës. Për çdo problem, sado të rëndë, ofronte zgjidhje, duke mos u përkulur. Sipas amanetit, u varros në vendlindjen e tij, në varrezat në Shëngjergj, aty ku pushojnë eshtrat e të parëve të tij. Ai iku nga kjo botë për në botën tjetër për të mos u harruar kurrë, si model i të jetuarit të jetës. Pjesëmarrja e një numri të madh njerëzish në ceremoninë e varrimit të tij, jo vetëm nga Ulqini, por edhe trevat tjera, ishte dëshmi e respektit dhe e vlerësimit të figurës së tij. (Kohapress)
Sport
e enjte, 14 korrik 2016
31
KOH Javore A KOHA
Përfundoi Kampionati Evropian i Futbollit “Francë 2016”
Portugalia bën historinë, fiton Evropianin e parë Portugalia është shpallur kampion i Evropës pas fitores kundër nikoqirit, Francës, me rezultat 1-0 në finalen e
Antoine Griezmann, lojtari më i mirë i “Euro 2016”
Sulmuesi i Francës, Antoine Griezmann, është shpallur lojtari më i mirë i “Euro 2016” nga ekipi i vëzhguesve teknikë të UEFA-s. 25-vjeçari e përfundoi turneun me 6 gola dhe dy asiste. Ai ishte lojtari kryesor i skuadrës dhe më meritori për dërgimin e Francës në finale. “Griezmann ishte i rrezikshëm në çdo ndeshje. Ai punoi shumë për ekipin e tij dhe posedon teknikë, vizion dhe kualitet në përfundimin e aksioneve. Vëzhguesit teknik në mënyrë unanime u pajtuan se ai ishte lojtari më i mirë i turneut”, ka thënë Ioan Lupescu, shefi teknik i UEFA-s.
“Euro 2016”. Skuadra e trajnerit Didier Deschamps e nisi me dinamikë sfidën dhe krijoi disa raste në përpjekje që ta zhbllokonte herët ndeshjen, mirëpo lojtarët kundërshtarë u mbajtën. Momenti më i rëndësishëm i pjesës së parë ishte lëndimi i Cristiano Ronaldos, i cili përkundër dëshirës për të vazhduar, nuk mundi dhe u desh ta lëshonte fushën. Në vend të tij hyri Ricardo Quaresma. Edhe në gjysmën e dytë, gjelat ishim skuadra më ofensive, mirëpo Coman, Giroud e Sissoko nuk ishin efektivë në rastet e tyre. Në minutat shtesë, Andre-Pierre Gignac e goditi shtyllën. Rezultati i barabartë e çoi ndeshjen në vazhdime, ndërsa në pjesën e parë të vazhdimeve nuk pati gola. Gjërat ndry-
shuan në fraksionin e dytë të vazhdimeve. Raphael Guerreiro ishte fantastik me një goditje nga gjuajtja e lirë, por arriti ta godasë vetëm shtyllën dhe nuk shkoi shumë, erdhi goli. Lojtari i inkuadruar në minutën e 80të (në vend të Renato Sanches), Eder, krijoi hapësirë dhe me një goditje të pandalshme shënoi golin e fitores për portugezët (109’). Kjo është hera e parë në histori të Portugalisë që i gëzohet triumfit në një Kampionat Evropian, pas finales së humbur në vitin 2004. Në Kampionatin Evropian mori pjesë për të parën herë edhe Shqipëria, por nuk arriti të kalonte fazën e grupeve, ndonëse bëri një paraqitje të mirë dhe grumbulloi tri pikë.
Formacioni më i mirë i “Euro 2016” Pas përfundimit të finales së “Euro 2016”, UEFA, përveç lojtarit të kampionatit, ka publikuar edhe formacionin më të mirë. Sipas UEFA-s, portieri më i mirë i këtij kampionati ishte Rui Patricio i Portugalisë. Në qendër të mbrojtjes: Jerome Boateng i Gjermanisë dhe Pepe i Portugalisë, të shoqëruar në krahët e mbrojtjes: Joshua Kimich i Gjermanisë dhe Raphael Guerreiro i Portugalisë. Në mesfushë janë Toni Kroos i Gjermanisë, si dhe dyshja e kombëtares së Wellsit, Joe Allen dhe Aaron Ramsey. Ndërkaq në repartin sulmues, sipas UEFA-s, më të mirët e këtij kampionati kanë qenë dyshja e Francës, Antoine Griezmann, Dimitri Payet dhe portugezi Cristiano Ronaldo.