Koha 720 by fgjokaj

KOHA Javore Podgoricë e enjte, 23 qershor 2016 Viti XV Numër 720 Çmimi 0,50

Feja Islame dhe kombi Shqiptar ISSN 1800-5969

Përkthim bukval i dëftesës për klasën e tretë

Tifozët mbesin përherë besnikë

Përmbajtje

e enjte, 23 qershor 2016

Javore KOHA Opinion

Podgoricë e enjte, 7 janar 2016 Viti XIV / Numër 696 Çmimi 0,50

www.kohajavore.co.me

Si po tjetërsohet Kraja?!

Javore KOHA

Kulturë

Javore A KOH

Podgoricë e enjte, 14 janar 2016 Viti XV / Numër 697 Çmimi 0,50

www.kohajavore.co.me

Testament për

Vit dështimi vendin magjik për Ulqinin

Kulturë

e HA Javor KO Vit i humbur për shqiptarët në Mal të Zi

Podgoricë e enjte, 21 janar 2016 Viti XV / Numër 698 Çmimi 0,50

www.kohajavore.co.me

Personalitet që sot i mungon Kosovës

Kulturë

ore A OH KJav Shqiptarët vazhdojnë të jenë të ndarë

Podgoricë e enjte, 28 janar 2016 Viti XV / Numër 699 Çmimi 0,50

www.kohajavore.co.me

Dëshmi se Ulqini ka talentë

OH ore A KJav

Kalaja e Ulqinit do të nominohet për UNESCO Podgoricë e enjte, 23 qershor 2016 Viti

Së shpejti Forumi Ekonomik Mali i Zi – Kosovë

XV Numër 720 Çmimi 0,50

fq 4

Feja Islame dhe kombi Shqiptar 9 ISSN 1800-596

Përkthim bukval i dëftesës për klasën e tretë

Tifozët mbesin përherë besnikë

Javore KOHA

Pejoviq: Në Kriporen e Ulqinit do të ruhet biodiversiteti fq 5

Shqiptarët dhe autoktonia e tyre fq 10

Themelues: Kuvendi i Malit të Zi Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë Numri i parë doli më 21 shkurt 2002. Botues: Këshilli Kombëtar i Shqiptarëve Redaktor përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Fahrudin Gjokaj (Sistem Inxhinjer & redaktor teknik) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Bulevar revolucije 15, Podgoricë Telefon & fax: 020/240-659 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.org Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen

“Nusja e detarit” e Asllan Bishës vjen në gjuhën malazeze fq 14

Kumti onirik fq 16

Përmbajtje

e enjte, 23 qershor 2016

Javore KOHA

Nuk cingëron më zilja e shkollës fq 18

Bebe Rexha, motiv për fëmijët amerikanë fq 20

Banorët e dy fshatrave të pakënaqur me punimet fq 23

Sukses i madh i tenistit nga Ulqini fq 27

Tifozët mbesin përherë besnikë fq 30

Konkurs Dërgoni fotografitë në email: kohajavore@t-com.me

Ngjarje javore

e enjte, 23 qershor 2016

Javore KOHA

Ministri i Ekonomisë Vladimir Kavariq priti ministrin e Zhvillimit Ekonomik të Kosovës, Blerand Stavileci

Së shpejti Forumi Ekonomik Mali i Zi – Kosovë Podgoricë – Ministri i Zhvillimit Ekonomik të Republikës së Kosovës, Blerand Stavileci, i shoqëruar nga kryetari i Odës Ekonomike të Kosovës, Safet Gërxhaliu, ka qëndruar të hënën në një vizitë zyrtare në Podgoricë, ku ka zhvilluar takime të ndara me homologun e tij malazez, ministrin e Ekonomisë, Vladimir Kavariq dhe drejtues të Odës Ekonomike të Malit të Zi. Në fokus të këtij takimi ishte intensifikimi i bashkëpunimit në fushën e energjisë, transportit dhe sektorë tjerë të interesit të përbashkët, për çka të dy ministrat shprehën gatishmërinë e tyre për të çuar përpara agjendën ekonomike, ndërsa forumi dypalësh ekonomik Mali i Zi-Kosovë që pritet të mbahet brenda këtij viti u vlerësua si një hap i rëndësishëm në këtë linjë. Sipas deklaratës për shtyp të Ministrisë së Ekonomisë së Malit të Zi, ministri Kavariq shprehu gatishmërinë e Podgoricës zyrtare për bashkëpunim më të ngushtë me Prishtinën në kuadër të projekteve rajonale, duke përmendur këtu linjën e gazit dhe interkonjeksion-

it. “Bashkëpunimi rajonal është rruga më e mirë drejt realizimit të projekteve me rëndësi. Në favor të kësaj flet bashkëpunimi me Shqipërinë dhe Kroacinë në realizimin e projektit të gazsjellësit Adriatik-Jon, por edhe projekte të tjera nga fusha e energjitikës dhe infrastrukturës të cilët kanë për qëllim lidhjen e rajonit”, ka thënë ai. Nga ana tjetër, ministri Stavileci ka theksuar se është koha që të çohet përpara agjenda ekonomike mes Kosovës dhe Malit të Zi, duke shtuar se odat ekonomike të të dyja vendeve kanë ndërmarrë nisma konkrete për thellimin e bashkëpunimit. Ai ka nënvizuar se dy vendet mund të implementojnë projekte të përbashkëta në kuadër të bashkëpunimit rajonal, që rrjedh nga Forumi i Berlinit dhe Vjenës, mirëpo shtoi se zhvillimi i infrastrukturës mes Kosovës dhe Malit të Zi është parakusht që përcakton avancimin e bashkëpunimit ekonomik dypalësh. Dy ministrat janë pajtuar se Samiti i ar-

dhshëm i vendeve të Ballkanit Perëndimor, i cili do të mbahet muajin e ardhshëm në Paris, do të jetë rasti që përfaqësuesit e dy vendeve të bisedojnë edhe një herë mbi projektet dhe mundësitë e bashkëpunimit. Ministri i Zhvillimit Ekonomik të Kosovës me bashkëpunëtorë vizitoi më pas Odën Ekonomike të Malit të Zi, ku theksoi se biznesi më së miri lidh urat e bashkëpunimit dhe konfirmoi mbështetjen e Ministrisë që drejton për realizimin e forumit dypalësh Mali i Zi – Shqipëri. Ndërsa kreu i Odës Ekonomike të Kosovës, Safet Gërxhaliu, në të dy takimet, kërkoi nga autoritetet e Malit të Zi që të angazhohen në eliminimin e barrierave aktuale, duke renditur këtu infrastrukturën e dobët mes dy vendeve, policat e sigurimeve etj. Gërxhaliu theksoi rëndësinë e forumit ekonomik dypalësh, i cili do t’i adresojë të gjitha nevojat dhe barrierat e biznesit si dhe do të konkretizonte bashkëpunimin. (Kohapress)

Ngjarje javore

e enjte, 23 qershor 2016

Javore KOHA

Pejoviq: Në Kriporen e Ulqinit do të ruhet biodiversiteti Forumi Konsultativ për Kriporen e Ulqinit në mbledhjen pestë e cila u mbajt javën e kaluar në Ulqin precizoi aktivitetet në sanimin e infrastrukturës së domosdoshme në mënyrë që të ruhet biodiversiteti në këtë lokalitet. Sekretarja e shtetit në Ministrinë e Turizmit dhe Zhvillimit të Qëndrueshëm Daliborka Pejoviq tha se do të vazhdojnë aktivitetet në sanimin e infrastrukturës së nevojshme në mënyrë që të ruhet biodiversiteti dhe të vazhdojnë punët në qeverisjen e këtij lokaliteti. “

Po ashtu kemi definuar propozimet në bazë të konkluzioneve nga mbledhjet e mëparshme se në cilin drejtim duhet vazhduar aktivitetet. Në Podgoricë do të hartohet prezantimi i Planit Hapësinor të Komunës së Ulqinit dhe Plani bregdetar i Malit të Zi, në mënyrë që së bashku të vërtetohet se cila është e ardhmja dhe në ç ‘drejtim duhet valorizuar kriporen e Ulqinit”, theksoi Pejoviq. Ajo paralajmëroi se do të hartohet plani dinamik i biznesit, në mënyrë që të aplikohet për mjete donatoriale kur

është fjala për kriporen. Drejtoresha e Ndërmarrjes Publike “Parqet Kombëtare” Azra Vukoviq tha se së shpejti do të nënshkruajnë Memorandumin me Organizatën Turistike të Ulqinit për valorizimin turistik të Kripores. Përfaqësuesit e Qendrës për Monitorimin dhe Mbrojtjen e Zogjve nuk ishin të pranishëm në këtë mbledhje për shkak se, sipas tyre, Qeveria nuk ka plotësuar obligimet e marra për mbro(Gj.GJ) jtjen e Kripores..

e enjte, 23 qershor 2016

Javore A KOHA KOH

Vështrime & Opinione

Qasje

Feja Islame dhe k Qani Osmani

Çështja e përkufizimit të fesë dhe kombit si nocione shoqërore, në kohën tonë është një temë tejet me rëndësi, për arsye se shumë prej njerëzve kanë rezerva të paarsyeshme ndaj përkufizimit të njërit nocion apo tjetrit, dhe jo rrallëherë edhe i ngatërrojnë të kuptuarit e fesë dhe kombit deri në atë shkallë sa fillojnë të mendojnë se feja dhe kombi përballen dhe kundërshtohen njëra tjetrën. Nganjëherë dikush anon nga njëra përballë tjetrës duke krijuar kështu një betejë mes dy gjërave që ato në realitet nuk atakohen fare. FEJA (religjioni) është programi i Përëndisë i zbritur për njerëzit,që u mëson atyre bazat e besimit si dhe mënyrën e jetësimit të atij besimi duke rregulluar raportet e njeriut me Krijuesin e tij, me veten dhe familjen e tij si dhe me shoqërinë në përgjithësi. KOMBI është një bashkësi e qëndrueshme njerëzish, e formuar historikisht në bazë të bashkësisë së gjuhës, të territorit,të jetës ekonomike dhe të formimit psikik,që shfaqet në bashkësinë e kulturës. Kjo që sot mund të jetë si sinonim i fjalës “etni”. Të shkruhet dhe të flitet e sidomos të japim konkluza mbi raportet ndërmjet fesë islame dhe kombit shqiptar nuk është aspak e thjeshtë, sidomos nëse nuk posedojm dije solide nga historia, filozofia dhe sociologjia e religjioneve ne përgjithësi por për fenë islame në veçanti. Edhe pse qëndrimet e fesë islame janë

Këto grupacione fetare mundohen me çdo kusht që fe bin Shqiptar por as edhe flamurin e Skënderbeut. Këto kombe janë demode dhe se i takojnë të kaluarës, nd fetare. Në këtë kuptim këto grupacione me qëndrim talizëm, e prapambetur, mohuese e kësaj jete, të la global të kohës sonë. Shqyrtimi i atij raporti me isla dhe përçarje brenda një kombi me shum tejet të qarta rreth temës në fjalë, studimi rreth islamit në raport me kombin shqiptar kohëve të fundit si duket na imponohet, kur kemi parasysh islamofobinë dhe paraqitjen e grupacioneve jo të mirëfillta fetare, të cilët fenë e kanë vetëm mjet komercial e asgjë më shumë. Këto grupacione madje nuk e kanë as guximin e duhur që të flasin mbi tolerancën fetare dhe vlerat e njëmendta që i posedon islami, sepse ata e cilësojnë atë si religjion janë në shërbim për dëmtimin e kombit shqiptar, që assesi nuk punon e as nuk kontribuojnë për bashkimin. Këto grupacione fetare mundohen me çdo kusht që fenë Islame ta paraqesin si anti- kombëtare dhe fe e cila nuk pranon Kombin Shqiptar por as edhe flamurin e Skënderbeut. Këto mendime janë tejet ironike, kur dihet se këto çështje tashmë për shumë kombe janë demode dhe se i takojnë të kaluarës, ndërsa te shqiptarët sapo ka filluar, thjesht kjo është tradhti kombëtare dhe fetare. Në këtë kuptim këto grupacione me qëndrimet e tyre, fenë islame e njollosin në botë me emra famëkeq, si fundamentalizëm, e prapambetur, mohuese e kësaj jete, të larguar nga faktet dhe drejtpërsëdrejti i kundërvihen vizionit empirik dhe global të kohës sonë. Shqyrtimi i atij raporti me islamin është mjaft i qartë dhe mjaft bukur i definuar, dhe nuk lejon ndarje dhe përçarje brenda një kombi me shumë besime, sepse kombi shqiptar e ka begati dhe jo fatkeqësi atë element.

Feja islame na jep forcë të qëndrojmë në identitetin e një gjaku dhe të një gjuhe që jemi dhe garanton vazhdimësinë tonë kombëtare si pëlhurë e realitetit të përditshëm jetësor. Si duket grupacioneve të caktuara të veshur me petkun e islamit ju pengojnë aleancat e shumta dhe tepër të nevojshme që i kanë shqiptarët me SHBA dhe BE, por harrojnë ose nuk dinë se edhe Profeti Muhamed a.s. bëri aleancë me mbretin

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

e enjte, 23 qershor 2016

Javore KOHA

kombi Shqiptar

enë Islame ta paraqesin si anti- kombëtare dhe fe e cila nuk pranon Komo mendime janë tejet ironike, kur dihet se këto çështje tashmë për shumë dërsa te shqiptarët sapo ka filluar, thjesht kjo është tradhti kombëtare dhe met e tyre, fenë islame e njollosin në botë me emra famëkeq, si fundamenarguar nga faktet dhe drejtpërsëdrejti i kundërvihen vizionit empirik dhe amin është mjaft i qartë dhe mjaft bukur i definuar, dhe nuk lejon ndarje më besime, sepse kombi shqiptar e ka begati dhe jo fatkeqësi atë element

e Etiopisë, por edhe me shumë mbretër të tjerë për ti shpëtuar besimtarët e islamit. Fjala “Islam” rrjedh nga gjuha arabe që do të thotë “paqe” por fatkeqësisht në kohën tonë fenomenin e Islamit në të shumtën e rasteve mundohen ta paraqesin si fe e injorancës e prapambeturisë apo si anti-njerëzore, portretizimi i islamit nga disa media shpeshherë mashtron ata që kanë njohuri të pakta

për fenë islame dhe i shtyjnë të mendojnë negativisht, mirëpo Islami është fe e paqes e sigurisë dhe jo e dhunës. Në Medine kur u hartua kushtetuta islame e cila njihet si kushtetuta e parë e shkruar,e cila garantonte të drejtën e besimit, të drejtën familjare por edhe të drejtën trashëgimore, shumë nga popujt e feve të ndryshme u bashkërenditen në atë kushtetutë, sepse ky është misioni dhe madhështia e fesë islame, t’i

bashkojë dhe jo t’i ndajë popujt. Religjionin nuk mund ta zëvëndësojë kombi, por as kombin nuk mund ta zëvëndësojë religjioni. Të refuzohet religjioni në emër të kombit do të thotë dalje nga horizonti real historik, filozofik dhe kulturor, por të refuzohet edhe kombi në emër të religjionit në kuptim të metafizikës se thjeshtë,e cila nuk ka kurrfarë konfirmimi në kohë dhe hapësirë, do të thotë dalje nga bota e ndodhive reale dhe futje në botën e utopisë. Jam i mendimit se në të ardhmen njerëz të papërgjegjshëm dhe të paditur do të tentojnë gjithmonë ta pengojnë dhe ta dezorientojnë kombin shqiptar me tendenca dhe demagogji anti-shqiptare në emër të islamit të tyre, por institucionet fetare dhe ato politike domosdoshmërisht duhet të koordinohen sa më shpejt që është e mundur në mes tyre dhe të mos lejojnë gjëra të tilla,sepse nesër mund të jetë tepër vonë. Prandaj më në fund duhet thënë se domosdoshmërisht është nevoja që ta ruajmë Islamin e vërtetë, Islamin e paqes dhe tolerancës i cili bukur mirë është përshtatur me traditat, doket dhe kulturën e mirëfilltë shqiptare, dhe të mos lejojmë infiltrimin e elementeve religjioze te shpifura dhe të importuara nga jashtë në trojet tona shekullore të cilat janë tejet te rrezikshme dhe të dëmshme për ecurinë e mëtejme drejt bashkimit tonë kombëtar në integrimin europian.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

e enjte, 23 qershor 2016

Javore A KOHA KOH

Vështrime & Opinione

The Washington Post

Pse jam optimist të ardhmen e bo Dalai Lama

Kanë kaluar gati 6 dekada qëkur braktisa atdheun tim, Tibetin, dhe u bëra një refugjat. Falë mirësisë së qeverisë dhe popullit të Indisë, ne tibetianët gjetëm një shtëpi të dytë, ku mund të jetojmë me dinjitet dhe në liri, të aftë për të mbajtur gjallë gjuhën, kulturën dhe traditat tona budiste. Brezi im ka dëshmuar aq shumë dhunë – disa historianë vlerësojnë se më shumë se 200 milionë njerëz janë vrarë në konfliktet e shekullit XX-të. Aktualisht nuk ka asnjë zgjidhje në horizont ndaj dhunës së tmerrshme në Lindjen e Mesme, e cila në rastin e Sirisë ka çuar në krizën më të madhe të refugjatëve në një gjeneratë. Sulmet e tmerrshme terroriste – të cilat i përjetuam me trishtim këtë fundjavë në SHBA – kanë krijuar një frikë të rrënjosur thellë. Ndërsa është e vështirë të kesh një ndjenjë dëshpërimi dhe mungese shprese, por është edhe më e nevojshme që në vitet e para të shekullit XXI- të jemi realistë dhe optimistë. Ekzistojnë shumë arsye që ne të jemi shpresëplotë. Njohja e të drejtave universale të njeriut, përfshirë të drejtën për vetëvendosje, është zgjeruar përtej çdo kufiri që mund të imagjinohej një shekull më parë. Ka një konsensus ndërkombëtar në rritje në mbështetje të barazisë gjinore dhe respektit ndaj grave. Veçanërisht në mesin e brezit të

Është përgjegjësia jonë kolektive për të siguruar që shekulli XXI-të të mos përsërisë dhimbjet dhe gjakderdhjet e të shkuarës. Për shkak se natyra e njeriut është në thelb e dhembshur, unë besoj se është e mundur që disa dekada nga tani do të shohim një epokë të paqes – por ne duhet të punojmë së bashku si qytetarë globalë të një planeti të përbashkët ri, gjallon një refuzim i gjerë ndaj luftës, si një mjet për zgjidhjen e problemeve. Në të gjithë botën, shumë persona janë duke bërë punë të vlefshme për parandalimin e terrorizmit, duke njohur thellësitë e keqkuptimit dhe idenë përçarëse të “ne” dhe “ata”, që është aq e rrezikshme. Reduktimet e rëndësishme në arsenalin botëror të armëve bërthamore, nënkuptojnë vendosjen e një plani kohor për reduktime të mëtejshme dhe eliminimi përfundimtar i këtyre armëve – një ndjenjë që presidenti Obama e përsëriti kohët e fundit në Hiroshima të Japonisë – nuk duket më thjesht një ëndërr. Koncepti i fitores absolute në njërën anë dhe humbjes në anën tjetër, është tërësisht i vjetruar; në disa situata, pas konfliktit, vuajtja rritet në atë shkallë saqë s’mund të përshkruhet dot si luftë apo paqe. Dhuna në mënyrë të pashmangshme shkakton dhunë të mëtejshme. Në fakt, historia ka treguar se rezistenca paqësore nxitet në demokracitë më të qëndrueshme dhe paqësore, dhe është më e suksesshme në largimin e regjimeve autoritare se

sa përplasja e dhunshme. Nuk është thjesht e mjaftueshme të lutemi. Ekzistojnë zgjidhje për shumë nga problemet me të cilat përballemi; duhet të krijohen mekanizma të reja për dialog, së bashku me sistemet e arsimit për të rrënjosur vlerat morale. Këto duhet të bazohen në perspektivën se ne të gjithë i përkasim një familjeje njerëzore, dhe se së bashku mund të marrin masa për të adresuar sfidat globale. Është inkurajuese që kemi parë shumë njerëz të zakonshëm në të gjithë botën të shfaqin një dhembshuri të madhe ndaj gjendjes së refugjatëve, nga ata që i kanë shpëtuar nga mbytja në det, tek të tjerët që i kanë siguruar miqësi dhe mbështetje. Duke qenë vetë një refugjat, kam një ndjeshmëri të madhe për gjendjen e tyre, dhe kur ne shohim ankthin e tyre, duhet të bëjmë gjithçka që mundemi për t’i ndihmuar. Unë mund të kuptoj frikën e njerëzve në vendet pritëse, të cilët mund të ndjehen të tronditur. Kombinimi i rrethanave tërheq vëmendjen ndaj rëndësisë jetike të

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

e enjte, 23 qershor 2016

t mbi otës veprimit kolektiv, në drejtim të rivendosjes së paqes së vërtetë në territoret prej të cilave largohen këta refugjatë. Refugjatët tibetianë kanë një përvojë të dorës së parë të jetesës në rrethana të tilla, dhe ndonëse nuk kemi qenë në gjendje të kthehemi në atdheun tonë, jemi mirënjohës për mbështetjen humanitare që kemi marrë ndër dekada nga miqtë, duke përfshirë edhe popullin e Shteteve të Bashkuara. Një burim i mëtejshëm i shpresës është bashkëpunimi i mirëfilltë ndërmjet kombeve të botës drejt një qëllimi të përbashkët, e treguar qartazi me marrëveshjen e Parisit mbi ndryshimet klimatike. Kur ngrohja globale kërcënon shëndetin e këtij planeti që është shtëpia jonë e vetme, vetëm duke marrë në konsideratë interesin më të madh global, do të mund të përmbushen interesat lokale dhe ato kombëtare. Unë kam një lidhje personale me këtë çështje, pasi Tibeti është pllaja më e lartë në botë dhe një epiqendër e ndryshimit të klimës globale, duke u ngrohur gati 3 herë më shpejt sesa pjesa tjetër e botës. Ajo është depoja më e madhe e ujit jashtë dy poleve dhe burimi i sistemit më të

gjerë të lumenjve të Tokës, të cilët janë jetikë për 10 vendet me dendësinë më të madhe të popullsisë në botë. Për të gjetur zgjidhje për krizën e mjedisit dhe konfliktet e dhunshme me të cilat përballemi në shekullin XXI, ne duhet të kërkojmë përgjigje të reja. Edhe pse jam një murg budist, unë besoj se këto zgjidhje shtrihen përtej fesë, tek promovimi i një koncepti që unë e quaj etika laike. Kjo është një mënyrë për të edukuar veten në bazë të përfundimeve shkencore, përvojës dhe sensit të përbashkët – një qasje më universale për promovimin e vlerave tona të përbashkëta njerëzore. Gjatë më shumë se tre dekadave të fundit, diskutimet e mia me shkencëtarët, mësuesit dhe punonjësit socialë nga e gjithë bota kanë nxjerrë në pah shqetësimet e përbashkëta. Për rrjedhojë, kemi zhvilluar një sistem që përfshin edukimin e zemrës, por që është i bazuar në studimin e veprimtarisë së mendjes dhe emocioneve, përmes bursave dhe kërkimit shkencor në vend të praktikave fetare. Përderisa kemi nevojë për parimet morale – dhembshurinë, respektin për të tjerët, mirësinë dhe marrjen e përg-

Javore KOHA

jegjësive – në çdo fushë të aktivitetit njerëzor po punojmë për të ndihmuar shkollat dhe universitetet të krijojnë mundësi për të rinjtë që të zhvillojnë një vetëdije më të madhe, për të mësuar si të menaxhojnë emocionet destruktive dhe të kultivojnë aftësitë sociale. Një trajnim i tillë është duke u përfshirë në programin e shumë shkollave në Amerikën e Veriut dhe Evropë – unë jam i përfshirë me punë në Universitetin Emory me një kurrikul të re mbi etikën laike, që është duke u futur në disa shkolla në Indi dhe Shtetet e Bashkuara. Është përgjegjësia jonë kolektive për të siguruar që shekulli XXI të mos përsërisë dhimbjet dhe gjakderdhjet e të shkuarës. Për shkak se natyra e njeriut është në thelb e dhembshur, unë besoj se është e mundur që disa dekada nga tani do të shohim një epokë të paqes – por ne duhet të punojmë së bashku si qytetarë globalë të një planeti të përbashkët. (Autori është lideri shpirtëror i Tibetit. Që prej vitit 1959, ai jeton në mërgim në Dharamsala në Indinë veriore)

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

e enjte, 23 qershor 2016

Javore A KOHA KOH

Vështrime & Opinione

Veprat e Millovan Gjillas në anglisht

Shqiptarët dhe a Për Koha Javore:

Gjekë Gjonlekaj/ New York

Në gjysmën e dytë të shekullit të kaluar Millovan Gjillas ishte njëri prej disidentëve antikomunistë më të nderuar në Shtetet e Bashkuara dhe në Evropën perëndimore. Pothuajse të gjitha veprat e tij u përkthyen anglisht dhe u botuan nga shtëpitë më të njohura botuese në Amerikë. Vepra e tij monumentale “Klasa e Re (New Class) u cilësua nga sociologët dhe filozofët amerikanë dhe perëndimorë si libri më antikomunist në botë. Parashikimet dhe shpjegime e Millovan Gjillasit për rënien e sistemit komunist ishin shumë të qëlluara. Politikani dhe disidenti Millovan Gjillas ishte shkrimtar, filozof, sociolog dhe historian. Gjatë Luftës së Dytë Botërore kishte qënë një ndër luftëtarët më të njohur antifashist në Jugosllavi. Deri në fund të viteve 40, ai kishte qënë komunist. Në fillim të viteve 50’ filluan mospajtimet e tij me sistemin komunist të atij vendi. Kundërshtimet e mospajtimet tij, Gjillas i shfaqi publikisht në fjalime dhe në botime në kohën kur ishte kryetar i Kuvendit Federativ të Jugosllavisë dhe si pasojë u përjashtua nga të gjitha funksionet politike dhe shtetërore. Pas një gjykimi të ashpër u dërgua në burgun famëkeq të Sremska Mitrovicës, ku gjendej edhe disidenti i famshëm shqiptar Adem Demaçi. Gjatë vizitave në Shtetet e Bashkuara Adem Demaçi tregonte shumë për Millovan Gjillasin. Disidenti ynë Adem Demaçi e ka njohur më mirë se kushdo tjetër këtë disident të famshëm, i cili disa herë kishte qenë në pozitën numër 2 në Jugosllavi pas Josip Broz Titos. Në shumicën e veprave të botuara an-

Në veprën e tij letrare “Toka pa Drejtësi”(Land withou dhimbshme rënien heroike të Isa Boletinit në Podgor për rënien tragjike dhe heroike të Isës “Toka pa Drejt 1956. Kritika letrare amerikane e cilësoi si veprën më

glisht në Shtetet e Bashkuara Millovan Gjillas shkruan edhe për shqiptarët. Bile në veprën e tij letrare “Toka pa Drejtësi”(Land without Justice) Millovan Gjillas e përshkruan në mënyrë shumë të dhimbshme rënien heroike të Isa Boletinit në Podgoricë, ku kishte marrë pjesë edhe babai i tij. Vepra letrare ku flitet për rënien tragjike dhe heroike të Isës “Toka pa Drejtësi”(Land without Justice) u botua anglisht në New York në vitin 1956. Kritika letrare amerikane e cilësoi si veprën më të mirë nga bota komuniste pas “Donit të Qetë” të Shollohovit. Në vitin 1966 Harcourt, Brace & World, Inc. në New York, botoi anglisht një vepër të Millovan Gjillasit. Titulli i kësaj vepre voluminoze prej pothuajse 500 faqesh është: “Njegoshi Poet, Princ dhe Peshkop”. Në kapitullin e parë “Vendlindja”, M.Gjillas shkruan gjerësisht për vendlindjen e Njegoshit. Ky shkrimtar dhe historian i famshëm në botën perëndimore, sidomos në Shtetet e Bashkuara të Amerikës shkruan tekstualisht këto: “Nuk dihet koha dhe as origjina e klaneve malazeze, të cilat përmenden si komunitete qysh në shekullin XIV ose më parë. Për shkak se ato nuk përmenden me emër qysh në kohën e dyndjes se sllavëve në Ballkan, në fillim të shekullit VII, kjo nuk do të thotë se origjina e tyre është e mëvonshme. Sllavët e Jugut imigruan në Ballkan në njësi fisnore, pasi u ribashkuan ata u zhdukën krejtësisht nga shoqëria feudale dhe shteti. Në qoftë se fiset malazeze nuk janë një konglomerat imigrantësh sl-

lavë e ilirë, atëherë siç duket janë klane gjaku--fisesh—shqiptare-- që natyrisht janë banorët më të vjetër të Gadishullit ballkanik. Nuk bëjnë këtu përjashtim as rrënjët e Njegoshit që shtrihen thellë në ato klane që jetojnë në Ballkan qysh në kohërat mitologjike të ilirëve dhe sllavëve. Sidoqoftë, turqit i krijuan fiset në Mal të Zi dhe në pjesët veriore të Shqipërisë. Ishin këto bashkësi fisnore që u futën në konflikte kundër torqeve. Lidhje të tilla fisnore kishte edhe në Sërbi dhe në Maqedoni, bile edhe në More (Peloponez), veçanërisht në rajonet malore ku Turqia u kishte njohur këtyre fiseve një lloj autonomie. Shqiptarët jetonin për vete. Ata kishin probleme me malazez, por edhe me Vezirin e Shkodrës dhe me Stambollën. Shumë familje serbe, dhe klanet e tyre ishin konvertuar në fenë islame. Kështu kishin bërë edhe disa fise të Shqipërisë Veriore, që e kishin pranuar fenë islame për të ruajtur ose për të fituar pasuri të patundshme ku bënin pjesë tokat dhe prona të ndryshme. Hoti e kishte ndihmuar disa herë Malin e Zi, sidomos në luftën për çlirimin e Podgoricës nga Turqia. Kryetarët e fiseve shqiptare kishin lidhje me udhëheqësit e fiseve malazeze. Njegoshi kishte deklaruar se shqiptarët nuk janë turq, sepse ata veprojnë ndryshe nga turqit. Kuçi që gjendet afër Shqipërisë e ka të vështirë qarkullimin, bile duhet të shkojë në Kotorr për të blerë kripë e mos fol më për nevojat tjera. Në vitin 1613, Veziri i Shkodrës rekrutoi ushtrinë e tij në 7 sanxhakët e Shqipërisë dhe të Malit

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

e enjte, 23 qershor 2016

KOH Javore A KOHA

autoktonia e tyre

ut Justice) Millovan Gjillas e përshkruan në mënyrë shumë të ricë, ku kishte marrë pjesë edhe babai i tij. Vepra letrare ku flitet tësi”(Land without Justice) u botua anglisht në New York në vitin ë të mirë nga bota komuniste pas “Donit të Qetë” të Shollohovit

të Zi, për të shuar kryengritjen antiosmane në Bjellopavliq (Palabardhë) dhe në Pipër. Në këtë rast Turqia kishte kërkuar ndihmë nga Venediku. Peshkopi Rade i Malit të Zi ishte ndjerë mirë kur e kishin njoftuar se do t’i shkonte në ndihmë prijësi shqiptar i Mirditës Bibë Doda. Mirdita kishte bërë disa herë luftëra të përgjakshme kundër Malit të Zi. Megjithatë, Peshkopi Rade e kishte pritur mirë ndihmën e Bibë Dodës. Një prijës tjetër i Mirditës, Mark Prekëlleshi kishte vajtur në Cetinë dhe kishte pritur gjatë, për t’u takuar me Njegoshin. Letra që i kishte dhënë Mark Prekëlleshit ishte shumë e qartë e shkurtër dhe tregonte se miqësia midis këtyre dy krahinave heroike mund të përforcohet. Mirëdita kishte bërë shumë luftëra kundër Malit të Zi, qysh në kohëra që nuk mbahen mend, por më në fund kishte filluar koha e miqësisë. Njegoshi ishte gëzuar shumë për miqësinë me fisin heroik të Mirditës. SHËNIM: Këto ishin disa prej shpjegimeve të Millovan Gjillasit për shqiptarët dhe autoktoninë e tyre. Shtojmë se në veprën e tij të njohur “Bisedime me Stalinin” (Conversations with Stalin), botuar në New York në fund të viteve 60’ Stalini e kishte pyetur Gjillasin kush janë shqiptarët? Millovan Gjillasi i kishte përgjigjur : “Shqiptarët janë populli më i vjetër në Ballkan, ata janë edhe më të vjetër se grekët”. Bisedimet midis Stalinit e Gjillasit ishin mbajtur në Moskë në vitin 1947. Në një prej fragmenteve në veprën e lartëpërmendur M.Gjillas thotë se rrënjët e origjinës së Njegoshit shtrihen në fiset

shqiptare. Akademia e Shkencave dhe Arteve e Malit të Zi mund t’i kishte këshilluar edhe veprat e Millovan Gjillasit për origjinën e fiseve shqiptare. Ky dijetar malazez është personaliteti më i nderuar sllavo-ballkanik në Amerikë pas Nikolla Tesllës. Vlen për t’u shënuar se Millovan Gjillas ishte disident antiko-

munist pro-amerikan, çfarë nuk është e vërtetë për disa të tjerë, ku bën pjesë disidenti i famshëm rus Aleksandr Solzhenitsyn, i cili ishte antikomunist dhe antiamerikan, pavarësisht se ishte strehuar në Shtetet e Bashkuara deri në kohën e rënies së komunizmit në Bashkimin Sovjetik.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

e enjte, 23 qershor 2016

Javore A KOHA KOH

Vështrime & Opinione

Skandal i paparë

Përkthim buk për klasën e t Ali Gjeçbritaj

Mësimdhënësit që punojnë në shkollat fillore dhe të mesme në Mal të Zi, në të cilat mësimi zhvillohet në gjuhën shqipe, kanë patur dhe kanë vështirësi serioze të realizojnë programet mësimore, sidomos në lëndët e identitetit kombëtar por jo vetëm, tashmë është e ditur. Lidhur me këtë ka kohë që mësimdhënësit kanë dhënë vërejtjet e tyre në organet profesionale të shkollave, në institucionet respektive shtetërore, në subjekte tjera relevante e kështu me radhë. Përkthimet joadekuate të teksteve mësimore kanë vështirësuar tej mase punën e arsimtarëve në klasë dhe në përgjithësi në shkolla. Për këtë është ngritur zëri dhe pritet që të merren masa, sado vonë qofshin ato.

Skandali i radhës me përkthime është Dëftesa për parë, ku në lëndën e gjuhës shqipe dhe letërsisë ës Ja dhe si: “na glas i tiho cita kraci cirilicki i latinic shkurtër në alfabetin qirilik dhe atë latin” Skandali i radhës me përkthime është Dëftesa për klasën e tretë të shkollës fillore - fundi i ciklit të parë, ku në lëndën e gjuhës shqipe dhe letërsisë është përkthyer fjalë për fjalë) qëllimi i dytë operativ. Ja dhe si: “na glas i tiho čita kraći ćirilički i latinički tekst”; në shqip: “me zë dhe qetë lexon një tekst të shkurtër në alfabetin qirilik dhe atë latin”. Dhe qëllimi numër tre, po në lëndën e gjuhës shqipe dhe letërsisë: “piše samostalno i po diktatu poštujući osnovna pravopisna pravila, koristi ćiriličko i latiničko pismo”; në shqip: “shkruan në mënyrë të pavarur dhe me diktim duke respektuar rregullat bazë të drejtëshkrimit, përdor alfabetin qirilik dhe atë latin”. Më këtë rast unë nuk munda të rri i

Dhe qëllimi numër tre, po në lëndën e gjuhës shqipe dhe letërsisë: “piše samostalno i po diktatu poštujuci osnovna pravopisna pravila, koristi cirilicko i latinicko pismo”; në shqip: “shkruan në mënyrë të pavarur dhe me diktim duke respektuar rregullat bazë të drejtëshkrimit, përdor alfabetin qirilik dhe atë latin”

heshtur. Kjo në raste të tilla nuk është në natyrën time, andaj vendosa që pasi e hetuam në Aktivin profesional të shkollës sime, këtë lëshim të madh të përkthimit joadekuat e paraqitëm në Drejtori dhe pas diskutimit në Këshillin e arsimtarëve vendosëm që deri në mënjanimin e këtij lëshimi nxënësve të klasës së tretë suksesi në fund të vitit shkollor t’u komunikohet me gojë e dëftesat t’u jepen pasi të mënjanohen lëshimet e lartpërmendura në përkthim. Me këtë rast duhen vënë në pah se as libreza e nxënësit për ciklin e parë nuk i përmbush kërkesat për këtë cikël. Ç’është e vërteta, në kopertinën e saj janë skalitur shkronjat e alfabetit qirilik e që për nxënësit joshqiptarë s’do mend se është në rregull, por për nxënësit që mësojnë shqip konsideroj se do të duhej që shkronjat e shpërndara në kopertinën e librezës të jenë të alfabetit të gjuhës shqipe ngase pikërisht në fund të këtij cikli nxënësit kanë përvetësuar shkrim-leximin fillestar të gjuhës amtare. Përndryshe shkronjat qirilicë nxënësit shqiptarë i mësojnë në klasën e katërt. Pra, në fillim të ciklit

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

e enjte, 23 qershor 2016

Javore KOHA

kval i dëftesës tretë

klasën e tretë të shkollës fillore - fundi i ciklit të shtë përkthyer fjalë për fjalë qëllimi i dytë operativ. cki tekst”; në shqip: “me zë dhe qetë lexon një tekst të

të dytë të shkollës fillore. Të kujtojmë se Alfabeti i gjuhës shqipe vuri themelet e gjuhës sonë në Kongresin e Manastirit ose ndryshe i njohur si Kongresi i Alfabetit, i mbajtur nga data 14-22 nëntor 1908. Kongresi

vendosi që gjuha shqipe për bazë të ketë alfabetin latin me 36 shkronja, alfabet që përdoret edhe sot e gjithë ditën. Largpamësia e pjesëmarrëseve të Kongresit pa dyshim ka qenë vizion evropian. Kjo shihet qartë edhe sot pas

më shumë se njëqind vitesh. Ne duhet ta vëmë në zbatim me punën e aktivitetin tonë dhe të mos heshtim ngase unë them po të mos bëzëjmë, atëherë heshtja është pranim. Unë kam vendosur të mos hesht.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Kulturë

e enjte, 23 qershor 2016

Javore A KOHA KOH

Libra të rinj

“Nusja e detarit” e Asllan Bishës vjen në gjuhën malazeze (Asllan Bisha, Žena pomorca, Art Club, Ulqin, 2016)

Përmbledhja me tregime „Nusja e detarit“ e shkrimtarit Asllan Bisha, që si temë kanë detin, Kalanë e Ulqinit etj. vjen këto ditë në gjuhën malazeze në botim të Shoqatës së Artistëve dhe Intelektualëve „Art Club“. Për librin „Nusja e detarit“, i cili është botuar në vitin 1994 e më pas ribotuar në vitin 2000 nga Shtëpia Botuese „Toena“ në Tiranë, autori ka fituar Çmimin e „Art Club“it. Për dallim nga botimi në gjuhën shqipe, në botimin në gjuhën malazeze janë botuar tre tregime të reja. Libri është përkthyer dhe përgatitur nga gazetarja Suzana Mujiq. Redaktor i librit është dr. Basri Çapriqi, recensent mr. Haxhi Shabani, lektor Zuvdija Hoxhiq, ballina është punuar nga Adrian Avdiu, ndërsa redaktor teknik është Gazmend Çitaku. Libri është shtypur në Shtypshkronjën „Fiorentia“ në Shkodër, ndërsa botimin e tij e ka mbështetur Ministria e Kulturës. Përmbledhja “Žena pomorca“ është libri i 15-të i shkrimtarit Asllan Bisha, i cili shkruan kryesisht prozë për fëmijë dhe të rritur. Ka qenë korrespondent i gazetës “Rilindja” dhe RTV të Kosovës, bashkëpunëtor i Radio Titogradit dhe i revistës “Koha”, ndërsa tani bashkëpunon me gazetën “Koha javore”. Po ashtu ka qenë kryeredaktor i revistës për fëmijë “Zana”. Ai është mbledhës folklori, autor punimesh nga ihtologjia (peshkimi) dhe i teksteve të këngëve për fëmijë dhe të rritur. Është njëri ndër përpiluesit e antologjisë “Dritaren lëre

hapur”, si dhe është përfshirë në antologjinë “Putnici na putu” dhe përmbledhjen “Pet Albanskih književnika u Crnoj Gori“. Disa nga krijimet e tij letrare

janë përfshirë edhe në tekstet shkollore për shkollat në gjuhën shqipe në Mal të Zi. i. k.

Kulturë

e enjte, 23 qershor 2016

KOH Javore A KOHA

Ministri i Kulturës i Malit të Zi Pavle Goranoviq vizitoi Muzeun Etnografik të Malësisë

Ministria e Kulturës duhet ta mbështesë sakrificën e Shtjefën Ivezajt Lekaj- Ministri i Kulturës është mirëpritur ngrohtësisht nga pronari i muzeut të parë dhe të vetëm në Malësi Z. Shtjefën Ivezaj i cili i ka uruar ministrit mirëseardhje në këtë vatër të trashëgimisë sonë të pasur kulturore. Goranoviq duke qenë se ishte hera e parë që e viziton këtë muze, pati rastin të njihet më afër me gjithë koleksionin e pasur të eksponateve të ndyshme autoktonike të trevës së Malësisë dhe më gjerë. Ministri i Kulturës duke parë nga afër gjithë këtë pasuri materiale, duke filluar nga veshjet kombëtare të zonës, armët antike, enët, pullat postare, instrumentet muzikore, libra, dokumente, koleksioni i fotografish të ndyshme dhe gjësende të tjera të cilat dëshmojnë autoktoninë tonë në këto treva, ka

thënë se është obligim i Ministrisë së Kulturës që të mbështesë entuziazmin dhe sakrificën e Shtjefën Ivezajt dhe të bashkëshortes së tij të cilët kanë afirmuar traditën e popullit të tyre duke ia prezantuar botës në mënyrën më të denjë. “Kontributi i një njeriu që ka dhënë për historinë dhe popullin e tij në mënyrën më të mirë të mundshme, për mendimin tim është një rast unik jo vetëm në hapësirat tona por edhe më gjerë”, ka thënë ndër të tjera Goranoviq. Ndërkaq, pronari i muzeut etnografik Shtjefën Ivezaj për Koha Javore këtë vizitë e cilësoi të një rëndësie të veçantë, duke thënë që kjo është vizita e dytë nga një dikaster kaq i rëndësishëm kulturor që prej 12 vjetësh. “Ministri i Kulturës më premtoi që do

ta ndihmoi muzeun etnografik të Malësisë financiarisht dhe moralisht. Kjo për mua është vizita më e shtrenjtë dhe më e shenjtë që dikush e ka kryer prej katërmbëdhjetë vitesh”, theksoi ndër të tjera Ivezaj për Koha Javore. Në këtë muze gjenden materiale qindravjeçare nga jeta, puna, tradita dhe shpirti i pasur i malësorëve. Aty ruhen nga pluhuri i harresës shumë vegla shtëpiake, vegla pune, vegla për bujqësi e blegtori, orendi, vegla muzikore, armë, veshje popullore e gjëra të tjera të vjetra, por të rëndësishme nga etnokultura. I gjithë materiali i strehuar në këtë muze është rezultat i punës së palodhshme më shumë se 35-vjeçare e këtij adhuruesi e koleksionisti të madh t.u. të etnokulturës sonë.

Kulturë

e enjte, 23 qershor 2016

Javore A KOHA KOH

Vështrim

Kumti onirik

(Anton Gojçaj: “Passio” (roman), botoi Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore, Podgoricë, 2015) Për Koha Javore:

Ahmet Selmani/ Shkup

a) Mbyllja misterioze

Qenia njerëzore sado që të tërhiqet në botën e vetmisë apo edhe të tjetërsohet për arsye të ndryshme subjektive e objektive, prapëseprapë nuk mund të shkëputet tërësisht nga realiteti përkatës, sepse prapë mbetet diçka e strukur në thellësinë e saj, për t’u aktivizuar në disa rrethana të tjera më të volitshme. Kështu ndodh edhe në romanin me titull “Passio” të autorit Anton Gojçaj, ku personazhi kryesor Jozef Montanaro (ose Zef Gjoni) sheh një ëndërr me babain e tij i cili i thotë prerazi që të kthehet në shtëpi. Pra këtu kemi të bëjmë me një kumt të pastër onirik i cili do të jetë vendimtar për hapat e mëtejmë që do t’i ndërmarrë ai. Megjithëse ky element referencial (Eja n’shpi, fq. 11) me karakter fantazmagorik është vetëm një pikë e dallueshme substanciale brenda romanit, aty ndërlidhen të gjitha ngjarjet kryesore që do të pasojnë më vonë gjatë rrëfimit apo zbulimit gradual. Në këtë rast ëndrra paraqitet si një mjet kauzal dhe shërben si fija e një peri të gjatë e të ngatërruar që patjetër duhet të zgjidhet. Prandaj, është vetë personazhi ai që nga ky moment do ta ndjekë pikërisht urdhrin e ëndrrës së tij për t’u kthyer në vendlindje pas pesëdhjetë vjetësh mërgimi, pa folur asnjë fjalë të vetme lidhur me fatin dhe jetën e tij familjare përplot dramaticitet. Ndonëse në mjedisin e huaj ku jeton dhe vepron, pra në Nju Jork, ka arritur të bëhet një piktor i famshëm dhe të krijojë një mirëqenie materiale nga

Duke e analizuar në hollësi romanin “Passio” të A. Gojçajt, medoemos do të shohim se në pikëpamje strukturale aty hasim një personazh parabolik, për arsye se në radhë të parë ai ngjason me Odiseun e Homerit i cili pas shumë peripecive arrin të kthehet në Itakën e tij shitja e pikturave, përsëri nuk mjaftohet vetëm me këtë gjë në jetën e tij. Në të vërtetë, ai nuk kishte jetuar, por vetëm kishte pikturuar. Duke qenë krejtësisht i vetmuar dhe i tjetërsuar, atë shpesh e kishin quajtur edhe Njeriu që Nuk Qeshte Kurrë, me çka duket si një antipod i Njeriut që Qesh të Viktor Hygosë. Me këtë qenie plotësisht të privuar nga komunikimi me njerëzit dhe shoqërinë, ai mësyn drejt vendlindjes me një instinkt thuajse atavist, me tërë barrën e kujtimeve të mbyllura në vetvete të cilat i rëndojnë në kokë dhe patjetër duhet të rrëfehen para dikujt. Prandaj, në këtë mënyrë ai nga Amerika nis të kthehet në vendlindjen e tij në Mal të Zi, në fshatin Arzë ku ka lindur dhe e ka kaluar një fëmijëri shumë të trishtë. Rrjedhimisht, kështu fillon të dalë nga kjo mbyllje tepër misterioze e cila kap një periudhë të gjatë pesëdhjetëvjeçare, me qëllim që ngadalë të çtjetërsohet e të rikthehet në normalitetin e jetës shoqërore. Dhe si rezultat i kësaj edhe ëndrra e tij fillon të lëvizë në drejtim të një takimi me realitetin, ëndërr kjo e cila do të jetësohet sipas parametrave të ndjeshmërisë së brendshme. Thjesht, këtu qëndron vetëm zanafilla e zbulimit të këtij misteri brenda të cilit fshihet një jetë e tërë përplot përjetime e trauma të rënda. Sipas kësaj mund të shihet se autori bën një kërkim empirik me anë të personazhit të tij, duke na futur nëpër sfera sa ekzistenciale, aq edhe psikologjike, që në fund të krijojë një vizion të qartë për qenien njerëzore e cila është

e prirur të mbijetojë qoftë edhe vetëm në saje të instinktit biologjik, për të dëshmuar se ka ekzistuar në një kohë dhe hapësirë të caktuar. Nëpërmjet ndërtimit intertekstual ai krijon një rrëfim të ndërlikuar, në radhë të parë duke ndërfutur aty referenca onirike, e pastaj edhe tekste nga gazetat, nga lajmet televizive, këngë vajtimi, madje edhe disa nga pikturat e Gjelosh Gjokat, të cilat gjithsesi krijojnë një harmoni dhe semantikë më të gjerë perceptuese. Në këtë mënyrë mund të themi se rrafshi i gjerë narrativ i romanit plotësohet me një diskurs shumë dinamik.

b) Personazhi parabolik

Kulturë e jashtme që mund të përkapet gjatë leximit, vetvetiu del se edhe poetika e parabolës na shpie në këtë rrafsh krahasues për të përcaktuar ekzistencën e tij brenda kohës dhe hapësirës konkrete, si qenie e cila udhëhiqet nga një lidhshmëri shpirtërore e cila aktivizohet në disa rethana të caktuara jetësore. Krahas kësaj, rrëfimi tejet detektues i fatit të këtij personazhi na nxjerr edhe në një rrafsh tjetër peceptues po ashtu me karakter parabolik, pra vetvetiu duke krijuar një kontekst më të gjerë krahasues të Jozefit (Zefit) si prototip i kësaj vepre. Në të vërtetë, vetë mundimet dhe vuajtjet e shumta të tij përgjatë jetës, duket se ngjajnë me ato të Jezu Krishtit. Prandaj, nëse në rrafshin perspektiv ai ngjan me Obiseun homerik që kthehet në vendlindjen e tij, atëherë në rrafshin retrospektiv mund të themi se ai ngjan me Jezu Krishtin të cilin e shpiejnë drejt Golgotës. Mu për shkak të kësaj romani është titulluar “Passio”, si një fjalë latine e terminologjisë së krishterë e cila nënkupton mundimet dhe vuajtjet e Jezu Krishtit. Si rezultat i kësaj arrijmë të kuptojmë se identifikimi me passionin e Krishtit zbulohet kryekëput nga retrospektiva e personazhit; ai dikur kishte qenë një fëmijë shumë fatkeq, sepse e kishte përjetuar tmerrin e vrasjes së babait mu para syve, pastaj kishte ikur nga kjo llahtari për të mbyllur çdo gjë brenda vetes për pesëdhjetë vjet me radhë. Vendosmëria e çuditshme për ta fshirë këtë pjesë të jetës me anë të harresës totale, është një iluzion i çuditshëm dhe paradoksal i cili përfundon me një shpalosje të kujtesës si një testament onirik dhe atëror. Pra kemi të bëjmë me një dialektikë të domosdoshme e cila merr kuptimin thelbësor vetëm duke u rishfaqur në aspektin psikologjik dhe ekzistencial. Prandaj personazhi i shndëruar në qenie të mbyllur dhe misterioze, bëhet qenie rrëfyese duke nxjerrë gjithçka në dritën e së vërtetës. Pra më mirë se çdokush tjetër, ai bëhet dëshmitar i vetvetes.

c) Dhuntia biologjike

Pa dyshim, kthimi i Jozefit në vendlindje është një odisejadë e veçantë, e cila gjithsesi e ka vizionin e vet ekzistencial dhe shoqëror. Takimi me nënën dhe motrën në shtëpinë e tij, pothuajse ngjason si ndonjë rinjohje baladike. Shkëputja e gjatë kohore e hapësinore, mungesa e komunkimit fizik me

e enjte, 23 qershor 2016

Javore KOHA

anëtarët e familjes, nuk e ka zbehur fare instinktin amësor ndaj të birit. Me këtë rast ajo thotë: “E kam dijt’. E kam dijt’ se shënjti i shna Nua ma ka ruajt djalin. E kam dijt’ se djali jem asht gjallë” (fq. 56). Prandaj edhe ky kthim i vonuar shënon një ngadhënjim jetësor për të gjithë ata si anëtarë të familjes së përvuajtur, në radhë të parë si një shlyerje e borxhit moral dhe njerëzor. Pra, nga kjo mund të kuptohet se në një moment pothuajse vetvetiu fillon të funksionojë ndërgjegjja shpirtërore, thjesht ngjallet ajo dhunti biologjike e cila e shpie njeriun drejt shtigjeve përkatëse, për ta identifikuar vetveten dhe për ta vënë në sprova të reja ballafaquese. Megjithëse tani duket se të gjithë janë bërë pleq; as Jozefi (Zefi), as e motra, as e ëma nuk janë martuar, prapëseprapë ritakimi i tyre tepër i vonuar shënon një kthesë fatlume. Të ëmës i plotësohet dëshira e fuqishme instinktive për kthimin e djalit, po ashtu edhe të motrës e cila ka qëndruar e paluhatshme duke e pritur që ai të shfaqet në derën e shtëpisë. Kështu zbulohet se ato kurrë nuk kanë besuar në vetvete, e lëre më të jenë pajtuar se Jozefin (Zefin) nuk e kanë gjallë. Besimi mistik i së ëmës se ai do të kthehet një ditë, është instinkt i fuqishëm amësor, forcë sublime, ndjenjë totemike. Megjithatë, ambicja nuk përfundon thjesht këtu, përkundrazi, ajo hedh një shkëndijë tjetër për jetën e mëtejme, ato dëshirojnë që ai të martohet dhe të krijojë familje, megjithëse ekzistojnë edhe dilema kur e marrin parasysh fak-

tin se gjendet në moshë pleqërie. Qëllimi është që të kenë një trashëgimtar i cili nuk do ta lërë të shuhet shtëpia e asaj familjeje. Dhe kjo ide bëhet realitet kur ai martohet me Maren e cila pastaj lind një djalë. Kështu dhuntia biologjike bëhet realitet i plotë, vizion i arsyeshëm jetësor. Në esencë ky është një happy end, por pastaj edhe e ëma, edhe Jozefi vdesin nga pleqëria. Thjesht, pas vetes ai lë një pasardhës i cili do ta vazhdojë jetën dhe do ta ringjallë familjen e tij. Në këtë mënyrë autori na fut në sferat shpirtërore të njeriut në raport me rrethanat jetësore, duke luftuar me të gjitha pengesat subjektive dhe objektive dhe duke ngadhënjyer si qenie bilologjike, madje duke i mposhtur edhe përjetimet tragjike të cilat kanë lënë gjurmë të pashlyera në kujtesën e tij. Me këtë roman, Anton Gojçaj i shpalos lexuesit një botë të thellë dhe reale, ku mishërimi me personazhin është reazultat i ndërtimit të një prototipi me kuptim ekzistencialist. Si e tillë kjo vepër e Anton Gojçajt i tejkalon kufijtë e ngushtë dhe hap dyer më të gjera perceptuese, duke zbuluar qenien e njeriut me të gjitha përjetimet shpirtërore. Prandaj, në esencë “Passio” mbetet një roman i thellësive, i kërkimit psikologjik, i përkufizimit thelbësor të njeriut, i përmasave të fatit etj. Leximi i tij të kthen në botën reale, të mundëson që ta shohësh jo vetëm realitetin horizontal të qenies njerëzore, por aq më tepër edhe realitetin vertikal që është i padukshëm dhe misterioz.

Kulturë

e enjte, 23 qershor 2016

Javore KOHA

Në Ftjan të Krajës

Nuk cingëron më

Sot Ftjanit iu këput një krah. Ajdin Gjinoviqi, nxënësi i fundit, që sot mësue pestë, i tha lamtumirë njëherë e përgjithmonë shkollës ngase në vitin e ard Pas gjashtëdhjetë e tetë vjetësh pune të suksesshme, shkollës në Ftjan, paralele e ndarë e Shkollës Fillore “Gjergj Kastrioti –Skënderbeu” - Ostros, në fund të këtij viti shkollor iu vu dryni. Pothuaj për çdo vit shkollor numri i

Shkolla në Ftjan u hap për të parën herë në vitin shkollor 1948/1949. Në këtë vit shkollor, shkolla ka pasur 58 nxënës. Në vitin 1988 është ndërtuar objekti i ri shkollor

nxënësve në shkollat e Krajës bie në mënyrë drastike, por që të vijë deri aty që shkolla të tëra të fiken, pakkush e ka besuar. Por ja që edhe kjo e keqe po i kanoset me të madhe Krajës. Kohë më parë, para dy vitesh, u fik paralelja e ndarë në Kështenjë e këtë vit në Ftjan. Cila e ka radhën nesër? Migrimi i popullatës nga treva e Krajës është i theksuar shumë dhe kësaj të keqeje asnjëherë këtu nuk iu ndërpre hovi. Bile në Anën e Sipërme të Krajës shumë lokalitete janë shuar e disa sish janë rrudhur aq shumë saqë së shpejti do t’i presë i njëjti fat. Një ndër këto fshatra pa dyshim se është edhe Ftjani,

vendbanim piktoresk nën Rumi, i njohur për mikpritje, bujari e fisnikëri gjatë gjithë historisë së tij mijëravjeçare. Sot Ftjanit iu këput një krah. Them kështu sepse Ajdin Gjinoviqi, nxënësi i fundit, që sot mësuesi ia dorëzoi dëftesën e plotësuar me notat e klasës së pestë, i tha lamtumirë njëherë e përgjithmonë shkollës ngase në vitin e ardhshëm shkollor këtu nuk ka më nxënës që të regjistrohen. Hajdar Mujeziqi, që këtu dha mësim nga viti 1999, është mësuesi i fundit që i vuri dryrin shkollës. Ai me nostalgji kujton kohën e kaluar në këtë paralele.

Kulturë

e enjte, 23 qershor 2016

Javore KOHA

ë zilja e shkollës

esi ia dorëzoi dëftesën e plotësuar me notat e klasës së dhshëm shkollor këtu nuk ka më nxënës që të regjistrohen ”Këtu kam filluar punë para 17 vitesh. Atëbotë shkolla ka pasur trembëdhjetë nxënës. Numri i nxënësve ka ardhur duke rënë nga viti në vit, por deri në vitin shkollor 2005/2006 mësimin këtu e kanë ndjekur njëmbëdhjetë nxënës, ndërsa pas këtij viti shkollor mësimin e kanë ndjekur vetëm dy nxënës. Në vitin shkollor 2010/2011 shkolla mbeti me një nxënës e sot ky nxënës e përfundoi klasën e pestë dhe i dha fund, të themi ashtu rrugëtimit mbi 68-vjeçar të shkollës në Ftjan. U ndava me lot në sy nga ky nxënës dhe nga kjo shkollë. Kam shumë emocione dhe nuk mund t’i përmbaj lotët. Edhe Ajdini qau sot.

Loton edhe Rumia që na shikon në heshtje. Unë dhe Ajdini patëm fatin e keq që t’i vëmë çelësin një institucioni edukativo-arsimor me traditë shumëvjeçare”, shprehet Mujeziqi. Kujtojmë se shkolla në Ftjan u hap për të parën herë në vitin shkollor 1948/1949. Në këtë vit shkollor, shkolla ka pasur 58 nxënës me mësues Hysejn Cukun. Pas tij në këtë shkollë punuan Ramazan Jahja, Sylo Kurti, Brahim Rexha, Ali Cuku, Myrta Cura, Smajl Hoxha i cili ka punuar këtu gjatë, pastaj Zija Bardhi shumë vjet i ka kaluar në punë me nxënës në Ftjan dhe në fund Hajdar Mujeziqi. Vlen të theksohet se në vitin

1988 është ndërtuar objekti i ri shkollor. Ftjani sot ka mbi dyzet shtëpi banimi, por në njëmbëdhjetë sish tymojnë oxhaqet. Këtu thonë se jetojnë për momentin 24 banorë, kryesisht të moshuar. Për fat të mirë, më njofton Hajdari, janë edhe tre fëmijë të një familjeje nën moshën shkollore, por siç duket edhe ata duke mos parë asnjë perspektivë për jetë këtu do të shpërngulen në Tivar. Dhashtë Zoti që mos të jetë e vërtetë kjo dhe sadopak le të dëgjohet edhe këtu kënga e fëmijës dhe vaji i foshnjës, vaj i cili siç thonë, është Ali Gjeçbritaj këngë.

Panoramë

e enjte, 23 qershor 2016

Javore KOHA

Këngëtarja me prejardhje shqiptare, Bebe Rexha, po shijon momentet më të mira në karrierën e saj deri tani në Amerikë. Pas sukseseve me këngën më të re “No Broken Hearts”, ajo ka “pushtuar” çdo vend në Amerikë me këngën “Me, Myself and I” të publikuar para shtatë muajsh në bashkëpunim me G-Eazy. Tani kjo këngë është duke u kënduar edhe nga kore të ndryshme dhe një nga to ishte edhe “Kids Rock Chorus” në East Providence të Ishullit Rhode. Këngëtarja ka publikuar videon teksa fëmijët e këtij grupi këndonin këngën dhe ka shkruar se është shumë e gëzuar që ajo këngë po dëgjohet gjithandej. “Më bëri të qeshi aq shumë”, ka shkruar ajo në Facebook.

Bebe Rexha, motiv për fëmijët amerikanë

Në sfilatën e Milanos: Editës shpërblimi për dizajnin më të mirë dhe më origjinal

Dizajnerja e modës nga Ulqini dhe pronarja e “EDEN Atelier” Edita Nimanbegu ka fituar çmimin për dizajnin më të mirë dhe më origjinal në sfilatën prestigjioze “Fashion art and more”, e cila pak kohë më parë u mbajt në Milano. “Isha këndshëm e surprizuar. Për mua ky është një nder i madh dhe satisfaksion i vërtet për të gjitha që bëra në skenën e modës në pesë vitet e fundit”, tha Nimanbegu për “Vijesti”. Ajo shtoi se mbas suksesit të madh ka fituar oferta për bashkëpunim nga brendet e njohura të modës në Itali.

Panoramë

e enjte, 23 qershor 2016

Arta Dobroshi bashkon jetën e saj në film, si refugjate dhe e lirë Seria e fotografive me të cilat Enri Canaj krijon një rrëfim për fatin e refugjatëve sirianë që ia kanë mësyrë Evropës në kërkim të shpëtimit, ka marrë çmimin që ndan organizata më e madhe gjermane e fotoreporterëve. Seria “The Wind Cries War” është shpërblyer në festivalin e fotoreporterëve të rinj “Lumix Photo Festival” të mbajtur në qytetin Hanover. Në uebfaqen e festivalit është publikuar lista me fituesit dhe përshkrimet e fotografive e të punës së tyre. Aty shkruhet se çmimi “FREELENS Award 2016” i është ndarë Enri Canajt, i cili është fotograf nga Shqipëria, që emigroi me familjen e tij në Athinë kur ishte 11 vjeç. Ai studioi fotografinë në Akademinë Leica në Athinë. Në vitin 2007 mori pjesë në një projekt të Këshillit Britanik për Migrimin, duke ndjekur një seminar njëvjeçar me fotografin e agjencisë “Magnum”, Nikos Economopoulos. Që nga viti 2008, Canaj është një fotograf i pavarur për publikime të rëndësishme si “Time Magazine”, “CNN Photo Blogs’, “Newsweek”, “Le Monde Diplomatique”, “Burn Magazine”, “Courrier International” e të tjera.

KOH Javore A KOHA

Aktorja rrëfen jetën e saj si refugjate për gazetën britanike “The Guardian”. Nëpërmjet filmit “Home” tregon rrezikun që kalojnë refugjatët gjatë luftës, duke u përpjekur që të largohen pa dëshirë nga vendi i tyre. Cila është diferenca midis një familjeje refugjate dhe familjes suaj? “Fati, kjo është e gjitha”, thotë Arta Dobroshi, një aktore dhe regjisore, e cila ka jetuar në kamp dhe është larguar nga Kosova kur ishte adoleshente. Nga kjo përvojë, ajo u inspirua për të realizuar filmin “Home”. Filmi ndjek fatin e një familjeje me dy fëmijë të vegjël, të cilët janë të detyruar të largohen nga shtëpia e tyre. Ata duhet të paguajnë njerëz kontrabandistë, që fëmijët t’i largojnë me bagazhet e makinave të tyre, ndërsa vetë ata të largohen në bagazhe të tjerë. Ka frikë dhe dhunë. Çifti është i detyruar për të mbajtur fëmijët e tyre të traumatizuar nëpër fusha, përmes ndërtesave të ndërtuara për të gjetur një pikë, që të vrapojnë dhe të mbulohen kur ata e gjejnë veten në mes të luftimeve, përpara se të përfundojnë; të pistë, të frikësuar dhe të uritur, duke u ulur përreth një zjarri në një kamp refugjatësh. Kjo është një përrallë e njohur, por këtu është bërë një kthesë; familja nuk është as siriane dhe as afgane, por është britanike. “Askush nuk dëshiron të largohet nga shtëpia e tij. Ne kurrë nuk donim të largoheshim nga shtëpia jonë”, thotë Arta.

Fotografi shqiptar merr çmim në “Lumix Photo Festival” të Gjermanisë

e enjte, 23 qershor 2016

Javore KOHA

Edhepse 4G nuk është shpërndarë në të gjithë vendet e botës, industria ka sytë drejt hapit të ardhshëm, gjeneratës më të re të internetit në mobil 5G. 5G do t’i bëjë videot e Youtube më të shpejta kur jeni duke udhëtuar. Kjo teknologji po ashtu do të bëjë që veturat pa shoferë të komunikojnë me njëra-tjetrën. Llojet dhe mënyrat e përdorimit dhe funksionet e rrjetit 5G tashmë kanë filluar të përpilohen. Ky lloj sistemi ende nuk mund të përshtatet në botën që po jetojmë, mirëpo krijimi i rregullave do të mundësojë që kompanitë teknologjike të fillojnë të zhvillojnë produktet e ardhshme. Për të krijuar botën e ardhshme, rregullat duhet të vendosen në të tashmen, thuhet në revistën Wheeler. Qëllimi kryesor është të krijohet një rrjet mjaftueshëm i fuqishëm për të bërë të mundur komunikimin përmes pajisjeve të realitetit virtual apo veturave pa shofer.

Apple lanson iOS 10, vjen në shtator

Te k n o l o g j i

5G po vjen teknologjia po testohet! Nëse keni një iPhone në xhepin tuaj, bëhuni gati për risitë. Konferenca teknologjike WWDC ka zbuluar versionin e ri të sistemit operativ, iOS 10. Me iOS 10, Apple ka sjellur risi dhe tipare të reja për iPhone. Ndër risitë kryesore të iOS 10 që debuton në shtator do të jenë mesazhet, muzika, hartat e reja dhe fotot më të mira. Mesazhet tani do të jenë të përditësuara me disa lloj tiparesh të reja që do të bëjnë përvojën e komunikimit më të mirë. Ndër tiparet e reja do të jenë ballonet dhe fishekzjarret që shfaqen me rastin e ndonjë festimi. Një risi tjetër është boja e padukshme e cila bëhet e dukshme vetëm kur shoku juaj klikon mbi tekst. Apple Music po ashtu do të ketë rifreskim me pamje dhe dizajn të ri. Përditësimi i këtij aplikacioni do t’u mundësojë qasjen më të lehtë 15 milionë njerzve që janë të abonuar në aplikacion. Dizajni i ri përfshin po ashtu një meny më të thjeshtë. Në ndërkohë hartat e reja apo Maps, do të mundësojnë qasje më të lehtë në gjetjen e destinacionit nga pika A në pikën B. Tani, me shtesat e reja në aplikacion, përdoruesit mund edhe të rezervojnë bileta pa patur nevojë të largohen nga aplikacioni. Të gjitha këto do të jenë të gatshme për përdorim që nga shtatori, atëherë kur do të debutojë për treg iOS 10.

Mozaik

e enjte, 23 qershor 2016

Javore KOHA

Në aksin rrugor Vuksanlekaj-Nënhelm u përurua përfundimi i zgjerimit të rrugës

Banorët e dy fshatrave të pakënaqur me punimet Vuksanlekaj- Zyrtarë të Komunës urbane të Tuzit dhe të Ndërmarrjes Publike “Putevi” kanë bërë përurimin e përfundimit të punime në rikonstruksionin e aksit rrugor Vuksanlekaj -Nën helm me gjatësi prej 3 kilometrash. Ky aks rrugor i cili disa vjet ka qenë i amortizuar dhe i ngushtë për qarkullim, është zgjeruar për një metër në ty dyja anët, kështu tani sipas investitorit, Ndërmarrjes “Putevi”, ky aks rrugor ka një gjerësi prej 6 metrash. Kryetari i Komunës Urbane të Tuzit Abedin Axhoviq gjatë përurimit të zgjerimit të kësaj rruge u shpreh se kjo komunë po vijon me dinamikë të punës dhe zhvillimit të kësaj treve në drejtim të dobisë së të gjithë qytetarëve. “Ndodhemi në rrugën VuksanlekajNënhelm, një aks i cili ka qenë i nevojshëm të zgjerohet. KU e Tuzit nuk do

të ndalet këtu, pasi jemi duke kryer punime edhe në BL të Dinoshës dhe Vllanës kështu do të vijojmë më tutje me qëllim të përmirësimit të infrastrukturës në tërësi në KU të Tuzit”, përfundoi Axhoviq. Në të njëjtën kohë drejtoresha ekzekutive e Ndërmarrjes “Putevi” Violeta Klikovac u shpreh se viti 2015 ka qenë mjaft i suksesshëm sa i takon KU të Tuzit, duke thënë se kanë kryer një sërë aktivitetesh edhe gjatë vitit 2016. “Kjo është faza përfundimtare në aksin Vuksanlekaj- Nënhelm ku janë kryer punimet në zgjerimin e rrugës prej 3 kilometrash në të dyja anët me gjerësi prej 1.2 metrash të cilat kanë zgjatur një muaj për shkak të punës së ngarkuar dhe terrenit të papërshtatshëm. Ky aks që përuruam, është shumë i rëndësishëm për banorët e dy fshatrave, kurse vlera e këtyre punime

është 90mijë euro të investuara nga kryeqyteti Podgoricë”, tha ndër të tjera Kllikovac. Nga ana tjetër banorët e këtyre dy fshatrave shprehën pakënaqësi për mënyrën e rikonstruksionit të këtij aksi rrugor duke thënë se punimet janë të një cilësie të dobët dhe në mospërputhje me parametrat bashkëkohorë. “Ne si vendas nuk jemi aspak të kënaqur pasi rruga nuk është matur se ku të zgjerohet dhe sa është dashur por sipas dëshirës së tyre dhe në kundërshtim me planin. Këto punime nuk do të jenë afatgjatëpasi cilësia është shumë e dobët”, u shpreh për Koha Javore Rrok Dreshaj, banor i fshatit Dreshaj. Opinion të njëjtë duke shprehur revoltë ndaj punimeve jo cilësore në këtë aks rrugor, kanë bashkëndarë edhe banorë të tjerë të këtyre dy fshatrave. t.u.

Mozaik

e enjte, 23 qershor 2016

Javore A KOHA KOH

Portret: Noc Zefi Shkrela ( 1909-1981) (II)

Barkat e Noc Z Noc Zefi ka pasur miqësi të ngushtë me figurën e njohur kombëtare Cafo Beg Ulqinin. Ai, në kohën e Luftës së Dytë Botërore, kur Partia Komuniste në Mal të Zi e kërkonte Cafin e strehoi dhe e ndihmoi largimin e tij për në Shqipëri, në vitin 1953. Cafi, sipas rrëfimit të Zef Nocit, ka qëndruar gjatë në shtëpinë e tyre, në një kthinë pothuaj të padukshme të shtëpisë së tyre ku ishte vendosur paja e nusërisë së nënës së tij Gjekë Gjonaj

Me punë të ndershme, djersë dhe marrëveshje familjare shtohet ekonomia shtëpiake. Kështu edhe Noc Zefi, me ndihmën e vëllait të tij Gjonit, ia dolën të ngrisin standardin familjar, të shtojë grigjën e dhenve , të punojnë tokën, madje të blejnë edhe dy barka , pronar i të cilave ishte Noci, meqë i takonin si zot shtëpie ( kryefamiljar) që ishte. Sipas fjalëve të bashkëbiseduesit tonë Zefit barkën e parë“ Sllani” e ka blerë në kriporen e Ulqinit. Me këtë barkë, të cilën e ka drejtuar kapetani ulqinak në pension Hasan Karamanaga, ka transportuar deri në 200.000 kilogramë shalqi ( bostan ) nga fshatrat përreth lumit Buna për në Korçullë të Kroacisë. Kjo barkë fatkeqësisht përmbyset dhe mbytet në kthim nga Kroacia në grykë të lumit Buna e ngarkuar me tjegullat e Lush Mirëditës nga fshati Kllezën. Për fat të mirë ekuipazhi i barkës Noc Zefi dhe

kapidani Hasan Karamanaga shpëtuan. Dr. Gani Karamanaga, djali i kapidanit të anijes “ Sllani” evokon këto kujtime për Noc Zefin: “Noc Zefi Shkrela me babin tonë ka pasur një miqësi dhe bashkëpunim të mirë. Atë e kemi pasur edhe si mik në shtëpinë tonë në Kala. Më kujtohet kur erdhi një herë dhe i tha babait: “ Kapidan, shtëpinë e ke të bukur, por nuk më pëlqen se në shtëpi hyni drejt prej rruge, për arsye se nuk keni oborr përpara. ”Ai më kujtohet si një burrë në moshë, me flokë gjysmë të thinjura, punëtor i madh, bisedues i mirë. Në barkën “Sllani” babai ishte kapedan, kurse Noci motorist dhe detar. Babai thonte se Noci shpejt e ka përvetësuar zanatin e detarit. Noc Zefi , sipas kallëzimit të djalit të tij të madh Zefit, pas pesë vjetësh blen barkën e dytë me targa UL-6 me të cilën për shumë vjet ka transportuar mall në

sasi deri në 150.000 kilogramë dhe ka lundruar deri në Dubrovnik . Strehoi Cafo Beg Ulqinin Noc Zefi ka pasur miqësi të ngushtë me figurën e njohur kombëtare Cafo Beg Ulqinin. Ai, në kohën e Luftës së Dytë Botërore, kur Partia Komuniste në Mal të Zi e kërkonte Cafin e strehoi dhe e ndihmoi largimin e tij për në Shqipëri, në vitin 1953. Cafi, sipas rrëfimit të Zef Nocit, ka qëndruar gjatë në shtëpinë e tyre, në një kthinë pothuaj të padukshme të shtëpisë së tyre ku ishte vendosur paja e nusërisë së nënës së tij . “Për këtë fshehtësi , ne fëmijët, nuk dinim asgjë . Vërenim vetëm se Mrika, bashkëshortja e Gjon Zef Prençit- Shkrelit përmes dritares së kamufluar të kthinës i dërgonte dikujt ushqimin. Nuk guxonim as të afrohemi aty pari edhe pse ishim kureshtarë të dinim se cili njeri qëndron aty. Sekre-

Mozaik

Zefit

tin e kësaj historie e mësuam pas viteve 196o, në kohën kur Cafo Beg Ulqini kishte dalë nga burgu. Cafi deri sa ndodhej në burg na dërgonte kartolina për Vitin e Ri me pseudonimin Dodë Binaku”, tregon Zefi.

Shembull i bamirësisë

Jeta dhe vepra e Noc Zefit është një veprimtari e tërë ku mishërohen virtytet bujare të malësorit. Ajo është shembull i dashurisë, respektit dhe bamirësisë shqiptare. I rritur dhe i edukuar në një familje me tradita kur e mori veten materialisht nuk ka lënë pa ndihmuar asnjë njeri në nevojë. Noci thonë nuk njihte lodhje. Ishte punëtor i madh, i pashëm, pedant, i dashur e komunikues dhe i thjeshtë. Për të gjitha këto që thamë dhe shumë të tjera të pathëna ky burrë fisnik i maleve meriton të kujtohet dhe të nderohet.

e enjte, 23 qershor 2016

KOH Javore A KOHA

Mozaik

e enjte, 23 qershor 2016

Javore A KOHA KOH

Në zgjedhjet lokale në komunën e Ulqinit

Shoqëria civile në Ulqin e pakënaqur me pushtetin vendor Në kumtesën e përbashkët të 15 organizatave të shoqërisë civile thuhet se pas disa kërkesave për pranim te Kryetari i Komunës si dhe iniciativave që në rend dite të Kuvendit të vihen pika që janë me interes për qytetarë dhe sektorin civil, organizatat e shoqërisë civile në Ulqin po përballen me një mur heshtjeje. “Takimi me OJQ, i organizuar nga Kryetari i Kuvendit e në të cilin morën premtime për disa çështje, po ashtu nuk dha rezultatet e pritshme. Rrjeti i OJQ-ve në Ulqin dorëzoi 2 kërkesa në Administratën e Komunës. Këto kërkesa OJQ-të i formuluan në formën e iniciativave, si mekanizma të pjesëmarrjes qytetare në realizimin e vetëqeverisjes lokale, të përkufizuara me Ligjin për vetëqeverisjen lokale dhe Statutin e Komunës së Ulqinit. Kërkesa e parë iu dorëzua Kryetarit të Komunës dhe konsiston në dy çështje: në themelimin e Komisionit për vlerësimin e projekteve të OJQ-ve dhe në shpalljen e Konkursit për ndarjen e mjeteve, të parashikuara për OJQ në Buxhetin e Komunës për vitin 2016. Në bazë të Vendimit të ri për kriteret, mënyrën dhe procedurën e ndarjes së mjeteve organizatave joqeveritare, konkursi publik shpallet në afat prej 30 ditësh nga dita e miratimit të Buxhetit.

Procedurën për formimin e Komisionit, emërimin e kandidatëve për anëtarë të Komisionit si dhe për shpalljen e Konkursit për ndarjen e mjeteve, janë veprime që i ndërmerr Kabineti i Kryetarit të Komunës. Kjo ishte edhe arsyeja që iu drejtuam pikërisht Kryetarit të Komunës, në mënyrë që ta njoftojmë se këto veprime nuk do të mund të realizohen në një periudhë të mëvonshme, për shkak të Zgjedhjeve Parlamentare në Mal të Zi. Prandaj edhe heshtja e Kryetarit dhe shtyrja e takimit me sektorin civil të cilin e iniciuam për këtë temë, për ne janë të papritur dhe paraqesin një moment të ri në raportet Pushteti Vendor – Sektori Civil”, thuhet në kumtesë. Më tej thuhet se financimi i OJQ-ve nga Buxheti i Komunës, sipas kritereve dhe procedurave të përcaktuara, do duhej të paraqiste realizimin e politikave publike lokale dhe shërbimeve sociale. “Sikur financimi të organizohej nga ana e Komunës së Ulqinit, atëherë kjo çështje nuk do duhej të shihej si një shpenzim, por si një investim i vërtetë në zhvillimin e komunitetit në fushat nga më të ndryshmet. Megjithatë, ne qoftë se Komuna vendos që pa konkurs t’iu ndajë mjete organizatave joqeveritare, atëherë krijohet rreziku për vendosjen e një praktike të keqe dhe jotransparente, e cila do të ketë pasoja serioze për

zhvillimin e mëtejshëm të sektorit civil në nivel lokal. Iniciativa e dytë i është dorëzuar Kryetarit të Parlamentit dhe i referohet zbatimit të Vendimit për themelimin e Këshillit për zhvillimin dhe mbrojtjen e vetëqeverisjes lokale. Ligji për vetëqeverisjen lokale dhe Statuti i Komunës së Ulqinit, themelimin e këtij Këshilli e përcaktojnë si një mekanizëm për përmirësimin e vetëqeverisjes lokale në komunë, përkatësisht mundësinë e ndikimit demokratik të qytetarëve në ushtrimin e pushtetit në nivel lokal. Më herët, Kryetarit të Kuvendit i është paraqitur kërkesa për vënien në rend dite të Planit të Veprimit për Barazinë Gjinore, i cili është paraqitur para këshilltarëve vitin e kaluar, por për të nuk është diskutuar, si dhe kërkesa që Parlamenti të formojë Komisionin për përmirësimin e pozitës së personave me invaliditet, i vetmi forum i punës të cilin Kuvendi nuk e themelon në dy përbërjet e fundit, përfundon kumtesa të cilën e kanë nënshkruar shoqatat joqeveritare “Horizonti i Ri” , “ Mogul” , “SOS Telefoni për gra dhe fëmijë viktima të dhunës”, Harmonia” , “Fondacioni Studenti”, “Fondacioni Lika”, “Qyteti Krijues” , “ Hapi i Gjelbër”, “Kalimera”, “Art Club”, “E Drejta për Jetë” , “Anima”, Art Dolcinium”,”Bota e Paqes” dhe “Act”. (Gj.Gj.)

Sport

e enjte, 23 qershor 2016

KOH Javore A KOHA

Tenisti Nermin Hoxha nga Ulqini dhe Skerdi Hasa nga Shqipëria shpallen kampion ne Ancona të Italisë

Sukses i madh i tenistit nga Ulqini Tenisti i talentuar nga qyteti i Ulqinit Nermin Hoxha ka arritur një sukses të madh në lojërat sportive të rinjve ”Youth Games – Adriatic and Ionian Macroregion” të mbajtura në Ankona të Italisë. Në garat individuale Nermini ka arritur të korrë fitore ndaj katër kundërshtarëve. Në dy ndeshjet e para fitoi

ndaj dy kundërshtarëve nga Italia, për të vazhduar me 1/8 e finales me fitore kundër Marco Piazi me rezultatin 2:0 (6:1,7:5) dhe në 1/4 e finales duke mundur Jacopo Sottocornola po ashtu me rezultatin 2:0 (6:3, 6:3). Në kategorinë individuale Nermini u ndal në gjysmëfinale. Por suksesi më i madh i tenistit nga Ul-

qini ishte shpallja kampion në dyshe me tenistin nga Shqipëria Skerdi Hasa të cilët arritën që në finale të mundin dyshen greke me rezultatin 2:1. Në këto gara kanë marrë pjesë të rinj nga 8 shtete: Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Kroacia, Greqia, Italia, Mali i Zi, Serbia dhe Sllovenia. (Kohapress)

Sport

e enjte, 23 qershor 2016

Javore KOHA

Sporti dhe kultura

Heronjtë e vërtetë të Shqipërisë në Francë Për të treguar se çfarë suksesi tregoi Kombëtarja jonë në Kampionatin Eurpoian të Futbollit në Francë po kthehem pas në kohë , në vitin 2011 kur drejtimin e përfaqësueses së Shqipërisë e mori trajneri italian me përvojë Gianni De Biasi. Në atë kohë, Shqipëria renditej në vendin e 74 të klasikimit të FIFA-s dhe kishte në përbërje lojtarë me cilësi modeste. De Biasi me punën e tij nuk ndikoi vetëm në rritjen e skuadrës, por revolucionarizoi modelin e seleksionimit të lojtarëve. Bashkë me asistentët e tij udhëtoi drejt vendeve ku shumë vite më parë kishin emigruar shqiptarë duke u vënë në ndjekje të talenteve dhe për

t’i bindur lojtarët t’i bashkoheshin projektit të tij. Trajneri De Biasi pas vetëm katër vitesh arriti të bëjë mrekullinë e parë, duke e çuar Shqipërinë për herë të parë në historinë e saj në Kampionatin Europian në Francë. Mrerkullia e dytë e shumëpritur që e Bëri De Biasi ndodhi të dielën në mbrëmje , më 19 qershor , në stadiumin “ Parc Olympique” në Lyon të Francës, ku në prani të rreth dy të tretave të tifozëve që ishin shqiptarë, arriti fitoren e parë historike në këtë europian përballë Rumanisë. Ajo që të gjithë shpresonin, por pak e besonin se do të ndodhte, të dielën në mbrëmje u bë realitet.

Kjo fitore e futbollistëve shqiptarë u bë lajm, u bë kronikë, u bë flamur kjo Kombëtare për Shqipërinë. Hero i kësaj fitoreje historike ishte sulmuesi Armando Sadiku , i cili në minutën e 43’ të pjesës së parë ndezi stadiumin në Lyon dhe shënoi golin e tij të parë në historinë e Shqipërisë në Kampionatin Evropian, i cili i la të shtangur rumunët. Kjo fitore ishte pasaporta e parë evropiane , që kombi shqiptar merr falë secilit lojtar të Kombëtares sonë të cilët treguan në fushë shpirt luftarak. Treguan se si mbrohen ngjyrat kuqezi. Dëshmuan edhe njëherë ndjenjën e vet të solidaritetit për ngjyrat e kombit të tyre.

Sport

e enjte, 23 qershor 2016

KOH Javore A KOHA

Në tre ndeshjet në Francë shqiptarët treguan se për nga kultura dhe sjellja nuk janë më poshtë se asnjë vend tjetër i BE-së. Madje, më shumë se kaq, u bëmë pikë referimi edhe për vende si Anglia që u tregonte tifozëve të saj: “Silluni si shqiptarët” Treguan se mund të bëjnë mrekullinë. Një skuadër deri dje modeste por tashmë renditet në krah të ekipeve më të mëdha botërore është një sukses që pak ekipe të tjera e kanë arritur. Në tre ndeshjet në Francë shqiptarët treguan se për nga kultura dhe sjellja nuk janë më poshtë se asnjë vend tjetër i BE-së. Madje, më shumë se kaq, u bëmë pikë referimi edhe për vende si Anglia që u tregonte tifozëve të saj: “Silluni si shqiptarët”. Padyshim se këta heronj të vërtetë të Shqipërisë në Francë bënë gjithçka mund të bënin për të lartësuar vlerat e futbollit të shqiptarëve. Ata dhanë një imazh të mirë për Shqipërinë. Gëzuan

mijëra shqiptarë kudo në botë. Së fundi kombëtarja dëshmoi se kur individualitetet shqiptare bashkohen dhe veprojnë si një ekip nuk ka gjë që t’i ndalë dhe arrijnë çdo sukses. Lojtarët e bënë të tyren: Kaq mund të bëjë sporti në një shoqëri. Tashmë duhet që shoqëria dhe politika të ndjekë shembullin e tyre. Nuk mund të anashkaloj edhe një detaj tjetër, për mua mjaft interesant dhe shumë domethënës. Trajneri i Kombëtares sonë De Biasi tashmë me pasaportë shqiptare arriti të këndojë edhe himnin shqiptar. Është krenari kombëtare që një ekip të bashkojë një komb, duke bërë atë që askush nuk e

ka bërë deri më sot. Suksesi i saj nuk është vetëm disa pikë më tepër në renditjen e UEFA-s. Një skuadër deri dje modeste por tashmë renditet në krah të ekipeve më të mëdha botërore është një sukses që pak ekipe të tjera e kanë arritur. Shqipëria dhe shqiptarët do t’ju jenë mirënjohës këtyre çunave. Të gjithë shqiptarët pas kësaj fitoreje të madhe ndjehen të lumtur, të gëzuar, të emocionuar dhe krenarë që janë shqiptarë. Djemtë e Kombëtares sonë vërtetë bënë histori, ndryshuan imazhin e Shqipërisë dhe shqiptarëve, pavarësisht se a do të kualifikohen për në turni tjetër. Ju lumtë djem! Gjekë Gjonaj

Sport

e enjte, 23 qershor 2016

Javore KOHA

Reportazh nga ndeshja historike Shqipëri -Francë dhe Shqipërimbështetja e fuqishme e tyre ndaj kombëtares së përbashkët

Tifozët mbesin pë Toni Ujkaj

Tuz- Kombëtarja Shqiptare në Futboll gëzon mbështetje dhe besnikëri kudo në trevat shqipfolëse dhe te të gjithë ata që ndjehen shqiptarë të vërtetë. Këtë vit Tifozët Kuq e Zi mbarëshqiptarë, kanë patur shumëfish më shumë arsye që ta mbështesin kombëtaren tonë dhe t’i qëndrojnë asaj fuqimisht besnike duke qenë se për herë të parë në historinë e futbollit shqiptar, kombëtarja jonë është kualifikuar në Kampionatin Evropian të Futbollit.

Organizimi i tifozërisë së Malësisë

Kombëtarja Shqiptare si asnjëherë më parë, ka gëzuar mbështetje të flakët edhe nga anëtarët e Tifozëve Kuq e Zi të degës së Malësisë, të anëtarëve të saj por edhe të dhjetëra qytetarëve të cilët duke qenë shqiptarë me zemër e shpirt kësaj radhë ndeshjen e kanë ndjekur ndryshe nga herët e tjera. Atmosfera festive në Tuz në mbrëmjet e së mërkurës të datës 15 qershor ka filluar të ndjehet disa orë përpara se kombëtarja Shqiptare të fillojë ndeshjen në sfidën me Francën.

Përpara ndeshjes historike të Kombëtares, me qindra tifozë të veshur me fanella kuq e zi, të stolisur me flamujt dyngjyrësh, me qeleshe dhe me simbole të tjera kombëtare, me dhjetëra vetura ku valëvitej flamuri kombëtar, kanë përshkuar rrugët e qytezës së Tuzit, duke brohoritur dhe interpretuar himnin tashmë të njohur “O sa mirë me qenë shqiptar”.

Tifozët në Malësi gjithnjë në rritje dhe besnik ndaj Kombëtares Anëtarët e Tifozëve Kuq e Zi të Malësisë, për të parën herë këtë vit, kanë zgjedhur që ndeshjet e kombëtares në Evropian t’i ndjekin në ambient të hapur, një praktikë kjo e qyteteve të mëdha si Tirana, Shkupi, Prishtina, etj. Përveç anëtarëve të përhershëm të TKZsë së Malësisë, kësaj radhë tifozërisë i janë bashkëngjitur edhe figura të njohura publike, mes të cilëve ambasadori i Shqipërisë në Mal të Zi Ernal Filo, përfaqësues të partive politike shqiptare, këngëtarë dhe personalitete të tjera të cilët që të gjithë të mbështjellë me flamurin dyngjyrësh, qeleshe e fanella kuq e Zi, brohorisnin njëzëri “Duam Fitore”. Tifozët në fjalë, falë mbështetjes financiare të disa individëve atdhedashës kanë siguruar në ambientet e jashtme të QKI “Malësia” në Tuz, një organizim të shkëlqyer duke vendosur një monitor gjigant i cili ka lehtësuar ndjekjen e ndeshjes për qindra tifozë të cilët në një numër relativisht të madh ishin tubuar

në ambient të hapur nga ku prisnin me padurim fillimin e lojës së kombëtares sonë të përbashkët. Në fillim të ndeshjes të cilës i ka paraprirë Himni Kombëtar, tifozët në Tuz, me gjithë forcën e shpirtit i janë bashkëngjitur mijëra tifozëve anembanë trojeve shqiptare duke interpretuar me entuziazëm këtë himn, me brohoritje të pandalshme duke i patur të gjithë sytë kah ndeshja . Për dallim nga festimet e mëparshme të Tifozëve Kuq e Zi në Tuz, ajo çfarë ka rënë menjëherë në sy, me të hyrë në oborrin e shtëpisë së kulturës, ka qenë flamuri Kuq e Zi i përmasave gjigante i shtanguar në murin e QKI “Malësia” por edhe flamuj të tjerë të përmasave më të vogla. Atmosfera në ambient të hapur, gjatë gjithë kohës sa ka zgjatur ndeshja, është karakterizuar nga duartrokitje, fishkëllima e brohoritje të fuqishme, gjithnjë duke mbështetur dhe pritur me ankth fitoren e kombëtares sonë dhe epërsinë ndaj skuadrës rivale. Tifozëve të shumtë vendas u është shtuar tifozëria edhe nga qytetarë të Shkodrës, Tiranës dhe të viseve të tjera shqiptare të cilët ishin në transit e sipër por që ndaluan për të ndjekur këtë ndeshje të shumëpritur për të gjithë kombin shqiptar. Duhet thënë se Kombëtarja Shqiptare gjatë ndeshjes me Francën ka luajtur një ndeshje të shkëlqyer dhe me plot sakrificë edhe pse gjatë pesëminutëshit

Sport

e enjte, 23 qershor 2016

KOH Javore A KOHA

- Rumani, Tifozëria në Malësi dhe

ërherë besnikë shtesë pësoi me rezultatin 0-2, por ky fakt nuk ka zbehur tifozët e kombëtares dhe nuk i ka distancuar ata që ta humbasin besnikërinë, përkundrazi ata vazhdojnë të jenë përherë me kombëtaren e tyre.

Fitorja Shqipëri-Rumani, Tuzi Kuq e Zi dhe festa e vërtetë

Tifozët Kuq e Zi në Tuz e kanë ndjekur edhe ndeshjen e Kombëtares me Rumaninë në të njëjtin vend, ku qindra tifozë janë tubuar përpara QKI “Malësia” edhe përkundër motit me shi i cili vërshoi mbi këtë pjesë dhjetë minuta përpara ndeshjes por tifozët nuk u penguan duke pritur me padurim fillimin e ndeshjes. Atmosfera e tifozëve Kuq e Zi ka kulmuar në momentin e shënimit në pjesën e parë në minutën e 43-të kur kombëtarja Shqiptare, përkatësisht goditja nga ana

e Armando Sadikut, i dha Shqipërisë epërsi ndaj skuadrës kundërshtare me rezultatin 1-0 ku mes brohoritjeve të fuqishme “O sa mirë me qenë shqiptar” dhe interpretimit të këngëve patriotike, atmosfera është karakterizuar për disa minuta edhe me fishekzjarr. Atmosfera festive e Tifozëve Kuq e Zi në Tuz, ka vazhduar e flakët pas përfundimit të ndeshjes ku këtë radhë fati ishte në krahun e kombëtares shqiptare duke shënuar fitore. Ata kanë pushtuar rrugët e qytezës në Tuz për disa orë duke valëvitur lart flamurin Kuq e Zi, duke brohoritur e kënduar fuqishëm këngë patriotike e duke krijuar një festë të vërtetë ku ngjyrat Kuq e Zi vezullonin në çdo cep të rrugës kryesore. Anëtari i kryesisë së TKZ-së dega e Malësisë Robert Ivezaj duke u prononcuar për Koha Javore falënderoi të gjithë ata që kanë mbështetur financiarisht për

herë të parë një organizim të tillë. “Pjesëmarrja e Shqipërisë në Kampionatin Evropian është historike, andaj vendosëm që ndeshja të ndiqet publikisht në ambient të hapur për të gjithë publikun. Ne si TKZ i përcjellim të gjitha ndeshjet e kombëtares, edhe nëse nuk kemi mundësi të jemi prezent në stadium, i ndjekim në ndonjë nga lokalet në Tuz por kësaj radhe vendosëm ta ndjekim praktikën e qendrave të tjera shqiptare me një moto “Përjetësisht me ty Shqipëri” çfarë nënkupton se mbështetjen e kombëtares e kemi para çdo rezultati. Ivezaj më tej shtoi se çdo udhëtim ka pengesa, por me vullnet të madh dhe vendosmëri e tejkalojnë çdo sfidë. TKZ-ja falënderon publikun për sjellje të mirë dhe atmosferë të mrekullueshme dhe të gjithë ata që mundësuan këtë organizim të mirë.