Koha 713

KOHA Javore Podgoricë e enjte, 5 maj 2016 Viti XV Numër 713 Çmimi 0,50

Të NGATËRRUAR në udhëkryqin historik ISSN 1800-5969

Kleriku Gjonlleshaj nga Kosova në selinë e primatit të Serbisë

Ulqini guacë e bukurisë

2

Përmbajtje

e enjte, 5 maj 2016

Javore KOHA Opinion

Podgoricë e enjte, 7 janar 2016 Viti XIV / Numër 696 Çmimi 0,50

www.kohajavore.co.me

Si po tjetërsohet Kraja?!

Javore KOHA

Kulturë

Javore A KOH

Podgoricë e enjte, 14 janar 2016 Viti XV / Numër 697 Çmimi 0,50

www.kohajavore.co.me

Testament për

Vit dështimi vendin magjik për Ulqinin

Kulturë

e HA Javor KO Vit i humbur për shqiptarët në Mal të Zi

Podgoricë e enjte, 21 janar 2016 Viti XV / Numër 698 Çmimi 0,50

www.kohajavore.co.me

Personalitet që sot i mungon Kosovës

Kulturë

ore A OH KJav

Podgoricë e enjte, 28 janar 2016 Viti XV / Numër 699 Çmimi 0,50

www.kohajavore.co.me

Dëshmi se Ulqini ka talentë

Shqiptarët vazhdojnë të jenë të ndarë

Kalaja e Ulqinit do të nominohet për UNESCO

Drejt përmbushjes së kushteve për ndërtimin e Aqua Parkut fq 4

Javore KOHA

Perspektivë për sigurinë e rajonit fq 12

Ulqinit i duhet një imazh i ri turistik fq 14

Themelues: Kuvendi i Malit të Zi Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë Numri i parë doli më 21 shkurt 2002.

Botues: Këshilli Kombëtar i Shqiptarëve Redaktor përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Fahrudin Gjokaj (Sistem Inxhinjer & redaktor teknik) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Bulevar revolucije 15, Podgoricë Telefon & fax: 020/240-659 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.org Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen

Teoritë rreth etnogjenezës si armë për propagandat politike fq 16

Gili, këngëtareve shqiptare: Do t’ju vijë turp nga zhveshja fq 20

Përmbajtje

e enjte, 5 maj 2016

3

Javore KOHA

Elitës së mohuar i shtohet edhe emri i shkencëtares Laura Mersini Houghton

fq 24

Marrin pjesë edhe poetë shqiptarë në Mal të Zi fq 27

Ruajtje dhe vazhdim i miqësisë vëllazërore ndër shekuj fq 28

KT “Ulqini” fitoi 11 medalje fq 30

Moment historik për futbollin e Kosovës fq 31

Konkurs Dërgoni fotografitë në email: kohajavore@t-com.me

4

Ngjarje javore

e enjte, 5 maj 2016

Javore KOHA

Kryetari i Komunës së Ulqinit, Nazif Cungu, u takua me investitorët turq

Drejt përmbushjes së kushteve për ndërtimin e Aqua Parkut Ulqin - Kryetari i Komunës së Ulqinit, Nazif Cungu, dhe bashkëpunëtorët e tij mbajtën takimin e radhës me investitorët turq të interesuar për ndërtimin e Aqua Parkut në Shtojin Nalt.

Sipas njoftimit për media nga zyra e kryetarit, Komuna e Ulqinit ka kërkuar nga Agjencia e Aviacionit që të vërtetojë pozicionin e investimit në fjalë, pasi siç dihet Aqua Parku do të jetë në një largësi 470 metra nga aeroporti sportiv, i cili parashihet në këtë pjesë të qytetit.

Agjencia në fjalë ka bërë të ditur se ob-

jekti mund të planifikohet në lokalitetin e propozuar me kusht që lartësia e tij në park të parashihet me kushtet përkatëse të Agjencisë.

Në njoftim thuhet se me këtë shkohet drejt përmbushjes së të gjitha kushteve dhe i hapet rruga fillimit të ndërtimit të Aqua Parkut.

Ndërkohë, gjatë javës së kaluar kryetari i Komunës së Ulqinit, Nazif Cungu, dhe kryetari i Kuvendit, Loro Nrekiq, kanë pritur kryetarin e Komunës së Tivarit, Zoran Srzentiq, ku është rënë dakort që

këto dy komuna do të angazhohen për rritjen e bashkëpunimit.

Sipas njoftimit për medie, bashkëbiseduesit diskutuan mbi mënyrat konkrete të bashkëpunimit, duke u shprehur se ekzistojnë mundësi të bashkëpunimit në shumë fusha.

“Në të ardhmen mund të presim intensifikimin e marrëdhënieve reciproke mes ndërmarrjeve publike, organizatave të biznesit, në kulturë, art dhe në fushën e sportit”, thekson njoftimi.

(Kohapress)

Ngjarje javore

e enjte, 5 maj 2016

5

Javore KOHA

Në gjimnazin “25 Maji” u organizua aksioni i dhurimit vullnetar të gjakut

Nxënës e qytetarë ndihmojnë personat në nevojë Tuz- Në gjimnazin “25 Maji” në Tuz është zhvilluar aksioni i tetë më radhë i dhurimit vullnetar të gjakut i cili çdo vit organizohet në ambientet e këtij institucioni, në bashkëpunim me klubin e vullnetarëve të dhënies së gjakut, Kryqin e Kuq në Tuz dhe Entin për Transfuzion të Gjakut.

Drejtori i shkollës në prononcimin për Koha Javore u shpreh se edhe këtë vit numri i bamirësve dhe vullnetarëve dhurues të gjakut ka qenë i kënaqshëm ashtu sikurse edhe vitet e mëparshme.

“Çdo vit këtij aksioni i bashkëngjitën numër i konsiderueshëm vullnetarësh ku nga 150 maturantë një e treta e tyre dhuron gjak, por kjo varet edhe nga gjendja shëndetësore e tyre dhe nga faktorë të tjerë të cilët e përcaktojnë se a mund të japin gjak apo jo”, tha drejtori i shkollës Semir Laleviq.

Aksioni në fjalë për nga numri dominohet nga maturantët e kësaj shkolle por këtij gjesti human, sipas drejtorit, i bashkëngjiten edhe qytetarë të kësaj treve të cilët tregojnë humanizëm dhe

solidarizohen me këtë aksion.

Para se aksioni në fjalë të zhillohet, përherë kryhen parapërgatitjet adekuate sesi fëmija të përgatitet para se të dhurojnë gjak dhe kjo praktikë sipas kreut të institucionit, është mjaft frytdhënëse.

Aksioni i sivjetëm ka zgjatur 3 orë, praktikisht nga ora 09 e mëngjesit deri në mesditë.

E gjithë sasia e grumbulluar e gjakut u destinohet personave që kanë nevojë. t.u.

6

e enjte, 5 maj 2016

Javore A KOHA KOH

Vështrime & Opinione

Papa Françesku shpall martirët e vrarë me Urdhrin e Fretërve të V

Hipokrizia e politikës vazhdon ndaj krimeve Për Koha Javore:

Frank Shkreli Nju Jork

Listës së martirëve shqiptarë të vrarë nga regjimi komunist i Enver Hoxhës dhe tani të shpallur të Lum nga Papa Françesku, i prinë emri i Imzot Vinçenc Prenushit, dinjiteti kishtar i të cilit, “I kombinuem me vlerën e tij letrare dhe i kqyrun nën prizmën e patriotizmës Shqiptare i jep fëtyrës së tij nji randësi madhore në radhët e përfaqsuesve të Kombit”, shkruante Profesor Dr. Arshi Pipa, një bashkvuajtës i Imzot Prenushit në burgun e Durrësit.

Radio Vatikani njoftoi dje se Papa Françesku ka autorizuar botimin Vinçenc Prenushin, i Urdhërit të Fretërve të Vegjël dhe 37 shokë ma Radio Vatikani e cilëson 27 prillin 2016 si një, “Ditë e shënuar për K vrarë gjatë komunizmit, ndërmjet viteve 1945-1974, për të cilët prej Papa dhe Selia e Shenjtë të Lum” Të shpejta ishin edhe reagimet e udhëheqësve të lartë të politikës shqiptare ndaj njoftimit të Vatikanit, ndërkohë që në përgjithësi e vlerësuan vendimin e Papës për të dekretuar martirizimin e klerikëve të Kishës Katolike Shqiptare të vrarë nga komunizmi, si “një krenari kombëtare për shqiptarët”. Një tjetër e cilësoi këtë ditë si “një ditë historike për mbarë kombin shqiptar” dhe dekreti i Papa Françeskut u karaketerizua nga një tjetër si një “vendosje e një drejtësie të shumëpritur për

vuajtjet e klerikëve dhe për torturat që ata kaluan në ferrin komunist”.

Krenari kombëtare për shqiptarët, ditë historike për mbarë kombin shqiptar dhe vendosje më në fund e një drejtësie të shumëpritur për klerikët e vuajtur e të vrarë të komunizmit! Kjo është përmbledhja e reagimeve të klasës politike shqiptare që kam parë deri tani në lidhje me njoftimin e djeshëm nga Vatikani.

Shumë bukur. Këto reagime ndaj vendimit të Vatikanit do të ishin krejt normale, të mirëpritura dhe të natyrshme për përfaqësuesit politikë të një shteti siç është Shqipëria, në qoftë se gjatë 25-viteve të fundit do të kishin bërë atë që kanë bërë të gjitha ish-shtetet komuniste të Europës Lindore, duke njohur dhe duke denoncuar zyrtarisht krimet e diktaturës komuniste. Por jo, Shqipçëria nuk e ka bërë një gjë të tillë.

Duke i shpallë të Lum klerikët e Kishës Katolike Shqiptare, Vatikani shpalosi edhe njëherë para botës vuajtjet dhe vrasjet e këtyre 38-viktimave nga regjimi komunist enverist. Por është vetë Shqipëria ajo që në mënyrën e vet duhet të kujtojë zyrtartarisht mijëra viktima të tjera të komunizmit, nga të gjitha profesionet dhe nga të gjitha shtresat e shoqërisë shqiptare. Kjo nuk është detyrë e Vatikanit, por ashtu siç kanë bërë edhe vende të tjera europiane, mund dhe duhet t’a bëjë vetëm qeveria dhe shteti shqiptar, në përputhje me rezolutat e Këshillit të Europës dhe të Bashkimit Europian, të cilit Shqipëria dëshiron t’i

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

e enjte, 5 maj 2016

7

Javore KOHA

Vegjël

shqiptare e të komunizmit

n e dekretit përmes të cilit shpalli të “Lum Shërbëtorin e Hyjit, artirë, të vrarë ndërmjet viteve 1945-1974, gjatë regjimit komunist”.

Kishën dhe për mbarë popullin. 38 martirët e parë shqiptarë, të j vitesh ishte hapur çështja e kanonizimit kishtar, tani njihen nga

bashkohet, rezoluta të cilat bëjnë thirrje për dënimin e ish-regjimeve komuniste dhe për rivlerësimin e historisë së komunizmit. Për më tepër, anëembanë Europës, vendet ish-komuniste kanë caktuar data të veçanta vjetore për të kujtuar viktimat e komunizmit dhe jo vetëm në Europë por edhe në Amerikë dhe Kanada janë ndërtuar monumente në kujtim të tyre. Ndërsa Shqipëria jonë si asnjë vend tjetër, 25-vjet pas shembjes së komunizmit, jo vetëm që nuk ka bërë asgjë për të ndëshkuar krimet e komunizmit, por ka propozuar nene kushtetuese për ndalimin përgjithmonë të hetimeve të këtyre të krimeve të komunizmit.

Si rrjedhim, reagimet e politikanëve shqiptarë ndaj vendimit të Papës për të shpallur të Lum klerikët shqiptarë, në qoftë se asgjë tjetër, atëherë vën në dukje përsëri, siç ka ndodhur shpesh gjatë këtij çerek shekulli post-komunizëm në Shqipëri se dallimet -- midis qëndrimeve të klasës politike shqiptare të pas 1990-ës me botën tjetër të qytetëruar, përsa i përket krimeve të komunizmit – janë ndryshime të një rendi të lartë moral, politik dhe juridik, që duket se janë të papajtueshme.

Në njërën prej reagimeve nga Tirana thuhet se me njohjen nga Vatikani të këtyre viktimave të komunizmit në Shqipëri, më në fund, drejtësia e shumëpritur ndaj tyre u rivendos. Po nga kush u rivendos, nga Vatikani?! Vatikani nuk ka mundësi as jurisdikcion politik as juridik që të “rivendosë” drejtësinë ndaj viktimave të komunizmit në Shqipëri.

Vatikani bëri atë që i takon për klerikët

katolikë, por Papa Françesku nuk mund të merret me pandëshkueshmërinë dhe me vendosjen e drejtësisë për krimet e regjimit të Enver Hoxhës.

Këto viktima kanë qenë shqiptarë, përfaqsues të tre besimeve në Shqipëri, nga të gjitha udhët e jetës, viktima të një regjimi barbar shqiptar. Është detyra e juaj të nderuar politikanë shqiptarë që jo vetëm për hir të historisë, por edhe të përgjegjësisë morale personale tuajen dhe të moralit njerëzor në përgjithësi, të rivendosni drejtësinë ndaj këtyre viktimave dhe të denonconi dhe të ndëshkoni njëherë e mirë krimet e komunizmit.

Të njihni dhe të kujtoni vuajtjet dhe viktimat e shumta të atij regjimi, ashtu siç kanë bërë vendet ish-komuniste anembanë Europës. Krimet shtetërore kërkojnë një ndëshkim dhe drejtësi shtetërore!

Por jo, arroganca dhe hipokrizia politike dhe morale e kësaj klase politike që udhëheq Shqipërinë nuk pushon kurrë të habisë, ndërkohë që arrijti kulmin kohët e fundit. Në vend që të denoncojë zyrtarisht krimet e komunizmit ashtu siç kanë bërë vendet ish-komuniste në Europë – qeveria shqiptare si pjesë e reformës në drejtësi, propozoi pak kohë më parë, miratimin e një neni kushtetues i cili do të ndalonte përgjithmonë hetimin e krimeve të regjimit komunist diktatorial të Enver Hoxhës. Një përçudnim i vërtetë i fjalës “reformë” në drejtësi! Unë nuk e kam të qartë se për çfarë krenarie kombëtare, ose për cilën ditë historike u shprehën pardje udhëheqës dhe ish-udhëheqës shqiptarë.

Kjo tregon se historia e pandëshkueshmërisë juridike dhe politike ndaj krimeve të komunizmit dhe jo vetëm, vazhdon në Shqipëri ashtu siç vazhdon edhe hipokrizia politike, kur vjen fjala për këtë periudhë të errët të kombit shqiptar.

Të gjithë viktimat e komunizmit – të gjallë e të vdekur në Shqipëri – për 25 vjet tani presin gjithnjë që ndaj tyre të rivendoset drejtësia -- jo nga Vatikani, megjithëse Papa Françesku e bëri atë që i takon me rastin e 38-viktimave të komunizmit -- por presin që një gjë të tillë ta bëjë qeveria dhe shteti shqiptar. Udhëheqësit shqiptarë të këtij çerek shekulli nuk ishin në të njëjtën faqe të historisë me pjesën tjetër të Europës dhe nuk e kuptuan ose nuk deshën ta kuptonin kurrë se, “Çdo viktimë e cilit do regjim totalitar qoftë, ka të njëjtin dinjitet njerëzor dhe si e tillë meriton prej nesh drejtësi, kujtesë dhe njohje të vuajtjeve të tyre”, siç është shprehur Komisionerja për Drejtësi e Bashkimit Europian, Viviane Reding.

Ndëshkimi i krimeve të komunizmit në Shqipëri është pra përgjegjësi politike dhe detyrim moral i pozitës dhe opozitës së sotme dhe të djeshme politike shqiptare ndaj të gjitha viktimave të komunizmit të regjimit të Enver Hoxhës.

Vetëm atëherë udhëheqësit aktualë të politikës shqiptare, me të drejtë, do të mund të shpreheshin për një “krenari kombëtare për shqiptarët”, për një “ditë historike për mbarë kombin shqiptar” dhe për “një vendosje më në fund të një drejtësie të shumëpritur”, për të gjitha viktimat e komunizmit në Shqipëri. Mijëra viktima të komunizmit shqiptar – të gjallë e të vdekur – e presin këtë ditë kur ju, zyrtarisht, do të keni kurajon morale dhe përgjegjësinë politike të ndëshkoni krimet e komunizmit dhe të kujtoni viktimat e komunizmit. Ajo do të jetë me të vërtetë një ditë krenarie kombëtare për shqiptarët dhe ditë historike për mbarë kombin shqiptar dhe ditë drejtësie e shumëpitur për të gjitha viktimat e regjimit enverist. Me njoftimin e vet, Vatikani e bëri 27 prillin 2016 një ditë të shënuar në historinë e Kishës dhe të popullit shqiptar. Presim që edhe ju të shpallni ditën historike të krenarisë kombëtare, kur Shqipëria zyrtarisht do të ndëshkojë, të denoncojë dhe të rivlerësoje një ndër kapitujt më të errët të historisë së saj.

Ky do të ishte nderimi më i madh që ju mund t’i bëni vetes suaj dhe njëkohësisht edhe viktimave të shumta të komunizmit në Shqipëri.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

8

Vështrime & Opinione

e enjte, 5 maj 2016

Javore A KOHA KOH

Kah po shkojnë Shqiptarët?

Të ngatërruar në u Qani Osmani

Sot pas shumë vitesh parashtrohet pyetja, a kemi të bëjmë me një situatë identike dhe më të zymtë në të gjitha tokat shqiptare dhe me një indiferentizëm të Qeverisë shqiptare në raport me shqiptarët në vendet e tjera ballkanike?

Një gjendje e kësaj natyre, e përshkruar në mënyrë gjeniale nga Noli, kërkon shpjegim më të thellë historiko-politik.

Shteti shqiptar i vitit 1913, i krijuar në më pak se gjysmën e tokave shqiptare, ishte një shtet i brishtë, me potenciale minore ekonomike, politike, ushtarake dhe diplomatike dhe i eksponuar ndaj krizave permanente te brendshme, i kufizuar me shtete shumë më të forta, si ish-Jugosllavia dhe Greqia, që tradicionalisht mbanin qëndrim mohues dhe aneksues ndaj Shqipërisë. Në këtë konstelacion të raporteve të brendshme dhe pa përkrahje ndërkombëtarë, Shqipëria e të gjitha periudhave, që nga koha e Ismail Qemalit, Zogut dhe Enver Hoxhës e kishte një qëndrim indiferent dhe pa mundësi reale për t’i ndihmuar shqiptarët jashtë kufijve politikë. Raportet e shtetit shqiptar me pjesën e kombit shqiptar të mbetur jashtë kufijve të Shqipërisë të vitit 1913 kanë qenë pasojë e pafuqisë të shtetit shqiptar. Një situatë e ngjashme vazhdoi edhe pas rënies të sistemit komunist dhe gjatë procesit të shpërbërjes së ish-Jugosllavisë dhe si pasojë e faktit që në vitin 1997 Shqipëria ishte në situatë të shpërbërjes së mbrendshme.

Ky proces ishte pasojë e shkatërrimit të skemave piramidale, proces në të cilin shqiptarët e varfër humbën mbi

Populli shqiptar ka një histori me shumë gjak të titetin kombëtar, për krijimin e shtetit, për ruajt jetesën dhe lirinë akoma të pakurorëzuara plotë Fjalimi i Fan Nolit, i mbajtur në parlamentin Shq fetare, sociale dhe të idealit si arsyen kryesore t 50 për qind të pasurisë kombëtare.

Ky vetëshkatërrim i shtetit shqiptar në vitin 1997 ndodhi dy-tri vite para luftës së Kosovës dhe kryengritjeve të armatosura të shqiptarëve në trojet e tyre etnike në ish-Jugosllavi. Një shtet formal shqiptar i pafuqishëm që nga themelimi dhe pa aleatë ë fortë ndërkombëtarë, i kufizuar me fqinjë me qëndrim armiqësor dhe shumë më të fuqishëm se Shqipëria determinon një pozicion konstant indiferent dhe të papërfillshëm nga fqinjët ku jetojnë shqiptarët dhe pa kurrfarë ndikimi nga pozicioni politik, ekonomik dhe etnik të shqiptarëve jashtë kufijve të shtetit amë. Shqipëria e pasçlirimit të Kosovës kam bindjen se e ka të ndaluar nga faktori ndërkombëtar që të përzihet në punët e brendshme të Serbisë, Maqedonisë dhe Malit të Zi, dhe pikërisht këtu do ta gjejmë përgjigjen se pse të gjitha qeveritë shqiptare të pluralizmit kanë qenë shumë indiferente ndaj padrejtësive të shumta që në vazhdimësi u janë bërë shqiptarëve në vendet e Ballkanit Perëndimor. Mirëpo, e kemi rastin e kundërt me serbët e Kosovës, të cilit me unitet të skajshëm, dhe me një përkrahje këmbëngulëse të Serbisë e bënë Republikën Srpska në Kosovë dhe sot e kësaj dite e mohojnë shtetin e Kosovës. Ska dyshim se ka munguar mesazhi i fuqishëm politik dhe civilizues i Shqipërisë deri te fqinjët e shqiptarëve se ne jemi komb europian, dhe si shtet amë ka obligim kushtetues që ti mbrojë shqiptarët jashtë kufijve të saj.

Ndarja e shqiptarëve para një shekulli nuk ka dyshim se ka lënë pasoja në

“identitetin shqiptar” në nivel të kombit në tërësi. Sot janë vetëm “gjuha shqipe” dhe “flamuri kombëtar” dy shtylla të identitetit kombëtar që ruajnë kompaktësinë e kombit shqiptar. Diversiteti fetar, krahinor, ekonomik, social, asimetria arsimore dhe kulturore dhe kultura e ulët demokratike janë pengesa reale në integrimin modern kombëtar. Ne kohën e globalizimit dhe të integrimit global, elementet ndarëse mbizotërojnë mbi ato unike, pavarësisht nga demagogjia publike dhe publicistike. Mbaj bindjen se shqiptarët, në përgjithësi, nuk kanë “elita” të mirëfillta

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

e enjte, 5 maj 2016

udhëkryqin historik

ë derdhur dhe sakrifica të tjera të shumta, për ta ruajtur identjen e Shqipërisë në kufijtë politike të vitit 1913, dhe për mbiësisht të pjesës së kombit në trojet e copëtuara padrejtësisht. qiptar në vitin 1924, e identifikon anarkinë morale, patriotike, të katandisjes së plotë të kombit shqiptarë

politike, arsimore, ekonomike dhe kulturore. Çdo respekt përjashtimeve pozitive. Me të gjitha kriteret cilësore krahasuar me vendet e rajonit në kuptim të zhvillimit ekonomik dhe social, nivelit arsimor, standardit jetësor, shtetit ligjor, luftës ndaj korrupsionit dhe aspekteve të tjera, Shqipëria dhe Kosova radhiten në vendet e fundit në Europë, me gjithë faktin që kanë trend zhvillimor pozitiv.

Pa një qasje sistemore institucionale në kuptim të kultivimit të përforcuar të identitetit të përbashkët kombëtar në ekonomi, arsim, kulturë, sport dhe në bashkime familjare do të mbizotëro-

jnë ndasitë në identitete, krahasuar me identitetin e përbashkët kombëtar.

Që ironia të jetë më e madhe duhet të theksojmë se në dhjetë vitet e fundit ka me mijëra martesa të shqiptareve nga Shqipëria me serbë, maqedonë, grekë, dhe malazezë, numër ky që është shumëfish më i madh në krahasim me martesat ndërshqiptare prej hapjes së kufijve e deri më sot.

Shqiptarët gjenden në “udhëkryqin historik” dhe ballafaqohen me rrezikun që t’ humbin ose zbehin fitoret e fundshekullit të kaluar. Mbaj bindjen se përkundër faktit që Kosova u bë shtet i pavarur me probleme të theksuara të sigurisë dhe të funksionalitetit duke u çliruar nga okupimi një shekullor serb dhe faktit që Shqipëria është pjesë e NATOS dhe aspirante për t’u bërë anëtare e BE, gjendja aktuale e Shqiptarëve nuk është në nivel të sfidave të kohës në shumë drejtime. Shqiptarët vazhdojnë të jenë popull me kulturë demokratike të pamjaftueshme; shqiptarët janë ndër popujt e rrallë në Europë ku në vazhdimësi keqpërdoren proçeset politike zgjedhore, klasat politike menaxheriare janë klasat politike ndër më të korruptuarat në Europë.

Në kancelaritë politike ndërkombëtare dhe në mediat europiane dhe botërore shqiptarët vazhdojnë të etiketohen si popull me të cilin identifikohen dukuri shumë negative në më tepër drejtime.

Kur këtyre dukurive do të shtohen faktet e pamohueshme se GDP-për banor i shqiptarëve është më i ulëti në Europë dhe se përqindja e varfërisë ekstreme arrin 30%, ndërsa në territoret shqiptare

9

Javore KOHA

investohet shumë pak nga investitorë seriozë të huaj kompletohet mozaiku se nuk ka vend për optimizëm real.

Shqiptarët duhet të pranojnë të vërtetën e hidhur se janë kombi me “vonesë historike” shumë të theksuar, me identitet kulturor lindor dhe perëndimor, jemi komb ndër më të varfërit dhe më të prapambetur në Europë. Për pasojë të kësaj situate të palakmueshme duhet shumë më tepër të punojnë, të kursejnë dhe shumë të investojnë në aspekt material dhe kulturor që të tejkalojmë vonesën historike sepse në kohën e globalizimit ekonomik dhe integrimit politik dhe të sigurisë kanë perspektivë vetëm popujt më të aftë, të tjerët do të ngelin europianë të dorës së dytë ose do të asimilohen vullnetarisht.

Këto risqe sot janë shumë më të theksuara se sa para një shekulli kur u krijua shteti shqiptar në më pak se gjysmën e tokave shqiptare.

Të gjithë shqiptarët së bashku në NATO dhe BE si shtëpi e përbashkët e të gjithë europianëve, me të drejta, mundësi dhe përgjegjësi te barabarta është një “slogan” dhe “vizion” i shpresës reale për kombin tonë pavarësisht vendit ku jetojmë. Të gjithë shqiptarët pavarësisht nga konkurrimi i skajshëm politik në planin e brendshëm, politikat e revanshizmit dhe të politizimit të institucioneve të shtetit kur janë në pyetje çështjet madhore me rëndësi të veçanta kombëtare duhet të shtrijnë dorën e pajtimit dhe të ndërtojnë urat e rrënuara të komunikimit si një vlerë e pjekurisë sonë demokratike dhe civilizuese.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

10

Vështrime & Opinione

e enjte, 5 maj 2016

Javore A KOHA KOH

Arqipeshkvi i Tivarit – Primat i Serbisë

Kleriku Gjonlleshaj në selinë e primatit Për Koha Javore:

Dom Nikë Ukgjini Shkodër

E kaluara historike na dëshmon se jo vetëm ne rajonin tonë, por edhe në vende të tjera të Evropës, ka pasë ngatërresa ndërkishtare rreth epërsisë së njërës apo tjetrës palë se kush është primat e kush jo. Në këto raste është dashur intervenimi i Selisë së Shenjtë për të qetësuar shpirtrat e ndezur për pushtet. Sherre të kësaj natyre në mesjetën e hershme, shënohen në Britani të Madhe, Francë, Spanjë etj.

Pa hyrë në hollësira, të gjithë ipeshkvijtë pos Papës, me shugurimin si të tillë janë të barabartë mes veti. Por disa ipeshkvij, në momente të caktuara, në vende të caktuara dhe kohëra të ndryshme, arrijnë të kenë më shumë pushtet mbi disa ipeshkvij, pushtet ky i dhënë nga pushteti i përgjithshëm i papatit të Romës si ipeshkëv i parë nder të barabartët. Në këtë mënyrë në Kishën Katolike kemi, Patriarkë, Ekzarkë, Primat (në Perëndim) dhe Kryeipeshkëv dhe Kryeipeshkëv Metropolitan.

Primat ishte pushtet i dhënë drejtpërsëdrejti nga Papa i Romës, dedikuar vendeve të caktuara për shkak të kushteve rrethanore. Primatët, në mesjetën e mesme kanë luajtur rolin e një Vakariati, siç ka qenë më parë, ai i Selanikut apo Justinian Prima shek..VI, dhe qenë të barabartë me Patriarkët.

Primatët kanë pasë pushtet në rajonin kishtar të caktuar të mbikëqyrnin zbatimin e ligjeve kishtare nga ipeshkvijtë e metropolitët, zgjidhjen e prob-

lemeve ligjore eventuale në mes tyre, mbajtjen e Koncilëve vendorë dhe vajosjen e vendosjen e kurorës mbretërve të një rajoni të caktuar. Këto të drejta, Primatët i kanë gëzuar deri në Koncilin e Parë të Vatikanit ( 1869). Më pas, për shkak të rrethanave historike roli i primatit kishte filluar duke u zbehur.

Me të drejtë shtrohet pyetja, nga e mori Tivari këtë të drejtë. Studiuesit mendojnë se primati i ipeshkvijve të Tivarit ekziston të paktën që nga koha e Nemenjiqëve shek. XII. Dhe ndër arsyet ka qenë, se Tivari, i cili e mori vazhdimësinë e Dioklës antike, kishte në gjirin e tij popullin sllav, i cili në shek. XI-të , ishte i posa pagëzuar. Me këtë rast Primati kishte përgjithësi para papatit që sllavët, shpirtërisht të posarilindur të mos kalojnë në ndonjë herezi. Një arsye tjetër ishin rrethanat e ndërlikuara politike në Ballkan, që shfrytëzoheshin nga Kisha ortodokse si kundërshtare e përbetuar e Romës, për zgjerimin e hapësirës në favor të saj në gadishullin e Ballkanit. Primati mbeti aktual edhe gjatë pushtimeve osmane, kur Kisha ortodokse dhe Perandoria osmane të lidhur në koalicion, në vitin 1453 kishin

qëllim zvogëlimin e hapësirës kishtare të Kishës Romake, ndër popujt të Ballkanit.

Shënime të dokumentuara për primasinë e Tivarit kemi nga Arqipeshkvi Filip Gaj, (1485-1509), i cili është quajtur “ Primas totius Serbiae” (Primat i gjithë Serbisë). Këtë shënim e gjejmë te të gjithë ipeshkvijt e Tivarit me radhë, si: Gjon Bruno Harapi (1551- 1571), Marin Bici (1608-1624), Pjeter Massreku (1624-1634), Gjergj Bardhi (1635- 1644), Zmajeviqët, Vlladanji, Radovani, Pooten, Shimun Milinoviq (1886-1910) etj.

Imzot Vinçenc Zamjeviqi, në saje të primatit që gëzonte, në vitin 1703, mblodhi Kuvendin e Arbrit, në Melqi të Lezhës. Po kështu ndodhi edhe me kryeipeshkvin Karlo Pooten, i cili mblodhi Kuvendin e II-të të Arbrit në vitin 1871, në Shkodër etj..

Me ardhjen në krye të Selisë Kryeipeshkvore të Tivarit të Nikolla Dobreçiq, i cili e kreu këtë detyrë nga viti 1912-1955, çështja e primatit edhe pse për Selinë e Shenjtë tashmë ishte më tepër honorik, u gjallërua duke marrë madje edhe përmasa politike.

Më Konkordatin e lidhur në vitin

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

nga Kosova t të Serbisë

1914, në mes Selisë së Shenjtë dhe Mbretërisë Serbe, ishte paraparë që Beogradi të ngrihet në rangun e kryedioqezës dhe Shkupi të shndërrohej në dioqezë. Por, për shkak të kundërshtimit të kryeipeshkvit Lazër Mjeda, kjo gjë u arrit vetëm në vitin 1924, kur në krye të kësaj selie ishte ipeshkvi slloven Franjo Gnidovec dhe nga viti 1918, funksiononte mbretëria Serbe, Kroate e Sllovene, me qendër Beogradin.

Beogradi nuk do ndalonte me kaq.

Me rastin e përgatitjes së projekt konkordatit mes Selisë së Shenjte dhe Mbretërisë Serbe, Kroate e Sllovene, politika e Beogradit, në vitin 1924 u përpoq që më çdo kusht, nëpërmjet ligjeve të projekt konkordatit, ta marrë titullin shumëshekullor të primatit nga kryedioqeza e Tivarit, për t’ia dhënë kryedioqezës së Beogradit. Me këtë rast Beogradi do t’i ofronte Selisë së Shenjte edhe riorganizimin e dioqezave të tjera brenda territorit të mbretërisë Serbe, Kroate e Sllovene. Beogradi në këmbim të marrjes së primatit, i ofronte Selisë së Shenjtë edhe formulimin e emërtimit të ri për kryedioqezën e Beogradit, me emrin Kryedioqeza katolike serbe me

qendër në Beograd.

Nikolla Dobriçiq, meqenëse ishte ndër protagonistët e ngjarjes, kushtëzonte kalimin e primatit nga Tivari në Beograd, me kusht që edhe ai vetë personalisht të kalonte në selinë e Beogradit.

Pas bisedimeve të stërgjata e të vështira, kundërshtimit të Kishës kroate dhe kundërshtimeve të popullit në Mal të Zi pa dallime nacionaliteti dhe besimi, nuk erdhi deri te finalizimi i kësaj ideje e as konkordatit në këtë formë, i cili me siguri do të krijonte kokëçarje të reja për Selinë e Shenjtë në këtë pjesë të Ballkanit.

Por e gjithë kjo nuk e ndalonte imzot Nikolla Dobreçiqin, që si primat i Serbisë të bënte vizita te ndryshme në Evropë, Azi e deri në Amerikë, duke kërkuar ndihma për Malin e Zi dhe duke iniciuar shkëmbime tregtare mes Malit të Zi, dhe shteteve evropiane.

Kryedioqeza e Tivarit edhe pse në kohën e Dobreçiqit kishte 25.890 katolikë, prej tyre 80% ishin shqiptarë, pjesa tjetër ishin shqiptarë që e ndjenin veten Malazezë dhe një pakicë kroate, kishte arritur nëpërmjet titujve honorikë të Dobreçiqit, të jetë faktor i rëndësishëm në politiken rajonale deri në instalimin e sistemit komunist në Jugosllavi në vitin 1945.

Mali i Zi, duke qenë se vazhdimisht ka qenë i rrezikuar nga hegjemonia serbe, kryedioqeza e Tivarit, si pasardhëse e Dioklës, për ta ka qenë pikë referimi për mbrojtjen e nacionaliteti dhe shtetit të tyre gjatë historisë se vjetër dhe asaj të re. Prandaj titullin “ Primas totius Serbiae”, malazezët, pa dallime besimi, e kanë ruajtur me fanatizëm si një relikte të çmuar për kryedioqezën e Tivarit.

Edhe pasardhësit e Dobreçiqit, e kanë ruajtur këtë titull si: Aleksandër Tokiq ( 1955-1979) Petar Perkoliqi (19791998 ) dhe Zef Gashi ( 1989-2016).

Kryeipeshkvi i porsazgjedhur imzot

e enjte, 5 maj 2016

11

KOH Javore A KOHA

Me rastin e zgjedhjes së Arqipeshkvit të ri për Tivarin, me 5 prill të këtij viti të Imzot Rrok Gjonlleshaj, klerik nga Kosova, mediat në Mal të Zi, i rikthehen debatit rreth titullit që kjo kryedioqezë e mban, sipas disa studiuesve, që në shek., XII, “ Primas totius Serbiae” (Primat i gjithë Serbisë) Rrok Gjolleshaj, vjen në një ambient me një histori gri, ku akoma ka përleshje mes të vjetrës dhe historisë se re. Ka një grupim njerëzish me në krye Ivan Jovoviqin i cili botoi dy libra për historinë e Kryedioqezës së Tivarit, duke tentuar krijimin e Kishës Katolike Malazeze dhe duke mohuar çdo gjë shqiptare. Ka dhe një politikë reale serbe të cilët nuk e durojnë dot, që Tivari akoma ta mbajë titullin e Primatit të Serbisë.

Sipas statistikës zyrtare të vitit 2006, besimtarë katolikë janë 14.174, ose 2.

65 %, kurse shqiptarë në përgjithësi, janë 47. 682,ose 7.09% . Mali i Zi si shtet i pavarur nga viti 2006, pos malazezëve ka 30 %, serb dhe 16 %, Boshnjakë e Myslimanë. Ka dhe një pakicë kroate.

Pa marrë parasysh se shqiptaret në Mal të Zi sot janë pakicë, në kontekstin gjeografik e demografik shqiptarët në përgjithësi sot janë faktor të rëndësishëm në Gadishullin e Ballkanit.

Kryeipeshkvi i Tivarit Gjonlleshaj me titullin honorik, “ Primas totius Serbiae” do të shugurohet më 14 maj të këtij viti në Prishtinë dhe më 28 të po këtij muaji, do të këtë hyrjen zyrtare në fronin e kësaj selie sa të lavdishme aq edhe problematike. Nuk di se si do e ndiej veten në këto çaste politika e Beogradit?! Por e di se kryeipeshkvi i ri e ndjen veten shumë mirë . Prandaj, uroj që punën e tij baritore Gjonlleshaj ta kryej me ndihmën e Zotit e më urtinë e mbretit Salomon.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

12

Vështrime & Opinione

e enjte, 5 maj 2016

Javore A KOHA KOH

Mali i Zi dhe anëtarësimi a në NATO

Perspektivë për s Kristjan Gj. Dukaj

Marrja e ftesës për NATO, e ka afruar Malin e Zi ndaj BE-së, që paraqet hap vendimtar në rrugën drejt integrimeve euro-atlantike. Kjo, shoqërinë malazeze e afron drejt qëllimit strategjik për t’u bërë anëtar i plotfuqishëm i familjes së gjerë të popujve evropianë. Por, me marrjen e ftesës, ata që nuk pajtohen me orientimin e këtillë strategjik për anëtarësimin e Malit të Zi në NATO, kanë intensifikuar aktivitetet antipropagandë kundër anëtarësimit të vendit në aleancë. Mendimet e ndryshme lidhur

Ngjarjet e njohura nga e kaluara jo e largët në hapë mund të shkaktojë pasoja të padëshirueshme. Ne, gje viteve të 90-ta në territorin e shtetit të dikurshëm të iona njerëz të shpërngulur nga votrat e veta e të cilët me këtë dhe temat e tjera janë normale si pjesë përbërëse e çdo shoqërie të lirë, por, është e domosdoshme që dialogu për orientimet e tilla strategjike afatgjata të zhvillohet duke respektuar parimet demokratike të qëndrimeve ndryshe të atyre që luftojnë për jetësimin e standardeve më të larta demokratike të civilizimit bashkëkohor. Procesi i hyrjes në NATO për vendet e rajonit ishte dhe vazhdon të jetë mjaft i komplikuar, pasi që ato duhet të plotësojnë standardet më të larta në zhvillimin e demokracisë-

Aleanca e atlantikut verior ka dëshmuar me vendosmëri orientimin në mbrojtjen e vlerave njerëzore, siç qëndron edhe në preambulën e NATO-s që është motoja kryesore e aleancës nga themelimi i saj. Shembuj të shumtë e dëshmojnë vendosmërinë e NATO-s në mbrojtjen e vlerave njerëzore kudo në botë në rastet kur liritë e njeriut, dinjitetit i individit dhe i shoqërisë në përgjithësi janë të rrezikuara. Pikërisht vizioni i këtillë i ekzistimit dhe veprimtarisë së aleancës, e bëjnë rajonin e Ballkanit më të sigurt me perspektivë demokratike dhe ekonomike

zgjedhjet e lira, sundimi i ligjit, zhvillimi ekonomik, tregu i lirë, lufta kundër korrupsionit dhe kriminalitetit të organizuar, transformimi i forcave të armatosura etj. Mirëpo siguria e vendit në kushtet e sotme mjaft të pasigurta për mbarë njerëzimin paraqet sfidën më të madhe të anëtarësimit në NATO. Në anën tjetër, ngjarjet e njohura nga e kaluara jo e largët në hapësirën e ish- RSFJ, e kanë bërë rajonin aq të pasigurtë saqë çdo çështje e hapur mund të shkaktojë pasoja të padëshirueshme. Ne, gjenerata e re, duke u shkolluar kemi mësuar për pasoja të rënda të konfliktit të viteve të 90-ta në territorin e shtetit të dikurshëm të përbashkët, Jugosllavisë, për numër të madh të viktimave në njerëz, për miliona njerëz të shpërngulur nga votrat e veta e të cilët nuk janë kthyer kurrë në shtëpitë e veta, pastaj dëme të

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

e enjte, 5 maj 2016

13

Javore KOHA

sigurinë e rajonit

ësirën e ish-RSFJ, e kanë bërë rajonin aq të pasigurtë saqë çdo çështje e hapur enerata e re, duke u shkolluar kemi mësuar për pasoja të rënda të konfliktit të ë përbashkët, Jugosllavisë, për numër të madh të viktimave në njerëz, për milt nuk janë kthyer kurrë në shtëpitë e veta, pastaj dëme të mëdha materiale etj mëdha materiale etj. Parashtrohet pyetja se sikur ai vend të kishte qenë anëtar i NATO-s a do të kishin ndodhur pasojat më të tmerrshme? A do të kishte qenë aq i dhimbshëm shkatërrimi i atij shteti të përbashkët? Me siguri jo, sepse forcat paqeruajtëse ndërkombëtare të udhëhequra nga NATO kanë dhënë kontributin më të madh në ndalimin e konflikteve dhe vendosjen e paqes në hapësirat e përfshira nga luftërat.

Me këtë, aleanca e atlantikut verior ka dëshmuar me vendosmëri orientimin në mbrojtjen e vlerave njerëzore, siç qëndron edhe në preambulën e NATO-s që është motoja kryesore e aleancës nga themelimi i saj. Shembuj të shumtë e dëshmojnë vendosmërinë e NATO-s në mbrojtjen e vlerave njerëzore kudo në botë në rastet kur liritë e njeriut, dinjitetit i individit dhe i shoqërisë në

përgjithësi janë të rrezikuara. Pikërisht vizioni i këtillë i ekzistimit dhe veprimtarisë së aleancës, e bëjnë rajonin e Ballkanit më të sigurt me perspektivë demokratike dhe ekonomike. Aq më parë pasi vendet e rajonit janë shoqëri multi etnike dhe respektimi i të drejtave të pakicave nënkupton jetësimin në praktikë të standardeve më të larta në respektimin e të drejtave demokratike dhe të njeriut e që është arsye shtesë në mbështetjen e tyre më të madhe për anëtarësimin e vendit në NATO, si garant i stabilitetit dhe respektimit të të drejtave për të gjithë. Njëkohësisht numri më i madh i pjesëtarëve të popujve pakicë me prejardhje nga Mali i Zi jetojnë në vendet anëtare të aleancës së Atlantikut verior, ose shteti amë i tyre është brenda aleancës. Në botën e sotme e cila përballet me sfida të

shumta dhe kërcënime për sigurinë e saj, të jesh pjesë e aleancës më të gjerë dhe më të fuqishme që ka pasur bota ndonjëherë është sfiduese edhe për ato vende të mëdha dhe me ekonomi të fuqishme siç janë në pjesën më të madhe vendet anëtare të NATO-s. Paralajmërimet se Mali i Zi deri në gjysmën e vitit të ardhshëm do të bëhet anëtar i plotfuqishëm i NATO-s është rezultat i rrugëtimit të suksesshëm drejt qëllimit strategjik, duke krijuar perspektivë për të ardhmen më të sigurt dhe më të mirë për brezat e rinj. Dëshiroj të jetoj në një shoqëri më stabile dhe ekonomikisht më të fuqishme, në një botë më të sigurt.

(Autori është student në UDG, drejtimi marrëdhënie ndërkombëtare dhe diplomaci, viti III-të)

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

14

Kulturë

e enjte, 5 maj 2016

Javore A KOHA KOH

Qasje

Ulqinit i duhet një imazh i ri turistik Gjekë Gjonaj

Ka qytete që nuk rinovohen kurrë, që ngelin të ngrira. Ulqini si qytet turistik me moshë duhet të restaurohet dhe të ndryshojë vazhdimisht. Ai ka nevojë për ndërhyrje të shumta infratsrukturore për të përmirësuar imazhin e tij turistik. Kjo për faktin e hidhur se, sidomos gjatë periudhës së tranzicionit, ka pësuar një stagnim (ngecje) të dukshëm, të cilin e vëren dhe e ndjen çdo qytetar, por edhe çdo mysafir që e ka vizituar këtë qytet së paku edhe një herë të vetme. Do të duheshin shumë investime për të përmirësuar peisazhin e Ulqinit, si qytet me histori e trashëgimi të pasur kulturore. Sfidat kryesore të pushtetit të ri vendor të identifikuara nga komuniteti i këtushëm janë konsolidimi i financave, menaxhimi i mbetjeve urbane, sistemimi i rrjetit të kanalizimeve e ujërave të zeza, ndërhyrja në infrastrukturën e disa rrugëve kryesore dhe e rrugëve dytësore të qytetit dhe fshatrave përreth, si dhe fillimi i disa projekteve madhore, pa të cilat Ulqini nuk mund të ketë një zhvillim të

Do të duheshin shumë investime për të përmirësuar p të pasur kulturore. Sfidat kryesore të pushtetit të ri ve janë konsolidimi i financave, menaxhimi i mbetjeve të zeza, ndërhyrja në infrastrukturën e disa rrugëve k trave përreth, si dhe fillimi i disa projekteve madhor vrullshëm ekonomik vrullshëm ekonomik. Padyshim se për këtë duhen edhe mjete të konsiderueshme buxhetore. “ Pa pare nuk hyp as hoxha në minare”, thotë një proverb yni popullor. Kjo është krejtësisht logjike, normale dhe e pranueshme.

Sepse çdo ndërtim apo restaurim ka koston e vet financiare. Mirëpo shpeshherë me pak para mund të bëhen mjaft punë që ne i konsederojmë si “ të vogla”, por realisht ato kanë efekte të mëdha nëse kemi ide, vizion, vullnet dhe dëshirë që t’i jetësojmë ato.

Sikur të ekzistonte një bashkëpunim dhe bashkëveprim më i koordinuar

dhe më i harmonizuar ndërmjet autoriteteve vendore dhe drejtuesve të ndërmarrjeve publike me siguri se infrastruktura e qytetit do të kishte një pamje tjetër e cila pozitivisht do të ndikonte edhe në përmirësimin e jetesës së qytetarëve të këtushëm.

Meqë jemi në prag të sezonit veror gjithësesi duhet të intensifikohen aksionet e filluara që synojnë gjallërimin urban dhe social të Ulqinit: pastrimi i të gjitha pjesëve të qytetit, përmirësimi i hapësirave publike, bartja e mbeturinave nga ekonomitë familjare, por edhe deponitë e vogla që janë krijuar

Kulturë

e enjte, 5 maj 2016

peisazhin e Ulqinit, si qytet me histori e trashëgimi endor të identifikuara nga komuniteti i këtushëm urbane, sistemimi i rrjetit të kanalizimeve e ujërave kryesore dhe e rrugëve dytësore të qytetit dhe fshare, pa të cilat Ulqini nuk mund të ketë një zhvillim të dhe po krijohen nga qytetarët e pandërgjegjshëm që i hudhin mbeturinat vend e pa vend. Mirëmbajtja e hapësirave të gjelbërta po ashtu, të cilat janë “mushkëritë” e qytetit, sikurse edhe mbjellja e pemëve të reja lisi e pishash në Pyllin e Pishave dhe në parqet e qytetit.

Investim pa kosto të lartë financiare , i cili do të ndryshojë pamjen e Ulqinit, do të ishte lyerja-rikonstruksioni i fasadave në qendër të qytetit. Shumica e objekteve të banimit kolektiv, tash më se tri dekada kanë mbetur të pa mirëmbajtura, pasi pothuaj në asnjë

15

KOH Javore A KOHA

prej tyre nuk funksionojnë këshillat e banorëve. Vetë kryetari i komunës Nazif Cungu në takimin e tij të parë me gazetarë pas rikthimit të tij në këtë detyrë me datë 13 prill 2016, ndër të tjera u shpreh:“Do të angazhohemi në lyerjen e fasadave, banesave dhe objekteve të qytetit”. Dua të besoj se kjo deklaratë e kryekomunarit Cungu mos të mbetet thjesht premtim i parealizuar, por të veprojë ashtu siç bëri ish – kryebashkiaku i Tiranës Edi Rama në vitet 2003-2004, përvojë të cilën e kanë ndjekur shumë kryebashkiakë të tjerë në Shqipëri dhe disa kryetarë ko-

munash edhe në Kosovë e Maqedoni.

Ky projekt që do t’ia ndryshojë pamjen këtij qyteti mendojmë se vjen si nevojë e kohës. Faza e parë e punimeve do të duhej të fillojë sa më parë të jetë e mundur, duke filluar nga objektet e para të banimit në hyrje të qytetit dhe në vijim. Me përfundimin e lyerjes së fasadave Ulqini do të ketë një pamje krejt të re dhe do të jetë një qytet me një imazh tërësisht të ri dhe më atraktiv për pushuesit, por edhe më i bukur në pikëpamje vizuale për qytetarët ulqinakë. Kjo bukuri do të fillojë të transformojë shpirtin e njerëzve, do të ndikojnë të ndjejnë diçka që e kishin harruar, ndjesinë e objekteve të bukura. Me një “chlik” në internet mund të shohim disa qytete europiane e botërore me fasada të lyera ( ngjyrosura) të cilat na joshin që në pamjen e parë, si: Burano që gjendet në Venecia dhe Vernazza ( Itali), Juzcr ( Spanjë), Mentone ( Francë), Breslavia ( Poloni), Copenhagen( Danimarkë), Guanajuto ( Meksikë), Majemi ( SHBA), Chefchaouen ( Maroku) etj.

16

Kulturë

e enjte, 5 maj 2016

Javore A KOHA KOH

Shqiptarët në vështrimin e Alexandru Madgearu-së

Teoritë rreth etnogjene armë për propagandat Për Koha Javore:

Hajrudin S. Muja Sapo përfundova së lexuari librin e Alexandru Madgearu: “Wars of the Balkan Peninsula – Their Medieval Origins” [Luftrat e Gadishullit Ballkanik dhe origjina e tyre mesjetare (Toronto 2008)]. Libri, në fakt, shtjellon problemet e natyrës fetare, politike dhe kombëtare të popujve dhe territoreve të Ballkanit, por unë po paraqes këtu, se si ai e shtjellon çështjen shqiptare.

Subjekti dhe mënyra se si ai e paraqet çështjen bie ndesh me shumë studiues, do të thoja të “nacionalizmit ekstrem”.

Unë duke u nisur nga urtësia se “Nëse lexon vetëm librat që lexojnë të gjithë, do të mendosh vetëm gjërat që i mendojnë të gjithë”, mendoj se ia vlen për lexuesit e gazetës “Koha javore”.

Ai thotë se, si shqiptarët ashtu edhe serbët, kanë përdorur teoritë rreth etnogjenezës së shqiptarëve, si armë për propagandat e tyre politike. Prej vendosjes së regjimit komunist në Shqipëri, arkeologët kanë qenë të detyruar të ndjekin agjendën nacionaliste, qëllimi kryesor i të cilëve ka qenë të sjellin dëshmitë historike të politikës, respektivisht të qeverive të tyre në mosmarrëveshje me jugosllavët [Bowden & Hodges: 2004/195-199].

Mania e etnocitetit polli disa ide ekstreme, sikurse ajo e origjinës së shqiptarëve nga pellazgët, që do të thotë se ata, jo vetëm që janë stërgjyshërit e Ballkanit, por edhe të Evropës. Kjo teori u përhap nga autori frëng me origjinë shqiptare, në librin ku

diskutoi për tri fazat e etnicitetit shqiptar: pellazgët, ilirët dhe shqiptarët. Në vështrimin e tij, shqiptarët janë populli më i vjetër i Evropës, që kanë jetuar pandërprerë në Shqipëri dhe Kosovë [Aref:2003]. Por nga ana tjetër, ne duhet të shikojmë se si, edhe maqedonasit sllavë e pretendojnë origjinën e tyre të vjetër tek pellazgët!

Sidoqoftë, shqiptarët qenë më të parët në krijimin e mitit mbi vjetërsinë etnike të tyre. Nga proklamata politike e vitit 1888 thuhet: “Shqiptarët janë pasardhës të pellazgëve. Homeri, poeti më i madh i të gjitha kohërave, vetë ishte pellazg apo më saktë shqiptar. Të gjithë heronjtë grekë të Trojës ishin shqiptarë, sikurse Aleksandri i Madh, Aristoteli dhe shumë njerëz të tjerë të mëdhenj të antikës, të cilat janë karakterizuar si grekë” [Madgearu:2008/145].

Ky mendim i çuditshëm tregon se si kjo histori e frikshme hyri në periudhën e ringjalljes kombëtare, duke provuar të gjejë sa më shumë “dëshmi” për origjinën e vjetër të shqiptarëve, për të përkrahur të drejtat e identitetit etnik. Sigurisht, historianët dhe linguistët profesionistë nuk i ndajnë këto mendime, dhe prandaj etiketohen si armiqësore nga pala tjetër kundërshtare.

Ata në të vërtetë ndahen në dy mendime opozitare dhe ende të debatuara lidhur me ilirët si origjinë e shqiptarëve [Mihaescu:1993/78-88].

Teoria e prejardhjes ilire përkrahet nga dijetarët shqiptarë, për të mbështetur etnicitetin e popullatës shqiptare të Shqipërisë, Kosovës, Maqedonisë Perëndimore dhe Malit të Zi. Konsekuancat politike të kësaj ideje janë të dukshme. Por, ata nuk marrin parasysh migrimet e mëdha të Mesjetës së

Opozita kundër autoktonisë shqiptare sjell disa ekzagjerime të paimagjinueshme. Arkeologu serb provon të demonstrojë se shqiptarët kanë ardhur prej Kaukazit në shekullin VII, sepse atje vërtet ka një popull që quhet ‘Albanoi’, por nuk ka dëshmi se ata kanë emigruar ndonjëherë

hershme kur popuj të ndryshëm kanë migruar nga vendet e veriut [Russu:1995/27], çka vlen për gjithë Evropën jugore.

Argumentet kryesore për etnogjenezën e shqiptarëve në Kosovë janë: origjina e supozuar e gjuhës ilire; prania e fisit antik me emrin ‘Albanoi’ të Shqipërisë së sotme; romanizimi i dobët në Shqipëri dhe Kosovë; emri i vendit me origjinë antike, e transmetuar prej gjuhës shqipe e lokalizuar në Shqipëri e Kosovë dhe Serbi Jugore; si dhe ekzistenca e kulturës arkeologjike, e datuar në shekujt VII dhe VIII, që i atribuohet proto-shqiptarëve.

Shumë autorë të huaj, që janë përpjekur të gjejnë lidhjet ndërmjet ilirishtes dhe gjuhës së shqiptarëve, nuk kanë pasur suksesin e duhur. Ata thonë se fonetika e tyre është me origjinë të Thrakës dhe, për këtë shkak, lidhet më lehtas me Dacishten, përkatësisht – substrat i gjuhës rumune [Schramm:1994/18-40]. Fisi Ilir ‘Albanoi’ dhe vendi ‘Albanopolis’ që permend Ptolomeu [Geographia, III,12.20] mund të lokalizohet afër Krujës [Mihaescu:1993/68], por asgjë nuk dëshmon për marrëdhëniet me shqiptarët mesjetarë, emri i të cilëve paraqitet për herë të parë në burimet bi-

Kulturë

ezës si t politike

zantine të shekullit XI. Emri që shqiptarët i dhanë vetes si “shqiptar” (shqiponja), në burimet mesjetare është regjistruar si ‘Albanitai’, ‘Arbëri’. Emërtimi “Arbër” [shqiptar] dhe Arbëri [Shqipëri] është përdorur për shqiptarët që emrigruan në Italinë Jugore, por jo prej atyre nga Shqipëra. Origjina e këtij emri etnik vjen nga fjala “Arbër”, nga rrënja indo-evropiane “alb”, malore ose rrafshnaltë [Malcolm:1999/29]. Toka e Shqipërisë nuk ishte plotësisht e romanizuar, megjithëqë ishte pjesë e hershme e shtetit romak (nga viti 168 p.e.s). Vetëm në malet buzë detit, romanizimi qe më i suksesshëm. Vetëm në këto vende u gjetën mbishkrime latine. Nuk ka asnjë argument të mbijetesës së gjuhës ilire në periudhën e vonë romake, siç përpiqen të bëjnë disa nga linguistët shqiptarë. Mbijetesa e ilirishtes në disa gurë varrezash nuk është e mjaftueshme për të provuar të ashtuquajturën “rezistencë kundër romanizmit” [Anamali:1972/109-111].

Në antikë territori i Kosovës së sotme quhej Dardani, fjalë që e kanë vënë në rrjedhën e gjuhës shqipe me domethënie nga fjala “dardhë”, kuptimi i së cilës mund të gjendet edhe në emërtimin serb për

e enjte, 5 maj 2016

17

Javore KOHA

Subjekti dhe mënyra se si ai e paraqet çështjen bie ndesh me shumë studiues, do të thoja të “nacionalizmit ekstrem”. Ai thotë se, si shqiptarët ashtu edhe serbët, kanë përdorur teoritë rreth etnogjenezës së shqiptarëve, si armë për propagandat e tyre politike “Krushevac”. Dardanët ishin barinj. Djathi i tyre [Caseus Dardanicus] ishte i njohur në periudhën romake, sikurse ishte i njohur edhe djathi i barinjve vllehë të Dalmacisë Bizantine [Mirdita:1972/287-298].

E drejta serbe dhe shqiptare mbi Kosovën ishte dhe vazhdon të jetë e argumentuar mbi baza antike të historisë mesjetare.

Serbët pretendojnë të drejtën e padiskutueshme të trashëgimisë së tyre kulturore mbi Kosovë. Kurse shqiptarët thonë se kanë jetuar aty, para periudhës kur sllavët kanë ardhur në Ballkan, e mbi të gjitha para pushtimit serb në Kosovë.

Opozita kundër autoktonisë shqiptare sjell disa ekzagjerime të paimagjinueshme.

Arkeologu serb provon të demonstrojë se shqiptarët kanë ardhur prej Kaukazit në shekullin VII, sepse atje vërtet ka një popull që quhet ‘Albanoi’, por nuk ka dëshmi se ato kanë emigruar ndonjëherë. Ai thotë: “Kosova dhe Metohia [shqiptarët H. M], ashtu si edhe vendet në Lindje e në veri, janë integruar në tokat serbe jo më pas se në shekullin VII. Ka mundësi që aty të ketë jetuar popullatë tjetër etnike sllavësh, por kjo nuk është e mbështetur në ndonjë burim të sigurt”.

Historianët jugosllavë e kanë fryrë së tepërmi këtë propagandë, për të bindur publikun perëndimor në të drejtën e tyre.

Për shembull, një vëllim i gjerë është titulluar “Le Kosovo-Metohija dans l’historie Serbe” e publikuar në Lausanne më 1990, ku paraqitet e drejta historike e Jugosllavisë mbi Kosovën, duke përfshirë ‘informata’ historike për territorin nga Mesjeta e hershme deri në vitet 1980-të, duke theksuar praninë e hershme të serbëve në Kosovë dhe duke mohuar të drejtën e shqiptarëve në këtë rajon. Gjatë luftës në Kosovë, historianët jugosllavë mundën të publikojnë një “katalog zbulimesh arkeologjike” në Kosovë nga koha Neolite deri në Mesjetë. Ky punim nuk është pa ndonjë vlerë shkencore, por megjithatë shprehet qartë një propagandë (e vazhdueshme) për të “dëshmuar” se Kosova u krijua nga civilizimi serb!

Nga ana tjetër, janë historianët dhe linguistët shqiptarë që provojnë të dëshmo-

jnë të drejtën e tyre mbi Kosovën. Gjatë periudhës komuniste dhe pas saj, ata kanë provuar të dëshmojnë autoktoninë e shqiptarëve në Kosovë, në provincën romake të Dardanisë. Dogma mbi origjinën ilire të shqiptarëve ka pikërisht këtë qëllim.

Më 1985, në Tiranë u botua “The Albanians and their Territories” [në versionin gjerman “Die Albaner und Ihre Gebiete”], një vepër e shkruar nga historianë e linguistë shqiptarë, dhe një shkrim i Allan Ducellier-it: “Have the Albanians Occupied Kosova?”

[A e kanë pushtuar shqiptarët Kosovën?].

Me prestigjin e tij si bizantinist i madh, historiani frëng Ducellier i jep përkrahje versionit shqiptar të historisë. Ai është autor i shumë studimeve të rëndësishme mbi Shqipërinë gjatë shekujve XI-XIV, të publikuara viteve të 1960-ta. Ducellier përkrah të drejtën e shqiptarëve në bazë të autoktonisë edhe për shkak se shqiptarët ishin shumicë gjatë periudhës së Perandorisë Osmane.

Një koleksion tjetër studimesh, dokumentesh, artikujsh, titulluar “The truth about Kosova”, e ka bërë Instituti i Historisë i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, më 1989 në shqip dhe më 1993 në anglisht. Qëllimi kryesor ishte një farë reagimi mbi volumin e botuar në Beograd: “Kosovo – Past and Present”, origjinalisht i botuar në Lausanne më 1990. Në mesin e autorëve që kontribuan ishin Skënder Anamali, Eqrem Çabej dhe Allain Ducellier.

Në koekzistencë politike serbe, Kosovën dhe Maqedoninë ende i quajnë ”Stara Serbija”, një emërtim i paarsyeshëm, edhe pse shpesh i përtëritur në disa punime shkencore të Jugosllavisë. Kosova është tokë e shenjtë për serbët. Në vështrimin e një analisti serb: “Atëherë kur Kosova pushoi të jetë e Serbisë (nën dominimin osman), lindi miti i atdhetarizmit”. Dikush madje e konsideroi Betejën e Kosovës të vitit 1389, si një mit të viktimizimit serb, për mbrojtjen e botës së krishterë, por këtu kishte një koalicion që veç princit serb Llazar Hrebeljanoviq, luftonin edhe mbreti i Bosnjës Tvrtko dhe sunduesi shqiptar Gjergji II Balsha dhe Theodori II Muzaka, i cili më vonë humbi 4000 njerëz në betejë.

18

Kulturë

e enjte, 5 maj 2016

Javore KOHA

Veçoritë turistike të Ulqinit me rrethinë

Ulqini guacë e bu Vendi që për shqiptarët nga Kosova e përmbush maksimumin e veçorive turistike është Ulqini. Lidhur më këtë ka shumë elemente të dorës së parë që e karakterizojnë Ulqinin me rrethinë duke e përfshirë këtu edhe Anën e Malit e Krajën autoktone

Për Koha Javore:

Demë Mulliqi/ Deçan

Planeti ynë është i mbushur përplot me vende turistike bregdetare e ruralo-malore për turizëm e pushime verore. Secili prej këtyre vendeve karakterizohet sipas veçorive dhe specifikave vetanake të bukurive natyrore, infrastrukturës,

kostos financiare, reliefit, monumenteve antike, klimës, komunikimit dhe ç ’është më rëndësi të veçantë - sigurisë së mysafireve e shumë veçorive tjera. Secili vend i përgjigjet jo vetëm strukturave apo shtresave të vizituesve kalimtarë, por dhe atyre që duan për ta kaluar pushim vjetor.

Vendi që për shqiptarët kosovarë, që e përmbushë maksimumin e veçorive është Ulqini. Lidhur më këtë ka shumë elemente të dorës së parë që e karakterizojnë Ulqinin më rrethinë, duke e përfshirë edhe Anën e Malit e Krajën autoktone.

T’ ia bëjmë një vështrim pozitës gjeografike dhe historikut të qytetit të Ulqinit. Ai është një vendbanim shumë i lashtë e i rëndësisë së veçantë që nga antikiteti. Një pjesë e murit rrethues të kalasë, muri ciklop, dëshmon se ishte një bazë e preferuar e ilirëve dhe periudhës Ilire. Pastaj e romakëve edhe me pastaj edhe e Perandorisë Osmane.

Ulqini dhe shtrirja e tij në jug është me plot plazhe të pastërta e me ujë të kthjellët si rrallëkund. Në jug nga deti i hapur i Ulqinit përballë qytetit të mahnitë pamja e qytetit dhe krejt asaj që e sheh. Shtëpitë dhe objektet publike të bëjnë përshtypje se Ulqini është simotër e Beratit. Po ashtu Plazhi i Vogël i ngjan një guace që unë e quaj Guaca e bukurisë. Këtij plazhi në anën perëndimore i rrin truproje Kalaja e Bardhë (të cilën e quaj kështu) me në ballë Kullën e Balshajve. Në lindje e freskojnë pishat që e freskonin dikur Hotelin Jadran (Adriatik), pisha këto që në vazhdim e shoqërojnë thyerjen e valëve të detin në shkëmbinjtë piktoresk dhe që vazhdojnë larg përtej burimit të ujit sulfurik. Orët e mbrëmjes pranë Plazhit të Vogël deshe apo jo ta ngjallin imagjinatën kur sheh lojën e dritave të thyera në dete rreth e rreth plazhit.

Kalaja e posaçërisht pjesa jugore në orët e mbrëmjes duket nga dritat e

Kulturë

e enjte, 5 maj 2016

19

Javore KOHA

ukurisë

shtëpive si të ishte një zagarë në kulmin e ndezjes.

Për të rinjtë dhe moshën mesatare vend i rrallë për pushim e rekreacion është Plazhi i Madh që e karakterizon hapësira e pafund dhe freskia nën pisha edhe kur temperatura e lartë e mbërrin maksimumin bregdetar.

Prapë po e themi se Ulqini njihet për numrin e plazheve siç janë: Valdanosi, Krruçi, Plazhi pas Kalaje Ada dhe Buna.

I tërë Ulqini është i mbushur me gjelbërim që e veçon prej shumë qyteteve bregdetare të Adriatikut dhe detit Jon. Ky gjelbërim nuk ndodhë që t’ ua vështirësoje frymëmarrjen të sëmurave nga bronkiti apo edhe nga astma, por përkundrazi ua lehtëson. Për ata që e duanë të bukurën dhe dinë për ta vlerësuar bukurinë e krijuar nga dora e njeriut dhe përkujdesja e natyrës ndaj saj, Ullishta e Ulqinit është diç e madhërishme për pemishtet çfarëdo çofshin ato. Një pemishte e tillë mijëvjeçare e ruajtur me kujdes të veçantë

që të mahnitë me bukuri është vështire që të shihet në vendet tropikale e lëre më në ato kontinentale evropiane etj.

Bukuri dhe vende që nuk kalojnë pa u vizituar nga mysafirët që e kalojnë pushimin në detin e bukur të Ulqinit, ka edhe në viset rurale, siç është Shasi antik me një vlerë të rëndësishme historike e kulturore për autoktoninë shqiptarë të atyre trevave. Madje është mëkat për një shqiptar që e kalon pushimin në Ulqin e nuk e viziton edhe Krajën heroike, bregut të Liqenit të Shkodrës, vendin ku mendohet se është shkruar edhe Meshari i Gjon Buzukut, njëri nga dokumentet e para të gjuhës shqipe. Kraja është treva që dha kuadro të njohura në rrafshin kombëtar e ndërkombëtar. Aj që i viziton gështenjat e Krajës do të vlerësojë se secila prej tyre e ruan një histori shumëshekullore.

Krahas bukurive me të cilat i posedon Ulqini me viset e tjera, pushimi në Ulqin gëzon edhe merita të tjera. Në radhë të

parë është siguria nga policia e sidomos nga policia që i mbikëqyr plazhet gjatë sezonit të turizmit. Krahasuar me disa vende tjera, për Ulqinin dhe popullatën e tij është një karakteristikë e veçantë. Mysafirët e Ulqinit, qofshin ata kalimtarë apo banues, nuk kanë nevojë për t’i mbyllur dyert e veturave, e zatën as të banesave apo shtëpive ku banojnë.

Një ndër përparësitë për pushimin e kosovarëve në Ulqin është komunikimi me vendasit, me komunitetin e Ulqinit.

Aty flitet gjuha amtare shqipe që do të thotë së fëmija, i rrituri e plaku komunikojnë lirshëm qoftë për ndonjë informacion qoftë për shërbime ditore. Është për lakmi së edhe në dyqanet e malazezëve, sidomos gjatë sezonit komunikohet edhe në gjuhën shqipe.

Pra mos të hezitohet port të kalohet pushimi aty ku e ndien rehatinë, sigurimin dhe kënaqësinë, por mundësisht edhe moslëvizjen e çmimeve gjatë sezonit.

20

Panoramë

e enjte, 5 maj 2016

Javore KOHA

Artistja dhe sipërmarrësja shqiptare në Amerikë, Mrika Krasniqi, është nderuar si “Gruaja e Vitit 2016” nga Kongresi i Shteteve të Bashkuara të Amerikës. NY Elite Magazine shkruan se ajo, si një grua e jashtëzakonshme, është nderuar për arritjet në art, film dhe biznes.

Më 21 prill të këtij viti, senatori Charles Schumer ka njohur përpjekjet e Mrika Krasniqit për të forcuar lidhjet kulturore dhe biznesore ndërmjet SHBA-së me Kosovën, Shqipërinë, Maqedoninë e Italinë.

Me kërkesë të po këtij senatori, mbi ndërtesën “Capitol Hill”, selia e Kongresit Amerikan, ka valuar flamuri amerikan për Mrika Krasniqin, “Gruaja e Vitit 2016”.

Mrika Krasniqi njihet në komunitetin shqiptar në Amerikë si aktiviste me shumë aktivitete. Ajo ka qenë pjesë e Konkursit Ndërkombëtar të Skenaristëve, Javës së Filmit Shqiptar në New York dhe Javës Shqiptare të Modës në New York.

Vitin e kaluar, ajo ka marrë çmimin “Artistja më e mirë humane 2015” nga Komuniteti Evropian i Artistëve Hebre në Paris.

Mrika Krasniqi nderohet me “Gruaja e Vitit 2016” nga Kongresi Amerikan

Gili, këngëtareve shqiptare: Do t’ju vijë turp nga zhveshja

Gili është një nga këngëtaret më të njohura të skenës muzikore shqiptare.

Këngëtarja ka ndërtuar një karrierë pa skandale dhe thashetheme duke arritur që edhe sot të radhitet në mesin e atyre më të kërkuarve nga të gjitha moshat.

Ajo ka këshilluar koleget e saj më të reja, të cilat në videoklipet e tyre shfaqen të zhveshura, që të ndalojnë së bëri këtë, pasi sipas saj, do të vijë koha që do të pendohen.

“Nuk më pëlqejnë shumë ekzagjerimet e veshjeve apo të zhveshjeve, pasi shoh se merren trendet më negative në skenë, duke u referuar artistëve botërorë. Do u thosha të tillëve të kenë një veshje jo të ekzagjeruar, aq më tepër në klipet e tyre, që pas disa vitesh mos t’u vijë turp kur ta shohin me fëmijët e tyre”, ka thënë Gili, duke mos cekur ndonjë emër.

Panoramë

e enjte, 5 maj 2016

21

KOH Javore A KOHA

Filmi serb “Gruaja e mirë” triumfon në PriFilmFest Nga data 22-29 prill në Prishtinë është mbajtur edicioni i tetë i Prishtina International Film Festival. Çmimin më të madh të festivalit e ka marrë filmi “Gruaja e mirë” me regji dhe aktore Mirjana Karanoviq. Fatos Berisha nga PriFilmForum i ka ndarë çmimin për Best Pitch filmit “The Witch Hunter”, koproduksion mes Serbisë e Maqedonisë, me regji nga Jovana Karauliq. Çmimi për filmin më të mirë të American School of Kosova ka shkuar për filmin “Fish”, ndërkaq filmi “Shok” ka marrë një mirënjohje speciale. Best Green Film Project, kategori për filmat rreth ambientit, i ka takuar filmit “Trash Monsters” të Elion Misinit, derisa çmimi i publikut në PriFilmFest sivjet shkoi për “Our Everyday Life” nga Ines Tanoviq, ku luan edhe shqiptari Uliks Fehmiu. Çmimi për filmin më të mirë nga platformat online i ka takuar filmit “Free Party”, i cili ka marrë edhe çmimin për filmin më të mirë të metrazhit të mesëm. Aktori më i mirë u zgjodh Assen Blatechki, ndërsa aktorja më e mirë Tihana Lazoviq nga Kroacia.

Për të kuptuar vërtet ndikimin kolosal në muzikën heavy metal të dy albumeve të para të bendit “Metallica”- së fundi të ripërpunuar e të rilansuar - fillimisht provoni të imagjinoni sikur jeni 14-vjeçar dhe krejtësisht të rrëmbyeshëm pothuajse për gjithçka.

Në dispozicion të adoleshentëve në fillim të viteve ‘80, kishte muzikë të zhurmshme e të shpejtë, por punk rock dhe heavy metal i takonin një gjenerate më të re: e gjitha ishte muzikë e mrekullueshme natyrisht, por asgjë që flokëgjatët do të mund ta konsideronim vërtet të tyren. Dhe pastaj ndodhi shpërthimi i muzikës heavy metal. Të çmendurit pas këtij zhanri, goxha arsyeshëm mund t’ia atribuojnë krijimin e kësaj muzike përpjekjeve të “Motörhead”, “Venom” dhe një numri të shumtë të grupeve që i jepnin zjarr shtesë tingujve të muzikës heavy metal, por albumi debutues i bendit “Metallica” është në të vërtetë pika fillestare për një sub-gjeneratë që vazhdon të ushtrojë ndikim shumë të madh edhe në ditët e sotme.

Albumi “Kill ‘Em All” (Vrisni të gjithë), që në origjinal ishte titulluar fillimisht “Metal Up Your Ass”, derisa ishte vlerësuar që ky titull mund të ndikonte që albumi të mos shitej, shpërtheu në vetëdijen e adhuruesve të muzikës metal, në verën e vitit 1983.

“Metallica”, grupi që rishpiku një zhanër muzikor

22

Te k n o l o g j i

e enjte, 5 maj 2016

Javore KOHA

Përderisa Pixel nga Google është një laptop premium dhe i kushtueshëm, Chromebook 13 i ri nga HP është një model premium i laptopit, por me kosto të përballueshme.

Chromebook 13 ka një dizajn gjithë-metalik në përmasat që e bëjnë atë 12.9mm të hollë, ekranin me 13.3-inç në Quad HD si dhe procesorin Intel Core M. Të gjitha këto karakteristika mbresëlënëse dhe shumë më tepër janë në dispozicion në një pajisje që bazohet në Chrome OS që kushton gjysmën e asaj që paraqet çmimi i Pixel.

Kjo pajisje ka ekranin në cilësinë Quad HD + (3200 × 1800) IPS, procesorin e Intel Core M, B & O Play, dhe jetë të baterisë me 11.5 orë.

HP Chromebook 13 del në shitje këtë javë me një çmim që fillon prrej 499 dollarëve.

HP Chromebook 13, një super-model i laptopit të lirë

BlackBerry Messenger shton edhe video-thirrjet!

Edhe pse BlackBerry Messenger mund të jetë prapa rivalëve të saj, përkatësisht me aplikacionet e tjera të mesazheve, kompania kanadeze është ende duke u munduar të sjellë karakteristika të reja në përpjekjen e saj për të qëndruar konkurruese.

BlackBerry prezantoi së fundmi BBM Video për Android dhe iOS përdoruesit në Kanada dhe SHBA. Tipari i ri i BBM është lëshuar fillimisht në versionin beta në Google Play Store dhe është i kufizuar, duke mos qenë në dispozicion për të gjithë përdoruesit.

Kompania pret ta lëshojë tiparin e ri në funksion në më shumë vende të botës, duke filluar nga muaji korrik.

Deri atëherë, ajo është e kufizuar për përdoruesit e Amerikës së Veriut.

Fotografia e javës

e enjte, 5 maj 2016

23

Javore KOHA

BESIM HAKRAMAJ UJËVARA

„Nëse një fotograf profesionist fotografon të njëjtin objekt që fotografon edhe një person i zakonshëm, ku qëndron ndryshimi„.

„Qesh pak, shiko këtu”

24

Mozaik

e enjte, 5 maj 2016

Javore A KOHA KOH

Shqiptarët e suksesshëm në botë

Elitës së mohuar i shto shkencëtares Laura Me Për Koha Javore:

Vilhelme Vrana Haxhiraj Buçasin mediat e huaja për zbulimin e saj astronomik, e përgëzojnë, e dëgjojnë me vëmendje e i miratojnë arritjet e saj shkencore, fizikanët, astronomët e shkencëtarët më në zë të botës, kurse vendi i saj hesht.

Heshtin institucionet e kulturës në Shqipëri, ka mbyllur veshët Akademia e Shkencave, ka mbyllur sytë politika shqiptare ashtu siç kanë bërë me dhjetëra e qindra figura të ndritura me të cilat çdo komb tjetër do të mburrej e do të krenohej. E si mund t’i bëjnë popullaritet Laura Mersinit?! Si mund të vlerësojnë mbesën e një beu, një familjeje të deklasuar, vajzën e një të persekutuari, i cili edhe pas vdekjes nuk e ka zënë vendin e merituar mes njerëzve të shquar të kombit?

Jo më kot gojarti popull ka thënë: “Bëmë baba të të ngjaj!”

Cili ishte i ati i Laura Mersinit, në gjurmët e të cilit ajo eci me hapa galopante?

Me të drejtë Laura Mersini pohon:“babai, edhe pse në internim, më mësoi rrugën e lumturisë”. Cili fëmijë nuk do të ishte krenar për një baba si Nexhat Mersini, matematicieni i shquar i vendit, i pari që në kushtet e vështira të diktaturës aplikoi matematikën lineare, shkencëtari dhe bashkëpunëtori i katedrave shkencore më në zë të kohës. I vlerësuar nga universiteti i Oksfordit, nga universitete të Francës, Bukureshtit apo Kanadasë për punën e tij shkencore, i cili shpesh herë binte ndesh me teoritë e Ajnshtajnit.

Laura Mersini duke realizuar veten, plotësoi edhe dëshirën e të Atit për të qenë “Dikushi”

Nuk thonë kot: “Dardha bie nën dardhë!” Jo gjithmonë nga prindër të mirë dalin fëmijë të mirë, nga prindër artistë nuk mund të bëhen fëmijë artistë, as nga

Laura Mersini Houghton

prindër shkencëtarë nuk do të lindin fëmijë shkencëtarë. Gjithsesi geni trashëgohet.

Dhe këtë e dëshmon shkencëtarja e re Laura Mersini Houghton.

Fillimet e shekullit XX dhe të shek XXI-e bënë opinionin të ulen me nderim para dy grave dijetare, pothuaj të së njëjtës moshë për kohën që jetuan dhe që bënë epokë në shkencë.

Në fillim të shek. XX-të polakja Marie Kyri që kishte studiuar për matematikë e fizikë, duke punuar dhe studiuar në Universitetin e Sorbonës në Paris, zbuloi vlerën e energjisë së Uraniumit dhe përdorimin e kësaj energjie në dobi të njerëzimit. Ishte e para grua që më 1911 mori çmimin Nobel.

Kurse sot Laura Nexhat Mersini nga Vlora, pretendente për çmimin Nobel, po provon se Teoria e Big Bang-ut dhe e ekzistencës së ‘vrimës së zezë’ është e pamundur.

Dr. Laura Mersini-Houghton, Profesoreshë në Universitetin e Karolinës së Veriut, në Chapel Hill, mbështetet në teorinë e saj frymëzuese në një matematikë brilante.

Një grua shqiptare, një gjeni, Mari Kyri e sotme e fizikës së kozmosit, jo vetëm që është më e mprehta nga të gjithë fizikantët e sotëm atje, por ka edhe kurajon të demonstrojë zbulimin e saj shkencor . Pikërisht për

këtë arsye, fundgushtin e kaluar (24-29 gusht) ajo mblodhi në Suedi 32 shkencëtarë nga e gjithë bota për të deklamuar se Teoria e shpërthimit të Big Bang- ut është e papranueshme për shkak të energjisë së jashtëzakonshme që i duhet një shpërthimi të tillë. Gjë të cilën ajo e vërtetoi para shkencëtarëve me kalkulime matematikore brilante, mbështetur në ligjet e Fizikës dhe Astronomisë. Madje në atë javë të takimit në Suedi ishte edhe shkencëtari më i madh i këtij shekulli në këtë fushë Stephen William Hawking , i cili sot është fizikani, matematicieni, kozmologu dhe astro fizikani britanik më i rëndësishmi dhe më i njohuri në fizikën teorike.

Albert Ainshtaini dhe Stephen Howking, ia kanë kushtuar gjithë karrierën e tyre shkencore, ekzistencës së vrimës së zezë në univers, gjë që Laura Mersini e kundërshton. Këmbëngulja e saj për të arritur aty ku është sot, ka nisur qysh me shkollimin e saj.

Prindërit duke parë prirjet dhe inteligjencën e lartë të vajzës, e mbështetën të ndiqte rrugën 5 vjeçare të fizikës, një fushë ku e kanë dominuar vetëm burra. Laura Mersini kreu studimet pasuniversitare në SHBA, fillimisht si studente ‘Fulbright’ në janar 1994.

Më pas u specializua dhe u pajis me M.Sc.në

Mozaik

e enjte, 5 maj 2016

ohet edhe emri i ersini Houghton

Universitetin e Marylandit dhe në vitin 2000 mori doktoraturën në Universitetin Wiskconsin-Milwaukee. Ajo punoi si shkencëtare dhe vazhdon të thellohet për origjinën e universit dhe të materies në fiziko-kozmologji; për misterin e energjisë së erës, që përbën 75% të energjisë së universit; për “teorinë e fijes” në fizikë; për gravitetin dhe teorinë kuantike në hapësirën e lakuar.

Tashmë ajo po kalon tej fizikës së 100 viteve, teori që kishte arritur se, një yll kur vdes shkakton në vetvete, apo shndërrohet në një vrimë të zezë. Ajo pretendon se është e pamundur që vrimat e zeza të ekzistojnë.

Dhe ajo mbështetet në matematikë për ta provuar këtë.

Laura Mersini-Houghton me të gjitha mjetet e shkrimit (edhe matematikën e re të fizikës), ajo deklaron se Teoria e kuanteve gjithmonë ka thënë se informacioni nga universi asnjëherë nuk mund të humbasë , nuk mund të zhduket. Teoria e re matematike e fizikës së Dr.Mersini-Houghton, një teori që rrëzon të tjerat, shpjegon pse vrimat e zeza – ashtu si na kanë mësuar të besojmë -nuk mund të ekzistojnë! Shumica e fizikanëve besojnë se universi shpërtheu nga një njësi që filloi të zgjerohej me Big

25

KOH Javore A KOHA

Bang-un 13.8 miliardë vite më parë. Nëse është e pamundur për këto njësi (singularitete) të ekzistojnë, atëherë edhe teoria e Big Beng-ut vihet në pikëpyetje, së bashku me vrimat e zeza. Cili ishte entuziazmi i saj mbi zbulimin? “Ende nuk jam e shokuar” ,- thotë ajo . Çuditërisht të njëjtën gjë tha edhe Mari Kyri kur fitoi çmimin Nobel.

Sipas Dr Laura Mersini-Houghton, “Fizikantët janë përpjekur të ndërthurin këto dy teori – teorinë e Ajnshtajnit mbi gravitetin dhe mekanikën kuantike –për dekada, por ky skenar i sjell këto dy teori në harmoni dhe kjo është vërtet një punë e madhe”.

Fizikantja gjeniale shqiptare thotë: “Harmoni!”, Sipas saj ndoshta universi është shumë më harmonik sesa shpërthimet dhe kolapset siç është folur. Madje ajo pohon se sot shkenca astro-fizike nuk bën fjalë për univers, por për multiverse.

Si e priti Shqipëria këtë arritje të suksesshme të shkencëtares Laura Mersini Houngton?

Shtetet e Bashkuara të Amerikës po përjetojnë kulmin e saj shkencor, një astronome shqiptare, që quhet Laura Mersini (Houngton nga i shoqi).

Shkencëtarja nga Vlora, e bija e një shkencëtari, me origjinë fisnike, bijë e një familjeje të deklasuar, është e njohur gjerësisht në rrethet akademike botërore dhe ka tërhequr vëmendjen e mediave më të rëndësishme në botë, por në Shqipëri nuk e ka marrë një vëmendje të tillë as nga mediat. Sepse politika shqiptare merret me “punë të mëdha”. Moskushtimi i vëmendjes ndaj këtij personaliteti botëror, ndaj një intelekti që lind vetëm një herë në shekull, që aq më tepër është grua, është një nënë, është një bijë shqiptare, është treguesi më i mirë i luftës së klasave që vazhdon edhe me brezin e katërt të të mohuarëve. Babë e bijë të shpërfillur. Çfarë mëkati?

Me të drejtë pyes: a do të zhduket ndonjëherë diferencimi klasor në Shqipëri? Përgjigjen e kësaj pyetje ma dha i madhi Prof.Dr. Isuf Luzaj, i cili rrëfen: “Teksa shoqëroja Filo-

Kujt mund t’ia merrte mendja se kokat e shkencës botërore do t’i ftonte dhe do t’i mblidhte në Stokholm një grua e re, një shqiptare e lindur, e rritur dhe e arsimuar në Shqipëri, një gjeni në fizikë dhe astronomi për të ballafaquar zbulimet më të reja shkencore.

Kjo e re, kjo vajzë bioshqiptare, ku në gene trashëgon fisnikërinë, është Laura Nexhat Mersini, vlonjatja me rrënjë si nga babai dhe nga nëna zofin e madh Zhan Pol Sartri, gjatë një vizite akademike 18 ditore në SHBA,i ftuar erdhi edhe në Universitetin ku unë jepja në disa kurse, filozofinë e tij mbi ekzistencilizmin, ky më tha:” Sa më shumë i sinqertë, i vendosur, i zgjuar, trim të jetë, një komunist-kryetar shteti, aq më shumë gabime, aq më të pakorigjueshme gabime, aq më të tmerrshme gabime do të bëjë, pa pasur tjetër alternativë veçse krimit, për të vazhduar në udhën e tij të gabuar, i udhëhequr nga filozofia e gabuar marksiste-engeliste-leniniste”thënie, të cilën Filozofi Isuf Luzaj e quan “Epitaf Lapidar” (I.Luzi- Filozofia e Bukurisë, fq-196).

E bindur nga thënia e Sartrit të madh, them se ashtu siç janë mohuar, shpërfillur apo harruar mjaft vlera kombëtare, emblena të kulturës sonë, ashtu do të ngelen, në harresë sa e sa potenciale vlerash të tjerë që kanë prejardhje fisnike apo bijë nga prindër intelektualë me kulturë perëndimore. Kjo mungesë interesimi nga media apo politika shqiptare, nuk e pengojnë Laurën që të bëjë e të thotë gjënë e duhur, në kohën dhe vendin e duhur. Sepse Bota nuk do t’ia dijë se nga vjen, ç’kombësi ka, nga cila klasë shoqërore rrjedh, apo çfarë gjuhe flet? Bota vlerëson dijet dhe trurin e avancuar të saj.

26

Mozaik

e enjte, 5 maj 2016

Javore A KOHA KOH

Muzeu Etnografik i Malësisë shënoi katërmbëdhjetë-vjetorin e themelimit

Monument historik i autoktonisë së trojeve iliro-shqiptare Tuz- Muzeu etnografik i Malësisë të dielën më 1 maj ka shënuar katërmbëdhjetë vjetorin e ekzistencës, i cili ka qenë i hapur për vizitorë dhe adhurues të trashëgimisë kulturore.

Në këtë përvjetor ka qenë i pranishëm ambasadori i Republikës së Shqipërisë në Mal të Zi Ernal Filo, përfaqësues të partive politike në vend, si dhe personalitete të fushave të ndyshme nga vendi, Shqipëria dhe diaspora të cilët patën rastin të shikojnë më nga afër gjithë thesarin kulturor të koleksioneve dhe eksponateve arkeologjike dhe etnografike të grumbulluara përgjatë katërmbëdhjetë viteve në këtë shtëpi private të shndërruar në muze nga pronari Shtjefën Ivezaj.

Ambasadori i Shqipërisë në Mal të Zi Ernal Filo duke përshëndetur të pranishmit dhe përgëzuar pronarin Shtjefën Ivezaj për kontributin e dhënë në grumbullimin dhe ruajtjen e vlerave kulturore autoktone të kësaj treve, shprehi mirënjohje dhe konsideratë të thellë për punën e paçmuar

të Ivezajt duke premtuar që ambasada e Shqipërisë në Mal të Zi dhe shteti shqiptar do të jenë gjithmonë përkrah tij dhe në mbështetje të muzeut të parë dhe të vetëm në Malësinë e këndej kufirit.

“Ky muze ka cilësi të veçanta në të gjitha hapësirat shqiptare dhe me gjerë, i cili ruan gjallë trashëgiminë kultuore të Malësisë, malësorëve e shqiptarëve të kësaj krahine ndër shekuj. Rasti juaj i nderuar Shtefën, meriton respekt të veçantë pasi ka plot 14 vjet që shtëpinë tuaj e kthyet në muze etnografik për t’u vizituar nga të gjitha anët. Gjatë vizitës time disa herë në këtë muze kam vënë re objekte artizanale e shumë gjëra të tjera që as në muzeun kombëtar të Shqipërisë nuk i gjen. Ato janë të paçmueshme dhe përshkruajnë historinë tonë të lashtë si popull dhe si komb të cilat ende ruajnë gjallë gjurmët tona të lashtësisë, shumicën e të cilave i ka mbuluar pluhuri i harresës dhe shkenca e sotme nuk i depërton dot. Si amabsador i Shtetit shqiptar ju

premtoj se do të jem përherë në krahun tuaj që të potencojmë akoma më shumë nevojën për të mbështetur këtë muze dhe mendoj se kemi arritur në një fazë, ku tashmë kemi sensibilizuar institucionet shqiptare me të cilat kam kontakte dhe ju premtoj se do të jem gjithmonë pran jush për ta çuar më tej këtë monument kulture”, përfundoi ambasadori i Shqipërisë në Mal të Zi Ernal Filo.

Për këtë muze dhe për vlerat kombëtare që ai përmban në brendësinë e mureve të tij, kanë folur edhe historinë dhe persona të funksioneve të tjera nga vendi dhe Shqipëria të cilët shprehën mirënjohje të thellë për pronarin Ivezaj duke e vlerësuar atë “njeri me përmasa të vogla trupore por i madh në shkallë kombëtare”.

Gjatë këtij manifestimi të pranishmit i kanë përshëndetur me disa pikë muzikore edhe rapsodët e njohur nga Shqipëria Fran Kodra dhe Ndue Shytani si dhe është shtruar një koktej modest t.u. për të gjithë.

Mozaik

e enjte, 5 maj 2016

27

KOH Javore A KOHA

Në edicionin e gjashtë të Festivalit “Pranvera Poetike Durrsake”

Marrin pjesë edhe poetë shqiptarë në Mal të Zi Në mesin e poetëve pjesëmarrës ishin edhe Ibrahim Berjashi, Nikollë Berishaj dhe Argëzon Sulejmani, të cilët përfaqësuan Shoqatën e Artistëve dhe Intelektualëve “Art Club”, kurse poeti Dimitrov Popoviq përfaqësoi Shoqatën e Shkrimtarëve - Shkodër.

Durrës – Klubi i Shkrimtarëve dhe Artistëve Durrës organizoi të shtunën në Shtëpinë e Pushimit në Durrës edicionin e gjashtë të Festivalit “Pranvera Poetike Durrsake”, ku morën pjesë poetë nga qytetet e ndryshme të Shqipërisë, Kosovës dhe Maqedonisë.

Në mesin e poetëve pjesëmarrës ishin edhe Ibrahim Berjashi, Nikollë Berishaj dhe Argëzon Sulejmani, të cilët për-

faqësuan Shoqatën e Artistëve dhe Intelektualëve “Art Club”, kurse poeti Dimitrov Popoviq përfaqësoi Shoqatën e Shkrimtarëve - Shkodër.

Pjesa e parë e Festivalit iu kushtua krijimtarisë së poetit Sami Velçani, për të cilën folën studiuesja e letërsisë Alisa Velaj, pedagoge në Universitetin “Aleksandër Moisiu”, poeti Agim Bajrami dhe poeti e kritiku Vladimir Muça.

Juria vlerësoi me Çmimin e Parë poetin Iliaz Bobaj. Çmimi i Dytë iu nda poetëve Pandeli Koçi nga Vlora dhe Berat Batiu nga Prizreni, ndërsa Çmimi i Tretë poetes Anila Toto nga Vlora dhe Vladimir Muça nga Durrësi. Me Çmimin e Karrierës, juria vlerësoi shkrimtarin Skender Temali, kryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve – Shkodër

Në konkursin e zhvilluar në kuadër të festivalit, të gjithë poetët lexuan nga një poezi të papublikuar nga krijimtaria e tyre.

Në fund, juria e përbërë nga Nikolla Spathari, kryetar i Klubit të Shkrimtarëve dhe Artistëve Durrës, Gjergj Vlashi, regjisor dhe shkrimtar, dhe poetja Beatriçe Balliçi, vlerësuan me Çmimin e Parë poetin Iliaz Bobaj. Çmimi i Dytë iu nda poetëve Pandeli Koçi nga Vlora dhe Berat Batiu nga Prizreni, ndërsa Çmimi i Tretë poetes Anila Toto nga Vlora dhe Vladimir Muça nga Durrësi. Me Çmimin e Karrierës, juria vlerësoi shkrimtarin Skender Temali, kryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve – Shkodër.

Ky është viti i tretë që krijuesit nga SHAI “Art Club” marrin pjesë në këtë festival. i.k.

28

Mozaik

e enjte, 5 maj 2016

Javore KOHA

Shoqata e vëllazërisë Kosovë- Malësi e Madhe “Martin Dreshaj” o

Ruajtje dhe vazhdim vëllazërore ndër shek

Tuz- Shoqata e vëllazërisë KosovëMalësie e Madhe “Martin Dreshaj”, në bashkëpunim me shoqatën atdhetare “Dukagjini” nga Shkodra kanë shfaqur mbrëmje kulturore-artistike në QKI “Malësia” në kuadër të javës së aktivitetit të përvitshëm “Zëri i Vëllazërisë”.

Moderatori i programit në fjalë nga Kosova, përpara një numri të konsiderueshëm artdashësish në skenë, nga treva të ndyshme të gjeografisë shqiptare, tha se kosovarët u janë shumë mirënjohës dhe falënderues banorëve të Malësisë, për kontributin dhe mbështetjen e dhënë gjatë periudhës së zymtë të luftës së Kosovës ku shumë malësorë hapën dyert e shtruan sofrat për të ushqyer e strehuar popullin që kishte nevojë për ndihmë më shumë se asnjëherë.

“Na ndihmuat ashtu siç na pritën vëllezërit tonë anekënd trojeve etnike me bujari e zemërgjerësi si Shko-

dra, Plava e Gucia, Tetova, Presheva, Rozhaja, Ulqini, Malësia dhe e gjithë Shqipëria. Ndodhemi këtu sonte për t’ë ju shprehur falenderimet vëllazërore nga Kosova për kontributin tuaj, dhënë për Lirinë e Kosovës, për bukën e shtruar, për hapjen e dyerve, për mbështetjen vëllazërore që përherë do ju jemi mirënjohës dhe u përkulemi me respekt të madh që ishit shpëtimi dhe ëndrra jonë”.

Në emër të organizatorit dhe nikoqirit të manifestimit ka folur Z. Pal Dreshaj i cili tha se përmes kësaj shoqate dhe këtyre aktiviteve tashmë tradicionale mes Kosovës dhe Malësisë së Madhe, po lidhen fijet e këputura që kishte pësuar kombi shqiptar padrejtësisht.

“Në ato kohëra të vështira ju garantoj se çdo shtëpi malësore me kontributin e dhënë, e mbante emrin e tim vëlla Martin Dreshaj. Shoqata në fjalë, në fillet e saj promovoi vëllazërinë dhe miqësinë

në mes Kosovës dhe Malësisë. Veprimtaria juaj është një mision që lidh fijet e këputuara të kombit padrejtësisht dhe në këtë mision do të gjeni përkrahje në të gjitha trevat shqiptare. Çdo aktivitet që bëhet përçon një porosi dhe është koha të sensibilizojmë aktorët e interesit dhe të atyre që sjellin vendime, që të përkrahin çështjet e pazgjidhura të shqiptarëve në Mal të Zi”, tha ndër të tjera Dreshaj.

Ndërkohë kryetari i shoqatës “Dukagjini” Ndue Sanaj në fjalën e tij drejtuar auditorit theksoi se shoqata që drejton erdhi në Malësinë e Madhe me moton “Jemi vëllezër të një gjaku, qajmë dhe qeshim së bashku“ duke thënë se vetëm ata të një gjaku, gjuhe e një qëllimi, bashkohen, kuvendojnë e vendosin së bashku për t’i shërbyer Lirisë, Paqes dhe së Ardhmes.

“Edhe ne duhet të japim kontributin tonë modest në themelet e këtij inter-

Mozaik

e enjte, 5 maj 2016

29

KOH Javore A KOHA

rganizoi manifestim kulturor-artistik në Tuz

i miqësisë kuj

grimi që të kontribuojmë në realizimin e këtij qëllimi. Ne filluam këtë manifestim me një takim me dëshmorët e kombit shqiptar dhe të të gjithë brezave pasardhës, me gjeneralin popullor Isa Boletinin e Mehmet Shpendin, me Luigj Gurakuqin e Nënë Terezen duke kujtuar kontributin e tyre të përjetësisë me lule të freskëta dhe kështu edhe në vijim nuk do të ndalemi për të kontribuar për të ushqyer brezat e rinj me dashurinë e atdheut tonë”, u shpreh Sanaj.

Ndërkaq në emër të kryetarit të shoqatës së vëllazërisë Kosovë- Malësie e Madhe “Martin Dreshaj”, Ukshin Hotit, ka folur aktivisti Frashër Racaj i cili përcolli përshëndetjet e ngrohëta të kryetarit duke thënë se kjo shoqatë këtë manifestim çdo vit e organizon në muajin prill në shenjë nderimi dhe përkujtimi për Kryengritjen e Malësisë së Madhe dhe për të gjitha ata që

sakrifikuan dhe flijuan jetën për kombin shqiptar.

“Gjatë gjithë rjedhës së historisë kemi qëndruar bashkë në një udhëtim të vështirë me plot sakrifica nga pushtuesit tonë me dhimbje dhe krenari e kemi përballuar çdo vështirësi. Para pak vitesh kur populli ynë nga Shqipëria veriore u detyrua të dëbohet nga pushtimi i Sërbisë duke lënë shtëpitë që digjeshin flakë, ku pushtuesi u mundua të shuajë çdo gjë shqiptare, lufta kishte dhimbje dhe plagë dhe këto dhimbje filluan të shëroheshin dhe lehtësoheshin nga dera e hapur e malësorëve me mikpritje vëllazërore e plot buajri, së bashku në një sofër, betejë e kauzë” theksoi Racaj duke shtuar se sot kënga e vallja kanë jehonë të përbashkët gëzimi, duke shpalosur bashkë vlerat tona autoktone.

Në këtë manifestim kulturor është shfaqur një program kulturo-astistik

me këngë valle e humor të cilat në skenë i sollën rapsodët dhe shoqatat pjesëmarrëse Ansambli Autokton Folklorik “Rugova”, Shoqata “Dedë Gjon Luli”, Shoqata Artistike “Dukagjini”, Shkodër dhe Ansambli Folklorik “Shqiponja”.

Në kuadër të këtij aktiviteti është çelur një ekspozitë e fotografive nga punime të mjeshtrit të gurit Minter Dreshaj nga Dukagjini i Kosovës.

Shoqata e vëllazërisë Kosovë- Malësi e Madhe “Martin Dreshaj” është themeluar para 16 vjetësh dhe në shenj falënderimi dhe respketi për kontributin që kanë dhënë shqiptarët e të gjitha trevave shqiptare në Mal të Zi, kjo shoqatë përmes angazhimit të saj, lidh trojet shqiptare në aspektin kulturor e patriotik ashtu siç veprojnë edhe shumë shoqata të tjera atdhetare në vend, rajon e diasporë. t.u.

30

Sport

e enjte, 5 maj 2016

Javore KOHA

Në Turneun II Ndërkombëtar të Taekwondo-së “Podgorica Open 2016”

KT “Ulqini” fitoi 11 medalje Me medalje të artë u kurorëzuan Ardiana Karamanaga, Amra Dushku, Sara Kraja dhe Edina Kraja, me medalje të argjendtë Medina Kanaqi, ndërsa me medalje bronzi Enes Dushku, Amar Bakalli, Besart Kuqi, Bledar Kasmi, Arta Ismailaga dhe Muhamed Ukoshata Klubi i Taekwondo-së “Ulqini” fitoi 11 medalje, prej të cilave katër medalje të arta, një medalje të bronztë dhe gjashtë medalje të argjendta në Turneun II Ndërkombëtar në Taekwondo “Podgorica Open 2016”, i cili u mbajt të shtunën në Podgoricë.

Me medalje të artë u kurorëzuan Ardiana Karamanaga, Amra Dushku, Sara Kraja dhe Edina Kraja, me medalje të argjendtë Medina Kanaqi, ndërsa me medalje bronzi Enes Dushku, Amar Bakalli, Besart Kuqi, Bledar Kasmi, Arta Ismailaga dhe Muhamed Ukoshata.

Në këtë turne, KT “Ulqini” u përfaqësua nga 12 garues dhe dy referë: Allmedin Suka dhe Fikret Dushku, njëherazi kryetrajner i këtij klubi.

Në turne morën pjesë rreth 300 garues nga tetë shtete: Mali i Zi, Shqipëria, Kosova, Kroacia, Bosnja dhe Herce-

govina, Serbia, Maqedonia dhe Moldavia.

Nga KT “Ulqini” falënderojnë sponsorët

dhe prindërit e garuesve për kontributin për të marrë pjesë në turne.

(Kohapress)

Sport

e enjte, 5 maj 2016

31

KOH Javore A KOHA

Kosova bëhet anëtarja e 55-të e UEFA-s

Moment historik për futbollin e Kosovës Në Kongresin e UEFA-s, që është mbajtur në Budapest, 28 vende kanë votuar në favor të Kosovës, ndërsa 24 kanë qenë kundër. Dy vota, ndërkaq, kanë qenë të pavlefshme Budapest - Kosova, nga dita e martë, është anëtarja e 55-të e Federatës Evropiane të Futbollit.

Në Kongresin e UEFA-s, që është mbajtur në Budapest, 28 vende kanë votuar në favor të Kosovës, ndërsa 24 kanë qenë kundër. Dy vota, ndërkaq, kanë qenë të pavlefshme.

Me kërkesë të Zvicrës, votimi është zhvilluar në mënyrë të fshehtë.

Vendimi i UEFA-s është përshëndetur nga institucionet e Kosovës dhe përfaqësuesit e Federatës së Futbollit.

Kryeministri i Kosovës Isa Mustafa, e ka cilësuar si fitore historike.

“Po hyjmë në një histori të re, ku njerëzit tanë, sportistët tanë do ta shkruajnë historinë e sportit evropian dhe të sportit botëror”, ka thënë Mustafa.

“Ju garantoj se do të bëjmë çdo gjë si qeveri, jo të përzihemi në sport, por ta përkrahim sportin, në pikëpamje të ndërtimit të infrastrukturës sportive, sepse kemi detyrime ndaj UEFA-s”, ka shtuar ai.

Kryetari i Federatës së Futbollit të

Anëtarësimi në UEFA u mundëson ekipeve të Kosovës të marrin pjesë në garat evropiane, si dhe i hap rrugën Kosovës të anëtarësohet në Federatën Botërore të Futbollit - FIFA. Kjo e fundit do të mbajë kongresin e radhës në Meksiko Siti më 12 dhe 13 maj

Kosovës, Fadil Vokrri, po ashtu e ka cilësuar ngjarjen me rëndësi historike. “Është një moment historik, i cili është arritur me shumë mund. Është parë edhe në mbledhjen e sotme se sa vështirë ka qenë. Ka pasur shumë obstruksione të armiqve tanë sportivë. Është një fitore e madhe e të gjithëve.

Duhet të jemi krenarë që kemi arritur këtë fitore kundër disa kundërshtarëve që nuk janë të lehtë”, ka thënë Vokrri.

Votimi për Kosovën ka pasuar debatet për ndryshimet në statutin e UEFA-s, që parasheh anëtarësimin e vendeve që janë anëtare të Kombeve të Bashkuara.

Ndryshimet nuk kanë siguruar dy të tretat e votave të nevojshme, por këshilltarët ligjorë të UEFA-s kanë thënë se kjo nuk e pengon Kosovën që të bëhet anëtare.

Anëtarësimi në UEFA u mundëson ekipeve të Kosovës të marrin pjesë në garat evropiane, si dhe i hap rrugën Kosovës të anëtarësohet në Federatën Botërore të Futbollit - FIFA. Kjo e fun-

dit do të mbajë kongresin e radhës në Meksiko Siti më 12 dhe 13 maj.

FIFA, në janar të vitit 2014, i ka lejuar Kosovës që të luajë ndeshje miqësore kundër shteteve anëtare të FIFA-s, në nivele klubesh dhe ndërkombëtare, por me kufizime.

Sipas atij vendimi, Kosovës nuk i lejohet të luajë kundër klubeve dhe ekipeve nga shtetet e ish-Jugosllavisë.

Ka qenë po ashtu kërkesë e FIFA-s që ekipet e Kosovës të mos përdorin simbole shtetërore dhe të mos këndojnë himnin e tyre në lojëra.

Kjo ditë, sipas përfaqësuesve të futbollit të Kosovës, shënon fundin e izolimit shumëvjeçar të këtij sporti.

Federata e Futbollit të Serbisë është shprehur e pakënaqur me vendimin e Kongresit të UEFA-s.

Prejse Kosova ka shpallur pavarësinë në vitin 2008, Serbia ka kundërshtuar vazhdimisht përfaqësimin e veçantë të saj në organizata të ndryshme ndërkombëtare.

Valona Tela (Evropa e Lirë)