Koha 721

KOHA Javore Podgoricë e enjte, 30 qershor 2016 Viti XV Numër 721 Çmimi 0,50

Droga dhe sensibilizimi i opinionit ISSN 1800-5969

Veprim që hap dilema të shumta

Intervistë E K S K L U Z IV E me aktorin Bruno Shllaku

2

Përmbajtje

e enjte, 30 qershor 2016

Javore KOHA Opinion

Podgoricë e enjte, 7 janar 2016 Viti XIV / Numër 696 Çmimi 0,50

www.kohajavore.co.me

Si po tjetërsohet Kraja?!

Javore KOHA

Kulturë

Testament për

Javore A KOH

Podgoricë e enjte, 14 janar 2016 Viti XV / Numër 697 Çmimi 0,50

Cungu: Kemi bërë mjaft, por do të bëjmë edhe më shumë

www.kohajavore.co.me

Vit dështimi vendin magjik për Ulqinin

Kulturë

e HA Javor KO Vit i humbur për shqiptarët në Mal të Zi

Podgoricë e enjte, 21 janar 2016 Viti XV / Numër 698 Çmimi 0,50

www.kohajavore.co.me

Personalitet që sot i mungon Kosovës

Kulturë

ore A OH KJav Shqiptarët vazhdojnë të jenë të ndarë

Podgoricë e enjte, 28 janar 2016 Viti XV / Numër 699 Çmimi 0,50

www.kohajavore.co.me

Dëshmi se Ulqini ka talentë

OH ore A KJav

Kalaja e Ulqinit do të nominohet për UNESCO Podgoricë e enjte, 30 qershor 2016 Viti

XV Numër 721 Çmimi 0,50

fq 4

Droga dhe sensibilizimi i opinionit 9 ISSN 1800-596

Veprim që hap dilema të shumta

Intervistë EKSK me aktorin Bruno Shllaku

LUZIV E

Javore KOHA

Meta: Mali i Zi e ka merituar votën unanime fq 5

Rreth fjalorit dhe ndonjë gjëje tjetër … fq 6

Themelues: Kuvendi i Malit të Zi Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë Numri i parë doli më 21 shkurt 2002.

Botues: Këshilli Kombëtar i Shqiptarëve Redaktor përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Fahrudin Gjokaj (Sistem Inxhinjer & redaktor teknik) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Bulevar revolucije 15, Podgoricë Telefon & fax: 020/240-659 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.org Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen

Tragjedia e vërtetë e shqiptarëve mbeti vetëm në folklorin popullor fq 12

Shtresimi islam ne prozën popullore shqiptare fq 14

Përmbajtje

e enjte, 30 qershor 2016

3

Javore KOHA

Njoftim

Kontribut për vendlindjen

Numri i ardhshëm i Kohës Javore del më 14 korrik.

fq 16

Uzurpim i pronave private fq 18

Dëshmi e ngjarjeve të kohës

Të gjithë besimtarëve myslimanë Ju urojmë GËZUAR FITËR

BAJRAMIN

fq 20

Pasqyrim i sistemit diktatorial të viteve ’45 në Shqipëri

Redaksia

fq 21

Kapidani fq 24

Konkurs Dërgoni fotografitë në email: kohajavore@t-com.me

4

Ngjarje javore

e enjte, 30 qershor 2016

Javore KOHA

100 ditët e pushtetit vendor të Ulqinit

Cungu: Kemi bërë mjaft, por do të bëjmë edhe më shumë

Gjatë 100 ditëve të shkuara pushteti vendor ka bërë shumë punë, por edhe shumë të tjera na presin. Kështu u shpreh ditën e hënë para gazetarëve në hotelin „Albatros“ kryetari i Komunës së Ulqinit Nazif Cungu. Ai duke prezantuar arritjet e pushtetit vendor gjatë periudhës së përmendur kohore shtoi se edhe pse janë ndërmarrë disa aktivitete në konsolidimin e gjendjes financiare në këtë komunë rezultat nuk mund të priten në një kohë të shkurtër, por jemi të sigurt se kemi zgjedhur rrugën e duhur. „ Punonëtorëve të komunës gjatë kësaj kohe u kemi paguar tetë paga mujore dhe kanë mbetur vetëm dy paga të pashlyera. Ndërkaq punëtorëve në ndërmarrjet publike që financohen nga buxheti u kemi paguar nga 5 ose 6 rroga.Shuma e mjeteve të paguara për këto obligime ka qenë 222.190,00euro. Punëtorëve me kontarë u janë paguar 120.951,28euro, subjekteve politike 63.608 euro, këshilltarëve të parlamentit lokal 44.205,00 euro, klubeve sportive, 24.561.50 euro, sektorit civil 10.440 euro, për kompensimet e punëtorëve të komunës 223.623,68 euro, për kompensime në ndërmarrjet publike

Parku Ujor do të jetë realitet për Ulqinin Kryetari i Ulqinit Nazif Cungu dhe bashkëpunëtorët e tij u takuan me investitorët turq të Kompanisë ,,Polin,, të cilët janë tejet të interesuar që në këtë qytet të ndërtojnë Parkun Ujor të përmasave të mëdha. Cungu në takimin me gazetarë tha që komuna është shumë e interesuar për këtë investim dhe është duke u angazhuar në eliminimin e të gjitha pengesave me qëllim që projekti të jetësohet. “Hapat janë duke shkuar në këtë drejtim dhe Parku Ujor do të jetë një realitet për Ulqinin dhe do të shtojë ofertën turistike të tij. Krahas kësaj aty do të punësohen dhe disa dhjetëra punëtorë,” theksoi Cungu ”

402.oo0,oo, ndërsas për ndihma sociale janë paguar 15.474,98 euro, tha Cungu.

Ai nënvizoi se krahas këtyre janë realizuar edhe këto aktivitete: pjesërisht është sanuar kalldrëmi në qytet, është arrijtur marrëveshja për largimin vullnetar nga vendi i punës për 59 punëtorë të Komunës së Ulqinit, dhe pagesa e kompensimeve për ta, janë paguar bursat e studentëve për vitin 2014, është siguruar toka ( trolli) për sistematizimin e bagëtive të lëshuara, janë marrë obligimet nga NK “Pastrimi” ndaj Deponisë Sanitare në shumën 220.000,00 euro, NP “ Pastrimi” i është paguar shuma prej 230.000,00 euro për kompensimin e punëtorëve, është arritur marrëveshja për mirëmbajtjen e ndriçimit publik në shumë prej 37.000,00 euro, janë ndarë mjetet për rregullimin e parqeve dhe hapësirave të gjelbra, është arritur marrëveshja për mirëmbajtjen e pastërtisë në qytet në shumë prej 240.000,00 euro, janë shlyer obligimet ndaj Vodakomit në shumë prej 100.000,00 euro, është nënshkruar marrëveshja me Vodakom për shlyerjen e obligimeve të mëparshme gjatë periudhës së 12 muajve të ardhshëm, janë shlyer obligimet për kompensimet ndaj 11 punëtorëve të NP “Ujësjellës dhe kanalizim” në shumë prej 130.000,00 euro, janë shlyer obligimet

ndaj Ujësjellësit Regjional në shumë prej 53.000,00 euro, janë marrë përsipër obligimet e mëparshme prej 200.000,00 euro ndaj Ujësjellësit Regjional, janë rregulluar semaforët në qytet, është përgatitor elaborati për eksproprijimin e tokave ku do kalojë sistemi i ri i kanalizimit i cili do të rregullojë pjesërisht problemin e Port Milenës, është formuar komisioni për financim të klubeve të sportit dhe transferimi i mjeteve të para për klubet në shumë prej 3.550,00 euro, dhe është ndihmuar Klubi i Futbollit “ Otrant-Olimpuik” me 8.700 euro për ngjitjen në Ligën e dytë të Malit të Zi. Për ndriçimin publik janë paguar 13.000,00 euro, pastaj është marrë Vendimi për rregullimin e trafikut në territorin e Komunës së Ulqinit, janë nënshkruar kontratat për lyerjen e shtyllave të ndriçimit publik, për përkujdesjen e kafshëve endacake, për mirëmbajtjen e ndriçimit publik, për mirëmbajtjen e semaforëve në qytet, për pastrimin e mbetjeve tek objekti i hotelit “Jadran” , për pastrimin e bedenave në Kala, Deponia – Hije është inkorporuar në Programin e objekteve të përkohshëm për vitin 2016 dhe është hapur tenderi për ndërtimin e parmakëve tek ambulanca e vjetër tek “Holegro”, nënvizoi Cungu. gj.gj

Ngjarje javore

e enjte, 30 qershor 2016

5

Javore KOHA

Kuvendi i Republikës së Shqipërisë miratoi ratifikimin e Protokollit të Malit të Zi në NATO

Meta: Mali i Zi e ka merituar votën unanime Tiranë – Kuvendi i Republikës së Shqipërisë miratoi të enjten me 109 vota pro, asnjë kundër dhe asnjë abstenim ratifikimin e “Protokollit të Traktatit të Atlantikut Verior për aderimin e Malit të Zi”.

Në emër të Grupit Parlamentar të PSsë, deputeti Pandeli Majko tha se kanë vetëm gjuhën e miqësisë për t’i ofruar shtetasve të Malit të Zi, malazezëve, shqiptarëve dhe serbëve që jetojnë atje.

“Gjuha jonë bazohet në këtë fjalor. Ajo nuk është akademike dhe nuk keqinterpretohet në asnjë lloj enciklopedie”, u shpreh ai.

Gjithashtu, në emër të Grupit Parlamentar të PD-së, deputeti Aldo Bumçi nënvizoi se anëtarësimi në NATO do të konsolidojë respektimin e të drejtave të shqiptarëve dhe rolin e madh të tyre në stabilitetin e vendit fqinj.

“Ftesa për anëtarësimin e Malit të Zi është garanci se Ballkani shikohet nga

Aleanca si çdo rajon tjetër i kontinentit ku nuk mund të lejohen zona gri dhe statuse të papërcaktuara”, deklaroi ai.

Pas miratimit me unanimitet të këtij protokolli, kryetari i Kuvendit të Republikës së Shqipërisë, Ilir Meta, u shpreh se Mali i Zi e ka merituar votën unanime të Kuvendit të Shqipërisë dhe theksoi se shqiptarët asnjëherë nuk do të harrojnë besën dhe mikpritjen që Mali i Zi nën udhëheqjen e Millo Gjukanoviqit u dha dhjetëra mijëra qytetarëve shqiptarë të Kosovës të dëbuar nga genocidi serb në vitet ‘98-’99.

“Dhe së dyti njohjen në një kohë të shpejtë dhe optimale të pavarësisë së Kosovës duke treguar përgjegjshmëri maksimale për paqen, stabilitetin dhe sigurinë e rajonit tonë. Ndaj e ka merituar votën tonë unanime edhe sot”, tha ai, teksa ftoi homologun e tij malazez, Darko Pajoviq të mbajë një fjalë përshëndetëse në Kuvendin e Shqipërisë.

Kryetari i Kuvendit të Malit të Zi, Darko Pajoviq, fillimisht falënderoi deputetët e Kuvendit të Shqipërisë për ratifikimin e Protokollit për anëtarësimin e Malit të Zi në NATO. “Anëtarësimi në NATO është një hap historik, kulturor, logjik dhe civilizues i Malit të Zi dhe paraqet qëndrimin e Malit të Zi për civilizimin dhe vlerat perëndimore. Anëtarësimi në NATO siguron që shteti ynë është në drejtimin e duhur, që kemi filluar me reformat gjithëpërfshirëse sidomos në sundimin e së drejtës. Pra, këto kritere të përbashkëta janë dëshmi që këto vlera janë të përbashkëta dhe janë dy anë të së njëjtës fytyrë të Evropës së sotme perëndimore”, tha ai.

Gjatë vizitës së tij në Shqipëri, kryetari i Kuvendit të Malit të Zi është pritur nga homologu i tij Ilir Meta dhe Presidenti i Republikës së Shqipërisë, Bujar Nishani.

(Kohapress)

6

Javore A KOHA KOH

e enjte, 30 qershor 2016

Vështrime & Opinione

Rreth fjalorit dhe nd Nikollë Berishaj

Për herë të parë përçarjet në shoqërinë malaziase në “këta” dhe “ata” ishin deri diku produktive. Në të vërtetë, në shtet (dhe në përgjithësi në shoqëri) ku lexohet aq pak, botimet leksikografike janë shpesh vetëm libra për dhuratë, libra për vitrinë... , para së gjithash ngase libra të tillë (me më shumë a më pak kualitet, këtu nuk do të hyj!) janë botuar në ex Ju qendrat tjera dhe janë bërë pjesë e përditshmërisë sonë.

Pra, ku është ajo “ana e mirë” e përçarjeve malaziase?

Në njërën anë e kemi prof. dr. Rajka Gllushicën (Programi studimor për gjuhën malaziase dhe letërsitë e sllavëve të jugut), ndërsa në anën tjetër Jalena Shushanj (Fakulteti për gjuhën malaziase dhe letërsi). E para është anëtare e Këshillit të Fjalorit dhe në grupin më të ngushtë të redaksisë, ndërsa e dyta me siguri e prekur që në shtetin “e vet” nuk mund të vijë në pozitën e “merituar”. Dhe, po të mos ishte ky konfrontim i qëndrimeve shkencore dhe “shkencore”, tashmë i njohur për publikun, ndoshta për një kohë të gjatë nuk do të zbulohej definicioni famëmadh i “albanizimit” si sorrat për t’i frikësuar fëmijët që imponohet (me dhunë!), përkundër amerikanizimit, ballkanizimit (të paimponueshëm!), ...

Nuk do të dinim se ne malësorët (“malësorët e ndershëm, të pashëm dhe krenarë”, që “nuk kanë asgjë të përbashkët me shqiptarët, e ruana zot të kenë me kosovarët!” – prej ku i kam të njohura këto definicione?!) jemi të “albanizuar” dhe se “e folmja jonë dallon dukshëm nga e folmja standarde shqipe”.

Në fakt, kemi lexuar “diçka” nga kjo fushë edhe përpara, për shembull nga

Është bërë e modës kohëve të fundit që intelektua i cili në mënyrë aq të vrazhdë dhe me kritere të të së vërtetës, për mua as që është aq i huaj men demokratë, që e kanë gojën përplot multietnicitet pikërisht për këto. Fillimisht, nuk mund të them se n vojë shumë më të madhe, pasi që kjo punë është punën në xeherore, gjë që edhe nuk Andrija Joviqeviqi (“Malesija” e botuar për herë të parë diku në vitet e njëzeta të shekullit të kaluar, e që, pavarësisht nga kritikat e ashpra për qasjen joshkencore, madje edhe nga meceni i tij, në Mal të Zi ky libër përjeton ribotimin gati njëqind vjet më vonë, në fillim të mijëvjeçarit të tretë), nga punëdhënësi i tij dr. Jovan Cvijiqi, apo nga dr. Vlladan Gjorgjeviqi, e deri te Çubrilloviqi, Andriqi, Qosiqi ...

Ia kanë arritur edhe disa malësorë ta përvetësojnë me sukses këtë leksion.

Ka edhe asi malësorësh (“të ndershëm dhe në zë” që nuk ngurronin një kohë ta shpalosin publikisht qëndrimin e tyre se “Malësorët nuk flasin shqip” , ndonëse ata gjatë tërë shkollimit të vet (e disa sish kanë përfunduar edhe kur-

sin për infermierë!!!) nuk kanë mësuar as edhe një ditë shqip, madje, jam i bindur se nuk dinë as sa shkronja ka gjuha e tyre (ops!, gjuha shqipe, pasi që gjuha e tyre është “gjuha malësore”), por që gjithmonë gjejnë vend në mediat malaziase kurdo që dëshirojnë të japin farë porosie!

Ua marrin për të madhe ditëve të fundit intelektualëve, anëtarëve të Këshillit të Fjalorit, si Ballsha Brkoviq, Sherbo Rastoder apo Zuvdija Hoxhiq. Në fakt, Ballsha ende nuk ka arritur deri në titullin e akademikut, ndërsa Sherbo Rastoderi dhe Zuvdija Hoxhiqi këtë titull e kanë një kohë të gjatë. Pra, ua marrin për të madhe që nuk reaguan, përpos akademikut Rastoder. E ai, për çudi, shprehet: “Kuptohet, secila mosmarrëveshje, pra

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

e enjte, 30 qershor 2016

7

Javore KOHA

donjë gjëje tjetër …

alët shqiptarë të paraqiten në publik dhe të akuzojnë Fjalorin e ASHAMZ (CANU), ë dyfishta shpjegon nocionet, për të cilët tashmë cicërojnë edhe zogjtë. Për hir ndimi i disa strukturave (madje edhe malaziase), që përndryshe deklarohen si t, multinacionale, multikonfesionale ... në shtetin që “po bëhet lider i rajonit” një gjë e tillë nuk i kishte “shpëtuar” edhe ndonjë ekipi leksikografik me përë tejet e vështirë (në fakt puna në fjalor në aspektin intelektual krahasohet me k e kam të panjohur si autor i një fjalori dygjuhësh që ka përjetuar tri botime) edhe kjo, mund të zgjidhet me bisedim.

Vlerësoj se ASHAMZ është institucion mjaft i pjekur dhe kompetent që për secilën çështje, madje edhe për këtë, mund të bisedojë. Në këtë aspekt unë ua kam ofruar edhe njërës palë edhe palës tjetër ndërmjetësimin tim, në mënyrë që të arrihet deri te zgjidhja e pranueshme...”

Këtë ai e quan mosmarrëveshje, dhe e ofron ndërmjetësimin e tij ndërmjet “nesh” dhe “atyre” në stilin e asaj thënieje të njohur malaziase “e kam njeriun tim...” Nëse definicionet e nocioneve në Fjalor janë nënçmuese, për mua si shqiptar reagimi i akademikut Rastoder është nënçmim edhe më i madh. Ai, si shkencëtar i madh, si akademik, do të duhej të dinte se shkenca nuk njeh

kompromise të tilla, dhe se kjo “mosmarrëveshje” nuk mund të zgjidhet me negociata. Ndërmjetësimi ndërmjet “nesh” dhe shkencës që e ofron akademiku është hipokrizi. Kjo vërteton se autorëve të përcaktimeve të këtyre nocioneve, por edhe një pjese të opinionit profesional e shkencor ende nuk ua ka prekur vetëdijen fakti se është dashtë një herë e mirë t’i kapërcejmë definicionet e ideologjizuara, ato pamfletiste dhe propagandistike për të tjerët, e posaçërisht nga pozita “e sunduesve” (pavarësisht nga qëndrimi i tij... “si anëtar i Këshillit të Fjalorit unë garantoj se aty nuk ka pasur kurrfarë qëllimi të keq”). E, po, faleminderit akademik, shumë më lehtë e kemi pas një garancie tuaj të tillë!

Jo, zoti Rastoder, nuk na nevojitet meditacioni juaj. Provat shkencore nuk kërkojnë kompromise, atyre nuk u nevojiten zbulimet e mentalitetit tonë të tipit “e kam njeriun tim...”. Ta kuptojmë një herë e mirë se zgjidhjet sistemore (pra shkencore!) janë ato që na nevojiten të gjithë neve. Unë dua të jam pjesë e sistemit, e jo ”ta kam njeriun tim”!

Dhe, jo në fund, kush janë përfaqësuesit e palës së “dytë” – palës shqiptare me të cilën ASHAMZ do të bisedonte (negocionte)? Si do t’i zgjidhni ata? Mos i kërkoni, ju lutem, në mesin e malësorëve “të ndershëm” që deklarojnë publikisht: “Çdo mëngjes Zotin e falënderoj, e Millon e dashuroj” (ndonëse qëndrimit personal të tyre – si atij të kësaj bote, ashtu edhe atij të tejbotshëm – ia pranoj legjitimitetin e plotë!). Kemi ne edhe të tillë, e ata janë gjithmonë të gatshëm të pranojnë çfarëdo “bisede” për ta zgjidhur “mosmarrëveshjen”.

Akademiku Zuvdija Hoxhiq diku ka shkruar: “Fillimisht i mësuan fëmijët e tyre t’i urrejnë fëmijët tanë, e pastaj fëmijët tanë ta urrejnë vetveten.” Do ta pyesja publikisht, a mendon se ky është një prej atyre leksioneve.

Për fund, në pyetjen për përkatësinë e tij, Teslla i madh një rast u përgjigj: “Mburrem njëlloj me kombin tim serb dhe me shtetin tim kroat”. Projekte të tilla (Fjalori i tillë i ASHAMZ) nuk jam i bindur se kontribuojnë në ndjenjën e tillë te shqiptarët në Mal të Zi. (Autori është njëri nga autorët e Enciklopedisë së Sllovenisë, Pjesa I, A-Ca, Lublanë, 1987) (Marrë nga gazeta Vijesti, datë 11. 6.2016)

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

8

Vështrime & Opinione

e enjte, 30 qershor 2016

Javore A KOHA KOH

Brexit-i dhe ne

Veprim që hap d Nikollë Camaj

Se a përfitoi Britania me lëshimin e anijes që nuk mund të arrijë në destinacion (të mos them, anijes që mbytet), apo e përligji exiti i ri nga vetë Britania, bindjen e atyre që Britaninë e konsiderojnë anije pa destinacion, do të tregojë koha. Por, në cilindo variant Brexiti hapë një derë, e cila mbyllet pas, dhe s’lë mundësi kthimi mbrapa. Por, njëkohësisht hap derë edhe për “brexite” të tjera. Sado që ëndrra për Evropën e bashkuar tingëllon bukur, Brexiti tregoi se shoqëritë e pjekura nuk janë të gatshme të fusin “gjarprin në gji” për t’ia bërë dikujt këtë ëndërr realitet. Kurse integrimet para përmbushjes së standardeve, e jo e kundërta, gjithnjë e më tepër po i shtyn evropianët të mendojnë se a mos janë duke punuar në favor të dëmit të vet, se a mos janë duke futur “gjarprin në gji”. Këtë sot e hetuan anglezët, e nesër dikush tjetër.

Kështu, Brexiti, në kohën kur shtete të tjera janë në pritje të integrimeve, hap dilema të shumta, jo vetëm për atë se pse vërtet iku Britania, por edhe për fatin e atyre që presin pas derës së BEsë, tashmë të cunguar!

Një dilemë tjetër është nëse forcat që proklamuan brexitin, ishin pleqtë konservativë të cilët, për Britaninë kërkojnë famën e shekujve të kaluar, apo shpëtimtarët e të rinjve të pa përvoje, nga shoqëria e keqe, e të cilët, për shkak të idealizmit rinor votuan për

Para pak ditësh vizitova Londrën, pas 28 viteve, nga vizita e parë. Aso kohe i viheshin themelet BE-së, këso kohe, ajo po bëhej gati për fillimin e shpërbërjes. Dhe ky fillim shpërbërjeje lidhet me rezultatin e referendumit, të mbajtur më 23 qershor, në bazë të të cilit Britania del nga BE qëndrim në atë shoqëri, por mbetën në pakicë.

Hyrja në BE e shoqërive të korruptuara, e shteteve pa institucione që sigurojnë të drejtën e ligjit, qeveri që nuk sigurojnë të drejtat elementare, ku arrestohen njerëzit vetëm se mbajnë flamurin e kombit të vet, paraqet shoqëri të keqe për ata që këto çështje i kanë zgjidhur me kohë. Prandaj Brexiti fiton në kuptim nëse kihet para sysh se ndikimi i Britanisë ishte tepër i vogël për të penguar integrimin e shteteve të tilla, siç është fjala bie edhe Mali i Zi. Këtu pajtohem me ata 52% që votuan pro.

Lidhur me këtë shpesh e kam thënë se të kërkosh arritjen e standardeve para integrimeve nuk do të thotë se je kundër integrimeve, por tentativë e krijimit të një shoqërie të shëndoshë e me vlera perëndimore, në mënyrë që në bazë të vlerave t’i takosh asaj shoqëri. Me këtë, natyrisht se integrime në BE dhe NATO nuk vihen në pyetje, por pas arritjes se standardeve. E jo anasjelltas, integrimi e pastaj plotësimi i standardeve. Sepse shoqëritë pa standarde të arritura e infektojnë një shoqëri të shëndoshë. Kurrë nuk ndodhë që mollët e shëndosha t’i shërojnë të kalburat, por gjithëherë ndodhë e kundërta. Një e kalbur i prishë të shëndoshat.

I pyetur nga një ambasadore e shte-

tit mik, se a mos jam kundër NATO-s, meqenëse isha shprehur kundër integrimit të Malit të Zi në NATO-s, u përgjigja se një shqiptar nuk mund të jetë kundër NATO, por po kundër integrimit të Malit të Zi të këtillë, sepse e konsideroj Malin e Zi si të papjekur për një shoqëri elitare. Ja edhe dëshmi për këtë, sa të doni.

Para pak ditësh tifozët shqiptarë, në kthim nga Evropa, ku qëndruan në mbështetje të Kombëtarës në Kampionatin Europian në fudboll, u dënuan nga “drejtësia malazeze” për shkak se mbanin flamurin kombëtar; javë më parë, Akademia malazeze e shkencave na fyen në mënyrë të paskrupullt dhe, kjo fyerje mbrohet nga intelektualë elitarë malazezë, me fyerje të reja; muaj me parë digjet flamuri shqiptar dhe ai i Kosovës, në mes të Podgoricës; dy vite më parë deportohen nxënësit shqiptarë sepse shpalosën flamurin e vet në Budva, sa për t’u fotografuar; pastaj, problemi rreth decentralizimit të pushtetit lokal dhe statusit të Komunës së Malësisë; uzurpimi i pronave përmes “Të mirave detare”, “Plantazhave”, “Parqeve Nacionale” dhe formave të tjera, etj. Pra pyetja është, se a mund të ndodhin këto në një shtet anëtar të NATO-s apo BE-së? Natyrisht se jo! Prandaj, shtetet me demokraci te dëshmuar, siç është edhe Britania, s’kanë çka kërkojnë në shoqëri me shtete të këtilla. Kështu,

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

e enjte, 30 qershor 2016

dilema të shumta

ata që e hetojnë se në anije po futen “të strokurit”, të cilët nuk pranuan të marrin “ilaçet” dhe të shërohen para se të hyjnë, ikin nga anija para se atyre t’u hapet dera!

Po e ilustroj këtë edhe me një shembull tejet të thjeshtë. Po të ishit ju me familjen tuaj në një pishinë me ujë të pastër dhe shihni se aty po vijnë persona të ndotur, me sëmundje lëkure, me dregëza, të cilët rezistojnë të bëjnë

një dush, apo të dezinfektohen para se të hyjnë në pishinë, e për shkak të, gjoja moscenimit të të drejtave, dikush ua mundëson hyrjen në pishinë ashtu siç janë, çfarë mund të bëni ju, përpos të dilni nga pishina.

Dhe në fund, ajo që neve si shqiptarë duhet të na shqetësojë më së tepërmi; përkrahja e pa-rezervë që kësaj qeveri i vje nga përfaqësuesit shqiptarë të këtushëm dhe nga të dy qeveritë shqip-

9

Javore KOHA

tare. Kombet me dinjitet dinë kur është mjaft dhe ky mjaft erdhi nga Britania.

A thua dikush nga ne do të di t’i thonë mjaft kësaj qeverie; MJAFT me shkelje, me korrupsion, me hile, me grabitje të pasurisë e të votës, me dhunë e keqtrajtime... Mjaft nëse duam në Evropë...përndryshe, “Brexit-a” do të ketë prapë, prandaj mbetjet e BE-së nuk do të na hyjnë në punë, sepse në pishinën e thatë nuk mund të notohet.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

10

Vështrime & Opinione

e enjte, 30 qershor 2016

Javore A KOHA KOH

Dukuritë negative në shoqëri

Droga dhe sensib Gjekë Gjonaj

Hulumtimet e pakta të deritashme rreth përdorimit të mos thënë edhe alarmante. Po kaq të frikshme j publike OJQ “ Horizontui i Ri” në një anketim për në shkollat tona, te të rinjtë e Ulqinit”

Përdorimi i drogave në shoqëritë e sotme, veçmas ato të tranzicionit, tashmë është përshpejtuar me një shpejtësi sa që ende nuk posedojmë shifra të sakta. Zhvillimi i jetës bashkëkohore në njërën anë i ka mundësuar individit një liri më të madhe se më herët , kurse në anën tjetër kjo liri ka bërë që njeriu të mbyllet shumë në veten e tij, të bëhet më i izoluar. Domethënë, keqkuptimi i konceptit të lirisë, pluralizmit e të tjera ka bërë që edhe koncepti i familjes tradicionale të ndryshojë, sikurse edhe raporti në mes të prindërve dhe fëmijëve të jetë shumë herë më i zbehur se më parë. Mund të thuhet se tek familjet tona ka filluar të bie edhe “ solidariteti social”, që ekzistonte dikur dhe të zëvendësohet me një individualizëm më të lartë. Ardhja e mikro-kulturave, ballafaqimi me sub-kultura të ndryshme, migrimet fshat-qytet dhe elemente të tjera kanë ndikuar në masë të madhe në sjelljet devijante jo të pakta të një pjese të popullatës, veçmas tek përdorimi i drogës si një dukuri negative shoqërore. Hulumtimet e pa-

Vlen të theksohet se përdoruesit më të mëdhenj janë të rinjtë, e sidomos adoleshentët, por një pjesë e tyre i takon gjinisë femërore që në të vërtetë paraqet një kancer për shoqërinë tonë. Po t’i referohemi vetëm një vëzhgimi të thjeshtë në terren, shohim se ka grupe të rinjve të cilët grupohen dhe argëtohen me narkotikë, saqë shpesh tek qytetarët mund të krijohet edhe një lloj pasigurie, sepse në disa raste nga përdorimi i drogës munden shumë lehtë që gjërat të dalin nga kontrolli dhe të marrin forma të tjera

kta të deritashme rreth përdorimit të drogës në Mal të Zi janë shqetësuese për të mos thënë edhe alarmante. Po kaq të frikshme janë edhe të dhënat që kohë më parë i ka bërë publike OJQ “ Horizontui i Ri” në një anketim për drogën, ku thuhet: “DROGA është këtu mes nesh, në shkollat tona, te të rinjtë e Ulqinit”. Shtrohet pyetja: Çfarë kanë bërë institucionet tona për parandalimin e këtij fenomeni? Sa ka ndikuar politika në sensibilizimin e vetë të rinjve tanë lidhur me këtë dukuri ? Pasi dihet që të rinjtë janë ata që më së shumti kon-

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

e enjte, 30 qershor 2016

11

KOH Javore A KOHA

bilizimi i opinionit

t të drogës në Mal të Zi janë shqetësuese për janë edhe të dhënat që kohë më parë i ka bërë drogën, ku thuhet: “DROGA është këtu mes nesh,

sumojnë këtë dukuri negative. Dihet se deri më tani, përveç disa konferencave për shtyp nuk ka ndonjë iniciativë e cila do të vlente të përmendet. Vlen të theksohet se përdoruesit më të mëdhenj janë të rinjtë, e sidomos adoleshentët, por një pjesë e tyre i takon gjinisë femërore që në të vërtetë paraqet një kancer për shoqërinë tonë. Po ti referohemi vetëm një vëzhgimi të thjeshtë në terren, shohim se ka grupe të rinjve të cilët grupohen dhe argëtohen me narkotikë, saqë shpesh tek qytetarët mund të krijohet edhe një lloj pasigurie, sepse

në disa raste nga përdorimi i drogës munden shumë lehtë që gjërat të dalin nga kontrolli dhe të marrin forma të tjera. Prandaj ka ardhur koha, nëse nuk jemi vonuar, që të paktën të parandalojmë këtë dukuri negative e cila përbën një kancer për vetë shoqërinë. Në këtë drejtim duhet që së pari roli i prindit të jetë më praktik dhe të zhvillojë komunikime, më shumë biseda me fëmijën e tij, në mënyrë që të kemi një pragmatizëm komunikatav drejt sensibilizimit të vetë fëmijës për këtë dukuri përpara se të ketë hyrë në lojë. Pastaj sensibi-

lizimi i vetë opinionit të gjerë lidhur me këtë dukuri negative, hartimi i projekteve konkrete nga organet përgjegjëse, në mënyrë që të rinjve t’u mundësohen kushte më të mira për zhvillimin e aktiviteteve, në mënyrë që t’i shmangen kësaj dukurie. Media të ketë një rol më konstruktiv, pragmatik dhe të krijojë programe më shumë për këtë dukuri.

OJQ-të e ndryshme që janë në Mal të Zi të merren më seriozisht me luftimin e kësaj dukurie negative, të krijohen më shumë aktivitete për rininë. Shkollat të luajnë rolin e tyre në edukimin dhe sensibilizimin e nxënësve etj. Qeveria e Malit të Zi në bashkëpunim me Ministrinë e Shëndetësisë, Institutin e Shëndetit Publik, Ministrinë e Punëve të Brendshme dhe sektorin civil duhet të bëjë përpjekje më të mëdha se deri më tani që të përmirësojë situatën aktuale përmes parandalimit dhe luftimit të kësaj dukurie me qëllim të progresit drejt integrimeve euro-atlantike, sikurse edhe të shpreh vullnetin për të bashkëpunuar me të gjitha shtetet dhe mekanizmat e tjerë ndërkombëtarë për të zvogëluar pasojat nga drogat.

Në këtë mënyrë do të ruhet shëndeti i popullatës në Mal të Zi, të jetojnë shëndetshëm, pa droga në mënyrë që ata të jetojnë shëndetshëm , pa droga.

Duhet thënë se në strategjitë e tyre për parandalimin dhe luftimin e drogave përcaktohen qartë objektivat e përgjithshme, objektivat specifike dhe aktivitetet për parandalimin, luftimin, dhe harmonizimin e veprimeve ndërinstitucionale vendore dhe ndërkombëtare për arritjen e objektivave të përcaktuara. Ah, sikur ato të jetësoheshin!?

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

12

Vështrime & Opinione

e enjte, 30 qershor 2016

Javore A KOHA KOH

Ndodhia e “Demë Ahmetit” sipas legjendës rapsodike

Tragjedia e vërtetë e mbeti vetëm në folkl

Guximi i Demës dhe i vullnetarëve të tjerë për të luftuar në një vend të Serbisë anëtarëshe, ishte edhe një shembull kundër çmendisë serbe, të cilët që nga lin shqiptarëve dhe vazhdimisht realizonin ëndrrat e tyre psikopate, në kryerjen Hajrudin S. Muja

Nuk mund të them se është faji i brezave të mëparshëm pse nuk kemi ditur shumëçka nga e kaluara jonë, por do të mbetemi fajtorë nëse nuk e mësojmë sot drejt këtë padrejtësi që u bë në kurriz të shqiptarëve të Ballkanit, në dy shekujt e fundit. Librat e historisë na i shkruan mbrapsht, me diktate politike e ideologjike, na i servuan e ne i mësuam ashtu si deshën ata, duke mbetur kështu injorantë për ngjarjet më madhore që kanë përjetuar shqiptarët e atyre kohëve.

Tragjedia e vërtetë me shqiptarët e një territori të quajtur “Shqipëri Etnike”, mbeti vetëm në traditën gojore të folklorit popullor, e cila aq sa pati mundësi e kurajë, i kultivoi ato ngjarje në kujtesën e vet popullore. Normalisht se të vdekurit nuk mund të kthehen, por me kujtimin e tyre, mund ta vazhdojmë praninë e tyre midis nesh.

Ne jemi brezi që do të bartim përgjegjësi nëse nuk dalim nga ‘binarët’ e historive të manipuluara dhe nëse brezave që vijnë nuk ua mësojnë drejt historinë tonë. Është një ngjarje e cila, sipas Reshat Avdiut i takonte viteve 1812-1813, kur ngjau masakra serbe mbi familjen e Demë Ahmetit nga Mavriqi i Kosovës.

Urosheviq dhe Pushkolli thonë se ishte kjo masakra në Mavriq të Kryellapit në vitin 1811. Një ngjarje nga ato historitë e trishtueshme, që ndodhin e harrohen në pamundësi për t’i shkruar, por mbeten të gjalla në kujtesën e popullit, në lahutën e malësisë, në zhanrin e folklorit shqiptar…

Atëbotë nëpër Toplicë në përgjithsi kishte pak serbë, por kishte me shumicë banda vrastare plaçkitëse serbe, që e kishin për profesion dhe që fshiheshin nëpër male duke i bërë zullume popullatës autok-

tone shqiptare. E tëra kjo ishte rezultat i përkrahjes së pakursyer që sllavëve u ofronte Rusia e atëhershme Cariste, në luftë të pakompromis mbi copëtimin dhe dëbimin në fillim të shqiptarëve nga të gjashtë nahitë e Pashallëkut të Beogradit, e më pas të shqiptarëve nga Kosanica, Dobriqi dhe Toplica. Edhe vetë kënga popullore e tragjikës dhe heroikës shqiptare e atyre viteve, flet më së miri për tërë atë gjak të pakursyer që do të derdhej nga luftëtarët shqiptarë për mbrojtjen e Prokuples deri në Nish, nga kohordat serbo-ruse.

“Kënga e Demë Ahmetit”, e cila këndohet në variante të ndryshme, bën pjesë në grupin e këngëve historike, të botuara në vëllimin II kushtuar rapsodit Rizah Bllaca, të autorit Adem Borofci. Demir Krasniqi thotë se variantin më të saktë të kësaj

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

e shqiptarëve lorin popullor rapsodie historike e ka kënduar një rap-

ja u kërkon të sajve që ta vrasin para se të

sod popullor nga Banja e Sijarinës, i cili në atë kohë është quajtur Momin Jakupoviq (Jakupi), tani për tani i humbur.

Sipas këngës, natën e Bajramit të Madh, 300 ‘harambashët’ në krye me Novicën e Zi, rrethuan shtëpinë e Demë Ahmetit, ku kishte edhe mysafirë. Synimi i ‘harambashëve’ ishte që të grabisnin bijën e Ahmetit – Ajeten, që t’i lëndonin shumëfish karakterin dhe burrërinë e kësaj familjeje të njohur, së cilës larg i kishte mbërritur zëri. Por edhe vetë Ajetes, që përflitej për bukurinë e saj përrallore. Fillimisht, i thotë zojës së shtëpisë, se dikur kishte qenë rrogtar në këtë shtëpi dhe se Dema nuk ia kishte paguar hakun: “Foli shkau: ”Për Bajram, s’jam ardhë, Dymdhetë vjet, ktu jam kanë rrogëtarë…” diçka për të cilën zoja e shtëpisë – Hanifja, nuk kishte dijeni: “Nashta unë, atëherë nuk jam kanë, Jam kanë vet nuse ktu pa ardhë, Kush s’ëm ka thanë qi kem majtë rrogëtarë!...”

Edhe pasi e fton brenda të marrë hakun e mbetur, ai i thotë se tanimë haku i tij ishte vajza e Demës, që do të bëhej nuse për të! Të tjerët, pasi marrin vesh rrethimin, të gjithë përgatitën për qëndresë: “...Oj Ajete mori çikë Na kanë ardhë treqind çetnikë Erdh Novica shkau i zi Don me t’çue në Sërbi...!”

Të gjithë në këmbë, të gatshëm për befasinë e “natës së varrit”, në këtë ditë të shenjtë të Bajramit të Madh të vitit 1806.

Por gatishmëria sado serioze që mund të ishte, nuk mjaftonte përballë forcave armiqësore shumëherë më të mëdha, më të fuqishme e më të përgatitura. Ajet-

binte në dorën e tyre.

“A ka djalë, qi bjen shahadet, Sod, mos t’i dhimet për mue ni fishek, Për ditë t’sodit, mue le t’ëm vret…

N’dorë t’qyfarëve, sollte mos me m’lanë, Me ma marrë kta erzin nëpër kamë!...”

Amanetin do t’ia çojë në vend vetë Novica i Zi, duke e bërë Ajeten kurbanin e parë të kësaj masakre. Si rezultat, të gjithë ranë në fushën e betejës, veç dy nuseve të djemve të Demës, që i morën me vete dhe një djali në djep, të cilit i nxorën njërin sy, por prej të cilit thuhet se në vitet pasuese u bënë tre fshatra për një kohë të shkurtër!

“Por atë ditë u vranë tridhetë Veç dy nuse kishin mbetë.

Veç dy nuse me ni thmi Shpejt i çuen në Serbi...”

Vetë Dema në kohën e kësaj masakre kishte qenë në Shkup, për të blerë “harç” për ditën e Bajramit, por tragjedia nuk i përkiste vetëm atij, ishte tragjedi e të gjithë shqiptarëve. Njëmijë burrra të anës së Llapit, Gollakut e Shalës së Bajgorës, ishin mbledhur për të shkuar në Serbi, ku çetnikët do të dëfreheshin me rejat e Demë Ahmetit, athua se donin t’u përgjigjeshin lutjes së nuseve: “...Lutshin Zotin e Profetin T’ua sillte Demë Ahmetin...”

Guximi i Demës dhe vullnetarëve të tjerë për të luftuar në një vend të Serbisë, e për t’u hakmarrë për vrasjen e familjes tridhjetë anëtarëshe, ishte edhe një shembull kundër çmendisë serbe, të cilët që nga lindja e fëmijëve përvetësonin urrejtje patologjike ndaj shqiptarëve dhe vazhdimisht realizonin ëndrrat e tyre psikopate, në kryerjen e krimeve mbi popullatën e pambrojtur. Me dorën e vet Dema vrau

ë, e për t’u hakmarrë për vrasjen e familjes tridhjetë ndja e fëmijëve përvetësonin urrejtje patologjike ndaj e krimeve mbi popullatën e pambrojtur

e enjte, 30 qershor 2016

13

Javore KOHA

Novicën, nismëtarin kryesor të kësaj ‘aventure’ të përgjakshme, ndërsa bashkë me të tjerët vrasin të gjithë grupin kriminel duke lënë të gjallë vetëm tre prej tyre.

Historia e Demë Ahmetit mbetet një histori e përgojuar nga rasodia popullore, sigurisht nga një ngjarje e ndodhur, por pa ndonjë dëshmi dokumentare. Të tilla ngjarje, kur bëhet fjalë për konfliktet serbo-shqiptare, nuk kanë qenë të rralla, e për fat të keq i ka përjetuar edhe gjenerata jonë përmes konfliktit të fundit (19981999). Por nuk duhet lënë anash as versionet e shpeshta të këngëve, që serbët sipas zanatit të “sajimit të historive” kanë thurur për të shpifur diçka, për të fshehur diçka tjetër, apo në këtë rast, për të minimizuar veprimtarinë e Demë Ahmetit!

Koha e ngjarjes së Demë Ahmetit, që i përket muajit tetor të vitit 1806, nuk lidhet me masakrën mbi një familje të vetme, por me masakrën serbe mbi shqiptarët e Beogradit, kur ishte edhe dëbimi i parë i shqiptarëve nga Serbia, një proces që përfundoi në vitin 1912. Ishte pikërisht koha së cilës Vuk Karaxhiqi (1787-1864) i referohet me termin letrar “Spastrim”, për spastrimin e Beogradit prej ‘turqëve’ në vitin 1806. Gjithsesi, brenda një shkrimi të kësaj natyre, nuk mund të thuhet shumë, por së paku mund të bëhet një provë modeste, për të sjellë diçka, shumë pak të njohur te lexuesi shqiptar.

Në këtë vështrim, sociologu Vesel Jahja ka bërë përpjekje modeste që përmes dokumenteve të shfrytëzuara arkivore, të zbulojë se fjala nuk është për Demë Ahmetin nga Reçica e Podujevës, por për Demë Ahmetin e quajtur “Plisi”, i cili në vitet 1804 – 1806 ishte njëri nga sunduesit e Beogradit dhe kishte dhënë urdhër që shqiptarët në vend të “fesit turk” të bartin “Plisin shqiptar”. Ishte mik i vezirit të qytetit, Osman Pashës, dhe epror i ushtarit Karagjorgje Petroviqi (Gjergji i Zi) i fisit Kuç, më vonë prijës i kryengritjes së parë serbe dhe bashkë me shokun e tij Vukadinin e Zi, në ditën e Bajramit të Madh të vitit 1806, do të bëhet pjesëmarrës direkt i masakrës mbi 40 qytetarët shqiptarë, shumica e të cilëve ishin gra e fëmijë. Ata ishin zënë në befasi pasi ishin siguruar se Dema nuk ndodhej pranë tyre.

Sido që të jetë, sipas Jahjasë, Demë Ahmeti më pas ishte Pashë në Pazarin e Ri, iku pastaj në territorin e Kroacisë dhe përfundimisht u strehua në Reçicë të Podujevës pas vitit 1832, ku i kaloi edhe tetë vitet e mbetura të jetës së tij.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

14

Kulturë

e enjte, 30 qershor 2016

Javore A KOHA KOH

Mbi librin “Prozë popullore me përbërës islam” të autorit prof. d

Shtresimi islam ne proz Shaban Hasangjekaj

“Arti është vlerë me të cilin pasqyrohet realiteti jetësor i njeriut, i shoqërisë dhe i kombit gjatë historisë. Këtë e dëshmojnë edhe poezia dhe proza popullore, që nga krijimet më të hershme, sikurse janë ninullat e këngët e punës, e deri te format me strukturë më komplekse.

Art me mision me rol të tillë shpreh edhe proza me llojet e saj të shumta.

Përrallat, gojëdhënat, disa kallëzime të hershme me ndikim të orientit dhe fabulat në suzhetë e tyre ngërthejnë, përveç shtresimeve të hershme mitike pagane, edhe elemente të mëvonshme të kulturave të popujve indo-persiane, arabe e turke, të cilat kanë depërtuar në rrugë të ndryshme, u bënë pjesë përbërëse e strukturës së tyre.

Ndërkaq, kallëzimet e mëvonshme dhe anekdotat trajtojnë ngjarje dhe krijojnë personazhe të ndryshme nga realiteti jetësor i periudhave të ndryshme të zhvillimit të shoqërisë”, shprehet studiuesi i mirënjohur i folklorit nga Banja (Banjska) e Komunës së Vushtrrisë, prof. dr. Adem Zejnullahu në librin e vet të ri me titull “Prozë popullore me përbërës islam”.

Vëllimin në fjalë, redaktor i të cilit është dr. Rrustem Berisha, recensues dr. Sadri Fetiu, lektor dr. Mehmet Rukiqi, redaktor teknik i realizimit kompjuterik Driton Prokshi, e botoi Shtëpia botuese “Meshari” në Prishtinë në vitin 2015 dhe përbëhet 280 faqesh.

Pas përvojës së fituar me veprën e tij të parë e tematikë të ngjashme “Kangë popullore me elemente islame”, prof. dr. Adem Zejnullahu i është përveshur edhe më me përkushtim punës për zgjedhje dhe sistemim të krijimeve popullore shqiptare në prozë, në të cilat shtresimi islam është edhe më i theksu-

Pas përvojës së fituar me veprën e tij të parë e tematikë lahu i është përvishur edhe më me përkushtim punës p shtresimi islam është edhe më i theksuar. Si rezultat i k folklorike, nga të cilat 137 u përkasin të gjitha llojeve t

ar. Si rezultat i këtij përkushtimi është vepra në fjalë në të cilën janë përfshirë gjithsej 354 njësi folklorike, nga të cilat 137 u përkasin të gjitha llojeve të prozës popullore, tregimtare dhe 215 njësi të llojeve minore të prozës.

Autori, lëndën e përfshirë në këtë libër e ka radhitur dhe sistemuar në 7 kapituj: 1. Përralla popullore (8 sosh); 2.

Gojëdhëna dhe legjenda (8 sosh); 3.

Kallëzimi popullor (39 sosh); 4. Anekdota popullore (54 sosh); 5. Fabula (23 sosh); 6. Pleqnitë (4 sosh) dhe 7. Krijime të shkurtra kuptimplote të ndara në: fjalë të urta (44 sosh), betime (32 sosh), bekime dhe urime (58 sosh), përshëndetje, falënderime (10 sosh), ngushëllime (16 sosh) dhe mallkime (15 sosh).

Vepra është pajisur me aparaturë përcjellëse shkencore. Kështu ajo ka edhe fjalorthin e shprehjeve dhe fjalëve të panjohura, regjistrin e lëndëve - të emrave të personazheve dhe të emrave të vendeve, si edhe burimet e lëndës.

Duke u bazuar në parimet dhe kriteret që i ka zbatuar edhe në librin e tij të parë me problematikë të ngjashme, ai ka bërë një zgjedhje të veçantë të atyre krijimeve të shquara nga proza jonë shumë e pasur popullore, në të cilat përbërësit e strukturës islame, jo vetëm që e formësojnë strukturën gjuhësore të rrëfimit duke i dhënë koloritin e veçantë, por edhe e përcaktojnë kuptimësinë përmbajtësore, sepse në shumë nga trajtat e rrëfimeve të prozës sonë popullore kanë depërtuar elemente të theksuara fetare, e në mënyrë të veçantë ato të fesë islame.

Autori Zejnullahu, në vazhdim të parathënies së librit të vet thekson: “shtresimi islam haset pothuajse në të gjitha llojet e prozës, duke filluar nga

përralla, kallëzime, anekdota, fabula (përrallëza) e deri te njësitë minore, sikurse: fjalët e urta, urimet, mallkimet, ngushëllimet, etj. jeta e popullit tonë nën sundimin e Perandorisë osmane për pesë shekuj, ndikoi që shumëçka të merret, të reflektohet edhe në traditën tonë gojore, nga tradita e popujve të tjerë, të cilët ishin në përbërje të kësaj perandorie. Gjatë këtyre shekujve, një pjesë e madhe e popullit tonë e pranoi, e ruajti dhe e kultivoi fenë islame, të cilën e inkuadroi edhe në krijimtarinë gojore dhe të shkruar. Prandaj, një shtresë islame është e pranishme në të gjitha llojet e prozës popullore sikurse

Kulturë

e enjte, 30 qershor 2016

15

KOH Javore A KOHA

dr. Adem Zejnullahu

zën popullore shqiptare

kë të ngjashme “Kangë popullore me elemente islame”, prof. dr. Adem Zejnulpër zgjedhje dhe sistemim të krijimeve popullore shqiptare në prozë, në të cilat këtij përkushtimi është vepra në fjalë në të cilën janë përfshirë gjithsej 354 njësi të prozës popullore, tregimtare dhe 215 njësi të llojeve minore të prozës

edhe në poezinë popullore.

E drejta islame në krijimet e prozës popullore, del në pah shpeshherë edhe pa u përmendur në zhvillimin e ngjarjeve, të veprimeve dhe qëndrimeve të personazheve nga të cilat reflektohet ndikimi islam, ku lexuesi mund ta kuptojë pa vështirësi, në bazë të tekstit dhe të nëntekstit që paraqitet në këto krijime me gjuhë të figurshme. Në këto krijime në vazhdimësi, rrëfimtari ka për qëllim të karakterizojë dhe të vërë në spikamë qëndrimin e drejtë të Zotit, të Muhamedit dhe të shenjtërve të tjerë, të cilët predikojnë drejtësi, barazi dhe humanizëm për të gjithë njerëzit. Edhe

në disa krijime, veçmas në anekdota dhe fabula ku përmenden feja dhe misionarët e saj, në to, satira, alegoria e shpotia, sipas nëntekstit fortësojnë qëndrimin e krijuesit në anën e të mirës për ballë të keqes”.

Me plot gojë dhe pa ngurrim mund të thuhet se autori prof. dr. Adem Zejnullahu, duke i trajtuar me kujdes të gjitha llojet e prozës sonë popullore ka bërë një përzgjedhje të duhur për t’i vënë në pah mu ato krijime popullore në të cilat mbizotërojnë përbërësit islamikë, qoftë në shtresë përmbajtësore, qoftë edhe në atë gjuhësore - stilistike me të cilën janë prezantuar - përformuar këto krijime.

Autori prof. dr. Adem Zejnullahu, në librin e vet “Prozë popullore me përbërës islam” e ka pasuruar edhe me një parathënie të shkurtër, e cila do të jetë ndihmesë e veçantë për lexuesit e këtyre krijimeve, për ta kuptuar më drejtë funksionin e shtresë islame në prozën tonë popullore. Në parathënie ai ka përimëtuar karakteristikat e të gjitha llojeve të kësaj proze dhe e ka dëshmuar praninë e ndryshueshme të përbërësve islamikë në to, duke veçuar sidomos përrallat dhe kallëzimet popullore si struktura më të qëndrueshme rrëfimore.

Shikuar përgjithësisht lëndën e përzgjedhur me kujdes nga publikimet e redakutara në aspektin gjuhësor dhe drejtshkrimor, dhe nga materialet e pabotuara deri më tash. Ajo është sistemuar si lëndë folklorike në lloje dhe brenda kaptinave të librit, prandaj mund të konstatojmë se përpiluesi i këtij vëllimi ka barë një punë të mirë me shumë vlerë.

Redaktori i librit dr. Rrustem Berisha dhe recensuesi dr. Sadri Fetiu, në recensionin e përbashkët kushtuar vlerësimit të librit janë shprehur: “Ky

vëllim i krijimtarisë popullore do të shërbejë në mënyrë të shumanshme për t’i vlerësuar llojet e prozës sonë edhe nga një aspekt tjetër specifik, sepse përbërësit fetarë përfaqësohen në mënyra të ndryshme në kuadër të varianteve, varësisht se në cilin mjedis është mbledhur lënda folklorike. Vepra “Prozë popullore me përbërës islam” të prof. dr. Adem Zejnullahut, do të jetë ndihmesë e mirë për të gjithë ata që duhet ta njohin folklorin tonë edhe nga aspekte të veçanta, siç është ai fetar, dhe në këtë mënyrë t’i thellojnë hulumtimet e tyre për traditën e përgjithshme të trashëgimisë kulturore të popullit tonë”.

Në fund mund të themi se vetë lexuesi do të kuptojë se përbërësit fetar islam në krijimtarinë popullore shqiptare nuk janë as mbizotërues, as anësor, e as të rastit, por rolin dhe rëndësinë e marrin në kuadër të problemeve që ka sjellë jeta reale, të cilën e ka poetizuar populli me imagjinatën krijuese.

Përndryshe, prof. dr. Adem Zejnullahu është autor i më shumë se 400 njësive bibliografike - studimeve, trajtesave, artikujve, recensioneve për probleme të ndryshme nga fusha e folklorit dhe letërsia e shkruar. Është pjesëmarrës i shumë kongreseve, konferencave, simpoziumeve e tryezave shkencore, kombëtare dhe ndërkombëtare nëpër qendra të ndryshme të rajonit dhe Evropës. Është autor i 11 dhe bashkautor i 7 veprave shkencore, si dhe autor i 9 përmbledhjeve me poezi.

Prof. dr. Adem Zejnullahu është edhe anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës. Prej vitit 1982 punon në Institutin albanologjik të Prishtinës, ku ishte këshilltar shkencor në degën e folklorit dhe përgjegjës i saj. Gjatë periudhës 1985-1990 ishte anëtar dhe sekretar i Shoqatës së Folkloristëve të Kosovës.

16

Mozaik

e enjte, 30 qershor 2016

Javore A KOHA KOH

Shoqata Atdhetare “Kraja” në Nju Jork

Kontribut për vendlindjen Deri sot, përfaqësuesit e Shoqatës kanë kryer disa aktivitete të rëndësishme për Krajën. Kanë bërë bisedime dhe kanë marrë përgjigje pozitive, që edhe ato pak dasma që bëhen në Krajë, të kthehen në vendin e vjetër (te shkolla), qoftë edhe me ndonjë investim modest nga ana e Shoqatës. Veç kësaj, po shqyrton mundësinë për krijimin e një shoqërie kulturore – artistike, që po shpreson ta realizojë deri në fundin e këtij viti Ndonëse Shoqata Atdhetare “Kraja” me seli në Nju Jork, i ka kaluar dy dekada jetë, nuk ka lënë anash qëllimin e saj, për t’u dalë në ndihmë krajanëve të vendlindjes, varësisht sipas kohës dhe nevojës. Të shqetësuar më shumë nga boshatisja e Krajës, ata e kanë bezdi t’u thuhet se Kraja është e vafër, por janë të vetëdijshëm se në Krajë ka të varfër.

Dhe prandaj kanë ngritur zërin për të gjithë ata që kanë mundësitë, qoftë

brenda apo jashtë Krajës, e në veçanti atyre të diasporës, që të japin kontributin e vet modest në këtë drejtim, pa u dhënë rast nevojtarëve të ekspozojnë nevojat e tyre.

Dorën në zemër, kësaj radhe iniciativa është më e veçantë dhe nuk përqendrohet vetëm në ndihma ushqimore, por edhe në ngritjen e nivelit arsimor të Krajës, duke mbështetur me të holla disa prej studentëve me kushte jo të

Unë si udhëheqëse e degës së Shoqatës në Krajë, njëherit edhe përfaqësuese e Shoqatës në vendlindje, në emrin tim dhe të tre përfaqësuesve të tjerë, dua të falënderoj kryetarin e Shoqatës Atdhetare “Kraja”, z. Hamid Alaj, bashkë me Këshillin e Përgjithshëm, të cilët na kanë vlerësuar dhe na kanë besuar përfaqësinë e Shoqatës në Krajë, duke na dhënë edhe neve mundësinë dhe kënaqësinë që t’i shërbejmë vendlindjes me mundësitë tona

përshtatshme. Për ta bërë këtë edhe më funksionuese, Shoqata u zgjerua, duke hapur një degë të saj edhe në Krajë.

Me vendimin e 27 marsit, Këshilli i Shoqatës shpalli konkursin për paraqitjen e individëve që do ta përfaqësojnë Shoqatën në vendlindje, sigurisht brenda kushteve që përcakton rregullorja e saj. Në mbledhjen e radhës, Këshilli shpalli konkurruesit: Medina Cura, Jusuf Kaca dhe Gëzim Ardolli dhe mori vendimin që të tre ata të jenë përfaqësuesit e Shoqatës në vendlindje – Krajë, duke caktuar përmes votimit, që Medina të jetë udhëheqëse e grupit, ndërsa Jusufi dhe Gëzimi këshilltarët e Shoqatës “Kraja” në vendlindje. Pak më vonë, u shtua edhe një këshilltar – Gëzim Vela, i cili do të mbulojë kryesisht relacionin e Krajës Perëndimore – Ljare – Muriq.

Të tre këshilltarët dhe kryesuesja e Shoqatës veprojnë brenda vullnetit

Mozaik

të mirë (pa pagesë) dhe kushdo që dëshiron t’i bashkohet këtij grupi, për të dhënë kontributin e vet, është i mirëpritur.

Deri sot, përfaqësuesit e Shoqatës kanë kryer disa aktivitete të rëndësishme për Krajën. Kanë bërë bisedime dhe kanë marrë përgjigje pozitive, që edhe ato pak dasma që bëhen në Krajë, të kthehen në vendin e vjetër (te shkolla), qoftë edhe me ndonjë investim modest nga ana e Shoqatës.

Veç kësaj, po shqyrton mundësinë për krijimin e një shoqërie kulturore – artistike, që po shpreson ta realizojë deri në fundin e këtij viti.

Meqenëse shoqata, për shkaqe etike synon të ruajë privatësinë e plotë të atyre që u janë shpërndarë ndihmat, mjafton të themi se vetëm gjatë këtij viti, në këtë drejtim janë shpenzuar 12 600 dollarë. Ka ofruar ndihmë humanitare për 24 familje në Krajën Lindore

e enjte, 30 qershor 2016

17

Javore KOHA

dhe Perëndimore, ndihmë me produkte ushqimore, duke ndarë 43 paketa me ushqim, me vlerë prej 2 800 dollarësh. Është ofruar ndihmë prej 400 dollarësh për aktivitetet sportive në Krajë, të cilat janë zhvilluar në disiplina të ndryshme sportive, në sallën e fiskulturës të Shkollës fillore në Ostros. Po aq janë ndarë edhe për Ligën e Krajës në futboll, për vitin 2016.

U ka ofruar ndihmë në formë burse shtatë studentëve me nga 500 dollarë secilit, gjithsej 3 500 dollarë. Ka ofruar ndihmë për shkollimin e plotë të një studenti, në shumën prej 3 000 dollarësh, për vitin e ardhshëm akademik 2016-2017. I ka ofruar një familjari ndihmë prej 500 dollarësh për blerjen e medikamenteve të domosdoshme shëndetësore. Një individi i ka ofruar 1 000 dollarë, për një ndërhyrje të nevojshme kirurgjike. Po me aq e ka ndihmuar edhe një individ tjetër me

gjendje të rëndë ekonomike. Dhe lista e kontributeve nuk mbaron vetëm me gjashtë muajt e parë të këtij viti, por do të vazhdojë edhe me shpërndarjen e ndihmave të tjera.

Në saje të punës së palodhur dhe aktiviteteve të saj, jo vetëm brenda komunitetit që ajo përfaqëson, por edhe më gjerë, deri më tani Shoqata ka marrë dy mirënjohje.

Në fund, unë si udhëheqëse e degës së Shoqatës në Krajë, njëherit edhe përfaqësuese e Shoqatës në vendlindje, në emrin tim dhe të tre përfaqësuesve të tjerë, dua të falënderoj kryetarin e Shoqatës Atdhetare “Kraja”, z. Hamid Alaj, bashkë me Këshillin e Përgjithshëm, të cilët na kanë vlerësuar dhe na kanë besuar përfaqësinë e Shoqatës në Krajë, duke na dhënë edhe neve mundësinë dhe kënaqësinë që t’i shërbejmë vendlindjes me mundësitë Medina Cura tona.

18

Mozaik

e enjte, 30 qershor 2016

Javore KOHA

Parqet Kombëtare në Mal të Zi

Uzurpim i pron

Zyrtarët vendorë gjithnjë kanë kërkuar që në zonat e parqeve kombëtare të i Lokale të Krajës, Sead Gjeçbritaj thotë se gjetja e investitorëve që do t’ju le ardhme për këtë vend dhe për popullsinë e saj , e cila dita ditës po shpërng

Komuniteti shqiptar në Mal të Zi kundërshton shpalljen e parqeve kombëtare nëpër ato zona ku ata janë popullsi shumicë. Ata vlerësojnë se parqet kombëtare kanë okupuar pronat private duke penguar shfrytëzimin dhe menaxhimin e drejt të tyre. Këshilltari i zonës së Krajës në Komunën e Tivarit, Ismail Doda vë në dukje se Parku kombëtar i Liqenit të Shkodrës ka ndikuar

dukshëm në përkeqësimin e gjendjes ekonomike për banorët e kësaj zone.

“Parku Kombëtar, Liqeni i Shkodrës nuk ka arritë asgjë të mirë, përkundrazi banorëve të këtyre zonave ju ka marrë bukën nga goja, kështu vanat e Ostrosit të Madh, Martiqit, Boboshtit, Muriqit që dikur fshatarët i kanë pas pjesë jete dhe kanë përfituar diçka me peshkim, sot kanë ndikuar dukshëm në gjendjen

e rënduar ekonomike”, thotë z. Dodaj.

Në zonën e Plavës dhe të Gucisë, në Parkun Kombëtar të Bjeshkëve të Namuna situata është e ngjashme ku të gjitha pronat e qytetarëve mbeten në kuadër të Parkut Kombëtar. Këshilltari i Komunës së Plavës, Tahir Gjonbalaj vlerëson se “në këtë park gjenden të gjitha pronat shqiptare. I tërë kufiri i Plavës me Shqipërinë është park nacio-

Mozaik

e enjte, 30 qershor 2016

19

Javore KOHA

nave private

investohet dhe të mundësohet zhvillimi i turizmit rural. Kryetari i Bashkësisë ejohet të punojnë dhe të sjellin një zhvillim të turizmit do të krijonin një të gulet nga këto treva

nal dhe është e pamundur të jetohet në këtë vend pa i shfrytëzuar ato prona”.

Zyrtarët vendorë gjithnjë kanë kërkuar që në zonat e parqeve kombëtare të investohet dhe të mundësohet zhvillimi i turizmit rural. Kryetari i Bashkësisë Lokale të Krajës, Sead Gjeçbritaj thotë se gjetja e investitorëve që do tju lejohen të punojnë dhe të sjellin një zhvillim të turizmit do të krijonin një të ardhme

për këtë vend dhe për popullsinë e saj , e cila dita ditës po shpërngulet nga këto treva.

Ndërkaq, përfaqësuesit e parqeve kombëtare të Malit të Zi theksojnë rëndësinë e menaxhimit dhe mbrojtjes së kësaj pasurie të veçantë. Drejtoresha Azra Vukoviq vë në dukje se kjo ndërmarrje menaxhon afro 8% të territorit të Malit të Zi. Këto zona janë të

rëndësishme dhe me vlerë në aspektin e biodiversitetit. Në Mal të Zi gjenden 6 parqe kombëtare që e bëjnë të njohur këtë vend për bukuritë e veçanta dhe për mbrojtjen e natyrës. A. Vukoviq tha se ndërmarrja e Parqeve Nacionale do të investojë në mënyrë të barabartë si në infrastrukturë ashtu edhe në objektet turistike. a.s.

20

Kulturë

e enjte, 30 qershor 2016

Javore KOHA

U përurua libri “Zgjimi” i autorit Gani Karamanaga

Dëshmi e ngjarjeve të kohës “Autori në këtë botim e vë theksin edhe tek elementet e trashëgimisë islame të vendit, duke nxjerrë në pah punën dhe veprimtarinë e imamëve në të kaluarën dhe të tashmen, përshkrimin e vlerave të trashëgimisë islame të vendit si dhe duke hedhur dritë mbi vlerat, rolin dhe fatin e kësaj trashëgimie gjatë historisë”, ka thënë redaktori i librit mr. Ali ef. Bardhi Ulqin – Në Galerinë e Arteve të Qendrës së Kulturës – Ulqin të shtunën u përurua libri më i ri i prim. dr. Gani Karamanagës “Zgjimi”.

Libri është produkt i periudhës kur autori ishte kryetar i Këshillit të Bashkësisë Islame të Ulqinit dhe anëtar i Meshihatit të Bashkësisë Islame në Mal të Zi. Në të autori flet për zhvillimin historik dhe organizimin e Bashkësisë Islame, jep portretet e disa zyrtarëve dhe personaliteteve më të njohura fetare islame në Ulqin dhe më gjerë, ofron të dhëna për xhamitë në Ulqin si dhe për tubimet shkencore të organizuara nga Bashkësia Islame e Ulqinit gjatë kohës kur autori ishte në krye të saj.

Akademiku Zuvdija Hoxhiq ka vlerësuar personalitetin e Gani Karamanagës, duke e cilësuar atë si një besimtar të vërtetë.

“Unë i adhuroj besimtarët e vërtetë sepse mund të durojnë çfarë të tjerët nuk munden. Vetëm një besimtar i tillë ka mundur të ketë guxim që në kohët e thyerjeve, kur ne komunistët kemi pasur frikë të kalojmë përbri xhamive e jo të hyjmë në to, ka pasur fuqinë të jetë në krye të një organizate fetare në një qytet të vogël, në një mjedis shumënacional të ndjeshëm dhe me autoritetin e tij t’i bëjë nder organizatës që ka përfaqësuar”, ka thënë ai.

Redaktori dhe recensenti i librit, mr. Ali ef. Bardhi, njëherazi kryeimam i Ulqinit, ka thënë se Karamanaga në këtë libër

paraqet dëshmi rreth aktiviteteve dhe ngjarjeve të ndryshme, përshkrimi i të cilave na ndihmon për të kuptuar rrethanat, veprimtarinë dhe gjendjen në të cilën ndodhej Bashkësia Islame, ku natyrisht një rol me rëndësi ka pasur edhe ai.

“Autori në këtë botim e vë theksin edhe tek elementet e trashëgimisë islame të vendit, duke nxjerrë në pah punën dhe veprimtarinë e imamëve në të kaluarën dhe të tashmen, përshkrimin e vlerave të trashëgimisë islame të vendit si dhe duke hedhur dritë mbi vlerat, rolin dhe fatin e kësaj trashëgimie gjatë historisë”, ka thënë ai.

Për studiuesin dr. Nail Draga, ky libër paraqet ditarin personal të dr. Karamanagës gjatë periudhës që ka qenë kryetar i Këshillit të Bashkësisë Islame Ulqin dhe anëtar i Meshihatit të Bashkësisë Islame të Malit të Zi. “Duke lexuar këtë libër del qartë se dr. Ganiu së bashku me Rexhep ef. Likën kanë një meritë të jashtëzakonshme që është ruajtur uniteti i Bashkësisë Islame të Ulqinit, si një e pandarë dhe nga ana tjetër, duke ruajtur fillet e islamit tradicional te shqiptarët në Ulqin dhe më gjerë”, është shprehur ai.

Edhe Bajro ef. Agoviq ka çmuar lart angazhimin intelektual të dr. Karamanagës, për të cilin ka thënë se është gjithëpërfshirës dhe dinamik.

“Ai është shembull i gjallë se si duhet të jetë njeriu. I thjeshtë, human, joimponues dhe i mençur”, ka thënë ai, duke nënvizuar se Karamanaga me qasjen e tij konstruktive ndaj rrethanave në Bashkësinë Islame ka kontribuar në avancimin dhe përballimin me sukses të sfidave të kohës së re.

Në fjalën e tij, autori i librit Prim. Dr. Gani Karamanaga pasi që ka falënderuar folësit dhe të pranishmit në përurim, si dhe ata që e kanë ndihmuar për botimin e librit, ka thënë se “koha prej vitit 1999 deri në vitin 2009 kur isha anëtar dhe kryetar i Mexhlisit të Bashkësisë Islame si dhe anëtar i Meshihatit të Bashkësisë Islame në Mal të Zi ka qenë për mua një ndër periudhat më të mira kur kam kontribuar me kënaqësi dhe me zemër”.

Pjesëmarrësit në përurim i kanë përshëndetur Reisi i Bashkësisë Islame të Malit të Zi, Rifat ef. Fejziq, dhe Arben ef. Halluni nga Myftinia e Shkodrës.

Libri “Zgjimi” është botuar nga Mexhlisi i Bashkësisë Islame – Ulqin dhe Bashkimi i Krijuesve Shqiptarë në Mal të Zi, të cilët e kanë organizuar përurimin në bashkëpunim me Qendrën e Kulturës – Ulqin.

Përpos librit “Zgjimi”, Gani Karamanaga është autor edhe i librave: “Mjekimi me faktorë natyrorë në regjionin e Ulqinit”, “Historiku i shërbimit shëndetësor në Ulqin”, “Dielli, deti, shëndeti”, “Udhëtimi i një mjeku” dhe “Materniteti në Ulqin”. i.k.

Kulturë

e enjte, 30 qershor 2016

21

KOH Javore A KOHA

Në QKI Malësia në Tuz u shfaq drama “Kandili i Argjandit” nga teatri “Migjeni” i Shkodrës

Pasqyrim i sistemit diktatorial të viteve ’45 në Shqipëri Tuzi- Trupa teatrale e teatrit “Migjeni’ të Shkodrës ka shfaqur dramën “Kandili i Argjandit” e autorit Martin Camaj dhe të regjizorit tashmë të ndjerë Fatbardh Smaja.

Aktorët në këtë dramë kanë vënë në skenë dhe interpretuar ngjarje të cilat kanë ndodhur në vitin 1945 atëherë kur në Shqipëri ishte instaluar sistemi komunist ndërsa drama është shkruar nga shkrimtari Martin Camaj rreth viteve ’90.

“Kandili i Argjandit” është drama e parë e shkrimtarit Martin Camaj të cilën teatri “Migjeni” e ka vënë në skenë kurse trajton një familje dhe një sistem të tërë me pozitivitetet dhe negativitetet që çdonjëri bart në vete në jetën e tij por

edhe një dramë socio-politike gjatë peridhës diktatoriale në Shqipëri.

Sipas drejtoreshës së teatrit “Migjeni” të Shkodrës Rita Gjeka, regjisori përmes kësaj drame solli dritën e kandilit të argjandit, një jetë e dalë nga errësira e kohës së tmerrit që kanë kaluar mijëra familje shqiptare në periudhën e vendosjes së sistemit komunist.

“I ftuar nga drejtori i QIK “Malësia” në Tuz, me kënaqësi e pranuam këtë ftesë por duhet të kishim patur marrëdhënie më të hershme duke qenë se jemi shqiptarë dhe aq më shumë gjeografikisht shumë afër. Kështu që ardhja më shpesh në Tuz, është obligim i Teatrit “Migjeni” të Shkodrës pasi s’kemi më barrierra që të rrimë

larg njëri-tjetri”, theksoi drejtoresha Gjeka duke shtuar se çdo premierë teatrale që do të shfaqet në Teatrin “Migjeni”, do të jepet edhe në Tuz. “Ne problematikat tona i kemi të përbashkëta, andaj ne duhet të vimë te vëllezërit dhe motrat tona në Malësi me përzgjedhjen e dramave më dinjitoze për t’ua sjellur publikut në Tuz”,përfundoi drejtoresha e teatrit “Migjeni” të Shkodrës Rita Gjeka.

Në dramë interpretuan: Nana – Rita Gjeka ; Leka – Jozef Shiroka ; Besa- Merita Smaja ; shkrimtari- Agron Dizdari; Dora – Eliona Shkreli; Prendi – Enver Hyseni; Njeriu i huaj – Nikolin Ferketa dhe Katundari- Simon Shkreli. t.u.

22

Javore KOHA

Intervistë

e enjte, 30 qershor 2016

Intervistë E K S K L U Z I V E me aktorin Bruno Shllaku

Ndihem mirë kur arkiv

Bruno Shllaku është aktor shqiptar i lindur në vitin 1956 në qytetin e Sh tike i hasim që në moshë të vogël, kur ai ishte vetëm 11 vjeç, me trupën e tit të Elbasanit në të cilën punonte si regjisor. Në vitin 1982 për vlerat e t si aktor pranë Teatrit profesionist “Migjeni” të qytetit të Shkodrës. Roli dramën “Gjaku i Arbërit” të Fadil Krajës me regji të Artistit të Popullit, janë dhe rolet që Bruno Shllaku ka interpretuar në kinematografi. Inter filmin “Busulla” me regji të Bujar Alimanit do të bëjë që ky film të m festivale ndërkombëtarë. Interpretimi i tij më i fundit është ai i Isa Boleti vicë. Je

Koha Javore: Bruno, fillesat tuaja në aktrim i kanë rrënjët që në moshën 11 vjeçare me prezantimin e talentit tuaj në qytetin e Elbasanit. Pse zgjodhët aktrimin, e trashëgonit apo pasioni për këtë art ishte diçka e pashmangshme për ju?

B. Shllaku: Kisha vetëm 7 vjet kur ëndrra e një fëmije turrej drejt artit të skenës.

Babai im Lec Shllaku (Artist i Popullit) e kuptoi menjëherë prirjen time, ku më pas u bë udhërrëfyesi im drejt këtij profesioni aspak të lehtë. Më kujtohet debutimi i parë kur regjisori, themeluesi i teatrit “Skampa” më besoi te drama “Qelia nr 7” rolin e fëmiut me zanat llustraxhi dhe njëkohësisht informator i njësitë guerile. Kjo dramë trajtonte një tematikë mes luftës së partizanëve në Male dhe luftës atentatorë që ishin shkatërrimtarë për pushtuesin italian në qytet. Në vitin 1969, kur unë isha vetëm 12 vjeç, në kohën kur në Tiranë zhvillohej festivali kombëtar i teatrove profesioniste, u nderova me diplomën e interpretuesit premtues si dhe një sërë vlerësimesh të kënaqshme për interpretimin tim.

Koha Javore: Cilat kanë qenë rolet tuaja të para dhe veprat artistike në fillesat tuaja dhe mbresat që keni nga ajo kohë?

B. Shllaku: Në vitin 1973 u përzgjodha duke fituar kinoprovat për filmin “Thirrja”, dhe kjo ishte njëra ndër festat më të paharruara për gjithë familjen time. Filluam xhirimet e filmit me një partnere të mrekullueshme ku rinia gjithnjë fliste në favorin tonë. Më kujtohet që së bashku me Drane Xhajin, xhiruam skenën e

parë, ishim dy të dashuruar ku të gjithë na përgëzuan për punë të jashtëzakonshme por, çuditërisht pa kaluar 24 orë erdhi një urdhër i prerë që unë dhe artistja Justina Alija të pezulloheshim nga xhirimet e filmit, për arsye politike. Dhe vërtetë kështu ndodhi, “Titaniku” im u fundos pa mua. Ky rast më ndihmoi në një mënyrë tjetër pasi emri im u lakua gjithandej nga qarqet intelektuale e artistike të Shqipërisë, duke qenë aktual, pavarësisht se isha një rast padrejtësie që iu bë një talenti. Këtë herë ishte emri i xhaxhait tim që më demolonte ëndërrat. Bëhet fjalë për Gjon Shllakun, helenistin, poliglotin, nxënësin e Fishtës dhe Mjedës, përkthyesin e Iliadës së Homerit dhe folësin e 12 gjuhëve të huaja dhe po ashtu themelues i një akti antiparti në vitin 1948. Rolet e mia janë të shumta dhe plot me mbresa, herë të këqija por falë zotit janë kaq shumë të mira saqë përmbysin të keqen.

Koha Javore: Cili ka qenë roli juaj qoftë në kinematografi apo teatër i cili ju afirmoi si aktor dhe ju bëri të pranueshëm te publiku për atë çfarë transmetoni?

B. Shllaku: Roli im në film është modest por nuk ngurroj të them se në atë mori filmash përherë kam patur poltronin tim dhe askush nuk ka tentuar të ulet mbi të.

Filmi më ka bërë tej të njohur në botën shqiptare dhe ndërkombëtare duke qenë i duartrokitur gjithmonë.

Koha Javore: Në vitin 1982, falë vlerave tuaja artistike jeni emëruar aktor pranë teatrit profesionist “Migjeni” të Shko-

drës. Cili ka qenë kontributi juaj aty dhe sa ofronit vepra artistike për publikun së bashku edhe me kolegët tuaj?

B. Shllaku: Ishte viti 1982, ardhja në tetarin “Migjeni” ishte ftesa ime pas shumë vitesh pritjeje. “Gjaku i Arbrit” i Fadil Krajës me regji të Serafin Fankut, ishte roli që m’u besua duke luajtur personazhin e Palit, një rol që aktorët më në zë të kohës do të dëshironin ta interpretonin. Dhe ky rol ishte përgjegjësi dhe krenari për mua duke performuar me një virtuozitet edhe me aktoren Paskualina Gruda (Shllaku) dhe më pas sipari i skenës mbeti i hapur për mua duke vijuar me një sërë figurash mbresëlënëse tek dramat “Çështja e Blertës“, “Provimet”, “Rozafa“, “Hetimi”, “ Hija e fajit “, “Tregim për Makbethin” dhe “Gjenerali i ushtrisë së vdekur. Gjithashtu një punë të lodhshme premtuese në kinematografi e fillova me filmin “Nje natë pa dritë”, “ Flaka e maleve” dhe “Busulla“, prandaj mendoj se bashkë me kolegët e mi të mrekullueshëm nuk kemi ngurruar të japim kontribut të lavdërueshëm në atë që quhet ekrani i madh. Ndër veprat artistike do të veçoja roli i Pali tek “Gjaku i Arbrit”, gjenerali tek “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”, Besari tek “Rozafa”, Miri te “Hija e fajit “ avokati tek “Hetimi” dhe shumë të tjera, por modestisht ndalem këtu.

Koha Javore: Në vitin 1992 ju dhe bashkëshortja juaj aktore Paskualina Shllaku u larguat nga Shqipëria për në Greqi ku atje themeluat një teatër për fëmijë në gjuhën greke. Pse e braktisët vendlindjen dhe cili ishte motivi që atje themel-

Intervistë

e enjte, 30 qershor 2016

23

Javore KOHA

voj diçka

hkodrës. Fillimet e tij artise Teatrit “Skampa” të qytetij artistike do të emërohet i i tij i parë do të jetë ai në , Serafin Fanku. Të shumta rpretimi i tij mjeshtëror në marrë shumë çmime në disa init në vitin 2015 në Mitroeton dhe punon në Shkodër uat një teatër në gjuhën greke?

B. Shllaku: Janë të privilegjuara ato kombe që nuk e njohin epideminë e largimit nga atdheu. 45 vjet të rrethuar me tela me gjemba, ne kishim krijuar mitin se pas kufijve tonë nuk ka gjallesa. Instikti më shtyu drejt një aventure të njohjes së një bote krejt tjetër ku unë do të mund të përballesha dhe pse jo të përfitoja edhe ekonomikisht. Mbi të githa kur bëhej fjalë që të përfitoja kulturën e një kombi që bota antike e kishte patur shumë zili. Athina ishte shtëpia e teatrove të mermerta. Në amfiteatrot duhet të shkonim pasi ne artistëve na ishte krijuar bindja se aty mund të gjejmë copëza të patretura nga ajo kulturë. Viti 1994 ishte vit i pabesueshëm i cili edhe më surprizoi.

Në qytetin Nea Jonia hapëm teatrin e parë për femijë , i emërtuar “Bota magjike” i cili shumë shpejt u bë streha me e dashur e jona. Filluam një jetë të ngjeshur artistike dhe brenda një kohe tepër të shkurtër une dhe bashkeshortja ime Paskualina u bëmë figurat më të dashura jo vetëm për fëmijët por edhe për të rriturit të cilët nuk mungonin të mbushnin sallën tonë 180 vendëshe. Suksesi nuk mungonte dhe paralel me të edhe të ardhurat ishin të pabesueshme.

Koha Javore: Gjatë karrierës tuaj artistike keni qenë protagonist i shumë evenimenteve artistike kombëtare dhe ndërkombëtare në të cilat jeni nderuar me çmime të rëndësishme. Çfarë përbëjnë për ju ato?

B. Shllaku: Njehem shumë mirë kur nga viti

1969 deri sot në 2016-tën kam arritur të arkivoj diçka në karrierrën time, duke filluar nga Gjaku i Arbrit e deri te roli i fundit i Isa Boletinit në vitin 2015 në Mitrovicë. Te filmi jam munduar qe t’i jap personazheve vlerësimet maksimale. Për këtë arsye isha aktori i parë që shkela mbi tapetin e kuq në festivalin botëror të filmit në Berlin.

Nuk ishte e rastit ku tek filmi burrnesha Italo – swiss - Germano – Shqiptar të rrembenim një sërë çmimesh ndërkombëtare dhe ku per rolin tim u fol me superlativa.

Kështu janë të skalitura në kujtesën time edhe filmi “Gjallë” , “Shqiptari” dhe “ Busulla “ edhe këto me produksion të huaj.

Koha Javore: Si aktor me përvojë dhe i dashur për publikun keni marrë pjesë disa herë në aktivitete kulturore në Mal të Zi, në Ulqin dhe Tuz. Sa e duan banorët e këtyre dy vendeve artin duke ditur që në të dyja vendet ka mungesë të një teatri?

B. Shllaku: Do të thoja se është një publik i jashtëzakonshëm. Tuzin e njoh fort mirë. Ka nje trupë të ngopur me talente.

Ulqini do të kishte qenë një vend që për asnjë çast aty të mos humbet tradita, një traditë e suksesshme si brenda Malit të Zi ashtu edhe jashtë por kam mendimin se autoritetet përkatese duhet t’i kushtojnë një vemëndje akoma me të zellshme kulturës e artit skenik të trevave Shqiptare.

Koha Javore: Keni vënë në skenë shumë vepra të njohura të figurave të ndritura të kombit si Nënë Terezës e Lazër Filipit, Gjenerali i Ushtrisë së vdekur nga Kadare, etj. Sa është pasuruar historiografia e regjisurës me këto dhe vepra të tjera që keni vënë në skenë?

B. Shllaku: Po, kam vënë shumë pjesë në skenë të cilësuara nga kritika si punë unike dhe që e kanë pasuruar historiografinë e regjisurës apo atë interpretative, psh: Golgota e shqipes – Teatri Kombëtar, “ Nënë Tereza – Teatri Kombëtar, “Napoleoni “– Teatri Kombëtar “Shi në terr” – teatri Migjeni, “ Neni 55”, “Klithëm në dëborë”, Hisja e diellit – Teatri Mitrovicë,

“Martesë me internet” “Tri halla një tul”, “Një krisëm armiqësore” të trë këto të fundit janë fituese të çmimit të parë në festivalin e komedisë shqipe në Mitrovicë.

Koha Javore: Keni punuar dhe me aktorë të rinj që aspirojnë të bëhen pjesë e botës artistike. Si e shikoni të ardhmën e gjeneratës së re dhe sa ofrojnë ata për publikun artdashës?

B. Shllaku: Gjenerata e re do të thoja se për mendimin tim është e vobekët. Por dua të besoj se ata që janë të emëruar në teatrin tonë, jo të gjithë janë të ardhur aksidentalisht sepse jashtë dyerve të këtij tetari qëndrojnë djem dhe vajza të jashtëzakonshme. Të paaftët dinë dhe kanë vetëm një aftësi, atë të moshapjes rrugë të talentit të tyre dhe luftën e pakompormis kundër të gjithë kontigjenit të talentuar.

Koha Javore: Përveç duartrokitjeve që përherë i gëzoni nga publiku në çdo performac tuajën, po financiarisht sa mbështetje ka sot një aktor në Shqipëri për të përmbushur misionin e tij?

B. Shllaku: Financat janë zero. Aktorët që janë të aftë, për ironi të fatit janë ata që vuajnë varfërinë, kurse aktorët e paaftë kënaqen vetëm me emërtimin aktor.

Koha Javore: Cilat janë angazhimet tuaja aktuale dhe planet më të afërta?

B. Shllaku: Jam duke punuar një material mjaft interesant këtu në teatrin “Migjeni”, me një kast aktorial si Paskualina Shllaku, Rajmonda Marku, Drane Xhaj dhe unë me përzgjedhje të disa poezive të Migjenit e të 5 poetëve neorealistë grekë. Gjithashtu në këtë material kam inkuadruar dhe një nga poetet me premtuese te qytetit tonë Amina Meshnuni. Planifikoj të filloj një dramë gjermane me titullin “Terror“ , Antigonën e Sofokliut si dhe një shfaqje mozaik në teatrin e Lushnjës si dhe mendoj që në qytetin e Shkupit të përfaqësohem denjesisht me një regji të një drame të nivelit të lartë.

Intervistoi: t.u.

24

Javore A KOHA KOH

Prozë

e enjte, 30 qershor 2016

Kapidani

Kohët e fundit në median shqiptare është venë re një debat mjaft i nxehtë në lidhje me rolin që duhet të luaj feja në politikën dhe shoqërinë shqiptare. Është pak i çuditshëm fakti se feja dhe roli i fesë në shoqërinë dhe politikën shqiptare po debatohen në këtë kohë, Asllan Bisha

Pas vjeshtës së parë kapidan Davidi nga Ulqini hodhi spirancën në molin e Barit. Ishte i stërlodhur nga lundrimi me velore. Kishte marrë ketë vendim në det.

“Nëse e ban Zoti të vë kambën në tokë, kurrë ma në det”.

Dhe atë mbrëmje para mesnatës vonë e zuri gjumi. Fjeti si guri në ujë derisa muçoja detari më i ri me ndrojtje trokiti lehtë në kabinën e anijes tij, të velores “Gjerana” që ishte kastuar në mol pa një direk.

- Ç’ kemi? - foli qetë kapidani.

Detari i ri, muço me zë të butë e respekt i tha se “një agjent tregtar barez kërkon të takojë, ty kapidan”.

- Mirë, le të pres, dhjetë minuta.

- Si urdhëron kapidan, - foli muço Mehmeti.

“Nëse do fati ta blejë veloren, do t’ia jap.

Jam betuar se kurrë kapidan Xhavidi nuk lundron me deteve. Do të marr hakun anijes dhe asnjë liretë më shumë. Do të kthehem në shtëpi. U bëra bardhë e shëllirë në det. Mbeta me një direk”.

Ashtu fliste kapidani ishte i vendosur. I kujtohej koha kur kishte filluar si detar i ri, muço dhe kishte arritur gradën e kapidanit.

Kishte më shumë shkollë lundrimi, shkollë jete. Kishte qenë autodidakt i përbetuar.

Fliste italishten për mrekulli saqë një zonjë kur kapidani me një rast në bankë I kishte thënë: - Më falni zotëri e folmja juaj është bareze, por disa shprehje i keni kalabreze. Nga jeni?

Kapidani qeshi me të madhe: - As s’ jam barez, as kalabrez.

Zonja kishte mbetur e stepur fytyra e saj ishte bërë ngërç, s’i kishte ndodhur të gabojë në përcaktime të tilla saqë ishte zënë ngushtë. S’po u besonte fjalëve, derisa kapedani i pashëm, mjekërbardhë, po depononte një shumë të madhe të parave në Bankën Italo-angleze.

- Jam shqiptar, albanese.

- Skutari, o, kuptoj.

Në atë bankë do t’i fus të hollat. Aty janë të sigurta I sillej ndër mend kapidanit, të cilit sikur intuita i thoshte se agjenti do të blejë anijen. Ajo ishte me një direk, një tjetër kishte mbetur në ujërat e grykës së Otrantos. Dhe ashtu me mendime që i ishin qepur pa dashje pa njeriun, agjentin tregtar që në pamje vërehej se është tregtar me të gjitha tiparet.

- Mirëmëngjesi! - përshëndeti ai.

Kapidani i shtriu dorën.

- Jam Davidi, kapidan nga Ulqini.

- Të pimë kafe kapidan,- foli tregtari dhe shtoi.

- Jam i interesuar për të blerë veloren e shoh se keni pasur fat në fatkeqësi. Sa mire që ju shpëtoi i madhi Zot. - Po, - shpëtuam furtuna na zuri në Grykë të Otrantos, - tha qetë kapidani pa dhënë sqarime më shumë.

Duke dashur për të paralajmëruar tregtarin se donte t’ia niste bisedës për atë që e kishte ftuar. Kapidani i dha shenjë kamerieres, e cila me elegance dhe buzëqeshje mori porosinë. Ajo solli kafetë.

Dhe pas gjysmë ore, tregtari dhe David kapidani u morën vesh. Agjenti tregtar nxori kontratën nga çanta për ta nënshkruar.

Ia dha gjysmën e shumës në dorë. Pjesën tjetër e deponoi në bankë.

U përshëndetën, shtrënguan duart, duke i uruar fat njëri-tjetrit.

Kapidani sikur dukej i qetë, thuaj se e kishte

harruar ferrin, stuhinë në Grykën e Otrantos. Atë natë kishte parë pak, terr, errësirë, ushtimë, furtunë, trumë, valë të mëdha që shndërroheshin në uragan. Ai në një çast dëgjoi një krisje, shkëputje, një krikëllimë.

Furtuna shkëputi velin dhe direkun. Mori me vete muço Skenderin që ishte ngjitur për të ulë velin.

“Të më kishte marrë mua. Do të ishte më mire, më e drejtë. Ashtu jam plakur. Tash unë s’meritoj të lundroj, të jem kapidan. Do të kthehem në Ulqin, në Gjerana, t’ia kthej shpinën detit”, - fliste kapidani i thelluar në botën e tij dhe donte të gjejë shpëtim nga nata me furtune e cila i kishte marrë shpresat dhe e kishte shkëputur nga lundrimi. Ai fajësonte vetën e tij pse se kishte lënë më herët lundrimin. U afrua anijes e cila ishte e qetë në molin barez, pa një direk, si një pulëbardhë e plagosur. Iu afrua detarëve.

Dhe pa detarët që e prisnin me droje dhe kureshtje. Ai urdhëroi ekuipazhin të lëshonte veloren, se për dy orë vinte pronari i ri. Ata, pa pyetur, e kishin kuptuar vendimin e kapidanit.

Ishte lundrimi i fundit me veloren e cila kishte mbetur si zog i plagosur në mol. Detarët bënë gati plaçkat sa çel e mbyll sytë.

Kapidani i mblodhi të tijat. Ishte i vrenjtur në fytyrë, zemërthyer. Mezi urdhëroi: - Plaçkat e Skenderit do të m’i jepni mua.

Ca lot I rrodhën në fytyrën e ftohtë e të akullt të kapidanit. Ata s’ ndaleshin.

“Më fal. muço, të desha sa djalin. Më fal, ti ishe në të drejtë, të mori furtuna. S’ kisha kohë për të menduar, frika, paniku, terri. Si të ndihmoja , s’ dija ç’ të bëja? Një instinkt detari më nxiti më detyroi se ekuipazhi në velore vlen më shumë se një njeri. Bashi nuk kthehej. Asnjë mundësi në furtunë deti - mal. Manovrimi kthimi prapa i pamundur. Ne shpëtuam, ty të lash. Kërkoje ndihmë. O Zot, më fal, të desha si djalin.

Fati i keq, furtuna” - fliste kapidani me unin

Prozë e tij në portin e Barit duke pritur anijen për të kaluar detin.

Dhe anija, pas katër orë pritjeje, u kastua në mol. Detarët ishin të pikëlluar, ktheheshin pa muço Skenderin. Ishte hera e pare që kishin përjetuar avari një termet deti e kaluar atij të tokës. Asnjëherë vdekjen s’e kishin pasur aq afër. Por, shpresa vdes e fundit. Dhe vdekja e jeta ishin afër Skenderit. Kishte pasur fatin e zi dhe kishte mbetur në ujërat e shkumuara të Otrantos.

Asnjë mundësi shpëtimi dhe manovrimi.

Asnjë faj i kapidanit, por vendosmëria e gjakftohtësia e kapidanit kishte shpëtuar detarët e tjerë dhe veloren. Ekuipazhi i bashkuar në heshtje.

I trishtuar lundronte drejt vendlindjes me mot të mirë, pa asnjë pikë det. Furtuna me trumë kishte shfryer mllefin. Në zemrat rinore të detarëve pikëlonte një çikë ngazëllimi; takimi me të afërmit me të vetët, baba, nënë, vëlla e motër, edhe nuset i pritnin me shpresë dhe me frikë.

Nënat kishin bërë rite në mol të Ulqinit, kishin hedhur vaj ulliri, për të qetësuar përbindëshin e detit, për të zbutur furtunën për t’u bërë deti i qetë. Por lutja s’kishte shkuar në veshë të Bindit, Zotit të detit ilir. Ai i kishte marrë një detar ulqinak,Skenderin, djalë dëshiri.

Dhe pasdite, pas një lundrimi të qetë nga Bari, anija preku ujërat e vendlindjes. Ulqini ishte një pëllëmbë. Kapidani mblodhi ekuipazhin, iu ndau pagat. Ato ishin më të mëdha se asnjëherë. Kapidani mezi foli: - Më falni, ma bëni hallall, se ndoshta ndonjëherë e kam kaluar kufirin. Unë do të lë detin. Ky është vendim i prerë. Ju vazhdoni, lundroni me velore e anije të tjera.

Paçi fat e det të mbarë!

Anija, derisa fliste kapidani, bashi preku molin. Litari u hodh në breg. U lidh në kalu.

Muçot lëshuan shkallët. Udhëtarët lëshonin anijen. Moli ishte mbush përplot. Nga Kalaja të parët zbriten shkallinave. Lajmi u përhap në Ranë, Përrua, por edhe në Mera.

Askush nuk po kuptonte se kapidan Xhavidi kthehej në vendlindje pa velore. Detarëve u printe kapidani. Sa preku tokën, ai qetë u foli detarëve: - Duhet të shkojmë tek nëna e Skenderit. E di se kam detyrën më të vështirë në jetën time, të cilën e keni edhe ju - tha kapidani.

- Humba detar Skënderin. Prandaj s’ do të lundroj më. Unë s’ meritoj të jem kadidan, as detar...

Arritën hamejtë. Ata ngarkuan sëndukët, arkat me rrobat e kapidanit dhe sëndukun e Skenderit.

Pas nja çerek ore arritën te shtëpia e Sklenderit. Dera u çel pas ca trokitjeve të lehta të frikshme disi të dhimbshme. Plaka e hapi derën. Njohu kapidanin dhe syri i kërkoi të

e enjte, 30 qershor 2016

25

KOH Javore A KOHA

birin. U dridh si thupër. Dikur ashtu e habitur me sy të zgurdulluar. S’e shihte të birin.

Mezi pyeti, sikur zemra i ndjente frikë dhe një ndjenjë të ankthshme. Dhe me një zë të vendosur, pyeti: - Kapidan, ku e kam Skenderin?

Kapedani dridhej si veli në maistral, si fëmijë. Buzët i lëviznin, por asgjë nuk fliste.

Lotët i rridhnin si currila. Detarët qanin.

Askush, asnjë fjalë. Dikur mezi shtoi: - Furtuna, furtuna, truma na zuri në det.

Truma me direk e mori Skënderin. S’foli dot.

Ajo me sy të hapur mezi qëndronte në këmbë. E mori ngrykë plakën. U shkreh në vaj si fëmijë.

- Qofshi vetë! Paç çka ke, djalin tjetër.

U zhgreh në vaj.

Plaka s’po u besonte fjalëve. Ishte ngrirë.

- U mbyt në det, qyqja unë!

Lotët i njomnin fytyrën e rrudhur, e cila skuqej nxihej.

Njerëzit e shtëpisë, kojshitë u mblodhën në oborr. Detarët me kapidan Xhavidin nuk luajtën vendit. Ata sqaronin ngjarjen e tmerrshme në det. Nëna e detarit me lot në sy më shumë dridhej qante, por qëndronte mbahej fort. Një gjë të tillë se kishte menduar kurrë. Në oborr qëndronte sënduku i rrobave të Skenderit. E ëma e puthte, s’ lejonte ta largonin. Ishte kujtimi më i hidhur por edhe më i dashur i djalit.

Kapidani s’ luajti vendit me detarët nga shtëpia e Skenderit.

Tri ditë e net. Ai u fliste njerëzve se kishte shitur anijen, kishte lënë detin.

- Do të shkoj në Gjerana. Do ta lë detin pas shpine. Do të ndërtoj shtëpinë të re në truallin e vjetër në Gjerana!”

Ashtu edhe veproi u vendos në Gjerana.

Njëzetë e tre muaj punuan mjeshtrit në ndërtimin e shtëpisë. Punuan natë e ditë.

Vetëm të premteve menjëherë sa falej xhumaja mjeshtri vazhdonte punën. Të

krishterit Ishin dy veta ata vinin menjëherë pas meshës. Ndërsa kopshtarët kujdesshin për të rregulluar kopshtet. Mbillnin pemët e ndryshme, fiqtë e të gjitha llojeve. Porositnin nga Ana e Malit, Bregu i Bunës, Mërkoti dhe Tivari. Po ashtu, ullinjtë i merrnin nga ullishta e Bashbylykut, Qafa e Malit dhe Valdanosi. Kapidani s’i kurseu paratë, shtëpia ngrehu kokën në Gjerana.

Nga larg dukej si nuse bukuroshe. Bënte hije në Kodrinat e Gjeranave. Pemët nxorën pinjollat e reja dhe bahçja e kapidanit u binte në sy të gjithëve.

Para afatit kulla e kapidanit, bahçja dhe shtëpia në Gjerana pritën mysafirët nga të katër anët. Gëzimi dhe hareja, gostia, sarajlija dhe gjellët e ndryshme iu shtruan mysafirëve.

Pas gostisë të madhe, pikërisht një javë pas Shëngjergjit, Agimi, djali i kapidanit u sëmurë. Kapidani u përkujdes dhe trokiti në dyert e doktorëve më të mire. Arriti edhe në Trieste të Italisë. Nga Banka Italo-angleze tërhoqi paratë. S’iu dhimbsen.

“Paraja derman, për ditë të vështirë”. Agimi!

Doktorët e atjeshëm bënë çdo gjë për të shpëtuar Agimin, por, sëmurja e keqe ia mori shpirtin. Dhe, pas një muaj kapidan Xhavidi u kthye në shtëpi, me djalë në arkivol.

Në mol e pritnin të afërmit, dashamirësit.

I gjithë Ulqini ishte trazuar. Nga minaret kumtohej lajmi se vdiq djali kapidanit.

Të nesërmen në oborrin e kapidanit shkeli edhe nëna e detar Skenderit. Ajo e mori ngrykë.

- Qëndro, kapidan. Të ra rëndë.

- Po qëndroj, por më zor e pata në det atë natë kur dëgjoja Skënderin kur më thoshte: “Mos më lë, kapidan! Të lutem, mos me lë!

Mos me lësho!”

(Asllan Bisha: Tregim i shtjelluar sipas gojëdhënës detare për kapidanin më të madh ulqinak të Gjeranave…)

26

Mozaik

e enjte, 30 qershor 2016

Javore A KOHA KOH

Ansambli “Trëndafilat e Nënë Terezës “nga Ulqini

Pjesëmarrës i Paradës së Shqiptarëve në Nju-Jork Ditën e shtunë , më 18 qershor të këtij viti në sheshin “Amerika”, në bulevardin kryesor në Nju Jork u zhvillua “ Parada Shqiptare 2016”, e cila këtë vit iu dedikua të lumes Nënë Tereze, me rastin e Shenjtërimit të saj më 4 shtator, dhe shpalljes së këtij viti si Viti i Nënë Terezes, nga Qeveria e Kosovës dhe Shqipërisë. Atë ditë qindra emigrantë shqiptarë dolën në rrugët e Nju-Jorkut , ku parakaluan të veshur kuq e zi dhe me kostume popullore shqiptare transmetuan kulturën dhe traditën e shqiptarëve . Pjesë e paradës, siç mësojmë nga Don Gabrijeli, ishte edhe Ansambli i Këngëve dhe Valleve “ Trëndafilat e Shën Terezës” nga Ulqini, i cili tash disa vite shkëlqen në skenën vendore dhe ndërkombëtare.

“Kjo paradë me vlera emocionuese dhe me vlera artistike dhe kombëtare është shprehje e krenarisë shqiptare, paraqitje e veshjeve tradicionale e shoqëruar ngado me ngjyrat kuqezi, tingujt emocionues të ritmeve të këngëve dhe valleve dhe muzikës shqiptare, nga të gjitha krahinat, të cilat krijojnë një spektakël madhështor, duke u mundësuar mijëra shikueseve, në të dy anët e bulevardit, një paradë të paharrueshme shqiptare.

Atë ditë qyteti i Nju-Jorkut ishte i tejmbushur me disa qindra shqiptarë të veshur me kostume popullore. Hijeshi dhe aromë qytetit i jepnin edhe anëtarët e ansamblit tonë “ Trëndafilat e Shën Terezës”, thotë don Gabrieli. Ai shprehet më se i kënaqur me pritjen

që iu bënë në këtë paradë dhe veçmas falënderon ansamblesitin e parë shqiptar në Nju-Jork Mark Gjonajn me stafin e tij të punës, për respektin dhe nderimin që iu bënë, sikurse edhe drejtuesit e qytetit të Nju-Jorkut për mirënjohjen e dhënë. Sipas fjalëve të don Gabrileit paraqitja e ansamblit të tyre në Nju-Jork vjen pas suksesit në Festivalin Botëror të Folklorit në Bullgari dhe shton se kjo veprimtari është vazhdimësi e kontributit të tyre , duke hapur rrugëtimin për pjesëmarrje në aktivitetet që do të mbahen më 28 nëntor 2016 në Detriot, Nju-Jork dhe Çikago.

Kjo paradë bëhet në Nju-Jork për të mos harruar rrënjët tona shqiptare, pa gj. gj harruar se nga vijnë.

Mozaik

e enjte, 30 qershor 2016

27

KOH Javore A KOHA

Në Festivalin e Poezisë së Pabotueme në Shkodër

Çmimi i Medias për poetin Argëzon Sulejmani Poezia finaliste e Argëzonit, e cila më pas u nderua me Çmimin e Medias, titullohej “Me besë”, një poezi e shkruar në gegnisht, e cila siç u vlerësua dhe nga kritika e Festivalit, në qendër ka dashurinë si liri (dhe robëri) absolute Shkodër – Edicioni i 7-të i Festivalit të Poezisë së Pabotueme, verë 2016, është zhvilluar të dielën në zonën turistike të Shirokës.

Vendtakim i poetëve kësaj radhe ishte një vend i braktisur, por i dashur për shkodranët, “Vila e Zogut” mes Taraboshit dhe liqenit të Shkodrës, në 133 shkallë të mbushura me një ekpozitë pikture (të Fatlum Docit), me artistë të rinj shkodranë, me instrumente të ndryshme, skenë me poezi në ballkonin e liqenit, aty ku poezia ishte rrezja më e fortë e kësaj dite vere.

Gjatë Festivalit janë lexuar dhe kanë konkurruar poezi të pabotuara, të ruajtura në fund-qoshe librash, në letra dhe në rrjete sociale.

Sipas traditës, tri juri – ajo e mediave, kritikës letrare dhe e aktorëve kanë bërë vlerësimin e poezive, duke ndarë çmimet për poezitë më të mira.

Me Çmimin e Parë është vlerësuar Melita Vjerdha, me Çmimin e Dytë Arjola Zadrima, ndërsa me Çmimin e Tretë Elvis Ndoja. Arjola Ndojës i ka takuar edhe Çmimi i Interpretimit, kurse poetit nga Ulqini, Argëzon Sulejmani, Çmimi i Medias.

Poezia finaliste e Argëzonit, e cila më pas u nderua me Çmimin e Medias, titullohej “Me besë”, një poezi e shkruar në gegnisht, e cila siç u vlerësua dhe nga kritika e Festivalit, në qendër ka dashurinë si liri (dhe robëri) absolute.

Në Festivalin e Poezisë së Pabotueme ishin të pranishëm dhe shumë figura të artit dhe jo vetëm, të Shkodrës dhe të qyteteve tjera.

Festivali i Poezisë së Pabotueme organizohet nga Shoqata “Eko Mendje” dhe vlerësohet si një nismë shumë e bukur me qëllim të promovimit të (Kohapress) letërsisë dhe artit.

28

Fejton

e enjte, 30 qershor 2016

Javore KOHA

Ulqini në kohën e Hafiz Ali Ulqinakut (3)

Tivari - humbja e identitetit etnik (aspekte socio-gjeografike)

Në lidhje me strukturën kombëtare të popullsisë në qytetin e Tivarit pasi ai kalon nën administrimin e Malit të Zi, të dhëna më interes kemi nga regjistrimi i popullsisë në vitin 1879. Të dhënat e publikuara kanë të bëjnë me strukturën konfesionale të popullsisë, sepse ajo kombëtare vazhdimisht është eliminuar për qëllime te caktuara.

Kështu në qytetin e Tivarit nga këto të dhëna del se ne vitin 1879 kishte 445 familje me gjithsej 1823 banorë. Më të numërt kanë qenë myslimanët me 804 banorë apo 192 familje, pastaj ortodoksët me 489 banorë apo 192 familje, katolikët 448 banorë,108 familje dhe romët me 82 banorë dhe 16 familje Dr.Nail Draga

Fejton

e enjte, 30 qershor 2016

29

KOH Javore A KOHA

Nëse Ulqini pati mundësi të ruaj identitetin e vet etnik edhe pas vitit 1880, ku në rrethinë fillimisht e më pas në qytet u vendosën kolonët malazezë, diçka e tillë nuk ngjau me Tivarin. Ky qytet në saje të vendimeve të Kongresit të Berlinit në vitin 1878, kur i jepet Malit të Zi, në mënyrë mekanike e ndryshoi strukturën e popullsisë ne favor të asaj sllave, ndërsa elementi shqiptar mbeti ne pakicë, ku me kalimin e kohës u asimilua pothuaj tërësisht, ndërsa përjashtim bëjnë vetëm vendbanimet shqiptare në pjesën veriperëndimore të Krajës.

Ne lidhje me strukturën kombëtare të popullsisë në qytetin e Tivarit pasi ai kalon nën administrimin e Malit të Zi, të dhëna më interes kemi nga regjistrimi i popullsisë në vitin 1879.

Të dhënat e publikuara kanë të bëjnë me strukturën konfesionale të popullsisë sepse ajo kombëtare vazhdimisht është eliminuar për qëllime te caktuara.

Kështu në qytetin e Tivarit nga këto të

Në kujtim dhe nderim të figurës së hafiz Ali Ulqinakut, me vendim të Kuvendit të Komunës së Ulqinit nga data 7 maj 2002 një rrugë në qytetin e Ulqinit mban emrin e hafiz Ali Ulqinakut. Mendoj se në ketë vit jubilar të lindjes së tij është e udhës të iniciohet ngritja e një busti në qytetin e Ulqinit, ku me një veprim të tillë, ne nderojmë veten dhe këtë personalitet të kulturës kombëtare. Iniciativa e tillë besoj se do të përkrahet nga pushteti lokal, duke dëshmuar se veprojmë si bota e qytetëruar, duke vlerësuar personalitetet e nderuara kombëtare dhëna del se në vitin 1879 kishte 445 familje me gjithsej 1823 banorë. Më të numërt kanë qenë myslimanët me 804 banorë apo 192 familje, pastaj ortodoksët me 489 banorë apo 192 familje, katolikët 448 banorë,108 familje dhe romët me 82 banorë dhe 16 familje.

6. Përfundim

U. S. EMBASSY PODGORICA Announces an open position for

PROCUREMENT SUPERVISOR

• BASIC FUNCTION OF THE POSITION

The incumbent serves as a Supervisory Procurement Agent responsible for the supervision of procurement of goods and services for all Embassy sections and agencies. Reviews requests for procurement, coordinates with requesting offices to ensure requests and specifications adequately describe requirements, determines the appropriate purchase method or contract type, and assigns actions to subordinates appropriately, prioritizing requests as needed.

Performs required contract actions

and prepares contract documentation to include advertising, solicitation of bids/offers and contract award. Interprets and applies laws, regulations, policies, standards, or procedures to address acquisition issues.

• QUALIFICATIONS REQUIRED 1. EDUCATION: Must have University degree in Business Management, Economics, or Law. 2. EXPERIENCE: Three years of progressive acquisitions or contracting experience is required. Two years of supervisory experience is required.

3. LANGUAGE: English language ability - Level IV (fluent) Montenegrin language - Level IV (fluent) English is required.

4. SKILLS AND ABILITIES: Must possess management and supervisory ability to plan, prioritize, direct, and coordinate procurement activities effectively. Ability to interpret and apply complex procurement regulations and guidelines. Must have excellent interpersonal skills and be able to effectively communicate orally and in writing. Must be able to use computers and software packages for word processing and data manipulation. Must be familiar with internet search tools and on-line purchase practices. Must have a local driver’s license, category B. 5. JOB KNOWLEDGE: Must have excellent working knowledge of local market practices and suppliers. Knowledge of procurement/contract regulations, techniques and administration/formulation procedures.

CLOSING DATE FOR THIS POSITION: JULY 13, 2016.

Interested candidates for this position must submit both Resume and DS-174 Application form for consideration.

Universal Application for Employment (UAE) as a Locally Employed Staff or Family Member (DS-174); the form is posted on Embassy’s internet (http://podgorica.usembassy.gov) and intranet site; Candidates who do not submit both Resume and DS-174 form will be considered not qualified.

Via e-mail: podgoricajobs@state.gov Via fax: +385-1-661-2371; Via mail: American Embassy Zagreb Human Resources Office – Job Application (Procurement Supervisor) T. Jefferson 2, 10010 Zagreb, Croatia Please look for more information on this Vacancy Announcement on the following web site http://podgorica.usembassy.gov

An Equal Opportunity Employer

The U.S. Mission in Montenegro provides equal opportunity and fair and equitable treatment in employment to all people without regard to race, color, religion, sex, national origin, age, disability, political affiliation, marital status, or sexual orientation.

Në shek. XIX, në territorin e Ulqinit në aspektin e ngushtë por edhe si rajon kanë ndodhur ndryshime të mëdha socio-demografike, si rezultat i luftërave të zhvilluara, por edhe veprimit të diplomacisë ndërkombëtare.

Në këtë aspekt pas Tivarit, Ulqini është shembull tipik i viktimizimit për interesat e Fuqive të Mëdha.

Pikërisht, në saje të këtyre veprimeve subjektive për çështje të territoreve pasoi në vepër ndryshimi mekanik i strukturës etnike të popullsisë, me shpërngulje të shqiptarëve dhe me procesin e kolonizimit me popullsi sllave, duke ndryshuar demografinë e këtij mjedisi.

Pra kemi të bëjmë me raporte të reja gjeostrategjike të Fuqive të Mëdha të cilat ishin në aleancë kundër Perandorisë Osmane. Në këto rrethana shqiptarët ndonëse përmes LSHP u angazhuan maksimalisht për ruajtjen e hapësirës etnogjeografike shqiptare, ishin faktorët ndërkombëtar që përcaktuan interesat e tyre gjeopolitike. ëe kujtim dhe nderim të figurës së hafiz Ali Ulqinakut, me vendim të Kuvendit të Komunës së Ulqinit nga data 7 maj 2002 një rrugë në qytetin e Ulqinit mban emrin e hafiz Ali Ulqinakut. Mendoj se në ketë vit jubilar të lindjes së tij është e udhës të iniciohet ngritja e një busti në qytetin e Ulqinit, ku me një veprim të tillë, ne nderojmë vetën dhe këtë personalitet të kulturës kombëtare. Iniciativa e tillë besoj se do të përkrahet nga pushteti lokal, duke dëshmuar se veprojmë si bota e qytetëruar, duke vlerësuar personalitetet e nderuara kombëtare.

30

Mozaik

e enjte, 30 qershor 2016

Javore KOHA

Kryetari i komunës së Rozhajës takohet me banorët e gjashtë fshatrave shqiptare

Kërkohet investime në infrastrukturë Kryetari komunës Z.(Haxhi)Ejup Nurkoviq me bashkëpun[torët e tij, vizitoi banorët e gjashtë fshatrave shqiptare me qender ne Dacaj si Bashkësi Lokale. .Kryetari Bashkësisë Lokale Hysen Daci,I njoftoi zyrtarët komunal me gjendjen e këtyre viseve me problemet e shumëta të këtyre banorëve ,duke treguar në vazhdim se tri fshtëra të këtyre anëve të banuara me shqiptarë: Buxhov,Husaj dhe Peshkaj fatkeqësisht janë pa banorë.

Shkaqe kryesore të migrimit janë:-

papunësia mungesa e infrastrukturës shkollimi etj.

Zyrtaret vendorë Vehbo Honsiq dhe Mirsad Xhuxheviq u interesuan për gjendjen e banorëve dhe për investime që janë bërë dhe që planifikohet të bëhet në këto fshatra. Ata pranuan se është bërë shumë pak në punësimin e banorëve e posaçërisht të rinjve.

Kryetari I Komunës Z.(Haxhi)Ejup Nurkoviq, premtojë se aid he stafi I tij do të përpiqen që ti plotësojë dhe përmirësojë sadopak kushtet e jetës

dhe mirëqenien e tyre sidomos të komunitetit shqiptarë për të cilët , siç u shpreh ai,” kam respekt të madh dhe dëshirë të veçantë të punohet për të mirën e këtyre banorëve.”

Në fund të këtij takimit kryetari i Komunës , Nurkoviq me bashkëpunëtorë u përgjigjën edhe në një numër të pyetjeve të banorëve të fshatrave :Dacaj,Bukel i Epërm,Bukel i Poshtëm ,Peshkaj,Buxhov dhe Husaj për problemet e ndyshme që ballafaqohen dita ditës.

H. Lajçi

Marketing

e enjte, 30 qershor 2016

31

KOH Javore A KOHA