Koha Javore numër 353, botuar më 15.01.2009

Intervistë me gazetarin Mentor Kikia

KNSH kërkon mandate të garantuara për shqiptarët

Podgoricë e enjte, 15 janar 2009 Viti VII Numër 353 Çmimi 0,50 ISSN 1800-5969

TË DHËNA SHQETËSUESE TË ZYRËS SË OMBUDSMANIT MBI PËRFAQËSIMIN E PAKICAVE NË ORGANET SHTETËRORE, ORGANET E QEVERISJES LOKALE DHE SHËRBIMET PUBLIKE

Pakicat, jo trajtim të barabartë

"Besa" ekipi më i mirë i vitit

NGJARJET JAVORE PRESIDENTI I MALIT TË ZI, FILIP VUJANOVIQ, MENDON SE BASHKË ME ZGJEDHJET PARLAMENTARE DUHET TË MBAHEN EDHE ZGJEDHJET LOKALE NË NIKSHIQ DHE BUDVA

Joreal miratimi i legjislacionit të ri zgjedhor Podgoricë - Bashkë me zgjedhjet parlamentare duhet të mbahen edhe zgjedhjet lokale në Nikshiq dhe Budva, kurse është joreale të pritet që deri atëherë të miratohet legjislacioni i ri zgjedhor, vlerësoi Presidenti i Malit të Zi Filip Vujanoviq.

"Kur të shkurtohet mandati i Parlamentit, atëherë ekziston detyrimi im kushtetues që të shpall zgjedhjet. Unë do ta respektoj këtë detyrim dhe do të përcaktoj datën e mbajtjes së zgjedhjeve", theksoi Vujanoviq.

Ai tha se ende nuk ka menduar për datën e zgjedhjeve, duke theksuar se përkitazi me dispozitat ligjore, nuk ekziston ndonjë përzgjedhje e gjerë e termineve, por duhet të respektohet afati i parashikuar.

Vujanoviq konsideron se për arsye të racionalizimit është zgjidhje e mirë që njëkohësisht me zgjedhjet parlamentare të mbahen edhe zgjedhjet lokale në Nikshiq dhe Budva.

Presidenti malazias vlerësoi se propoozimi i Qeverisë që në pranverë të organizohen zgjedhjet është një vendim i mirë edhe nëse merret parasysh procesi i integrimeve europiane.

"Mendoj që është vendim i mirë i Qeverisë që, për shkak të nevojave të veprimit pas aplikimit, të propozohet shkurtimi i mandatit të Kuvendit dhe që pushteti ekzekutiv në vitin e parë të mandatit të vet, të përqendrohet në ndërmarrjen e aktiviteteve që do të jenë në procesin e aderimit në BE", tha ai.

Themelues: Kuvendi i Republikës së Malit të Zi Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë Numri i parë doli më 21 shkurt 2002.

Botues: SHAGBG ’’Pobjeda’’ Kryetari i Bordit të drejtorëve Radoica Luburiq Redaktor përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Fran Gjokaj, Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Rrok Dushaj (mozaik, bota), Fahrudin Gjokaj (grafikë), Vijoleta Berishaj (sekretare teknike), Bisera Beqaj (marketing) Adresa: Bulevar revolucije 5 Podgoricë Telefonat: 081-247-799, 247-734 Fax: 247-674 E-mail: kohajavore@cg.yu www.kohajavore.cg.yu Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen

2 e enjte, 15 janar 2009

"Prandaj, zgjedhjet do të mbahen pasi të shkurtohet mandati i parlamentit. Atëherë do të krijohen kushtet që Presidenti i shtetit të shpallë zgjedhjet".

Vujanoviq konsideron se është e vështirë të pritet që zgjedhjet parlamentare të mbahen sipas legjislacionit të ri zgjedhor, sepse nuk ka kohë të mjaftueshme për miratimin e tij.

Ai rikujtoi se Ligji aktual mbi zgjedhjen e deputetëve dhe këshilltarëve është përcaktuar me konsensus dhe vlerësoi se "është mjaft joreale ambicija që brenda 2-3 javëve të ardhshme të miratohet legjislacioni i ri i zgjedhjeve".

NGJARJET JAVORE DEKLARATË PËR MEDIA E KËSHILLIT NACIONAL TË SHQIPTARËVE NË MALIN E ZI LIDHUR ME ZGJEDHJET E PARALAJMËRUARA PARLAMENTARE

Të sigurohen mandatet e garantuara për shqiptarët

Në bazë të zhvillimeve aktuale politike në Malin e Zi, Propozim vendimit të Qeverisë dhe debateve rreth mbajtjes të zgjedhjeve parlamentare, Këshilli Nacional i Shqiptarëve në Malin e Zi, duke ndjekur me vëmendje situatën lidhur me këtë çështje vëren se zgjedhjet parlamentare janë në prag dhe ka gjasa që ato të mbahen së shpejti, d.m.th. atëherë kur t'i përshtatet pushtetit aktual.

Këshilli Nacional i Shqiptarëve me këtë rast shpreh qëndrimin se pa u siguruar mandatet e garantuara për shqiptarët, përfaqësimi autentik politik dhe përfaqësi në institucione, organe shtetërore dhe vendore, gjë që parashihet edhe me Kushtetutë, këto zgjedhje eventuale nga shqiptarët nuk mund të quhen të drejta dhe të ndershme. Pushteti aktual, gjegjësisht shumica aktuale parlamentare, duhet që më përpara të miratojë Ligjin e ri të zgjedhjeve në harmoni me Kushtetutën dhe në këtë mënyrë të jetësojë dhe të bëje të mundur përfaqësimin autentik të pakicave, gjegjësisht të shqiptarëve si popull autokton, në Parlamentin e Malit të Zi. Përfaqësimi autentik i shqiptarëve në Parlament ka qenë dhe është kërkesë e vazhdueshme e subjekteve politike shqiptare në Mal të Zi, kurse tash edhe Këshilli Nacional i Shqiptarëve do të angazhohet fuqishëm në bazë të kompetencave të veta që kjo e drejtë

legjitime e shqiptarëve, që garantohet edhe me Kushtetutë, të realizohet në praktikë.

Prandaj Këshilli Nacional i Shqiptarëve u bën thirrje të gjitha institucioneve shtetërore, duke filluar nga Presidenti i shtetit dhe faktorët politikë parlamentarë, sidomos partitë politike shqiptare, që të bëjnë ç'është e mundur që të bisedojnë shtruar dhe qartë për realizimin e të drejtave në lëmin e përfaqësimit proporcional në organet shtetërore dhe vendore, në mënyrë që zgjedhjet eventuale të parakohshme apo të rregullta të jenë të drejta dhe të ndershme.

KNSH është i bindur se Mali i Zi në këtë rast nuk humb asgjë, por përkundrazi do të tregonte se është me të vërtetë i përkushtuar për avancimin e të drejtave të popujve pakicë që jetojnë në të, si një prej kushteve pa të cilin Mali i Zi nuk mund të pretendojë të aderojë në bashkësinë e shteteve demokratike europiane dhe të bëhet pjesë e aleancës së madhe Euroatlantike, thuhet në deklaratën e KNSH-së të nënshkruar nga kryetari Tahir Tahiri.

QENDRA PËR RUAJTJEN DHE ZHVILLIM- QENDRA NANSEN DIALOG NDAU DIPLOMAT PËR PJESËMARRËSIT E SEMIIN E KULTURËS SË PAKICAVE NARIT "KOMUNIKIMI I PADHUNSHËM DHE ZGJIDHJA PAQËSORE E KONFLIKTEVE"

Senad Gaçeviq u zgjodh drejtor

Podgoricë - Këshilli Drejtues i Qendrës për Ruajtjen dhe Zhvillin e Kulturës së Pakicave, në seacën e vet të katërt, të mbajtur më 23 dhjetor 2008, vendosi për zgjedhjen e drejtorit të Qendrës.

Me rastin e shqyrtimit të aplikimeve të arritura të kandidatëve për postin e drejtorit të këtij institucioni, Këshilli Drejtues, në bazë të dokumentacionit të bashkëngjitur dhe planeve për punën e ardhshme të Qendrës, vendosi njëzëri që për drejtor të Qendrës për Ruajtjen dhe Zhvillimin e Kulturës së Pakicave të zgjedhet kandidati Senad Gaçeviq, kompozitor i diplomuar.

Ushtruesi i detyrës së drejtorit të Qendrës dhe Këshilli Drejtues drejtorit të posazgjedhur i uruan punë të suksesshme në realizimin e qellimeve të parashikuara, të cilat kandidati ia bashkëngjiti kandidaturës së vet, thuhet në kumtesë.

(Kohapress)

Bashkëpunim i frytshëm me institucionet edukativo-arsimore Tuz - Qendra Nansen Dialog organizoi në fundvitin e kaluar në lokalet e restorantit Troja në Tuz seminarin follow-up si dhe ndarjen e diplomave për pjesëmarrësit e seminarit, ''Komunikimi i padhunshëm dhe zgjidhja paqësore e konflikteve''.

Ligjërues në seminar ishin z.Lilana Krkeliq, specialiste e psikologjisë klinike dhe mr. Bego Begu.

"Qëllimi i organizimit të këtij seminarit kishte të bënte më tepër me njohjen e pjesëmarrësve me stilet e komunikimit të padhunshëm dhe metodat për zgjidhjen paqësore të konflikteve", u shpreh mes tjerash koordinatori i QND, Leon Gjokaj, duke shprehur kënaqësi se bashkëpunimi me institucionet edukativo-arsimore të kësaj treve ka qenë i frytshëm.

Po ashtu, duke shfrytëzuar potencialin e këtij grupi, në të do të përfshihen edhe grupe të tjera brenda trekëndëshit prindër-nxënës-mësues.

Në këtë seminar morën pjesë mësimdhënësit e shkollave fillore të trevës së Tuzit.

(Kohapress) Arkiv

e enjte, 15 janar 2009 3

OPINIONE & V¸SHTRIME ZGJEDHJET E JASHTËZAKONSHME PARLAMENTARE NË MAL TË ZI

Nëse ka vullnet, mund të miratohet Ligji i ri zgjedhor Pasi që Kushtetuta e re është në fuqi që një vit, atëherë shtrohet pyetja: a nuk ka pasur kohë që të bëhet përshtatja e ligjit me Kushtetutën e re? As tani nuk është vonë.

Por, sipas të gjitha gjasave, zgjedhjet do të shpallen në bazë të ligjit të vjetër dhe në kundërshtim me Kushtetutën e re, që krijon nonsens juridik.

Xhoana M. Perkaj Fillimi i Vitit të Ri në Mal të Zi filloi me befasi në fushën e politikës. Tashmë është e sigurt se do të mbahen zgjedhjet e jashtëzakonshme parlamentare. Pritet që për këtë të vendoset në seancën e Parlamentit, të konvokuar për 21 janar, ndërsa, pritet që zgjedhjet parlamentare të mbahen në fund të muajit mars.

Neve na intereson kjo situatë e re nga rrafshi i interesave të pakicës nacionale shqiptare në Mal të Zi. Si do të kalojnë subjektet politike shqiptare në këtë situatë të re e cila doli plotësisht e papritur?! A mjaftojnë dy muaj për t'u përgatitur për një gjë të rëndësishme siç janë zgjedhjet parlamentare?

Ligji zgjedhor Nga rrafshi i një minoriteti nacional, është me rëndësi primare se si do të trajtohet ai në kuadrin e Ligjit zgjedhor. Me Ligjin aktual, shqiptarët etnikë përbëjnë njësinë e vëçantë zgjedhore dhe i kanë të garantuara pesë mandate në Parlamentin e Malit të Zi. Mirëpo, ajo që është qenësore, është përshtatja e Ligjit zgjedhor me Kushtetutë. Sepse me Kushtetutën. është paraparë që bartësit e këtyre pesë mandateve të "rekrutohen" nga radhët e partive nacionale shqiptare.

Deri tani nuk është bërë përshtatja e Ligjit zgjedhor me Kushtetutën e re.

Ndërsa, Kushtetuta është ligji themelor i çdo shteti dhe nga ai ligj themelor burojnë të gjitha ligjet e tjera. Po ashtu, këto ligje nuk guxojnë të jenë në kundërshtim me Kushtetutën. Pasi që kushtetuta e re është në fuqi që një vit, atëherë shtrohet pyetja: a nuk ka pasur kohë që të bëhet përshtatja e ligjit me Kushtetutën e re? As tani nuk është vonë. Por, sipas të gjitha gjasave,

zgjedhjet do të shpallen në bazë të ligjit të vjetër dhe në kundërshtim me Kushtetutën e re, që krijon nonsens juridik.

Integrimi i pakicave Çfarë qëndrimi do të mbajnë partitë nacionale shqiptare lidhur me këtë çështje? Në momentin aktual, kjo është e vetmja çështje ku të gjitha janë unanime; pra, dakord se interesat e pakicës shqiptare në Parlamentin e Malit të Zi duhet të përfaqësohen nga deputetët që vijnë nga partitë shqiptare. Kjo çështje është e rregulluar në këtë mënyrë edhe në vende të tjera të cilat kanë më shumë përvojë edhe në traditën kushtetuese dhe legjislacion në përgjithësi. Kjo është e vetmja mënyrë që pakicat nacionale të mbrohen nga asimilimi dhe mënyrë e mirë që, duke e përkrahur sociodiversitetin (ose, siç është bërë më e zakonshme të dëgjohet - multietniciteti), të nxiten pakicat që të inte-

grohen në një shoqëri. Ndërsa, ligji i mirë zgjedhor jep kornizë të mirë ligjore që ky integrim të bëhet mbi bazat e partneritetit me shumicën etnike. Në realitet, mund të thuhet se integrimi dhe partneriteti janë nocione shumë të afërta. Sepse, inte-

pjesëmarrjen e pakicës etnike në të gjitha strukturat dhe të gjitha nivelet e një shteti krahas ruajtjes së të gjitha veçorive etnike dhe kulturore që e karakterizojnë atë pakicë.

Interesi i Malit të Zi është integrimi dhe, përmes integrimit - afirmimi i

dhe kulturor. Ligji i ri zgjedhor do të ishte kornizë juridike e cila do ta bënte reale idenë e integrimit dhe të afirmimit të gjithanshëm të shqiptarëve në Mal të Zi. Pra, nëse ekziston vullneti i mirë, nuk është vonë të aprovohet ligji i ri zgjedhor, në pajtim me Kushtetutën.

Interesi i Malit të Zi është integrimi dhe, përmes integrimit afirmimi i pakicave, pra, edhe të pakicës shqiptare. Aq më tepër që shqiptarët cilësohen nga të gjithë të tjerët në Mal të Zi për nga identiteti gjuhësor dhe kulturor. Ligji i ri zgjedhor do të ishte kornizë juridike e cila do ta bënte reale idenë e integrimit dhe të afirmimit të gjithanshëm të shqiptarëve në Mal të Zi. Pra, nëse ekziston vullneti i mirë, nuk është vonë të aprovohet ligji i ri zgjedhor, në pajtim me Kushtetutën.

grimi nuk është asimilim. Derisa asimilimi nënkupton shkrirjen etnike dhe kulturore të pakicës enike me shumicën, integrimi nënkupton

xhoanaperkaj@yahoo.com

pakicave, pra, edhe pakicës shqiptare. Aq më tepër që shqiptarët cilësohen nga të gjithë të tjerët në Mal të Zi për nga identiteti gjuhësor

Pikºpamjet e shprehura nº faqet opinione & vºshtrime nuk pºrfaqºsojnº domosdoshmºrisht politikºn redaksionale tº

4 e enjte, 15 janar 2009

Kohºs j

V¸SHTRIME & OPINIONE KUVENDI I KOMUNËS SË ULQINIT DHE DEBATI I PAPËRGJEGJSHËM

Buxheti si dhuratë e fundvitit Është për të ardhur keq që këtu ka një numër "aktorësh" të cilët bëhen imitues duke humbur dëshirën për të këmbyer fjalë të mira e të pastra. Ndaj të vjen keq kur i shikon këta "aktorë" si të paaftë për të gjetur fjalë mirëkuptimi, nga ku do të mjaftonte një buzëqeshje e sjellshme. Ka arsye serioze për të besuar se bile në këtë fundvit nuk është dashur të komunikohet me një fjalor që nuk e rrit nivelin e seriozitetit.

Shaban Peraj Në prag të Vitit të Ri, Kuvendi i Komunës së Ulqinit miratoi buxhetin për vitin 2009, i cili në thelbin e tij parasheh tërë infrastrukturën zhvillimore të qytetit. Një buxhet të gdhendur fuqishëm me parametra që duhet të zbatohet gjatë vitit që sapo filluam. Pavarësisht kritikave të bëra rreth tij si dhe amendamenteve të paraqitura nga një pjesë e opozitës, përfitues janë qytetarët. Ata i kanë hallet e veta dhe kjo i lë ata të shpresojnë për një të ardhme më të mirë përkundër krizës globale. Një debat kaq jetik për qytetarët e saj, e që u miratua me shumicë votash, ishte urimi më i mirë që u është bërë qytetarëve në prag të ndërrimit të motmoteve.

Projektbuxheti i inicuar nga kryetari i Komunës, Gëzim Hajdinaga, ka pasur arsye të diskutohet me qëllimin e mirë për të arritur efektin pozitiv karshi taksapaguesve. Çfarë dëmesh mund të sjellë një debat aq i rëndësishëm si për funksionimin normal të pushtetit lokal ashtu edhe për vetë qytetarët, nga ku do të ishte qesharake nëse pretendohet se ai i sjellë komunës ndonjë tronditje? Përse atëherë kjo frikë nga niveli i buxhetit të paraparë?! Sa herë janë hartuar buxhete që nuk janë realizuar?! Po edhe ky nëse nuk realizohet, çka ka të ngjarë, a thua do të bëhet hataja?

Brenda debateve të zhvilluara për buxhetin e Komunës së Ulqinit pati edhe debate politike, ku "aktorët" nuk lanë shenjë të mirë duke u bërë kështu mollë sherri për çështje që nuk kanë rëndësi për opinionin, me çka të sjellin neveri për fjalorin e përdorur. Aftësia e qeverisjes vendore për të krijuar një atmosferë demokratike është e pakuptueshme kur sheh se si zihen dhe çfarë fjalori përdorin të zgjedhurit e popullit.

Nga kjo ka një tendencë për një gjuhë tjetër e cila rebelohet për të mbërritur në një cak jo shumë të qartë. Është për të ardhur keq që këtu ka një numër "aktorësh" të cilët bëhen imitues duke humbur dëshirën për të këmbyer fjalë të mira e të pastra.

Ndaj të vjen keq kur i shikon këta "aktorë" si të paaftë për të gjetur fjalë mirëkuptimi, nga ku do të mjaftonte një buzëqeshje e sjellshme. Ka arsye serioze për të besuar se bile në këtë fundvit nuk është dashur të komunikohet me një fjalor që nuk e rrit nivelin e seriozitetit. Kur këtu hidhet ndonjë mendim i ri nuk mungon zemërimi nga ku dikush dëshiron të luajë rolin e profetit për t'i thënë tjetrit "mbylle gojën". Kjo nuk shkon pasi liria e shprehjes është ajo që të bën të kuptosh se dëmton vetëm veten.

Duke vazhduar me mendje të mbyllura, disa nga këta do ta kuptojnë se shprehja e mendimit ndryshe varet nga mënyra se si pritet ai mendim. Ata që i kanë vënë "aktorët" në krye të Kuvendit duhet ta kuptojnë se duke u marrë me fraza boshe, me retorikë që nuk përkon me realitetin, do të sjellin "skandal" dhe pastaj pasojnë sharjet nga ku e mira dhe e keqja janë anët e së njëjtës medalje.

Pavarësisht rrjedhave të bezdishme të seancave të Kuvendit gjatë vitit të kaluar, tashmë një gjë duket e qartë - ajo se në krye të këtij kuvendi është instaluar personi nga i cili, sipas pozitës, pritej të bënte ndryshime thelbësore, por që në fakt këtu u arrit një ndryshim sistemor e në asnjë mënyrë ndryshim shoqëror.

Pra, këtu nuk kemi të bëjmë me një pushtet më demokratik e më efikas se ato të mëparshmit. Përkundrazi, filozofia e tyre politike vazhdon të ushqehet mbi parime jodemokratike dhe kjo shumicë parlamentare është larg të qenit një alternativë e re politike.

Fjalët e papërgjegjshme, të dëgjuara në foltoren e Kuvendit, sa vijnë e po shumohen nga këta "aktorë" që shfaqen para kamerave duke e quajtur veten persona të rëndësishëm politikë. Ata mund të thonë gjithçka, mund të kalojnë nga një krah në tjetrin

javore

duke menduar se kështu do të na ndriçojnë udhën dhe gjykimet tona nëpërmjet sallës së Kuvendit. Kush me mustaqe e kush me muskuj shihen nga ekrani televiziv se si nuk mbajnë përgjegjësi për të kaluarën e tyre, së paku para opinionit duke u prezantuar sikur të mos ketë ndodhur gjë në këtë komunë ku kryetari i tanishëm Gëzim Hajdinaga e ka të vështirë për të ndrequr gabimet e mëparshme edhe për faj të tyre ngase ishin në ato vite partizanë të një krahu tjetër. Duke u bërë zaptues të mikrofonit e me batuta fetare të pakripta, shkojnë aq larg sa prezantohen edhe si profetë duke mos mbajtur përgjegjësi morale për akuzat e padrejta që lëshojnë ndaj kolegëve të tyre, gjoja në emër të parimeve fetare. Këtu fjala publike e ka humbur tashmë sensin me defekte ndërsjellëse që po përjeton opinioni nga seanca në seancë.

Qëllimi i tyre është që të përdorin çdo mundësi për të mos e lënë qytetarin të gëzohet e të shpresojë për më mire, duke u mbështe-

tur në arritjet e deritashme. Nuk ka arsye tjetër. Humbja e kujtesës shërben për historinë e shkurtër të xhuxhave, nga ku një qëndrim i tillë nuk është i drejtë sepse të shpie te përgjegjësia për të vazhduar me gabime e krahasime pa sens.

Realisht pasojat negative e shtojnë efektin edhe te qytetarët përballë opinioneve që lëshojnë duke servirur "sapun për djathë".

Politikanët sjellin mesazhe fetare nga vendi ku bëhet politika dhe kjo i detyron ata që bile njëherë të bëhen të thjeshtë e të marrin pjesë në festa fetare nga ku do të sjellin mesazhe urimi pikërisht në këto festa të shënuara. Të njëjtit, ndryshe sillen me vetveten, ndryshe me opinionin, ndaj konsensusi i arritur për buxhetin e vitit 2009 të shtyn të besosh se me mirëkuptim e pa batuta fetare mund të arrihet ajo për çka u ka besuar populli.

Pikºpamjet e shprehura nº faqet opinione & vºshtrime nuk pºrfaqºsojnº domosdoshmºrisht politikºn redaksionale tº

Kohºs javore

e enjte, 15 janar 2009 5

OPINIONE & V¸SHTRIME REAGIM

Ju jeni ajka e Malësisë (Në numrin e fundit të vitit të shkuar të të përjavshmes "Koha Javore", tre zotërinj, Maliq Çunmulaj, Nikollë Camaj dhe Nikë Gjeloshaj kanë reaguar lidhur me një tekst që unë e kam patur në të njëjtën gazetë, një javë më parë, me titull: "Pse digjen 4 milionë euro"! meqë të tri reagimet kanë të bëjnë me të njëjtin tekst, mendoj se ky reagim do të mjaftojë për të treja ato, pa i cituar titujt të cilët janë të gjatë…)

Zotërinj të nderuar, teksti im i përmendur ka patur për qëllim që, duke u shërbyer me argumenta, të zbardh problematikën e resurseve ose burimeve për zhvillim më të shpejt të Malësisë, pasi që lidhur me këtë kemi qasje të ndryshme. Unë pohoj dhe kam …….që në një fazë kalimtare Malësia do të mund të zhvillohej më shpejt nëse pjesën më të madhe të financave i merr nga buxheti i kryeqytetit.

Kam thënë se këto financa, për vitin që lamë pas, kanë kapur rreth 4 milionë euro. Unë pohoj se, me veprim ligjor, por edhe me aftësi menaxhuese , …me projekte të finalizuara, këto milionë euro do të mund të ktheheshin në objekte të ekonomisë, të infrastrukturës, të kulturës e të sportit, që aq shumë i mungojnë Malësisë. Asnjëherë nuk kam thënë se nuk do të ishte më e mirë komuna e plotë e Tuzit, por me kapacitete të plota të vetëfinancimit, ashtu si veprojnë komunat e plota.

Ju, zotprinj të nderuar, pohoni se Tuzi i ka që tani këto kapacitete dhe se, që tani, mund të funksionojë si komunë e plotë. Por, ju nuk ofroni asnjë argument asnjë dokument për këtë, përveç fjalëve.

Unë ju them, nëse ju ofroni argumenta, por argumenta e jo pallavra se Malësia mund të ketë buxhet prej miliona eurosh pa Podgoricën, unë do të isha në shërbimin tuaj dhe do të pranoja publikisht fajin për dëmin e bërë nga padija. Por, Ju nuk bëni asgjë në këtë drejtim. Ju vjet keni djegur rreth 4 milionë euro. Ju në planin e sivjetëm fusni projektet që kanë qenë edhe në planin e vitit të kaluar, e nuk janë realizuar. Ju vazhdoni të kërkoni të holla nga buxheti i Podgoricës, në statusin e Komunës Urbane të Tuzit, e jeni kundër këtij statusi edhe si projekt pilot. Përse duke qenë në pushtet me

shumicën që ua bën Miliqi, nuk i thoni Malësisë se s'keni nevojë për Mugoshën? Ç'ju duhet Mugosha kur e keni Miliqin? Ose, nëse ende s'mundeni pa Mugoshën pse nuk i thoni Malësisë se nuk është bash ashtu siç i keni pas thënë? Pse nuk pranoni publikisht se po i djegni do miliona që i ofrohën komunës urbane, e njëkohësisht nuk ofroni argumente se sa do të kishim miliona nga komuna e plotë. Pse nuk thoni publikisht se doni të provoni në këtë mandat funksionalitetin e komunës urbane se kush mund të pengojë realizimin ligjor të planit të saj financiar? Ai vitin e kaluar, siç thashë, ka qenë rreth katër milionë euro, e sivjet do të duhej të ishte rreth gjashtë milionë euro, sepse kaq është progresi vjetor i buxhetit të kryeqytetit në nivel të komunave urbane, të cilat mjetet e planeve financiare i thithin pikërisht nga ky buxhet.

Dilni qesharakë, zotërinj të nderuar edhe kur thoni se komuna urbane nuk ka territor, pra nuk ka kufij. Ligji përcakton kufijtë administrativ të Komunës Urbane të Tuzit dhe ata përputhen pothuaj plotësisht me kufij etnik.

Vendbanimet kufitare të Komunës urbane janë përveç Vranes e Vllanës, edhe Omerbozhajt, Trieshi me të gjitha fshatrat dhe Koja, gjë që ndodh për të parën herë. Por, unë dhe partia të cilës i prijë, nuk kemi dashur as të flasim për status të komunës urbane, pa këtë zgjidhje.

Sepse, ajo do të jetë bazë e mirë kur të vijë koha që komuna urbane të kalojë në komunë të pavarur. Njerëz që dinë më shumë se unë e ju, ta zëmë, sot kur flasin për bazat e pavarësisë së Kosovës se ato i gjejnë në Kushtetutën e vitit 1974. Falë edhe territorit të definuar.

Për ne, madje, është avantazh lidhja me Podgoricën edhe në rrafshin e politikës, pra, të subjektivizimit shoqëror të shqiptarëve. Në status të komunës urbane, vota jonë definon pushtetin në Podgoricë, atë pushtet, udhëheqja e të cilit ka njohur pavarësinë e Kosovës. Pa votat tona, Podgorica ende do të ishte në duart e serbëve, me të cilët ju mbani pushtetin në Tuz. Nga ana tjetër, zotërinj të nderuar, për projektet brenda kufijve administrativ të Komunës Urbane, fjalën e fundit e ka Parlamenti i Tuzit.

Nëse dini ta lexoni, keni nenin e Ligjit, që thotë se për planin hapësinor të Kryeqytetit, lidhur me projektet që janë në territorin e komunës urbane, pëlqimin e jep kuvendi i komunës urbane. Kjo zgjidhje është prodhuar

me insistimin tim, sepse drafti i parë i Ligjit për Kryeqytetin fliste për zgjidhjen që Kuvendi i Komunës Urbane të jepte vetëm mendim për këtë.

Natyrisht se, për projektet në territorin e vet, Komuna Urbane bën planin financiar dhe për të përgjigjet Kryetari i Komunës. Në të caktohen prioritetet dhe ai akordohet me gabaritet e buxhetit të Kryeqytetit. Unë nuk e di se kush e harton planin finansiar të Komunës Urbane të Tuzit, ju apo Podgorica! Kur ju kemi pyetur në seancë plenare, ju nuk keni patur përgjigje. Me planin financiar mund të parashikohet edhe funksionimi i shërbimeve që i ka të nevojshme Komuna Urbane e që nuk cenojnë ligjin. Ju as këtë nuk e keni bërë. Fitohet përshtypja se nuk dini ta bëni. Ju nuk keni shfrytëzuar as kapacitetin ligjor të Komunës Urbane për të lidhur marrëveshje ekonomike dhe të tjera me komuna brenda dhe jashtë Malit të Zi, pa pyetur Kryeqytetin. Marrëveshjet për hapje të fabrikave apo reparteve me investitorë të huaj, mund të nënshkruhen në Tuz pa Podgoricën.

Por, ju këtë nuk e bëni. Fitohet përshtypja se nuk dini…

Në këtë mënyrë, zotërinj të nderuar, në vend të polemikës së argumentuar, ju shërbeheni me nënçmime, moralizime ose ofendime, duke harruar se me mua nuk mund t'i përdorni këto.

Ju, z. Çunmulaj, ta zëmë, më thoni se nuk kam as njohur elementare për legjislacionin e Komunës Urbane, duke harruar se aq sa di, di më tepër se Ju. Veç kësaj, Ju harroni se njeriu ka të drejtë të mësojë. Duke u marrë me punën me të cilën merrem tani një kohë të gjatë, unë tash di gjëra që nuk i kam ditur në fillim. E di se edhe Ju, duke punuar gjatë në shërbimet sekrete të regjimit komunist, keni mësuar diçka. Në mos tjetër, kjo Ju ka ndihmuar të bëheni kryetari i parë i Komunës Urbane të Tuzit.

Ju, z. Camaj, ta zëmë, më thoni të ulemi e të shohim se cila do të ishte zgjidhja më e mirë në kuadër të ligjit ekzistues, apo të një ligji tjetër…

Duke më thënë, paraprakisht, që të ulemi në radhë të parë si njerëz dhe subjekte siç na takon. Bëni mirë që tash keni parasysh edhe ligjin ekzistues, por bëni keq kur harroni se sikur të kishit dashur e si subjekte që na takon, ishim ulur bashkë ngaherë dhe kishim definuar projektin më real e më optimal, pa kaluar situatat që kemi kaluar. Edhe në pjesën tjetër të

tekstit Ju moralizoni pak tepër me kujdesin për Malësinë. Thua se keni të drejtë ta bëni këtë më tepër se unë. Ju e dini se kujdesi për Malësinë fillon që në familje dhe se ai duhet të jetë përmanent. Unë nga ana tjetër, e ci se mungesa e tij, në një moment nuk Ju ka penguar të merreni me çështje shoqërore dhe të bëheni kryetari i parë i Kuvendit të Komunës Urbane të Tuzit.

Ju, z. Gjeloshaj, jeni kruar tepër shpejt dhe duke u kruar ia keni shtuar vetes dregëzat. Më thoni se jam "i opsesionuar me personalitetin" Tuaj. Mos u merakosni. Unë nuk opsesionohem dhe Ju nuk jeni personalitet. Keni qenë një copë kohë personazh-hamall i një projekti të ngjashëm me ato të serbëve të Kosovës, dukshëm para pavarësisë së saj - Projektit të Rajonizimit, që për fat të mirë, nuk ka gjetur përkrahje, por kabërë që naivët të besonin se po paraqitej një patriot i ri shqiptar, i cili premton. Ju edhe tash veproni në partinë e cila shet patriotizëm më shumë se të gjitha të tjerat. Por, tash që jeni martuar me sllave, maskat janë hequr. Dashuria di të jetë mbi të gjitha dhe unë Ju uroj fat në të, por patriotizëm mos na shitni më. Nuk mund të jeni edhe patriot shqiptar edhe dhëndërr sllavë. Unë vetëm në këtë dimension kam përmendur dhëndurrët sllavë, duke menduar në Ju e kurrësesi për t'u futur në jetën Tuaj private siç pohoni Ju. Por Ju në jetën private duhet të keni futur edhe një dregëz tjetër. Ju edhe mënyrën e të menduarit e keni në serbishte. Këtë e dëshmon edhe titulli i reagimit tuaj nëse e keni shkruar Ju. "Prifti i papunë pagëzon edhe edhat" është proverb serb dhe nuk thotë asgjë në shqipe.

Dregëzën tjetër që keni e zbuloni kur thoni se Malësia ngaherë ma paska kthyer shpinën. Unë në Malësi kam rreth 1.400 vota. Është problem Juaji që nuk i shihni.

Për atributin që e lidhni me fytyrën time z.

Gjeloshaj do të turpëroheni një ditë. Nëse Ju vjen turp. Nëse mbeteni si tash, Zotin e paçit në ndihmë.

Thënë të drejtën, zotërinj të nderuar të tre bashkë, nuk ma çoni shumë mallin për polemika. Por, kështu si jeni, sot jeni ajka e Malësisë.

Për hirë të saj, na duhet të provojmë të përmirësohemi.

Ferhat Dinosha

Pikºpamjet e shprehura nº faqet opinione & vºshtrime nuk pºrfaqºsojnº domosdoshmºrisht politikºn redaksionale tº

6 e enjte, 15 janar 2009

Kohºs j

SPECIALE TË DHËNA SHQETËSUESE TË ZYRËS SË OMBUDSMANIT MBI PËRFAQËSIMIN E PAKICAVE NË ORGANET SHTETËRORE, ORGANET E QEVERISJES LOKALE DHE SHËRBIMET PUBLIKE

Pakicat, jo trajtim të barabartë Të dhënat e Ombudsmanit tregojnë se një pjesë e mirë e organeve shtetërore dhe organeve të veçanta të qeverisjes lokale nuk i implementojnë në mënyrë adekuate obligimet ndërkombëtare që burojnë nga e drejta ndërkombëtare, si dhe detyrimet nga legjislacioni nacional mbi përfaqësimin proporcional të pjesëtarëve të pakicave në institucionet e sistemit politik në Mal të Zi. Të dhënat e Zyrës së Ombudsmanit mbi përfaqësimin e pjesëtarëve të pakicave në organet shtetërore, organet e qeverisjes lokale dhe shërbimet publike kanë vërtetuar deklaratat e përfaqësuesve politikë të pakicave, organizatave dhe hulumtuesve që merren me të drejtat e njeriut dhe shkeljen e tyre për trajtimin jo të barabartë të pakicave dhe përfaqësimin e tyre në mënyrë joadekuate në pajtim me përfaqësimin proporcional.

Ndonëse Mali i Zi ka miratuar disa dokumente ndërkombëtare që kanë të bëjnë me zbatimin e të drejtave të pakicave duke i përfshirë edhe në legjislacionin nacional, të dhënat e Ombudsmanit tregojnë se një pjesë e mirë e organeve shtetërore dhe organeve të veçanta të qeverisjes lokale nuk i implementojnë në mënyrë adekuate obligimet ndërkombëtare që burojnë nga e drejta ndërkombëtare, si dhe detyrimet nga legjislacioni nacional mbi përfaqësimin proporcional të pjesëtarëve të pakicave në institucionet e sistemit politik në Mal të Zi. Në bazë të raporteve të fituara nga një numër i organeve shtetërore dhe organeve të qeverisjes lokale, si dhe nga komunikimi me përfaqësues të veçantë të popujve pakicë si dhe disa përfaqësues të organizatave joqeveritare, Ombudsmani ka arritur deri te këto fakte: se struktura nacionale e organeve të posaçme shtetërore dhe organeve të qeverisjes lokale është joadekuate, se përfaqësimi i pjesëtarëve të popujve pakicë është i pamjaftueshëm në ministri të veçanta, në organet gjyqësore dhe organe të veçanta të qeverisjes lokale në mjediset e përziera nacionale.

Shifrat flasin vetë Kërkesës së Ombudsmanit mbi strukturën e të punësuarve dhe përfaqësimin e pjesëtarëve të pakicave i janë përgjigjur pozitivisht vetëm shtatë ministri: Ministria e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Ekonomisë Ujore, Ministria e Kulturës, Sportit dhe Medias, Ministria e Mbrojtjes, Ministria e Arsimit dhe Shkencës, Ministria e Shëndetësisë, Punës dhe Përkujdesjes Sociale, Ministria e Turizmit dhe Mbrojtjes së Mjedisit Jetësor dhe Ministria për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Pakicave, ndërsa nuk i janë përgjigjur gjashtë ministri: Ministria e Drejtësisë, Ministria e Punëve të Jashtme, Ministria e Komunikacionit, Detarisë dhe Telekomunikacionit, Ministria për Zhvillim Ekonomik, Ministria e Financave dhe Ministria e Punëve të Brendshme dhe Administratës Publike.

Kërkesës nuk i është përgjigjur as Prokuroria Supreme Shtetërore, kurse Gjykata Supreme i ka dërguar Ombudsmanit vetëm listën e të punësuarve në gjykatat në Mal të Zi. Ajo që të bie në sy është përfaqësimi joadeku-

at dhe joproporcional i pakicave.

Në bazë të regjistrimit të vitit 2003, në Mal të Zi jetojnë 620 145 banorë të përhershëm, nga të cilët malazezë janë 43.16 për qind, serbë 31.99 për qind, boshnjakë 7.76 për qind, shqiptarë 5.02 për qind, muslimanë 3.97 për qind, kroatë 1.09 për qind, maqedonë 0.13 për qind, sllovenë 0.06 për qind, romë 0.41 për qind, të tjerë 2.02 për qind, ndërsa të papërcaktuar 4.33 për qind.

Sa u përket shqiptarëve, me përjashtim të Ministrisë për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Pakicave ku nga tetë të punësuar pesë janë shqiptarë dhe tre boshnjakë, në ministritë e tjera përfaqësimi është shumë më i vogël se sa përqindja e tyre në popullsinë e përgjithshme të Malit të Zi. Është indikative se në dy ministri, konkretisht në atë të Kulturës, Sportit dhe Medias, si dhe në Ministrinë e Arsimit dhe Shkencës nuk ka fare shqiptarë.

Ndërkaq në Ministrinë e Mbrojtjes nga 201 të punësuar vetëm një apo 0.49 për qind janë shqiptarë, në Ushtrinë e Malit të Zi nga 2169

cional të pjesëtarëve të popujve pakicë apo pakicave nacionale në institucionet shtetërore dhe ato të qeverisjës lokale.

Sipas tij, "të dhënat dëshmojnë në mënyrë transparente pabarazinë praktike të pakicave nacionale në nivelin lokal dhe atë qendror".

Fakti që disa ministri apo komuna nuk i kanë dërguar të dhënat përkatëse të kërkuara nga Ombudsmani dëshmon, sipas Dragës, mosgatishmërinë e tyre për të prezentuar të vërtetën kur bëhet fjalë për punësimin e pjesëtarëve të popujve pakicë në institucionet përkatëse.

"Këto të dhëna dëshmojnë se Mali i Zi edhe pse është mjedis multinacional, multikulturor dhe multikonfesional, në fushën e punësimit ekziston situatë e kundërt që është në kundërshtim me legjislacionin shtetëror dhe standardet ndërkombëtare kur flitet për pakicat nacionale", thekson ai.

Më tej ai i vlerëson këto të dhëna si shqetësuese dhe alarmuese për strukturat shtetëroreqeveritare dhe thotë se "është koha e fundit për të ndryshuar qasja ndaj pakicave nacionale,

persona janë 4 shqiptarë apo 0.18 për qind, në Ministrinë e Shëndetësisë, Punës dhe Përkujdesjes Sociale punojnë vetëm dy shqiptarë apo 0,96 për qind, në Ministrinë e Turizmit dhe Mbrojtjes së Mjedisit Jetësor punojnë dy shqiptarë apo 2.08 për qind dhe në Ministrinë e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Ekonomisë Ujore po ashtu dy shqiptarë apo 2.19 për qind.

Sa u përket komunave, në organet e qeverisjes lokale të Komunës së Ulqinit janë të punësuar gjithsej 180 vetë, prej të cilëve 160 apo 88.88 për qind janë shqiptarë, 11 apo 6.11 për qind janë malazezë, katër apo 2.22 për qind janë serbë, dy muslimanë, dhe nga një boshnjak dhe maqedon, si dhe një që nuk është deklaruar mbi përkatësinë.

Në komunën e Rozhajës punon vetëm 1 shqiptar apo 1.28 për qind të të punësuarve, ndërsa komunat e tjera ku jetojnë shqiptarët si ajo e Tivarit, Podgoricës dhe Plavës nuk i kanë dërguar të dhënat e kërkuara.

sepse retorikat verbale janë koncepte të tejkaluara".

"Mospjesëmarrja e asnjë shqiptari në Ministrinë e Arsimit apo atë të Kulturës, dy ministri këto që trajtojnë çështjet e identitetit edhe të shqiptarëve në këtë mjedis, thënë me eufemizëm, paraqet skandal të llojit të vet. Nuk ka dilemë se një veprim i tillë dëshmon qasjen injoruese të pushtetit dhe të institucioneve përkatëse ndaj shqiptarëve dhe të pakicave të tjera në përgjithësi", përfundon Draga.

Koordinatori i projekteve pranë Qendrës Nansen Dialog, Leon Gjokaj, përshendet Raportin e Zyrës së Ombudsmanit, mirëpo, sipas tij, "ky raport për sektorin civil nuk paraqet diçka të re".

"Ai vetëm se u jep vulë konstatimeve tona se në shoqërinë malazeze ekziston një diproporcion i madh në mes gjendjes normative dhe realitetit. Po ashtu, ai vërteton rezultatet e hulumtimeve empirike të CEDEM-it, të cilat tregojnë se në Mal të Zi është në rritje e sipër distanca etnike, në veçanti ndaj popullatës shqiptare dhe popullatës RAE", thotë Gjokaj.

Edhe sipas tij, për shqiptarët situata "është sidomos alarmante në Ministrinë e Arsimit dhe Shkencës dhe në Ministrinë e Kulturës, Sportit dhe Medias, ku nga 119 të punësuar, asnjëri/a

Pabarazia e pakicave nacionale Dr. Nail Draga thotë se Raporti i përgatitur nga Ombudsmani paraqet një punë serioze dhe profesionale, ku për të parën herë ofrohen të dhëna me interes lidhur me përfaqësimin propor-

nuk i takon popullatës shqiptare, e cila krahas pakicave të tjera është edhe pakicë gjuhësore dhe për dallim nga popullata tjetër, nuk ka prejardhje sllave".

Indikativ për të është edhe struktura e të punësuarve në Ministrinë për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Pakicave.

"Fakti që në këtë ministri nuk kemi asnjë pjesëtar/e të popullatës shumicë ndoshta më së miri dëshmon shkallën e mosintersimit të popullatës shumicë lidhur me këtë çështje", thotë Gjokaj.

Përkundër këtyre fakteve negative, Gjokaj thotë se "situata për sa i përket të drejtave të pakicave viteve të fundit është më e mirë në krahasim me të kaluarën".

Por, sipas tij, ka ende mjaft çështje normative dhe shumë më tepër çështje të natyrës praktike për të cilat duhet punuar.

"Në bazë të standardeve demokratike, shteti jo vetëm që duhet të jetësojë më tepër parimin e aksionit afirmativ, por ai duhet edhe të krijojë mundësi të barabarta për të gjithë qytetarët dhe në rast të mungesës së kuadrove nga radhët e pakicave, ai ka për detyrë të arsimojë të njëjtit. Po ashtu, duhet sanksionuar organet shtetërore, organet e vetëqeverisjes lokale dhe të gjithë ata të tjerët që janë bartës të autorizimeve publike dhe që shkelin aktet ndërkombëtare dhe legjislacionin nacional", thotë Gjokaj.

Edina Hasanaga Çobaj nga Nisma e të Rinjve për të Drejtat e Njeriut e cilëson iniciativën e Ombudsmanit pak të vonuar "duke ditur se hulumtime dhe reagime publike për këtë çështje ka patur edhe më herët nga të gjitha subjektet". Megjithatë, kjo iniciativë, sipas saj, është me vend.

Edhe për të, kur flitet për shqiptarët, është tepër brengosës mosprania e tyre në Ministrinë e Arsimit dhe Shkencës dhe Ministrinë e Kulturës, Sportit dhe Medias, por edhe mungesa e përfaqësuesve të shumicës në Ministrinë për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Pakicave.

"Mbrojtja e të drejtave të popujve pakicë nuk duhet të jetë përpjekje vetëm e pakicave, por edhe e popullit shumicë sepse ai është faktori që i merr vendimet në fund të fundit. Kështu që mendoj se doemos është e nevojshme që në këtë ministri të ketë edhe punonjës të popullit shumicë, ku të gjithë do të punojnë për mbrojtjen e pakicave dhe për avancimin e Malit të Zi në këtë drejtim", thotë Çobaj.

Ajo e shikon si negative edhe strukturën e të punësuarve në Komunën e Ulqinit, ku 88.88 % janë shqiptarë, që, sipas saj, "gjithashtu nuk është në pajtim me kërkesat ligjore sepse në Ulqin ka rreth 25% joshqiptare".

"Siç e shohim të rëndësishme praninë e pakicave në nivelin shtetëror, duhet të jemi të vetëdijshëm për nevojën e pranisë së pakicave në nivelin lokal", thotë ajo. Çobaj e vlerëson si papërgjegjësi dhe mosrespektim të institucionit të Ombudsmanit faktin që shumë ministri nuk i janë përgjigjur kërkesës së tij.

"Ky fakt tregon gjithashtu se institucionet shtetërore nuk e kuptojnë akoma që ato janë në shërbim të qytetarëve dhe se secili institucion e ka obligim ligjor që t'i përgjigjet jo vetëm ombudspersonit në këto pyetje, por edhe secilit nga neve", thotë ajo.

I. Kallaba

javore

e enjte, 15 janar 2009 7

KULTUR¸ NË PËRVJETORIN E ALFABETIT TË GJUHËS SHQIPE

Abetare Multimediale "Abetare Multimediale" në përvjetorin e madh të alfabetit të gjuhës shqipe. Zhvillimi i vazhdueshëm i teknologjisë informative ka ndikuar në mënyrë indirekte edhe në procesin mësimor dhe sistemet mësimore.

Gëzim Berishaj Aridon Hasimja Viteve të fundit edhe rajoni i Ballkanit ashtu edhe shkollat shqiptare janë duke u munduar të integrojnë mësimin interaktiv në të gjitha ciklet arsimore, mirëpo shumë herë nuk është arritur shkaku i mungesës së projekteve multimediale dhe interaktive në të gjitha trojet shqipfolëse. Pikërisht për shkak të gjendjes në të cilën ndodhet sistemi i arsimit në trojet shqipfolëse, ne asokohe, si studentë te Fakultetit të Shkencave dhe Teknologjive të Komunikimit pranë Universitetit të Evropës Juglindore vendosëm që të realizojmë projektin "Abetare Multimediale" si projekt të diplomës. Duke qenë edhe nismëtarët e parë që do japin kontribut në lëmin e ri të arsimimit të quajtur edutainment. Kështu mbas gati tetë muaj punë intensive, projekti arriti të realizohet në afatin e parashikuar më parë, dhe në korrik të këtij viti me projektin "Abetare Multimediale" diplomuam pranë Fakultetit të Teknologjive të Komunikimit (shkenca kompjuterike) në UEJL. Një shekull më parë, në Kongresin e Manastirit u bë standardizimi i alfabetit shqiptar. Nga ajo kohë e deri më sot janë botuar shumë versione të abetares. Mirëpo, sot një shekull më vonë, vogëlushët shqiptarë,

kujt edhe i dedikohet ky projekt, do të kenë mundësinë që abetaren ta mësojnë nga një aplikacion tërësisht multimedial dhe më interaktiv për ta.

Projekti në fjalë, gjegjësisht "Abetare Multimediale" është konceptuar dhe dizajnuar në 9 module: 1. Abetarja 2. Alfabeti 3. Lojëra 4. Muzikë 5. Video 6. Fabula 7. Gjëegjëza 8. Numra dhe figura 9. Ushtrime

8 e enjte, 15 janar 2009

Gjithashtu që nga fillimi është vendosur se për realizimin e këtij projekti, aplikacionet më ideale janë aplikacionet e paketës Adobe CS3, veçanërisht Adobe Flash CS3 (duke përdorur Action Script 2.0), Adobe Ilustrator CS3, Adobe Photoshop CS3 si dhe aplikacionin Stainberg Wave Lab. Gërshetimi i tyre dhe kompatibiliteti na mundësoi ndërtimin e një aplikacioni shumë efikas.

Fillimisht moduli i "Abetares" është i zhvilluar në konceptin që çdo shkronjë e alfabetit në vete të përmbajë: - Tekstin (leximin) përkatës të shkronjave të shtypit dhe të shkrimit; - Ilustrimin (të gjitha ilustrime vektoriale të realizuara në aplikacionin Adobe illustrator CS3); - Leximin me zë; - Disa fjalë të ilustruara që fillojnë me shkronjën përkatëse, si dhe mënyrën se si shqiptohen ato.

Moduli i "Fabulave" është i ngjashëm me atë të Abetares. Pjesërisht përmban të njëjtat elemente sikurse edhe moduli Abetarja, mirëpo do të paraqiten disa ndryshime të vogla në realizimin e tij. Këtu janë të përfshira disa nga fabulat më të njohura botërore të përkthyera në gjuhën shqipe. Edhe pse në modulin e Abetares, në mënyrë të detajuar, janë të përfshira të gjitha shkronjat e alfabetit së bashku me ushtrime dhe shpjegime, menduam se në këtë projekt si modul të veçantë duhet ta përfshijmë Alfabetin.

Moduli i "Alfabetit" në vete përmban shiritin e navigimit në të cilin janë prezantuar të gjitha shkronjat e alfabetit, si ato duhet të shkruhen dhe mënyrën se si ato shqiptohen.

Gjithashtu si modul të veçantë kemi menduar të përfshijmë "Numrat" njëshifrorë si dhe disa

prej figurave gjeometrike elementare, ngase edhe në abetaret e botuara si në Kosovë, Shqipëri, Maqedoni dhe Mal të Zi u jepet një rëndësi e madhe këtyre elementeve.

Që fëmijët të kenë me çfarë të argëtohen, kemi menduar që ky projekt do të ishte shumë i varfër sikur në të mos të përfshinim edhe disa "Lojëra" të ndërtuara në aplikacionin Adobe Flash.

Në modulin "Ushtrime" do të përfshihen disa nënaplikacione po ashtu të ndërtuara në Flash, ku fëmijët do të mund të shkruajnë dhe të ushtrojnë shkronjat që kanë mësuar nga mësimet paraprake, mirëpo gjithashtu në mënyrë interaktive ata do të mund të ngjyrosin njërën nga figurat e tyre të preferuar, si

dhe të shkruajnë me shkumësin e improvizuar në tabelë.

Ngase të gjitha abetaret e botuara deri më sot në trojet shqiptare përmbajnë "Gjëegjëza", gjithashtu edhe në "Abetare multimediale" jemi munduar qe mos t'i anashkalojmë ato, por t'i paraqesim në një mënyrë më interaktive se sa deri më tani.

Në dy modulet e fundit "Këngë për fëmijë" dhe "Video materiale" janë të përfshira këngët që janë incizuar viteve të fundit nga fëmijët shqiptarë nga të gjitha trojet shqipfolese.

Një karakteristikë e aplikacionit "Abetare Multimediale" është edhe konfiguracioni minimal i kompjuterit tuaj (Procesor Intel Pentium II me 64 MB RAM dhe kartelë grafike prej disa MB) që nevojitet për të punuar ky aplikacion. Ju duhet të keni të lira vetëm disa MB në memorien tuaj RAM që ky aplikacion të punojë në mënyrën e duhur, sepse ndërtuesit e këtij aplikacioni janë munduar që gjatë programimit një rëndësi të veçantë t'i kushtojnë menaxhimit të memories RAM, me qëllim që mos të vijë deri të stërngarkimi i memories RAM. Arsyeja e vetme që ky produkt nuk është plasuar në tregjet shqipfolëse deri më tani është vetëm vështirësia që kemi pasur me regjistrimin e këtij produkti pranë institucioneve përkatëse me qëllim që të mbrojmë të drejtat tona autoriale pa u paraqitur ky produkt në treg. Tani ky problem është zgjidhur dhe vetëm para disa ditëve arritëm që produktin ta regjistrojmë në emrin tonë, kështu që shpresojmë se ministritë e arsimit të të gjitha shteteve shqipfolëse në Ballkan do ta përqafojnë një projekt të tillë me qëllim që ai të distribuohet në formë elektronike nëpërmes

CD si material shtesë për nxënësit e klasës së parë dhe të dytë të arsimit fillor.

INTERVISTË ME GAZETARIN

Media në Koha javore: Z. Kikia, cilat janë problemet kryesore me të cilat ballafaqohet media apo gazetaria shqiptare aktualisht?

M. Kikia: Media shqiptare vazhdon të jetë bartëse e disa problemeve të cilat janë të trashëguara, që janë kryesisht ekonomike dhe ligjore. Them ekonomike pasi që pjesa dërrmuese e mediave vazhdojnë të jenë të varfra dhe në pamundësi për të mbështetur një gazetari investigative që për mendimin tim duhet të jetë shtylla kurrizore e çdo gazete apo televizioni.

Mediat e shkruara përballen sot me probleme të mëdha financiare pasi që edhe investitorët, pra botuesit e tyre, nuk është se i trajtojnë këto me prioritet, por përgjithësisht duke qenë se i kanë si suport të bizneseve të tjera, nuk është se i suportojnë shumë financiarisht dhe problemi më i madh është sot ai financiar duke e përgjithësuar pastaj edhe me televizione. Kështu që problemi madhor që kanë sot është jo më pavarësia nga politika apo presioni qeveritar, por presioni ekonomik.

Unë do ta ndaja median shqiptare në dy faza sa i përket zhvillimit postkomunist. Faza e parë ishte nga viet 1990-1997 dhe faza e dytë pas vitit 1997.

Deri në vitin 1997 media në Shqipëri përballej me presionin e drejtpërdrejtë të institucioneve shtetërore, presionin e qeverisë dhe presionin policor, ndërsa pas vitit 1997 ka dalë në skenë një presion tjetër që është shumë më i sofistikuar.

Pra, sot nuk ka gazetarë që futen në burgje, nuk ka institucione qeveritare që të kërkojnë llogari apo të bëjnë presion pse është botuar ky apo ai lajm, por sot ka presione të formave të tjera. Është presioni ekonomik. Institucionet qeveritare dhe vetë qeveria i ka gjetur thembrën e Akilit medias për ta bërë për vete, për ta mbajtur nën kontroll, duke bërë presion te bizneset e botuesit apo pronarit të televizionit. Dhe unë them që qeveria në këtë pikë ia ka dalë për bukuri që të vazhdojë të kontrollojë pjesën dërrmuese të medias në Shqipëri.

Media vazhdon të ketë problem shumë të madh raportimin e lajmeve që ka të bëjë me aspekte të ndryshme korruptive apo që lidhen me kompani private sepse këto kompani janë kompani reklamuese në media. Dhe media për hir të faktit se nuk do të ndërpresë marrëdhëniet ekonomike me një donator, një kompani reklamuese, është e detyruar të shkelë mbi profesionalizmin dhe mbi të vërtetën për hir të këtij raporti ekonomik.

E thashë në fillim që problemi kryesor është mungesa e buxheteve dhe për hir të varfërisë mediat në raste të shumta detyrohen të bëjnë të tilla kompromise që cënojnë rëndë misionin dhe mesazhin e saj.

Koha javore: Derisa media elektronike në Shqipëri ka avancuar, kemi një rënie të medias së shkruar. Cilat janë, sipas Jush, arsyet që kanë çuar te kjo dhe çfarë duhet bërë për përmirësimin e pozitës së medias së shkruar?

M. Kikia: Do t'i referohem asaj që thashë pak më parë, ndarjes së zhvillimit të medias shqiptare në dy faza: faza e parë deri në vitin 1997, kur në tregun mediatik shqiptar mungonte media vizive, pra televizionet, dhe shtypi i shkruar ishte gjithçka që kishte tregu mediatik shqiptar. Deri në atë kohë shtypi i shkruar ishte shumë potent, ishte një pushtet shumë herë më i fuqishëm nga ç'është sot. Mund të them që asokohe një artikull gazete vinte në lëvizje qeverinë, bëhej shkak për hapjen e proceseve hetimore dhe gjyqësore. Ndërsa sot kur tregun e kanë pushtuar mediat vizive, shtypi i shkruar ka përfunduar në një sektor thjesht honorifik. Mund të them që roli i shtypit të shkruar sot është fare, fare minor. Jo thjesht për çështje tirazhesh pasi të gjitha gazetat sot në treg shesin aq sa dikur shiste një gazetë e vetme, por edhe në autoritetin që ka shtypi i shkruar. Pasi shtypi hapet me tituj që janë konsumuar një ditë më parë nga televizionet, shtypi ndjek dhe pason të njëjtat

INTERVIST¸ MENTOR KIKIA, KRYEREDAKTOR NË REDAKSINË E LAJMEVE TË TELEVIZIONIT "TOP CHANNEL"

Shqipëri, pararojë e zhvillimeve shoqërore Po t'i referohesh nivelit ekonomik, nivelit të standardeve demokratike, nivelit të zhvillimit politik apo nivelit të zhvillimit shoqëror, media vazhdon të jetë një hap më përpara. Dhe them që kryesisht media vizive është brenda misionit të saj me të tëra mëkatet e veta si pjesë shumë herë e lojrave politike jo fort të ndershme. Për mendimin tim ajo vazhdon të jetë në nivelin e saj më të mirë duke thelluar edhe standardet e tjera të shqoërisë shqiptare. ndonjë reflektim në cilësinë e medias. Nëse xhepat e pronarëve do ta ndjejnë akoma më thellë këtë krizë, kam përshtypjen se edhe ata do të dinë të reagojnë dhe të marrin masat e tyre.

zhvillime politike, sociale, ekonomike, që ndjekin televizionet. Dhe për pasojë, ai është i destinuar të penalizohet rëndë për sa i përket shkallës së leximit pasi televizioni është shumë më komod. Në gjysëm ore edicion lajmesh

Tani (Dritan Hoxha) kishte një problem, se nuk e arrinte asnjëherë atë që donte vetë. Sa herë që arrinte një pikë, përveçse lumturohej për atë që arrinte, nuk e shijonte si suksesin maksimal të tij pasi që synonte një pikë tjetër që duhej arritur ndërkohë.

Kështu që në këtë aspekt, mungesa e Tanit absolutisht që do të ndjehet në televizon. Ai nuk ishte thjesht njeriu që e financonte, por ishte njeriu që e ideonte çdo gjë të re që bëhej. merr informacionin për gjithçka ka ndodhur në Shqipëri, ndërsa po t'i referohesh shtypit të shkruar duhet të blesh pesë gazeta për të marrë informacionin.

Ajo që duhet bërë për ta rikthyer shtypin e shkruar aty ku ishte, për t'ia dhënë autoritetin që kishte, duhet që botuesit e gazetave dhe redaktorët të gjejnë atë që unë do ta quaja formula magjike për ta shpëtuar përfundimisht shtypin e shkruar pasi që po të vazhdohet në këtë gjendje shtypi i shkruar do të vazhdojë të zbehet e zbehet, derisa të shndërrohet thjesht në një mjet propagandisitik në duart e botuesve. Ajo që duhet bërë është orientimi drejt investigimit. Pra, atë që nuk e bëjnë dot televizionet, gazetat duhet t'i drejtohen pikërisht kësaj rryme gazetarie. Por kjo ka një kosto të madhe pasi që kërkon më shumë financime dhe këtu kthehemi prapë te pika një që e nisëm, shtypi është i varfër. Dhe unë, me aq sa shikoj sot tregun e shtypit të shkruar në Shqipëri, të paktën edhe për një periudhë jo të shkurtër kohore, shikoj që shtypi do të ketë probleme serioze qoftë me mbijetesën, por edhe me identitetin e vet.

Koha javore: Sa ka arritur media shqiptare të luajë njërin prej roleve të saj, të ndikojë në krijimin e opinionit publik apo të sensibilizojë për problemet e ndryshme?

M. Kikia: Media në Shqipëri vazhdon të jetë në pararojë të zhvillimeve shoqërore. Po t'i referohesh nivelit ekonomik, nivelit të standardeve demokratike, nivelit të zhvillimit politik apo nivelit të zhvillimit shoqëror, media vazhdon të jetë një hap më përpara. Dhe them që kryesisht media vizive është brenda misionit të saj me të tëra mëkatet e veta si pjesë shumë herë e lojrave politike jo fort të ndershme. Për mendimin tim vazhdon të jetë në nivelin e saj më të mirë duke thelluar edhe standardet e tjera të shqoërisë shqiptare, pasi nëse do të flasim me një gjuhë paksa më figurative, në një moçal ku vegjetojnë shumë papastërti, s'do mund të pretendojmë që aty të gjejmë befas një kopsht me lule. Megjithatë mendoj se media është në avantazh për sa u përket zhvillimeve shoqërore dhe në momente të caktuara e ka luajtur rolin e saj më mirë.

Koha javore: Kriza ekonomike ka ndikuar negativisht në media të ndryshme botërore.

Sa është reflektuar kjo krizë në median shqiptare?

M. Kikia: Media si formë biznesi në Shqipëri pa dyshim që është prekur nga kriza aq sa është prekur e gjithë ekonomia pasi media në Shqipëri ndryshe nga vendet e tjera nuk ka lindur si produkt i bizneseve të tjera, por ka lindur në shumë raste si biznese mirëfilli nga ana e botuesve të gazetave apo pronarëve të televizioneve dhe për pasojë janë prekur.

Për hir të së vërtetës, në mënyrën e pagesës së gazetarëve apo të stimulimit të, t'i quaj, operacioneve gazetareske nuk shikoj që të ketë pasur ndonjë reflektim pasi që teorikisht sot në Shqipëri ne duhet të pranojmë që ende nuk ka një prekje mirëfilli, një efekt të madh, të drejtpërdrejtë nga kriza ekonomike. Më shumë se sa krizë unë shikoj më tepër një lloj krize besimi apo thashethemnaje e cila është duke prekur kryesisht bankat, ka prekur tregtinë, shkëmbimin e mallrave, sektorin prodhues i cili po shet më pak dhe për pasojë po prodhon më pak, por nuk kam parë që kjo të ketë pasur

Koha javore: "Top Channel" dhe në përgjithësi "Top Media" renditet si media numër një në rrafshin kombëtar. Çfarë është ajo që e dallon këtë medie nga mediat e tjera?

M. Kikia: Shikuesi i televizionit është shumë kapriçioz dhe me një të shtypur të telekomandës të shkon dëm tërë punën që ti ke bërë gjatë tërë ditës. Dëgjuesi është shumë i pamëshirshëm dhe të mbyllë kanalin për hiç gjë kur nuk i pëlqen diçka kur shikon që edicioni i lajmeve që po transmeton apo programi që po transmetoj nuk është sipas shijeve të tij.

Në këtë aspekt mendoj që për një televizion është shumë vështirë të kapë pozicionin e liderit, sepse thashë edhe një herë, nuk mund të shitet me marketing përveçse të prodhojë maksimalisht me cilësi dhe me vërtetësi produktin që shet.

"Top Channel" hyri në tregun mediatik si një risi jo vetëm teknologjike, pasi që sot zotëron teknologjinë ndër më të avancuarat në Evropë, jo vetëm në Shqipëri dhe Ballkan, por më së shumti hyri në treg me një imazh të ri të prodhimit të programeve dhe vërtetësisë së prodhimit të edicioneve të lajmeve. Njerëzit e bënë pjesë të menusë së tyre familjare programin e "Top Channel" pasi që për herë të parë filluan të trajtohen me prioritet probleme të natyrës sociale dhe ekonomike, pra probleme të vërteta me të cilat njerëzit haseshin çdo ditë në rrugë, probleme me cilat haseshin fëmijët e tyre në kopsht, shkolla, problemet në treg, rrugë, problemet sociale familjare, raportet mes prindërve dhe fëmijëve. E gjithë kjo bëri që teleshikuesit të kishin në çdo shtëpi një person më shumë, pra të kishin në shtëpi një specialist, një psikolog, dhe prandaj shumë shpejt e bënë pjesë të tyre "Top"-in.

U krijua për herë të parë redaksia me të gjithë elementet e një redaksie, me departamentet përkatëse, me departamentet e investigimit, politikave sociale dhe ekonomike. Në këtë aspekt nuk kishte rrugë tjetër përveçse "Top"-i të bëhej më i miri.

Mendoj që të arrish të bëhesh më i miri është një arritje, por ta vazhdosh ta mbash këtë status është paksa e vështirë, duke pasur parasysh presionin e vazhdueshëm që vjen nga të gjitha anët, që në Shqipëri nuk është më shumë konkurrencë mes mediave, por është një lloj presioni që përgjithësisht vjen nga pushtetet dhe politika, e cila kërkon me çdo kusht që në çdo program të ketë pjesën e saj. Unë them që "Top Channel" ia ka dalë të rezistojë dhe jam i bindur se do të vazhdojë të rezistojë jo si televizion, por me statusin e televizonit më të mirë.

Koha javore: Vitin e kaluar "Top Channel" dhe kompania "Top Media" humbi pronarin dhe themeluesin e saj. Një pjesë e mirë e njerëzve kanë menduar se me vdekjen e tij do të shuhet apo, të paktën, të bjerë ndikimi i kësaj medie. Megjithatë, "Top Channel" vazhdon punën me sukses, pothuajse me të njëjtin ritëm?

M. Kikia: Të them të drejtën, një farë pasigurie përjetova edhe unë që kam qenë që ditën e

parë që është hapur dera e "Top Channel"-it, jo për faktin se televizioni nuk do të ishte në gjendje të ecte, por sepse Dritan Hoxha nuk ishte thjesht pronari i "Top"-it, ai ishte ideatori i pothuajse të gjitha programeve. Ai ishte njeri që njihte në mënyrë të përkryer teknologjinë televizive. Çdo aparaturë e instaluar dhe e sjellë në radiotelevizion ka qenë e prekur me dorë nga ai vetë, e piketuar në treg nga ai vetë. Ai ishte një manjak i paimagjinueshëm i cilësisë.

Përballonte kosto financiare të paimagjinueshme për një biznesmen në Shqipëri vetëm e vetëm për të arritur standardet që ai kishte fiksuar në tru dhe që i dinte vetëm ai.

Mbaj mend që kur krijoi stafin e parë, tha: "Unë e di ku do shkoj, por ai që vendos të punojë me mua, duhet të dijë që do vijë bashkë me mua atje ku dua të shkoj unë".

Tani kishte një problem, se nuk e arrinte asnjëherë atë që donte vetë. Sa herë që arrinte një pikë, përveçse lumturohej për atë që arrinte, nuk e shijonte si suksesin maksimal të tij pasi që synonte një pikë tjetër që duhej arritur ndërkohë. Kështu që në këtë aspekt, mungesa e Tanit absolutisht që do të ndjehet në televizon. E thashë, ai nuk ishte thjesht njeriu që e financonte, por ishte njeriu që e ideonte çdo gjë të re që bëhej.

Megjithatë "Top"-i është një makineri gjigante që ka një staf shumë të madh profesionishtësh të përgatitur, departamente të organizuara në mënyrë të përkryer, me njerëz të talentuar dhe të aftë. Në sezonin e sivjetshëm "Top"-i pati një prurje të re, emisione të reja dhe shumë njerëz që mendonin se do të kishte një stepje pas humbjes së Tanit, u bindën që "Top"-i vazhdon të eci. Dhe jam i bindur se do të vazhdojë të eci sepse është tashmë një makineri e ndezur që vazhdon të lëvizë në mënyrë të përkryer pasi që edhe bashkëshortja e Tanit që ka marrë drejtimin e televizionit është një menaxhere shumë e mirë, rezultoi që njihte shumë mirë çdo gjë që ndodhte në televizion, dhe po vazhdon ta drejtojë shumë mirë.

Bisedoi: I. Kallaba

"Top Channel" hyri në tregun mediatik si një risi jo vetëm teknologjike, pasi që sot zotëron teknologjinë ndër më të avancuarat në Evropë, jo vetëm në Shqipëri dhe Ballkan, por më së shumti hyri në treg me një imazh të ri të prodhimit të programeve dhe vërtetësisë së prodhimit të edicioneve të lajmeve. Njerëzit e bënë pjesë të menusë së tyre familjare programin e "Top Channel" pasi që për herë të parë filluan të trajtohen me prioritet probleme të natyrës sociale dhe ekonomike, pra probleme të vërteta me të cilat njerëzit haseshin çdo ditë.

e enjte, 15 janar 2009 9

PANORAM

¸ KULTURORE

Zana Krasniqi e dashuruar me futbollistin Lorik Cana?! perdashurie mes su të mundshme rik hur shqiptar Lo tet për një lidhje fli njo të po tit dit llis fun bo e fut Ditët e na Krasniqi dh Za re va so ko modeles qenë litete dhe kanë umë si persona Cana. janë përfolur sh dy të loi ka Vitin që Kosovë, Zana hëm. ë të njohur në shumë të suksess dhe njerëz shum dhe përfaqësoi ale " ion 08 20 fes va pro i so Nga një jur iss Universe Ko "Miss Universe kurorën si "M madh bukurie Krasniqi fitoi eveniment të ra në rruzullin një ku në bu s të vë më so rave shtetin e Ko jetëshen e fem dh në ur hit rad 2008", duke u tjera, pasi umë suksese të tokësor. vazhduar me sh të sfiluar r ke pë du s q, dë ka mo të me hme Por nuk u ndal mpani të ndrys ko a ng ësi nd mu asaj iu ofruan erë. Vitin esshëm në karri për ta. në shumë i suks qe ku madje ka ain u rm rik Ge Lo edhe Saint Ashtu si Zana, këlqyer te Paris sh u pati një të rik on Lo sez tu r një s. Po ash e kaluar ka kalua enit të skuadrë pit ka i ti iri sh he e. i është besuar ed ëtaren shqiptar rë edhe në komb paraqitje të mi

Alban Skënderaj, më i miri në radiot kosovare

n e hit këngës ka fituar vendin e parë në përzgjedhje Këngëtari i njohur Alban Skënderaj a Vision". Kënga e tij "Një herë në "Koh are kosov a radioj nga izuar organ së vitit 2008 të pasur mundësi votave nga publiku kosovar i cili ka jetë" ka fituar numrin më të madh të natave. telefo s përme dhe eve email e, të votojë përmes sms-v ulli 3" me hitin radhitur grupi shume i njohur "Ting Pas Skënderajt në vendin e dytë është mirënjohur Adelina Ismajli me e tarja këngë tretë e n vendi në e tyre "Kalle sonte", kurse vendin e katërt, parë janë renditur edhe Nora Istrefi në këngën "Trimit tim". Në pesëshen e 10-ta". tek 1-shi "Nga n këngë me li Ismaj kurse në vendin e pestë Zanfina Ismajli dhe renditur edhe Adrian Gaxha, Tuna, Genta Në mesin e dhjetëshes së parë janë Ermal Fejzullahu.

10 e enjte, 15 janar 2009

PANORAM

¸ KULTURORE

Disenjatorët kreativë

do t'ju Sado që ta lëvizni lart - poshtë, një herë iri me duhet të pajtoheni me faktin se zinxh të bëni me dhëmbëza i rrobave prishet. Çfarë ë ndër zinxhirin e vjetër? As mos t'ju shkoj të vetëdimend ta gjuani! Personat kreativë, është më jshëm për vlerat ekologjike, e dinë që mirë të riparojnë diçka. e vjetër? Çfarë mund të bëhet nga zinxhirët stolinë e Disenjatorja Kate Cusack ofron ushtrim i punuar nga zinxhirët e vjetër. Një dhe ata që mirë për të gjithë personat kreativë ndjehen si të tillë.

"Millionaire" rrëmben katër çmime në Golden Globe Awards globuse Filmi "Millionaire" ka rrëmbyer katër më të filmin për atë edhe cilët të ndër artë, të të cilësohet mund drejtë të me që u kësht mirë, të 66-të të si senzacioni më i madh i edicionit ndarjes së çmimeve Golden Globe. filmi i Përveç çmimit për regjinë më të mirë, më të Danny Boyle ka fituar çmim për filmin (A. R. mirë dramatik, muzikën më të mirë (Simon Rahman) dhe skenarin më të mirë Beaufov). ka qenë Surpriza e natës së ndarjes së çmimeve e, të cilin gjithashtu edhe aktori Mickey Rourk nga lista e Hollywood-i ka kohë që e ka fshirë Globusin e aktorëve më të mirë. Ai ka fituar dramatik.

Artë për aktorin më të mirë në filmin të sivjetFituese e globuseve të artë të edicionit et, e cila ka shëm është edhe aktorja Kate Winsl në filmin fituar çmimin e aktores më të mirë bashkë me "Rruga e lirisë", ku ka luajtur përsëri in për rolin Leonardo Di Caprio-n, si dhe çmim sekondar në filmin "The Reader".

Colin Surprizë të llojit të vet përbën edhe i mirë në Farrell, i cili është shpallur aktori më rolin në komedi apo mjuzikl, dhe këtë për filmin "In Bruges". çmimin Ashtu siç pritej, Heath Ledger ka fituar sekonposthum për aktorin më të mirë të rolit dar. e ka fituÇmimin e karrierës Cecil B. DeMille ar Steven Spielberg.

e enjte, 15 janar 2009 11

KULTUR¸ VËSHTRIM NDAJ VEPRAVE TË DIMITROV POPOVIQIT “PËRTEJ SHAPRESËS...” DHE “NJË SHTRËNGIM DORE”

Në shenjë falënderimi Nikollë Camaj Po provoj të shënoj diçka nga ajo që ndjeva gjatë, edhe pas leximit, të dy veprave të Dimitrov Popoviq, "Përtej shpresës..." dhe "Një shtrëngim dore", por druaj se do të mbetet vetëm një fillim i pambaruar.

Me andje e kisha vazhduar, por, sa largimi nga profesioni aq edhe preokupimi me punë të tjera, më detyrojnë që të vetëkënaqem edhe me kaq! Në shkollë, fillimi i hartimit, çdoherë më ka sjellë kokëçarje. Kësaj radhe e bëra pa kokëçarje! Andaj ndoshta edhe të paqëlluar!

"Përtej shpresës..."

së cilës po luhet një dramë që "s'e kuptojmë, çka ka brenda".

Për këtë dramë autori e ka shpirtin vner, por ndërgjegjen e pastër. (Poezia "Thuhet"). Nga ky realitet ka lindur edhe nevoja për një kushtrim paqeje, siç e kuptoj unë poezinë "Ballkani".

"Shpella e Frashërit", "Dragobia", "E qeshura shkodrane" etj. janë himne për njerëzit që autori i ka njohur në vendlindjen e tij, Shqipërinë, ku padrejtësisht vuante për "asht", më shumë se për "mish". Vuajtja për "ashtin e vet" nuk ia mpakë autorit dashurinë e respektin për ata të "ashtit" tjetër. Përkundrazi! Kjo më së miri vërehet edhe te poezia "Fqinji".

Poezinë "Biseda e brezave" e përjetoj si një amanet të autorit, si amanet për të respektuar të

meritojnë këtë emërtim, e që u qaset me të njëjtin entuziazëm, sikur edhe veprës së Kadaresë, medoemos, dashamirin e tij, por edhe dashamirin e shkrimeve shqipe, e shtyn në një dilemë, dilemë që zhduket, posa të rikujtosh titullin e veprës. "Një shtrëngim dore" flet shumë. Pse? Po, a nuk ia japim çdokujt dorën njëlloj, kur na është shtrirë dhe, kur veç kemi vendosur që ia japim!? Vërtet, ndoshta dikujt kemi dëshirë t'ia mbajmë më gjatë dorën, t'ia shtrëngojmë, t'i themi dy tri fjalë derisa dorën e tij e mbajmë në dorën tonë, por ama, kjo përpara botës, nuk paraqet ndonjë dallim. Dora çdokujt i jepet njëlloj. Një shtrëngim dore kemi për të gjithë. Kështu, mendoj se sintagma "Një shtrëngim dore" e sqaron pse autori pothuaj me të njëjtin

reja, të afërta dhe ndihmëse, duke u mbështetur dhe përdorur mjeshtërisht gjuhën e bukur shqipe.

Nëse i kushtojmë pak më tepër kujdes pjesës ku flet për autorët, medoemos do t'i "zbulojmë" këto relacione. P. sh. Inicialet IK, pastaj, "ndodh nganjëherë që babën e njohim nëpërmjet të birit..., unë e kam njohur Nokën taman kështu...; "le të ndalemi te Antoni i "Passios" etj. Pastaj, "Bashkë me poetin e kemi soditur liqenin e përbashkët...", thua se ata rrinin bashkë, por nuk shikonin të njëjtën gjë, e në fakt ata nuk rrinin bashkë, por ndanin të njëjtat pamje, mendime...

Të gjitha këto flasin për relacionet që Dimitrovi krijon me autorët e veprave, relacione që na imponohen edhe neve, si lexues

kaluarën, por për të shikuar edhe të ardhmen.

Nga e gjithë përmbledhja, poezinë "Zhgënjim" e kisha lënë anet. Ajo flet për zhgënjimin në erërat e ndryshme që fryjnë, në të cilat edhe autori, si qenie humane, ka të drejtë.

Pas zhgënjimit të autorit, jemi në pritje të një shprese të re, shprese të tipit Nolian. Pothuajse jemi në pritje të një klithjeje të tipit: "se një zë po vjen nga lumi, më buçet më zgjon nga gjumi..." Sado që unë e ndjej nevojën për të, klithje nuk ka!

Mungesa e një klithjeje të tillë aktualizon dyshimin nga fillimi i këtij shkrimi, mbi atë që vjen përtej shpresës; shpresa apo zhgënjimi?

Mbase ndoshta, dyshimi megjithatë nuk ka vend. Por edhe autori, si njeri plot shpresë e optimizëm, ka të drejtë që njëherë të zhgënjehet në "engjëllin e vet", për të gjitha ato dallgë që i qiti përpara.

përkushtim u qaset veprave dhe "veprave".

Sidoqoftë, ajo që e dallon qasjen e tij, nga shumë qasje të tjera të veprave të njëjta mund t'ua kenë bërë vështrues të tjerë, është se derisa Dimitrovi shkruan për vepra, ai vetë krijon vepra përmes vështrimeve, krijon letërsi. Ai e ribën veprën dhe të zgjon kërshërinë për ta lexuar. Pra sikur nuk kemi të bëjmë me vështrime, por vetëm me ese artistike, ese për ndonjë dukuri, fenomen, personalitet... Pothuaj çdo qasje është një trajtim poetik e jo një analizë apo kritikë ndaj asaj që dikush tjetër ka shkruar.

Dimitrovi që në fillim krijon ambient të afërt për të lexuar dhe trajtuar veprën se bashku me të. Ai na sjell në tryezën e vet të punës pothuaj krejt rastësisht dhe spontanisht, si filmbërësit e mëdhenj.

Sikur të thotë i ejani të shikojmë bashkë se çka ka brenda, duke lënë përshtypje, sikur ai pastaj humbet diku dhe të lë të vetëm të shijosh atë që sheh e lexon.

-"Hyr!",- është fjala me të cilën e fillon edhe esenë mbi veprën e Fran Camajt. Çka pret më tepër se të të thonë: "Hyr, byrëm, ulu në sofër e merr çka ka..." Ashtu ndodh edhe me qasjen që Dimitrovi u bën pothuaj të gjitha veprave që i trajton. Dhe jo vetëm veprave, por edhe autorëve.

Gjatë prezantimit të tyre, ai krijon relacione të

potencialë. Ai ata i bën më të kapshëm, më të dashur dhe më të dëshiruar.

Pas "Një shtrëngim dore" kam marrë dhe lexuar disa nga veprat që ai i trajton. Madje edhe disa që, për shumë arsye "nuk kisha humbur kohë me to" dhe pashë se vërtet leximi i tyre nuk ishte humbje kohe.

"Depërtimi" i Dimitrovit në poezitë e Rrok Gjolajt është bërë në një mënyrë të papritur, të veçantë, por fort të zgjedhur dhe kuptimplote...

"Muzeu i gjërave të vjetra dhe muzeu ku gjërat nuk flenë"...

"Në mes të ditës" pas "marrjes në dorë" nga Dimitrovi merr një kuptim krejt të ri.

Strumbullar trajtimi këtu bëhet titulli i librit.

Kështu titullit "Në mes të ditës" autori i jep kuptim të veçantë, duke e lidhur me atë se ç'kuptim ka mesi i ditës; kulmi, zeniti, sofra, dreka, por edhe shpresa se autori ka kohë prapë për të punuar, për t'u përmirësuar.... Aty vërehet një ndjenjë solidariteti me poetin e ri.

Ai e përmbyll vështrimin me një kontakt të drejtpërdrejtë me të, kur "ai përcillte" e "unë pritja". Krijoj bindje se edhe ky takim ishte diku në një mesditë, kur akoma kishte ditë... kur ka akoma kohë dhe mund të punohet ende... Sugjerim ky për autorin e librit "Në mes të ditës", por ndoshta edhe për nënshkruesin e këtij shkrimi!

Ç'gjë na pret atje, përtej shpresës, nuk e kemi të njohur, por se çfarë ka brenda kopertinave të librit me poezi "Përtej shpresës..." ia vlen ta zbulosh? Apo më mirë të them, ia vlen të provosh që ta zbulosh! Po e zbulove, do shohësh se diçka ekziston edhe përtej shpresës.

Titulli i përmbledhjes të çon mendjen te thënia "shpresa vdes e fundit". Po kur ajo vdes, lind pyetja, çfarë na mbetet? Prapë shpresa, apo zhgënjimi? Përgjigjja e dëshiruar (e shpresuar), është, prapë shpresë. Po,këtë përgjigje, kam bindje se e fiton edhe gjatë, apo pas leximit të poezive të Dimitrov Popoviqit, të tufëzuara në përmbledhjen "Përtej shpresës...".

Pra, shpresa nuk vdes fare, sepse edhe përtej asaj që, në një moment, kemi shpresuar, vjen shpresa e re; edhe përtej shpresës, prapë shpresa... Shpresa se ka shpresë. Edhe atëherë kur autori, i gjetur i vetëm i "shkundur në një kurriz tjetër", ku nuk ra aty ku dëshiroi e aq lehtë sa ç'shpresonte, ai përsëri nuk humbi shpresën, sidomos jo shpresën që ka, për të ruajtur lidhjen me "ashtin e vet": "Nga eshtrat kurrë nuk do ma shkulin, Atë "kockën" tuaj, o të parët e mi !"

Përmbledhja e poezive "Përtej shpresës..." është nga ato veprat që më shumë lexohet me faqe të mbyllura, siç do të thoshte i madhi Kadare, sesa duke i mbajtur ato të hapura e me sy të kokërruar mbi vargje. Pothuaj çdo varg, e çdo strofë, kërkon të ndalesh mbi të, të mbyllësh librin dhe sytë e të kënaqesh, sa me bukurinë e vargut aq edhe me mesazhin që vargu, strofa, krejt poezia apo edhe përmbledhja si tërësi, fsheh brenda. Nuk ke nevojë të jesh i të njëjtës përkatësi etnike që të kuptosh, gjegjësisht ndjesh, lidhjen që ka autori me paraardhësit e vet. Kjo lidhje, në poezitë e Dimitrovit del si një kategori universale. Aty pra nuk potencohet bazamenti etnik. Por vetëm lidhja me ashtin, me trungun, me gjakun... një lidhje krejt normale për të gjithë ata që dëshirojnë ta ruajnë lidhjen me të kaluarën, duke u mbështetur në të si në një mbështetës të sigurt, por gjithnjë duke shikuar përpara.

Kjo më kujton poezitë e fildishta të Qerim Ujkanit, apo të Ali Podrimjes, që i lexoja dikur si student. Poezitë që trajtojnë këto lidhje, si "Ethe", "Roja e varreve", "Në vend të mbylljes" etj., sado të pakta në numër, i përjetoj si strumbullar të përmbledhjes.

Në një pjesë të mirë të poezive, së bashku me poetin, lexuesi përjeton jetën në atdheun e ri, ku lirshëm mund të pohoj se ndjenja të tilla kanë të gjithë ata që patën fatin e poetit, pra gjithnjë, pa i dhënë rëndësi prejardhjes etnike.

(Poezitë "Ndarje", "Edhe era", "Dhoma ime", "Refugjati" etj.).

Poeti nuk e kapërcen as të përditshmen tonë, duke kapur grimca të këtij realiteti, grimca nga e përditshmja e kësaj gjenerate mbi kurrizin e

12 e enjte, 15 janar 2009

"Një shtrëngim dore" Kur fillova të lexoja librin me ese, gjegjësisht me vështrime të ndryshme, ajo që fillimisht më ra në sy ishte mënyra se si Dimitrovi u qaset veprave që i trajton. Lexoj vështrimin që i bëri veprës së Kadaresë dhe ndërthurja që fillon me "ftesën", vërtet është shumë mbresëlënëse.

Por si futesh më tutje në vështrimet e tjera, në trajtimin që u bën veprave, që nuk e di, nëse

KULTUR¸ MBI RËNDËSINË E BASHKËPUNIMIT NXËNËS - SHKOLLË - FAMILJE

Bazament për procesin edukativo-arsimor

Duke pasur parasysh se bashkëpunimi, ndërveprimi dhe integrimi i shkollës dhe komunitetit bëhet përmes përmbajtjeve dhe mjeteve të ndryshme, është e nevojshme të ceken anët pozitive dhe negative të këtij ndërveprimi. Për të qartësuar rëndësinë e kësaj çështjeje, duhet ta kemi të qartë rëndësinë për secilin nga faktorët e përmendur. Pasi faktori kryesor në procesin e edukimit është nxënësi, andaj e shohim të arsyeshme të njihemi fillimisht me rëndësinë e këtij bashkëpunimi.

1. Rëndësia e bashkëpunimit nxënës shkollë - familje për nxënësin Nuk ka dilemë se nga bashkëpunimi i mirëfilltë i këtyre faktorëve pritet të realizohet qëllimi më i rëndësishëm dhe fundamental i edukatës - zhvillimi i tërësishëm dhe i gjithanshëm i personalitetit të nxënësit, duke valorizuar potencialin gjenetik të tij si dhe duke i mundësuar nxënësit që të shfaqë maksimalisht personalitetin e tij.

Me bashkëpunim të mirëfilltë në këtë drejtim arrihet që te nxënësi të njihen veçoritë pozitive të karakterit, si dhe të veseve dhe pasioneve eventuale negative; tipareve të vullnetit, qëndrimeve në relacion me veten, familjen, shokët/shoqet e klasës, mësuesen/in, si dhe qëndrimin e nxënësit ndaj përgjegjësive dhe të drejtave të tij në shkollë.

Po ashtu mund të vërejmë nivelin e aftësive, shprehive dhe shkathtësive intelektuale, dhe të tjera, përparimin dhe ngecjet, sjelljet e përsh-

tatshme apo të papërshtatshme deri tek ato devijante, që manifestohen në klasë apo në shkollë, familje a mjedis tjetër nxënësit.

Gjithashtu me një bashkëpunim të këtij niveli kemi mundësi që të njoftohemi më për së afërmi me nxënësit, duke nënkuptuar këtu mënyrat e të mësuarit, ecurinë-metodat më efikase të mësuarit, tipe e të mbajturit mend dhe vështirësitë në të mësuar. Po ashtu plotësohen informacionet për jetën familjare, të nxënësit dhe kuptohet relacioni shkak-pasojë i suksesit apo i vështirësive në edukimin shkollor, të kushtëzuar nga një varg faktorësh, si: personaliteti i secilit prind veç e veç, marrëdhëniet familjare duke nënkuptuar strukturën e familjes, qasja edukative e prindërve ndaj fëmijëve, niveli arsimor i prindërve dhe i familjes, rrethanat konkrete të banimit dhe gjendja materiale, rrethanat vështirësuese për edukimin shkollor, etj.

Gjithashtu këtu arrijmë të rrisim vetëdijen e nxënësit për vlerat personale dhe vlerat e tyre për familjen, shkollën dhe shoqërinë në përgjithësi. Me ngritjen e vetëdijes së nxënësit, njëkohësisht ai aftësohet për njohjen e mundësive që ta ndihmojë rrethin dhe shoqërinë, me aftësitë më të zhvilluara të tij.

2. Rëndësia e bashkëpunimit nxënës-shkollë-familje për shkollën Familja në këtë rast arrin të njihet, të kuptojë, të mbështesë dhe të përmirësojë pozicionin e funksionin e shkollës. Kjo arrihet kur faktorët jashtëshkollorë vihen në funksion të avancimit të rolit edukativ të shkollës dhe kështu realizohen rrugët më efikase të bashkëpunimit, që përqendrohen në format më efektive të bashkëpunimit me shkollën gjithnjë në dobi të nxënësit. Kështu zhvillohet në vazhdimësi

funksioni edukativ i shkollës me në krye mësimdhënësin si autoritet i qëndrueshëm, i cili ngritet mbi profesionin e vet dhe me sjelljet e tij shërben si shembull për gjeneratat që i edukon.

Me këtë arrihet të zbulohen nevojat - inicohet realizimi i nevojave të shkollës, p.sh. përmirësimi i kushteve në shkollë, përfshirja e mirëfilltë e fëmijëve me aftësi të kufizuara në procesin edukativo-arsimor, gjegjësisht mundësinë e hapjes së paraleleve të mësimit inkluziv, si dhe zhvillimin apo avancimin e edukimit të nxënësve me prirje dhe talente të veçanta. Gjithashtu arrihet zvogëlimi i braktisjes së shkollës, ku rritet funksioni solidar, demokratik e human i shkollës.

3. Rëndësia e bashkëpunimit nxënës shkollë - familje për familjen Tashmë është e qartë se roli edukativ i familjes në çdo mjedis nuk guxon të anashkalohet në asnjë moment, në të mirë të edukimit të nxënësit. Me bashkëpunim të mirëfilltë të tre faktorëve të cekur më lart, familja përfiton në shumë aspekte, si: ajo arrin ta njohë fëmijën, hulumton dhe kupton shkaqet e vështirësive në procesin e të mësuarit, kërkon të gjejë shkaqet e paraqitjes së sjelljes devijante të fëmijës nxënësit, qoftë me konsultim të ekspertëve (logopedi, psikologu, pedagogu). Familja në këtë rast reflekton për qasjen përkatëse edukative, i mbështet sjelljet e mira dhe aspiratat e drejta të fëmijës, e përmirëson funksionin edukativ dhe arrin edukim më cilësor.

Me këtë arrihet ngritja e vetëdijes së prindërve për nevojën e tyre për aftësim të vazhdueshëm pedagogjik të tyre, me qëllim që të evitohen gabimet jo të rralla të prindërve, të cilat në shumicën e rasteve sjellin pasoja te nxënësi, kurse

në këtë mënyrë njëkohësisht arrihet posedimi i kompetencës pedagogjike të tyre ndaj fëmijës së vet, brenda familjes. Familja me karakter bashkëpunues bën të mundur eliminimin e "negativizmit pedagogjik" që rezulton nga mbyllja e familjes përballë shkollës, si pjesë përbërëse e tërësisë e cila quhet shoqëri.

Në raste të tilla familja do të arrinte që fëmijës t'i siguronte ambient të rehatshëm për edukim të mirëfilltë, pa paragjykime negative për askënd, duke i krijuar mundësi fëmijës nxënësit për të përparuar dhe për t'u inkuadruar në rrjedhat dhe proceset e shoqërisë së cilës i përket. Kështu çdo familje, e cila mund të ofrojë këto kushte për fëmijën e vet, plotësisht e arsyeton rolin e vet edukativ në procesin e edukimit, e që reflektohet si vazhdimësi e aktivitetit të "shkollës amnore".

Përfundim Nga ajo që u trajtua më lart del se, nëse secili nga këta tre faktorë e kryejnë rolin pedagogjik të tyre në masë të mjaftueshme dhe kohë pas kohe e plotësojnë njëri-tjetrin me aktivitete apo qëllime të nduarnduarshme, ku dominon theksi pozitiv për edukim të mirëfilltë të nxënësit, gjeneratat e reja do të ecin drejt një rruge të ndritshme edukativo-arsimore. Andaj edhe pritja e rezultateve do të ishte realitet për secilin nga ne, si pjesëmarrës në procesin edukativo-arsimor, për familjen dhe shkollën në veçanti dhe shoqërinë në përgjithësi.

Flamur Anamali

e enjte, 15 janar 2009 13

MOZAIK SHOQATA KULTURORE-ARTISTIKE"GRUDA" PËRKUJTOI 100-VJETORIN E KONGRESIT TË MANASTIRIT DHE 100-VJETORIN E LINDJES SË EQREM ÇABEJT

Përvjetorë të rëndësishëm shqiptarë Sesioni shkencor i SHKA "Gruda" përkujtoi muajin e kalaur 100-vjetorin e Kongresit të Manastirit dhe 100-vjetorin e lindjes së gjuhëtarit të shquar shqiptar, Eqrem Çabej. Mbi këto dy data folën prof.dr. Mark Camaj, Xhoana Perkaj, Pjetër Ivezaj, mr.Rrok Gjolaj dhe Mark Dushaj. Të gjithë folësit konstatuan se këta dy përvjetorë cilësohen si ngjarje të rëndësishme për kulturën, historinë dhe kombin shqiptar.

Në praninë e një numri të qytetarëve, udhëheqësve të KU të Tuzit, por edhe të Ambasadorit të Shqipërisë në Mal të Zi, Tonin Beci, SHKA "Gruda" nga Gruda organizoi muajin e kaluar në QKI "Malësia" në Tuz dy përvjetorë të rëndësishëm të kulturës shqiptare, njërin kushtuar 100-vjetorit të Kongresit të Manastirit dhe tjetrin kushtuar 100-vjetorit të lindjes së gjuhëtarit, Eqrem Çabej.

Në emër të sesionit shkencor "Gruda" të pranishmit i përshëndeti Vitore Lulgjuraj, e cila këto dy data i konsideron si tejet të rëndësishme për popullin shqiptar.

Duke marrë fjalën i pari, Mark Camaj, në kumtesën e ti rreth Kongresit të Manastirit theksoi se fillimet e para të shkrimit shqip treguan se rruga për kristalizimin e alfabeti të gjuhës shqipe ishte e gjatë dhe e mundimishme, e vështirë dhe me plot vuajtje e sakrifica.

"Shqiptarët megjithëse gjeografikisht gjendeshin në kryqëzimin e dy kulturave qysh në fillimet e angazhimeve të tyre për alfabet të vetin kanë përqafuar abcedën latine.

Shqiptarët janë të vetmit në Ballkan që kanë filluar shkrimin e gjuhës së tyre me shkronja latine dhe e kanë ruajtur këtë traditë si mbizotëruese, derisa kaluan tërësisht në alfabertin latin. Nga koha kur dolën shkrimet e para shqipe e deri në Kongresin e Manastirit u zhvillua një aktivitet i gjerë për alfabetin e gjuhës shqipe".

Dr. Camaj duke folur mbi rrethanat historiko-shoqërore të kohës tha mes tjerash se rrethanat ishin të atilla që nuk e lejuan përhapjen e plotë të alafabetit latin në mbarë truallin e shqipes.

Sipas tij, gjysma e dytë e shekullit XIX dhe dekada e parë e shekullit XX shënoi pikën më kulmore të zgjidhjes së çështjes së albatetit të njësuar të gjuhës shqipe. Po ashtu Marku foli edhe për komisionet e zgjedhura të Kongresit. Për prof Camajn ende mbeten të panjohura diskutimet e zhvilluara në seancat e mbyllura të komisionit të Kongresit.

Duke përmbyllur kumtesën e vet, Camaj mes tjerash pohoi se

vendimet e Kongresit të Manastirit konkretizuan dhe finalizuan orientimin perëndimor të politikës kulturore gjuhësore dhe kombëtare, të formuluar që në viti 1879 nga Sami Frashëri.

Folësi i radhës, Xhoana Perkaj, po mbi Kongresin e Manastirit, foli mbi pozitën kulturore të shqiptarëve në suaza europiane në kohën që i paraprinte mbajtjes së Kongresit të Manastirit dhe rolin e Kongresit të Manastirit në ruajtjen e indentitetit tonë kombëtar.

Z.Perkaj duke folur mbi pozitën e shqiptarëve në vitin 1908 sqaroi se koha kur u konvokua Kongresi i Manastirit ishte kohë kur pritej shkatërrimi definitiv i Përandorisë osmane.

"Kongresi ka qenë ai faktor i cili ka ndikuar që të vazhdojë via e drejtë e identitetit tonë burimor. Ky kongres e dëshmon lartgpamësinë e pjesëmarrësve të tij që i vetmi alfabet i shqiptarëve është ai latin", u shpreh Xhoana Perkaj, historiane.

Sipas saj, historia e popullit tonë në gjashtë shekujt e fundit ka qenë aq dramatike, saqë i përngjan njeriut i cili gjendet në një lumë të thellë plot humnera, lumë të cilit nuk i shihen brigjet.

Edhe folësi, i radhës Pjetër Ivezaj, po ashtu historian, duke folur për të njëjtën temë (Kongresin e Manastirit) përmes referatit të tij shpalosi disa ngjarje të rëndësishme të popullit shqiptar.

Kongresin e Manastirit Ivezaj e cilëson si një ngjarje tejet të

rëndësishme kulturore.

"Kongresi i Manastirit u mbajt në kohën kur pjesa dërrmuese e popullit shqiptar bënte përpjekje luftarake për çlirimin kombëtar nga okupatori shumëshekullorturk.

Kongresi i Manastirit i paraprin formimit dhe ekzistimit të klubeve të ndryshme dhe në mënyrë të konsideruar brenda dhe jashtë tokave shqiptare", bëri të ditur Ivezaj.

Po ashtu ai përmendi edhe disa ngjarje që i kanë parapri këtij Kongresi, por foli edhe për hapjen e shkollave të ndryshme në trojet shqiptare.

Ndërkaq, mbi figurën dhe personalitetin e Eqrem Çabejt me rastin e 100-vjetorit të lindjes foli mr. Rrok Gjolaj.

"Veprimtaria shkencore e Eqrem Çabejt përfshin një periudhë më se një gjysmë shekulli. Ai në fillim të veprimtarisë së tij u muar, jo vetëm me studime shkencore, por edhe me botime të tjera të nevojshme për shkollat shqipe, por ai i kushtoi rëndësi edhe folklorit dhe letërsisë artistike", konstatoi Gjolaj duke përmendur disa botime nga fusha e gjuhësisë, folklorit dhe letërsisë artistike.

Përveç punës së pavarur shkencore dhe kontributet të shquar në veprimtaritë e ndryshme, Çabej, u shpreh më tej Gjolaj, pati bashkëpunim edhe me gjuhëtarët e tjerë të shquar shqiptarë. Në fund Gjolaj foli edhe për kontributet e tjera të rëndësishme të Çabejt në fushën e dialektologjisë, onomastikës etj. .

Për veprimtarinë e Eqrem Çabejt foli edhe Mark Dushaj, i cili tha se veprimtarinë shkencore-gjuhësore të Çabejt e dallon një sëri temash kërkimore në të cilat vihet në pah zotësia dhe thellësia e mendimit të tij.

"Duke ndjekur parimin se historia e gjuhës është edhe historia e popullit u përkushtohet kërkimeve gjuhësore. Ai veçanërisht zgjeroi dhe thelloi dituritë etimologjike. Me kërkimin e rrënjës së fjalës Çabej zbulon rrënjët e vetvetes, rrënjët e kombit shqiptar. Çabej në kërkimet etimologjike zbaton parimin, sendet dhe fjalët. Vepra e Çabejt Studime rreth etimologjisë së gjuhës shqipe, e ndikuar nga vepra e Norbert Joklit, ka pasur si themel lëvrimin e veprave të Buzukut, Bardhit, Bogdanit, Budit", u shpreh mes tjerash Dushaj.

rr.d.

IN MEMORIAM

Dr. Arben (Abdullah) Kurti (2.7.1979 - 3.1. 2009)

Në moshën 29-vjeçare ndërroi jetë dr. Arben Abdullah Kurti.

Shkollën fillore dhe gjimnazin e përfundoi në Ulqin. Në vitin 2003 diplomoi në Fakultetin e Mjekësisë pranë Universitetit të Tiranës.

Në Shtëpinë e Shëndetit në Ulqin erdhi menjëherë pas diplomimit dhe filloi punën në praktikën e obliguar. Prej kolegëve, menaxhmentit e posaçërisht prej pacientëve dallohet për cilësitë e veçanta: si mjek me dituri, i angazhuar për të sëmurin, përcjellje të mirë sa i takon mjekësisë dhe risive në edukimin e popullatës në kuadrin shëndetësor.

Edhe në spitalin rajonal të Tivarit ku Arbeni vazhdoi stazhin mjekësor, bie në sy nga udhëheqësia si mjek me kualitete të veçanta dhe i jepet specializimi për pediatri. Ai vazhdoi punën në Repartin për sëmundjet e fëmijëve në Tivar, ku kishte mentor Dr. Rexhep Spuzhën.

Me punësimin në spitalin rajonal në Tivarit, qëllimi i tij madhor ishte që në këtë mënyrë të jetë urë lidhëse ndërmjet pacientëve dhe njëkohësisht ndërmjet dy institucioneve shëndetësore të Tivarit dhe Ulqinit. Ishte ky viti i fundit i specializimit kur...

Për cilësitë e tij të veçanta njerëzore dhe mjekësore dëshmojnë

14 e enjte, 15 janar 2009

më së miri fjalët e kolegëve dhe bashkëpunëtorëve të tij më të afërt në tubimin përkujtimor, të organizuar më 3 janar, nga Spitali i Tivarit dhe Shtëpia e Shëndetit në Ulqin.

Me këtë rast, dr. Rexhep Spuzha u shpreh, në mes tjerash, se "Beni ka pasur dashuri të madhe për pediatrinë. Fëmijët e kanë dashur shumë. Kur ishte në mesin e tyre, ata gjithmonë e prisnin me buzëqeshje".

Edhe drejtori i Spitalit të Tivarit, dr. Zoran Srzentiq, në fjalën e tij tha se "Dr. Beni ka qenë një kuadër me perspektivë të madhe.

Unë tek Beni kam parë kryeshefin e ardhshëm të repartit të pediatrisë në spitalin tonë".

Edhe si student, Dr. Arben Kurti u mor me aktivitete profesionale mjekësore.

U dallua si besimtar i devotshëm. Mori pjesë në realizimin e librit "Udhëtim i shkurtër nëpër qenien njerëzore", me temën "Kumtesë mbi disa çështje të përkufizimit të embrionit në Kur`an", botuar në Tiranë në prill 2003.

Në moshën 24-vjeçare kreu një prej obligimeve fetare - Haxhin.

Ka qenë i respektuar prej të gjithë punëtorëve të shëndetësisë.

Të bëhesh mjek, nuk është aspak e lehtë, sepse shkollimi është i vështirë dhe i gjatë. Familja e prof. Abdullah Kurtit, me mundësi materiale të kufizuara, ka bërë shumë për shkollimin dhe edukimin e fëmijëve të tyre.

Humbja e Dr. Arben Abdullah Kurtit është e pazëvendësueshme për shëndetësinë e rajonit Tivar - Ulqin, një dhimbje e madhe, jo vetëm për familjen e tij, por edhe për të gjithë popullatën tonë.

Prim. dr Gani Karamanaga

MOZAIK GRUPI LETRAR "JEHONA" I SHKOLLËS SË MESME "25 MAJI" NË TUZ ORGANIZOI PËRURIMIN E LIBRAVE TE DIMITROV POPOVIQIT

Vepra me tema të larmishme

Grupi Letrar"Jehona" e Shkollës së Mesme "25 Maji" në Tuz organizoi përurimin e dy librave të Dimitrov Popoviqit, "Përtej shpresës..." dhe "Një shtërngim dore".

Në këtë përurim fjalën e rastit e tha Nikollë Camaj, profesor i gjuhës dhe letërsisë shqipe, kurse në emër të grupit letrar folën nxënëset, Daniella Gjelaj dhe Elizabeta Sinishtaj. Tubimin e përshëndeti edhe udhëheqësi i Grupit Letrar mr.

Rrok Gjolaj dhe prof.dr. Mark Camaj.

Në fundvitin e kaluar, në sallën solemne të SHM "25 Maji" në Tuz, Grupi Letrar "Jehona" organizoi përurimin e dy librave të Dimitrov Popoviqit, "Përtej shpresës..." dhe "Një shtërngim dore".

Nikollë Camaj, profesor i gjuhës shqipe, i cili e tha edhe fjalën e rastit, e cilësoi përmbledhjen e poezive "Përtej shpresës..." nga ato vepra që më shumë lexohet me faqe të mbyllura, sesa duke i mbajtur ato të hapura.

"Pothuaj se çdo varg dhe çdo strofë kërkon të ndalesh mbi të, të mbyllësh librin, sytë dhe të kënaqesh, sa me bukurinë e vargut, aq edhe me mesazhin që vargu, strofa dhe e tërë poezia, apo edhe përmbledhja si tërësi, fsheh brenda"¸ konstatoi Camaj, duke treguar se në një pjesë të mirë të poezive, së bashku me poetin, lexuesi përjeton jetën në atdheun e ri, ku lirshëm mund të pohoj se ndjenja të tilla kanë të gjithë ata që patën fatin e poetit, pra gjithnjë pa i dhënë rëndësi prejardhjes etnike si te poezitë, "Ndarje", "Edhe era", "Dhoma ime", "Refugjati" etj.

Në librin "Një shtërngim dore" Nikolla mendon se sintagma e veprës e sqaron pse autori pothuaj me të njëjtin përkushtim u

qaset veprave dhe "veprave".

"Pothuaj çdo qasje është një trajtim poetik, e jo një analizë, apo kritikë ndaj asaj që dikush tjetër ka shkruar", u shpreh ndër të tjera Camaj.

Ndërkaq, nxënësja e kësaj shkolle, Daniella Gjelaj, mendon se përmbledhja e poezive "Përtej shpresës..." përmban poezi me tematika interesante për lexuesit e çdo gjenerate.

Poeti Popoviq përmes poezive i njofton lexuesit për vuajtjet që përjeton me rastin e largimit nga vendlindja, por edhe na mëson për dashurinë, na e bën me dije se çdo njeri gabon dhe se gabimet janë pjesë e kësaj jete" tha Gjelaj. "Po ashtu në vepër, shtoi më tej Daniella, ka edhe porosi, këshilla, por ajo që ia shton vlerat veprës janë poezitë subjektive të vet poetit. Përmbledhja e poezive "Përtej shpresës..." karakterizohet edhe me shqetësime rreth luftërave etj. Vepra e Dimitrov Popoviq mund të shikohet nga shumë këndëvështrime dhe për të mund të shkruhet shumë".

Nënësja Elizabeta Sinishtaj është e mendimit se analizat e Dimitrov Popoviqit në veprat e tij janë të thella dhe serioze, kritike dhe mjaft koncize.

"Kjo tregon qartë se autori ia ka arritur qëllimit duke trajtuar temën kryesore të veprës, emigrimin etj ", tha Sinishtaj.

Studentja, Violeta Marniku dha një vlerësim të veprave të Popoviqit në gjuhën malazeze.

Në fund autori Dimitrov Popoviq e përshëndeti auditorin dhe organizatorin e këtij përurimi dhe mes tjerash ai iu drejtua nxënësve të pranishëm, por edhe të tjerëve me një mesazh të qartë, që ata të shkruajnë, sepse siç pohoi Popoviq një ditë ato do ta kenë edhe rëndësinë e vet. Me këtë rast Dimitrovi mori si

shembull përvojën e tij si edukator në viset e Tropojës, pastaj mallin ndaj vendlindjes së tij etj, të cilat e kanë inspiruar atë që të gjitha t'i përmbledhë në një vepër.

Vlen të thuhet se tashmë Dimitrov Popoviq, profesor i gjuhës dhe letërsisë shqipe është bërë i njohur në Malësi, pasi që ai është i pranishëm pothuaj në të gjitha aktivitetet kulturore që zhvillohen në këtë trevë, andaj ne atij i urojmë punë të mbarë në krijimtarinë e tij të mëtutjeshme letrare, duke i sjellur lexuesit edhe vepra të tjera të reja.

Anëtarët e Grupit letrar "Jehona", Diana Dukaj, Elizabeta Sinishtaj, Merita Dedivanaj, Lejla Gjokaj, Amella Pepgjonaj dhe Jasmina Dreshaj lexuan poezi nga përmbledhja e veprës së Popoviqit.

rr.d.

QENDRA NANSEN DIALOG SË BASHKU ME KOMUNËN URBANE TË TUZIT ORGANIZOI TRYEZËN E RRUMBULLAKËT MBI BASHKËJETESËN DHE TOLERANCËN

Mbi bashkëjetesën dhe tolerancën duhet folur haptazi

Qendra Nansen Dialog (NDC) së bashku me Kuvendin e KU të Tuzit organizoi në fundvitin e kaluar tryezën e rrumbullakët me temë: "Pozita e Këshillit për monitorimin e implementimit të deklaratës për bashkëjetesë dhe tolerancë në Tuz", e cila u mbajt në lokalet e KU të Tuzit.

Në këtë tryezë ishin të pranishëm kreu i KU të Tuzit, deputetët Ferhat Dinosha dhe Vasel Sinishtaj, Koordinatori i Qendrës për Rajonalizim nga Vojvodina, Radomir Shovlanski, anëtarë të Këshillit, kryetarët e klubeve të këshilltarëve në Kuvendin e KU të Tuzit dhe përfaqësues të tjerë të sektorit civil.

Koordinatori i këtij projekti, Leon Gjokaj, i njoftoi mysafirët se kjo tryezë ka për qëllim të njoftojë anëtarët e këtij Këshilli si dhe pjesëmarrësit e tjerë me mundësitë dhe perspektivat e këtij Këshilli. Kryetari i KU të Tuzit, Smajl Çunmulaj duke marrë fjalën i pari e vlerësoi lartë veprimtarinë e QND, por edhe të OJQ-ve të tjera dhe premtoi se ato edhe do t'i mbështesë.

Deklarata për bashkëjetesë dhe tolerancë në trevën e Malësisë sipa Çunmulaj përmban një përmbledhje të nevojave, jo vetëm që ajo të jetë si dokument i shkruar, por edhe të jetë i pranishëm në jetën tonë të përditëshme. Çunmulaj mendon se principet elementare të bashkëjetesës dhe tolerancës duhet të jenë të pranishme, njëheri te ne që jemi personifikues të jetës publike, pastaj edhe te të gjithë qyte-

tarët tanë. Në fund Çunmulaj rikujtoi edhe bashkëjetesën dhe tolertancën nga e kaluara e kësaj treve.

Kryetari i Kuvendit të KU të Tuzit, Nikollë Camaj, u shpreh në këtë tryezë se nuk ka ndodhur në histori që shqiptarët të kenë konflikte për shkak të përkatësisë konfesionale. Ai tha se është mirë që të bisedohet për këto çështje dhe për t'i kapërcyer këto dukuri që shpesh herë sipas tij paraqiten më tepër në rrafshin politik.

Camaj është i vetëdijshëm se janë polarizuar qëndrimet, nga kërkesa për Komunë, pastaj burgosja e malësorëve që janë të një konfesioni, i cili siç tha ai ka hapur edhe një kapitull të ri të raporteve. Po ashtu Camaj foli edhe për qëndrimin e tij ndaj referendumit për komunë.

Edhe Robert Camaj, sekretar i KU të Tuzit në diskutimin e tij mes tjerash foli rreth paraqitjes së kryqit afër fshatit Vuksanlekaj, për edhe ndërtimit të medresesë në Milesh etj. "Për shumë çështje që pengojnë, pavarësisht se a quhet kryq, (e ai kryq është vendosur aty për të penguar dikë e për të irituar dikë), apo quhet medrese, (e ajo është ndërtuar aty për të asimiluar dikë), duhet që për to të flitet dhe të ngrihet zëri", thotë Roberti.

I ftuari nga Vojvodina, Radomir Shovlanski, koordinator i Qendrës për Rajonalizim, në diskutimin e tij solli disa shembuj nga përvoja dhe jetesa në Vojvodinë.

Vojvodina, tha ai, është një mjedis multikulturor, multikonfesional, ku jetojnë 26 kombësi të

ndryshme. Sipas tij 85 % të qytetarëve të Serbisë janë serbë, kurse 15% janë pakica. "Në Vojvodinë jetojnë rreth 90% të kombësisë serbe, ndërsa 10% janë pakica", pohoi Shovlanski. Për Shovlanskin ka rëndësi të veçantë që bashkëqytetari i tij që i takon përkatësisë tjetër kombëtare, apo fetare, të ndihet mirë dhe të jetojë i lirë, sikur edhe ai.

"Kjo është çështja jonë kryesore që ne po trajtojmë në marrëdhëniet ndëretnike. Të drejtat e pakicave janë një korpus specifik i të drejtave dhe kjo duhet zgjidhur", u shpreh ai duke shtuar se "të realizohen të drejtat e pakicave, para së gjithash duhet të kemi ligje të mira, të cila sigurisht që duhet të zbatohen".

Në dikutim mori pjesë edhe kryetari i UDSHsë dhe deputeti, Ferhat Dinosha i cili tha se ka nevojë për këshilla dhe për marrëdhënie të mira brenda të njëjtit identitet, por edhe për marrëdhënie të mira ndërkonfesionale brenda të njëjtit identitet.

"Në Malësi ka më tepër shqiptarë të konfesionit katolik, sesa të konfesionit mysliman. Në

kohën e fundit është paraqitur diçka që mund të quhet tolerancë jo emjaftueshme", njoftoi Dinosha. Për këtë ai thotë se duhet folur sinqerisht dhe haptazi. Dinosha është oiptimist se në këtë trevë edhe tani do të mbizotrojë bashkëjetesa dhe toleranca brenda të njëjtit identitet. Ai konstatoi se shqiptarët historikisht kurrë nuk kanë pasur probleme ndërkonfesionale në dëm të identitetit nacional.

Për deputetin Vasel Sinishtaj, vendosja e një kryqi, si një simbol fetar në një truall të padefinuar, me një objekt fetar të tipit të medresesë së punuar në territorin e Malësisë, nuk mund të jetë i barabartë.

Deputeti Sinishtaj shprehi gatishmëri për të diskutuar mbi bashkëjetesën dhe tolerancën edhe si qytetar, por edhe si udhëheqës politik, por jo siç tha ai "për të infektuar popullatën, por për t'i shuar ato".

Në diskutim morën pjesë edhe Pal Dreshaj, Edina Keroviq, Agron Berishaj.

rr.d.

e enjte, 15 janar 2009 15

PORTRET NEZIR MILLA

Personalitet me peshë të vet

Në fudvjeshtën me acar që shkoi, simbolikisht në agun e ndërrimit të motmoteve (19 dhjetor, rreth orës 14 : 00), Nezir Milla u nda nga kjo jetë. Përpara se të nisej në rrugën, nga e cila, fati i zi i diktoi që të kthehej kufomë, kolegët e tij pohojnë se plotë gëzim e hare e mbajti mësimin në shkollë. Në të dalë, ia lëshoi edhe një shikim asaj. Sikur aludoi se po ndahej përgjithmon. Aty nga ora 11: 30 u nis me "Reno 19" për në Shkodërlocen tonë. Të bijën, Anidën, studente të vitit të II të gazetari, donte ta sillte atë ëfundjavë në shtëpi. Por kësaj radhe s'e pa fare. Afër unazës, tek peramendorja e Isa Boletinit, pas orës 13, u ndalua në vendin ku lejohet qëndrimi. Meqë ndenji gjatë, dikush nga taksistët e hetoi se në ç'gjendjeishte dhe njoftoi organin kompetente. U gjet me hapë në dorë. Kishte provuar ta fuste në gojë, veçse infarkti s'e lejoi.

Lajmi i zi u dha edhe në masmediat shqiptare. U godit rëndë familja të cilës i duhej dhe e cila priste shumë prej tij.

Qanin me dënesë dhe pa pra, nxënës, miq, shokë, të afërm. Ceremoniali mortor u bë më 20. 12. 2008. Në orën 14:00 ishte një tubim i madh i përmortshëm që rrallë mbahet mend në Krajë. Erdhën nga Kraja, Ana e Malit, Ulqini, Tivari, Malësia, Shqipëria, diaspora. Fytyrat e tyre shprehnin nderim, dhembje, pikëllim. Nga fjala që u tha në lamtumirën e fundit u pasqyrua jeta dhe vepra e tij.

Nazir Milla u lind më 7 qershor 1946, në Kështenjë. Para Luftës së Dytë Botërore, i ati Mani dhe xhaxhai Dani ishin çifçinj në Vrakë - Shqipëri. Ata deri vonë në Krajë mbanin qeleshe të bardhë. Si fëmija i pestë, më i vogli në familje, i takon brezit të dytë, të lindur pas LDB-së, që solli iluzione, skamje dhe vuajtje në këto troje.

Më 1963 mbaroi tetëvjeçaren. Për katër vite, mbaroi shkollën e mesme ekonomike (dy në Vushtrri dhe dy në Ferizaj).

Studimet i ndoqi herë si student i rregullt e herë me korrespondencë.

U diplomua për gjeografi në Fakultetin e Shkencave Matematike-Natyrore të Universitetit të Prishtinës më 19 dhjetor 1974.

Si maturant, me vendim të përkohshëm dha gjeografi në Ostros prej vitit shkollor 1967/ 68, me ndonjë ndërprerje, përderisa u bë pofesor.

Nga 15 shkurti 1975, deri në ditën e vdekjexs, në këtë shkollë ishte me punë të përhershme.

Jemi dëshmitarë të punës së tij prej një pedagogu shumë të suksesshëm. Kësisoj ai u ngulit edhe në kujtesën e nxënësve të tridhjetë e tetë brezave. Edhe më tepër iu qeshte fati kur e kishim kudjestar klase. Ai i donte, i çmonte dhe i nderonte të gjithë. I motivonte që ta përvetësonin lëndën. Të rralla i kishte notat jokaluese. Përgatitej për mësim. Atë ua bënte edhe më të afërt me mjete konkertizimi që edhe vetë i punonte. Zbatonte metoda të përshtatshme dhe shkencore.

Kishte një fjalor të pasur dhe stil të rrjedhshëm të të folurit. Zhvillonte një bashkëbisedim të frytshëm. Nxënësit i përfshinte me punë në harta, skica, dërrasë të zezë, për të bërë detyra e përsëritur mësimin. I aftësonte që t'i shprehnin mendimet lirshëm. I tërhiqte si me magnet, si ndonjë çudibërës me magjinë e fjalës së vet. Kujdesej edhe për shkollimin e tyre të mëtejmë. Edhe nxënësit kishin marrëdhënie të ndërsjella me të: në klasë, jashtë saj, në aktivitete jashtë shkollore, në gara, kuize, shetitje dhe takime të ndryshme.

S'arriti ta çojë punën deri në fund dhe të dalë

16 e enjte, 15 janar 2009

në pension, për të cilin bëri shumë mund.

në shtëpi, apo kur ajo ju digjej fare. Pa dallim; të afërmve apo cilitdo qoftë. Sipas tij: "Me njërën dorë, pa ditur tjetra, paraja që jepet, prapë vjen te dora. Zoti e shton bereqetin".

Ashtu thoshte dhe vepronte. Me këto bindje e zell, punoi në Këshillin Humanitar "Kraja" dhe e drejtoi atë nga viti 1995.

Zemërbardhësia i ishte skalitur në shpirt.

Shpëtoi nga valët e liqenit të Shkodrës shokun, ndërsa po laheshin si fëmijë. Dhe ai kurrë s'ia harroi atij. E mira, kthehet me të mira. Lum kush e bën! Këshilloi dhe pajtoi zemra të trazuara.

Ishte largpamës. Mendjemprehtë. Guximtar.

Nuk bindej pa argumente. Gjykonte drejt. Ishte krah i djathtë kur shkollës iu dha emri "Gjergj Kastrioti - Skënderbeu" (2 mars 1968).

Aktivist në Klubin e Studentëve të Krajës, "Shqiponjat" (1970 - 1972). Me tre kolegë (1972) u përball me një gjykim të kurdisur në Tivar. Kishin bërë "faj". Në përputhje me traditën dhe gjuhën shqipe i regjistruan nxënësit në ditarë. Organet e sigurimit ndërmorën aksionin, si moskurrë në Krajë. Në bashkëpunim me prokurorinë ngritën akt padi politike. Gjykata komunale ra në hall.

Pa fakte, si t'i dënojë?! Nën presionin politik, ua shqiptoi nga tre muaj burg (dënim me kusht). Sipas këtij aktgjykimi, nëse brenda dy viteve s'bënin tjetër vepër penale, iu shlyhej dënimi.

Në fundvitin 1982, kur Kosova anembanë vloi, edhe Nezir Milla në Krajë e pësoi. E burgosën pa bërë asgjë. Meqë s'kishin asnjë dëshmi, e lëshuan pasi e rrahën, e poshtëruan dhe e torturuan deri ku s'shkonte më. I shkaktuan pasoja, strese. Ato në dhe të zi i mori me vete.

Dikë, më mirë e njeh, nëse je në lidhje tregtare me të. Profesori, i shtyrë nga nevoja ekonomike, por edhe hobi, gjatë kohës së lirë, për shumë vite ushtroi tregtinë. U bë ekspert për kultivimin, njohjen, përgatitjen dhe shitjan e duhanit. Kështu njihej nëpër tregje: në Krajë, Anë të Malit, Tivar, Podgoricë, Malësi. Gati nga çdo vend i Malit të Zi, pa dallim kombësie, feje a përkatësie politike, myshterinjtë i kishte edhe miq shtëpie. Çdonjërit ia plotësonte dëshirën. Ishte i sinqertë me ta. I dinte normat e kësaj mjeshtrie.

Për të vijuar shkollën e mesme, u detyrua të mbledhë sherbele dhe të shesë shtëpinë.

Përballoi rast pas rasti fatkeqësi. Iu ndihmoi njerëzve në halle, kur kishin sëmurje a vdekje

Më 18 maj 1991, u formua në Krajë Dega e Shoqatës për Kthimin e Shqiptarëve të Shpërngulur nga Mali i Zi. Ishte i pranishëm edhe kryetari e themeluesi i Shoqatës mr. Don

Nikë Ukgjini. Nezir Milla, duke paraqitur programin si kryetar i posazgjedhur i Degës, u ndal tek rrethanat ekonomike dhe politike që shkaktuan mërgimin nga këto troje që nga koha e ish-Mbretërisë Jugosllave. Theksoi se ky fenomen pas LDB-së arriti kulmin në vitet 80-ta, me mbi 1.500 veta të shpërngulur nga Kraja.

Ata vazhdojnë ta ruajnë vetëdijen dhe identitetin kombëtar. Fëmijëve iu vënë emra shqiptarë. Me anë të Shoqatës duhet ndihmuar mërgatën, duhet ndikuar dhe bërë studime në këtë drejtim.

Me pak ndryshim në emër, në vazhdim ajo u quajt Shoqata e Mërgimtarëve Shqiptarë nga Mali i Zi. Pas luftërave që u zhvilluan në ish-Jugosllavi (1991-1999), në vend të kthimit në këto vise, shtohen rrjedhat e lumenjve të mërgimit. Për të mos marrë pjesë në to, të rinjtë ikën kudo. Mërguan familje të tëra. Mbetën shtëpi të shkreta. U shpërngul në Detroit (2000) edhe kryetari i fundit i kësaj shoqate, Gjergj Deda Gojçaj. Pas vdekjes së tij (26.07.2002) shoqatën e drejtoi Nezir Milla. Të dy ata dhe aktivistë të tjerë, të ftuar nga mërgata, më herët morën pjesë në veprimari të përbashkëta që u zhvilluan në Nju Jork dhe Detroit. Falë këtij bashkëpunimi u realizua filmi dokumentar "Muzgu i trojeve tona" (Desing by, A. Gjokaj 2001). Autori Isa Qosja posaçërisht falënderon dhe lavdëron veprimtarët Gojçaj & Milla.

Kur po regjistroheshin pamje dhe skena të filmit të sipërthënë në Krajë, në Brisk Nalt ishte kthyher nga Australia mërgimtarja e moshuar, ende e fortë, Lenë Pekaj. Nezir Millës që në dokumentar ishte rrëfyes për këtë anë, ajo i tha se në Australi, ku e ka edhe një djalë me famije, shqiptarët këndojnë këngë e luajnë valle të vendlindjes dhe flasin shqip në shtëpi, në dasma e takime të tjera, porse ajo ka ardhur këtu, që të vdesë në vendlindjen e vet. Dhe, ashtu ndodhi më pas.

Filmi që u financua nga mërgimtarët, ka vlera etnokulturore, gjuhësore, historike dhe demokgrafike. Përmban momente dhe episode rrëqethëse. Sjell porosi nga viset tona të cilat po zbrazën dita ditës. Ai u përurua në Sukrruq, Malësi (2002). Si videokasetë u hodh edhe në treg.

Me vdekjen e veprimtarëve Gojçaj & Milla dhe me shpërnguljen e shumë të tjerëve, rrezikohen të shuhet shoqata fare. Është e domosdoshme që ajo të përtërihet dhe të jetësohet.

Jeta është luftë, nuk të buzëqesh gjithmonë.

Për ta fituar atë, duhet bërë beteja për jetën deri në fund. Nezir Milla ishte një njeri i tillë.

Kryefamiljar i kujdesshëm. Mikrptiës.

Fjalëbutë. I buzëqeshur. Pedagog i përkryer. I shkueshëm me kolegë e shoqëri. I afërt me të gjithë ata që e lidhte ndonjë punë a takohej me ta rastësisht. S'u gjunjëzua kurrë. S'u dorëzua as nuk u ankua. As sëmundja tinëzare s'e molisi për së gjalli. Por, shkoi shpejt! Pa u vënë re. Kreu detyrën e fundit në këtë jetë, që, herët a vonë, çdo njeri e pret. I përjetshëm qoftë kujtimi për të! E lehtë i ardhtë toka në Krajën e vet që e desh dhe i shërben me mish e me shpirt.

Mr. Ismail Doda

FEJTONI ULQINI NË VITET E LIDHJES SHQIPTARE TË PRIZRENIT 1878-1881 (5)

Në kërkim të zgjidhjes së re Në dukje, Londra u bë faktori kryesor veprues për çështjen e Ulqinit, mirëpo në realitet ajo e paraqiti idenë e inicuar nga Austro-Hungaria, ndërsa Vjena qëndronte me qëllim në radhë të dytë, për të mos tërhequr mbi vete revoltën e shqiptarëve. Gjithashtu frikësohej se mos Rusia do të ngurronte ta përkrahte kur do të shihte se autore ishte ajo. Prandaj, Anglia luajti rolin e autores, derisa të sigurohej miratimi prej Fuqive të Mëdha.

Projekti për kufijt e rinj Mr. Riza Rexha Qeveria austro-hungareze erdhi në ide që zgjidhja më e përshtatshme do të ishte që Malit të Zi t'i kthehet Ulqini me rrethina deri në Bunë e banuar tërësisht me shqiptarë, meqë shihte se Ulqini me rrethina ishte shumë më i mundshëm për t'u shkëputur, sesa Hoti dhe Gruda si vise malore.

Më 5 qershor 1880, ambasadori anglez në Paris, lordi Llajons, i shkruante ministrit të Punëve të Jashtme të Francës, Frejsine, se Fuqitë e Mëdha ishin të shtrënguara të kërkonin një zgjidhje të re e cila do të kënaqte kërkesat e Cetinës. Londra besonte se zëvendësimin e Hotit dhe të Grudës me një territor tjetër do ta pranonte, përveç Parisit, edhe Vjena. Londra ishte e mendimit që Malit të Zi duhet t'i jepej territori midis liqenit të Shkodrës, detit Adriatik dhe lumit Buna. Ky projekt, sipas Londrës, do ta evitonte përdorimin e forcës nga ana e Stambollit, duke supozuar se shqiptarët do të kundërshtonin më pak për këtë zgjidhje. Mirëpo ambasadori anglez në Paris, Llajonsi, shkruante: "Është shumë e vështirë ta detyrosh Portën të marrë masa energjike kundër shqiptarëve dhe është e dyshimtë se ajo do të jetë në gjendje, edhe sikur të ketë vullnet të mirë, të ushtrojë mbi ta një shtrëngesë me rezultat".

Në dukje, Londra u bë faktori kryesor veprues për çështjen e Ulqinit, mirëpo në realitet ajo e paraqiti idenë e inicuar nga Austro-Hungaria, ndërsa Vjena qëndronte me qëllim në radhë të dytë, për të mos tërhequr mbi vete revoltën e shqiptarëve.

Gjithashtu frikësohej se mos Rusia do të ngurronte ta përkrahte kur do të shihte se autore ishte ajo. Prandaj, Anglia luajti rolin

e autores, derisa të sigurohej miratimi prej Fuqive të Mëdha.

Konsulli Lippih (Austro-Hungari) dhe Grin (Angli) përpiluan një projekt për kufijtë e rinj. Sipas këtij projekti, Ulqini me rrethina deri në Bunë i jepeshin Malit të Zi së bashku me fshatin e Mërkotit.

Dhënia e Ulqinit me rrethina arsyetohej me faktin se, nga aspekti strategjiko-ushtarak, do të mund të pushtohej me sulm nga toka që do të ndihmohej me luftanije nga deti.

Këta dy konsuj, pasi e kryen misionin e tyre, telegrafisht i njoftuan qeveritë e veta. Në këtë kohë, kur u propozua që t'i jepet Malit të Zi, Ulqini kishte rreth 10 350 banorë.

Diplomati britanik, lordi Granvil, theksonte se Londra me Parisin duhej të ushtronin ndikimin e tyre në mënyrë që Vilajetit të Shkodrës t'i njihej njëfarë autonomie me qëllim që të kënaqnin aspiratat e ligjshme të shqiptarëve të veriut, por me kusht që këta t'i ruanin lidhjet e tyre me Portën.

Lidhur me këtë, konsulli Grin kishte marrë udhëzime për t'i propozuar Komitetit Ndërkrahinor të Lidhjes Shqiptare për Shkodër të

drejtën e autonomisë së Vilajetit të Shkodrës si shpërblim në rast se shqiptarët do ta dorëzonin pa luftë Ulqinin dhe rrethinat e tij. Diplomacia britanike shpresonte se Ulqini me pozitën e tij bregdetare do t'u jepte mundësinë Fuqive të Mëdha që në rast nevoje të përdornin aksionin e luftanijeve të tyre, përballë të cilit, sipas Londrës, shqiptarët do të kapitullonin pa bërë rezistencë.

E VËTETA PËR MAQEDONINË E VJETËR DHE TË RE (9)

Përpjekje e sllavizimit me çdo kusht të Ballkanit Sllavët e jugut, që nga shek. VII ishin dyndur (jo me luftë) dhe ishin vendosur në tokat e tre popujve të mëdhenj e humanë të Ballkanit - në tokat e thrakëve, ilirëve dhe helenëve, d.m.th. me themel të pasigurt. Prandaj edhe Rusia, edhe vetë sllavët e Ballkanit, e kishin brengë të madhe

që vendbanimet e huaja ku kishin ardhur si të huaj, t'i tjetërsonin në çdo mënyrë e me çdo mjet, dhe t'i bënin si toka të veta me themel sllav.

Prof. Dr. Fehim Reçani

Rusia e ka konsideruar gjithmonë vetveten tutor të sllavëve, kudo që ata kanë qenë të vendosur, duke ushqyer në ndërgjegjen e vet idenë e pansllavizmit, d.m.th. për t'u bërë ajo, Rusia, shtet i të gjithë sllavëve. Sllavët jugorë, për shkak të ambicieve ekspansioniste të Rusisë kanë qenë gjithmonë të privilegjuar, meqë, me anë të tyre ajo do të kishte nën ndikim dhe kontroll krejt Ballkanin, nëpërmjet të të cilit do të kishte detin Adriatik, detin Jon dhe detin Egje, si porta të rëndësishme dhe strategjike për të dalë në detin Mesdhe. Këtu Rusia dëshironte t'ua priste udhën për në Lindje fuqive evropiane. Popujt sllavë të Ballkanit, si fëmijët ndaj babës e nënës Rusi, ishin dhe do të ishin dora e djathtë dhe potenciali natyror që Rusisë do t'ia mundësojnë realizimin e qëllimit. Si besimtare e kohezionit sllav, Rusia, fenë ortodokse të fituar nga grekët, e kishte shpallë si fe të shenjtë, të quajtur pravosllave, të cilën vetë ajo e kishte marrë përsipër që ta kultivonte dhe ta mbronte për të gjithë sllavët, ndonëse një pjesë e konsiderueshme e sllavëve, më heret, kishte përvetësuar katolicizmin.

Sllavët e jugut, që nga shek. VII ishin dyndur (jo me luftë) dhe ishin vendosur në tokat e tre popujve të mëdhenj e humanë të Ballkanit - në tokat e thrakëve, ilirëve dhe hele nëve, d.m.th. me themel të pasigurt. Prandaj edhe Rusia, edhe vetë sllavët e Ballkanit, e kishin brengë të madhe që vendbanimet e huaja ku kishin ardhur si të huaj, t'i tjetërsonin në çdo mënyrë e me çdo mjet, dhe t'i bënin si toka të veta me themel sllav.

"Që t'i sillnin sllavët e Ballkanit në arenën historike", thotë historiani gjerman, sipas interpretimit të V. Kariqit, në librin e vet "Serbia dhe Lidhja ballkanike", "sllavofilët rusë filluan të dërgonin agjentët e vet në Ballkan për të hulumtuar kufijtë e përhapjes së sllavëve. Ata dijetarë e udhëpërshkrues, gjoja, paskan konstatuar se sllavët, në jug, qenkan përhapur deri në Selanik e te lumi Haliakmon, çka i jepka mundësi "argumentuese" Rusisë e Serbisë që ta bindin botën se në hapësirën në veri të Selanikut banojnë sllavët e jo grekët, prandaj, këta të fundit nuk mund të kenë kurrfarë të drejte në këtë hapësirë".

e enjte, 15 janar 2009 17

FJALEKRYQI

DASHI

DEMI

BINJAKËT

GAFORRJA

LUANI

VIRGJËRESHA

PESHORJA

AKREPI

SHIGJETARI

BRICJAPI

UJORI

PESHQIT Dashi: Nuk po impenjoheni me gjithë forcat tuaja vetëm për të përfituar ekonomikisht por edhe sepse ju me të vërtetë e doni punën tuaj. Pas shumë viteve pranë njëri tjetrit,duket sikur pasioni eshte zbehur por ëmbelsia ,mirëkuptimi ,afeksioni është shtuar.

pyetje në mënyrë korrekte,dhe do ta kaloni provënme sukses. Jeni të përfshirë nga pasioni,por keni kuptuar që tërheqja fizike nuk mjafton, mundohuni të ndërtoni një mardhënie më të thellë.

Demi: Po ndiqni një kurs perfeksionimi , metoda që po ndiqni do ju ndihmojë të ngjiteni lart në karierën tuaj,dhe të shkoni drejt suksesit..Keni zbuluar intersa dhe pika të përbashkta me një person,tani duhet të bëni hapin final,.Pse jo një ftesë për darkë? Do ishte ideale .

Virgjeresha: Me këtë hap që do bëni ,do përfundoni në një diskutim plot detaje ,pa arritur në thelbin e tij.Duhet të keni një përqëndrim shumë të madh . Venusi do jy shtyjë që të nxirrni në sipërfaqe një cështjë të pazgjidhur.Por mbasi të keni diskutuar gjatë ,gjithcka do të zgjidhet me një përqafim.

Binjaket: Këmbëngulja në disa raste vlersohet ,porn ë shumë raste të tjera është e dëmshme dhe e kotë,dhe do të fitoni vetëm dhimbje koke.

Ndoshta nuk e keni vënë re që dikush po ju mbështet dhe po ju tregon simpati për ju, këtë sjlelje e keni keqkuptuar,duke mos e parë si dicka positive .

Peshorja: Mertioni të ngriheni në detyrë,por vetëm nëse nuk do rini me kokën mes reve. Prandaj mos ëndërroni por vërini në praktikë të gjitha njohjet tuaja dhe përfitoni. Regulloni një gabim që keni bërë në të shkuarën dhe e dashura juaj do të kthehet përsëri në krahët tuaj. Të gjithë kanë nevojë për ngrohtësi.

Gaforrja: Atmosfera në punë është është e qetë, për këtë arsye rendimenti juaj në punë po ritet dhe po arrin nivele optimale. Pasi keni gjetur brënda vetes një ekulibër, filloni të dërgoni mesazhe ,letra dashurie dhe pasioni, lule. Kush mund tju ndalojë tani?

Akrepi: Ruga që keni zgjedhur ndoshta nuk është më e lehta, por me vullnet mund të arrini rezultatet e dëshiruara.,dhe mësohuni të kënaqeni nga ajo që arrini. Sapo të kuptoni që tek ju kanë lindur ndjenjat,duhet të bëni plane për të ardhmen, si përshëmbull të jetoni së bashku.

Luani: Nëse nuk do lejoni që tju kapë paniku, do ti përgjigjeni cdo

Shigjetari: Në disa raste , në vënd që të merrni vendime të papritura,do

18 e enjte, 15 janar 2009

ishte më mirë sikur të meditonit pak,përndryshe mund të përfundoni në telashe.Lidhja juaj ju duket si dicka me të cilën jeni mësuar ,por nga ana tjetër kërkoni gjëra të reja, kjo gjë vetëm do ndikojë negativisht në lidhje dhe nuk do i zgjidhë problemet tuaja.

Bricjapi: Ndoshta në të kaluarën keni humbur disa raste , por tani do ju ofrohen mundësi edhe më të mira ,Dhe gadishmëria juaj nuk duhet të vihet aspak në dyshim. Me marsin në anën tuaj, mund të mbështeteni pa frikë në aftësitë tuaja për të goditur në zemrën e dikujt ,por kujdes mos e ekzagjeroni.

Ujori: Nëse drejtimi juaj është drejt shkencave, atëherë në këtë periudhë nuk do keni asnjë vështërsi. Ndiqni aspiratat dhë dëshirat tuaja. Pas një vështërsie, fjlaët do ngjiten vetë në buzë ,duke ardhur direkt nga zemra.Në këtë mënyrë nuk ka se si mos të bëni një goditje në zemrën e personit të dashur.

Peshqit: Një sjellje pak e shkëputur ,do ju ndihmojë që në disa situate jo positive të mos jeni I përfshirë. Por gjithsesi duhet të pranoni disa përgjegjësi. Disa fantazma nga e kaluara vinë dhe ndikojnë raportin në cift. Mos u trëmbni aspak por jetojeni plotësisht të tashmen dhe lidhjen tuaj.

SPORT FEDERATA E TAEKWONDO-së SË MALIT TË ZI SHPALLI SPORTISTËT MË TË MIRË TË VITIT 2008

FEDERATA E TAEKWONDO-së E MALIT TË ZI SHPALLI SPORTISTËT MË TË MIRË PËR VITIN 2008

"Besa" ekipi më i mirë i vitit

Tre garues të KT "Ulqini" në mesin e më të mirëve

Federata e Taekwondo-së së Malit të Zi ka shpallur në fundvitin e kaluar Shoqatën Sportive " Besa" si ekipin më të mirë të vitit 2008.

Ndërkaq, juniori më i suksesshëm për vitin që lamë pas u shpall garuesi i "Besës", Vilson Lajçaj, kurse kadeti më i suksesshëm, Sonja Pllumaj (Besa).

Trajneri i "Besës", Nikollë Gegaj, është shprehur i kënaqur me rastin e marrjes së shpërblimeve, e në veçanti për faktin që ekipi "Besa" u shpall ekipi më i mirë i vitit.

Federata e Taekwondo-së së Malit të Zi në fundvitin e kaluar në restorantin "Reli" në Podgoricë, në praninë e një numri të madh sportistësh dha adhuruesish të këtij sporti ndau shpërblimet për sportistët më të mirë dhe më të suksesshëm të vitit.

Me këtë rast, Federata shpalli sportistët më me perspektivë deri në moshën 18-vjeçare.

Ky shpërblim i takoi anëtarit të Klubit "Ulqini" nga Ulqini, Artan Zenunit dhe sportistes së ekipit të "Montenegrostars", Suzana Radoviq.

Për të fituar këtë shpërblim ishte në konkurrencë edhe sportisti i "Besës", Vilson Lajçaj, i cili me pikë ishte i barabartë me kolegët e tij, Zenuni dhe Radoviq, por Lajçaj për të fituar këtë meritë i mungonin dalje në garat ndërkombëtare.

Artan Zenuni (Ulqin) dhe Suzana Radoviq (Montenegrostars) për këtë vit do të fitojnë nga Komiteti Olimpik nga 100 euro në muaj.

Driton Junçaj, sportist i "Besës" u shpall nga Federata e Taekwondo-së së Malit të Zi si sportisti më i mirë i vitit dhe seniori i vitit 2008.

Junçajt i takoi kjo mirënjohje, pasi ai në garat europiane të mbajtura kohë më parë në Romë zuri vendin e katërt, kurse në Kampionatin Botëror Studentor të zhvilluara në Beograd mori vendin e gjashtë. Driton Junçaj, po ashtu është edhe kampion i shumëfishtë në garat e taekwondo-së së Malit të Zi. Ndërkaq, seniorja e vitit u shpall anëtarja e ekipit të "Montenegrostars", Suzana Radoviq, kurse më i suksesshmi junior për vitin që lamë pas u shpall garuesi i "Besës", Vilson Lajçaj dhe Arjeta Zati, garuese e ekipit" Ulqini".

Si kadeti më i suksesshëm për vitin 2008, Federata e Taekwondo-së shpalli Sonjën Pllumaj (Besa) dhe Millosh Jankoviq (Victorija), kurse në kategorinë e pionierëve, Medina Kanaqi (Ulqini) dhe Igor Jankoviq (Victorija) u treguan për vitin 2008 si më të suksesshmit sportistë.

Në fund, Federata e Taekwondo-së ndau edhe disa plaketa falënderimi, si Komitetit Olimpik, trajnerit internacional, Boris Budor dhe disa firmave nga Podgorica.

Artan Zenuni u shpall juniori më i suksesshëm për vitin 2008 duke fituar përveç këtij çmimi edhe bursë për vitin 2009, Arijeta Zati u shpall juniorja më e suksesshme, ndërsa Medina Kanaqi pionierja më e suksesshme.

Tre garues të Klubit të Taekwondo-së "Ulqini" u renditën në mesin e sportistëve më të mirë dhe më të suksesshëm për vitin 2008 në Mal të Zi nga Federata e Taekwondo-së e Malit të Zi, në ceremoninë tashmë tradicionale të fundvitit.

Artan Zenuni u shpall juniori më i suksesshëm duke fituar përveç këtij çmimi edhe bursë për vitin 2009, Arijeta Zati u shpall juniorja më e suksesshme, ndërsa Medina Kanaqi pionierja më e suksesshme.

Trajneri i KT "Ulqini", Fikret Dushku, e vlerëson këtë rezultat si kurorëzim të sukseseve të arritura nga ky klub gjatë vitit 2008.

"Viti 2008 ishte për ne një vit i suksesshëm. Për dallim nga viti i kaluar, ne kemi arritur më shumë gjë që e dëshmon edhe vetë fakti që nga klubi ynë kemi edhe tre garues të cilët Federata e Taekwondo-së së Malit të Zi i vlerësoi si sportistët më të mirë për vitin 2008", shprehet ai.

Artan Zenuni, i zgjedhur si juniori më i mirë në Mal të Zi për vitin 2008, ndjehet i lumtur për këtë çmim dhe për faktin se viti i kaluar ishte një vit i suksessheëm për të. "Është një kënaqësi e veçantë. Edhe në të ardhmen do të mundohem t'i përsëris këto suksese", thotë ai.

Edhe laureatja tjetër e çmimit të sportistit më të mirë të vitit, Arijeta Zatoviq, e vlerëson zgjedhjen në mesin e sportistëve më të suksesshëm.

"Ky çmim ka një domethënie të madhe për mua dhe për klubin tim e po ashtu edhe për qytetin tonë.

Vitin e ardhshëm natyrisht na pret një punë më e vështirë, mirëpo do të mundohemi të japim maksimumin në mënyrë që t'i përsërisim këto rezultate", shprehet ajo.

Trajneri Fikret Dushku tregon se KT "Ulqini" do t'i fillojë së shpejti stërvitjet për këtë vit. Ai është i vetëdijshëm se rezultatet e arritura nga garuesit e tij gjatë vitit të kaluar e obligojnë të punojë edhe më shumë këtë vit.

"Këtë vit na presin gara të shumta. Ne do të mundohemi të japim maksimumin dhe të përmbushim planin tonë", përfundon ai.

(Kohapress)

rr.d.

Sportisti dhe seniori më i mirë Driton Junçaj, sportist i "Besës" u shpall nga Federata e Taekwondo-së së Malit të Zi si sportisti dhe seniori më i mirë i vitit 2008.

Kjo lëvdatë Junçajt i takoi, pasi ai në garat europiane të mbajtura kohë më parë në Romë zuri vendin e katërt, kurse në Kampionatin Botëror Studentor të zhvilluara në Beograd mori vendin e gjashtë. Driton Junçaj, po ashtu është edhe kampion i shumëfishtë i Malit të Zi.

Sqarim Në numrin e kaluar (352) të gazetës "Koha javore" të datës 25 dhjetor 2008, në faqen 16 të shtojcës, na është përvjedhur një gabim. Në reklamën e LD në MZ me rastin e Krishtlindjes mungon teksti.

Sqarojmë lexuesit se LD në MZ dërgoi në redaksinë tonë dy urime (reklama), njërin për Krishtlindje dhe tjetrin për Vitin e Ri. I kërkojmë falje LD në MZ dhe lexuesve të gazetës.

Redaksia

e enjte, 15 janar 2009 19

MARKETING

U l q i n : B u l e v a r d i “ G j . K . S k e n d e r b e u ” n r. 2 2 , t e l : 0 3 0 4 0 1 1 3 3 T i v a r : R r u g a “ J o v a n To m a s h e v i q ” n r . 3 3 . Te l : 0 2 0 3 0 2 9 2 4 P o d g o r i c ë : R r u g a “ I v a n a M i l l u t i n o v i q a ” n r. 1 9 . t e l : 0 2 0 2 0 2 9 0 5 B u l e v a r d i “ X h o r x h a Va s h i n g t o n a ” t e k t e m p u l l i : 0 2 0 2 2 8 1 0 5

w w w. p r i m u s - e l . c o m